STANDARDI KOMBTAR I KONTABILITETIT NR.

6
PROVIZIONET, PASIVET DHE AKTIVET E KUSHTZUARA
PRMBAJTJA OBJEKTIVI DHE BAZAT E PRGATITJES FUSHA E ZBATIMIT PRKUFIZIMET KRYESORE Paragraft 1-3 4-6 7-9

NJOHJA E PROVIZIONEVE RREGULLA T PRGJITHSHME 10-22 Krijimi i provizioneve 10-15 Vlersimi i provizioneve 16-20 Prdorimi i provizioneve 21-22 NJOHJA E PROVIZIONEVE FUSHAT SPECIFIKE Provizionet e garancis Provizionet q lidhen me shtjet gjyqsore Provizionet q lidhen me kontrata me kushte rnduese Provizionet pr detyrimet mjedisore Provizionet pr kostot e ristrukturimit Provizionet pr pensione PASIVET E KUSHTZUARA AKTIVET E KUSHTZUARA 23-39 23 24-26 27-28 29-31 32-36 37-39 40-41 42-43

NJOHJA N BILANC DHE N PASQYRN E T ARDHURAVE E SHPENZIMEVE 44-49 SHNIMET SHPJEGUESE 50-51

DATA DHE RREGULLAT E HYRJES N ZBATIM T STANDARDEVE 52 KRAHASIMI ME STANDARDET NDRKOMBTARE T RAPORTIMIT FINANCIAR (SNK/SNRF)

53

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

OBJEKTIVI DHE BAZAT E PRGATITJES 1. Objektivi i Standardit Kombtar t Kontabilitetit 6, Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara (SKK 6 ose Standardi), i nxjerr dhe miratuar nga Kshilli Kombtar i Kontabilitetit dhe i shpallur nga Ministria e Financs, sht t vendos rregullat e kontabilizimit dhe shpjegimit t provizioneve, aktivet dhe pasivet e kushtzuara n pasqyrat financiare t prgatitura n prputhje me Standardet Kombtare t Kontabilitetit t Shqipris. Kto standarde bazohen n parimet e kontabilitetit dhe raportimit, t pranuara n shkall ndrkombtare, krkesat e prgjithshme t t cilave prshkruhen n Ligjin nr. 9 228, Pr kontabilitetin dhe pasqyrat financiare, nxjerr n prill 2004. 2. SKK 6 mbshtetet n standardin ndrkombtar t kontabilitetit SNK 37, Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara, dhe SNK 19, Prfitimet e punonjsve. Nj tabel korresponduese e paragrafve t Standardit me paragraf t Standardeve Ndrkombtare t Raportimit Financiar sht dhn n paragrafin 53. Pr rastet q nuk jan trajtuar n mnyr t drejtprdrejt nga SKK 6 ose ndonj SKK tjetr, drejtuesit e njsis ekonomike raportuese duhet q, me miratimin e Kshillit Kombtar t Kontabilitetit (KKK), t aplikojn politika t tilla q sigurojn nj pasqyrim t vrtet e t besueshm t pozicionit financiar, performancs, ndryshimeve n pozicionin financiar dhe fluksit t paras s njsis ekonomike raportuese, si krkohet n nenin 9 t Ligjit nr. 9 228, Pr kontabilitetin dhe pasqyrat financiare, nxjerr n prill 2004. 3. Pasqyrat financiare do t prgatiten mbi bazn e konceptit t materialitetit. Standardet Kombtare t Kontabilitetit nuk do t zbatohen pr zrat jomaterial. Parimi i materialitetit prkufizohet dhe sqarohet n paragraft 34 deri 69 t SKK 1.

FUSHA E ZBATIMIT 4. Ky standard do t prdoret pr: (a) krijimin, llogaritjen, njohjen dhe vlersimin e provizioneve (pr shembull, provizionet e garancis, provizionet q lidhen me procese gjyqsore dhe provizionet e pensioneve) n pasqyrat financiare; (b) shpjegimet e pasiveve dhe aktiveve, t kushtzuara n pasqyrat financiare.

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

5. SKK 6 prkufizon termin provizion dhe shpjegon ndryshimin mes nj provizioni dhe nj pasivi t kushtzuar. Standardi bn dallim mes situatave, ku njohja e nj provizioni sht e nevojshme t bhet n bilanc, dhe situatave kur sht e mjaftueshme q t shpjegohet pasivi i kushtzuar, vetm n shnimet shpjeguese t pasqyrave financiare. 6. Ky standard nuk do t zbatohet pr: (a) kontabilizimin e disa provizioneve specifike, t cilat jan rregulluar nga SKK t tjera t Kshillit Kombtar t Kontabilitetit (pr shembull, njohja e provizioneve n kombinimet e bizneseve shih SKK 10, Kombinimet e bizneseve dhe investimet n Shoqri, t kontrolluara dhe pjesmarrje); (b) kontabilizimi i provizioneve q lindin nga kontratat e sigurimit n agjencit e sigurimit.

