You are on page 1of 26

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

uefo
Y wf

ESifh

OD;bSif (&rnf;oif;)
orkdif;okawoD

"r'ge
uefo
Y wf

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF

FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF
v1v

ed'gef;
jrefrmEdik if o
H Ydk wkid ;f &if;om;tpvmrfbmom0ifwo
Ydk nf vGecf ahJ om ESpaf ygif; wpfaxmif
ausmfu a&mufSdaexdkifcJhMuykH? jrefrmEdkifiHwGif jrefrmbk&ifrsm;u wkdif;&if;om;tpvmrf
bmom0ifwkdYtm; vkyfajr? aeajrrsm;cGJa0csxm;ay;NyD; tpvmrfbmomukd vGwfvyfpGm
ukd;uG,fcGifhjyKcJhykH? tcsKdUbk&ifrsm;vufxufwGif tpvmrfbmomukd csD;jrifhajrmufpm;cJhykH?
wkid ;f &if;om;tpvmrfbmom0ifwu
Ydk vnf; wkid ;f &if;om;yDyD Edik if \
H wm0efudk tjcm;bmom0if
wkdif;&if;om;rsm;ESifhvufwGJ ppfa&;? tkyfcsKyfa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;ponfwkdYwGif yg0if
aqmifGufcJhMuykHwkdYukd taxmuftxm;rsm;ESifh azmfjyxm;ygonf/
t*Fvdyfe,fcsJUacwfwGif e,fcsJUorm;\ aoG;cGJtkyfpkd;rIaMumifh rvkdvm;tyfaom
bmoma&;t"dukPf;rsm;ukd zefwD;jcif;cHcJh&aomfvnf; wkdif;&if;om;tpvmrfbmom0if
vli,frsm;onf (1938-39)ckESpfrSp ArmrGwfpvifEkd;Mum;a&;tzGJUrsm; zGJUpnf;um Armh
vGwfvyfa&;wdkufyGJwGif tjcm;bmom0ifjrefrmwkdif;&if;om;rsm;ESifhtwl aoG;pnf;um yg0if
qifETJaqmifGufcJhMu&m e,fcsJUqefYusifa&;? zufqpfwdkufzsufa&;wdkufyGJrsm;wGif Armvli,f
trsm;tjym;yg0ifcJhMuygonf/
ppfNyD;jrefrmEdkifiHwGif jrefrmhvGwfvyfa&;ukd qufvufwdkufcdkufcJh&mwGif tjcm;
bmom0if wkdif;&if;om;rsm;ESifhtwl yg0ifqifETJ&ef (1945)ckESpfwGif ArmrGwfpviftrsKd;om;
acgif;aqmifBu;D q&mBu;D OD;&mZwf Ou|tjzpf ArmEdik if v
H ;Hk qdik &f m ArmrGwpf vifrf uGe*f &uf
(Aru)ukzd UJG pnf;Ny;D trsK;d om;acgif;aqmifBu;D Akv
d cf sKyaf tmifqef;acgif;aqmifaom (zqyv)
wyfaygif;pkBu;D wGif wyfwpfwyftjzpfyg0ifum jrefrmhvw
G v
f yfa&;wdu
k yf rJG sm;wGif vlxt
k vdu
k f
yg0ifcMhJ uonf/ Edik if x
H al xmifa&;vkyif ef;rsm;wGiv
f nf; xda&mufpmG yg0ifaqmifu
G Ef ikd cf hJ Muonf/
okdYjzifh wkdif;&if;om;? EdkifiHom; tpvmrfbmom0ifwkdYonf rsufarSmufumvwGif
vnf; aS;wdkif;&if;om;aumif;yDyD tbufbufwGif tjcm;bmom0if wkdif;&if;om;rsm;ESifh
vufwu
GJ m aqmifu
G o
f mG ;&efvt
dk yfrnfjzpfygonf/ okrYd o
S m wkid ;f &if;om;tcsi;f csi;f ? bmom
v2v

tcsif;csif; tjrifMunfvifum wkdif;&if;om;pnf;vkH;nDnGwfa&;? bmomaygif;pkHcspfMunfa&;?


tjyeftvSefaxmufxm;pmem av;pm;a&; wkdYukdazmfaqmifEdkifrnfjzpfygonf/
okdYazmfaqmifEdkifrSom om,m0ajymaom 'Drkdua&pDEdkifiHawmfjzpfvmEdkifrnf
jzpfygonf/
pma&;oltaejzifh pmtkyaf &;om;&onfh &nf,
G cf suo
f nf wkid ;f &if;om;? Edik if o
H m;
tjzpfukdcH,lxm;aom tpvmrfbmom0ifrsm;taejzifh wkdif;jynfESifh xdkufwefaom om;
aumif;rsm;? tpvmrfESifhxdkufwefaom rGwfpvifrsm;jzpfapvkdaom apwemonfom t"du
jzpfonf[k ,kHMunfrdygonf/
(OD;bSif)
a&;om;jyKpkol

aus;Zl;pum;
jrefrmEdkifiHESifh tpvmrfomoemtrnfSd pmtkyf
jzpfajrmufa&;twGuf tzufzufrS 0dik ;f 0ef;ulnMD uaom rEav;NrKd U
rS u&0dww
f nf;ckcd ef; ydik f iS f OD;vSaz tm;vnf;aumif;? uG,v
f eG o
f l
OD;xGe;f Sed f \ py,fro
d m;pktm;vnf;aumif;? pma&;q&m OD;b'if
(rGefjynfe,f) tm;vnf;aumif; aus;Zl;wifSdaMumif; rSwfwrf;wif
tyfygonf/
OD;bSif (orkdif;okawoD)

v3v

jrefrmEdkifiHESifh tpvmrfomoem0ifrsm;
jrefrmEdkifiHtwGif;okdY EdkifiHjcm;om;rsm;0ifa&mufvmMu&mrS tpvmrfomoem0ifrsm;
vnf; a&mufSdvmcJhMuygw,f/ tJ'Dumvtpvmrfomoem0ifrsm;eJYywfoufNyD; orkdif;rSm
xl;jcm;rIawGUorQ wifjyvkdygw,f/
(14)&mpktwGif; Nrdwfukd tm&yfukefonfawG tokH;jyKcJhw,fvkdY arm&pfaumvpf
a&;(Into Hidden Burma)pmtkyf OD;cifarmifBuD; jrefrmjyef pmrsufESm(211)ukdMunfh? tJ'D
tm&yf vlrsKd;EG,frsm; NrdwfNrdKUtaemufv,f&yfukd0ifa&mufaexdkifcJhMuygw,f/ if;tEG,frsm;
yifv,feD&JU ygSif;yifv,fauGUa'orsm;ukd ay:wl*DacwfrwdkifrDxJuoGm;a&mufNyD; tkyf
a<uxnfrsm; ,laqmifvmwJh tm&yfukefonfrsm;rStquftEG,frsm;jzpfMuw,f/
c&pfou&mZf (700)ausmaf vmufrpS Ny;D 1500 ausmt
f xd t*FvefrmS atmpfa0gvf
bk&ifvufxufu ESi;f qDppfy(JG War of Rose) jzpfaecsed t
f m&yfuek o
f nfw[
Ydk m a&mrukeo
f nfwu
Ydk o
hJ Ydk
rav;uRef;qG,ftxd yifv,fc&D;jzifh aygufa&mufcJhMu&mrSm &cdkifjynf &rf;NAJuRef;
oabFm ysuf tm&yfrsm; tajcwusaexdkifvmMuw,fvkdY (1879)ckESpf xkwf bm;rm;*Zuf
owif;pm u qkdcJhygw,f/ OD;bkd;cs,fa&; ArmrGwfpvifaS;a[mif;twKywdpmtkyf pmrsufESm
(16)ukMd unf/h
c&pfou&mZf (7)&mpktwGif; yk*HrSmbk&ifjzpfwJh ydkHrif; (652-660)vufxufrSm
tm&yfukefonfwkdY oxkH? rkwrokdYa&mufvmaMumif;? c&pfou&mZf (800)ausmfua&;wJh
tm&yfrSwfwrf;rSm od&ygw,f/
tm&yfuek o
f nfwYdk taYt
S Ed ,
d uRe;f pkeYJ wkwjf ynftxd oGm;vmNy;D jrefrmjynfuv
dk nf;
0ifxu
G Mf uw,fvYdk OD;Munf(B.A)&mZ0if*P
k x
f ;l a&;wJh &mZ0ifpmtky?f pmrsuEf mS (156) Munf?h
ykodrfNrdKUukd pkd;pHcJhwJhukvm;yoDrif;wkdYukdpGJ yoDNrdKU[kwGifcJhao;onf/
okaYd omf (595)ckEpS w
f iG f yoDrif;tm; *kPo
m& ESihf *kPo
m&D nDaemifwu
Ydk vkyBf uNH y;D
aemuf if;wkdYukd pkd;pHonfhtcg ykodrf[kyifac:wGifjyefonf/ jrefrmhpG,fpkHusrf; twGJ-6?
pmrsufESm (350)Munfhyg/
v4v

ykodrfNrdKUrS yoDNrdKUokdYajymif;ykHrSm aumZmou&mZf (583)wGif yoDukvm;rif;rsm;


