You are on page 1of 333

Piotr

Sztompka

SOCJOLOGIA
ANALIZA SPOECZESTWA

2005

316 (075.8)
60.5
92

, 30
, ,
,
, ,
.
, ,

,

.
92
. : . .
. . .: , 2005. 664 . + 32 . . .
ISBN 5-98704-024-8
-,
,

. ,
.
: ,
, , , ,
. ,
.
, - .
(),
, , ,
,
.
,
.
- .
60.5

ISBN 5-98704-024-8

, 2002

. , 2004

.. , 2005
, , 2005

,
, . ,
,
.
,
, , .
,

.. .
1.


-

-


ivii

11
11
17
24
29
32
35
37
38


2.





3.
,





4.







5.







6.



41
42
44
50
53
62
63
64
64
66
73
83
85
86
87
87
88
89
95
108
112
114
115
115
117
120
125
129
136
138
139
140
144
147
149



7.







151
152
153
153
154
157
160
163
171
181
183

II


8.
,

-






9.




187
188
190
195
197
199
200
202
205
207
208
208
224
231
236
238

III

10.










11. -


241
.....241
245
251
253
255
258
262
265
267
270
271
272
273
276

: , ,
- : ,

:
-

279
283
294
289

8


12.
-





13.

:






299
302
303
303
307
311
315
322
323
324
324
325
329
334
336
338
341
342
343

IV


14.









15.




16.


347
347
348
353
355
356
362
365
369
372
373
373
375
385
385
386
386
388
394
399
402
404


17.


:

407
407
408
411









18.






9
412
418
422
425
429
433
434
435
436
436
438
439
444
448
451
452

VI


19. ,





:


20.




-





21.








22.


455
455
456
458
459
462
465
470
471
472
472
474
477
478
482
484
485
488
491
492
493
494
497
498
501
504
507
510
512
513
514
518
522

10





-



23.







24.







525
527
529
532
533
537
541
544
545
546
546
549
550
552
556
557
558
559
559
561
563
565
567
571
572
574

VII


25.
:



- ?



26.











.

577
578
580
585
588
591
596
599
601
602
602
607
611
614
617
619
620
621
648
650
653


, ,
.
,
.
,

. , , ,
, .
XXI . , ,

. -
, ,
.
. ,
,
,
,
.


,
.
, , , ,
.
, , ,

, .

ii

..


.
1 - .
, ,
XXI . ,
,
, ,
.
,
, ,
.
,
.

,
.
,
, ,

,

XXI .


. ,

,
.
.
-
, ,
, , ,
,
-
,


() .
,
,
, ,
1

Sztompka . Socjologia. Analiza speczenstwa. Krakow: Znak, 2002. 654 p.

iii

- .
(
, )
, , ,
,
. ,

.
.
,
,
. , (
),
,
,
, , ,
.
,
,

.
, .. 2, -
,
.
3

: (1)
, , ,
(
); (2)
; (3)
; (4)
, ; (5)
.
, -


, ,
4
.

. : .. . ., 2001.
. //
. 2001. 1. . 148-149.
4
, . 149.

iv

..

-
(
) ,
, , ,
,
.
,

, ,
, ,
, ,
, . ,
,
,
.
,
.
.
.

.

,

. ,
.
(
,
.
.)
, ,
,
,

.


. , ,
, ,

.
, .

, , , -


.
, . ,

.
.
. ,
. , ,
,
,
,
. ,
,

, , .


.
() 1944 .

- , 1975
.

, .
,
.
70-
,
, .

, .
. .
-
, ,
, .
,
. . -
.
.
,
.
(1986), -

vi

..

(1993),
(1999) , ,
(2004),
,
5.
.
, .
, ,
, . ,
, .
,
.
.
XV
() 2002 ,

,
.

.
,
,
.

,
, .
.
,
. ,
,
, . ,
.

. : System and Function: Toward a Theory of Society. New


York: Academic Press, 1974. 231 p.; Sociological Dilemmas: Toward a Dialectic Paradigm. New
York: Academic Press, 1979.361 p.; Robert K. Merton: An Intellectual Profile. London: Macmillan
Press, 1986 and New York: St. Martin's Press, 1986.324 p.; Rethinking Progress / Jeffrey Alexander.
London and New York: Unwin & Hyman, 1990; Society in Action: The Theory of Social Becoming,
Polity Press, Cambridge, and The University of Chicago Press, 1991; Sociology in Europe: In
Search of Identity / co-edited, with Birgitta Nedelman. NewYork: De Gruyter Berlin, 1993;
The Sociology of Social Change. Oxford: Basil Blackwell, 1993. 348 p. (published also in Russian,
Spanish, Portuguese (forthcoming in Japanese); Agency and Structure: Reorienting Sociological
Theory (edited). New York: Gordon & Breach, 1994; Trust: A Sociological Theory, Cambridge:
Cambridge University Press, 1999 (forthcoming in Chinese); Cultural Trauma and Collective
Identity, (with J.Alexander et al.). Berkeley: California University Press, 2004.
5

.

. ,
.

. .
.
..



, ,
, (
- -),
,
. , ,
.

2001 . ,
- (
),
(The Netherlands
Institute for Advances Study (NIAS)).
. ,
, , , , .

.


, - .
: , . ,

XIX . 1838 .
, ,
socius (, ) logos (,
). ,
, .
XIX .,
.
, ,
.
1892 .
( . ,

(American Journal of Sociology),
). 1909 .
(ASA),
.
1895 .
( , 1898 .

(L'Annee Sociologique)).
, 1919 .,
,
, 1909 . -

12


( - Deutsche
soziologische Gemeinschaft).

, ,
.

,
1920 .
(Przegldu Socjologiczny),
.

1893 .,
,
(Institut International de Sociologie, IIS).
1949 .
(International Sociological Association,
ISA),
3 . .
,
. , ,
.
, , ,
, ,
, , ,
. ,
, , -
, , , , ,
, , ,
, , ,
, ,
, .
(, ),
(homo socius homo politicus).
,
, - , ,
.
,
, , ,
. ,
. ,
. , ,
.
?
- ,
. -

13

, .
, , , , , ,
,
. ,
.
, ,
, . ,
,
, , ,
. , , -
,
,
, , , , ,
, , ,
, . -,
, ,
,
,
,
, . , -, ,
, ,
,
, .
, .
.
, ( ,
, , , , ,
, ? - ).
, , .
,
(, ), ,
.
, , .
.
, , ,
. ,
. , ,
, .
, (
) ,

.
, .
- (
) ,

14

.
(
). , ,
. -,
,
-, , ,
.
,
. ,
, ,
, -,
,
,
, ,
. -,
,

.
, ,
. -,
, ,
, .
,

,
.

,
, .
,
, , ,
, , , . ,
, , ,
,
, ,
,
,
.
,
XVII . - , ,
, , .

: , , , , ,
. -,
, -

15

,
, .

.
.

. -, (
), -,
,
.
.
- ,
. -,
,
. ,
, , :
?
,
,
. , ,
. ,
,
, ,
. ,

. :
?
, ,
,
, ,
, ,
. ,
,
. ,
: ?

,
, .
, : ,
, ,
, .
,
, ,
.

16

,
XIX .,
. , ,
. -
, XX . ,

, , , ,
, .. , ,

, , -
,
, , ,
, .

. ,
, , ,
,
, -
.
' .

(1798-1857)
,
(Cours de philosophie positive),
1830-1842 .,
,
,
- .
, ,
,
: (
),
(
) , , (
, , -
). , ,

: , , ,
, ,
.
, ,
,
, .
, ,
, -

17

. .
- - - / ,
,
.
,
XVIII ., :
, ,
,
. ,
, .
,
. ,
, , ,
, , , .
,
. ,
. ,

.

Comte A. Metoda porzytyvna w szesnastu wykadach [ ,


]. Warszawa: PWN, 1961.
Comte A. Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej [ ].
Warszawa, 1973.
Skarga . Comte []. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1966.
Kucia M. Comte // Encyklopedia Socjologii [ ]. . I. Warszawa:
Oficyna naukowa, 1998, S. 97-99.
Szczepaski J. Socjologia: rozwj problematyki i metod [:
]. Warszawa: PWN, 1969 S- 49-72.
Szacki J. Historia myli socjologicznej [ ]. . I. Warszawa: PWN,
1981. S. 255-295.


, ,
,
.
, XIX ., ,

,

: , , , .
,
;

18

.
. -,


, ,
. -,
,

. -,
, :
,
, , . -,

, . -,
,
, , ,
, , ,
, ,
,
, , ,

.
, ,
, ,
, .
, , ,
, , ,
, ,
.
,
.
.
XIX .
.
,
, ,
, , , ,
, , , , , - .
. ,
,
,
,
, . ,
. ,
,
, , -

19

,
, ,
, ,
.
, ,
, ,
.
- ,
,
, .
.
.
,
, ,
,
, ,
,
, ,
-
. ,
,
.

.


. , ,
, , -
, , - -
- ,
, , , , ,
. ,
, .
, ,
, ,
, ,
, ,
. ,
.


.
, , ,
.
,
, .

20


,
,
- .


(,
),

.

, , ,
, ,
,
. ,
, , ,
,

.

, .
, ,
,
,
,
.
. , ,
, , ;
,
; ,
;
,
, ,
. ,
-

. :
,
, .
,
. ,
, , , . ,
, ,
,
.

21

, , ,
, ,
. . ,
, , ,
-
, , ,
, , ,
. (,
) , ,

, , , ,
. ,
, 1.
,
,
.

- , ,
,
, , ,
,
, .
, , ,
, ; ,

. ,
.
,
,
- .

, , ,
,
- .
.

, ?
, ,
,
. ,
,
, ,
, .

GiddensA. The Constitution of Society. Cambridge: Polity Press, 1984. P. 9.

22


.
, -
,

. ,
, ,
, ,
2. , , ,
,
, ,
, , ,
.
.

XX . .
.
, - ,
, ,
. , ,
, ,
, ,
, . , ,
,
,
,
,
. , ,
,
,
3. .
,
,
.
, - ,
, -
,
, .
,
(, ).
, , ,
Marx . i Engels F. Dziea. T. I. Warszawa: Ksika i Wiedza. 1960. S. 466.
Merton R.K. The Self-Fulfilling Prophecy // R.K. Merton on Social Structure and Science /
Ed. by P. Sztompki. Chicago: The University of Chicago Press. 1996. P. 183-204.
2


. , ,
,
, , ,
.
(
) ,
.
, ,
.
, , . , ( ),
(, ),
(,
).
(, ),
,
,
.
(1897-1963)
,
-
. :
(1939),
(1957), (1962) ( . - . ).
, ,
- , (
) -
. ,
, ,
,
,
. ,
() .
;
.
, , ,
, , ,
, , ,
, , .
. ,
, - , -

24

, ,
,
, ,
( ) .
,
, .
, , -

.
.
.

: ,
; , ,
; ,
, ; , ,
.
, ,
, , ,
.

, .
,
.
,
.

Ossowski S. Dziea. Warszawa: PWN. 1966-1970.


Mokrycki E. Ossowskiego konzepcja nauk spoecznych ( ro). Warszawa: PWN. 1974.
Khskowska A. i Mokrycki E. Ossowski // Encyclopedia Socjologii. T. III. ( //
). Warszawa: Oficyna Naukowa. 2000. S. 43-47.

-
, - .
, . ?
, , :
,
, , , .
,
,
, ,
. : !

25

, ?
,
,
?
, ,
. , -
, ,
,
, , ,
. , ,
, -
, ,
, .
, , , , ,
, , , , , ,
, , , , - .
, , .. -
, ,
: , ,
, , .
, , ,
, , ,
.
-
, .
, : , - ,
, . -
, , . - , , ,
. - , . -
. - . , , , .
- - <
, , , . , ,
.
, ,

, , , .
,
.
- , , , ,
,
, ,
,
. -

26

, ,
, , , .
XX . -
,
,

( , , , ). - ,
, , ,
(, ), ,
, , , ,
, ,
, ,
.
-
, .
,
, ,
,
. ,
, , ,
, ,
,
,
.
(
) (, ). ,
, ,
, ,
. , ,
, ,
,
.

, , ,
,
- ,
, , . ,

, ,
,
. :
,
, , .
, , , -

27

,
.
,
.
, , , , -
- , , ,
, ,
.., , ,
. XX .,
(, .. , . . , . , . ), ,
,
.

, , ,
. ,
, ;
, ,
, -, ,
, , , ,
, . , , ,
, ,
. , ,
, . ,
, . , ,
,
, ,
.
, , , ,
, , ..,
,
,
, .

( , ,
, , ).


, . ,

. , : ,
, , ,
,
,
, -

28

. ,
,
, .
XX .,

- ,
, , , , , ,
, ,
,
. ,
,
( ), ( ), -
, - (
).

29

1.

+
+
+

(
)

+
+
+
+

,
, , .
, ,
, -
, ,
. : ,
,
, ,
.
:
. -
,
, , ,
, .
,
.
- ,
,
, ,
. :
, ,
, .

,
, ,
, , , , , ,
.
, ,
.


, , ,
.
. - , ,
, .
. .
,
, .
, , , , ,
( ) ( ),
, , -
, ( ) - . -
, , ,
, .. -
, ,
, ,
. -
, ,
, , , ,
, ,
, ,
, .
, - ,
, ,
, ,
, , , , , , , , , , -

30

, , , ( ), , ..
-
,
, ( ),
, , ,
.
,
( , , , ). -
, , ,
, : ,
, , ,
, , ,
. -
- ,
, , , ,
, ( )
, ,
, ,
, , ..
,
, ,
.
, , ,
,

, , ,
, , . ,
, : , , - . , ,
, , ,
( , , )
, , , ,
, ,
.
, ,
,
, , , ..
, ,
,
, , , ,
, , ..
- , .
- .
, , (11
, , , ,

31

), , ,
, (
), ,
, , . -,
,
.
-, , ,
, , ,
, . -,
. ,
, , , , ,
.
,
,
, 1-3-4-3, 1-4-3-2,
- . , -
. ,
, , , , ,
, . , ,
. ,
, , , ,
.
, , .
, , , .
:
, , ,
. ( ), -
,
, ,
, : ,
, , ..
,
,
.

,
.

.

, ,
.
, .
, ,
, , , -

32

.
. , ,
, ,
,
, , ,
.
.
, ,
, .
, ,
, , , ,
.
:
. ,
, , ,
, ,
.
,
, , ,
, . ,
, , ,
: ,
( )
(
), , ,
,
,

-
, ,
, ,
, .

. ,
, . , , ,
, ,
, .
, - , , ,
. ,
, ,
.
.
, , . -

33

, ,
, ,
, . ,
, ,
.
,
.
, ,
.
, ,
, - .
,
. , -
, - .
, , , .
- . , ,
.
,
, ,
, ,
, ..
,
- . ,
, (),
, ,
, ;
- , - ,
, , ,
.
,
. ,
(
), .
,
, .
, -
, - , , , .. ,
,
,
, ;
,
.
, , ,
, , , -
, ,

34

35

, ,
, ,
, .


,
, ?
..
:
, 4.
, ,
- . , ,
- ,
, ,
, .
, , ,
,
. ,
, , . -,
, ,
.
,
. -,
, ,
, ,

. ,
. -,
,
, , ,
, ,
. ,

. -, ,
, .

.
,
, -
, ,
, ,
C.W. Sociological Imagination. New York: Oxford University Press, 1959. P. 3.

36

,
,
() .
, ,
, . ,

. , , , -
, - ,
,
, , ,
, (...)

, .
, , . ,
5.
, ,
.
, ,
, .
, ,
,
, .
, ,
, ,
, .
,
.
, ,
,
, ,
,
, ,
, ,

.
,

, , ,

.
,
, , .
, .
. , 5

Ibid. P. 16-17.

37

,
- , ,
- , -
.
, ,
, , ,
.
, ,
,
.
,
,
, .
,
. ,
.


-
.
-
, ,
.
- ,
, , ,
, .
, -

,
, .
-
, ,
( )
.
-

, - ,
, ,
, -
, , ..
- , ,
, ,
, , (, , ).

38

-
.
-
, , ,
, ,
,
,
, ,
.
-
, .
- ,
, ,
,
, .
-
,
(
) , (

).
-

.
- ,
(, , -, ,
), , ,
..
- , ,
, ,
.


. -
, ,
: 4, 6, 8,10,14, 42, 43, 45, 46, 48, 50, 51, 56, 65, 70, 72, 73, 74,
78, 82, 83, 84, 92, 93, 95, 97.


, ,
, , ,
.
, ?
. 1 ,
, -
, ,
, . , ,
,
. - , -
. ,
-
. -
-
, ,
,
, ,
. ,
, ,
.
, - , .
. ,
, - , .
, .
, ,
, , ,
.

42

,
: , , ,
, ,
, , , .. - ,
, ,
, . , ,
, - , ,
, , ,
, .
, ,
,
.

,
, ,
( , ,
).
( . behavior - )1. , ,
, ,
, ,
, .
. , ,
,
, ,
, (,
). , -
,
, ,
,
, 2. , , ,
; ,
,

. , , ,
, - .
,
, -
? , ,
; , - ,
, ; 1

StaatsA.W. Social Bahaviorism. Homewood: The Dorsey Press. 1975.


Homans G.C. Social Behavior: Its Elementary Forms. New York: Harcourt Brace
Jovanovich. 1974.
2

43

, ;
( , , ) (
); , ,
; (
), . (
) ,
, ?
, ,
?
, (
), ( ).
( )
( ). ,
, , .
, ,
, .

( ) ( ).
(1910-1989)
,

,
. :
(The Human Group, 1950); :
(Social Behavior: Its Elementary Forms, 1961);
(The Nature of Social Science, 1967).
, , ,
, ,
, .
,
- . - ,
, ,
, , ,
, .
, ( ) , ,
( )

( , , ).
, ,
(,
, ). ,
, ,
(, , , ).

44


.
,
, (,
, ,
..).

, ,
: () - ,
; (6) -
, ,
; ()
,
; () ,
; ()
, ,
.
,
, , ,
,
, .
, .

Gomans G.C. Zachowanie spoeczne jako wymiara dbr [


] // Elementy teorii socjologicznych / W. Derczyski, A. Jasiska-Kania, J. Szacki (Red.). Warszawa:
PWN. 1975. S. 103-119.
Homans G.C. Pozycja przywdcy [ ] // Elementy teorii socjologicznych / W. Derczyski,
A. Jasiska-Kania, J. Szacki (Red). Warszawa: PWN, 1975. S. 135-148.
Turner J.H. Behawioralna teoria wymiany: George . Homans [ :
. ] // Struktura teorii socjologicznej. Warszawa: PWN, 1985. S. 281-312.
Kempny M. Homans // Encyklopedia Sociologii. T. I. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1998. S. 293-296.

, ,
, , ,
, . ,
, , - , , , ,
(), , , , .
, - .
, ,
, , . , ,
, . ,

45

,
, ,
. , , - .
- ( ), (
), , , ,
-
, , ,
. ,
? , .
, ; ,
; , .
- , , ,
. , ( ), .
,
. , , ,
, ,
, , -
. , ,
.
, ,
, -.
-,
, ,
, - . ,
. , - . ,
, , ,
, , ,
. -
, -
,
,
, , -, .

. , -
, , . ,
, ?
, : ?
? ,
,
. , , ,
.
,
,
. , , , -

46

, , , ,
, ,
. , - ,
-,
, ( ,
). :
, , ,
,
.
,
,
, , ,
, .
, ,
, ,
,
,
.
,
, ,
- , ,
.
, , , .
, .
, : ,
, , , ,
, ? , , ,
, :
, ,
, ?
: , ,
, ? ,
? ,
, , ,
, ?
, , , .
, (
), , ,

,
, , ,
.
(). , ,
,
. , , ,
.

47

, ,
.
,
. ,
. ,
, ,
, , , .
- , ,
. -
, , .
, , , .
, , ,
, .
, ,
, . .
. ,
( ), ,
,
, , ,
. ,
.
- - .
, ,
. , ,
, , . , ,
, ,
, ,
. , ,
. ,
(),
, , ,
. ,
, , ,
.
, , , ,
, , .
,
.
,
.
, , .
, , .

, ()
( )! , ,
, , -

48

, , , , , , ,
, , , , ..?
,
, ?
.
,
(
) ( ,
),
(
)!
,
.
,
(), , . ,
,
.
. ,
, ,
. ,
, . -
, .
. ,

,
, , ,
. , ,
, ,
, ,
. , ,
, .
, , , , .
.
(1882-1958)

.
.
,
. ,
(1918-1920). ,
, -

49

(1922), (1934), (1940)


(1952) [ . - . .].
,
. , ,
, ,
. -
,
.
- , - ,
- .
, .

.
- ,
,
. .
, (
) .
- , ,
( ). ,
- , .

: , ,
, .
, . , ,
,
. ,
: ,
.
.
,
, , :
, (), ,
, , ,
, , ,
, -. ,

, ,
,
. , ,
.

50

Znanezki F. Wstp do socjologii [ ]. Warszawa: PWN. 1988.


Znanezki F. Spoeczne role uczonych [ ]. Warszawa: PWN. 1984.
Znanezki F. Wspczesny narody [ ]. Warszawa: PWN. 1990.
Znanezki F. Prawa psychologii spoecznej [ ]. Warszawa: PWN. 1991Znanezki F. Ludzie teranejsi i cywilizacja przyszoci [ ].
Warszawa: PWN. 2001.
Znanezki F. Nauki o kulturze [ ]. Warszawa: PWN. 1971.
Znanezki F., Thomas W.I. Chop polski w Europie i w Ameryce. T. I-V [
]. Warszawa: Ludowa Spdzielnia Wydawnicza. 1976.
Szacki J. Znanezki []. Warszawa: Wiedza Powszechna. 1986.
Abel T. O Florianie Znaneckom [ ]. Lublin: Norbertinum. 1996.
Szczepaski J. Socjologia: rozwj problematyki i metod [:
]. Warszawa: PWN. 1969. S. 354-392.
Szacki J. Historia myli socjologicznej. T. II [ ]. Warszawa: PWN.
1981. S. 731-762.


- ,
. , , -,
- -. , ,
-, - . ,
, ,
. , , .
, , , ,
, ,
, . ,
, ,
.
, ,
, , ,
, ,
, , , ,
. -
. ,
- .
, . ,
, , ,
.
, ,
. , ,
- .
. ,
. , ,

51

,
.
.
, .
,
. ,
1968 .
-,
,
, . ,
, , .
, .
,
,
, , , ,
, , , ,
.
, , ,
, ,
, , ,
, .

,
. , ,
,
, . , , -
, -
, , ,
, , -
, , , .
,
, , ,
.
, :
, .
, ,
, . ,
,
, ,
, ,
. ,
, , ,
. , ,
, - , ,
.

52

2
(1864-1920)

, ,

.
-
(1904-1905),
(Wirtschaft und Gesellschaft, 1922);
,
,
.
,
, .
, ,
, , , ,
.
,
, (
) ( , ).
(Verstehen) ,
, ,
, , .

, , , - .
,
- .
, .
.
,
, .
- ,
, .
- ,
, ,
,
, ,
, . ,
, , .

, .
,
, .
, , ,
, , .

53

Weber . Skice z socjologii religii [ ]. Warszawa: Ksika i Wiedza. 1995.


Weber M. Polityka jako zawd i powoanie [ ]. Krakw:
Wydawnictwo Znak. 1998.
Weber M. Dziea zebrane z socjologii religii [ ]. . I-III.
Krakw: Wydawnictwo Nomos
Weber M. Klasy, stany, partie [, , ] // Elementy teorii socjologicznych / W. Derczynski,
A. Jasinska-Kania, J. Szacki (Red.). Warszawa: PWN. 1975. S. 413-415.
Weber M. Trzy czyste typy prawomocnego panowania [
] // Elementy teorii socjologicznych / W. Derczynski, A. Jasinska-Kania, J. Szacki (Red.). Warszawa:
PWN, 1975. S. 539-550.
Krasnodbski Z. Weber []. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1999.
Szczepaski J. Socjologia: rozwj problematyki i metod [:
]. Warszawa: PWN, 1969- S. 334-349.
Szacki J. Historia myli socjologicznej. T. II [ ]. Warszawa: PWN,
1981. S. 515-537.


. .
. ,
,
.
, ,
, ,
, ,
. - ,
, , ,
, , ,
,
. ,
,
.
, , ,

.
, ,
.
, , , -
, ,
, .
, ,
, ,
,
, ,
, , -

54

, , .
, ,
, ,
, ,
- . ,
.

,
,
,
. , -
, .
. ,
. ,
.
, , , .
,
( ) ,

. - ,
- , ,
. -
,
, .
, , ,
.
, , , ,
.
, , .
,
, , , , , ,
. , , .
, ,
, , ,
, . ,
, , -
, , ,
. , , ,
, ,
, ,
- , , , .

, ,
, ,
.

55

.
, . , ,
, ,
, ,
.
, , .
- ,
, ,
. , ,
, (,
) (, ) ,
, ,

. , ,
, ,
. ,
, ,
. ,
:
, , , .. , ,
.
, ,
, , ,
, , , ,
.
, ,

. , ,

, ,
.
, ,
, .
. - ,
. ,
, ,
, ,
,
. ,
, .
, ,
,
!
, , , :
, .
.

56


,
. ,
, ,
, ,

, ,
, .
, .
, , ,
, ,
. ,
, ?
, ,
( - body language) (
, ,
). ,
.
,
, , .
, ,
, , ,
, , , .
,
, homo economicus (
).
. , ,
, ,
.
: , , , . ,
,
, , ,
. ,
(
, )
. ,
,
,
. ,
, ,
- .
,
, , ,
,
, , ,
. ,

57

.
,
, ,
, ,
, .
,
,
. -
, ,
, .