PERKUFIZIMET KRYESORE 7. M posht jepen prkufizimet e disa termave kryesore t prdorura n kt standard: Provizioni sht nj detyrim aktual, pr t cilin koha e shlyerjes ose shuma jan t pasigurta. Pasivi sht nj detyrim i nj njsie ekonomike raportuese q (a) ka lindur nga ngjarje t shkuara; (b) shlyerja e t cilit pritet t shoqrohet me nj dalje t burimeve. Ngjarja detyruese sht ngjarje q krijon nj detyrim ligjor ose ekonomik pr njsin ekonomike. Detyrimi ligjor sht detyrim q rrjedh nga: (a) nj kontrat (nprmjet kushteve t shprehura ose t nnkuptuara t kontrats); (b) legjislacioni apo nj akt tjetr ligjor. Detyrimi konstruktiv sht detyrim q rrjedh nga veprimet e nj njsie ekonomike ku: (a) n baz t nj modeli t vendosur nga praktikat e shkuara, politika t shpallura ose nj deklarimi specifik, njsia ekonomike

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

ua ka br t ditur palve t tjera se do t pranoj prgjegjsi t caktuara; (b) si rezultat, njsia ekonomike ka krijuar nj pritshmri t arsyeshme te palt e tjera, se ajo do ti shlyej kto prgjegjsi. Detyrimi i kushtzuar sht: (a) nj detyrim q krijohet nga ngjarje t shkuara, ekzistenca e t cilit do t konfirmohet vetm nse ndodh ose nuk ndodh nj ose disa ngjarje t ardhshme t pasigurta, t cilat nuk jan nn kontrollin e plot t njsis ekonomike; (b) nj detyrim ekzistues q rrjedh nga ngjarje t shkuara, por q nuk sht njohur pasi: (I) ka mundsi q shlyerja e detyrimit nuk do t shoqrohet me dalje t burimeve ekonomike; (II) shuma/vlera e detyrimit nuk mund t vlersohet me saktsi t mjaftueshme. Aktiv i kushtzuar sht nj krkes e krijuar nga ngjarje t shkuara, ekzistenca e s cils do t konfirmohet vetm nse ndodh ose nuk ndodh nj ose disa ngjarje t ardhshme t pasigurta, q nuk jan nn kontrollin e plot t njsis ekonomike raportuese. 8. Provizionet mund t dallohen nga pasive t tjera t zakonshme (pr shembull, detyrimet pr tu paguar furnitorve huamarrjet etj.) pasi n to ka pasiguri mbi kohn ose shumn e shpenzimeve t ardhshme pr tu shlyer. Shuma e prdorur pr njohjen e pasiveve t zakonshme prcaktohet n prgjithsi nprmjet nj fature, kontrate ose dokumenti tjetr, dhe nuk ka nevoj pr nj vlersim kontabl. Pr njohjen e provizioneve n bilanc, pr prcaktimin e shums s nevojshme pr shlyerjen e provizioneve ose afatit kohor t provizioneve, do t merret pr baz opinioni i drejtuesve ose ekspertve t tjer. Meqense vlersimi i provizioneve bazohet n vlersime q mund t mos jen gjithmon t sakta, sht e rndsishme q ato t njihen dhe raportohen t ndara nga pasivet e tjera. 9. Pasiguria, prsa u prket pasiveve t kushtzuara, sht edhe m e madhe sesa pasiguria n lidhje me provizionet. Nse realizimi i provizioneve sht relativisht i sigurt dhe shuma mund t vlersohet n mnyr relativisht t sakt, kur flasim pr pasivet e kushtzuara,

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

ose realizimi i tyre sht i pasigurt, ose shuma nuk mund t vlersohet me saktsi as edhe relativisht.

NJOHJA E PROVIZIONEVE - RREGULLA T PRGJITHSHME Krijimi i provizioneve 10. Njsia ekonomike do t njoh nj provizion n bilanc kur (a) njsia ka nj detyrim aktual ligjor ose konstruktiv, si rezultat i ngjarjeve q kan ndodhur para dats s bilancit; (b) ekziston mundsia q pr shlyerjen e detyrimit do t nevojitet nj dalje e burimeve; (c) mund t bhet nj vlersim relativisht i sakt i shums s detyrimit.

11. Njsia ekonomike do ta njoh nj provizion n bilancin e saj vetm kur e ashtuquajtura ngjarje detyruese ka ndodhur para dats s bilancit. Q nj ngjarje t quhet detyruese, sht e nevojshme q ajo t krijoj nj detyrim ligjor ose konstruktiv pr njsin ekonomike, dhe q njsia ekonomike nuk ka asnj alternativ tjetr pr shmangien e ktij detyrimi, prve shlyerjes s tij. Shembuj lindja e nj detyrimi ligjor. M posht jepen shembuj t ngjarjeve detyruese, t cilat ojn n nj detyrim ligjor pr njsin: a) Shkelja e kontrats nga njra pal, q i shrben pals tjetr, si baz pr t krkuar dmshprblime n baz t kontrats. b) Mosrespektimi i ligjit pr taksat, i cili bn q Drejtoria e Tatimeve dhe Doganave t krkoj pagesat e tatimeve shtes ose gjobave (pavarsisht nga fakti nse kjo drejtori e ka zbuluar mosrespektimin apo jo); c) Hyrja n fuqi e nj ligji mjedisor, sipas t cilit krkohet q njsia ekonomike t likuidoj ose kompensoj pr ndotje t caktuara.