vma&muftyk pf ;dk MuaMumif; orkid ;f wGijf yqkMd uonf/ xko
d u&mZf rSe^f rrSet
f yxm; yoDrsm;
vma&muftyk pf ;dk Muonfut
dk aMumif;jyK rGew
f u
Ydk dk 'kyH oD [kac: jcif;jzpfaMumif;? orkid ;f a[mif;
jyqkdMuonf/ (1) yoDrif;eef;pHouf 8-ESpf? (2) atmfvHaw(tl&'l)rif;eef;pHouf 1-ESpf?
(3) tuywfrif;eef;pHouf 3-ESpf / Munfh &efuek w
f uov
dk f ykord af usmif;om;^olrsm;toif;?
(1955-56)ESpx
f w
k f r*Zif; pmrsuEf mS (5)? OD;rmC a&; - ykord &f mZ0ifpmtkyf pmrsuEf mS (137)
Munf/h
jrefrmou&mZf (1060-1076)wdkif tif;0aejynfawmfwGif oD&dr[mol&"r&mZm
[lvnf;aumif;? paerif;[lvnf;aumif; ac:wGifaom rif;w&m;vufxuf tdEd,
r*kb
d &k if wkt
Yd wGi;f &efyI af xG; &cdik o
f Ydk rGwpf viftcsKUd 0ifvmNy;D &cdik jf ynfdS rGwpf vifwEYdk iS hf
a&maESm aeum xkdrif;xHokdY &ckdifjynfe,frSvlaygif; (3000)ausmf 0ifa&mufcpm;Mu&m
tpGr;f owEd iS hf jynfph
Hk ppfa&;ppf&muRr;f usiMf uaom Akv
d rf LS ;ppfonfwv
Ydk nf; yg0ifMuav&m
bk & if BuD ; onf wpf a e&mxJ w G i f aexd k i f a pygu tvk H ; t&if ; aumif ;
aemif a &;pk d ; &d r f b G , f S d a Mumif ; rS L ;rwf r sm;u wif a vQmuf M uojzif h (1071)ck E S p f
atmufyga'orsm;wGif csxm;aexdik af pcJah Mumif;? (1163)ckEpS ?f e,kev
f jynfah usm(f 2)&ufaeYwiG f
ausmuf w vk H ; Ak d v f r if ; &J v S a usmf u
aT y k & yd k u f
a&;cJ h o nh f r S w f w rf ; uk d
"r u xd u q&mBuD ; cG m uawG U S d & onf q k d \ / if ; yk & yd k u f t qk d t & rG w f p vif w k d Y u k d
ae&mcsxm;ay;cJhaomNrdKUrsm;rSm (1) awmifil? (2) &rnf;oif;? (3) anmif&rf;? (4)
,if;awmf? (5) rdwDvm? (6) yif;wvJ? (7) wbufpGJ? (8) abm"d? (9) pnfom? (10)
pnf ykw&m? (11) ajrxl;? (12) 'DyJ&if; ponfhNrdKUrsm;jzpfygonf/
'DrSwfwrf;uawmh tpvmrfomoema&;&maumifpDXmecsKyfBuD;\ taxGaxGtwGif;
a&;rSL;csKyfa[mif; ordkif;aumfrSiftzGJU0if (uG,fvGefol) aZ,sausmfxifAkdvfrSL;bSifukd,fwdkif
tdE,
d Edik if H e,l;a'vDNrKd UawmfwiG f usi;f ycJah om tmSorkid ;f qdik &f m uGe*f &uf (1961)ckEpS rf mS
wifoGif;cJhwJhpmwrf; pmrsufESm(6)rSmygwJh jrefrmEdkifiHwdkif;&if;om; tpvmrfomoem0ifwkdY
v5v

taMumif;ESifh qdkif&mu@ukdwifjywmjzpfygw,f/
txufyg paerif;vufxuf(1060-1076)rSm jynfyyifv,f&yfjcm;EdkifiHrsm;okdY
oGm;a&mufa&mif;0,fykdYaqmifwJh jrefrmydkifoabFmrsm;SdaMumif; orkdif;rSmawGU&w,f/ tJ'D
oabFm(2)pD;teuf wpfpD;u(atvm[D)trnfeJY wpfpD;u(pavrwf)jzpfw,fvkdYqkdygw,f/
oabFmrmvderf LS ;[m t*Fvyd jf zpfNy;D c&pf(1711)ckEpS rf mS jrefrmoHtzGUJ 0ifrsm;? r*k{d u&mZfmS ;
tmvrfxHokdYoGm;MupOf ykdYaqmif&w,fvkdY pdefa*smhrSwfwrf;rSmygSdw,fvkdYqkdygw,f/ 'DoabFm
trnfrsm;[m tm&yftrnfrsm;jzpfygw,f/ tJ't
D csed u
f oHvsiq
f yd u
f rf;rSm t*Fvyd o
f abFmrsm;
ukd zrf;Edkifavmufatmif tm&yfawG wGifus,fwefckd;xGm;cJhMuw,fvkdY zkdYpfpdefa*smhrSwfwrf;rSm
awGU&w,fqkdwJhtaMumif;t&meJYywfouf jrefrmhqkdS,fvpfvrf;pOfygwD pnf;kH;a&; A[kd
aumfrwDXmecsKyu
f xkww
f hJ tajcjyjrefrmhEikd if aH &;orkid ;f ? yxrwG?J pmrsuEf mS (486)ukd Munfyh g/
b0Siftavmif;rif;w&m;BuD;onf rPdyl&uonf;NrdKUukdodrf;,lawmfrlrnf[k
ou&mZf(1118)ESp?f jymokv
d qef;(14)&ufaeYwiG f wyfcsaD wmfr
l NrKd UwGi;f St
d ajrmufvufeuf
ESiphf yforQord ;f ,lawmfr
l uonf;NrKd UrS jyefawmfr
l ? aygwom&wkEYd pS Of ;D wkv
Yd nf; jrif;aTBuKd ;
upkHrsm;quf uonf;(1000)ausmfESifh0ifa&mufvm\/ ukef;abmifqufr[m&mZ0ifawmf
BuD; yxrwGJ? pmrsufESm(298-299)Munfh/
tJ'o
D rkid ;f t& tavmif;bk&m;vufxuf? uonf;(5000)ausm0f ifa&mufvmMuaMumif;
taxmuftxm;Sdygw,f/ uonf;jynfokdY (13)&mpkESpftwGif;u tpvmrfomoem a&muf
aeNyDjzpfvkdY tavmif;bk&m;xHckdvIHwJh uonf;awGxJrSm tpvmrfomoem0ifawGygcJhMurSmyg/
azmfjyygordkif;aMumif;rsm;MunfhvQif jrefrmEdkifiHtwGif; taMumif;trsKd;rsKd;eJY0ifa&muf
vmMuol tpvmrfomoem0ifwkdY[m tm&yfawG? ygSif;awG? wl&uDtEG,f0if wm&fwm&f
yef;ao;awG? r*kdawGeJYuonf;rGwfpvifrsm;ygcJhMuygw,f/ 0ifa&muftajcpdkufaexdkifcJhMuwJh
tpvmrfawG[m bmomwlru
I t
dk aMumif;jyKNy;D &if;ES;D Mu jrefrmEdik if rH mS tk;d tdrx
f al xmifMuNy;D
twnfwusaexdik Mf uw,f/ tjyeftvSeaf oG;aESmcJMh uw,f/ wkid ;f &if;om;awGxu
J tpvmrf
bmomokdYul;ajymif; vufcHukd;uG,folrsm;vnf;SdcJhMuygw,f/ 'Dvkdenf;eJY jrefrmEdkifiHtwGif;rSm
tpvmrfomoem0ifrsm; wkd;wufvmcJhMujcif;omjzpfygw,f/
v6v

(xl;jcm;vmwJhtpvmrfomoem) tmApfSm[kdpdEDocifBuD;
jrefrmou&mZf (1169)ckusawmh ukef;abmifquf&JU bkd;awmfOD;0kdif;vufxufwGif
wkdif;&if; om; tpvmrfomoem0ifawG[m ykdNyD;tajcwusSdaeMuygNyD/ bk&ifpepfatmufrSm
wkid ;f oljynf om; wkYd qk;d wlaumif;bufvyk u
f ikd af exdik pf m;aomufaeMuygNy/D ya'o&mZfb,fvdk
qkdayr,fh bk&ifeJYwdkif;jynftay: opmapmifhodaeMuygNyD/
bk&ifhtrIxrf;awGxJrSm xl;cRefolawGSdaeMuovkd omoemhynmSif pmqkdawmfBuD;
rkd[r'fumpif(ac: )ocifBuD;OD;ek[mvJ xifay:ausmfMum;olwpfa,mufjzpfvmygw,f/ pmqkd
awmfBu;D OD;Ekonf pmayta&;tom;xl;cRecf hJ o
Hk mru bk&ift
h ay: opmapmifo
h cd w
hJ maMumifh
aTawmifom*olbGJUtyfESif;NyD; &rm0wDNrdKU0eftjzpfcefYtyfcJhygw,f/ Munfh - ukef;abmifquf
r[m&mZ0ifawmfBuD; 'kwd,wGJ - pmrsufESm(166)/
tJ'u
D mvtwGi;f rSmyJ omoemhynmSiBf u;D wpfO;D tjzpfeYJ tmApfmS [kpd Ed o
D cifBu;D [mvJ
bkd;awmfOD;0kdif;aYSawmfarSmufcpm;cGifh&aew,f/ bk&ifu tmApfSmocifBuD;&JUodumukd
,kHMunfwJhtwGuf wkdif;jynftwGif;aexdkifMuwJh tpvmrfomoem0ifawGukd tpvmrfeJY
ywfoufwJhudpBuD;i,fSdvQif omoemhtqkH;tjzwfay;EdkifbkdY atmufygtrdefYawmfjyefwrf;ukd
xkwfNyD; omoemydkiftjzpf cefYtyfay;cJhw,f/
tmApfmS [ko
d Ed w
D ynfh iaTv?l iaTat; wku
Yd Edik if aH wmftwGi;f t&yf&yfNrKd U Gmrsm;rSm
aeYonfh yoDuv
k m;wku
Yd dk if;wkYd bmomusr;f So
d nft
h wdik ;f tmApfmS [ko
d Ed w
D ynfw
h jYdk yo&m
emcHMuap/
&cdkifjynf (4)NrdKU aus;Gmrsm;rSmSdaeMuonfh yoDukvm;wkdYwGif bmomw&m;pum;
rsm;ukd t&yf&yfyoDukvm;wkdYenf;wl tmApfSm[kdodEDwynfhwkdYppfaMumpD&ifap/ ]ou&mZf
(1169)ck? wefaqmifrkef;vjynfhausmf(3)&uf emcHawmf b,ausmfxif xkwfjyefonf/} Munhf
- bkd;awmfrif;w&m;BuD;&JU &mZowfBuD; ac: trdefYawmfjyefwrf;BuD; twGJ(4) pmrsufESm
(176) tpkd;&xkwf/
tJ'DtrdefYawmfjyefwrf;xkwfNyD;wJhaemuf wkdif;&if;om;tpvmrfwkdYeJYywfoufvm&if
omoemhta&;awGukd w&m;awmfeJYtnD tqkH;tjzwfay;bkdY tmApfSm[kdodED ([kdodEDrSm
v7v