: , , ,
. ,
, , , ,
, .
, , -
, , ,
,
. , ,
, :
. !
. , , ,
, , -
. , ,

, , 3.
,
, ,
.
. ,
, ,
,
, ,
.

. -
,
, .
, -
, , .
,
(, ),
, . 3

Gazeta Wyborcza, 03.02.2001.

58
2

. ,
, - -
, , .
-
. ,
- , , ,
. ,
.

?; , ,
? : . ,
,

. , , ,
, .
, ,
.
, -, ,
, , , .
.
, ,
. ,
.

, , - , .
, - ,
. ,
, .


. -
- ,
, , 4.
.
1989 . ,
. -
,
, ,
. ,
,
, . ,
,

Malinowski . Szkice z teorii kultury. Warszawa: Ksika i Wiedza. 1958.

59
, ( ),
.
.
-, . ,
,
, , , ,
,
, .
. -
,

, , , .
, ,
.
, ,
. , ,
,
, .
, , ,
,
, .
-,
. ,

( )
( ). ,
,
, , ,
,
, , , ,
,
, ,
. , . ,
, ,

. , ,
,
.
,
.
, , .
(,
, ), -

60

, , , .
,
,
. !,
,
. ,
, , ,
.
, ,
. , , ,
,
, , ,
, ,
. ,
,
.
: ,
, .
. ,
,
, ,
, ,
,
. , , ,

. ,
, -
,

.
, .
, .
,
, , , ,

, , ..
,
, ,
. , ,
,
.
.
,
.
. .

61

.
, ,
, , .
- -
, , , ,
,
. (
, ).
-
,
. ,
. , ,
, ,
. , ,
,
, , , .
, , ,
( , ,
). , ,
.
, . , ,
, ,
, , , ,
- ,
. ,
.
,
. ,
,
.
, ,
, . ,
, ,
,
, , .
, , ,
, ,
,
, .
, .
,
--, (techno-party)
- ,
,
.
, .

62


. , ,
, , ,
, , ,
,
, , ,
. ,
.
,
. -
, , , ,
, , ,
.
,

, , ,
,
. ,
, , , ,
.
, , , ,
, ,
,
, -
, .


- ,
(),
;

.
- ,
.
- ,
.
- ,
,

.
- ,
(, , )

63

(
), ,
.

- (, ),
, .

- ,
, , ,
, .

, - , ,
, .
- , .

( , ) -

, .

- ,

.
- , .
-
() .
- ,
, .
- , ()
, , .
- , , ,
,
, .
- ,
, ,
.


. -
,
: 41, 75, 93, 94.

,

. , ,
, ,
,
, ,
, , .
, .
, , ,
, , ,
, . ,
, - ,
, . , ,
, , ,
. ,
, .
- - :
, ,
,
, . ,
, .
,

,
.
, . ,

65

, ,
. ,
,
,
, ,
,
.
: .
,
: ? : ?
, , . ? ,
, . ,

. , , .
.

? , , ,
- . ,
: , . .
, .
. ,
. , , - :
. , ,
, ,
. , ,
,
, .
.
, , , ,
(, ),
. ,
.
. , ,
.
, .
.

. : ?
: , .
, , , - .
, - , (,
). - ,
: , : , .
: , . . .
,

66

. , ,

. , ,
: , ,
, ,
,
.
,
(civic inattention)
, ,
.
,
,
. , ,
,
, . -,
, (,
, : - ). -,
,
(,
, ).


, ,
, . ,
, -
.
. , ,
. - .
.
, ,
, . , , , :
,
. , ,
. , ,
, .
, ,
, ,
.

, ,
,
(, ,
, : , , , , -

67

!). ,
, , , ,
,
,
. , ,
.
, - ,
.
- , ,
, , , , .

, ,
, , ,
, , ..
, , ,
.

, ,
,
.
.
: , , ,
, , , ,
, , , (
) ..
( ),
,
,

, . ,
. , ,
,
.
, , ,
. , , ,
, ,
, .
( ), ,
, , (
), ( ),
( ) (
). .
. , , , -
, . , -

68

, ,
, ( ),
. ,
.
, ,
, .., ,
, (
, , , ).
, ,
, . ,
,
. ,
( ,
, , ,
, ,
)
.
,

, .
.

, .
, ,
. -, , ,
, ,
, , - , 30 45 . , , , , 45 1,2 . -, ,
( ), - 1,2 3,6 . ,
, , ,
, , , 3,6 . ,
.
, - ,
( ) , ,
, ,
. , ! ,
, ,
, , ,
: .
: - ,
, , ,
, : , , , , , .
, ,
, .

69

,
.
:
, , .

,
.
, ,
, .
,
, ,

.

, , , ,
. , ,
, ,
, .
, , , ,
, (
, , ,
), ,
, , -,
: , ,
.

,
.
,
, , .

,
. , ,
, .
, ,
,
, ,
.

,
( ).
, , ,
, , ,
, ,
, . ,

70

, ,
,
.
:
,
,
, .
,
,

. ,
, .
(,
, , ,
..), (
, ). -,
, ( ),
. , ,
. ,
, . 1970-
, , ,
,
, , .

.
,
,
. ,
,
, , ,
, :
. ,
, , ,
, , ..
, , ,
, . ,
,
- . ,
, . ,
, - :
, , .
, ,
,
. , ,
, .
, , -

71

.

. , ,
, , .
, ,
, . ,
, , - ,
, - .
, - ,

. ,
, ,
, , .
,
, .
, ,
.
, , ,
, ,
, ,
- . ,
, .
, , ,
,
. . . , .
,
, , . ? ,
, ! ? ?
? , , ,
, , . ,
, ,
.
(1863-1931)
, ,

.

,
, (Mind, Self and Society, 1934)
(Philosophy of the Act, 1938).

. .

72

, ,
, . ,
, ,
.
, , ,
. - , , -
, - , - ,
, , ,
. ()
, -
, , .
,
.
, ,
,
. , ,
. ( , m) -
, , , , ,
. ( , I) -
,
.
- ,
, ,
,
.
, : () , , ,
; () - ,
,
; () , () ,
,
.
,
, ,
,
.

Mead G.H. Umys, osobowo i spoeczestwo [, ]. Warszawa: PWN, 1975.


Krzemiski I. Symboliczny interakcjonism i socjologia [
]. Warszawa: PWN, 1986.
Krzemiski I. Mead // Encyklopedia Socjologii. T. II. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1999. S. 190-193Zilkowski M. Znaczenie, interakcja, rozimienie [, , ]. Warszawa:
PWN, 1981.

75

Haas E. Spoeczny kontekst znacze w teorii symbolicznego interakcjonismu [


]. Lublin: Wydawnictwo KUL. 1987.
Blumer H. Implikacje socjologiczne myli George'a Herberta Meada [
] // Elementy teorii socjologicznych / W. Derczyski, A. JasiriskaKania, J. Szacki (Red.). Warszawa: PWN, 1975. S. 70-84.
Szacki ]. Historia myli socjologicznej. T. II. [ ]. Warszawa: PWN,
1981. S. 538-632.

()
.
. 12
.

,
. ,
, ,
,
.
, .
, ()
. - ,
, - 1 .
-
, , -
. 2 .
: () -
, ,
,
, ; ,
, ,
; , ,
, , ,
3 .

.
:
, -
- ,
1
2

Fairchild R. Dictionary of Sociology. Totowa: Littlefield and Adams. 1966. P. 160.


Hollander E.P. Principles and Methods of Social Psychology. New York: Oxford University

Press. 1971. P. 243.


3
Mika S. Wstp do psychologii spoecznej. Warszawa: PWN. 1972. S. 154-155.

74

,
, , ,
, (
)4.
, , ,
, . ,
,
, : ,
.
, , : , ,
, , .
() ,
, . ,
- .
- , .
,
,
.
,

- .

. :
-.
, , ,
,
, ,
. , , .
,
, , -
- ,
; -
, - .
, , , ,
, , - ,
, , ; , ,
, , , ,
, ..
, ,
.
, ;
, ,
. .
4

Homans G.C. The Human Group. New York: Harcourt Brace. 1950. P. 36.

75

, .
: ,
; , ,
.

,
. - .
, , , -
. - , (
, ) ,
. , ,
, . -
, . ,
. ,
, , , ,
, , , -
: , , , .

.
,
, ,
, - .
,
, ,
.
,
. ,
, (do ut des) .
,
. -

. ,
,
, - ,
,
. :
, ,
.
. - ,
, , ,
- ,
.
: , - ,
.
,
, - . , , ,

76

, .

.
, , ,
.
( , ).
, ,
,
.
. ,
,
. -
, ,
, .
, ;
, -
.
. ,

( , ,
), ,
,
, ,
. , ,
, ,
, , . ,
, .
, , ,
, ,
, ,
;
, ,
, , ,
, ,
,
5.
,
, , ,
- .

, .
, , , , ,
. , , , 5

Malinowski . Argonaici Zachodnego Pacyfiku // Dziea.T.3. Warszawa: PWN. 1981.

77

, . ,
,
.

,
, ,
.
: - , ,
. ,
.
.
homo economicus homo politicus, a homo reciprocus (
reciprocity,
).
,
, - .
,
X. . ,
,
, , , .
, .

, ,
.
. , ,
,
, ,
. ,
, ,
, , ,
.
(
) , ,
( , ?).
, ,
, ; ,
; ,
.
,
, ,
, . ,
, - , - , . ,
, , .
, -

78

.

,
, - (single's bars)
, .
, , ,
.
, , - ,
, .
, ,
. ,
, , ,
,
. , ,
, , , ,
, . ,
, , ,
. .

, , ,
. ,
? , , ,
,
?
, - (taking
the role of the other), ,
, , , ,
, , , .
, , , ,
, . -
,
, ,
.

, ,

. , : ,
, , ,
, , ,
, , ,
,
- , , , ,
, ,
? .
,
. -

79

: , ,
, , ,
, , ,
, ,
, ,
, ,
,
, , .
. , ,
, .
, ,
, .
, ,
, ,
. ,

. , ,
, , .
,
, ,
,
.
,
, ,
,
( ).
,
, - .
,
,
, .
,

.
(impression management),
. - ,
. ,
, , , ,
6.
? , -
. :
- .
, , , . , 6

Goffman E. The Presentation of Self in Everyday Life. New York: Doubleday. 1959.

80

, .
.
? , ,
,
.
, ,
, ,
, , ,
.

. , ,
- ,
, ,
X. .
. , ,
, , , ,
.
?
,
. ,
, , , -,
, , ,
. ,
, , , , ,
, .
,
. ,
, , ,
, , , ,
, ,
.
, ,
, ,
, ,
.
.
, .
, ,
; , ,
, , . ,
,
.
, , ,
, ,
, .
, -

81

, , .
- ,
, , ,
. ,
, ,
, , ,
, , ,
!, .
,
, 7.
-
, ,
, - .
, .

, , .
, , ,
, .
, - , , ,
, . ,
,
. ,
,
. :
homo economicus, homo socius, homo politicus, homo reciprocus homo reflectans ( ).

.
, , , ,
,
, . ,
,
,
.
. , ,
, ,
, , ,
.
, ,
, , ,
, ,
,
; ,

7

Cooky C.H. Human Nature and the Social Order. New York: Schocken Books. 1964 [1902].

82

. ,
, , ,
.

83

,
- . , , , ,
, , , , .

(1864-1929)
,
,
,
.
- :
(1902), (1909)
(1918).

. , , ,
. -
, - . ,
, ,
.
. , ,
, - .
,
, , ,
. , , ,
.
-, ,
.
( , ), ,
( , ),
.
,
. ,
, . ,
, ,
, , .
.
,
- ,
, . ,
.
, .
,
.
.

Mucha J. Cooley []. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1992.


Mucha J. Cooley [] // Encyklopedia Socjologii. T. I. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1998. S. 99-101.
Szacki J. Historia myli socjologicznej. T. II. [ ]. Warszawa: PWN,
1981. S. 578-632.


.
XIX .
. ,
. : , -
, ?
, , ,
. ,
, ,
.
, :
, , , .
,

. ,
,
. , ,
, .
,
,
(joint action), - (gathering),
(interaction
network).
, - .

,
,
,
, , ,
, , , ,
.
, , , ,
. , , -

86

() - ,
,
, ( ) .
- ,
, ,
, , .
- ,
.
- ,
,
.
- , ,
.

- ,
() .
- ,
.
- ,
.


. -
,
: 20, 41, 49, 98.


,
.
,
, , ,
, , , ,
.. ,
,
. ,
.
. , ,
, , ,
, ,
, ,
, . ,
, ,
,
.
, .
, , ,
.
. , ,
, ,
, ,
,
- .

88

-
.
.

. ,
, .
, , .
, .
,
. ,
.
, , , .
,
, . ,
.

: , ,
, , , ,
. , .
- ,
. : ,
, ?
, ,
, , , , .
, . ,
, , -
( ,
).
.


, , -
, . ,
, ,
, . ,
, , .
, .
.
,
, ,
. ,
, . ,
.

:
,
,

.


,
-
,

.


, -

89

, .
.
,
, , ,
, ,
: , ,
, . ,
, .
, , , ,
,
, , ( ),
. ,
.


,
),
(),
.

,
-

,
,
, .

: - , - , - ,
- , - , - ,
- , - , - , - ,
- , - ..
,
.
,
, - .
, ,
.
, ,
, ; ,
, ,
. , ,
, , ,
, , ,
. , , ,
, ..
, , , ,
, .
,
,

.
- , .

90

, ,
, ,
.

, , ,


, .
.
, - .
:
, , , , ,
, ..
, (
), , ,
, , .. ,
, , .

.
: ... . , ,
, , ,
, ,
.
,
, , -
. , ,

. , ,

,
, , ,
.
-
.
,
, .
,
, , ,
, , .
, , ,
, .
, , -
. ,
, , ,
.
( )

91

( ) , ,
() . , ()
, ,
() .
. ,
,
, .

, , ,
, . ,
,
,
, .
.
, ,
, . ,
,
, ,
, ,
, ,
. . ,
,
, , , , ,
. .
, ,
, , ,
.
, , (, ),
(,
).
- (,
),
(, ,
).
, . ,

, ,
. , , ,
, ,
, ,
, ,
.
,
,
. ,
5*

92

, ()
(), ,
,
,
,
.
. , , ,

, ,
, ,
, ,
, ..
,
- .
(
).
, , ,
, ,
.
, ,
, ,
. :
, , , , , ,
, .
, ,
, .. , ,
,
.
- , ,
- , , , ,
, ,
, .
, , ,
.
, , , ,

. ,
,
, ,
,
. , ,
,
.

, ,
, , -

93

: ,
,
. , , , ,
, ,
,
- , , ,
, ,
.
, , ,
, ,
.. Z , .
, ,
, . , - .
X , ,
X - . ,
, Y, . Z
, ,
. G ,
.
,
( ).
. ,
,
,
.
, , , ,
, , . , , , , ,
, , , , , , ,
, - (
), . ,
, (),
.
,
, , ,
. . ,
, , , , ,
. ,
, , .
XX .
,
, - (status-role).
, .
,
, ,
,
, . ? -

94

, ,
, .
, :
. ,
,
, . ,
, , , -
,
, . ,
, ,
( , )
, -
. , -
, .
, - .
? , , ,
, ,
, , .
- ,
,
.
, : ,
. -, ,
, , .
, - , ,
- , ,
. , -
, ,
, ,
. -, - ,
, ,
. ,
, ,
,
, .
, - ,
, . ,
, ,
,
, ,
, ,
.
,
, ,
, ,
-, -

95

, ,
,
,

. - , - , - , , - -
-, ,
. ,
, , ,
, , ,
, , ,
.
, ,
. ,
, , .
, , ,
, , , ,
, , , .
, , ,
, ,
.
,
,
. -
, ,
,
-.
XIX . , par excellence
(), ,

.


, ,
,
, .
. :
, ,
,
,
? , , , ,
, , , , , , ,
, ? , .
() , -

96

; ,
, ,
, .
,
, , ( - , ,
, , );
( - , ,
..), ( , ,
, ).
- , :
.
: , , , ,
.
, : - ,
- ,
.
, - ,
, , ,
' , .
, ,
. , : , ,
. ? ,
.
, , ,

. ,
, ,
, , -
.
, , ,
, , ,
, .
, ,
.
.
, ,
.
, ,
, , ,
, ,
; ,
, , ,
,
. , -

97

, , , ,
, . ,
,
, ,
, , ,
, .

.
,
.
,
, ,
, ,

. , -
(sine qua non - ) ,
; ,
;
, , ,
, , .
, ,
, , ,
, ,
. , ,
, , .
, NBA, ,
. , , ,
, , , , ..
-,
. ,
, ,
. ,
, ,
. ,
, .
.
,
. .
,
, ,
,
, ,
-, ,
. ,
,
. -

98

, -
.
, - .
,
,
. , , ,
, , (),
, (), .
, ,

. , ,


,
- ,
, ,
. ,
, ,
, , ,
. ,
, .
,
,
, ,
..
, ,
, , ,
.

, .
,
. ,
,
.
,
,
, ,
, , ,
.
, , , ,
.


, . , ,

.

99

( )
, ,
27%. ,
,
, , , ,
,

, .
,
, , ?
,
.
,
, ,
, , ,
.
?
, ,
,
- , - ,
.
,
, -, ,
, .. ()
- ,
. ,
, .
,
().
.
,
, . , , ,
, - .
, (telos) . ,
, ,
, - ,
.
, , .
, , ()

, homo socius
, ,
. ,
,
. XIX .
, (Gemeinschaft),

100

,
(Gesellschaft),
,
.
. ,
. ,
, , ,
, ,
, , (par
excellance) .
, .
, ,
, , ,

(, ,
, , , ,
, , , ).

, , ,
(sociation) ,
, .
,
- , homo ludens.
,
,
.
, ,
,
. ,
, .
(), ,
.
,
- , -
, , .
- ,
. ,
, , ,
,
, .

. (
), , -

101

, ,
.
,
.
, ,
, .
,
.
, , ,
, , ,

. ,
.
. , ,
, ,
, , , ,
.
, ,
. , ,
,
,
. , ,
,
, ,
. ,
,
, , , ,

.
,

. , ,
.
.
. . ,
- ,
-
. ,
,
.
.
, , ,
,
.
, ,
( ).

102

,
.
, , ,
? , ,
.
, . , ,
, ,
, , ,
, , - .
,
, , .
- ,
, , ,
.
.
,

.
. , , , ,
, , ,
,
, .
. ,
,
,
, .
(structurally embedded
durations). , ,
,
. , ,
,
,
. - , .
,
- ,
,
(
) . -
, ,
- ,
.
,
, ,
. ,

103

-
-
.
,
(, )
:

.
, ,
, , , ,
, ,
. ,
, ,
, , -
.

, ,

. ,
, , ,
, (), , ,
..
, ,
( ).
,
, . ,
, ,
. , ,
, , ,
, -,
, .
, , , - , -
-, - .
, , ,
() , ,
( , ).
,
,
. () ,
, , - ,
, .
,
,
, ,
, , .
, (helping professions).

104

,
, ,
,
. ,
. ,
. ,
, , ,
:
, , - ,
; ,
.
,
, , - , ,
, ,
- ,
,
. , , , ,
, ..
( )
.
, (
). , , ,
,

, , , ,
( ,
).
( )
( ),
.
,
, ,
,
,
, .
,
( )
.
, , ,
,
, ,
, , ,
. ,
, ,
. ,
-

105

, , ,
, - .
, ,
, . ,

.
,
.
. , , , , -
. ,

. .
,
: , ,
. ,
. ,
,
.
,
, ,
, , ,
, .
(detached concern). ,
,
. ,
, . , , ,

,
,
, ,
,
.
,
,
. ,
, ,
, ,
.
. ,

, .
: , , -
, .
,
, :
, , -

106

.
, ,
. X.
, , ,
: , ,
- :
, , ,
..
. , ,
( ),
(face-to-face), ,

,
, ,
. .
, , ,
,
, ,
, .

, XIX ., .
Gemeinschaft ( ,
, ..) Gesselschaft (
- , ,
, ).
,
- , ,
,
, , ,
, , ,
. ,
,

.

(1922-1982)

XX .,
,

.
(The Presentation
of Self in Everyday Life, 1959), (Asylums, 1961), (Stigma,

107

1963), (Strategic Interaction, 1969),


(Frame Analysis, 1974).
(
). ,
, ,
, .
. , -
, , ,
.
() ( ) - ,
.
,
. - (
..) ( ..).
,
, ,
.
, , ;
.
,
,
. , , ( ) -
. -
( , , ),
, (
, ..). : ,
, ,
,
.
(). -
, ,
.
,
(, ,
- , , ,
).
, (,
, ,
).

Goffman E. Czowiek w teatrze ycia codziennego [


]. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2000.
Czyewski M. Goffman // Encyklopedia Soziologii. T. I. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1998. S. 245-247.

108


,
. 2
(
). ,
. ,
, .
, , .
- ,
. ,

. (),

, ,
, .

.
( ),
, .
- ,
, ,
.
,
, ,
,
.
,

, ,

, (
), ,
, .
, , .
, , ,
, , .
, , , ,
, ,
. ,

.
-
,
- , ,
. , .

109

110


. -
. ,
, ,
.
- ,
, - ,
.
, ,
.
,
, : ,
, ,
.
, ,
, (
).
:
. ,
,
,

.
, ,
(
).
, ,
. ,
, , .

,
. .
,
- (
, , ,
). ,
(,
,
, ..).
.
- .
,
, , , ..
, ,
.. .

111

, , ,
.
,
. .
,
(,
, ).
, .
, : , , -
.

,
, (tie-signs),
, , .
, . ,
,
(, ) .
,
, .
,
, ,
,
.
. ,
,
, . ,
, ,
.
, .
. ,
,
, , ,
,
,
- .
.

- .
. -
, ,
. , -
, ,
, , ,
, (
). ,
, -

112

- . ,
, ,
.
,
,
, ,
, .
, , ,
, (
, ).

113

- , (
) ,
.
- , , ,
(
), ( - ),
(, ).
-
, , ,
.


() - ,
.
-
: ,
, ,
, , ,
.

- ,
,
,
, .
-
,
.
() - ,
,
.

- , (
- , , ), ,
(, ).

( ) -

- ,
, , ,
, .

- , ,

- ,
, , ,
, .
- ,
.
- ,
, ,
.
- ,
, , ,
, .
-
, ,
, .

, ,
(, ).
, .
-
,
.
- ,
, ( ),
- .
-
() .
-
,
.
() () -
,
.

114

- ()
, - , ,
, .


. -
, ,
: 23, 24, 75.


,
. ,
-,
.
.


- ,
.
, , , , ,
, , .. ,
, ,
. ,
, .
,

,
, , , ,
, .
?
,
. ,
, , ,
,

116

, ,
, . ,
,
, .
,
.

, ,
, ,
.
,
, .
,
. , ,
, ,
.. ,
,
.
, ,
. , ,
, , ,
, ,
, . , ,
, , -
, ,
,
, ,
, .
, ,
, .
, , ,
()
, ,

, ,
, , , . ,

,
, .
, , , ,
, , ;
,
, ;
, , , ,
, ;
, , , .

117

. ,
, ,
. ,
, , ,
, ,
, , ,
. ,
- ,
, , , .
.
,
, , ,
, , .
,
.
, .

,
, , ,
;
, .
- , -
, - .
, - , ,
. .
,
, ,
;
, - , - .
, ,
,
(,
).


,
, , ,
.

, .
, ,
, , ,
, -

118

, ,
, , ,
.
,
, , , , ,
, , ,
, ,
, ,
..
,
, , , , ,
, , , ..
, ,
(), .
, , ,
,
, .

, , ,
.
,
, ,
,
. ,
, ,
.
. ,
,
, ,
, . ,
, ,
. -
, ,
,
. ,
,
, . ,
, ,
, ,
,
, .
,
, .

, , ,
.

119

, .
,
, ,
,
. ,
,
,
. , , ,
,
,
.
, ,
. ,
. ,
, . ,
, ,
,
,
. , ,
,
, .
.
, ,

, .
, .
,
(research universities),
.
, -
, , () .
(peers),
-. ,

, .
, , , -
. .

,

, .
,
,
, .
.
, -

120

,
, , .
, . ,
, ,
, ,
,
. , ,
.

, (
)
, , , .
, ,
,
. , ,
,
.
,
, ,
, ,
.
, ,
.



,
, . , , , , - , ,
, , , , , , (
) .
.
( ),

.
, ,
, .
, , -
: . ,
,
, , ,
,
,
- . -

121

, , , ,
, ( ) ,
(
, , ) ,
(, ,
). ,
, ,
. ,
, ( ,
), , ,
( ), ,
( ). ,
,

. ,

.
,
, , ,
- , , ,
. ,
.
,
, ,
.
, ,
. , ,
.

,
. -
. ,
,
.
, -
, ,
( ).
, ,
, - , ,
,
,
. ,
,
, ,
. ,
, -

122

, ,
,
. ,
, .


,
, (
),
. ,

, -

. , , , .
-
,

.
,
, ,
. -
( -
), ( ),
. ,

, .
, ,
, ,
, .
, ,
, , ,
.

(, )

. ,
, , , :
, , .
,
,
- .
, ,
, .
, ,
.

123

,
, , :

, , ,
. , ,
, ,
.
, ,
.
, ,
: ,
, 1. - ,
,
,
,
, .
embarras de richesse [ ].
,
, ,
, .

, (
,
). . ,
,
, .

, .
, ,
-
. , ,
, .

, - , -
,
, .
,
,
; ,
, ; ,
; , -
.
.
, I, 7.

124
5

, -, ,

. , ,
, , .
.
:
;
;
.