12. N rastin e detyrimit konstruktiv nuk ka baz ligjore, mbi t ciln krkohet shlyerja e detyrimit. Megjithat, njsia ekonomike, nprmjet veprimtarive t saj apo deklaratave specifike, ka krijuar bindjen te
5

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

palt e tjera se kjo njsi do ta shlyej detyrimin, d.m.th. mosshlyerja e detyrimit nuk ka gjasa t ndodh.

Shembuj: Lindja e detyrimeve konstruktive M posht jan dhn shembuj t situatave q ojn n lindjen e nj detyrimi konstruktiv pr njsin: a) Nj njsi ekonomike ka shprehur gatishmrin e saj pr t ribler produktet e shitura brenda dy muajsh, nse klienti nuk sht i knaqur me to. Njsia e ka ndjekur kt politik, ndonse nuk ka ndonj detyrim ligjor pr t vepruar kshtu. Meqense blersit kan nj pritshmri t arsyeshme n politikn e kthimit t mallrave, t ndjekur nga njsia ekonomike, njsia ekonomike krijon nj provizion n bilanc pr kostot e parashikuara, n lidhje m riblerjen e mallrave. Shitja e mallrave sht nj ngjarje detyruese. b) Bordi mbikqyrs i nj njsie ekonomike u premton gojarisht drejtuesve t njsis q, n rast se do t ket rezultate t mira financiare, nj prqindje e fitimit neto t njsis do tu jepet atyre si shprblim. Ndonse njsia ekonomike nuk ka detyrim ligjor, q ta mbaj premtimin, nj praktik e ngjashme sht ndjekur pr disa vite dhe drejtuesit kan nj pritshmri t arsyeshme q njsia ekonomike do ta mbaj premtimin. Ngjarja detyruese ndodh n kohn kur drejtuesit informohen mbi prqindjen e mundshme t shprblimit. c) Nj njsi ekonomike ka deklaruar, para dats s mbylljes s bilancit, se gjat programit t ristrukturimit nj numr i caktuar punonjsish do t shkurtohen dhe atyre do tu paguhet nj shum totale prej 100 000 leksh, si prfitim pr ndrprerjen e marrdhnieve t puns. Ndonse njsia nuk ka detyrim ligjor q ta zbatoj programin e ristrukturimit deri n datn e mbylljes s bilancit, deklarata, prsa m sipr, ka krijuar nj pritshmri t arsyeshme te palt e interesuara dhe, si rezultat, ka gjasa q njsia ekonomike do ta zbatoj vendimin. Koha e shpalljes s programit t ristrukturimit prbn nj ngjarje detyruese. 13. Nj provizion do t njihet n bilanc, vetm nse mundsia pr realizimin e tij sht m e madhe se 50% (d.m.th. realizimi sht m i mundshm se mosrealizimi). Nse mundsia e realizimit sht m e vogl se 50%, provizioni nuk do t njihet, por detyrimi do t paraqitet si nj pasiv i kushtzuar n shnimet shpjeguese t pasqyrave

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

financiare. 14. N prgjithsi sht gjithmon e mundur t bhet nj vlersim relativisht i sakt i shums s nj provizioni t nevojshm (d.m.th. shuma q shoqron provizionin). N raste t rralla, kur nuk mund t bhet nj vlersim i till, provizioni nuk do t njihet n bilanc, por faktort q lidhen me t do t prshkruhen si nj pasiv i kushtzuar n shnimet shpjeguese t pasqyrave financiare. 15. Krijimi i nj provizioni t ri, ose rritja e nj provizioni ekzistues, zakonisht regjistrohet si nj shpenzim i periudhs kontabl. N rastin kur krijimi i nj provizioni lidhet me prdorimin ose shitjen, apo nxjerrjen jasht prdorimit t nj aktivi, shuma e nj provizioni t till do ti shtohet kostos s ktij aktivi. (Shih udhzimet e mtejshme n SKK 5, paragrafi 45) Vlersimi i provizioneve 16. Shuma e njohur si provizion do t jet vlersimi m i sakt i mundshm i shpenzimeve t nevojshme pr shlyerjen e nj detyrimi ekzistues t mundshm, e vlersuar kjo n datn e mbylljes s bilancit. 17. N do dat t bilancit, drejtuesit e njsis ekonomike vlersojn domosdoshmrin pr krijimin e provizioneve t reja dhe rivlersimin ose anulimin e provizioneve ekzistuese. Nj provizion do t kontabilizohet me shumn q nevojitet pr ta shlyer kt detyrim, ose pr ta transferuar at te nj pal e tret. 18. Shuma q nevojitet pr shlyerjen e nj detyrimi, q lidhet me provizionin, shpesh varet nga nj sr faktorsh t jashtm, t cilt nuk varen nga njsia ekonomike, por q probabiliteti i ndodhjes s tyre mund t parashikohet. N vlersimin e provizioneve duhen marr n shqyrtim probabilitetet e shum skenarve t ndryshm t mundshm.