[kdpdEDukdqkdvkdjcif;jzpfonf)ocifBuD;ukd tmPmtyfESif;vdkufw,f/
bk&ifutrdefYawmfjyefwrf;xkwfNyD;wJhaemufrSmawmh trdefYawmft& tpvmrf
omoema&;eJYywfoufvm&if wkdif;jynfrSmSdaeMuwJh tpvmrfrsm;omru tjcm;yk*dKvfrsm;
uvJ tmApfSmocifBuD;&JUtrdefYukd emcHNyD; vdkufemaqmifGufcJhMuwmawGSdcJhbl;ygw,f/
Munfh - &Erw
d af usmaf &;? a&pBuKd caHk wmfjzwfx;Hk usr;f ? pmrsuEf mS (24)? vufveG rf w
I &m;jzwfx;Hk
(2) pmrsufESm(30) tdrfaxmifrIw&m;jzwfxkH; (4)/
bkd;awmf&JUtrdefYawmfeJY tpvmrfomoemydkifcefYtyfcH&ol[m 'DuaeY tr&yl&?
vif;Zif;ukef;'g&f*gSif tmApfSm[kdpdEDocifBuD;yJjzpfygw,f/ (ocifBuD;OD;Ek)
tmApfSm[kdpdEDocifBuD;[m omoemhynmxl;cRefoljzpfcJhovkd rkd[r'fumpifac:
ocifBuD;OD;Ek[mvJ omoemhynmxl;cRefcJholyg/
q&mBuD;OD;Ek[m rsufarSmufumvwkdif omoemhynmSifrsm;vufcHukd;um;aeMuwJh
(35)cef;usrf;? (11)cef;usrf;eJY oHawmfOD;wifvTmusrf;wkdYukd a&;om;jyKpkcJholyg/
ocifBu;D OD;Ek&UJ pmayta&;tom;[m tvGejf rifyh gw,f/ ,ckacwf pmayynmSirf sm;
vku
d v
f rYdk &Edik af o;yg/ 'gwifruao;yg/ tvGex
f ;l jcm;wJh b*Fvm;oGm;rSww
f rf;Bu;D ukd (55)yk'd f
vuFmtjzpfeJY a&;om;cJhygw,f/
q&mBuD;OD;Ekonf pmayt&mrSm xl;cRefolwpfOD;yg/ tdEd,jynfoGm;NyD;vQif
ou#usrf;? [dEDusrf;eJY tpvmrfusrf;awGukd pkaygif;SmazGo,faqmifvm&eftwGuf
bkd;awmfbk&m;u apvTwfwJhukd,fpm;vS,ftzGJUrSm acgif;aqmiftjzpfeJYoGm;cJh&ygw,f/ Munfh ukef;abmifquf r[m&mZ0ifawmfBuD;? 'kwd,wGJ? pmrsufESm(157)/
paerif;vufxufrSpNyD; ukef;abmifbkd;awmfrif;w&m;BuD;vufxufwdkif tpvmrf
ukd;uG,fMuolrsm;eJY jrefrmbk&if? jrefrmvlrsKd;wkdY&JU qufqHa&;wkdY[m tpOftqufaumif;vm
cJhMuw,f/ ykdNyD; tajcwusSdvmcJhMuw,f/
wkdif;jynftwGif;aexdkifMuwJh tpvmrfbmom0ifESifh c&pf,mefbmom0ifwkdY rdrdwkdY
,kHMunf&momoemukd vGwfvyfpGmukd;uG,fcGifhjyKcJhwm awGUSd&ygw,f/
v8v

wkdif;&if;om;rGwfpvifppfonfawmfrsm;
uke;f abmifacwftwGi;f rSmyJ bk;d awmfO;D 0kid ;f vGeNf y;D wJah emuf bBu;D awmfrif; eef;pHacwf
a&mufvmcJw
h ,f/
(1184)ckEpS rf mS ppfoBl u;D r[mAEKvOD;aqmifwphJ pfonfawmfrsm;[m &wemyl&NrKd Uukd
atmifEikd cf MhJ uw,f/ &vmwJo
h yYHk ef;awGxrJ mS tpvmrfaf wGvyJ gMuw,f/ olwu
Ydk dk trdeaYf wmfeYJ
aTNrdKUawmfjrpfomacsmif;awmifbufrSm ae&mcsxm;ay;cJhw,f/ Munfh - ukef;abmifquf
r[m&mZ0ifawmfBuD; - 'kwd,wGJ? pmrsufESm(351)/
r[mAEKveJY t*Fvyd w
f w
Ydk u
kd yf rJG mS ppfoBl u;D rSm Ak;H tajrm ufut
dk av;rxm;bJ aTx;D
jzefYNyD; wyfxdyfta&mufoGm;cJhw,f/ wyfjyifbufrS aersKd;*kP&wfbGJU& cefqyfAkdvf OD;pD;wJh
jrif; wyfom;(70)wkdYu vSHSnf? tJarmif;wkdYukd ukdifaqmifapNyD; jrif;a&;upm;apcJhw,f/
Munfh - ukef;abmifquf r[m&mZ0ifawmfBuD; - 'kwd,wGJ? pmrsufESm(392)/
rPdyl&jynfxJukd (13)&mpktwGif;u tpvmrfomoem0ifrsm;tajcwusSdaecJhNyD;
jzpf &SdvmwJhuonf;vlrsKd; (40000)ausmfxJrSm tpvmrfuonf;rsm;yg0ifMuygw,f/
tr&yl&NrdKUrSm tpvmrfrsm;tm; oD;jcm;ae&mcsxm;ay;NyD; rif;wkH;rif;w&m;BuD; rEav;NrdKU
wnfNyD; wJhtcgrSm ,ckuGrf;NcH&yfvkdYac:wJh &yfuGufBuD;rSm ae&mxm;NyD; aexdkifapcJhygw,f/
tavmif;bk&m;vufxuf tpvmrfrsm;ukd wyfrawmfcefYxm;NyD; vufsmbufrS
cpm; apw,f/ tpvmrfomoem0ifwyfom;rsm;ukd aG;vufsmwyfvYdk owfrw
S cf w
hJ t
hJ aMumif;
if;wyfom;Bu;D rsm;&JU"gwfyEHk iS jhf yKpx
k m;wJh orkid ;f pmtkyrf mS awGU&ygw,f/ Munfh - OD;bOD;(orkid ;f
okawoD)rEav;ujyKpkwJh &mjynfh ArmrGwfpvif pmtkyf/
bBu;D awmfvufxufrmS ukvm;ysKad oewftpkom; (1300)ausmw
f u
Ydk dk armufw?dk aTyed ;f ?
rsOf;wkd? ouvwfpdrf;? ouvwfjym? rsOf;SnfouvwfeD? tjzLqifwkdYukd qif,ifcGifh
jyKcJhygw,f/ Munfh - ukef;abmifqufr[m&mZ0ifawmfBuD; 'kwd,wGJ? pmrsufESm(477)/
aumZmou&mZf (1204)ckESpfrSm om,m0wDrif; OuvmyokdY csDwuf&mrSm yoD
tajrmuftrIxrf; vl(100)ausmfyg0ifcJhw,f/ Munfh - ukef;abmifquf r[m&mZ0ifawmfBuD;
'kwd,wGJ? pmrsufESm(6)/
v9v

wkdif;&if;om;tpvmrfomoem0ifwkdYtay: bk&ifhapwem
jrefrmaumZmou&mZf (1218)ckEpS ?f waygif;vqef;(1)&ufaeYrmS rEav;aTNrKd Uawmf
wnfaqmuf&mrSm Akdvfrif;xifrif;acgif uGyfuJwJh yoDtrsKd;om; (aG;vufsmwyfom;rsm; )
(400)ausmfyg0ifcJhw,f/
rEav;NrdKUwnfaqmufNyD; bk&ifESifhwuG jynfoljynfom;rsm; NrdKUa[mif; tr&yl&rS
ajymif;vmMuwJhtcg vlrsKd;aygif;pkHukd rdrdwkdYvlrsKd;tvdkuf ae&mcsxm;ay;w,f/
tJ'DtxJrSm yoDvlrsKd;vkdYowfrSwfcH&wJh tpvmrfrsm;aexdkif&eftwGuf (1) ppfukdif;
wef;? (2) ukef;kd;wef;? (3) awmifyvl? (4) tkd;bkd? (5) pMumEG,fpOf? (6) *Ref;tajrmufwef;?
(7) 0vDcH&yfuGuf? (8) wkdufwef;? (9) ukd,f&Hawmf&yfuGuf? (10) tcsKyfwef;? (11)
ukvm;ysKd&yf qkdNyD; owfrSwfay;cJhygw,f/
txufyg&yfuGufrsm; AvDajrae&m(20)ukdvJ vSL'gef;cJhygw,f/ pMumEG,fpOf
(tajrmufwef;BuD;)rSm AvD(7)vkH; aqmuf&ef ae&may;cJhw,f/
NrdKU jyifrSm AvDae&may;ovkd eef;wGif;rSmvnf; rif;rIxrf;rsm;twGuf ausmfrkd;wHcg;
(,ck r*FvmwHcg;t0if - vGwv
f yfa&;ausmufwikd t
f eD;)rSm rif;wk;H rif;uk,
d w
f ikd f aTyEuf u
kd Nf y;D
AvD aqmuf&efae&mowfrSwfNyD; aqmufcJhygw,f/
rumNrKd UawmfrmS vnf; [m*srD sm;twGuf a'gif;wHqyd cf yfEydS Nf y;D Z&yfawmfBu;D wpfaqmif
aqmufvyk v
f LS 'gef;ay;cJw
h ,f/ if;wdu
k af wmfaqmuf&eftwGuf wm0efay;tyfc&H olrsm; uawmh
cvDzTmocifBuD; OD;bkd;jrESifh [m*sDOD;aTabmfwkdY jzpfcJhMuygw,f/
Z&yfawmfBuD; tJ'Dacwfu xl;jcm;BuD;us,fcef;em;ykHukd ajrxl;NrdKUe,f AvDq&mBuD;
OD;aTawmifujyKpka&;cJhwJh (Sus&wGvftDrefusrf;)rSma&;pyfcJhwJh vuFmt&odEdkifygw,f/