, , ,
, ,
. ,
, ,
, .
,
- ,
,
.
,
,
. , , ,

.
, , -, ,
, ,
( ),
, ( ).
,

,
. ,
, , -
,
, . ,
, ,
, ,
, ,
.. -, ,
(),
.
,
,
,
: ,
- , - , - -

125

.. , ,
.
,
. ,

, . ,
, ,
, .
.
, - .
,
.

, ,
, .


( )
, .
, .
,
.
,
. ,
,
, ;
, , , .
- - ,
, . ,
, . - ,
,
: , , , ..
, ,
, - . ,
;
,
; ; ,
. ,
,
, . ,
,
, .
, ,

126

.
,
.
. .
.
,
, ,
, ,
.
, , .
, , ,
, , . -,
, , . , ,
, , ,
. , ,
, .
, ,
. , , ,
, -
.

.
,
. ;

.
, , , ( ,
)
, , (
, , ), (
, ) (
). , ,
,

. , ,
.
. ,
,
. ,
. ,
, . ,
: ,
, 50% . , , ,
, ,
.
, ,

127

.
-, , , ,
,
(!), .
,
, ,
, ,
. ,
, , ,
,
. , , ,
.
, , ,
, ,
, , , . , ,
,
;
. ,
, .
, , - ,
. ,
- ,
,
.
, ,
.
, , ,
, , , ,
,
,
.
,

.
- , .
,
,
,
.

.
30- XX .,
( ) - .
, ,
,

128

, . ,

, {
) . , ,
, .
(1902-1979)

1970- .
:
.

(The Structure of Social Action, 1937) .
(The
Social System, 1951).

. ,
.
, : ,
; , , .
,
. -
.
, , (aequilibrium)
, .

: ,
; ,
, ;
; ,
,
; -
,
, .
, , ,
, .
,
: ;

;
;
;
.

129

:
, ,
, ,
.
,
, ,

.
.

Parsons . Struktura spoeczna i osobowo [ ]. Warszawa:


PWE, 1969
Parsons . Skice z teorii socjologicznej [ ]. Warszawa: PWE, 1972.
Parsons ., Smelser N. Funkcjonalne zrnicowanie spoeczestwa [
] // Elementy teorii socjologicznych / W. Derczyski, A, Jasiska-Kania, J. Szacki
(Red.). Warszawa: PWN, 1975. S. 219-240.
Turner J.N. Imperatywizm funkcjonalny: Talcott Parsons [ : ] // Struktura teorii socjologicznej. Warszawa: PWN, 1985. S. 96-128.
Zikowski M. Parsons [] // Encyklopedia Socjologii. T. III. Warszawa: Oficyna Naukowa,
2000. S. 68-76.


, ( ),
, ( ,
).
, ,
, ,
.
. , , ,
, , , , , -
- . , , ,
, , ( ),
, , , ( ),
, , , , -
. , , , ,
, () - .
, , , , (
), , -
. , , ,
, , -
.
.

130

,
: ,
, , ,
.. , ,
, - ,
, ,
, .
, -
, - , ,
- , .
: ,
,
, , -
.
, ,
, - ,
, ,
.
. : -
,
-
, ,
.

,
.
. ,
, , - ,
, , , - ,
, , - , , ,
- , , , , -, ,
- , , , - .
.

. ,
, ,

.
, ,
.
,
.

: , ,

131

; ,
, ,
, -, ,
, ,
.

: , , ,
, .
, ,
.
,
, , ,
, .

,
. ,
: , , ,
, , , ,
.
,
.


. ,
,
- .

, .
,
, ,
, ,
, . , ,
,
,
, .
.
, ,
,
, ,
.
, ,
,
, .
, ,
.
, -

132

, ,
. ,
, , .
, (
) .
-, , ,
, ,
,
. , ,
.
. , , ,
,
, .

.
,
.
-, .

:
. - ,
, -
, .
, ,
- . ,
,
( ),
.

, ,
. ,
,
.
,
.
, , ,
,
. ,
, , , .
,
, , ,
.
,
, .
, , -

133

.
, ,
.
- ,
,
, ,
, , , ,
.

, , .
,
,
.
,
( ).
-
,
, , .

. ,
: ,
,
- .
, - , , , .
, , ,
, , .
, , ,
, , .
, -
. ,
, ,
, ,
, .
, ,
, .
,

. ,
.
-,
, ,
. ,
, . -, , ,
.

134

-,
. - -,

,
. , -, ,

, 2.
,
. ,
, ,
.
. , ,


. -, ,
,
. -, ,
,
.
-,
, . -,
,
, ,
. -,
,
, ,
,

. -,
22- (
-22),
,
,

. -, ,
, . -,
, ,
, ,
,
,
.

, , 2

.: Blau PM. Bureaucracy in Modern Society. New York: Random House, 1969.

135

,
()
,
.
,

.
, , ,
3. ,
,

, ,
.

,
,
.
- ,
(, ), (
, ,
) (
, ..).
,
.
.

( , ),
, , ,
( ).
,
(, , , ).
, ,
.
- -
. ,
,

, .
,
.

, , , ,
, . ,
3

Bauman Z. Modernity and the Holocaust. Cambridge, Polity Press, 1989.

136

(
), ( ).


, ,
. 30- XX .
,
. , ,
, ,
, ,
, , ,

, .
, (Samuel Stouffer)

. ,
,

,
.
, ,
,
.


-
(, ),
, .
- ,
, , , .
- ,
, , .
-
, ,
,
.
- ,
(, ).
-
( ).

137

- , ,
, , ,
.
- , ,
, , .
- ,
, ,
.
- ,
(, )
.
- ,
, , ,
.
- , ,
,
, - .
- , , ,
( , ).
- ,
( ,
..).
() -
, , ,
( ,
, ).
- (),
, .
- ,
, , , -
, , .
- ,
, .
( ) - ,
, ,
, .
- ,
,
, , ,
.

138

-
,
- .
-
.
- ,
.
- ,
.

- , (
, ) .

- , ,

.
- , ,
, ,
.


22, 47, 85 (. )


,
. ,
, , ,
:
.
(1858-1918)
, ,
,

. (1908),
(1900).
,
.
,
, , ,
.
, ,
, , . , ,
, , , , , .. ,
, , , . , ,
,
.
, ,
.

140

- ,
.

. ,
,
.
, , , . ,
( )
: , ,
. .
, , ,
. ,
, ,
, ,
,
.

. ,
, ,
, . ,
,
.

Simmel G. Socjologia []. Warszawa: PWN, 1975.


Simmel G. Filozofia pieni dza [ ]. Pozna: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 1997.
Magala S. Simmel []. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1980.
Szczepaski J. Socjologia: rozwj problematyki i metod [:
]. Warszawa: PWN, 1969 S 393-404.
Szacki J. Historia myli socjologicznej [ ]. . II. Warszawa: PWN,
1981. S. 505-514.


,
,
.
.
, ,
, ,
.
, ,
, XIX . .
,
, . -

141

.
(
, , , , ),
, ,
, ( ,
, ),
,
, ,
.
,
, , ,
, ,
. ,
,
,
. -
, ,
.
, , ,
, ,
. - , ,
, .
, ,
,
, (
)
( ,
, ). ,
, ,
, .
,
.
, ,
, ,

- , ,
,

.
,
, ,
.
,
, , , .
, ,
, -

142

(
). , -
, ,
, -
, . , ,
, ,
, ,
, , .
, ,
.
, ,
, ,
, ,
, , , ,
, ,
: , , , (), ,
, ,
.
,
. - -
,
,
,
-
, , ,
,
. - ,
. , ,
. , ,
,
, - , . ,
, - , , ,
.

. ,
, ,
(, -
, - ).
,
, ,
.
.
-
, ,
(,
;

143

).
, -
,
, ,
. ,
, , - , - .
,
,
. - ,
, ,
(, ,
, , , ,
;
, , , ,
).

.

-
. ,
,
, ,
, (
) ( ).
, ( )
,
,

,
.
,
,
,
, ,
, .
,
,
,
, ,
, , ,
(standing party) .
(Leavitt)
, ()
: , ,
(. 1).

144

145

. 1.

,
,
,
, ,
- . ,
, ,
, ,
, ,
. ,
() ,
.
(. 2).


,
, ? ,
?
, , ,

. 2.

,
, ,
, .
, , ,
.. , ,
, ,

(, ),
,
,
, ..
,
, ,
,
,
, ,
. ,
, -

146

, ,
.
, ,
,
.
. (1910-2003)
,
-, ,
XX .

(Social Theory and Social Structure, 1949, 2- . - 1957, 3- - 1968),
(The Sociology of Science, 1973),
(Sociological Ambivalence, 1976).
,
.
, - ,
,
.
, , , ,
,
. , ,
, , .

. ,
, ,
, ,
, .
: , ,
.
: , , (
) . .

,
.
, ,
. .
XVII .,
,
.
,
. ,
, ,

147

, ,
: , ,
.

Merton R.K. Teoria socjologiczna i struktura spoeczna [


]. Warszawa: PWN, 1982.
Turner J.H. Podejcie akcentuj ce bilans funkcji: Robert K. Merton [,
: . ] // Struktura teorii socjologicznej. Warszawa, PWN, 1985.
Sztompka P. Merton [] // Encyklopedia Socjologii. T. III. Warszawa: Oficyna Naukowa,
1999. S. 199-203.


, ,
,
. , , , ,
,
. -, ,
, . -,
. -,
. -,
, ,
.

. ,
; ,
,
,
.
, . ,
, () ,
,
, ,
. .
, ,
, ,
. ,

, (,
, ,
, ), , ,
(,
, ).
, -

148

(, ) ,
().
,
,
, ,
. ,
, .
: , ,
(
). -
, ,
.
,
, , ,
, , ,
. ,
. ,
, ,
, .
, .
,
, , .
-
() ,
.
( )
. ,
(, ,
), -
(, - , ).
,
, .
, , -
, (
,
).
(
, )
, .
, , ,
, .
, ,
.
,

. , -

149

, , ,
.
, ,
,
,
,
.
-
.
, (),
,
, ,
, ,
. - ;
, , - , - ,
,
(, ,
).
( ), , , .
,
,
, .



. , , ,

, .
.
,
.
. ,
, , .
, ,
, , --.
,
, , ,
,
, , 1.

,
.
1

Elias N. What is Sociology? London: Hutchinson, 1978.

150

,
.
, -
.
: , - ,
,
, ; -
, , .

. -
, - ,
. ,
; ,
; ,
; ,
, ;
,
. , , , ,
- .
, ,
.

, ,
.
, ,
, , .
, , ,
,
( ,
); ,
, , , ,
( );
, ,
( ); ,
(
).
,
- -
.
,
(
, - ,
- ;
), ,
(
, ;

151

;
, ;
- singles bars,
, ; , -
).
,
( ,
; -
, ; ,
, - ),
, (

;
;
).

, ( ,
, !),
( ,
, , ).
,
(, , , ),
,
(, , ).
, ,
, ,
.
, .


- ,
.
-
- .
- ,
.
- ,
, ,
.
- .
- ,
, .

152
6
( ) -
, ,
.
-
, .
-
, (
, ,
, ).
- ,
.
- , , ,
, .


22, 47 (. )


, ,
. ,
- , ,
. , , , ,
,
,
.
,
, -
: ,
,
,
.
.
, .

,
, .


,
. ,
, .
. ,
, , , -
, -

154

, ,
. , ,
, .
, ,
, .
, ,
,
. (
). , ,
, , ,
, , .. -
.

.
: ,
,
.

, , ,
. . -,
, , , ,
. -, ,
,
, , . -,
, ,
.
.


,
- ,
, , .
.
,
,
, ,
, . ,
, , ,
,
.
. ,

. ,
, , -

155

, , ,
, .
, ,
(),
,
.
, ,
, ,
, . ,
, , ,
, ,
.
,
, , ,
,
,
, ,
, ,
, 1.
,


,
.
, .
, ,
,
. ,
,
, ,
, ,
. ,
, ,
, , ,
, ,
: ,
, .. : -
- ,
, ,
,
- . ,

, , 1

Weber M. Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus [


1904-1905 .]. Tubingen: Mohr, 1934.

156

,
. , ,
,
: , ..
,
, ,
, .
, ,
, .
. - ,
- ,
, .., , ,
. -,
, ;
-, ,
, , ,
, ,
, . ,
, 1989 .,
, ,
, ,

.
, ,
.
, ,
, ,
, , ,
, .. ,
,
,
, , ,
, .
.
, ,
, ,
, , .
,
.
, , , ,

, ,
,
. , ,
,

157

; ,
,
. ,
, .
,
.
,

, , ,
, , , ,
.
, ,
,
.
,
, ,
.


, ,
. ,

. , :
, ,
, - .
.
,
. - ,
, , ,
, , , ,
, ,
, , ,
.
: , , , , .
,

. ,
, ,
, , ,
,
,
, .
, ,
, , -

158

,
, , ,
, ; ,
; , ,
; , ,
, -
, ,
, .
,
, ,
.
XIX . (Le Bon)
(Tarde)
, ,
. ,
, ,
,
. ,
, .
, .
, - , ,
, . , , ,
, ,
, .
,
. -
. -
. , ,
. . -,
,
. ,
, , , ,
. -,
, -
. -, ,
.

. , - ,
. - ,
. - - , ,
2.
, ,
, ,
Le Bon G. Psychologia tumu. Warszawa: PWN, 1994 ( Psychologie des foules/ ).
2

159

.. , .
, , .
, :
, ,
,
.
, ,
. ,
, , ,
. , ,
, .
, . ,
, ,
, , ,
, , -
.
, , ,
, ,
(
, , ). , , ,
, .
,
.
- .
,
, .
, ,
, , .

,
, , , .
,
, .

, II
. ,
,
, ,
. ,

. ,
, , ,
,
. ,
-

160

, ,
, , . ,
, ,
, . , ,
,
,
,
.
, , ,
,
( , ,
, ).
, , ,
-,
.

. - ,
,
, .
, ,
, . ,
, , , ,
.
, .
.
, , ,
.., , , .
, ,
, , ,
,
, , .
,
, .


,
, ,
, , , , .
, , ,
,
, ,
, , .
, ,
.

161

, , -,
, -, , -,
, -,
.
,
. ,
,
,
, ,
.
, .
, ,
, , , ,
. ,
, , ,

, , .
,

, ,
,
. ,
.
, ,
. ,
. , ,
, :
( , )
, .
:
,
..
,
, ,
, .
,
,
, . , , ,
, , ,
,
, -
.

.
, ;
, ; , -

162

; ,
; , ;
, .
, ,
,
, :
, , ,
, ..
,
: ,
-
. ,
,
. ,
,
(
).
,
, :
, . ,
-
(), , ,
,
, ,
, ,
, , , ,
.
, ,
, ,
,
, . ,
, ,
,
, , ,
, .
, ,
. , ,

.
,
.
, ,
,


.

163

.

-
, ,
, , , ,
, ,
, .
,
,
- , , , ,
, , ,
, ,
. ,
, , ,
, ,
.
,
, ,
. : ,

( , , );

, ;
(, )
(
car pool) ,
.



,
. .
. -, - . -,
,
( ,
, ) .
- (, )
(, - ,
).

. , ,
, , . -

164

, ,
, , , ,
, ,
, , ,
- .

, , ,
, .

,
.

. ,
, . -,

. ,
-
. ,
.
: ,
.

. ,
( ),
,
,
.
.
-,
, ,
, .
, , ,
,
,
, ,
.
,
, , , .

, ,
, ,
,
, .
-, .
, ,
, , ,

165

.
.
1968 .,

,
, , 1980-90-
. ,
,
,
, .
-,
.
,
, ,
, - ,

.

. , ,
.
, ,
,
.
1990- , ,
,

.
-, ,
, ,

,
. ,
( , , , ,
,
).
, , .
, .
,
. , ,
, (Riesman),
, - .
. , ,
, , , (Durkheim), , -

166

, , , .
, , ,
, ..
-,
,
, ,
.
, - ,
,
. ,
,
. , ,
, ,
- ,
,
.
-,
() , ,
, .

.
- , , ,
,
, ,
, ,
.

.

1970- . ,
1970 .
, ,
,
. :
, ,
.
, , , ,
,
.
,
, ,
( , ,
, , , ..).
, ,
,
, ,

167

, ,

, , ..
,
, .
, ,
, .
, ,
, . ,
, .
, , (Neil Smelser),
, ,
, , ,
.
, , ,
,
,
, , ,
.. ,
. , ,
( ), ,
, .
, , , , ,
,
, ,
. , ,
,
, .
XX ., ,
,
.
,
,
,
, , ,

.
, ,
, ,
- ,
( )
.
.
,
, . -

168

:
, ,
. ,

XXI . .
,
.
, .
,
,

.
, ,
, , ,
,
..
,
- ,
. ,
, , , .
,
, , ,
, .
, ,
, .
.
,
.
,
. ,


.
.
, ,
.
1989 ., ABC
. ,
,
, .
, .
, ,
, .. ,
,
,
, , -

169

. , ,
, ,
,
:
, , .
,
, ,
.

.

, ,
(Tilly) .
, ,
. , , ,
, .
.
,
.
.
,
, , ,

. ,
, ,

. , , ETA IRA
.

. , XIX .
,
: , ,
.
,
, . ,
, .
, ,
.
, ,
, ,
, ,
..
,
, . XX .,
XX ., . -

170

, , , , ,
, , ,
, ..,

- , , .
, .
,
: , , ,
, . ,
, ,
(Inglehart), . ,
,
, , ,
, , . , ,
,
, , 3.
,
, , ,
,
.
, XX-XXI .,
,
.
,
-
, ,
, , , , ,
, ,
, ,
.
, ,
.
,
.
, ,
, ,
,
, . ,
,
, . ,
,
.

, ,
, , ,
.
- ,
.

,
.
,
.
, ,
, ,
,
, ,
, ,
,
. , , ,

, ,
:
, ,
, .., ,

. ,
,
.


, ,
, .

, .
.
, ,
,
4
. ,
. ,
, ,
, , ..,
. ,
.
,

Inglehart R. Culture Shift in Advanced Industrial Societies. Princeton: Princeton University


Press, 1990.

1 71

Smelser N.J. Theory of Collective Behavior. New York: Free Press, 1962.

172

.
-
,
, .
, , ,
.
, ,
, , () , . ,
,
, . ,

,
,
, (
- ).
, , ,
,
, ,
..
, ,
, , ,
, . ,

. ,
, , ,
.
,
.

,
, ,
, ,
, , ,
(-).
,
, , (
) ,
, ..
,
, .
, .

, , , ,
.
, -

173

: , .

(
) ().
, - ?

, .
(Ted Gurr) (James Davies)
()
,
. , ,
, ,
, ,
, (
, , ) .

. -,
, ,

. , ,
,
.


. ,
, ,
, .
, ,
,
,
.
. ,
.
, ,
, , ,
, ,
.
,
.
, ,
. - ,
, ,
-
.
, -

174

, ,
, , ,
.
,
- ,
. , ,
, , . , ,
,
. -
,
, ,
, .
,
, , ,
,

.
,
,
, .

,

. ,
. :
. .
. . - .
, ,
, , ,
.
,
. , , ,
, , , .
, (Allport)
. ,
, ,
, ,
.
. , , , . ,
.

. .
, .
.
, , ,
. -

175

, .
, ,
. , , ,
() .
,
, . ,
,
- .

,
,
,
.

,
. , ,
,
, , ,
, , - , ,
.
, , ,
, . ,

.
, , , ,
. ,
, . ,

,
, ,
. ,
: ,
- ,
, , ..
, (
) ,
, , , ,
. , , ,
, ,
- .
, , ,
- . , ,
, ,
. ,

. -

176

, ,
, .
, , , ,
.
, ,
, .. -
, : ,
, .

. -
. -, , (Zweckrationalitat), ,
(Wertrationalitat). ,
, ,
, ,
. , .
, ,
, .
- - ,
,
, ,
, ,
,
. ,
.
,
: , ,
, . , -
;
, .
,
, ,
, ,
, .
,
.

, .
,
, ,
,
.

. , .
,
. ,

177

.
, , ,
, . ,
{ ),
. , ,
,
.
, ,
,
.
, ,
, . , , ,
,
. ,
, . ,
, ,
,
, ,
.

,
, ,
, . ,

, - ,
, ,
-
. ,
- .
,
, ,
.. .
,
, ,
.
-- , ,
, - - ,
, ,
, .

. ,
, ,
.
,
, -

178

, .

- . , , , ,
, ..,
.
, ,
.
, , ,
,
.
(W. Thomas), , ,
- , -
, . ,
,
, , .
, ,
, .
- .
,
, , .
public relations
, , ,
, ,
,
.
, ,
, , . ,
, , , ,
.
,
- -, ,
.

.
.
, - ,
, ,
. ,
, .
.
,
, ,
- .

.

179

,
. .
,
, , , ,
, ,
, ,
, ,
, .
, (Popper)
.
,
, .
,
(Meyer Zald),
,
.
,
, ,
. ,
,
. ,
, , , ,
(Charles Tilly),
. ,
, .

, ,
.
, - .
- .
,
, ,
.
, , ,
,
. ,
,
,
- ,
.
, ,
.
, , ,
.
,
-

180

,
-. ,
,
, .

, - ,

.
,
(. 4).
4.

()

+
+

()

+
+

-
. ,
, ,
, ,
, , , .
,
,
,
, ,
, , , , . ,

,
, ,
, , , ,
, , , .
,
,
, . ,
, ,
.

181

,
, (August Comte)
.


-
, XX-XXI .
, ,
,
.
- ,
,
, ,
, , .
, , -
: , , ,
.
- , ,
, , ,
()

- ,
, , ,
,
, .
- ,
, ,
, ,
,
.
- ,

.
- ,
,
(, ) , .
- , ,
, ,
: , , , -

182

, ,
...
- ,
(, ,
, , ).
- ,
,
, .
-
,
.
-
.
- , ,
, ,
, ,
, , .
-
, .
- , ,
, .
- ,
, .
- , , ,
,
, ,
.
- ,
,
.
- ,
, ( ,
)
.
- ,
, ,
, .
-
.

183

, - ,
,
, , ,
, , ,
( )
, .
- (), ,
, , .
- ,
,
.
- ,
, -
, , , .
- ,
- ,
, , .
- , , , ,
, , ,
,
.


37, 57, 63 (. )

II

, ,
, ,
, , , ,

.

, , ,
.
, ,
, ,
,
,
. , ,
,
. -
, ,
, .
,
, ,
, - .

,
. ,
,
. , ,
, , ,
,
, , .
, ,

188

, , ,
, ,
.

,
,
- , , ,
. ,
, . ,
, , , ,
, , ,
, , ,
. , , -
.
- ,
: ,
, ? ,
.
(Clyde Kluckhohn) ,
,
, , , ,

, .
,
, , ( ) .

, : homo sapiens,
homo socius, homo politicus, homo economicus, homo ludens, homo reciprocus
. ,
, , , ,
. , ,
, .
, , , , ,
,
,
. ,
,
, ,
- , ,

.
,
, , -

189

.
: ,
, , ,
, ,
, , , ,
, , , , ,
..
. ,
, , .
, ,
, .
,
,
.
.
,

.
.
. , , , ;
, ;
, , ; ;
, ;
, ; ,
- ; , ,
, ,
, - ; -
; -,
- -; ,
, .
,
, , ,
.. , ,
, ( ) ,
.. ,
,
: , ,
..
,
, ,
, , .

- ,
, .
, ,
, , , -

190

, ,
.
,
, , ,
. . , ,
, ,
. , ,
. , ,
.
, , , ,
. , ,
, , . ,
, .
, ,
. , ,
, .
, , , ,
, , .
. , ,
, ,
,
, . ,
,
,

, .
, ,
,
. , , ,
,
( , ),
, ,
,
.


,
, ,
, . ,
-
,
. , , , , , ,
.. - .

, ,
, , ,
. ,
- , ,
- , , -
- .
, ,
, ,
.
.
,
,
.
,
.
,
, ,
. , , ,
, , . ,
, , , .
, , , .
? , ,
,
, , , ,
, , , ,
, . ,

.
, , ,

, , .
, ,
, ,
. , -
. .
,
,
, .
, .
, ,
(, ,
, , ..),
, ,
, , . ,
,
. -

192

, - , -
. -
, , ;

,
.
, ,
, ,
, , .

, ,
.
, .

. , , , , ,
(, ) -
,
,
, .
,
, ,
,
. , , ,
, , , ,
() .. .
,

, : ,
, . ,
.
(Robert Merton) (Paul Lazarfeld),
, , ,
, (
- ). , ,
, , ,
, , , ,
.
,
, -
, - , ,
, . , ,

, ,
. , -

193

,
. - ,
, , ,
,
. - ,
.
.
, ,
, , , , ..,
, , ,
.
.
, , ,

, , . , ,
, ,
.
, ,
, , .
, ,

. ,
,
, ,
. (Vilfredo Pareto), ,
, ,
, .
. ,
: ,
, ,
, ,
- , .
- , ,

() , ,
(
). ,
, ,
,
.
, , .
,
(
), , , ,
, . ,

194

(,
), ,
.
.
.
- ,
, - , .
, , ( ,
, ..), ,
( , , ),
, (, ,
), (, -,
).
, , , .
, ,
(, , , ).
,
- , - .

.

, .
. - , , ,

. ,
-
, , , ,
, , ..
,
, ,
. , ,
, , ..
( )
, .
, ,
, , , ,
, , , ,
.
,
. , ,
,
. ,
,
.
- ,
, , ,

195

, - ,
.

. ,
. ,
, , . ,
(
, ),
, ,
, ,

.
,
.
.


. , -,
, -, ,
,
, , -,
.
, ,
. ,
,
1
, .

-

.
.
,
: ,
.
, , ,
, , . ,
,
,

, ,
, Marks . Ndza filosofii [ ]. Warszawa: Ksika i wiedza, 1948. S. 216.