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

Shembuj: Vlersimi i provizioneve a) Ndaj nj njsie ekonomike sht hapur nj shtje gjyqsore, e cila vazhdon t jet n proces edhe n datn e mbylljes s bilancit. Avokatt e njsis parashikojn se pagesat prfundimtare, q lidhen me kt shtje gjyqsore (prfshir kostot e avokatve dhe gjobat) mund t jen mes 100 000 dhe 200 000 leksh, me probabilitet t njjt ndodhjeje. Njsia njeh nj provizion n shumn 150 000 lek. b) Nj njsi ekonomike lshon garanci pr produktet e saj deri n nj vit. Prvoja e shkuar ka treguar se 90% e produkteve nuk kan defekte, 9% kan defekte t vogla, dhe 1% kan defekte serioze. Riparimi i defekteve t vogla do t kushtoj rreth 10% t mimit t shitjes dhe riparimi i defekteve serioze rreth 80% t mimit t shitjes. Vitin e kaluar shitjet neto t njsis ishin 100 milion lek, ndrsa njsia ka shpenzuar tashm 500 000 lek pr riparimin e defekteve t produkteve t shitura vitin e kaluar. Kostot e vlersuara, q lidhen me garancin pr riparimin e produkteve, jan si m posht: 0,09 x 100 000 000 x 0,1 + 0,01 x 100 000 000 x 0,8 = = 900 000 + 800 000 = 1 700 000 Meqense njsia ekonomike ka pasur aktualisht shpenzime n shumn 500 000 lek pr riparimet e produkteve t shitura n t njjtin vit, n datn e mbylljes s bilancit do t njihet nj provizion garancie prej 1 200 000 leksh (1 700 000 500 000).

19. N rast se provizioni shlyhet pas 12 muajve, pas dats s mbylljes s bilancit, ai do t njihet n bilanc me vlern aktuale t shpenzimeve t pritshme, prve rastit kur efekti i skontimit sht jomaterial. 20. N llogaritjen e vlers aktuale, norma e skontimit do t jet norma e interesit t tregut pr detyrime t nj natyre t ngjashme. Prdorimi i provizioneve 21. Nj provizion do t prdoret vetm pr ato lloj shpenzimesh, pr t cilat ai sht njohur fillimisht.

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

22. Asnj shpenzim tjetr, q nuk ka lidhje me provisionin e krijuar, nuk duhet t kompensohet kundrejt tij, pasi kjo do t dmtonte karakterin objektiv t pasqyrave financiare t nj njsie ekonomike.

NJOHJA E PROVIZIONEVE FUSHA SPECIFIKE Provizionet e garancis 23. N rast se njsia ekonomike jep garanci pr produktet q ajo shet, n bilancin e njsis do t njihet nj provizon i barabart me shumn e nevojshme pr shlyerjen e detyrimeve t garancis pr produktet e shitura deri n datn e bilancit. Pr vlersimin e provizioneve do t merret pr baz prvoja e mparshme. Nj shembull i llogaritjes s nj provizioni pr garanci sht dhn n paragrafin 18 t ktij Standardi. Provizionet q lidhen me shtjet gjyqsore 24. Njsia ekonomike do t njoh nj provizion n bilancin e saj, n lidhje me t gjitha shtjet gjyqsore ekzistuese dhe ato t mundshme, n rastet kur: (a) nj ngjarje detyruese, q ka krijuar shtjen gjyqsore, ka ndodhur para dats s bilancit; (b) sht e mundshme q njsia ekonomike t prballoj shpenzime, n lidhje me zgjidhjen e shtjes gjyqsore; (c) shuma e shpenzimeve t pritshme, q lidhen me shtjen gjyqsore, mund t vlersohet relativisht me saktsi.