v 10 v

] vuFm }
]'GE,mpMum0VmwGif aMumfjimxGef;awmuf? ewfykHaygufokdY? jynfrumwGif?
tDA&m[ifrfeAD? ponfhtOD;? ae'gusL;? uGefYjrL;ydkif;'g? ,matmufvm\/ ae&mawmfjrwf?
aTajr&yf? pdkufvyfuGefYpD? pwkyufwd? pdefpifjrom;? ywjrm; ykvJ? wkyfavQmufpGJrSm?
eDvmtppf? aTBudK;&pfqdkif;? ywf0kdif;csifrkd;? rkd;BudK;aiGom;? ywjrm;jy'f? txyfxyfrSm?
&pfywfrSefuif;? pdef'k&ifwd? 0if;0if;vQHjzm? xuftmum? eDvmpdefzl;? xl;xufiSufrem;?
xG#jf zmywjrm;Si?f rD;toGio
f ?Ydk pifMu,faev? c0yfMu\/ jrefrmhbmom? ausmif;awmfaZw0ef?
tvGefwifhw,f?
ajrcsuf0,f? ywfvnfawmifpOf? c0yfqif;vQuf? arTqifuwkd;?
ajroko
Yd iG ?f rk;d BuKd ;aiGom;? ausmufxyfom;uk?d cif;xm;pDcs,?f oG,0f ,fww
H ikd ;f ? ywf0idk ;f qD;um?
bdkifwGvmS&pf? jrom; jzpf\/ wnfvSpfwHcg;? aTom;pdefGuf? *kEef,Suf zefpufya'om?
ywjrm;rD;tdrf? 0if;0if;xdef onf? arGUodrfompGm tacgif;wnf;/
arGUodrf*kPfae? armufNzdK;a0onf? aTajrrum? uRef;pMumukd? apwemnGwfOD;?
ref;aT OD;u? armifwkdYr,fwkdY? xl;Muc0yf? jrwfxufjrwfukd? pdpyfaTaiG? tm;opfap?
aqGrsKd;tpvmrf? EdkifiHt0Srf;? ulnD0ef;yg? 'kdtmpvmrf? BudrfzefoifhpGm? aMujimowif;?
tcif;ckopf? tusK;d jzpf atmif? &nfaqmifwu
kd t
f rd ?f us&modr[
f ?k oGm;vdr[
hf mZD? wnf;ckpd &m?
aqmufvyk yf gonf/ vpfvm wdu
k t
f rd ?f odraf rGUae&m? jynfrumwGi?f ukov
dk yf ifu?dk qGiJ ifpu
kd rf nf?
cvDzTmonf? ausmfxif*kP&wf? aeajr&yfukd <urnfqkdvQif Munfvifapwem? wum
wumrwk?Yd NrKd UaT0rSm? pdwcf sMunfjzL? tvSLonf? EdiI ;f wkr&? Bu;D pGtusK;d ? acgif;xdyrf ;dk onf?
wefckd;xifay: uRef;vkH; ausmfvdrfh? EId;aqmfMunfjzL? vSLMuenf;rsm;? tiftm;tvdkuf?
ukov
kd w
f u
kd rf mS ? yg0ifonfo
h ?l tvSLaMumif?h aemifrl au,mrwf? csed cf 0yfrmS ? SmzGmtwfrLS ;?
cRwfrnfOD;pGm? oif;wkdYygvdrfh? pH&mAdrmef? eef;yHspGefESpfq,f? &if0,fokdYtyf? tSifjrwfukd?
ppf*s'g OD;wif? zl;jrifwuG? jypfrsKd;yvdrfh? armifr,fESpfazmf? TifaysmfpHjref;? *sEwfwHuRef;?
rdefYnGefYusrf;vm? ,matmufvmxH? qk,l yefonf? {uef&rnfhtusKd;wnf;/}
txufvuFmukd aocsmpGmoabmaygufygu rif;wkH;rif;vSL'gef;cJhonfh Z&yfawmfBuD;
[m tpvmrfomoem0ifwkdYuvnf; ukokdvfyg0ifcJhMuw,fqkdwm ay:vmygvdrfhr,f/
v 11 v

rSefpDaTcs AvDBuD;(4)vkH;
jrefrmEdik if t
H wGi;f tpvmrfomoem0ifa&mufvmMuyku
H pNy;D orkid ;f aMumif;ukd tpOfeYJ
wifcJhygNyD/
orkid ;f aMumif;twGi;f rSm ajrxl;NrKd Uu rSepf aD TcsAvDBu;D (4)vk;H &JUorkid ;f aMumif;ukv
d nf;
wifjybdkYvkdygw,f/ AvD(4)vkH;eJYqufpyfwJhomoemhynmSif (4)yg;taMumif;ukdawmh acwfeJY
ravsmfvkdYrwifjyvkdyg/ 'Dordkif;ukdwifjyNyD; *kPf,lp&mrvkdyg/
ajrxl;NrdKUrSmSdwJh rSefpDaTcsAvD(4)vkH;[m orkdif;rSmxl;jcm;rIwpf&yfyg/ wkdif;&if;om;
tpvmrfwkdYeJYvvnf; wdkufdkufywfoufygw,f/
tpvmrfomoem jrefrmEdkifiHtwGif;pwifa&mufSdcJhwm ESpfaygif; (1320)ausmfcJhyg
NyD/ jrefrmbk&ifvufxuf ae&mcsxm;cJhwmawG? wkdif;jynfwm0efxrf;aqmifcJhMuwmawGwifjy
cJyh gNy/D ESpaf ygif;rsm;pGmat;csr;f pGmaevmcJMh u&m tavmif;bk&m;vufxuf tpvmrfomoem0if
eJYywfoufvkdY pdwf0rf;ruGJ pnf;vkH;rISdNyD; wkdif;&if;om;yDyD ausmom;&ifom;rcGJjcm;yJ
ajrxl;NrdKUrSm rSefpDaTcsAvDBuD;(4)vkH;aqmufay;NyD; wkdif;&if;om;nDnGwfa&;vkyfcJhygw,f/

bk&ifcsD;jrifhajrmufpm;cHMu&olrsm;
1/ tmApfSm[kdpdEDocifBuD; (tpvmrfomoemydkif)/
2/ i,frnf - rkd[r'fumpif (ac: ) q&mBuD;OD;Ek-aTawmifom*olbGJU&? &rm0wDNrdKU0ef/
3/ i,frnf - tA'Gvfu&ifcef (ac: ) cefqyfAkdvf - aersKd;*kP&wfbGJU&?
bBuD;awmfbk&m;vufxuf tif'kdcsKdif;em;okdY oHukd,fpm;vS,fapvTwfjcif;cH&ol/
4/ i,frnf - OD;NcHK? rif;BuD;rif;xif&mZmbGJU& tuywfjrif;0ef? yifv,fNrdKUpm;BuD;/
,ckwifjycJw
h yhJ *k Kd vaf wG[m orkid ;f rSm awGU&ygw,f/ *kP,
f ,
l w
Hk ifru wdidk ;f jynftay:
opmSdcJhMuonfh wkdif;&if;om;tpvmrfomoem0ifawGSdcJhonfhenf;wl aemifvmaemufom;
wkdYuvnf; wkdif;jynfeJYvlrsKd;tay:opmSdwwfapvkdwJhoabmyg/

v 12 v

if;jyif uRefawmfavhvmvkdY&wJh wyfrSL;BuD;OD;bkd;um[m oDaygrif;ygawmfrlNyD;


arNrdKUrSm aexdkifygw,f/ (1956)ck arv(10)&uf? touf(95)ESpfrS trdefYawmfcH,lygw,f/
olwpfyg; uRefjzpfcJh&wmukd rauscsrf;EdkifyJ oleJYawGUolwkdif;ukd tm;yg;w&ajymwwfygw,f/
arNrd K Uae z.q.yv ygvD r ef t rwf a [mif ; ? A.r.u acgif ; aqmif j zpf c J h w J h
[m*sD O D ; oef ; nG e f Y ( uG , f v G e f ) &J U taz jzpf y gw,f / tjcm;yk * d K vf trsKd ; om;?
trsKd;orD;rsm;vnf;Sdygao;w,f/ a,bl,soabmazmfjy vdkufygw,f/

jrefrmrGwfpvifynma&;tzGJU
bmoma&;taMumif;jyKNyD;ynma&;wGif tl&'lpmayukd t"duxm;oifcJhwmaMumifh
wkdif;&if;om;tpvmrfbmom0ifrsm;ukd t"dujzpfwJh jrefrmpmayoifay;vkdwJhpdwfrSdatmif
tdEd,tpvmrfbmom0ifrsm;u MoZmvTrf;xm;cJhygw,f/
tdEd,ynma&;ukdomOD;pm;ay;oifcJh& &vmwJh&vm'fuawmh tpvmrfbmom0if
jrefrm[m jrefrmh,Ofaus;rIukdpGefYvTwfNyD; tdEd,,Ofaus;rItjzpf 0wfpm;qif,ifrIup
vTrf;rkd; jcif;cHcJh&ygw,f/
jrefrmbk&iftquf yoDvrl sK;d rsm;tjzpf todtrSwjf yKccH &hJ wJh tpvmrfrsm; wkid ;f jynf
tay: opmScd NhJ y;D jrefrmh,Ofaus;rIvufccH ahJ om wkid ;f &if;om;tpvmrfrsm;twGuf aemufwiG f
raumif;usKd;omjzpfapvdrfhqkdwm acgif;aqmifrsm;u jrifvmMuygw,f/ wdkufzsufMu&ef
,kMH unfvmMuw,f/ 'Dpw
d "f gwfjzpfvmNy;D (1929)ck 'DZifbmv(28? 29)rSm rGwpf vifynma&;
uGefz&ifhBuD;wpf&yf yJcl;NrdKUrSm usif;ycJhMuygw,f/
tJ'u
D eG zf &ifrh mS txufazmfjyygtl&'lpmayeJY jrefrmpmayOD;pm;ay;oifMum;a&;jyem
wifjyaqG;aEG;cJMh u&m tpnf;ta0;wufa&mufMuoltrsm;pku tdE,
d tEG,0f ifrsm;jzpf jrefrm
pmukdom t"duxm;oif&r,fqkdwJhtpk[m uGefz&ifhukd oydwfarSmufcJhMuygw,f/
wwd,aeYtpnf;ta0;rSmawmh jyefvnfaqG;aEG;MubkdY zdwfac:vkdY oydwfarSmuf
acgif;aqmifrsm; tpnf;ta0;jyefpMuygw,f/ 'gayr,fh rlv&nf,
G cf suu
f o
dk m aqG;aEG;aeMu
OD;bkd;NrdKif? OD;bkd;cdkif? rpwm[mwifwm,D? rpwmcsefeD;,m;? tpkd;&aYSaeBuD; OD;jr (1)
jrif;NcH ESifh rEav;rS *sDtrfOD;ukd? tD;ukdukdBuD;? wDtufpfOD;oefYBuD;? aTbkdrSq&mBuD;pGmwkdYu
v 13 v