196

, -
,
,
.
- ,
. .
- , ,
, , . ,
,
. ,
, ; ,
, , ,
; ,
,
, ,
.
, .
,

,
, , ,
.
,
, .
, ,
, ,
. (
) ,
, , , , ,
. , (),
, ,
:
, , , , ,
, ,
, ,
, , .
, .
,
, . . ,
, , ,
- ,
.
,
, , .
,
. ,

197

,
, , , .


, , . ,
, . ,
, ,
, ,
, , ,
, .
, ,
.
.
(Hobbes):
(bellum omnium contra omnes).
.
,
; ,
.
:
) , ,
, ,
, ;
) , ,
,
, ;
) , ,
,
,
, .

,
. , , ,
, :
, . ,
. ,
,
,
(, ). ,
-
,
.
,
, , ( ),

198

( ), (
). ,
, , .
,
;
,
. ,

,
, - ,
(
,
). ,
, .
,
,
.
- , , ,
,
,
( ),
(Banfield).
,


,
- .
.

, , ,
. .
, - ,
,
. , ,
. , ,
. ,
, . ,
.
,
.
,
-
, ,
,
, ,
. (, )

199

,
,
, , .

( - . behavior - )
, ,
. ,
,
,
, . ,
,
: - ,
, .


.
, - , ,
-
. - , -
, , - ,
- . -
, - , -
, , , , -
, ..
, - .
, ,
,
, , ,
- .
, .

- , ,
.
, ,
,
. , ,
, ()
- . . ,
, .
, -
, , , - , ,
, - ,
, ..
- -

200

. ,
, :
, , .

,
, , .

.
- ,

, .



.
, , ,
.
,
,
, ,
. , ,
. , ,
, ,
, () ,
.
, , ,
,
- , .
, , ,
, .
- ,
, , , , , ,
, ..
,
, ,
. ,
, ,
,
. , ,
,
.
, , - ,
,
.

201


.

.
: , , , , ,
.
,
,

. ,
, , , ,
.
. ,
? , 1970-
-
,
,
,
.
,
,
, .
,
. ,
, , .
, ,
,
,
,
, .
,

: , ,
- , ?
, .

, .
, ,
- , ,
, , ,
, 2.
2

Merton R.K. & Lazarsfeld P.F. Friendship as a Social Press // Freedom and Control in
Modern Society / Ed. by M. Berger et al. New York: Van Nostrand, 1954. P. 18-66.

202

. ,
,
, .

,
. , ,
.
, ,
. - , ,
. ,
,
. ,
,
, . ,
, ,
.



, ,
,
,
.
5.

. ,
, ,
, , -

203

,
,
. ,
, , ,
(, , )
. , ,
,
, , ,
, .
,
,
, ,
, ,
. , ,
.
.

.
, . .
, - ,
,
. ,
:
- , - , - ,
- , - , - , -
..
, :
,
, , ;
,
, .
.
, ,
: , ,
, .
, .
, ,
, .
, , :
.
. ,
: ,
, -
, .
. .
:

204

, , ,
, . ,
. -
, . , , , - ,
, , .

.
- , - , - , - ,
- -. .
-, , ,
, , ,
, ,
. ,
. , ,
, -.
, .


.
, ,
, , .

. -

: ,
.. -
, ,
, (),
,
,
. ,
.
, , . ,
,
. - ,
, , ,
.
,
, , .
, ,
, .
,
, ,
, .

205

, ,
: .

. , ,
- , ,
,
.
. ,
,
,
- .
, ,
, , , .
, ,
, 3.
, . ,
, , ,
.., ,
,
, , , ,
, .
:
, , .
: , .

. ,
,

.


- ,
, .
- , :
, , ,
, .
- , , ,
, , , , ,
, .

Anderson . Wsplnoty wyobraone. Krakw: Znak, 1997 ( : Imagined


munities. London: Verso, 1991).

206

-
.
- ,
.
- ,
, ,
, .
-
, , ,
,
.
- , ,
,

, (, ) .
- , ,
, , ,
, ,
,
.
- , ,
,
.
- ,
,
.
- ,
.
- , .
- , ,
, .
- ,
: , , ..
() - ,
.
-
( , ),
( ) .
() - ,
, .

207

- , ,
, ,
.
- ,
,
,
, , ,
, , .
- , -
,
.
- , -
,
, , .
- , .
- , ,
() ,
( ,
).
- , ,
.


64, 75, 85 (. )

, , ,
,
. , ,
. - .
- ,
(),
, ,
, ().
, , .


, , .
, , 1
26 .
: ,
,
; , , , ,
Merton R.K. Teoria socjologiczna i struktura spoeczna. Warszawa: PEN, 1982. S. 362-374.

209

, .
.
, ,
, , -
. :
, ,
,
. ,
, , -
, ,
, , ,
, , ..
() - ,
, ( ), ,
, , , .
, , ,
,
.
,
, .
, .
,
,
.

, . ,

. , , , ,
- ,
, , ;
- ,
, ;
,
( , ) ,
. , ,
,
,
.
,
XIX . .
,
, 2.
, - ,
2

Simmel G. The Number of Members as Determining the Sociological Form of the Group //
American Journal of Sociology. 1902. V. VIII, July; Sept.

9
. - , , ,
. ,
, , . -, ,
, - . -,
,
,

. -, ,
, , ,
, , . -, ,
- . , -, .
, ,
c . ,
, .

( )

( )

( )

. 3.
,
, , -

211

. , ,
, 20 .
, ,
,
, , ,
. ,
. , ,
, -
- , ,
7-9 . ,
, ,
, ,

.
,
, -
. ,
, ,
. , ,
, , - , -
, - , ,
, , . , ,
,
. , ,
, .
, .
, .
-,
, , , ,
, .
,
, , ,
( ).
( ) .
, () ( )
.
, ,
, :
, ,
, . ()
, ;

, ;
,
.
, - ,

212

.
,
.
,
. ,
, , ,
, ,
, .
, ,
, ?
, ,
:
,
. ,
-
, .
,
( ).
, , , ,
,
. ,
.
, ,
, ,
, ,
, , ,
, . , ,

(), , , ,
, . ,
, ,
, .
, .
, ,
. ,
. , ,
,
. , , ,
, , . , ,
.
,

, .
, ,

. , -

213

, , ,
,
, .
, -
. ,
, , ,
, , .
,
, .

, . ,

, .
. ,
, , ,
,
,
, ,
. , ,
,
, , , ,
. , ,
,
, .
, ,
(). ,
.
;
.
(
) , ,
, . ,
, , ,
. ,
, ,
, ,
.
, ,

. ,
,

, .
... ,

, , -

214

. , ,
,
,
, - -
. , ,
,
, .
,
,
.
.
, ,
, .
, ,
, -
. ?
,
, .
,
, , .
, , ,
: ( )
, , ,
.. , , ,
, , ,
,
. , ,
(Vance Packard) ,
,
.

, ,
,
, . ,
,
, -
, .
, , - ,
. , ,
, -
, -
, - .
-
, ,
. ,
, :

215

(
, , , ),
, , ,
, , , ,
, .

, . ,
, , ,
, , , ,
: , , ,
, , (
), , ..
: ,
, , .
, ?
, , , ,
, , ,
. , , ,
, ,
, . ,
, ,
,
.
LOT, , ,
, .
,
, ,
, ,
.. ,
. , ,
, ,
, : - ,
, ,
. ,
, .
, , :
, , .
: ,
.
, - :
. ,
, ,
, . ,
, ,
.

216

, : - .
, ,
, ,
, ,
.

:
, ,
, ,
, , .
, ,
,
.
, , ,
, .
, , ,
, (, ),
.
, , ,

. ,

, , ,
,
.
, -
. , ,
, ,
.
, ,
,
, , .
, ,
, .
. , ,
,
. , , .
, ,
- , ,
, , ,
.. ,

.
. , , -

217

, , ,
, , , ,
, .
, , ,
, .
, ,
, , ,
, , ,
.


,
XIX . .

, , , . -
: ,
,
, , ,
, .
,
, , , , ..
,
.

- , ,
, .
, ,
, ,
, . ,

.
, ,
, .
(Robert Grisham)
, .
, , ,
,
- .


. (Louis Coser)

, , ,
, .
,
.

218

- ,
. ,
,
.

.
, , .. ,
, -
.
, ,
. , ()
, , ,
, .
,
, ,
, , ,
, , ,
.
,
(

,
).
, , ,
.
,
. ,
, , ,
, ,
, ..,
,
(surveillance society)3.

. , , ,

. , , ,
, .
,
,
.
,
.
,
3

Rule J.B. Private Lives and Public Surveillance. London: Allen Lane, 1973. .
. , .

219

- ,
. - ,
, .
, , , , -
, ; -
, , ,
, . ,
, , ,
() ,
,
.
, , , ,
. ,
,
, . ,
,
,
, , . ,
,
, ,
.
, ,
, , , , (
). ,
, ,
, . ,
, , , ,
, ,
, ..
,
.
(pseudoGemeinschaft), .

, ,
, - ,
, ,
.
, ,
, .
()
, ,
, ,
.
, , , ,
- . ,

220

, .
:
. , ,
.
, ,
, , ;
, , , ,
, ,
. .
,
,
. ,
, .
- .
, , .
, .
:
, .
, ,
. -:
. ,
- , ,
.
, , .
, , .
, .
.
. , , ,
7-9 ,
.

. ,
. ,
, , , ,
.
: ,
,
.
, ,
, .

,
. - , ,
,
.
, , -

221

,
-1. , ,
, , ,
: ,
,
The Race - . ,
, ,
, . ,
, ,
.
.
,
. , ,
, (
).
,
, ,
,

. ,
,
. ,
,
, , .
, , , ,
, .
, ,
, , - , . ,
, , ,
, ,
. ,
, , ,
,
. ,
,
.
, , ,
,
.
, , ,
. ,
, , ,
, . ,
: ,
, ,
,

222

, ,
. : ,
, .
,
. ,
,
. ,
. ,
,
, .
,
- :
, ,
,
, , ,
, , .
,
,
. :
,
.
.
, , (
, ) -
. , ,
, ,
.
, ,
, .
, , , ,
, , ,
. , .
,
, ,
.
, , , ,
, .
,
, ,
.
, ,
, , ,
. , ,
, . ,
, , -

223

, , ,
. ,
, . ,
, , -
.

.

(Elton Mayo); (Samuel Stouffer),
; (Martin Trow);
- . (W.F. Whyte); -
(Sidney Verba); - .
. , ,
,
, , ,
,
,
. ,
, ,

(
, ..),

. , , , ,

,
: , , .
(1855-1936)
,
.
(Gemeinschaft und Gesellschaft, 1887).

,
.
,
, .
. ,
, , . , ,
, , , ,
. , ,

224

, , .
.
.
, ,
. ,
, ,
, ,
- .
, , ,
,
, , .
, ,
,
.
.
. ,
: , ,
, .
,
, , .
, ,
.
, ,
, , ,
. .
,
,
, .

Toennies P. Wsllnota i spoeczestwo jako typy wizi midzyludskich // Elementy teorii socjologi
cznych / W. Derczyski, A. Jasiska-Kania, J. Szacki (Red.). Warszawa: PWN, 1975. S. 46-65.
Historia myli socjologicznej / Szacki J. (Red.). T. II. Warszawa: PWN, 1981. S. 496-504.



,
. , - ,
,
, , ,
- ,
. , -

225

- ,
.
. , ,
,
,
(
- ), ,
(
, ..), (
, ,
,
).
, ,
.

.
. , ,
(,
..) ,
, ,

. , ,
,
,
. ,
, -
. .

,
,
, .
, ,
, -
, , ,
.
.
, ,
, , ,
.
, ,
, ,
, , ,
. ? ,
,
, , . , ,
, , ,

226

- , , ,
,
, .
,
, ,
.
,
- , ,
, , ,
. ,
, , ,
, : , ,
,
- ,
. ,
, , ,
,
, , . ,
, ,
( ,
, ) ,
. , ,
, , ,
.
, , , , ,
,
, .

, -
, . ,
, ,
, - , ,
, ,
,
. ,
, ,
,
. ,
, ,
. , ,
,
.
, .
, , .
,
, . (-

227

, ,
) , ,
,
. .
,
, .
,
.
, ,
, ,
. ,
. , .
1989 .
.
, ,
, , ,
,
. , ,
, ,
, ,
,
, .
, ,
, (George H. Mead)
, ,

. ,
.
, ,
, .
, ,

. ,
, , , ,
. ,
,
- -, -
, -
-. ,
,
, .
, ,
,
,
,
.

228

, ,
. ,
, ( )
. -
, ,
,
,
,
,
.
, ,
- ,
, ,
, , .
,
, , .

, - (Simmel-Coser).
(Louis Coser)
,
.
. -
, - ,
, .

. ,
,
, ,
,
. , , ,

,
.
.
. -
, ,
, .
,
, , .
, ,
, ,
. .
, .
(),
( ). ,
, -

229

. ,
, (
), . ,

, - , ,
4.
, ,
, , ,
, , ? ,
,
,
, ,
.
, ,
.
,
,
.

, ,
,
. ,
,
, ,
, , ,
.
(George Hyman)
, ,
. , . ,
, ,
, , ,
, .
.
,
,
, - , ,
().
, ,
. , ,
, ,
, (
) , ,
. ,
Merton R.K. Teoria socjologiczna i struktura spoeczna. Warszawa: PWN, 1982 (:
Social Theory and Social Structure. New York: Free Press, 1968).
4

230

, ,
,
, , .
,
,
. ,
, , ,
, . ,
,
, ,
, .
, , .
, ,
, .
, , ,
. ,
, , .
, ,
,
.
, ,
, , , , ,
, .
,
, , ,
, . ,
. ,
- , , ,
, ,
,
, , ,
, ,
.
, , ,
,
. -
,
, ,
, ,
, , .
- ;
,
, (
, );
, , -

231

.
, ,
, ,
. , , , ,

; ,
, ;
, -
, ,
- .
,

(. 6).
6.


,
, . , ,

,
, .
,
.
-
-
(Charles . Cooley).
,
,
.

232

. ,
, :
,
, ,
. ,
, , , ,
,
, .
,
, , , , .
- -
. -
, . ,
,
, ,
. ,
, , ,
, , ,
, ,
, .
(, , ,
)? , ,

, , ,
. , - ,
(
), , .
,
, .
, ,
, . ,
.
, . ,
, ,
. ,
.
. .
-, , ,
. -,
,
: ,
, ,
(), (), . -,
.
, ,
-

233

. , ,
- tabula rasa,
. ,
,

.

. ,
,
, ,
, ,
, ,
5.
.
, ,
, ,
, ,
,
, .
,
, ,
, , ,
,
.
,
, ,
, , ,
, ,
, ,

.
,
,
. , ,
, ,
, ,
, ..,
, ,
, , ,
, , ,
, , .
,
, (-

Cooky C.H. Social Organization. New York: Shocken Books, 1963 [1909]. P. 23-31.

234

, , ),
.
- ,
, ,
, , , ,

.
, , .
- , , -
- , , ,
, ,
, , ,
. ,
(Gemeinschaft), , ,
, ,
,
, . ,
, ,
, ,
,
. , ,
(Gesellschaft). , ,
,
,
. -
,
, ,
. ,
, ,
6.
,
,
XIX . , ,
.
.
.

(Robert Putnam)

,
.
, , ,
, - -

, , ,
, , .
, , ,
, , . ,
, ,
,
. (Gemeinschaft)
, ,
, ,
(Richard Stivers), .
, ,
. ,
. ,
, ,
, ,
.

, .
,
, ,
.
.
, .
, , ,
7.
-
,
.
.
,
, ,
, , ,
.
, , ,
- ,
, - , , ,
,
, .

.
,
,
. ,
7

Toennies F. Gemeinschaft und Gesellschaft. Berlin, 1887.

235

Putman R.D. Bowling alone: America's declining social capital // Journal of Democracy,
1995, V. 6, 1. P. 65-78.; Putnam R.D. Demokracja w dziaaniu. Krakow: Znak, 1995.

236

, , ,

,
Gemeinschaft, , ,

.


- ,
.
- , ,
;
, ,
, .
, - ,
.
- , .
- ,
,
.
- , .
- , ,
, , , ,
,
.
- , ,
() , ,
, , .
- ,

.
, - ,
, , , ,
,
;

, .
- ,
.

237

() - ,
, , ,
, .
- , ,
, , ,
,
, .
- , (
) , .
- ,
.
- ,
, , ,
; ,
.
- , , ,
,
()
, ,
.
- ,
, ,
.
- ,
, .
-
, .
- , , ,
,
.
-
, ,
.
- ,
, , , ..
- ,
, ,
, .
- , .

238

- , -
- .
- ,
, .


1, 64, 69, 75, 85, 87 (. )

III

10

,
.
. .
,
, . ,
XX .
, ,

,
,
: (
, ),
, , , ,

.
, ,
, , , , , , , ..
,
,
,
.



,
. - ,
, -

242

10

, -
. ,
, , ,
, , ,
:
, , ,
, , .
. ,
,
,
,
.
, ,
, ,
, ,
, , ,
. ,
, , , - ,
, , ,
, - ,
, - , ..

.

. ,
,
, , .

- , , , .
, ,
.
,

, , . ,
, ,
, -
.
,

.

.
, ,
, ,
, .
, -

243

,

.
, , , ,
,
, .
, .
, ,
,
.
, .

: -
,
. ,
,
, ,
,
. ,
,
.
,
,
, , .
,
, ,
. . ,
,
.
, ,
, , , , -
. ? ,
, .

, ,
. ,
,
,
. ,
, ,
,
. , , - ,
, , ,
- ,
, .

244

10

, ,
- , , -
(, ,
) , , .

, ,
,
, ,
(,
, ), ,
. , ,
. -,
, , , ,
, ,
. -,
, , ,
, . -,
,
.
, , ,
..
(1858-1917)
,
.
,
.
0
(1893), (1895),
(1897), (1912).

, , , , ,

, .
, , - , , . ,
. ,
.
, ,
,
, , ,
. , ,
, .
,
, ,

245

, ,
. () -
, , - .
,
, , ,
.

.
, ,
,
, .
,
, ,
, .
, ,
,
, . , ,
,
, .

Durkheim . Zasady metody socjologicznej [ ]. Warszawa: PWN, 1968.


Durkheim E. Elementarne zasady ycia religijnego [ ].
Warszawa: PWN, 1990.
Durkheim E. O podziale pracy spoecznej [0 ]. Warszawa: PWN, 1999Szacki J. Durkheim []. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1964.
Tarkowska E.Durkheim [] // Encyklopedia Socjologii. T. I. Warszawa: Oficyna Naukowa,
1998. S. 114-151.
Szcepaski J. Socjologia: rozwj problematyki i metod [:
]. Warszawa: PWN, 1969. S. 301-325.
Szacki J. Historia myli socjologicznej ( ). . I. Warszawa: PWN,
1981. S. 400-468.


-,
, ,
,
. ,
, ,
, - ,
.
(Clyde Kluckhohn)
, . -

246

10

,
(
).
,
(Bierstedt): - , , , ,
, 1.

... . , - ,
- , ,
, , , . ,
- , -
, .
-, ,
.
. , ,
, ,
,
.
, , ,
, , - .
: , ,
, -,
. ,
, , , ,
, ,
, , .
.
, ,
. ,
() (
, ),
- ,
.
, (,
),
, .
, .
- , , ,
, , , . ,
, .
- . , ,
, , , ,
, . ,
: 1

Bierstedt R. The Social Order. New York: McGraw Hill, 1963. P. 129.

, , , , , ,
..; ,
. , ,
,
, , . , ,

; - ,
,
, , , ,
.. ,
, , ,
, . ,
,
, , .
, ,
,
.
, ,
, ,
, .
, , , ,
,
,
,
,
, , .
,
, ,
,
. , ,
,
. ,
, ,
.
,
, ,
. ,
, , ,
(
) , , , ,
, , -
, , , , .

,
. , -

248

10

,
, ,
,
. ,
, ,

. -
. : ,
. ,
: , , ,
,
,
.

.
, . , ,
,
. , ,
.
,
, 600 . ,
, ,
. ,
. ,
.
, ,
,
.
, -
, , ,

,
,
. , , ,
,
.
, .
,
.
, - .
:
,
,
, , .

, ,

249

, ,
, .
, , ,
, ,
.
, , ,
, .
, ,
, .
, ,
, .
, .
, ,
, .
?
, - .

, , ,
-
. ,
, ,
. ,
, ,
. , ,
, , , , , ,
.
.
, , ,
, .
,
, .
,
, , , .

, . ,
,
.
, , ,

.
,
, .
,
,
, ,

250

10


. - ,
;
, , ;
, - .
.
,

. , ,
,
. ,
,
, ,
.
, ,
. ,
, , ,
, . .
,
, ,
..
(1930-2002)
.
,
.
- (1976),
(1980), (1993), .
(1994).
, , .
-
, .
,
,
, .
, , ,
- , .
(habitus , ) - ,
, , ,
. , ,
.
, .

251

(, , , ), ,
.
, -
.
: (),
( ), (, , ).

, ;
,

. ,
,

. ,
,
.

. , ,
, ,
. ,
, , .

Bourdieu . Reprodukcja: elementy teorii systemu nauczania [:


]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1990.
Bourdieu P., Wacquant L.J.D. Zaproszenie do socjologii refleksyjnej [
]. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2001.
Kloskowska A. Bourdieu [] // Encyklopedia Socjologii. T. I. Warszawa: Oficyna naukowa, 1998.
S. 70-72.


. ,
- ,
; ,
.
? (.. Tylor)
, , ,
, , (), , ,
, .
(Bierstedt), ,
: ,
, , .
.

252

10

, ,
, . ,
-
. , , ,
- ,
, ,

. ,
, ,
, .
, , .
, .
: , ,
. ,
: ,
, ,
.
, ,
, , ,
,
, .

,
. , (Clifford Geertz)
,
. , ,
:
, ,
, ,
. ,
; ,
;
.
, ,
,
. , ,
, - , , , ,
..,
- , ,
..
, , .
, ,
,
.
,
, -

253

( , ), ,
(
). , ,
, ,

, ,
,

,
.


, ,
,
. , , , ,
, .
, ,
- ,
. ,
,
, . ,
, ( ),
- . ,
,
, ,
,
- .
, , .
, , -
, , () ,
, ,
, . ,
, ,
, , ,
, (
), , .
.

.
. , ,
,
.
,
. -

254

10

, ,
. ,
, - ()2.
,

. ,
,
,
. ,
, -
,
. ,
,
. ,

,
.

,
,
, .

- , ,
.
, ,
, ,
(, )
, , ..,
, ,
.

. , , . ,
, ,
, , , ,
.
, , , ..,
.
.
- ,

, .
,
. :
, 2

Ogburn W.F., Nimkoff M.F. Sociology. Boston: Houghton Mifflin, 1950. P. 561-563.

255

. ,
, , , .
.
,
: , ,
.

.
, ,
.



. ,

.
,
, ,
, .
. -,
,

,
, . -,
,
.
,
,
,
, ,
.

, . -,
( ,
, . 1 ),
, ,
. , ,
, ,
( - ,
).
,
.
. ,
, , -

256

10

, . ,
,
. -
, -
, ,
?
(George Murdock)
-
,
. ,
,
:
(. incest),
.
,
,
. .
,
, . (
)
. (Kingsley Davis) ,
,
,
,
..
. ,
, ,
,
, .
, ,
,
, ,
, :
, , ,
,
3
.
,
, , ,
, ,
, ,
,
. ,
,
. 3

Davis . Human Society. New York: Macmillan, 1949.

257

, ,
, ,
, .
,
. - ,

, .
, , ,
.

,
, ,
, ,
.
,
, ,
, .
,
.

,
.
,
.
, ,
.
,
, , ,

,
. ,

,
, , , .
, ,
,
,
,
, , , , ,
, ,
, ,
,
, ,
. -
, , , -

258

10

. . .
.
, .


, ,
-. ,
.
,
.
,
, ,
-
, ,
, , ,
.
,
, , .
, ,
, .
.
- .
,
, ,
, , ,
. - ,
, ,
,
. - ,
.

, , ,
.

, , ,
.

( ),
(,
.).
,
, ,
,
. , -

259

, . ,
,
, .

, , ,
, .
, , ,
.
. ,
, -,
, ,
, ,
,
- . ,
, ,
, ,
, . ,
,
,
,
, ,
.
, -,
, mariachi.
, ,
, .
,
,
.
.
,
,
,
, ,
, .
, ,
. -, -
, , ,
. - ,
, ,
.
,
. ,
,

260

10

.
, ,
. -,
, ,
:
,

.
, . -,
.
,
, .
.
, , ,
, ,
, . ,
; , ,
, . -,
. ,
, ( - , ),
, ,
, ,

. , -,
. ,
,
, , .
,
, , , ,
, ,
. ,

,
.
,
. , ,
, , , . ,
(George Ritzer),
, , ,
, . ,
, . ,
,
.

261

(1884-1942)
.
, ,
, ,
.
,
.

(1922), (1926),
- (1929),
(1944).
,
: , ,
, , , , , , ,
. , , :
, ,
,
, .
:
,
, .
:
, , ,
, , .
,
, ,
. ,
: ( , ),
, ( ), ,
, , .
: ,
; , , ,
(); ,
.
, , .

, .
, ,
, ,
. ,
. ,
,
.

262

10

Malinowski . Dziea [ ]. . 1-10. Warszawa: PWN, 1998-2001.


Paluch A. Malinowski []. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1981.
Flis M. Malinowski [] // Encyklopedia Socjologii. T. II. Warszawa: Oficyna Naukowa,
1999. S. 156-159.
Szacki J. Historia myli socjologicznej [ ]. . II. Warszawa: PWN,
1981. S. 695-711.