Nse nuk plotsohen kushtet e lartprmendura, provizioni nuk do t njihet n datn e bilancit, por shtjet q lidhen me gjyqin do t prshkruhen si nj pasiv i kushtzuar n shnimet shpjeguese t pasqyrave financiare. 25. Ndonse shpesh mund t bhet vetm nj vlersim i prafrt i shums q ka t bj me shtjet gjyqsore, kjo nuk prbn arsye pr moskrijimin e nj provizioni. Vetm n raste t rralla, kur shumat q lidhen me shtjet gjyqsore mund t jen shum t ndryshme pr skenar t ndryshm, dhe probabiliteti i ktyre skenarve nuk mund t parashikohet me besueshmri, provizioni nuk do t njihet n bilanc,

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

por nj prshkrim i shtjeve gjyqsore do t paraqitet n shnimet shpjeguese t pasqyrave financiare. 26. Nj shembull i llogaritjes s provizionit, n lidhje me nj shtje gjyqsore, sht dhn n paragrafin 18 t ktij Standardi. Provizionet q lidhen me kontratat me kushte rnduese 27. Kontrata me kushte rnduese sht nj kontrat, n t ciln kostoja e shlyerjes s nj detyrimi i kaprcen prfitimet ekonomike q priten prej ksaj kontrate. 28. Nj provizion pr kontratat me kushte rnduese do t kontabilizohet me shumn m t vogl midis humbjes q lidhet me prmbushjen e kontrats (d.m.th. t ardhurat nga kontrata minus koston q lidhet me prmbushjen e saj) ose gjobs pr pezullimin e kontrats. Shembull: Njohja e nj provizoni, q lidhet me nj kontrat me kushte rnduese. a) Nj njsi ekonomike merr me qira ambiente t nj linje prodhimi nprmjet nj qiraje t zakonshme, pr t ciln paguan 100 000 lek n vit. M 31.12.2005, njsia kalon n nj linj t re prodhimi, ndrsa marrveshja pr ambientet e vjetra skadon vetm pas tre vjetsh, m 31.12.2008. Me pezullimin e kontrats, njsia do t duhet t paguaj nj gjob t barabart me qiran e dy viteve (200 000 lek). Nse njsia do ta jepte me qira hapsirn, ajo do t prftonte t ardhura nga qiraja rreth 70 000 lek n vit (d.m.th. njsia do t kishte nj humbje prej 30 000 leksh n vit nga marrveshja e qiras). Njsia krijon nj provizion n bilanc, n lidhje me marrveshjen e qiras me kushte rnduese n shumn 90 000 lek ( 30 000 lek x 3 vjet = 90 000 lek q sht m e vogl se gjoba prej 200 000 leksh) (nse ndikimi i skontimit sht i ndjeshm, provizioni pr vitin 2 dhe 3 duhet t skontohet). b) Nj njsi ekonomike, q merret me prodhime qumshti, ka lidhur nj marrveshje afatgjat me furnitort pr blerjen e qumshtit t paprpunuar me mim 4 lek pr litr. N fund t vitit 2005, mimi i tregut pr qumshtin e paprpunuar (gjithashtu, mimi i shitjes s qumshtit) kishte rn ndjeshm. M 31.12.2005, sipas kontrats, njsia duhet t blinte 100 000 litra t tjera me mim 4 lek pr litr,
10

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

ndonse drejtuesit kishin parashikuar q mimi i blerjes s qumshtit t paprpunuar n at koh duhet t ishte 3 lek, q njsia t mos kishte humbje t vazhdueshme. Pr ndrprerjen e marrveshjes/kontrats, duhet paguar nj gjob prej 50 000 leksh. Kjo sht nj kontrat me kushte rnduese, pasi kostot e pashmangshme t kontrats i tejkalojn t ardhurat prej saj. Njsia ekonomike do t krijoj nj provizion n nj shum q sht m e vogla mes kostove, q lidhen me prmbushjen e kontrats (1 lek/litr x 100 000 litra = 100 000 lek) dhe gjobs (50 000 lek), pra n shumn 50 000 lek.

Provizionet pr detyrimet mjedisore 29. N bilancin e saj, nj njsi ekonomike do t krijoj nj provizion pr detyrimet mjedisore q kan lindur para dats s mbylljes s bilancit nse, (a) sipas legjislacionit, krkohet likuidimi ose kompensimi pr nj dm specifik; (b) njsia ekonomike ka treguar, nprmjet veprimtarive dhe politikave t saj mjedisore, se ajo synon ta likuidoj vullnetarisht dmin mjedisor. 30. Pr detyrimin mjedisor do t njihet nj provizion i barabart me shumn e kostove q lidhen me likuidimin e dmit (prfshir ktu edhe gjobat e mundshme). Nse njsia ekonomike preferon t paguaj gjobat n vend t likuidimit t dmit, do t njihet nj provizion i barabart me shumn e gjobave t mundshme. 31. Nse detyrimi mjedisor ka ndodhur si rezultat i blerjes, krijimit ose prdorimit t nj mjeti (pr shembull nj minier), ather shuma e provizionit do t prfshihet n koston e mjetit. Kur detyrimi mjedisor rezulton n nj shtes t mimit t blerjes s mjetit, njsia ekonomike duhet t analizoj nse kjo tregon se vlera e re kontabl e mjetit mund t mos jet plotsisht e rikuperueshme. Pr kt, njsia ekonomike duhet t kryej testin e zhvlersimit t mjetit, duke vlersuar shumn e tij t rikuperueshme dhe, n prputhje me SKK 5, duhet t kontabilizoj humbjen nga zhvlersimi. Provizionet pr kostot e ristrukturimit
11