acgif;aqmif Ny;D uGezf &ifrh S tNy;D xGucf mG vmcJMh uygw,f/ xkaYd emuf if;yk*Kd vrf sm;OD;aqmifMu
jrefrm rGwfpvif ynma&;tzGJUcsKyfBuD; oD;jcm;xlaxmifNyD; awmifilNrdKU kH;zGifh
tdEd,om;rGwfpvifrsm;ESifh wkdif;&if;om;tpvmrfwkdY jywfom;pGmvrf;cGJcJhMuygw,f/
tqkyd gtzGUJ csKyBf u;D \ yxrOu|rSm awmifirl o
S pfawmta&;ydik f rpwm[mwifwm,D
jzpfNyD; wkdif;&if;om;tpvmrfrsm;\uav;rsm;twGuf tl&'lpmayt"dur[kwf/ jrefrmpmay
oifMum;t"duxm;&rnfqkdwJh a<u;aMumfoHeJY pnf;kH;vIHUaqmfMuNyD; tdEd,om;wkdY&JU MoZm
ukdvnf; y,fcscJhMuygw,f/

tjywfvrf;cGJa&;ESifh ol&d,owif;pmBuD;tjrif
tdE,
d om;rGwpf vifeYJ jrefrmrGwpf vifwYdk vrf;cGMJ ua&;twGuf jrefrmrGwpf vifynma&;
tzGUJ csKyBf u;D rSBu;D rSL; (1931)ck 'DZifbmv(28? 29)&ufaeYrsm; jrefrmEdik if v
H ;Hk qdik &f m 'kw,
d
nDvmcHBuD; &rnf;oif;NrdKUrSmusif;y&ef pDpOfchJMu&m if;ynma&;uGefz&ifhBuD;ukd jrefrmjynfSd
jref r m
rG w f p vif r sm;u
pd w f 0 if p m;Muovk d
owif ; pmrsm;uvnf ;
vkdvm;tm;ay;axmufcHa&;om;cJhMu ygonf/
txl;ojzifh ol&d,owif;pmBuD;u acgif;BuD;ydkif;rSa&; tm;ay;cJhygonf/
xkduGefz&ifhBuD;okdY ukd,fpm;vS,faygif; (200)ausmfwufcJhMuygw,f/ jrefrmrGwfpvif
rsm; acwfaemufusae&jcif;rSm atmufygtcsufrsm;aMumifhqkdvQif rsm;pGmrrSm;Edkifyg/
1/ jrefrmpmukd aumif;pGmwufajrmufonfharmfv0DrSdcJhjcif;/
2/ tdEd,jynfom; armfv0Drsm;\ a[majymjcif;wGifvnf; tdEd,tawG;tac:"avhrsm;ukd
a[mMu jrefrmrGwfpvifrsm;oabmESifhrudkufnD? em;r0ifqefY/
3/ if;armfv0DwaYdk [mjcif; tpvmrfw&m;awmfuv
dk u
kd ef m&efcufjcif;? Muyfwnf;usO;f ajrmif;
onfhenf;vrf;ukdomajymjcif;/
4/ vli,frsm; tm&AD? tl&'lpmrsm;ukd t"dyg,fem;rvnfbJ tcsdefMumpGmoifMum;BuD;jyif;
vmonft
h cgif;pmrsm;tok;H rcs&bJ arhavsm
h tcs;D tES;D jzpfjcif;/ jrefrmpm? t*Fvyd pf mrsm;
onf vdrma&;jcm;Sd rSwfom;zG,faumif;onfhtcsufrsm; roifMum;cJhMu&onfhtwGuf
aMumifjh zpf&onf/
v 14 v

xkaYd Mumifh jrefrmrGwpf vifrsm;twGuf jrefrmpmukd aumif;pGmwwfatmifoifo


Hk mru
w&m;a[m&eftwGuf jrefrmbmomjzifah [mEdik o
f nfh armfv0Dq&mrsm; jrefrmhenf; jrefrmh[ef
jzifh tpvmrfbmomw&m;rsm;ukd vltrsm;em;vnfatmifajym&efvt
dk yfayonf/ txufygwkYd
onf jrefrmrGwfpvifynma&;tzGJUcsKyf\ nDvmcHBuD;rS qkH;jzwfcsufrsm;jzpfayonf/
tqkdrsm;ukdavhvmygu jrefrmpmt"duxm;oifhaMumif; tl&'lpmayt"duxm;olukd
qefu
Y sicf MhJ uwmawGU&ygw,f/
'kwd,tqkdwpf&yfu aumuf,laeonfhoef;acgifpm&if;rSm jrefrmrGwfpvifrsm;tm;
oD;jcm;pm&if;azmfjyay;&efawmif;qkdcJhygw,f/
jrefrmrGwpf vifynma&;tzGUJ csKyBf u;D u (1931)ckEpS f oef;acgifpm&if;rSm jrefrmrGwpf vifwYdk
ukd oD;jcm;oef;acgifpm&if;azmfjyay;&efawmif;qkcd ahJ yr,fh vufcv
H u
kd af vsmjcif;awmh rjyKcyhJ gbl;/
oef;acgifpm&if;aumufNyD;vkdY tpD&ifcHpmxGufvmawmh jrefrmEdkifiHtwGif;Sd bmomtoD;oD;
ukd;uG,fMuwJh vlOD;a&toD;oD;ukd &mcdkifEIef;eJYazmfjycJhygw,f/
1/ Ak'b
momuk;d uG,o
f al ygif;
- 84 %
2/ tpvmrfbmomuk;d uG,o
f al ygif;
- 4 %
3/ [dEL bmomuk;d uG,o
f al ygif;
- 3 %
4/ c&pf,mefbmomuk;d uG,o
f al ygif;
- 2 %
txufazmfjyygpm&if;ukd 0d"&l ocifcspaf rmif\ Sr;f rlEiS jhf ynfaxmifppk mtky?f pmrsuEf mS
(3)wGiMf unfyh g/

ArmrGwfpvifEkd;Mum;a&;tzGJU
wkd;wufonfh wkdif;&if;om;tpvmrfomoem0ifrsm;u tdEd,jynfom;rGwfpvifwkdY\
vky&f yfrsm;ukd rvkv
d m;Muyg/ okjYd zpf trSew
f &m;ay:aygufap&ef&nf,
G cf sujf zifh jrefrmEdik if H
vGwfvyfa&;BudK;yrf;rIwGif wkYdArmtpnf;tkH;BuD;\vIyfSm;rIrsm;twGif; wkdif;&if;om;tpvmrf
bmom0ifrsm;taeeJv
Y nf; omoem0ifwu
Ydk dk pnf;k;H vIyf mS ;&eftwGuf (1938)ckEpS f azazmf0g&D
v (13)&ufaeYrS rEav;NrKd UukAd [kjd yKNy;D vQif ArmrGwpf vifE;dk Mum;a&;tzGUJ ukd zGUJ pnf;cJMh uygw,f/
v 15 v

xkt
d zGUJ rSm ,m,DOu| OD;ode;f armif(pMumEG,pf Of)jzpfNy;D ? twGi;f a&;rSL;rSm OD;oef;aT(uG,v
f eG )f
jzpfygw,f/
&nfG,fcsufu (1) ukvm;vkdvkd ArmvkdvkdjzpfaeonfhvlrsKd;ukd ArmyDoa&;? (2)
Arm tcGifhta&;jynfh0atmif &Sda&;twGuf aqmifGuf&efjzpfygw,f/ tzGJU&JUtvHukd
tjzLteDtpdrf; okH;a&mifjc,ftv,f rD;wkwftrSwftom;ygSdtokH;jyKcJhygw,f/
Ek;d Mum;a&;tzGUJ ay:aygufvmwmuawmh wkid ;f &if;om;tpvmrfrsm; e,fcsUJ qeYu
f siaf &;
trsKd;om;vGwfvyfa&;twGuf orkdif;uawmif;qkdrIukd xrf;aqmifMu&efjzpfcJhygonf/

ArmrGwfpvif trsKd;orD; Ekd;Mum;a&;tzGJU


xkt
d csed u
f ArmrGwpf vifE;kd Mum;a&;tzGUJ enf;wl trsK;d orD;tzGUJ vnf; zGUJ pnf;vIyf mS ;cJMh u
ygw,f/ if;tzGJUrSm Ou| a': ZkdifeyfeJY twGif;a&;rSL; a':trm*sefqkdolwkdYjzpfMuygw,f/
rGwfpviftrsKd;orD;rsm; tdrfwGif;ykef;b0uvGwfajrmufMubkdYESifh vifa,mufsm;wkdY&JU
bmoma&;qkNd y;D cGjJ cm;cHae&wJb
h 0u ke;f xGucf MhJ uygw,f/ wkid ;f &if;olpw
d af ysmufNy;D tdE,
d om;
pdwfaygufatmifvkyfxm;MuwJhtjzpfu vGwfatmifjzpfygw,f/ trsKd;om;rsm;ESifhwef;wl
wkdif;jynfwm0efxrf;aqmifcJhMuygw,f/

zufqpf*syefvufatmufwGifa&mufcJhpOf
tpvmrfbmom0ifrsm; yg0ifxrf;aqmifcsufrsm;
jrefrmhvw
G v
f yfa&;wdu
k yf rJG mS vlwef;pm;aygif;pk?H vlrsK;d aygif;pkw
H EYdk iS hf bmomaygif;pkw
H Ydk
yg0ifcMhJ uygw,f/ tJ't
D xJrmS tpvmrfbmom0ifrsm;yg0ifxrf;aqmifcMhJ uygw,f/ Armhvw
G v
f yf
a&;wyfrawmf(BDA)zGUJ pOfu (BDA)okw
Yd idk ;f &if;om;tpvmrfomoem0ifrsm;yg0ifcMhJ u ygw,f/
if;aemuf Akv
d o
f ifwef;rsm;ay;&mwGif 'kw,
d okwo
f ifwef; Akv
d af rmifarmif wuf a&mufNy;D
( BDA )wyf & if ; (6)rS m wm0ef u scJ h y gw,f / tvm;wl &J a bmf b vS ( uef Y b vl )
wwd,ywfoifwef;wufNyD; wkdif;(4)rSm wm0ef,lcJhygonf/ Akdvfrif;vGif(arNrdKU) awmfvSefa&;
(3)&yfygcJhonf/
v 16 v