.
-
. ,
, .
,
. , ,
, ,
. , ,
,
.
.
4.
, ,
. ,
, ,
,
, , . ,
- ,
, .
, ?
, ,
?
,
: ,
,
. , , , , ,
- .
, , , , , -
- .
, .
.
:
- ,
.
4

Shils E. Tradition. Chicago: The University of Chicago Press, 1981.

263

, ,
, , , , , .
, , .
,
, , . ,
,
, ,
, ,
, .
,
, .
,
: ,
, , , ,
, , .
, , ,
. ,
, , .
(Gabriel Tarde), ,
, , .
(Thomas Connerton)
, ,
, . ,
, ,
, ,
.. , , , ,
(,
, ), ,
(, , , ..).

,
, ,
.
,
,
.
, , ,
. , ,
. , ,
, , ,
(, ),
.
, , , ( ),

. -

264

10

-
.

.
, ,
,
. , . ,
,
.
, , .
.
, ,
. ,
,
. ,
,
.

1930- ;
.
,
,
,
.
. ,
,
,
,
.
, ,
, ,
.
,
.
,
. , ,
, ,
.


, ,
, .

, ,
,

265

, , ,
XVIII . .
5.
,
,
.
, , ,
,
, , ,
, , 1930- , -
.

, , .
.
:
, 6. ,
,
, ,
. ,
.


, , ,
. , -
. -
, . ,
, , .
- , ?
? , . 7 ,

. ,
,
, . ,
, , ,
, ,
-
.
-
.

. :
5
6

Hobsbawn E., RangerT. Invention of Tradition. Cambridge: Cambridge University Press, 1985.
Thomas W.I., Thomas D.S. The Child in America. New York: Knopf, 1928. P. 572.

266

10

, .
, .
,
.
1960-

.

. (Ralph Turner)
. ,

,
, ,
, ,
, ,
, .

, . ,
, , ,
-: , ,
, .
, ,
, ,
. ,
. , ,
,
( - ).

, .
- , , (Neil Smelser),
, ,
-
.
, ( , ).
, ,
,
, .
, ( ,
).

.

.
,
, .
, -

267

, , , ,
, ,
, . ,
- , ,
, , ,
. ,
,
.
,
.

,
, , , . ,
1989 .
,
-
.
,

-.
,
,
: , , ,
, , ,
. . ,
,
, ,
, ,
.


- , ,
( ).
-
.
() -
,
, ,
, ,
,
, .
, .

268

10

( ) -
, , , ,
, .
- ,
.
- ,
,
, , .
- , ,
, , , ,
( , , ).
- , ,
.
-
,
, .
- ,
, (,
, , ).
- , , ,
,
.
- ,
.
-
, ,
, ;
.
- ,
.
- ,
, .
() -
(,
,
).
- -
, , ,
, .

269

- ,
.
-
.
-
, .
- ,
, .
( ) -
, ,
.
-
.
- , ,
, .
- ()
(, ).
- , , , , , ,
..
-
- .
- ,
,
.
- ,
,
,
- - , ,
.
-
,
, -
- .
- ,
, ,
, , - ,
.

270

10

-
, .
- ,
, ,
(, , ).
- - , ,
.
- ,
, ( , ),
( ).
- ,
,
.


18, 26, 27, 28, 33, 36, 52, 58 (. )

11
-

,
, ,
, .
, ,
(Freud) ,
.
,
. ,
, ,
, , ,
.
,
. ,
: homo socius, homo politicus, homo economicus, homo ludens,
homo reciprocus .., , -
, ,
, , ,

.
.
: , , ,
, , .
,
, .
, ,
, , , ,
, .
, ,
, , -

272

11

, , . ,
. , ,
. ,
( , ),
. ,
, ,
, , , ,
, ,
, , ,
, , .

. , , ( ),
, , ,
,
.
,
, .
: , , ,
.
, -
.

273

, , . ,
: , ,
- , . ,
, ,
, : , , ,
, , . ,
, ,
, , ,
().
,
, ,
.
. ,
, , ,
,
.
( ) ,
,
(
) ( ).



,
,
.
, , , , ,
, - ,
, . ,
, .

,
( , ,
,
).

. , ,
, .
, . ,
, ,
, . ,
. , ,
. , -

, , ,
. ,

.
,
. :
.
,
( ), - ,
().
- .

- . .
-
() , .
- .

- ,
.
, .
.
, , - -

274

11

, ,
. - ,
. ,
, .

, , , ,
.
. ,
,
. , , ,
,
. , ,
,
, ,
, .
(
), .
, , , ,
, . ,
, , (
, ).
60 ,
( , 60 ),
.
, , , ,
, ,
, .
, .
, . ,
, ,

. : , ....
,
, .
,
, , . ,
, , , ,
. ,
, ,
,
. ,
(), ,
,
. ,
, .
, , -

275

, , .
, ,
.
,
, , , ,
, .
,
. 17 . ,
. ,
.
, , , - , .
, ,
, . ,
, , , , .
, -
, . ,
, ,
,
.
(, ),
. (
) , ,
.
.
.
. , ,
, , , ,
,
, .
. -, ,

, , .
,
,
. -,
,
, ,
,
.
, ,
. , ,
.
,
,
, ,
, , , ,

276

11

, . , ,
- , ,
, , ,
, ,
, .
(
) , ,
, .
,
, . , ,
, , ,
,
,
. ,
, ,
,
,
.
, ,
, .
,
.
, ,
. , ,
, . ,
, . ,
, .

. .
, .
, ,
,
. -, ,
, ,
. -, ,
, .
,
, ,
.


.
:
? , -

277

.
,
. ,
, . , ,
, , ,
, ,
.
.
.
998 (,

, ). . :
- ,
,
, .
.
, -
.
.
, . :
...
,
: ,
.
60
. ,
:
,
, ,
, . ,
, , , ,
,
- ,
, . , ,
,
.
.
, : 12 , , ,
. -
, , .
,
- ,
. -

278

11

. -
. , ,
, ,
.
, :
. :
, ...
, :
,
. .
, ,
. ,
, ,
, ,
, . , ,
, .
, , ,
, ,
, .
, ,
.
, , ,
, . ,
-
, , ,
, ,
, . ,
, , ,
, , , ,
.
,
. , ,
, .
, ,
. ,
( ,
..)
, :
, , , , , ,
.. , . 4 5
(). , ,
,
.

.

279

: , ,
-
- , ,
- .
, . , ,
, .
.
.
, , , .
,
, .
.

, .
,
,
: ,
, ,
, ..
, ,
,
.
: , ,
,
.
: - , , ,
- . ,
.
,
,
, ,
, ,
,
.
- ,
, ,
: ,
, ,
, , , ,
, ,
, ,
.
, : ,
, , , ,

280

11

.. -
, ,
, , , ,
, , , , , , ,
, ,
, , , ,
..
, ,
, -
. , , ,
() ,
- .
, -
, - ,
- .
, ,
, . , ,
- , , ,
, . - , ,
, .
,
- ,
: , ,
, ,
. - ,
, .
, -
, .
, ,
- .

. ,
.
, ,
.
( ), , ,

. - ,
.
-
(). ,
- , ,
. ,
; , , ,
, , ,
. , -

281

.
-, - ,
, - ;
, , -
.
,
, ,
, . ,
: ,
.
, .
, , ,
,
. ,
, .
,
,
, .
,
. ? , ,
, -
, , . , : ,
- . -,
, ,
. ,
, . -,
, . -,
, - .
,
: , -
, , -
. -, , , ,
,
. -,
, ,
, , . ,
, - ,
- , - .
(
) , .
, , .
, :
, ( ) (
) . , -

282

11

, ,
, ;

. ,
, , ,
, ,
, .
- , ,
, , ,
. ,
- , ,
, 1 .
,
,
.
,
, .
,
, ,
- ,
- ,
, ,
,
, .

( )
,
, ,
,
. . 5 .

(1840-1910)
,
.
, ,
. .
(Folkways, 1906)
.

(Science of Society, 1927).

Dahrendorf R. Homo sociologicus // Essays in the Theory of Society. Stanford: Stanford


University Press, 1968.

LleHHOCTHO-

283

, ,
. ,
, ,
. ,
: , (), . ,
,
, , ,
, ,
. , ,
, .
(
, ..),
, . ,
: , , , , ,
, .
, ,
, (folkway).
, .
, :
, , , - ,
, , , , ,
. folkway, ,
. - ,
, : .
, - .
, , -
.
.
,
, ,
.
, .

Sumner W.G. Naturalne sposoby postpowania w gromadzie. Warszawa: PWN, 1995.

- :
,
,
,
- , .
-

284

11

, .
:
, 2. : ,
.
-
.
- ,
, . ,
, , , ,
, , ..
,
, ,


.
,
.
, ,
, , ,
, ,
, , , ;
, , ;
, ,
; ;
, , ,
- , , .
.
( ,
), , ,
;
, ,
,
.
,
, ,
.

. , , ;
-.
, ,
,
,
, .
2
Sumner W.G. Naturalne sposoby postpowania w gromadzie. Warszawa: PWN, 1995. (
: Folkways. Boston: Ginn and Company, 1906).

285

, ,
.
,
. , ,
,
(savoir-vivre). -
,
.
, , :
. ,
, ,
, . ,
, ,
, ,
-
. , ,
, . ,
, ,
. , , ,
, . ,
- .
,
.

, , .
, ,
.
, , ,
, , .

,
. ,
. ,
,
. ,
,
. ,
, ,
,
, ,
. , ,
. ,
, , . ,
, , .
:
, . , -

286

11



.
,
. , ,
, ,
, .
, ,
, , ,
. - ,
, . , ,
- .
, , ,
. ,
, . ,
- , ,
- .
,
,
,
.
. ,
,
.
, ,
.
,

,
( ) (
). ,
, , , .
, ,
.

,
. - ,
, , .

.
, ,
. ,
, ,
, ,
, - .
-

287

, -
.

: , , ,
, , .
- .
,
. . -
, ,
. ,
- -
. -,
, ,
, , ,
,
. -,
,
, , ,
, , . ,
, ,
, ,
, .
,

.
, (, ,
, ,
, , ,
, , ,
) (,
).
. ,
, ,
, ,
, , ,
.
,
, . ,
,
, .
, .
, .
, ,
- , ,
.
, , -

288

11

,
, .

. ,
, .
, ,
, ,
, ..
- - ,
,
. :
. - ,
, , (
), , (
), , ( , ),
, . , ,
, ,
, ..
, (
, , ),
-
, ;

. ,
, ,
,
, .
-
, , , ,
, .
.
, : ,
, , , .
,
, .
, , ,
,
. , , , , ,
, . ,

: , , ,
, , - ,
. ,
, , ( ,
, ), - -

289

, , , ,
( ,
-).
,
. , ,

.
, ,
.


-
,
, ,
-
. . - ,

.

. ,
. XX .

. , ,
.
.
;
, , , , ,
, , .. , ,
, .
-
, ,
.
,
- , ,
, ,


, , .
-
. ,
,
. ,
, ,
. -

290

11

.

. ,
, ,
: , , .
,
,
, .

: , , ,
.
,
- .
. , XIX ., .
. ,
.
- - ,
. , , ,
, ,
, , .
.
,
,
.
1938 . . ,
, - ,

,
. ,
. ,
- . ,
- , ,
.
. ,
, , ,
, .
, (, )
, ,
, ,
,
.
.
. , ,
, , -

291

,
, 3.
- -
-
, (),
,
(. 4).
-
, ,
, , ,
. ,
,
-
(. 5).

. 4.
( )

.
5.
( )

, ,
,
. . ,
,
, , , ,

,
, .
3

Merton R.K. Social Structure and Anomie // R.K. Merton om Social Structure and Science /
Ed. by P. Sztompka. Chicago: The University of Chicago Press, 1996. P. 132-152 (
1938 .).

292

11

, , -
, - ,
, . .
,
, , , ,

. - ,
,
.
- ,
, .
,
.

,
: - ,
, - .
,
, ,
.
.
, ,
, .
, , ,
, , , ,
.
.
,
-.
, , , ,
, .

,
, ,
.
,
,
.
, - ,
,
, .
. ,
,
,
. , - ,
, -

293

, ,
- ,
.
, ,
,
,
.
,
, ,
, .
:
. .
, ,
.
1989 .
. -
- ,
, .

,
, ,
. -
. ,
, . ,
(' ,
)
, homo sovieticus.
,
.
- ,
-
.
(. 7).
,
, , ,

,
,
, .
,
- .
( )
: , ?
, -

294

11

7.

. , , , ,
.
,
.
, -
, - .

.

:
,
( , ,
, -
), , .
, , ,
().
- ,
, ,
. ,
, ,
.

. ,
.
, , ,
, ,
, , , -

295

- , ,
, .
( )
, , ,
, .
, 1938 . 4.
.
- ,
, .
,
,
, ,
.
, . ,
, - ,
,
,
. ,
, .
,
, : , , ,
, ,
: , ,
. ,
, , , ,
, ,
. , , .
, ,
, ,
. ,

.
,
,
.
, ,


,
, .
,
, :

Merton R.K. Ibid.

296

11

, .
, ,
, .
, ,
, . ,
,
, . ,

,
. ,
.
, ,
,
,
, .
- , ,
( ). ,
,
, .
, , , ,
, ,
, , .
,
.
,
. , -
:
.
, , ,
,
.
-
. , , .

, :
, .

, ,
,
,
,
.
, , .
,
. (Inglehart)
, -

297

,
. , , ,
.
8.

-/+

-/+

,
,
.
, .

,
- .
,
- . ,
, .
,
.
, , .
.
,
.
, ,
,
. ,
, , ,

, .
, ,
, , ,
.

298

11

.
,
,
. , ,
,
. .
,
, . ,
,
, , ,
, .
. . ,
. ,
. , ,
. ,
, ,
: ,
, , , .
,
. , ,
,
,
, , ,
, - .
, ,
, . ,
- , :
, , ,
.
, ()
: ,
, ,
, .

.
,
-
, , .
,
, . 9.
.
- .
. ,
, , ,
.

299

9.

, , ,
, . -
. . ,
, .
,
,
. ,
, .
, ,
,
.


- , ,
, .
- ,
, .
() - , (
), ,
.
- , ,
,
. , ,

.
- , ,
, .

300

11

- ,
, .
- , ,
( , ,
, -
).
-
, .
- , , ,
, ,
.
- , ,
, .
( ) - ,
,
.
- ( )
, ,
.
- ,
, ,
, ,
.
-
: ,
.
() - , - ,
, , ,
.
- ,
.
- ,
(,
, )
.
- ,
.

301

- ( ),
( , ),
,
.
- ()
.
() - ,
- , -
.
- , ,
( ) , .
- , ,
, ,
.
-

.
- , , ,
, .
- ,
.
- , ,
.
- , .
-
,
( )
.
- ,
, .
- ,
, ,
.
- , ,
, ,
.

302

11

( ) - , .
- - - ,
, .


17, 17, 29, 54, 55, 100 (. )

12

, ,
, .
, ,
, , , ,
, ,
. ,
, .
- ,
.
.
, ,
.
. ,
, , -
.

-
, ,
, .
, . ,
, ; ,
, , ;
, , , ,
, , - .
, , ,
- -
, , , . ,
,
.

304

12

.
, , ,
- ,
, . -
, : -
, , table, mesa, tavola ,
, . , ,
. ,
-, ,
. ?
, , ,
, (
, ): , ,
- -
. ? ,
. , , ,
-: . , .
, ,
. , ,
,
,
,
. ,
,
, . ,
, ,
, ,
, . ,
.
,
, ,
, ,
, .
, , - .
,
,
.
, , .
,
: , , , - , ,
. . ,
, . ,
, Gucci -

305

.

, ,
.
: - , , - , -
. :
, .. .
,
, .
,
, .
- , ,
. -
. , ,
, ,
.
, ,
, .
, .
, ,
,
- .
, ,
; ,
, ,
. - ,
,
, ,
,
, , ,
,
. (),
- , .. () -
.
, ,
. ,
. ,
, () ,
,
.
,
, . ,
, , ,
. -

306

12

, ,
. :
, , , , , ,
, . ,
. ,

: , , ,
( ), .
, , , ,
.
-
, ;
, .
,
- , ,
.
- .
. -,
, , ,

. , (
), .
, ,
.
, , , .

, .

. .
,
, .
, - , .
,
. .
,
, ,
, ,
.

, , .
, , ,
, ,
.
- .
, - .
- , .

307

.
, ,
: , ,
, . ,
,
.
-, ,

. -
( )
, , .
,
,
, , . , , ,
, , .
.
, ,
, .
, .
, ,
.
, , ,
, .
,

.
, -,
, ,
, . , , (
)
. , , , ,
, ,
, -
,

, .


, ,
, , , .
, .
,
, , .
, , -

308

12

. , ,
, .
, , ,
, , .
, ; ,
,
. , ,
,
, .
, ,
- . ,

,
. , ,
, , .
, ,
, ,
, .
, , . ,
, ,
, , ,
, ,
.

, , , -
.
,
,
- ,
, .
,
,
, . ,
, ,
, , , .
,
,
,
. ,
(),
, .
, ,
, ,
.
, ,
, , ,

309

.
.
, , ,

,

, , , , .

(Peter Worsley), ,
,
.
,
, , , ,
.
. , ,
, , ,
, ,
, , .
, , , , ,
.


, ,
, , .
-
, , .
,
. ,

. ,
: , , ,
, , , .
.
, , ,
,
.

, :
, , , .
,
, .
,
, ,
, ,
.

310

12

, , -
. ,
(Lukasc),
,
. ,
, , , .
, ,
. ,

.
,
, . , ,
, , ,
(Pierre Bourdieu). ,
,
, ,
.

. ,
, , -
.
: , ,
. .

.
.
, ,
,
, , ..

. ,
, - ,
, , , .
,
, ,
,
,
- , .
, ,
,
: , , ,
, .. ,
,

.

311



. ,
, ,
, .
,
. , ,
, ,
, .
- .

. ,

. , ,
, ,
, .
.
, ,
.
.

, ,
,
. ,
, , , ,
, ,
.
, , ,
, ,
, .
, , .
,
, ,
. , ,
- , ,
, , ,
, , .
, ,
- ,
.
.
, ,
.
, , ,
- -

312

12

. ,
, ,

. ,
.
, -
.
(,
,
).
,

- , , , ,
. , ,
: ,
,
(
), , ,
, ,
.
,
, ,
, , ,
.

. ,
, , , ,
. , , ,
: , ,
, , .
.
,
(,

).
(,
).
.
, ,

(,
),
,
(,

313

).
,
, .
(, ,
, , )
(,
).


.
- , , .
,
. -

.
- ,
*
, -
,
,
.
-
- .
, ,
, , ,
. 1930-
(Walter Lippman),
,
: ,
,
.
.
: ,
,
.
, , (Allport)

. ,
,
. ,
, ,
, , .
,
,
, . ,
, . -

314

12


, ,
, , , ,
,
.

- . ,
,
,
.
, , ,
, , .
, ,
.
,
, , ,


.
, , -
, .
, , ,
, , .
, ,

( ), .

,
.
, , , ,
, -
, , , ,

,
, , . Homo creator (
) - ,
, , - ,
, .
,
, ;
.

-
,
, , , , ,
. -

315

.
,
.
, , ,
, - .
,
. ,
,
,
. , , ,
,
, , . ,
, . ,
,
, , . ,
, ,
,
. ,
, ,
; , , , , .
,
. , ,
.
,
(, , - )
:
, , ,
.
, , ,
,
,
- ,
,
.


,

. , , -
, ,
, , ,
, -, -
, , , ,

316

12

. ,
.

.
- 1. - , ,
,
,
. - ,
, ,
;
; ,
, , -
,
. , -,
, , .
, ,
- . ,
, ,

. ,
. :
, ,
- , , -
, ,
. , ,
,
, ( , , ), (
) ..
, .

, .
,
, ,
,
, , , ,

. , , ,
.
,
. -
, .
.

, , 1

.: Bokszaski Z. Stereotypy a kultura. Wrocaw: Monografie FNP (Wyd. Funna), 1997.

317

.
- , , , .
,
. ;

(aggrandizement effect).
- , .
- .
, . -
(
).
,
, , ,
, , ,
, ,
, - ,
.
. -,
, ,
, ,
(, ), ,
- , :
, ,
,
.
. -
.
-
, . -
, , ,
,
, -
, ,
.

,
.
, ,
. , ,
, .
, ,
, ,
. : ,
,
. -

318

12

, - ,
, ,
,
.
,
, ,
. ,
, , , , ,
. -
,
, , ,
, .
, -
. . 10.
10.

(
)

( )

(,
)

+
+



. , ,

, , -
(
, , , )
,
, ,
,
, ,
2
.

Z. Modernity and the Holocaust. Cambridge: Polity Press, 1989.

319

XX ., , ,
, ,
, , ,
,
. ?
, . ,
, ,
- .
,
, , , .
,
, - .

, ,
.

-.
. , .

, .
.
,
. -,

, , . -,
, , ,
-, ,
,
. -, ,
, ,
, .
,
, : , , , ,
, .

.
(Janis) ,
(groupthink)3.
, ,
, ,
, . -,
,
,
, , , . 3

Janis I. Victims of Groupthink. Boston: Houghton Miflin, 1972.

320

12

,
. -,

,
,
.
, ,
, ,
,
. , -
, ,
.
, , , ,
-
- , .
,
,
,
, .
.
,
, , ,
.
, , -
,
, . ,
.
,
,
. ,
.
, , ,
, - ,
.
,
. ,
, -

,
,
.
. -,
, . -,
, ,
, , -

321

,
. , ,
. -,
,
, , .
,
, , ,
,
. -,
, ,

. -,


. ,
, ,
. -,
,
-
,

. -,
,
, ,
,
. -, ,
, , ,
- ,
,
.


,
, ,
, , ,
.
,
.

,
, .

,
,
, .
-

322

12


-, .


- ,
, ,
,
.

- ,
.
- , , ,
,
, .
- ,
.
- , (
).

-
, .
- , ,
, , ,
- ,
,
.
- ,
.
- ,
,
.
- , , ,
-
.
- ,
- .
- ,
, .
-
, ,
, ,
.
- , .
- , ,
, (, )
.
- ,
, (
, ).

323


2, 9, 11, 32, 40, 63, 89 (. )

13

,
, , ,
XX . .
, ,
, ,
, , .

325

2. 1984 . (Shmuel Eisenstadt)


(Louis Roniger)
3. 1988 .
(Diego Gambetta)
,
4.
1990 . (James Coleman)
5.
(Russel Hardin) 6 . (Anthony Giddens),
,
, 7. 1995 .

,
8 . 1997 . (Adam Seligman)

,
, 9. 1999 .

10 . .

:

,
, :
(Hobbes), (Lock), , (Ferguson), a
- , XIX ., , .
XX .
.
1970-
,

. , 1979 . (Niklas Luhmann)
, ,
, , - ,
1
, . 1983 .
(Bernard Barber)
- , , ..,
, 1

Luhmann N. Trust and Power. New York: J. Wiley, 1979.

. 2 ,
-
.
, .
,
, ,
, , ,
. , 2

Barber . The Logic and Limits of Trust. New Brunswick: Rutgers University Press, 1983.
Eisenstadt S.N., RonigerL. Patrons, Clients and Friends. Cambridge: Cambridge University
Press, 1984.
4
Trust: Making and Breaking Cooperative Relations / Ed. by D. Gambetta. Oxford: Blackwell,
1988; D. Gambetta. The Sicilian Mafia. Cambridge: Mass, Harvard University Press, 1993.
5
Colemann J.C. Foundations of Social Theory. Cambridge: Mass, Harvard University Press,
1990.
6
Hardin R. The street-level Epistomology of Trust // Politics and Society. 1993. V. 21. 4.
P. 505-529.
7
Giddens A. The Consequences of Modernity. Cambridge: Polity Press, 1990; Giddens A.
Modernity and Self-Identity. Stanford: Stanford University Press, 1991.
8
Fukuyama F. Trust: The Social Virtues and the Creation of Prosperity. New York: Free
Press, 1995.
9
Seligman A. The Problem of Trust. Princeton: Princeton University Press, 1997.
10
Sztompka P. Trust: A Sociological Theory. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
3

326

13

. , , ,
,
. ,
. ,
, , ,
, . ,
, ,
, ,
, ,
.
, ,
, , ,
. , ,
. ,
.
- , ,
,
. ,
.
, ,
, , , .
.
, , , ,
.
.
, ,
, , .
,
, , ,
, . ,
- ,
,
( )
. , :
- ,
, .
, - ,
, ,
- ,
. , , ,
, . ,
LOT ,
.
, ,
, . ,
,

327

, .
.
, ,
; ,
. ,
,
, .
, , .
, ,
.

. , ,
, .
,
, ,
, . - ,
, , , ,
, . ,
, , .
, , .
, (
- ), ,

- ( ,
).
, ,
, , .
, ,
. ,
, , ,
, , ,
,
, -
.
.
- ,
,
, . (, , )
,
. , ,
,
, , , ,
. ,
. , ( ,
) ,
, , .

328

13

, -
. , ,
, ,
,
,
.

.
, ,
, ,
. ,
, , ,
, -
, , .
, , .
, , ,
, .
, ,
, , ,
, , .
, , .
(Russel Hardin), .
,
. -
, .
,
, , , ,
,
. , ,
(, , , ),
, ,
. , , ,
(, , ,
, ), ,
.
, :
, , , - ,
, , .
,
( , ,
, ),
.
,
, .
,

329

,
(, , , ). ,
- ,
( , ,
).
,
(
, ; , ;
, ; ,
). , .
, ,
, , ( -
, , ,
;
,
,
).
,
, , ,
,
, .
(
),
. ,
, , ,
.