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

32. Ristrukturimi sht nj riorganizim i veprimtaris s njsis ekonomike, n baz t nj plani t veant veprimi, t zbatuar nga drejtuesit e njsis ekonomike, si rezultat i t cilit fusha e veprimit t biznesit t ndrmarr, ose mnyra se si kryhet ky biznes, do t ndryshoj n mnyr t konsiderueshme. 33. Shembuj t ristrukturimit jan shitja ose likuidimi i nj linje biznesi, mbyllja ose zhvendosja e njsive t caktuara t rndsishme t prodhimit, ndryshime t konsiderueshme n strukturn e drejtimit q ojn n shkurtimin e disa prej antarve t stafit drejtues e t tjera t ngjashme. 34. Kur nj detyrim konstruktiv ka lindur si pasoj e nj programi ristrukturimi, njsia ekonomike do t njoh n bilancin e saj nj provizion, vetm nse drejtuesit, para dats s bilancit (a) kan hartuar dhe miratuar nj program t hollsishm ristrukturimi, i cili prshkruan pjest e biznesit q do t ristrukturohen, ndryshimet e planifikuara n numrin e punonjsve, shpenzimet q do t kryhen, si dhe n far kohe pritet t bhen; (b) kan paraqitur shtjet kryesore t programit t ristrukturimit ose kan filluar t zbatojn programin e ristrukturimit, duke krijuar pritshmri te palt prkatse, prsa i prket zbatimit t ktij programi. 35. Nj provizion ristrukturimi do t prmbaj vetm shpenzimet e drejtprdrejta q ndodhin vetm njher, si rezultat i zbatimit t programit t ristrukturimit, dhe q nuk jan t lidhura me veprimtarit e njsis ekonomike pas ristrukturimit. Shembuj t shpenzimeve t ristrukturimit, q diktojn krijimin e nj provizioni, jan: (a) shpenzimet q lidhen me ndrprerjen e marrdhnieve t puns; (b) shpenzimet q lidhen me mbylljen e nj njsie prodhimi; (c) shpenzimet q lidhen me kontratat q jan shndrruar n kontrata me kushte rnduese, si rezultat i ristrukturimit (pr shembull, marrveshjet e qiras financiare q kthehen n kontrata me kushte rnduese pas ristrukturimit).

12

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

36. Pr shpenzimet e mposhtme nuk do t krijohet provizion ristrukturimi, pasi ato nuk jan t lidhura me vet ristrukturimin, por jan t lidhura me veprimtarit e biznesit pas ristrukturimit: (a) shpenzimet pr rikualifikimin e punonjsve dhe ripozicionimin e tyre; (b) shpenzimet e marketingut; (c) shpenzimet q lidhen me zhvillimin e sistemeve t reja. Shembull: Njohja e provizioneve t ristrukturimit Drejtuesit e nj njsie shitjeje me pakic jan n procesin e mbylljes s dyqaneve n fshatra, pasi ato nuk kan pasur ecuri t mir. Drejtuesit kan br nj shpallje publike pr ristrukturimin e biznesit, si dhe kan filluar t zbatojn planin e ristrukturimit. Drejtuesit kan parashikuar nj sr shpenzimesh, por jan akoma n diskutim se cilat nga kto kosto, nse do t ket t tilla, do t ojn n krijimin e nj provizioni. Zgjidhja Mbyllja e planifikuar prbn nj ristrukturim. M posht jan dhn shembuj t shpenzimeve, pr t cilat duhet t krijohen provizione: a) shpenzimet n lidhje me ndrprerjen e marrdhnieve t puns me punonjsit; b) shpenzimet e montimit t dyqaneve; c) shpenzimet q lidhen me likuidimin e mallrave (d.m.th. mallrat q do t shiten me mim m t ult se kostoja e tyre, ose vlera neto e realizueshme gjat rrjedhs normale t biznesit); d) shpenzimet e mbylljes, q do ti paguhen nj qiradhnsi pr nj pron t marr me qira, n baz t nj kontrate qiraje; e) shpenzimet q lidhen me mbylljen e parakohshme t kontratave me furnitort. Provizioni i ristrukturimit nuk prfshin shpenzime t tilla, si a) rikualifikimi ose ripozicionimi i personelit q vazhdon marrdhniet e puns;

13

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

b) marketingu; b) investimet n sistemet e reja dhe rrjetet e shprndarjes; d) humbjet e ardhshme t shfrytzimit nga dyqanet.