OD;0if;armif(Aef;armf)vnf; wwd,ywfoifwef;wufNyD; awmfvSefa&;wGifavxD;ESifh


qif;Ny;D *syefzufqpfawmfveS cf yhJ gw,f/ (,ck Edik if *hH P
k &f nfyxrqif)h &jzpfygonf/ Akv
d rf LS ;bSif
(ysOf;rem;) tpvmrfomoema&;&maumifpDXmecsKyf - twGif;a&;rSL;csKyfa[mif; (orkdif;aumfrSif
tzGUJ 0if) tmSvil ,frsm;tpnf;tk;H tzGUJ csKy?f mPAvwm0efc(H BDA)wGiyf g0ifNy;D awmfveS af &;
wkdif;(4)wm0ef,lcJhonf/
Akdvfausmfjr(v,fa0;)tpvmrfomoema&;&maumifpDXmecsKyf OuXBuD; oD&dysHcsD
CmZDrkd[r'f[mSif\ nDt&if; *syefawmfvSefa&;wGif wkdif;(4) wm0ef,lcJh jynfolU&Jabmf
acgif;aqmiftjzpf aqmifGufcJhonf/
&JabmfbOD; (BDA)wGiyf g0ifNy;D Akv
d Af xl;wyf? Akv
d t
f mVm0uwyfwm0efxrf;aqmif
(zqyv)vufxuf ucsifjynfe,ftrwf? ucsifjynfe,f0efBuD;tjzpf aqmifGufcJhonf/
txufygyk*Kd vrf sm;u wkid ;f &if;om;tpvmrfvil ,fawGxu
J wyfrawmfrmS yg0ifcMhJ uNy;D
wkdif;jynfwm0efausyGefMuwJhtydkif;xJu avhvmrdorQ azmfjywmyg/ 'DxufruSdMuygw,f/
Edik if aH &;bufu wm0ef,cl MhJ uolawGuawmh tmSvil ,frsm;tpnf;tk;H 0if tpvmrfomoem
0ifvli,frsm;uawmh rEav;rS OD;oef;aT(uG,fvGef)? OD;bpdef(uG,fvGef)? OD;om'Gef;(aMu;eef;
0efaxmuf)? q&mnDnD(ausmif;q&m)? ukdav;armif(bkH;tkd;)? OD;pkd;(jrL-vlBuD;a[mif;)?
OD;ukdukdav;(yoD)pma&;q&m(aumvif;)? OD;ygi,f(oxkH)? if;jyif *syefawmfvSefa&;yg0ifcJh
Muonfh yk*dKvfrsm;rSm AkdvfrSL;BuD;wifpkd;(EdkifiHh*kPf&nfyxrtqifh)? a'gufwmausmfNidrf;
(uG,fvGef)armfuGef;0ifyxrtqifh? ocifarmifodef;(rkwr) awmfvSefa&;(3)rSm yg0ifcJhMu
ygonf/
ukdarmifarmif(AkdvfrSL;BuD;wifpkd;) awmfvSefa&;aumifpDtpkd;& v,f,mpdkufysKd;a&;ESifh
opfawma&;&mXmetwGi;f 0ef? Akv
d Af xl;\wm0efay;csut
f & awmfveS af &; tar&duefwyfO;D
(0rf;tkd0rf;)eJYqufNyD; *syefukdawmfvSefcJhw,f/
OD;<u,f0(&efukef) armfuGef;0ifyxrtqifh? Aruacgif;aqmifa[mif; *syefawmfvSef
a&; vkyfcJhygw,f/
ocifausmfaomif;(wGHaw;) Aruacgif;aqmifa[mif; *syefawmfvSefa&;vkyfcJhygw,f/
v 17 v

OD;oef;jrifh AruOu|BuD;tjzpfESifh zqyvA[kdtrIaqmifvTwfawmftrwftjzpfwm0ef,lcJh


ygw,f/
OD;cifarmifvwf? Aruacgif;aqmifESifh zqyvtpkd;&w&m;a&;ESifh usef;rma&;0efBuD;
tjzpf wm0ef,lcJhygw,f/
q&mcs,f AruXmecsKyt
f wGi;f a&;rSL;csKyEf iS hf jynfoUl vTwaf wmftrwf(Edik if *hH P
k &f nf yxr
qif)h wkYd jzpfMuygw,f/ ,ckazmfjycJw
h muawmh vufvrS ;f rDorQyg/ trsm;Bu;D useyf gao;w,f/

vGwfvyfa&;BudK;yrf;rI
jrefrmEdkifiHvGwfvyfa&;BudK;yrf;rIrSmyg0ifaqmifGufcJhMuonfh zqyvacgif;aqmifydkif;
wGif tpvmrfomoem0ifyk*dKvfBuD;rsm;rSm q&mBuD;OD;&mZwf? rpwm&mreftufpfat&mSpf?
OD;um (awmfveS af &;aumifpt
D pk;d & - ynma&;0efBu;D )? OD;azcif(oHtrwfBu;D a[mif;)(Edik if *hH P
k &f nf
yxrqifh) wkdYjzpfMuygw,f/ OD;&mSpf(0efBuD;a[mif;)vnf; yg0ifcJhygw,f/

Aru ay:aygufvmykH
vlxpk nf;k;H a&; wpfjynfv;Hk tk<H uNy;D zqyvtzGUJ csKyrf S acgif;aqmifBu;D rsm;aqmifu
G pf Of
AkdvfcsKyfOD;atmifqef;u q&mBuD;OD;&mZwfESifh Edk;Mum;a&;acgif;aqmifa[mif;rsm;ESifhawGUqkHNyD;
wkdif;jynf&JUtajctae aoG;pnf;nDnGwfa&;vkdtyfaeaMumif; Sif;jycJhygw,f/ 'Dta&;rSm
Arm rGwfpvifwkdYuvnf; nDnDnGwfnGwfeJY wwyfwtm; zqyvrSm yg0ifaqmifGufbkdY
wdu
k w
f eG ;f ajymqkcd yhJ gw,f/ ArmrGwpf vifacgif;aqmifrsm;uvnf; wkid ;f jynfvw
G v
f yfa&;twGuf
yg0if BudK;pm;ygr,fvkdY uwday;vdkMuygw,f/ 'g[m Aru ay:aygufvm&wJhtaMumif;yg/
wkdif;&if;om; tpvmrfbmom0ifwkdY[m wkdif;jynfvGwfvyfa&;twGuf wm0efSdMuygw,f/
woD;yk*vtaeeJY uawmh EdkifiHa&;ygwDtzGJUtpnf;rsm;rSm yg0ifvkyfaqmifaeMuygw,f/
'gayr,fh wkdif;&if;om;tpvmrfomoem0iftrsm;pkBuD;uawmh tzGJUtpnf;taeeJY
ryg0if M uao;yg/ Ak d v f c sKyf a tmif q ef ; rE a v;a&muf v mNyD ; aqG ; aEG ; NyD ; aemuf
v 18 v

q&mBuD;OD;&mZwf\ vIHUaqmfrIaMumifh wkdif;&if;om;tpvmrfrsm; ta&;vkyfcJhMuolrsm;[m


(1945)ckEpS f 'DZifbmv twGi;f ysO;f rem;NrKd UrSm pkpnf;cJMh uygw,f/ trsK;d om;? trsK;d orD;wkYd
yg0ifwufa&mufcJhMuNyD; xkdpOfu GCBA eJY ArmrGwfpvifvli,frsm;tpnf;tkH;rS
ukd,fpm;vS,frsm;vnf; ukd,fpm;vS,f wufa&mufcJhMuygw,f/
txufygtpnf;ta0;BuD;rS wkdif;jynfwm0efxrf;aqmifMu&r,fhta&;ukd rsufESmpkHnD
nEd idI ;f aqG;aEG;? wkid ;f &if;om;tpvmrfomoem0ifrsm;pnf;k;H nDnw
G pf mG ArmEdik if v
H ;Hk qdik &f m Arm
rGwfpvifuGef*&uf(Aru)tzGJU BuD;ukd zGJUpnf;wnfaxmifay:aygufvmjcif;jzpfygw,f/
Aru tzGJU BuD;&JU trIaqmiftzGUJ Ou| q&mBuD;OD;&mZwf? taxGaxGtwGif;a&;rSL;
OD;cifarmifvwf(0efBuD;a[mif;-uG,fvGef)? trIaqmif OD;azcif(oHtrwfBuD;a[mif;)?
OD;oef;jrifh(B.A.B.L.)(uG,fvGef)? okH;q,fOD;oef;wif(uG,fvGef)? oD&dysHcsDtvf[m*sfCmZD
rkd[r'fOD;[mSif(omoema&;&maumifpDOu|BuD;)? [m*sDOD;atmifpdef(uG,fvGef)? OD;<u,f0
(uG,fvGef)? OD;oef;xGef;(&rnf;oif;)wkdYjzpfMuygw,f/ if;jyif trsKd;orD;acgif;aqmifrsm;tjzpf
q&mrBuD;a':apmaT? a':oufareJY a': jrjrwifwkdYyg0ifMuygw,f/ if;wkdYOD;aqmifrIjzifh
Arm rGwfpviftrsKd;orD;tzJGUcsKyf(,m,D)(Art)zGJUpnf;NyD; Ou|tjzpf a'gufwma':cspfwifeJY
q&mrBuD;a':apmaTu twGif;a&;rSL;tjzpfaqmifGufMuygw,f/ if;aemuf Ou|tjzpf
q&mrBuD;a':apmaTu wm0ef,lNyD; a': MunfMunfvwfu taxGaxGtwGif;a&;rSL;wm0ef
,lcJhw,f/ a': &D&D(EdkifihH*kPf&nf'kwd,qifh)u trIaqmifjzpfcJhw,f/ ArmEdkifiHvGwfvyfa&;
wdkufyGJrSm ArmrGwfpvif trsKd;om;rsm;enf;wl trsKd;orD;rsm;vnf; &ifabmifwef;um
yg0ifaqmif Gucf MhJ uygw,f/ wkid ;f jynfvw
G v
f yfa&;wdu
k yf u
JG dk jynfov
l x
l Bk u;D wpf&yfv;Hk ESiw
hf uG
Arm rGwfpviftrsKd;om;? trsKd;orD;ESifh vli,fwkdY yg0ifyl;aygif;xrf;aqmifcJhMuygw,f/
ay:aygufvmwJh(Aru)tzGJU BuD;ukd zqyv tzGJUcsKyfBuD;wGif wpfwyfwpftm;tjzpf
vlrsKd;a&;vlxktzGJUtpnf;tjzpf vufcHcJhMuygw,f/
zqyv tzGUJ csKyBf u;D twGi;f rSm tvkyo
f rm;vlwef;pm;tzGUJ ? v,form;vlwef;pm;tzGUJ
ESihf vlrsK;d a&;tzGUJ rsm;pk;Hk rdMuNy;D zqyvtvHawmfviT x
hf v
l suf vk;H 0vGwv
f yfa&;e,fcsUJ qefu
Y sif
a&;wdu
k yf u
JG dk jyKvyk cf MhJ uygw,f/ zqyvwGif vlwef;pm;tzGUJ wko
Yd mru woD;yk*v
rsK;d cspyf *k Kd vf
v 19 v