,
,
. ,
. , ,
, ,
, , ( ,
,
). ,
, ,
, , ,

,
.
( ),
, . ,

330

13

, - ,

, , .
,
,

. , ,
,
, ,
,
. , , ,
, , ,
(, ,
, ,
, ).
,

. , ,
, , .

, .
, , ,
, , , -
, ,
. ,
,
,
. ,
, ,

. - ,
, , ,
. ,
, ,
,
, .

. , ,

. , ,
.
, ,
,
,

. -

331

, , ,
.
, .
,
.
, , ,
, ,
, .

, , .

,
.
. , -
,
. ,
,
, .
,
( )
, ,
.
,
, . ,
,
,
.

, ,
,
, ,
. ,
,
,
.
, ,
, ,
.
, .

, .
, , ,

.
, , -

332

13

, . ,
- .
, , -
.
,
,
.
,
, , , ,
.

.
. ,
,
, , .
, ,
, , - ;
, ;
, . ,
: , , ,
, , , - ,
,
. ,
, ,
.
,
, ,
.
, ,
.
,
,
. ,

( , )
.
, ,
.
,
, ,
. , .
,
, , ,
.
,
- , -

333

. , ()
(),
. ,
,
. ,
,
.
, ,
( , ,
). ,
,
(, ,
). -
.
: ,
, .
(. 1929 .)

.
, .
:
(Legitimationsprobleme im Schpatkapitalismus, 1973), (Theorie
des kommunikativen Handelns, 1981),
(Der philosophische Diskurs der Modern, 1985),
(Faktizitet und Geltung, 1992).
, - (
) .
,
. - ,
,
, (
).
, (
). () ,

.
,
- , ,
.
- , ,
, , -

334

1 3

.
, : ) ,
, ,
; )
,
. ,
, ,
.
, ,
.
-
;
. -
.
, ,
.

Habermas J. Teoria i praktyka: wybr pism. Warszawa: Pastwowy Instytut Wydawniczy, 1983.
Habermas J. Obywatelstwo a tosamo narodowa. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 1993.
Habermas J. Teoria dziaania komunikacyjnego. T. 1. Warszawa: PWN, 1999.
Habermas J. Postmodernizm a filozofia: wybr tekstw. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 1999Habermas J. Filozoficzny dyskurs nowoczesnoci. Krakw: Universitas, 2000.
Kaniowski A., Szahaj A. Wok teorii krytycznej Jurgena Habermasa. Warszawa: Prace Kolegium
Otryckiego, 1987.
Krasnodbski Z. Hobermas // Encyklopedia Socjologii. T. 1. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1998.
S. 270-275.



.
.
- ,

.
, ,
, ,
, .
.
.
, , .
-, ,
, (). ,
-

335

, ,
, , ,
.
,
- ,
, , ,
, . ,
, , ,
, , , ..,
.
, , , (
) ,
, .
,
.
, ,
,
.
-,
, , ,
. , , .
, , ,
, ,
,
. , ,
.
,
, , , ,
.
- , ,
, , .
, ,

, , , ,
,
.
, ,
,
, .
.

1990- , 1990-

.
- , ,
, .

336

13

, , ,
-
. ,
, ,
, , . ,
, , , ,
, , ,
, . ,
,
, .
-
, , ,
. ,
,
(, , ), ,
(, ),
, ,
, .
, ,
, , .
,
,
, ,
. ,
, ,
.

337

, , ,
.
- -
, , , ,
.
,
. , ,
, , ,
- ,
. - ,
, - ,
, (), ,
, , . ,
,
,
. , ,
, . ,

, -
.

(. ).



,
.
,
, - ;
,
. -
,
.
,
,
.
, . , ,
,
, ,
. , , -

. 6.

338

13



?
,
, - .
, ,

, .
,
. :
, .
( )
, , ,
. - ,
, , ,
. , ,
, ,
,
,
, . ,
.
, , , .
,
. , , ,
,
, ,
, , ,
. , , ,
,
;
;
;
.
,
, .
,
, . ,
, , . ,
, ,
, .
,
, , ,
,
( ,
, ).

339


. ,
, ,
,
. , ,
.
, ,
, .
,
. ,
. , ,
,
.
(,
).

, ( ,
). ,

, ,
, , .
,
.

. , ,
, . , ,
,
, ,
, , .
, , . ,
, , ,
,
.

,
.
. ,
, ,
.
,
.
,
, , , , , .
,

340

13


,
.
,
. , , ,
.
,
, .
, , ,
- . ,
,
(
), (
), , .
-
, , .

, , ,
.
, ,
.
. ,
, ,
- , ,
. (, ),
, ,
, , ..,
. ,
,
, , ,
, , . ,
.
,
,
, . ,
,
, ,
. ,
,
,
, ,
. ,
.
, ,
. ,
, , -

341

, , ,
,
,
.
,
, ,
(), ,
.
, ,
.

, .
, , , ,
, , ,
, ,
. ,
,
,
. ,
, , ,
, , ,
.
,
.


,
, , :
, , , , ,
, ?

, , ,
,
. , , . ,
, . ,
,
. ,
, , .

.
,
-
, -

342

1 3

,
, ,
,
- ,
. ,
.
,
, .
, , , -
, , , ,
, .
, , .
-
, , ,
, . , ,
,
, ,
,
, .

.
, ,
, ,
.
, ,


.

343

-
, ,
.
- ,
( ).
( ) -
,
, ,
, , , .
- , .
- , ,
.
- ,
, ,
, , , ,
..
- , ,
( ).
() - ,
.
- ,
,
, , , ,
..
- ,


- ,
, ,
.
- , , ,
, ,

.
- ,
, .
-

, .

.
- ,
, , -
, .
- , ,
, ,
, ,
;
.


44, 62 (. )

IV

14

,
. , ,
, ,
, .
:
;
, , , ,
, ;
,
, ,
, ;
,

; ,
().
,
, , . ,
,
.


, , , , , .
(Clyd Kluckhohn) ,
, -
, , - ,
.
. , ,

348

14

, , .
,
. .
, . ,
,
, .
() .
, ,
, .
,
, , (
, ).
,
, ,

. ,
,
- ,
, ,
.
. ,
,
. ,
, , ,
. ,
,
, .
, -
, - . ,
, ,
. ,
, . ,

,
, , , , ,
, ,
.


? ,
, -
, . , ,
, ,
. , ,

349

. :
(), .
,
,
(, , ..),
, . -,
, ,
, .
,
, . ,
, , , ,
,
, ,
, ,
. ,
, ,
, - .
,
, ,
. , -
.
,
, ,
, ,

-
, .
, ,
-
. , ,
, .
, ,
, , ,
. ,
- ,
, , .
,
,
.
, ,
. ?
, : , ,
, , .
: ,
,
, , -

350

14

, ,
, ,
. , , .
, .

, , , ,
, , ,

. ,
, ,
80 . , (
),
.
,
,
, . ,
, , ; , , ,
; , , , .
, ,
. -, -
. ,
.
,
, - - , ,
, , .
. .
, ,
.
. , ,
, , ,
. ,
, .
.
,
, ,
, , ,
, .
.
, , ,
, , ,
,
.
- ,
, ,
. ,
. , -

351

, ,
, , .. , -
;
,
.
- , - ,
.
,
. .
. -
, , , ,
. -, ,
,
,
.
, ,
. (,
, , ).
-
.
,
, , , ,
,
,
.
, ,
.
,
, , : ,
, ',
.
, . (
!)
. , ,
, , ,
,
. ,
, .
,
,
: ,
, ,
, ,
, ..

352

14

? ,
, ,
. , ,
,
, .
, ,

,
.
- :
.
, , ,
, , ,
, .. ,
1
.

, .
, ,
. , ,
: -
.
: , , . ,

, .
, ,
, , ,
:
, ,
, . ,

. ,

,
, , , ,
, ,
, ..
,
. ,
, ,
.
. ,
.

Bourdieu P. Outline of the Theory of Practice. Cambridge: Cambridge University Press, 1977.

353


, , : , ,
, , .
.
, .
, , -
, - , -
, -
,
- .
. ,
, .
, :
, , , , ,
. , -
.
.

,
,
.
- - ,
,
.
,
, .
, ( ) ,
, , . ,
( ) .

, ,
.
,
, ,

. , ,
.
,
. ,
, .
, .
, .
,
? , ,
, -

354

14

. .
, .
,
. ,
,

. , - ,
, ,
.
.
,
, ,
, .
,
, , , -
, , - ,
, - ,
.
. ()
.
.
, ,

. , :
, ,
.
: ,
, lancia, ,
, .
: , ,

. ,
: ,
, .
, . ,
, ,
,

, ,
. ,
: ,
,
, .

355


, ,

: , , ,
, , .. ,

, - ,
. ,
,
, ,
.
.
, . ,

.
,
, .
, ,
, , ,
, , , ,
, .
(,
).

. ,
, .
, ,
, ,

, ,
. , ,
, ,
.
,
,
,
,
, ,
. - ,
, ,
, ,

, .
. -
- -

356

14

, , ,
, , .


,
. ,
,
, , ,
- ,
, , ,
.
.
, .

,

, ,
, . ,
; ,
, -
, ,
, ,
.
,
. ,
; , , -
.
, .
, , : - - - ; - - . ,
, ,
,
. , ;
,
- ,
,

. . ,
, , ,
, ,
.., , .

357


, ,
.
,
,
, , ,
,
.
.
.
: ,
, ,
, .
, ,
.
, -
,

. ,
, .
, ,
,
, ,
..

.
, ,
, ,
.
,
. , ,
.
1989 . . ,
,
, , :
, ,
, , , ,
, , , ,
,
. ,
, ,
( ). ,
( ) ,
.

: , ,

358

14

,
. , .
,
:
, . :
: - ,
, - . - ,
: ,
.
. -

( )
( ),
,
.
, , , ,
, ;
1998 .
.
,
, . ,
,
,
, ,
.
.
, Harcourt Brace.
Harcourt Brace-,

.

.
, .

. ,
, ,
, ,
,
. ,
.
,
, , ,

359

.
, -
, ,
,
.
, ,

, -
.
,
.
, ,
.
,
- ,
.
.
,
,

, .
,
,
. , , ,
-

, , ,
, ,
.

,
, ,
.
, ,
, .
, ,
; ,
, , ,
,
,
, ,
, ,
, ..

,
- .

360

14

- ,
,
. - ,
. , ,

. ,
, . -

, .
,
. ,
-
.
,

. ,


,
,
. (,
) .
. ,
, ,

. -

, ,
.
, , ,
. ,
.
,
, ,
. ,

-
( affirmative action),
. , ,
.

. ,
, ,


. , , , -

361

- ,
. ,
,
.
, , (soul), , ,
.
, ,
, , :
, , (
), , - ,

.
(1818-1883)
.
, ,

,
.
, , ,
,
-
(1844), (1852)
(1867).
, , , ,
- :
. -
.

,
.
, .
, (,
, , )
. , ,
,

( ).
,
, .
,
, ,
. -

362

14

,
,
.

,
, (
). .

Marks ., Engels F. Dziea [ ]. . 1-39. Warszawa: Ksika i Wiedza, 1960-1979.


Kotkowski L. Gwne nurty marksizmu [ ]. Wyd. 2. Londyn: Aneks, 1988.
Kozyr-Kowalski S. Maks Weber a Karol Marks [ ]. Warszawa: PWN, 1967.
Schaff A. Marksizm a jednostka ludzka [ ]. Warszawa: PWN, 1965.
Wiatr J.J. Marksistowska teoria rozwoju spoecznego [
]. Warszawa: PWN, 1973. (Wyd.2. - 1983).
Kozyr-Kowalski S. Marks [] // Encyklopedia Socjologii. T. II. Warszawa: Oficyna Naukowa,
1999. S. 171-180.
Szacki J. Historia myli socjologicznej [ ]. . 1. Warszawa: PWN,
1981. S. 214-154


( )
, ,
. ,

,
, ,
. ,
, , .
:
,
; ,
, ( ,
), -
, ,
.

, .
, ,
.
, , , ,
, ,
,

363

.
, ,
.

- .
. ,
,
. ,
, , .
,
(, ), ,
, .
, , , , ,
, ,
.

,
.

: , , ,
. ,
, - :
( -
).
, .
,
.
: , , , .
,
, , .
.
, .
, , ,
, . , ,
: ,
, .
,
, -, ,
, . ,
: ,
,
, . ,
,
, .
, ,
.

364

14

,
, ,
:
, , , , .
,
, ,
(,
), ,
,
,
.
.
, ,

.
- ,
( , ).

.
, - . ,
, , ,

.
(. 11).
11.

(,


( )

( :
)

( :

)


( )


, .
.
- -

365

, ,
. ,
,
,
, ,
, , ,
.


,
, ,
,
. , ,
, ,
. ,
, .
, , ,
,
: .
,

:
. ,
,
(gender).
,
,
.

, .
, ,
, , ,
, .
, , ,
, ,
.
, , -
, . ,
,
.
- ,
,
.. -
,

366

14

, . ,
,
.
.

,
, .
XIX ., XX .
.
,
- . ,
, , , ,
,
, , ,


.
.
, ,
, .
,
( ,
).

, , , ,
.
- , , , , , ,
, , , - ,
, , .
, ,
.
, :
, , ,
, , . 1980 . 95%
. ,
,
. ,
, ,
, .

,
. ,

. ,
,
, , -

367

,
,
, - .

, .
,
,
,
(
1960- ), ,
- . , ,
- ; ,
, - .
.
, , ,
:
, ,
, .
, ,
. ,
,
.
, , ,
.
, ,
, , , , ..

, ( , ,
30% ), ,
, , ,
, ..
-
.
, , ,
, ,
, ,
. , ,
, , , ,
( ).
,
, .
: ,
( , ,
, ),
.
, , .

368

14

, .
.
, .
, , ,
,
. , ,
, ,
. ,
.
. ,
, , ,
. ,
, ,
. ,
( ).

,
,
. ,

. , ,
,
. ,
, , , ,
, ,
, ( ),
.
, , , ,
, , ,
,
.

,
, ,
.
, .
, .
, ,
, ,
, ,
: ,
. , ,
,
. ,
,
-

369

, ,
, , ,
, .

,
.

,
.
.
.
. -,
, ,
, , ,
. -,
. ,
- ,
. ,
,
,
,
.
.
, ,
, , ,
,
.

. , ,
, ,
, ,
,
,
,
.


-
, .

-
.

370

14

-
.
- , (
)
( )
.
- , ,
,
, , ..
- ,

.
- ,
:
, .

371

-

(,
).
- , ,
,
, ()
,
.
-
, .
- ,
,
.

- - ,
, , , ..

- ,
-
- , .

- ,
.

- , ,
; .

- ,

.

- ,
,
.

- , ,
.

-
( ) , , ,
.

- ,
.
- , ,

.
- ,
,
.

- (
) , , ,
.
- , ,
, (
, ).

- ,

, .

- ( )
,
, -
.

- ,
, ,

.

- ,
,
,
, .

14
() - , - :
,
, , .
- ,
.
- ,
(, )

15

13, 15, 30, 38, 86, 88, 90 (. )

- ,
.
,
, , ,
.
,
,
.


,

,
. , ,
, . , ,
.
,
. -
. , ,

, ,
.
, , ,
, , ,
, . ,
, , , ,
.
, , . -

374

15


, ,
,
.
- ,
.
,
.

, ,

.

, , , , ,
.
.
, ,
. ,
,
, ,
.
,
,
,
.
,
. ,
,
. , ,
, , ,
, , , ,
, , , ,
, () ,
, ,
.
- ( . merit - ).
, ,
. ,
, , ?
. -,
,
,
, . -, ,
, ,
, ,
.

375

.

.
, , ,
.. ,
, , , .
,

, ;

.
,
, . .
,

,
. ,

.
. ,
, ,
,
(self-made man), , ,
.



. ,
, .

.

. ,
.
.

.
. -
.
,
, , ,
. ,
. -

376

15


, . ,
,
, ,
,
. ,
. ,
,
.
1945 .
(Kingsley Davis) (Wilbert
Moor)1.
, .
, ,
, ,
. .
, ,
, ,
. , , ,
, , ,
, , ,
. , , ,
,
,
2. ,
.

, .
,
, , ;
,
.
. ,
- , ,
, .
,
; ,
, .




,

.

-
(
)

-, , ,
, ,
' Davis ., Moor W.E. Some Principles of Stratification // American Sociological Review.
1945. V. X, 2. P. 242-249.
2
Marks K., Engels F. Manifest kommunistyczny (1848) // Dziea. . 4. Warszawa: Ksika I
Wiedza, 1962.

()
-
(-

377

. , , ,
, ,
, , , ,
.. ,
. ,
.
.
, - .
,
.
,
.
.
, , - ,
, - , , (
) - , .
-,
, , , ,
,
.
, ,
, , ,
. ,
,
, ,
(
). , ,
, . ,
, ,
, , ,
.. , .
-, , ,
.
, , , ,
. , , (
) , ,
, , ,
- . ,
, , ,
, ?
.
,
, ,
,
, - - -

378

15

: ,
, . ,
,'
,
.

: ,
,
,
. . ,
,
. , ,
, (
) , , , , ,
, , , -,
.
,
, - ,
,
.
, ,
, , ,
-, ,
, .
,
,
,
, ,
. :
( , ,
) .
, , ,
.
,
.
,
. , ,
, .
, ,
,
. ,

. ,

, .
, , , -

379

, ,
, , ,
. ,
.
.
. ,
, ,
?
, , ,
, ,
- , ,
. , ,
, , , ,
, (,
). ,
. .
, .
- .
, .
.
. ,
. .
,
. ,
. , ,
, : ?
,
, , . ,
, ,
,
. ,

. ,
, . ,
, ,

. ,
,
, , ,
.
, , .
,
, ,
,
,
. . -

380

15

,
, .
, , .
, , , , ,
. , ,
,
..
, ,
, . -,
, ,
, , ,
. , -,
, ,
.
-,
, .
,
,
,
, - , ,
,
, .
-, ,
. , , ,
, ,
. ,
,
. ,
,
. ,
, ,
, ,
, ,
. ,
, ,
.
,
, .
-
, , ,
, ? ,

,
. ,
,
, -

381

, ,
, .
, ,
,
. ,
, . -
, , , .
,
, , , ,
, ,
, ,
. , ,
, ;
-
, , .
, , ,
- , , , .

, . ,
, ,
,
.
, .
, ,
, , -
3
. .
, , ,
, - . ,
? -
,
.
. , , ,
( ). ,
.
, .

.
. , , ,
, ,
, 3

Merton R.K. The Matthew Effect // R.K. Merton on Social Structure and Science / Ed. by
P. Sztompka. Chicago: The University of Chicago Press, 1996. P. 318-338.

382

15

. ,
, ,
,
.
. ,
: , ,
, ,
. - ,
, , ,
, . -
, ,

.
,
. -
, , ,
,
. ,
, :
, ,
, ,
.
. ,
.
. ,
. -
.
, , , ( ) ,
,
,
4
, .
,
, , ,
, ,
. ,
,
.

.

. ,
, , , , . , ,
4

Merton R.K. Social Theory and Social Structure. New York: Free Press, 1968. P. 439-459.

383

,
: - ,
, - ,
. ,
,
, ,
, . , ,
, . ,

,
. ,

. ,

, , ,
.

- , ,
. , ,
, , , ,
, , , ,
, ,
,
,
.
, , . , , ,
. -
, :
, -
,
, ,

. , , ,
,
,
. - , , ,
- , ,
, .
.
. , , -
- - ,
. ,
, ,
. ,
, , ,

384

15

, , , .
, -
, ,
, ?
,
,
,
, . ,

5.
, ,
, .
,
.
, , .
,
, ,
, .
. , ,
, ,
, , , ,
. ,

.
, ,
,
.
, , , ,
,
, .
, .
,
, .
,
.

, ,
, , , -
, .

, ,
.


() -
, ,
, .
- , ,
,
.
- -
, , , ,
- , ( , , ).
- , ,
, - ,
.
- , , , ,
,
, , ..
- , ,
,
, .
- ,
.
(
) - , ,
.
- ,
,
, ,
, .
- , ,

, .


13, 38 (. )

Engels F. O pochodzeniu rodziny, wasnoci prywatnej i pastwa // K. Marks, F. Engels.


Dziea. T. 21. Warszawa: Ksika i Wiedza, 1964.
5

385

16

,
, , . ,
, ,
,
.
, ,
.
, ,
, ,
, .
, ,
.


- ,
, ,
. , ,
, .
-
, .
, ,
; ,
;
, ( )
; ,
,
.
, , -

387

, ,
.
(Peter Blau) ,
, ,
, 1.
,
-
, . ,
,
:
, , ,
.. , ,
, ,
.
, :
, ,
. ,
, , : )
,
; )
, ,
; ) ; )
.
,
. -
. ,
, ,
.
.
. - ,
,
. , , () : -
, ,
,
. -
.
,
, ,
. ,
,
, .
, ,
. , 1

Blau P. Exchange and Power in Social Life. New York: J, Wiley, 1964.

388

16

, , : )
, ,
; )
( ),
; )

, ; )

, , . , ,
, ,
: ) ,
, , ,
( ,
, , ;
, ,
, ,
, ..); )
, ,
(
, ,

); ) , ,
,
, , ,
; )

.


- , ,
: ?
,
,
(, , , ..).

, ,

.

,
.

, , -
.

389

,
,


. , ,
, ,
.
. , ,
,
,
,
, . ,
, ,
,
.
, ,
,
2.
,
, ,

.
,
(, , , ),

, {
).
, .
, ,
. , -
, ,
.
, ,
3
() ,
4
() ,
5
() ,
,
6
( ) .
2

Bourdieu P., PassersonJ.-C. The Inheritors: French Students and Their Relations to Culture.
Chicago: The University of Chicago Press, 1979.
3
Merton R.K. Social Theory and Social Structure. New York: Free Press, 1968. P. 426.
4
Parsons T. The Social System. New York: Free Press, 1951.
5
Lasswell H.D. Politics: Who Gets What, When and How? New York: Meridian Books,
1958(1936).
6
Shils E. Constitution of Society. Chicago: The University of Chicago Press, 1982.

390

1 6

, ,
.
,
,
,
. .
, .
, -
. ,
, ,
. , ,
. , ,
,
, . ,
- ;
,
, , , , .
.
, ,
. ,
, .
, .
,
,
. ,
, , ,
, ,
.., (
,
). ,
, ,
, , , , ,
. ,
. , ,
. ,
.
,
, .
. , , , ,
. , ,
,
,
, . , ,
, , ,
, .
, .

391


.
.
: , ,
, , - ,

. , .
.
,
,
. ,
- .
, , , ,
,
, .
, ,
.
, .

. ,
,
,
, ,
.. .
.
, ,
,
, .
. , .
,
, ,
.
- ,
, .
, ,
,
, ,
, , - . ,
, , .
. , , ,

, ,
, . ,
, . ,
, , , ,
, , , , , -

16

392

. , , ,
, ,
, ,
.
.
,
, , ,
, ,
, ,
,
.
:
:
. ,
.
,
. ,
, ,
, - ,
, .
, , , ,
, ,
,
. , ,
, , ,
, . ,
,
.
, ,
.
,
, , ,
.
,
,
.
12.

( )


( )

393

,
, ,
, .
, -
. ( ) -
, .
, .
( ,
),
. , ,
, .
,
. , ,
, () .
,
, .
, ,
, .
(),
. , , ,
, .
,
, ,
, .
, ,
, ,
.
, , ,
( ), (
), (
), (
). ,

, ,
.
,
, - . ,

, .
, ,
,
, ,
.
, ,

, , , -

394

1 6

, ,
. ,
, -, , -,
- . ,

, .
, ,
, ,
, , .


, ,
, , ,
, 7. .
, ,
, .
, , , ,
. ,
, . ,
(, ,
, , ..).
,
- ,
, .
-
, . ,
,
.

, ,
, ,
,
, ,
. ,
, , ,
, , ,
, , .
, ,
, , , , .
, ,
, 7

Weber M. Theory of Social and Economic Organization. Glencoe: Free Press, 1947 (1922).

395

, ,
.

. ,
, ,
,
.
, ,
- ,

: , , .
.
, .
, , ,
, ,
.
,
,
.
, ,
.
, ,

, ,
. ,
, ,
, ,
,
.
( )
, ,
, ,
.
,
. ,
, ,
. ,
.
,
.
, .
, ,
.
. ,
,
.

396

16

,
, :
( ) (
) ().
, ,
.
, ,
. ,

. . , ,
, ,
. , :
!
, .
- ,
.
, , .
(
),
.
, . ,
,
.

,
.
.
,
,
, ,
, , .
, ,
, ,
,
. , ,
,
. :
,
? (ad infinitum). ,
,
. ,
STASI ,
.
,
, - (

397

), , ,
, . ,
.
,
, , ,
, , .
: , , , , .
, .
, ,
, , , ,
. ,
, .
, , ,

.
,
, , . ,
, ,
.
,
,
, , .
, , . ,
, ,
. , ,
, ,
, ,
, .
,
.
, ,
. ,
, .
.
. , , ,
,
,
, ,
, . , ,
, , , , ,
. , -
, ,
(, ,
, ..). :

398

16

-. ,

, ,

. ,
. , ,
,
( )
.
, ,

.
, ,
.
, .
, ,
- .
, . ,
, .
, . 7, . ,
, -
, .
,
.
.
,
, ,
. ,

.

, , .

.
,

,
.
,
.
. ,
,
.
, ,
.
.

399


, . ,
,
,
, .

.
, . -,
,
. -, ,
, . -,
,
.
.
,
,
.
, . -,
,
( ), -,
,
, , ,
( ,
), , - ,
, (
).
,
.
(William F. Whyte)
8,
, ,
.
,
, ,
, . ,
,
. , ,
, , , ,
.
,
. , ,
8

Whyte W.F. Street Corner Society. Chicago: The University of Chicago Press, 1981 (1943).