Provizionet pr pensione 37. Nse nj njsi ekonomike ka detyrim tu paguaj pensione ose prfitime t tjera punonjsve, ajo duhet t njoh n bilanc nj provizion pr t mbuluar shpenzimet q lidhen me kto pagesa. 38. N krijimin e provizioneve pr pensione, njsia ekonomike do t vlersoj shumn e pagesave q do t kryhen n periudhat vijuese dhe do t llogaris vlern e tyre aktuale. N vlersimin e provizioneve pr pensione do t merren n konsiderat jetgjatsia e mbetur e vlersuar e punonjsve q kan t drejt t marrin pension, inflacioni i ardhshm dhe rritjet e pagave (n rast se shuma e pensionit varet nga kta tregues). Norma e skontimit q do t prdoret do t jet norma e interesit t bonove t cilsis s lart t korporatave ose t bonove qeveritare. 39. Ky Standard nuk jep nj metod t hollsishme pr trajtimin kontabl t provizioneve pr pensione dhe prfitime t tjera. Nse sht e nevojshme, rekomandohet t prdoren metodat e prshkruara n SNK 19. N vlersimin e provizioneve pr pensione rekomandohet t shfrytzohet ndihma e specialistve t kualifikuar n kt fush (aktuart).

PASIVET E KUSHTZUAR 40. Pasiv i kushtzuar sht nj detyrim q mund t krijohet nga ngjarje t shkuara, ekzistenca e t cilit do t konfirmohet vetm nga ndodhja ose mosndodhja e nj ose disa ngjarjeve t ardhshme t pasigurta, q nuk jan nn kontrollin e plot t njsis ekonomike; ose nj detyrim ekzistues, t krijuar nga ngjarje t shkuara, por q nuk kontabilizohet pasi nuk sht e mundur q shlyerja e ktij detyrimi t shoqrohet me nj dalje t burimeve; ose shuma e detyrimit nuk mund t vlersohet relativisht me saktsi. Shembuj t pasiveve t kushtzuara jan:

14

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

(a) nj detyrim q lidhet me proceset gjyqsore t nisura ndaj njsis ekonomike, t cilat ajo nuk parashikon ti humbas; (b) nj kredi e marr nga nj njsi tjetr dhe e garantuar nga njsia ekonomike n fjal, garanci q nuk pritet t shkaktoj shpenzime pr njsin ekonomike n fjal, pasi njsia tjetr sht n gjendje ti shlyej detyrimet. 41. Pasivet e kushtzuara nuk do t njihen n bilancin e njsis ekonomike, por n lidhje me to do t jepet informacion n shnimet shpjeguese t pasqyrave financiare. Pasivet e kushtzuara, realizimi i t cilave sht shum pak i mundshm, nuk kan nevoj t paraqiten n shnimet shpjeguese t pasqyrave financiare.

AKTIVET E KUSHTZUARA 42. Nj aktiv i kushtzuar sht nj krkes e mundshme q lind nga ngjarje t shkuara dhe ekzistenca e t cilit do t konfirmohet vetm nse ndodh ose nuk ndodh nj ose disa ngjarje t ardhshme t pasigurta, t cilat nuk jan nn kontrollin e plot t njsis ekonomike. Shembull i nj krkese t mundshme sht nj ankes q njsia ekonomike i ka paraqitur nj njsie tjetr, realizimi i s cils varet nga rezultati i proceseve gjyqsore. 43. Krkesat e mundshme nuk do t njihen n bilancin e njsis ekonomike. N ato raste, kur sht e mundur q njsia t marr prfitime ekonomike nga kjo krkes e mundshme, n shnimet shpjeguese t pasqyrave financiare duhet t jepet nj prshkrim i shkurtr i natyrs s krkesave t mundshme dhe, aty ku sht praktike, t jepet edhe nj prllogaritje e efektit t tyre financiar.

NJOHJA N BILANC DHE N PASQYRN E T ARDHURAVE E SHPENZIMEVE 44. Provizionet paraqiten n bilanc duke prdorur zrat prkats n formatin e bilancit t dhn n SKK 2, Paraqitja e pasqyrave financiare. Gjithashtu, lejohet edhe nj zbrthim i mtejshm i zrave t bilancit (pr shembull, Detyrimet pr pensionet, Provizione t tjera etj.). 45. Provizionet, q priten t realizohen brenda 12 muajve pas dats s mbylljes s bilancit (p.sh. provizionet e krijuara n lidhje me proceset

15

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

gjyqsore) ose gjat ciklit normal t biznesit t nj njsie (p.sh. provizionet pr garancit) do t regjistrohen n zrin Provizione afatshkurtra (ose te nnzrat e tij). 46. Provizionet q pritet t realizohen me von se 12 muaj pas dats s bilancit (p.sh. provizionet q lidhen me proceset gjyqsore) ose pr periudha m t gjata se cikli normal i biznesit t njsis (p.sh. provizionet pr garancit) do t regjistrohen n zrin Provizione afatgjata (ose te nnzrat e tij). 47. Shpenzimet q lidhen me krijimin e provizioneve do t regjistrohen n at z t pasqyrs s t ardhurave dhe shpenzimeve, me t cilin kan m shum lidhje. Reduktimi i provizioneve do t regjistrohet tek i njjti z i pasqyrs s t ardhurave dhe shpenzimeve, ku jan njohur m par shpenzimet, n lidhje me krijimin e provizionit. 48. Kur njsia ekonomike e ka t drejtn t krkoj rimbursimin e nj provizioni t caktuar nga nj pal e tret, provizioni dhe e drejta pr krkes, q vjen nga rimbursimi, do t njihen veas n bilanc, duke mos i kompensuar ato kundrejt njri-tjetrit. Rimbursimi do t trajtohet si nj aktiv n bilanc, nse sht pothuajse e sigurt se ai do t merret. Shpenzimet q lidhen me provizionin dhe t ardhurat q lidhen me njohjen n kontabilitet t s drejts pr rimbursim mund t paraqiten si shum neto n pasqyrn e t ardhurave dhe shpenzimeve.