rsm;vnf; ygvmMuygw,f/ oabmuawmh vkH;0vGwfvyfa&;twGuf wkdif;jynfwpfjynfvkH;


pkpnf;rdcw
hJ o
hJ abmyg/
tpvmrfomoem0ifrsm; jrefrmhacwftqufquf wkid ;f &if;om;rsm;yDy?D wkid ;f jynfwm0ef
ausyeG pf mG yg0ifwm0ef,x
l rf;aqmifcMhJ uykt
H usO;f ukd aemifvmaemufom; wkid ;f &if;om; tpvmrf
omoem0ifrsm;ESifh jynfolvlxkBuD;wpf&yfvkH; odSdMuapvkdwJhapwemESifh SmazGpkaqmif;NyD;
wifjyvdkuf&jcif;jzpfygw,f/
1/ q&mOD;bkd;cs,f(aTbkd)a&;? ArmrGwfpvifaS;a[mif; twKywdpmtkyf/
2/ jrefrmhpG,fpkHusrf;? twGJ(6)/
3/ OD;rmCa&;? ykodrf&mZ0ifpmtkyf/
4/ aZ,sausmx
f ifAv
dk rf LS ;bSi(f orkid ;f aumfrSit
f zGUJ 0if? (1961)ckEpS f tdE,
d Edik if H e,l;a'vD
NrdKU jyKvkyfcJhaom tmSordkif;qdkif&m uGef*&ufwGifwifoGif;cJhonfhpmwrf;/
5/ ukef;abmifquf r[m&mZ0ifawmfBuD; yxrwGJ/
6/ pma&;q&m yoDOD;ukdukdav; jyKpkxm;onfh jrefrmEdkifiHESifh tpvmrfomoem pmtkyfukd
ukd;um;wifjyjcif;jzpfygonf/
( tus,favhvmvkdolrsm; SmazGavhvmMuyg/ )

OD;bSif
a&;om;jyKpkol

v 20 v

tydkif;(2)
tpvmrfomoema&;&maumifpDay:aygufvmykH
jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf tpvmrfomoema&;&maumifpDonf b,fykHb,fenf;
ay:aygufco
hJ vJ/ b,fvadk emufct
H aMumif;rsm;eJaY y:aygufco
hJ vJ/ b,fvydk o
Hk @mefeYJ ay:ayguf
cJo
h vJ/ b,fv&dk nfreS ;f csurf sm;ukd tajccHcv
hJ q
J w
dk m qef;ppfMunfrh nfqydk gu Snv
f sm;aom
aemufcHtaMumif;w&m;rsm;Sdonfukd awGUSd&ayvdrfhrnf/
tpvmrfomoema&;&maumifpDonf t"dutm;jzifh ArurS aygufzGm;vmcJhjcif;
jzpfyg onf/ Aruukd vkdvm;axmufcHolrsm; Aru tzGJU0iftrsm;pkyg0ifaom
ArmEdkifiHvkH;qdkif&m ArmrGwfpviftrsKdorD;rsm;tzGJUcsKyf? xkdpOfuSdcJhaom AruESifh
bmoma&;ud p r sm;uk d n d E I d i f ; aqmif G u f a vh S d o nf h
ArmEd k i f i H v k H ; qd k i f & m
ArmrG w f p vif t k d v rmtzG J U csKyf ?
&ef u k e f E S i f h w uG
e,f t oD ; oD ; rS
xifSm;aomwkdif;&if;om;tpvmrfomoem0ifwpfOD;csif; yk*dKvfBuD;rsm;vnf; yg0ifcJhMuonf/
xkdYaMumifh EdkifiHom;tpvmrfomoem0ifrsm;twGuf pnf;vkH;nDnGwfonfhwpfckwnf;
aom rdcifomoemhtzGJU BuD;jzpfcJhonf/ okdYpnf;vkH;nDnGwfNyD; wkdif;&if;om;rGwfpvifwpfrsKd;
om;vk;H ukd uk,
d pf m;jyKonfh cdik rf mawmifw
h if;onfh tzGUJ Bu;D ukd (1948)ckEpS rf pS Ny;D Edik if aH wmfrS
tpvmrfomoemtwGuf ESppf OfomoemhaxmufyaHh Mu;rsm;ukd tpvmrfomoema&;&maumifpD
ay:vmNyD;onfESifhwpfpkwnf; axmufyhHaiGrsm;ukd EdkifiHawmfrS tyfESif;vTJajymif;ay;cJhygonf/
tpvmrfomoema&;&maumifprD ay:aygufrt
D vsif ESppf OfEikd if aH wmfrS xkpd OfuScd ahJ om
rGwfpviftrwf(5)OD;trnfjzifhxkwf,lNyD; bPfwpfckwGifpkaqmif;tyfESHxm;cJhNyD; tpvmrf
omoema&;&maumifpDay:aygufvmrS EdkifiHawmfrS w&m;0ifvTJajymif;tyfESHcJhygonf/

aumifpDay:aygufvm&ef aphaqmfaomtaMumif;w&m;rsm;
tpvmrfomoema&;&maumifpDay:aygufvmap&ef
v 21 v

aphaqmfaomtaMumif;rsm;wGif

ESppf OfEikd if aH wmfrS tpvmrfomoemtwGuf axmufyv


Hh u
kd af omaiGrsm;ukd pepfwusxed ;f odr;f Ny;D
wkdif;&if;om;tpvmrfomoemwkdYtwGuf enf;vrf;wusokH;pGJEdkif&efqkdonfhtcsufonf yxr
taMumif;jzpfvmcJo
h nf/
AruXmecsKyfonf uJhokdY aphaqmfaeonfhtaMumif;ukd jznfhqnf;ay;&ef xkdpOfu
wm0eftSq
d ;Hk ae&mrSmScd o
hJ nf/ tzGUJ tpnf;toD;oD;rSy*k Kd vrf sm;ESihf wpfO;D csi;f yk*Kd vrf sm;ukn
d Ed idI ;f
oabmwlNy;D xkpd OfuScd o
hJ nfh ArmEdik if v
H ;Hk qdik &f m ArmrGwpf viftv
dk rmtzGUJ csKyrf S uruxjyKNy;D
(1954)ck 'DZifbmv(5)&ufaeYwGif uae'Dvrf;? ZD;ewftpvmrfa,mufsm;uav;rsm;a*[m
wGif yxrOD;qkH;tBudrf jynfaxmifpkjrefrmEdkifiHawmf tpvmrfomoema&;&maumifpD\
yxrqk H ;
tpnf ; ta0;uk d ac:,l N yD ;
'D t p v mrf o moema&;&maumif p D
rdciftzGJU BuD;wnfaxmifzGJUpnf;cJhjcif; jzpfygonf/
(1956)ckEpS f atmufwb
dk mv (1)&ufaeYrpS ArutzGUJ csKyBf u;D ukd zsuo
f rd ;f vdu
k o
f nfh
tcg ArutzGJUcsKyfwnf&m trSwf(183)? armifaxmfav;vrf;wnf&m AruXmecsKyfydkif
taqmuftOD;ESihf y&dabm*rsm;ukzd UJG pnf;ay;cJNh y;D jzpfaom jynfaxmifpjk refrmEdik if aH wmf tpvmrf
omoema&;&maumifpDXmecsKyfokdY vTJajymif;ay;cJhaomaMumifh omoemhtzGJUtpnf;ydkifkH;cef;ukd
vufc&H Scd yhJ gonf/
ESpfaygif;(2000)ausmf ukd,fhbk&ifESifhukd,f tkyfcsKyfaexdkifcJhMu&onfh jrefrmEdkifiHonf
xD;usK;d pnf;aygufNy;D (1885)ckEpS w
f iG f oDaygrif;ygawmfrNl y;D t*Fvyd ef ,fcsUJ awG\ vufatmufcH
uReb
f 0ukd a&mufcdS MhJ u&ygonf/ e,fcsUJ t*Fvyd af cwfwiG f e,fcsUJ wkEYd iS t
hf wl wkid ;f wpfyg;om;
rsm;yg a&mufSdvmcJhMuygonf/ ueOD;wGif udk,fhxD;ukd,fheef; ukd,fhMuiSmef;ESifh
jrefrmh,Ofaus;rIESifh tpvmrfhtqkH;trrsm;ukdcH,lusifhokH;aexdkifcJhMuonfh jrefrmEdkifiHom;
tpvmrfbmom0ifawGu wpfrsKd;? tJ'Dvkd uGJjym;jcm;em;vmcJhMuygonf/ xkdYaMumifh
]'Deef ,
D of}ac: tpvmrf oifcef;pmrsm;ESihf pmayusr;f *ef? usi&hf ef^MuOf&efw&m; ponfwu
Ydk dk
oifMum;ykdYcsaeonfh Arm EdkifiHtESHYtjym;Sd pmoifausmif;rsm;wGif tm&ADbmomrSty
tl&f'lbmom (okYdr[kwf) jrefrm bmom 'DESpfckxJu b,f[mukdOD;pm;ay;&rvJqkdonfh
v 22 v