400

16

- , -
, - , ,
.
,
.

. ,
,
, .
, (
,
, ). -
,
(, , ,
, ..).

.
, ,
.
,
, .
, , ,
, .


, , ,
. ,
.
, . .

. , :
, .
.
, : ,
(
). ,
, , ,
. ,
, ,
,
: , ,
, , , ,
,
.. ,
, ,
, ,

401

.
, , , ,
,

, .
.
,
, , ,
.
?
,
. , ,
.
. ,

,
.
, .

. -, ?
, ,
,
,
. : ?
,
, .

, ,
. ,
, .
: ?
,
.
,
.
.
: ?
,
, ,
.
,
.
,
.
,
. -, , -

402

1 6

( ) :
,
,
, , ,
, .
.
.
,
, , ,
, , .

.
,
- . ,
, .
, ,
,
. ,
, ,
,
, ,
.

, ,
.
- ,
, .
- ()
.
- , ()
.
- ,
- ,
.
- ,
, ,
, ,
,
.
- ,
, ,
.


- ,
.
- , , .

403

.
- -
.
-
.

- -
.

- , , ,

- , ,

, ,
.

- ,

.

- , , , ,
.
() - ,
,
.
-
-

- .
- ,
.
- ,
,
.
-
.

404

16

- ,
, .


39, 66, 57, 86, 90, 91 (. )

17

- ,
, , , ,
,
.
- .
, ,
, ,
. ,
, ,
. ,
- ,
, .
, , -
, ,
. - , , .
, , ,
, ,
.


,
, ,
, , ,
.
, ,
, ,
, -

408

17

,
, .
, , , .
,
,
, . ,
, , ,
, : , ,
. ,
,
. ,
, .
,
, ,
. ,
, ,
, ,
.. ,
, , , .
- ,
.
, ,
- , .
, .
, .
, : ,
, , , .
, , ,
, ..
, .
, ,
, .
, ,
. .


, ,
, , , , , ,
. ,
- , , , - , ,
, . ?
.
, , , -

409

: - .
, , ,
, . ,
,
, .
,
, , .
, , ,
, .
-
,
, , .
, .
, , ( )
.
,
, ,
, ,
, , .
, . -
,

, .
,
, . -
, ,
, -.
, ,
, - .
,
, ,
, , . ,
,
. ,
, ,
, ,
, .
, .
, -
, ,
,
. ,
- , ,
( , ) .
, , ,
, , -

410

1 7

, ,
-
. , ,
, ,
.
,
,
, , ,
, . ,
:
, ,
, , ,
, , , .
, ,
, ,
.
, ,
, ,
.
,
, ,

, .
,
. ,
, ,
, .
.
, ,
.
, ,
. ,
, , ,
.
, ,
, ,
.
, ,
. ,
,
(, ,
..)
( ,
), ,
.

411

:
- ,
, ,
. - ,

. .
,
,
, , .
, .
, ,
, , ,
, -
, .
-
, ,
, , , , . ,
, , , ,
,
..
,
, .
( , ,
..), ( ,
, ..), (
,
..).
, ,
.
,
, ,
,
. ,

.
. , ,
,
, ;
, . , ,
.
, , .

. , , ,
, - , , ,
, , , , , ,

412

1 7

.
, ,
,
,


,
, .
, , , ,
, , , , ,
(, , ), -
(), (
), (
). , -
, - , - .. ,
- , - .
, - .

413

,
, .
: -, -, -
,
, .
, ,
. ,
, : , ,
, . ,
, , , ,
, .. ,
, , , ,
.
.
. , ,
. (
- )
, . -
.

(1926-1984)
,

. - (Folie et
deraison, 1961), (L'Archeologie
du savoir, 1969), : (Surveiller
et punir, 1975).
,
,
. .
,
.

. .
,
. -
( ) ,
, .
, , , .
, ,
, , ,
.
.
. -

Foucault M. Historia seksualnoci. Warszawa: Czytelnik, 1995 ( - 2000).


Foucault . nie jest fajka. Gdask: Wydawnictwo Sowo-Obraz-Terytoria, 1996.
Foucault M. Nadzorowa i kara: narodziny wizienia. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 1998.
Foucault M. Narodziny kliniki. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1999.
Foucault M. Choroba umysowa a psychologia. Warszawa: Wydawnictwo KR, 2000.
Foucault M. Filozofia, historia: wybr pism. Warszawa: PWN, 2000.

, ,
, , , ,
. ,
, , , , , ,
, ..
.
, , ,
.
, , ,
, .
-
, , , . -
.
.
, , ,

414

17

, , ,
, , ,
, .
, ,
.
-
.
.
,
.
,
, .
, ,
,
(James Watson) 1 ,
XX .
,
, .
- ,
.
, , ,
.
. ,

, , ,
. ,
, , , .
, ,
.
. ,
.
, ,
, ; , ,
, , . ,

, , , ,
, . ,
, ,
,
. ,

.
,
.
1

Watson J.B. Psychology from the Standpoint of a Behaviorist. Philadelphia: Lippincott, 1919.

415

,
. , , -
, .
. -
. , , ,
, , .., - , ,
, , , , , ,
.. ,
(
).
,
, ,
, , . ,
,
. ,
( ,
, , ),
, ,
, , ,
.
.
,
,
, .

, , ,
.

, , ,
XX . .
.
, . -
,
(),
. .
,
.
- ( ). , ,
, ,
, , ,
, .
,
, ,

. , ,

416

1 7

.
, , ,
, , .
, ,
, ,
- , .
, ,
. ,
,
, ,
- .
, ,
, , . ,

.
, ,
. ,
,
,
, ,
, ,
.
, .
, .
,
XX ., (Charles Horton Cooley)
(George Herbert Mead), . ,
,
. , ,
, ()
, ,
.
, (
), .
,
, (, , , , , ),
, .
. ,
,
(tabula rasa),
, ,
, ,
, , ,
, . -

417

,
, .
, ,
, (self),
,
, , ,
: ,
, .
, ,
,
: ,
, ,
,
.
?
- .
(I), / (Me). I -
, , , ,
, ,
. . Me -
, . ,
, , , , ,
, .
( ).
, ,
, .
, ,
.
- , ,
.
, . ,
- , -,
, ,
. . ,
,
. , . - , -
( ). - , - .
, ,
. ,
; , ,
, , .
, ,
, .
, ,
(). ,

418

1 7

, , ,
.
-
, , .
, ,
; ,
, , ,
. ,
, ,
.
, , ,
- , . ,
, ,
, ,
. : ,
, ,
, ,
?


. , , .
,
, ,
. -
, , ,
, , ,
, (, )
, . .
,
. ,

. .


,
. ,
.
, ,
. ,
, . ,
. ,
.
. ,
. ,

419

, ,

.
.
,
.
, : -,
,
; -, ,
.
, ,

.

, ,
. ,
, .
(
),
().
, ,
, ,
, , ,
.

, , ,
.
,
,
- . ,
,
,
.
-
. , ,
,
,
.
-
, - - .
, , - ,
.
,
.
.

420

17

.
: ,
, ,
.
. ,

-
,
.
:
, , , .
, , -
. ,
, ,
.
. ,
, ,
. , .
, , ,
. ,
, . .
, ,
. , ,
, ,
, ,
..
.
- (
) . ,
, ,
. .
, ,
.
, ,
, ,
. ,
, , (),
. ,
, ,

.
,
- -
. , , -,
, -

421

,
,
. ,
, . ,
,
, ,
.
, .
, ,
,
, .

: , ,
, ,
, .
, , ,

. ,
,
, ,
.
, ,
,
. ,
, .
, - , - ,
- , -
.
, . -,
,
,
, , ,
, , , ,
. -, ,

, , ,
, ,
, ,
.
,
. , ,
, ,
, ,
, -
.

422

1 7



. -,
. , ,
. ?
- . ,
;
, ,
, , ,
, ,
. , - , - ,
, , -
.. , , ,
- , - , - , ,
,
. ,
.
-
. ,
,
, ,
,
. , ,
; ,
, ; ,
,
, -
, ,
.

.
.
, -
, , , ,
. ,
, ,
, , ,
, ,
. ,
. ,
,
, ,
..
, , , ,
.

423

, ,
,
, , ,

.
: ;
,
XIX . , ,
.
, ,
, , ,
.
, ,
. ,
. .
:
(Wrong) 2. ,
,
,
. ,
- ,
, - .
.
, .
.
, , ,
,
, .
, .
, -
.
, ,
. ,
,
. : , , , ,
.
: , , , ,
. :
, , , ,
, . 2

Wrong D. The Oversocialized Conception of Man in Modern Sociology // American


Sociological Review. 1961. V. 26. . 2. P. 183-193.

424

17

, , , ,
, .
,
, , ,
: , ,
; , , ,
, , , ,
. ,
, ..
, ,
, .
,
, , ,
, ,
. ,
, .
,
.
, , . ,
,
.
, .
? ,
,
, .
, - .
. -,
,
.
,
.
,
. ,
. ,
- ,
. ,
. -, ,
.
,
,
,
,
,
,
,
.

425

,
,
,
, .
,
,
- - .
?


, .
, (
) ,
. ,
, - .
, , , , , ,
, , ,
. , , ,
, , ,
. . 10 , , ,

. , , ,
.
, , , ,
, , .
: ,
, ,
. , , -
, , , .
,
,
, .
, , ,
, ,
, ,
, ,
. , , ,
, , . ,
, (),
. , , ,
,
, ,
,
, , -

426

1 7

, (,
), ,
, : ,
, , ,
..3
,
.
, .
, ( ),
( ,
).
,
, ,
.
, , .
, ,
; , , - ,
.
, ,
.
, , ,
, .
,
.
,
. , ,
, , .
- , ,
. - , , .
- ,
,
. ,
, .
, ,
, , ,
, ,
, ,
.

,
, ,
,
3

Merton R.K. Social Structure and Anomie // R.K. Merton on Social Structure and Science Sztompka. Chicago: The University of Chicago Press, 1996. P. 132-152.

427

. -,
. -
,
,
, ,
,
.
,
, .
,
,
. ,
, .
,
, .
:
, ,
.
, ,
.
, XX .,
,
, ,

,
.
- ,
. ,
,
,
, . - ,
, - - , ,

, ,
, .
,
, - .
,
- .
XIX .

.
,
, .
, -
.

428

1 7

,

, , ,
, ,
.

,
, ,
, ,
.
, , ,
.
- ,

. ,
, ,
,
.
. ,
-
, , , .
, . ,
, (, , , ),
(, , ,
), . ? -,
,
, .
. , ,
. ,
,
.
, ,
, -
,
. (
) (,
)
,
. .
,
:
, ,
(, , ,
,
). ,
, , , . -

429

, ,
.
, .
, ,
. ,
: ,
, ..
,
: ,
, , ..
, ,
,
,
. , ,
, ,
, , .
, .
, - ,
.
,
, ,
. -
, ,
: , , , ...

, , .
,
. , ,
,
,
, , , ,
, .

, ,

. ,
. ,
, ,
. , , ,
,
, ,
,

430

17

,
. , ,
, , , , ,
, ,
, ..?
,
. , ,
, , , ,
:
(,
), , , .
,
, : , ,
,
. ,
, , ,
.
?
. , , ,
, ,
, ,
. , , -
()
. . ,
,
, , .
,
. , ,
,
, ,
,
.

( ),
(Howard Becker) (Erving Goffman).
,
(, ),
, .
- ,
.
, , ,
,
, - .
, ,
, , .

431

, -
.
, , , ,
.
. - , (ex definitione),
. ,
4 .
( ) , ,
, .
, ,
, . ,
, , . -
.
, ,
,
: 12% , 39%
, 70% , 80%
82% .
, ,
- .
, .
,
. ,
, ,
, .
? ,
- , , ,
, ,

(-
) . ?
, :
, , , ,

. ,
, ,

, .
, , , .
.
.
?
, , ,
4

Gazeta Wyborcza. 1993. 23.11.

432

1 7

. ,
,
, .
,
, .
. ,
,
, ,
, ,
,
. , ,
, , ,
, , : ,
, , .
, ,
, ,
.
. ,
,
,
, , .
,
,
, .
, , ,
, , - ,
. ,
, .
: ,
, , : .
,
,
, ,
,
(, ,
). , . ,
,
, ,
, ,
, ,
.
. , ,
, , ,
. , ,
, ,

433

, ,

.


,
,
, ,
:

,
, .
,
,
, .
,
, ,
,
. -, ,
, , , . -,
, ,

. ,
, ,
( , ).

,
,
, , ,
.
,
. , .
- , -
, , , .
,
,
. - , ,
, .
, ,
, : ,
, , ,
,
.

434

17


- ()
, .
() - ()
,
.
() - ,
, .
- ,
, ,
.

435

, , -
, ,
, .
- ( )
, , ,
.
- , ,
, .
- ,
, ,
, , ,
, .

-
, , ,
.

- ,

, .

- , ,

.

- , ,
, ,
,
, , .

- , ,
, , , ,
.
- , ,
, .
- , , , , ,
, .
- ,
,
, ;
, , , , ..
- , ,
.
- , -
.
- , ,
( )
.
- , ( , ).
- (
), ,
, , .

- , ,
- , , , .
( , ) - ,
( ),
, ( ).
- ,
- ,
, ( ), .
- ,
,
.
-
(),
.


21, 59, 68 (. )

18


,
, , , ,
, , .
.
,
. ,
: - , -
. ,

,
, ,
, , . ,
, ,
, ,
.
, ,
, .
,
. , ,
, ,
, , (
), ().


,
, ,
, ,
. , -

437

,
, , , .
;
,
, .

.
, , ,
, : , ,
, .
,
(, ),
: , ,
,
, (),
. , ,
, :
,
, ,
, , .
, ,
, ,
.
,
, , ,
, , ( ),
, .
,
, ,
, -
- ,
. - -
,
- , , .
, - - ,
, , .
- , ,
, ,

. .
,
, ,
, ,
.
,

438

18



, .
.
, ,
, . ,
, ;
, , , .
,
,
, , .
,
,
( ),
( ).


,
,
.
, ,
, , ,
. -
-, ;
-
. : ,

. , , :
, ,
, .
,
, .
, , , -
, ,
?
,
, ,
,
, ? , , ,
, , ,
, , ?

, , , ,
, . -

439

? ,
, , ,
, ,
- ?

? ,
,
, - ?
, ,
, ,
, .
. .


, . - (
, , ). - ,
,
.
, -
-
, , .
, ,
, . -
. ,
, , , -,
, ,
,
- ,
(,
, , -
), -,
,
,
. ,
, - .
- , .
, ; ,
; ,
; ,
; , ;
, , ..

, -

440

1 8

.
.
, ,
. , ,
, ,
(
,
,
;
, ,
). ,
,
, , - ,
, (,
, ,
, , ..).
, ,
, ,

.
- (,
, , , , , ,
..).
,
, . ,
,
, ,
, .
, ,
- . , ,
.
,
. , ,

, ,
, .
- (
, , ,
, ,
..).

.
, -
.
- , ,
, (

441

, , , ,
..). -
, ;
, , , , ,
, .

, ,
-
. , ,
-
, , ..
, -
, , . 7,
(
, , , ,
..). , ,
,
- , ( )
( ). .
, - ,
- ,
, , , , -
,
..
, ..,
.

, , ,
,
.
,
, ,
,
. ,
, ,
, , , ,
. , , ,
,
, .
, -
,
. ,
, ,
-
?

442

18

, ,
, . -
,
,
. , : ,
, ,
. - ,
.
,
.
, - . , ,
, , ,
,
, ,
.
, ,
, . ,
, - ,
,
, . 10. , ,

,
. ,
, ,
,
. , ,
, , ,
, ,

, .
,
,
, .
,
, , , , ,
,
.
, , , ,
, - ,
.
,
, , .
, ,
,
.

443

, ,
. ,
, , ,
.
(, , ).
.
- ,
, ,
.
, , ,
,
, , , . ,
,
. ,
,
() .
, .


. , , , ,
, , .
, , ,
,
.

, , ,
, ..
, , , ,
, ,
, , .

.
, - - ,
,
( ,
), ,
,
, (
). , ,
,
.

.

. -

444

18

, , , ,
. ,
,
. ,
, ,
, .
,
, .
, ,
. ,
, ,
, , .

, ,
.


,
, ,
, ,
, , ,
, ,
.
. - .
, ,
, , . ,
, .
, ,
. -, ,
, ; ,
( , );
,
; ,
; ,
, , - .
.

, ,
, ,
, ,
, .
, , .
, - ,
, . -

445

, ,
. ,
;
;
; .

. - ,
, ,
, ,
, , ,
, . ,
- , , .
.
, ,
, ,
.., ,
, ,
, , ,
, .
-
,
, ,
. ,
, .

( ,
)
, (
, ,
).
, ,
,
, .
, ,
, ,
,
() , ,
(). , ,


( ) , , ,
, ,

,
, , .

446

18

, , , ,
, . , ,
-. ,
, ,
. ,
- ,
, (,
, , , , ).
,
, . , ,
XX .,
, ,

XX . , , ,
. , ,
, ,
,
. ,
.
,
. -,
, , ,
, ,

- .
- ,
,
, ,
, - ,
, ,
. , ,
.
- ,
, .

, ,
, -
.
.
- ,
.
,
, , ,

447

,
.
,
,
,
,
. ,
- ,
, -
. ,
, , ,
, -
, . ,
, , ,
,
. ,
, .

.
-
, ,
, , -
, , , ,
, , , ,
.

. - -,
;
. - ,
, ,
. -
, -
, ,
. -
, ,
,
, ,
,
, ,
. -,
, ,
,
-
. -
( , ),
, -

448

18

,
, .
, ,
, , , , ,
, ,
, , . , ,
,
.
,
. , ,
, , ,
.
,
,
, , .
(. 7).

. 7.


,
1
, .

, , ( ,
, , ). ,
, -, ,
, .
1
Merton R.K. Social Structure and Anomie // R.K. Merton on Social Structure and Science /
Ed. by P. Sztompka. Chicago: The University Chicago Press, 1996. S. 132-152; Jacobsen
Permissiveness and Norm Evasions: Definitions, Relationships and Implications // Sociology.
1979. May. S. 219-233.

449

, ,
(, ,
, ..). -
- , -
, - 50 , -
, - , , - , -
, - ,
.. ,
- , , ,
. , , ,
, , ,
.

, .
10-20
;
,
; ;
;
..
, , . ,
, ,
, : ,
!. ,
. ,
:
.
, , . ,
,
, , .
: ?.
, ,
, ,
.
, ,
,
, ,
. ,
,
, ,
, , - .

.
,
-

450

18

, ,
,
,
. , , ,
.
,
, . ,
, - , ,
. ,
, ; ,
, - , ,
; - ,
, , , .
,
, . -
, , ,
, ,
.
, ,
. - ,
. , , ,
, , , ,
,

, .
, (
),
(,
), ,
, . , ,
, , ,

.
,
,
, ,
,
.
,
, , , . ,
, ,

.

451


-
, , - ,
, , , , ,
, .
- , ,
, , .
-
(,
, ,
..).
- , , ,
, , ,
, , .
- , ,
.
- ,
, , .
-
,
.
-
, .
- ,
, .
- , ,
, ..,
, , .
- ,
, .
- , , ,
, , ,
.
- ,
,
.
-
, , .

452

18

- ,
, , , .
- , , ,
- , .
- ,
,
.


9, 47 (. )

VI

19
,

-
, , ,
.
. ,
, ,
-, , .
.
, .
:
,
.
.
, .


.


, .
, .
-, . ,
;
; ;
,
. , ( ) ,
, -
.

456

19

-, ,
: (),
, . : )
,
, ,
; ) ,
, ,
; )
,
, , ,
, ; )
,
, , ,
. ,
, ,
. , .
,
,
.
-, ,
. ,
: ,
, , .

:
, ; ,
; - ..

.
-, . ,
,
-
, .
-, . ,
,
;
; ,
.

457

( ).
,
(
,
; ; ,
).

. , -, ,
, (
), -, ,
-
, , , ( -
, -
, , ).

8 .


- ,
. , ,
. ,
-

,
, , . ,
,
XIX .,
. -

458

19

, .
.
,
(,
, , , ,
, , , ,
, ,
..). ,
,
, .

, ,
, .
.
().
.



XIX . .
:
) ,

,
(, ,
;
, ;
, ..); )

, , ,
- , ,
.
,
, : , ,
, .. , ,
, .
(
) .
, ,
,
-
, ,
,

459

,
, ,
(
), ,
, ,
,
(,
,
XX .).
,
, ,
.
,
. ,
,
, . ,
,
, ,
, ,
,
,
, .
-
(Kuhn) 1,
,
,
,
, ,
.


, ,
. ,
, .
,
,
, , ,
. ,

.

Kuhn . The Structure of Scientific Revolutions. 2nd ed. Chicago: the University Chicago Press,
1970 (1962).

460

19

461

13.

+
+

()

+
+

+
+

.
,
- () ,
. , , (
). , (
) . -,
- (, ),
. , , , , ,
- .
, ,
,
.

, ,
. -,
- , ,

.
, , ,
, -
, , , ,
. ,
, ,
, . -, (
) , ,
- , ,
, ,
, ,
. , , ,
, , -

;
, ,
, , ,
, ,
, ,
.
XIX . (Toennies),
(Gemeinschaft) ,
(Gesellschaft)
, .
, ,
, .
(

) , ,
. , ,
, .
,
, ,
, ,
, , -
,
. ,
, ,

. , ,
(, , ) .
, .
, , ,
; , , -
; , ,
..
,
, (
), ,
, .
;
,
, , ,
, (
, -
). ( )
. ,

, . ,
- ; - -

462

19

; - , -
. (Fromm),
, .
.
.
, , , , ,
? , ? , ,
- , -
, -
, - ,
? ,
,
.

XXI . ,
. , ,
.


- , ,
, . 2500 -
, , ,
, ,
, , .
,
. -
, .
, , , ,
- , -
(Chartres), -
, , , , -
, , .
XIX .,
.
- -, ,
, , , ,
,
, . - ,
, , , ,
, . , , ,
, -
, .

, ,

463

. ,
,
,
, , , ,
, ,
, ,
. -,
, ,
, ,
. , ,
, ,
.
, ,
, XX .
,
. , -
(Nisbet), -
XX . .
, ,
. ,
, . , , ,
.
, , . XX - , ,
: , .
, , ,
, , .
,
70 (
30 ),
,
, 3%
(
) (
), ,
, (
) .
XX . -
, ,
. -
. XX .
;
, ;

; ,
, ;
, ,

464

19

;
;
, , ;
;
,

,
. , .
, ,
,
. , .
,
,
, , ,
. (
, ), ,
, :
, , . , ,
- ,
, ,
. ,
, ,
( ). ,
, , , ,
, , ,
. , ,
, .

-
XX XXI . ,
.

, , , ,
, , ,
,
, ,
.
,
, , ,
.

XIX-XX . , ,
, .

. -

465

,
.
, ,
, . ,
, ;
, . ,

. ,
, ,
. . , -
(Pierre Teilhard de
Chardin), -
, , ,
, 2. ,
,
, , , , ,
, ,
.

:

,
. ,
, , .
- ,
. .
, ,
, ,
, .
, ,
, ;
, ,
.
- . , -
, , ,
.
, -
, .
, :
- , , (
)
.
2

Teihard de Chardin P. L'Avenir de l'homme. Paris: Edition du Seuil, 1959.

466

1 9

. -,
, , ,
( ). -,
, (
). -, ,
, ( ).
. ,
,
, , .
.
, , - , ,
, ,
, ,
. ,
(), , ,
, , ( ),
, .
.
, , ,
( ),
, ,
, . ,
, ,

, .
,
, ,
(,
). ,
, , ,
.

.
. (
) , , .
, , ,
- .
, (, ),
, .
-
, , , , ,
, , , ,
,
.
.
, -

467

. ,
?
,
, -
,
, , ,
, .
- ,
, ,
.
- , -
, ; ,
, , . ,
, ,
,
. , ,

. , (
, ),
.
, ,
,
.
, ,
,
, .
- . ,
,
, , ,
, - . ,
,
,
?
, .
- ,
().
,
, ,
, ,
, . -
, ,
.
, . ,
, , ,
. -
, .

468

19

,
,

. - .
, , ,
, ,
,
.
,
,
.
- -
.
, ,
, .
,
. ,
, ,
. ,
, ,
, ,
. , ,
, ,
.

, , ,
?
? .
,
, , ,
,
, ,
, ,
.
, - . - , , , , , ,
, , - , , ,
, , , , ,
, , , , .
,
. , , -

469

, , , ,
, .
, , :
, .
, , ,
.

- .
, , , ,
, ? , ,
,
, , -
, ,
,
. , ,
, , ,
. ?
,
. - , ,
, ,
, , ,
, . , ,
-
, - ,
.
, ,
, , . ,
(
,
,
) - ,
, .

, . ,
, ,
.
,
, ,
.
.
, . ,
,
, , ,
- .
, , , ,

470

19

. ,
, ,
.
,
.
, ,
, , ,
,
, ,
,
. ,
.
,
, . ,
.
,
, , ,
. , ,
, . :
.
, ,
, ,
,
, . ,
, ,
- ,
, ,
, , .


- ,
, ,
,
.
- , ,
,
, .
- ,
, , .
- , ,
, ,
, , , ..

471

- ,
.
- , ,
.
- , ,
(
, ).
- , ()
,
.
-
.
- , ,
, , .
- ,
.


31, 35, 44, 76, 99 (. )

20


. ,
, .

;
, ,
.
,
, .
, -
, 1.
.

, (
)
. , ,
,
,
.
: ,
.