Shembull: Nj njsi ekonomike sht hedhur n gjyq pr cilsin e dobt t mallrave q ajo shet. Sipas vlersimit t avokatve, shpenzimet q lidhen me kt gjyq shkojn n 100 000 lek. N t njjtn koh, njsia ekonomike ka hapur gjyq ndaj nnkontraktorve (furnitorve) t saj pr t krkuar kompensim pr dmet e shkaktuara. Avokatt parashikojn se ka shum t ngjar q, nse njsia ekonomike e humbet shtjen gjyqsore, ajo do t marr, t paktn 80 000 lek nga nnkontraktort e saj si kompensim. Njsia njeh n bilancin e saj nj provizion n shumn 100 000 lek, si dhe nj t drejt t arktueshme nga nnkontraktort n shumn 80 000 lek. N pasqyrn e t ardhurave dhe shpenzimeve, shpenzimet e lidhura me gjyqin do t regjistrohen n shumn neto prej 20 000 leksh (100 000 lek 80 000 lek).

16

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

49. Rritja e vlers s aktualizuar t provizioneve afatgjata, pr shkak t kalimit t kohs (stornim i skontimit ose amortizim i skontimit) do t regjistrohet si nj shpenzim interesi n pasqyrn e t ardhurave dhe shpenzimeve.

SHNIMET SHPJEGUESE 50. Pr klasa t ndryshme t provizioneve, t raportuara n bilanc, do t jepet informacioni si m posht: (a) prshkrimi i tyre; (b) data e parashikuar e realizimit; (c) norma e prdorur pr skontimin e provizioneve afatgjata. 51. Pr t gjitha pasivet dhe aktivet materiale do t jepet informacioni, si m posht: (a) prshkrimi i tyre; (b) parashikimi i shums dhe kohs s realizimit. DATA DHE RREGULLAT E HYRJES N ZBATIM T STANDARDEVE 52. Ky Standard do t zbatohet n pasqyrat financiare q mbulojn periudha kontabl, q fillojn m ose pas dats 1 janar 2008. Ky Standard duhet t zbatohet n mnyr prospektive nga data 1 janar 2008, d.m.th. pa ndryshuar pasqyrat financiare krahasuese t vitit 2007, t cilat jan prgatitur sipas krkesave ekzistuese t kontabilitetit. Ky qndrim do t zbatohet pr t gjitha SKK-t. Nuk lejohet q disa SKK t zbatohen n mnyr prospektive dhe disa t tjera n mnyr retrospektive. KRAHASIMI ME STANDARDET NDRKOMBTARE T RAPORTIMIT FINANCIAR (SNK/SNRF)1 53. Tabela m posht tregon se si korrespondojn prmbajtjet e ktij Standardi me SNK-t/SNRF-t prkatse. Paragraft jan trajtuar si korresponduese, nse ato trajtojn n prgjithsi t njjtn shtje, pavarsisht nga fakti q prshkrimet n standardet e referuara mund t ken ndryshim.
1

Pr shembull, referenca SNK 1.15-22 u referohet paragrafve 15-22 t Standardeve Ndrkombtare t Kontabilitetit SNK 1.

17

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

Paragrafi n SKK 6

Paragrafi n SNK / SNRF, sipas versionit t dats 31 mars 2004 Asnj Asnj Asnj SNK 37.1 SNK 37.13 SNK 37.5 SNK 37.10 SNK 37.11-13 SNK 37.11-13 SNK 37.14 SNK 37.17 SNK 37.17 SNK 37.23 SNK 37.26 SNK 16.16 SNK 37.36 SNK 37.37 SNK 37.39-40 SNK 37.45, SNK 37.46 SNK 37.61 SNK37.62 Asnj Asnj Asnj Asnj SNK 37.10, 37.68 SNK 37.66, 37.68 Asnj Asnj IFRIC 1.5 SNK 37.10 SNK 37.70 SNK 37.72 SNK 37.80 SNK 37.81 Asnj SNK 19.50, 19.78
18

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38.

SKK 6 Provizionet, aktivet dhe pasivet e kushtzuara

39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53.

Asnj Asnj SNK 37.27-28 Asnj SNK 37.31, 37.34 Asnj Asnj Asnj Asnj SNK 37.53-54 SNK 37.60 SNK 37.85 SNK 37.86 Asnj Asnj

19