jyemukd ArmrGwfpvifrsm; &ifqdkifcJhMu &onf/


xdkwdkufyGJwGif ]0dkiftrf,l} rGwfpvifvli,frsm;or*ukdzGJUpnf;NyD; tpkd;&aYSaeBuD;
OD;jr(1)ESifh rpwmcsef;eD;,m;tpSdonfh ArmrGwfpvifvli,frsm;uwpfzuf? rpwm u&uf*sD
acgif;aqmifonfh tdE,
d rGwpf vifrsm;uwpfzuf tBuw
d t
f e,f ,SONf yKd icf MhJ uygonf/ xkad cwfu
ArmrGwpf vifvil ,frsm;u ArmrGwpf vifwpfrsK;d om;vk;H ukd ]'Deef ,
D of}oifMum;a&;rSm Armpm[m
tm&ADrSvGJ&if t"dujzpfw,f[k a<u;aMumfNyD; wyfvSefYcJhMuygonf/ if;wkdYacgif;aqmifonfh
jrefrmrGwfpviftzGJUcsKyfBuD;uBuD;rSL;NyD; Armjynft&yf&yfSdNrdKU BuD;rsm;wGif e0rtBudrftxd
ynma&;uGefz&ifh (ac:) jynfvkH;uRwftpnf;ta0;BuD;ukdac:qkdNyD; ta&;qkdcJhygw,f/
xkdacwfu Ekd;Mum;a&;tzGJU0ifArmrGwfpvifrsm;onf wkdif;&if;om;rGwfpvifrsm;tae
eJYom Ekd;Mum;wuf<ucJhkHru jrefrmEdkifiHa&;e,fy,frSmvnf; jrefrmEdkifiH&JUvGwfvyfa&;&SdrI
twGuf wpfO;D csi;f taejzifh rdrBd uKd uEf pS o
f uf&mEdik if aH &;ygwDrsm;rSm Ek;d Mum;pGmyg0ifcMhJ uygonf/
wkAYd rmtpnf;tk;H 0if ArmrGwpf vifrsm;onf ociftrnfcNH y;D Sad eMuovkd a'gufwm
barmf&JU r[mArmygwD0ifrsm;? (21)OD;ygwD0ifrsm;ESifh rsKd;cspfygwD0ifrsm; ponfjzifh
jrefrmhaYSaqmif EdkifiHa&;ygwDBuD;rsm;rSm rGwfpvifrsm;yg0ifcJhMuygonf/
ArmrGwpf vifE;dk Mum;a&;tzGUJ csKyo
f nf (1941)ckEpS w
f iG f eef;&if;0ef*VKeOf ;D apmtpk;d &u
wkdif;&if;om;rGwfpvifwkdYtm; tjcm;emrnftrsKd;rsKd;ESifh rac:wGifapbJ ArmrGwfpvif[lom
ac:wGiaf p&efEiS hf oef;acgifpm&if;wGiv
f nf; ArmrGwpf vif[
l oma&;om;xnfo
h iG ;f &ef trdeYf
xkwjf yefcyhJ gonf/ xkt
d csed rf pS wkid ;f &if;om;rGwpf vifrsm;onf w&m;0ifArmrGwpf viftrnf
tjzpfoaYdk &mufcdS yhJ gonf/
AruukdpwifwnfaxmifpOfu a<u;aMumfoHonf ]Armukd Armoda&;}a<u;aMumfoH
jzpfygonf/ ArmukAd rmoda&;qko
d nfu ArmrGwpf vifwo
Ydk nf rdru
d ,
dk u
f rdk rd d ArmvlrsK;d tjzpf
odSda&;ESifh tjcm;bmom0ifwkdfif;&if;om;bmom0ifwkdif;&if;om;wkdYonfvnf; ]ArmvlrsKd;}[k
odSda&;onf Aru\ rlv&nfrSef;csufjzpfygonf/ a<u;aMumfoHt& ArmrGwfpviftjzpf
owfrw
S cf yhJ gonf/
v 23 v

tJ'Dtjyif Aruukd pwifzGJUpnf;NyD; zqyvtzGJUcsKyfBuD;eJY yl;aygif;vdkufcsdefonf


t*F v d y f e,f c sJ U orm;rsm;tm; vG w f v yf a &;wd k u f y G J qif E T J a ecsd e f j zpf y gonf /
zqyvtzGJUcsKyftrsKd;om; acgif;aqmifBuD; AkdvfcsKyfatmifqef;u ArutzGJUacgif;aqmif
q&mBuD ; OD ; &mZwf t m;
vG w f v yf a &;
&S d N yD ; wJ h t cg
vl r sKd ; a&;r[k w f ?
bmoma&;r[kwfwJhtzGJUtpnf;rsKd;xm;&efroifhwJhtwGuf tcdkuf twefYtm;jzifhyg0ifNyD;
vGwfvyfa&;&NyD;aemuf oifhawmfwJhtcsdefrSm zsufodrf;ay;&ef ndEIdif; oabmwlcJhaMumif;
od&dS ygonf/
tJ'DtaMumif;rsm;aMumifh Aruukd zsufodrf;wJhtcg ygwDvlwef;pm;tzGJUtpnf;rSm
yg0if aqmifGufEdkifMuwJh wkdif;&if;om;tpvmrfbmom0ifrsm;? bmoma&;oufoufukd
aqmif G u f
vk d w J h
tp v mrf b mom0if r sm;qk d N yD ; S d v mNyD ;
bmoma&;ouf o uf u k d a qmif G u f v k d w J h o l r sm;u rnf o nf h E d k i f i H j cm;om;rS r ygapbJ
jynf w G i f ; tif t m;jzif h tp v mrf b moma&;? omoema&;uk d tS d u k d t S d t wd k i f ;
wkdif;&if;om;tpvmrfbmom0ifrsm;u Opm&ifvkd Opm&ifcJacgif;aqmifrI ay;&ef
aphaqmfay;rIonf tpvmrfomoema&;&maumifpDay:aygufvmap&ef aphaqmfay;aom
'kwd,taMumif;w&m;wpfckjzpfcJhonf/
(1947)ckESpf ArujynfvkH;uRwfnDvmcHBuD;rSm Aru\tajccHpnf;rsOf;Oya' twnf
jyKa&;? ArmrG w f p vif r sm;[m vl r sm;pk a vm? vl e nf ; pk a vm wpf c k c k u k d
qkH;jzwfay;&rnfhtajctae ESifh t"du&ifqdkifcJhMu&onf/ Arupnf;rsOf;Oya'rlMurf;ukdawmh
aqG;aEG;ndEIdif;twnfjyKcJh Muonf/ ArmukdArmoda&; a<u;aMumfoHonf tajccHjzpfcJhonf/
uReaf wmft
h aeeJt
Y usO;f csKyNf y;D jyefvnfwifjy&rnfqydk gu 'kw,
d urmppfBu;D ay:ayguf
cJNh y;D aemuf (1946)ckEpS f ArunDvmcHrS tpvmrfomoemtzGUJ tpnf;wpfck zGUJ pnf;&efq;Hk jzwf
cJo
h nft
h wGuf ArmrGwpf viftv
dk rmtzGUJ ukzd UJG pnf;taumiftxnfazmfcyhJ gonf/ xkt
d zGUJ tpnf;
taeESihf tpvmrfv
h yk if ef;rsm;ukd taumiftxnfazmfaqmifu
G o
f nfah e&mwGif xda&mufrrI Sd
onfhtwGuf jynfhjynfhpkHpkH xdxda&mufa&muf tpvmrfhvkyfief;rsm;ukd aqmifGufEdkif&ef
tzGJU tpnf;wpf&yfvdktyfaeonf[k tajctaeu awmif;qdkvmygonf/
v 24 v

'gaMumifh Aruzsufodrf;csdef tpvmrfomoema&;oufoufukd aqmifGufEdkif&ef


tpvmrfhtzGJUtpnf;wpf&yfvkdtyfaeonfqkdonfhtaMumif;w&m;rsm;u tpvmrfomoem
a&;&maumifpD ay:aygufvmap&ef aphaqmfvmcJhonfh tajctaeawGyifjzpfygonf/
txufwGifuRefawmfwifjycJhonfhtwdkif; ArmrGwfpvifrsm;onf Armrif;tqufquf
rSpNyD; t*Fvdyfe,fcsJUvufxuf? ppfBudKacwf? ppfNyD;acwf? zufqpf*syefvufxufygrusef
e,fcsUJ qefu
Y siaf &; jynfoUl vGwaf jrmufa&;? wkid ;f &if;om;aygif;pk;H cspMf unfa&;wku
Yd dk tzufzufrS
vkdavao;rSdatmif tpvmrfw&m;awmfESifhtnD orkdif;pOfwpfavQmufvkH; wm0efodod?
opmSdSd aqmifGufcJhygonf/ ,ckordkif;ay;wm0efESifhtnD zGJUpnf;jzpfay:vmonfhtpvmrf
omoema&;&maumifpDypKyefukdvufudkifjyKNyD; tem*wfukdzefwD;Mu&ygawmhrnf/ uRefawmfwkdY
twGuf tvGet
f a&;Bu;D ayonf/ wm0efuo
dk ad vjzpfonf/ wm0efudk wm0ef[rk ,lqonfh
vlrsm;? rodem;rvnfonfhvlrsm;twGufuawmh ta&;rBuD;yg/
txufwGifazmfjyNyD;ouJhokdY tpvmrfomoema&;&maumifpD\ rNyD;ao;onfh
&nfrSef;csuft& vkyfief;pOfrsm;onf uRefawmfwkdY\vuf0,frSmSdaeygNyD/ tJ'DrNyD;ao;wJh
&nfreS ;f csurf sm;ukd orkid ;f ay;wm0eft& uREykf w
f Ydk bmvkyMf urnfv/J tem*wfudk uReaf wmfwYdk
b,fvkdzefwD;MurnfvJ/ uRefawmfwkdY\uHMurmukd uRefawmfwkdYom zefwD;,lMu&rnf/
wpfEdkifiHvkH;twkdif;twmt& usif;yaeonfhZkHtvdkuf aumifpDudppkaygif;aqG;aEG;yGJawGukd
aumifp\
D tusK;d ? Edik if o
H m;rGwpf vifrsm;\tusK;d twGuf tusK;d Sd ydS yD jD yifjyif? MunfMunfvifvif
aqG;aEG; qkH;jzwfMu&rnfjzpfonf/
,aeYtpvmrfomoema&;&maumifpD\ rlv&nfrSef;csuft& vkyfief;pOfawGukd
xdef;odrf;xm;Murnfvm;/ zsufqD;ypfMurnfvm;/ qufNyD;taumiftxnfazmfMurvm;/
'Dudp[m wkdYESifhrqkdifbl;qkdNyD; vpfvsL jyKaeMurvm;/ vufydkufMunhfaeMurvm;/ aumifpD0if
wkid ;f ESio
hf ufqikd o
f nft
h vkyo
f nf b,foUl tvkyrf rS [kwb
f ;l [k xrif;a&ylvmvQmwGNJ y;D tvdrm
bufaeMurnfvm;/ okdYr[kwf aS;acwfArmrGwfpvif? ppfBudKacwfArmrGwfpvifawG\xkH;ukd
ESvkH;oGif;NyD; ZmwdaoG;? ZmwdrmefawGESifh wufwuf<u<u yl;aygif;aqmifGufMurnfvm;/
v 25 v

uRefawmfwkdYESifh &ifabmifwef;NyD;csDwufMurnfvm; . . . . . . . . . . . ponfwkdYukd


av;av;eufeuf pOf;pm;xm;NyD; tajctaetcsdeftcg ae&ma'oESifhukdufnDatmif
usif h o k H ; Ed k i f & ef tqk H ; tjzwf ay;Muygvk d Y wk d i f ; &if ; om;rG w f p vif w pf & yf v k H ; tm;
arwm&yfcv
H adk yonf/
````````

v 26 v

You might also like