XIX . 2:
, , ,
-

. : ,
, (
, ). - , .
.
XIX .
, ,

- , , ,
. ( ) ,
, , ,
, . ,
, ,
, ,
,
.
XIX .,
( ) ,
,
(
). (Toennies) (1887)
,
. (1897) ,
, , . (1922)
. XX .
: - (1930)3, (David Riesman)4,
, ,
. ,
,
.
, .
,
,
: , ,
5.

, ( ):
,
- , , , 3

Sztompka P. Society and Action: The Theory of Social Becoming. Cambridge: Polity Press,
1991; Sztompka P. The Sociology of Social Change. Oxford: Blackwell, 1993.
2
Nisbert R. History of the Idea of Progress. New York: Basic Books, 1980.

473

Ortega GassetJ. Bunt mas I inne pisma socjologiczne. Warszawa: PWN, 1982.
Riesman D. The Lonely Crowd. New Haven: Yale University Press, 1961.
5
Holton R. Problems of Crisis and Normalcy In the Contemporary Word // Alexander J.,
Sztompka P. Rethinking Progress. Boston: Unwinn Hyman, 1990. P. 39-52.
4

20

474

, , ,
, , . ,

, , .
, .
, ,
, ,
, .
.
, ,
, ,
, ,
, , ,
,
( ,
, ).

6.

, ,
. ,
, ,
. . ,
XX . ,
,
,
, ,
.
,
.


,
.
, . -
, , , ,
. -, ,
,
. -, , ,
, .
, ,
, ,
6

Durkheim E. Suicide. New York: Free Press, 1951 [1897].

475

, , , , ,
. -,
, , .

, , .
, ,
, , ,
, .
?
(
, , , , , ),
, ,,
, , , . ,
.
, ,

, , , .
, , ,
, , ,

, ,
, , ,
. ,
,
, .
XX .
XX .

, .
.
,
,
. ,
: , ,
, , ,
..
:
, ,
, ,
, , ,
.. ,
; XX .
, XX .
XX , ,
, -

476

20

,
. .
, ,
,
. -,
,
, , - ,
( )
, 7
. -,

- , .
-, ,
,
, ,
.

.
XX .

, .
(, ,
, ),
(,
), ,
, ,
, , , ,
,
, , , ,
,
(, ,
, ).
, ,
, , ,
, , , .
. , ,
,
. ,

.
: ,
8
(1927).
7

Ritzer G. McDonaldization of Society. Thousands Oaks: Pine Forge Press, 1996.


. .: Merton R.K. Social Theory and Social Structure. New York: Free Press, 1968.
P. 475.
8

477


,
. ,
, - .
: , -
, , , .
, : ,
, , .
- , ,
, .
, , ,
,
, . ,
, ,
, ,
, :
- .
, , , ,
.
,
,
.
, , ,
, ,
. , , ,
,
, ,
.
, ,
..
, , ,
, ,
.
,
- , , ,
, ,
.
: , ,
, , , ,
.. , ,
,
: ,
, ,
, , ,
, -

478

20

.. ,
, ,
,

.
,
,

, . ,
.
,
,
, , ,
.
,
1989 .,
.
1989 . ,
,
. ,

.
, (.,
, 77 ).
V


, , ,
,
. ,
: ,
, , , .
-
: , , , .. -
.
, ,
,
: ,
,
.
.
.
,
.
; ,

479

, ;
, ;

; ,
.
,
,
.

,
1989 .. , -
, .
,
: , ,
,
, - , .
,
.
, ,
9.
, , , , ,
. , ,
. ( )
, , , , ,
, .
, ,
,
10 ,
.

. -, , ,
.
,
. (
)
, (,
, - ,
, ),

(, ,
, ). ,
9

.: Sztompka P. The Year 1989 as a Cultural and Civilizational Break // Communist and
Post-Communist Studies. 1996. V. 29. 2. P. 115-129.
10
Sztompka P. Civilizational Incompetence: the Trap of Post-Communist Societies //
Zeitschrift fur Soziologie. 1993. H. 2, apr. S. 85-95.

480

20


,
(, ). , ,
, ,
- - , ,
, ,
,
, ,
.
-, -
.

.
,
,
- ,
;
;
, - , -
.. , homo sovieticus
homo economicus
, ,
.
-
,
.
-,
, ,
,
. ,
,
, , ,
, , , ,
, ,
, .. ,
, (
) , - .
,
, ,
-
,
1989 .
-,

- ,
, -

481

( ).
,

.
,
, ,
, , ,
.
,
, ,
.
,
.

.
.
.
, , ,
,
, , , ,
.. , ,
- , ,
,

, , ,
,
.

. ,
,

, .
: -,
; -, ; -,
- , ; -
,
.
, ,
, ;
, ,
, -
, , ,
.
(,
, ),
; ,

482

20

(, , , ),
,
- , , ,
- .

, ,
. ,
,
: , ,
,
,
, ,
..

-


. , .
, :
( , ,
) , , , ,
,
.
, ,
,
.
,
, ( )
, . ,
, , ,
, .
1989 . , ,
;
, , .
,
.
,

.
, ;
,
. :
, , ;

483

,
, ,
;
, ,

; ,
, , .
, , ,
,
.
,
. , ,
.
, , ,
, .
, ;

. ,
, ,

.
, ,
,
.
,
, , ,
, .
, , , , -
;
.
,
. , ,
,
, ,
,
. ,
, ,
, , .
- ,
,
,
.

484

20


, 11,
,
, .
: -, (
) 12 , .
(,
) (,
),
, ,
. - ,
, (
). -
,
.
- ,
,
. - ,
, , , ,
, ,
, 13.
: - , ,
, ,
,
14.
, ,
,
, . -

. , ,
, , , , , ,
,
, ,

, , ..
, , ,
,
, ,
..
11
Miszalska A. Reakcje spoeczne na przemiany ustrojowe. d: Wydawnictwo Uniwersytetu
dzkiego, 1996.
12
Sztompka P. Trust: A Sociological Theory. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
13
Wilkinson I. Anxiety in a Risk Society. London: Routledge, 2001.
14
Thompson K. Moral Panics. London: Routledge, 1998.

485


-
.
, .
, ,

, ,
,
. .


- ,
, .
,
: ,
, ,
, ,
. , ,
,
,
.
,
, , , ,
. ,
, ,
, , ..
, ,
, .
, , ,
, ,
..

,
15,
, 16.
.
, ,

(). ,
, 15
Merton R.K. Social Structure and Anomie // R.K. Merton on Social Structure and Science /
Ed. by P. Sztompka. Chicago: The University of Chicago Press, 1996. P. 132-152 ( 1938 ).
16
Giddens A. The Consequences of Modernity. Cambridge: Polity Press, 1990.

486

20

. ,
- , ( ) ( ),
. (),
(), ,
.
- , : ,
, ,
, - , .

,
. , -,
,
,
, .
,
, -
, ,
, .
, ,
,
, , .
,
1980- , , ,
, ;
.
-
,
, ,
.
- , ,
: ,
, ,
, .. ,
, , ,
,
- , ,
.
,
, , ,

.
, ,
,

, , -

487

(homo sovieticus).
,
,
.
, ,
,
, .
, , ,
,
.
, , , .
, ,
, ,
1989 .
,
.
, ,
( ),
, ..,
, , , ,
, , , ,
,
.
, ,
,
. ,
,
(),
( ),
( ). ,
, ,
. ,
,
,

,
, .
, ,
, ,
, ,
,
.

,
, ,

488

20

. ,
, ,
,
,
..

, . ,
, ,

.
,
,
,
, 17.
, , .

, , ,

18.
, ,
, ,
.
,

. , ,
, ,
, , ,

.
,
, ,
.

489

, ,
.
.
,
, (
).
, .
, ,
.
(. 9).

. 9.


, ,
, ,
.
?
: , , , ,


.
(
) .
- .
,
, 19. ,
, -

17

Mokrzycki E. A New Middle Class? // . Bryant, E. Mokrzycki (Red.). Democracy, Civil


Society and Pluralism. Warszawa: IfiS PAN, 1995. S. 219-238.
18
Nowak S. System wartoci spoeczestwa polskiego // Studia Socjologiczne, 1979. 4.

19
Archer M. Culture and Agency. Cambridge: Cambridge University Press, 1988; Sztompka P.
Society in Action: The Theory of Social Becoming. Cambridge: Polity Press, 1991.

490

20

, ,
,
. ,
.
, ,
, -
. ,

,
.
,
- . ,
,
, , , ,
.
. ,

, , .
,
- ,
? ,
, , , ,
,
.
,
. -, ,
. ,
, ,
,
.
, ,

. -
, , .
, -
,
, ,
,
. - ,
. ,
,
, , :
, , , ,
. -
, ,
, . -

491

- ,
, ,
.. - ,
, , ,
: ,
, , ,
, ,
, ,
. -
, ,
.


-
.
- ,
, ,
..
- , ,
,
.
- ,
, , .
- ,
, ,
, , -
.
- ,
, ,
.
-
.
-
,
.
- ,
.
- , ,
, .

492

20

- .
- , ,
,
, ,
.
- , ,
, , , , , .
- ,
, ,
.
- ,
, ,
.

21


77 (. )

,
,
,
. ,
, .
,
.
,
.
, , ,
,
, . ,
,
, (Henri Hubert), (Halbwachs),
.
, , ,
. ,
- ,
. ,
, ,
.
, , .

. , , .
,
, . ,
- , , ..;
- .

494

21

- ,
, , (
) , .
:
( ), ,
, ,

.
, ,
,
, ,
,
.


: -
.
, .
- .
-
(, - ,
).
. ,
, ,
.
, ,
.
, , ,
,
, .
, ,
- , - , - .
,
, .
, , ,
, , ,
, , ,
, , . ,
- ,
, - , , , ,
, . ,
- ,
, .

495

, , ,
,
, ( ).

, , -
, , -
. , ,
, - ,
,
. , ,
, ,
, , , , ,
.
, , ,
. .
,
. .
. ,
, ,
, -
, , .
,
,
, ,
. ,
, -
. -
, - . -
, ,
. -
,
.
, ,
, ,
, .
- ,
.
,
( , , ,
). ( ),
,
.
,
,
.

496

21

. , , ,
, ,
,
, ,
.
, ,
.
, ,
.
- ,
, .
, , . , :
, . , ,
, ,
, ,
, , , ,
. - , - , -
,
. , - ,
,
, , (
, ) - ,
, , .
, ,
; , ,
.
:
.
-
, , ,
, .
,

. , -, .
- , ,
, ,
. .
, , , . -
, .
, ,
, ,
, .
,
, ,
. , -

497

, . -, .
; (
) , , ,

. -
, ,
.
, ,
, ,
, ,
, .
, -
- , .
, -
,
. , ,
, , ,
, .
, - . , ,
, , ,
,
, , , . ,
, , , ,
, , ,
, ,
.



,
. . 19, - ,
.
(, ,
, ), . ,
, , , . ,
;
,
, .
- ,
,
.
, -
. (
, , )

498

21

- .
,
,
, ,
,
,

. ,
, ,
, .
,
, , , ..
, , , , - ,
.
, . ,
, ,
, , , ,
, ,
,
.



: , , ,
. -
,
.
,
. , ,
,
: , .
, - ,
, , ,
. ,
, .
, ,
.
,

. ,

, .
,
. ,

499


. ,
.
, ,
, , ,
, .
,
, , ,
, ,
, ,
.
,
.
, , ,
, , (
). , , ,
, , , ,
,
. .
60 60 - ,
XIV .
,
. , ,
, 29- (
).
, ,
, - , - ,
.
,

, .
,
, .

: ,
- , - .
, -
, .
,
,
,
,
.
,

500

21

.
-
. ,
,
XIV ., - -,
XIX .
, ,
. (Jack
Goody) ,
,
.
, , ,
, ,
. ,
, ,
, , ,
.
, , -
.
- , ,
. , ,
, , .
,
. ,
, ,
.
, ,
,
, ,
.
, . ,
,
. ?

, . -
, :
. , ,
, . -,
: .
,
. -,
:
.
,

. -,

501

, ,
. , ,
.
, :
.
, , .. : , ,
, . ,

: , ,
, , , , ,
, .. (,
) . -
, . - ,
, .
.
, , , .
,
.



- , , ,
. - , ,
.
, (,
, , ), ,
( ),
,
( ),
(,
). ,
. , .
.
,
,
, , ,
, .
()
, -
1.
, 1

Merton R.K., Sorokin P. Social Time: a Methodological and Functional Analysis // American
Journal of Sociology. 1937. V. 42. P. 619-629.

502

21

, .
, , .
,
, ,
.
,
.
, ,
, ,
- .
.
, - : ,
, ,
, , . -
, , , ,
, . , ,
, , :
, , , -.
,

. , , .
,
, : , , , .

(
, - ..),
, - ..
,
- : , , ,
.
,
. -,
, , , ,
, , ,
..
. . -,
, .
,
,
2.
, ,

.
2
Eliade M. Aspects du mythe. Paris: Galimard, 1963; Eliade M. Cosmos and History: The
Myth of Eternal Return. New York: Harper, 1959.

503

,
, ,
.
, ,
- ,
,
, , ,
,
-
-
.
- , .
.
, , ,
, ,
,
. ,
,
.
, .
. ,
, ,
, .
, ,
.
. ,
, , ,
.
, , .
,
,
,
. . ,
(
, ). ,
, .
, , , ,
,
, ,
. ,
,
, .., ,
..
-, .
-, ,
, ,

504

21

. , .
, ,
, , , - ,
.
, , ,
, .

, . ,
3, ,
, ,
,
, , ,
.
,
.
,
, .
,
, , , , ,
, , .

.
,
;
, -
, , .



,
. ,
, , ,
, , , ..
,
. ,
, ,
. ,
.
,
.
, 3

Giddens A. The Consequences of Modernity. Cambridge: Polity Press, 1990; Adam B. Time
and Social Theory. Cambridge: Polity Press, 1990.

505

. , , ,
, ,
.

, ,
(Szalaia),
, .
,
. - , ,
, , , ,
. , ,
. ,
.
, ,
- -
. ,
, 4.
, -
, , ,
, -

. , , -
, ,
, . -
,
, , ,
,
. - . ,
, ,
. - ,

, , , .

,
, . ,
, ,
,
. ,
,
.

. ,
, , ,
4

Merton R.K. Socially Expected Durations // Conflict and Consensus / Ed. by W. W. Powell,
R. Robbins. New York: Free Press, 1984. P. 262-283.

506

21


,
, ,
. ,

, -
.
,
, - (
)
. , , ,
, , , ,
,

. ,
( ,
, ).
,
, .
,
- , , ,
(
(deadline)),
, ,
. ,
,
, ,
, .
, . ,
, , , ,
,
,
, , ,

, .
,
, ,
. ,
, ,
,
.. ,
,
,
.

507


,
. ,
,
,
.
,
.
,
, -
, . ,
, , , .
,
.
,
. ,
, .
,
. ,
, , ,

. ,
, ,
- .
, ,
. ,
( ).
, .
. - .
,
, .
.

,
.
,
.
, .
, ,

.
. ,
, , -

508

21


.
, - . ,
, -
- ,
.
, - . ,
.
, . ,
.
, . -,
, . ,
, ,
. ,
( ); ;
,
.
.
-
. , -
,
.
. ,
. ,
.
, . ,
,
; , ,
, .
,
. (
)
,
.
,
(
, ).
, , ,
, ; ,
;
,
, . ,
,
. , , ,
, .

509

, , -
. ,
, ,
, , ,
.
, , ,
.. ,
, , -1;
,
. , , ,
; ,
. ,
, :
, , .
,
.
, - (
,
- ).

,
, ,
, , ,
(sacrum).
, ,
. . -
.
.
- , ,
. -
- , ,
- , ,
. ,
, ,
,
- .
,
.

, :
, ,
, , .

,
, - , .
-

510

21

. ,
.
5
. - (Evans-Pritchard) .
,
, , (Mclver),
. ,
, . ,
(Eviatar Zerubavel),
6
, .
,
, , ,
. .
, , ,
, .
,
. .
, . ,
; .
.

, ;
.
. .
.
,
, , , , , ,
. - ,
. , ,
:
, ( ,
, ) ( ,
). ,
,
, -
.


- ,
,
(, , , , , ).
5

Evans-Pritchard E.E. The Nuer. Oxford: Oxford University Press, 1940.


Zerubavel E. Hidden Rhythms: Schedules and Calendars in Social Life. Chicago: The
University of Chicago Press, 1981.
6

511

-
, - .
- , ,
.
- ,
,
.
( ) -
, .
( ) - (
) , ,
- ,
(, ..), , , ,
.. .
(, , ) -
,
, , .
- -
, ,
.
- ,
, , (
) , , ..
- , , -
.
- ,
,
(, ) (
).
- ,
, , , , ,
- .
- ,
, .
-
, ,
.
- , ,
, .

512

21

- ,
(, , )
, .
- , ,
.

22

79, 96 (. )

XIX .
: ,
.
.
, ,
, , ,
. ,
,
,
.
, ,
, .
.
,
- ,
. ,
.
,
. (
) .

1, , ,

.
,
, 1

Popper K.R. The Poverty of Historicism. New York: Harper & Row, 1961 [1957].

514

22

.
,
. ,
contradicto in adjecto.

(Nisbet)2. ,

, ,
. (Charles Tilly)
, XIX .,
3. ,
XIX .
(Immanuel Wallerstein),
XIX 4.

XX . ,
-
. , ,
, .

, . ,
,
, , .
,
.
, ,
,
,
.
,
,
.


- ,
XIX . .
XIX .
2

Nisbet R. Social Change and History. New York: Oxford University Press, 1969.
Tilly Big Structures, Large Processes, Huge Comparisons. New York: Rusel Sage
Foundation, 1984.
4
Wallerstein I. Unthinking Social Science: The Limits of Ninetheenth-Century Paradigms.
Cambridge: Polity Press, 1991.
3

515

.

, , ,
, ,
.

: , , ,
,
. ,
,
,
,
( ).

(1798-1857) (1820-1903).
, (
)
, (1809 1882).
, 70- XX . -.
, ,
, .
( ) ,
: )
, ) , )
, ) .
,
. , -
, ,
.
( ) .
, XIX .
.
, ,
, ()
, ;
.
,
.
.
-, :
,
, ,
. -, :
, , ,

516

22

, .
,
( , )
. -,
: ,
. -, : ,
, ,
. -, :

, - (,
). ,
.
, . -, : ,
, .
. ,
,
,
,
. (
) , -
; ,
,
. ,
, ,
, .
,
, .
(1859)
,
. -,
.
, . -,
,
, .
,
, , ,
. -,
. , ,
,
, , ,
(, , ).
:
, . -,
, -

517

.
, ,
. ,
, , ,
, .

. ,
( ),
.
,
: )
, , (
, ); ,

; ) ,
,
, ,
- ; )
,
, ,
( , ); )
- ,
, ,
,
, ; )
,
, ,
.
, , ,
.
(1820-1903)
, ,
.
,
1860-1896 ., .

(1894).
, , ,
, ,
,
, . ,
, ,

518

22

, , .
(
- ),
,
, - .

. ,
( ),
, ,
, .
, , ,
, , , ,
, .
,
, .
,
, ,
( ,
).
.
. ,
, ,
. ,
, , .
,
.

Kasprzak L. Spencer. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1967.


Szczepaski J. Socjologia: rozwj problematyki i metod. Warszawa: PWN, 1969. S. 122-148.
Szacki J. Historia myli socjologicznej. T. 1. Warszawa: PWN, 1981. S. 296-349.


, -
, .
. -
, .
. ,
,
.

. , ,
-

519

(
). ,
, .
,
,
(, , ,
, , ).
,
,
. , , ,
,
.
, -
, ,
. , ,
, ,
,
, , ,
.
, ,
, ,
,
, , ,
. (,
)
,
(
, , ;
).
.
( 1 8 1 8 - 1 8 8 1 ) - ,
.
.
: , ,
. ,
, .

, , , ,
- , , ,
- .
,
, . ,
.
, ,
-
.

520

22

,

, (1884).

, ,
.
XIX .
(1858-1917).
, , ,
. ,
, ,
.
, ,
.
,
( , ),
.
,
. , , ,
;
.
, .
, ,
, , ,
.. ,
,
.

. -,
; -, ,
(
); , -,
,
( ).
.

.
. (Lester F. Ward)
(1841-1913). ,
. ,
- ,
. ,
, ,
,
.

521

( . telos - ) ,
, ,
. , ,
. -
, .
,
- ,
. - ,

.
. ,
,
- .
,
, ,
.
,
,
.
, ,
, , . .

(1855-1936).
, 1887 .

.
,
( ), , ,
,
, ( ),
,
.
,
, , ()
- Gesellschaft.
,
, ,
, .
,

. ,
, , ,
, .
.
.

522

22



, ,

.
.
, ,
, . , -,

,
: , , .
-, ,
.
( ),
, , .
.
,
.
,
.
,
(
. ). , ,
, .
, ,

. ,
, , ,
.
, ,
,
( , ,
), ,

( , - ;
- , - ; -
, - , ..),
.

. .
. (Leslie A. White) (1900-1975)
, 5.

.
(
, ),
, ;

.
, , .
,
. , ,
.
:
; ,
; , ,
; ,
, (, , );
.
, ,
= , - , -
, .
, , ,
, .
(Julian Steward)
6
,
. , , ,

.
, ,
.
( ) .
.
, ,
,
. , ,

(, , ..).
(Marshall Sahlins),
,
7. -
,
.
6

White L. The Evolution of Culture. New York: McGraw Hill, 1959.

523

Steward J.H. Theory of Culture Change. Urbana: University of Illinois Press, 1979 [1955].
Sahlins M. Evolution and Culture. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1960.

524

22

,
.
, , ,
.
. ,
.

8. ,
. ,
.
, . ,
,
.
, ,
.
, ,
:

; -
; - ,
,
; -
, , ,
,
.
, ,
- (
).
- ,
,
: ) , ; )
; ) ; )
; ) . , ,
,
.
XX ., (1902-1979)

. ,
: ) ,
,
; ) ,

; ) , ,
8
Lenski G.E. Power and Privilege. New York: McGraw-Hill, 1966; Lenski G., Lenski J. Human
Societies: An Introduction to Macrosociology. New York: McGraw-Hill, 1974 [1970].

525

,
; ) ,
, ,
, , .
. ,
,
.
: )
, ) , ) .
.
, .

.
, ,
,
,
.
, ()
() .
.
,
, .
-

.



- ,
1970- . - ,
:
,
, .
.
, , .
. ,
( )
.
.. (1822-1884).
.
: -,
, ,
; -,

526

22

,
, ,
, , , ,
,
( ), ,
..; -, -
,
, (
,
, ). ,
,
.
,
.
( )
.
(Wilson). : 9
,

, .
.
,
: ) ,
, ; )
, , , ,
, ,
; )
,
, ,
.
(, , ,
, . (. Lumsden)),
,
, (, ,
10
) . -
. - ( -
). ,
;
, , ,
( ). 9

Wilson E.O. Sociobiology: The New Synthesis. Cambridge: Harvard University Press,
1990 [1975].
10
Wilson E.O. On Human Nature. Cambridge: Harvard University Press, 1978; Lumsden C.J.,
Wilson E.O. Genes, Mind and Culture. Cambridge: Harvard University Press, 1981.

527

, ,
. ,
, ,
.
.

.
XX ., :
.
.


195060- . ,

.
.
:
)
,
(
); ) : (
, ,
, ,
, )
(
, , ,
,
, , ,
, ); )
,
,
( ); ) -
,
, (
).

, ,
, , ,
. ,
,
. () .

528

22

.
: ) ,
, , ,
; )
, , (
, , , )
(
).
.
,
.
,
,
, -
, .
, , , .

. , (Walt Rostw)
11 ,
(take-off)
, . ,
(David Apter),
, .
,

, , ,
. (David McClelland)
12, ,
, ,
. ( ,

.) , (Alex Inkeles),
13,
, : ) ,
; )
; ) ; )
, ; )
,
; )
, , ;
.
11
Rostw W.W. The Stages of Economic Growth: A Non-Communist Manifesto. London:
Cambridge University Press, 1960.
12
McClelland D. The Achieving Society. New York: The Free Press, 1967 [1961].
13
Inkeles A., Smith D.H. Becoming Modern. Cambridge: Mass, Harvard University Press, 1974.

529



.
.
, , ,
( )
. ,

.
1974 . (Daniel
Bell)14. ,
: ,
. XX ., ,
, ,
. ? -,
;
( ,
, , , ,
, , , , ,
, ..)

. -, ,
( ,
, ). -,
, , ;


. -, ,
( ,
, , ..).
-, -
()
(, , ).

(John Naisbitt), 1982 . 15 - ,
. ,
, , ,
,
.
, ,
14

Bell D. The Coming of the Post-Industrial Society. London: Heinemann, 1974.


Naisbitt J., Aburdene P. Megatrends 2000: The New Directions for the 1990s. New York:
William Morrow, 1990 [1982].
15

530

22

. ,
. (
), ;
,
. , ,
( )
, , , .
( . - . McLuhan).
,
,
.
. , ,
, ,
,
, . ,
: ,
(
), ,
, (,
, , ;
), ,
( , , ,
..).
,
.
,
,
, ,
.
, , ,
,
.

(1848-1923)
, , ,
.
- (1896).
- (2612 )
(1916),
.

, ,
- aequilibrium.

531

, , ,
,
.
, ,
, ,
( ,
, , ,
, , ,
).
- , , , ,
, .
, . ,
, ,
, .
, , *.

(ad hoc), .
, , ,
, , ,
. , , ,
( , , ),
, ..
, ,
, , ,
.
,
,
, , -
. , , .

Pareto V. Uczucia i dziaania. Warszawa: PWN, 1994.


Pareto V. O rwnowadze systemu spoecznego // W. Derczyski, A. Jasiska-Kania, J. Szacki (Red).
Elementy teorii socjologicznych. Warszawa: PWN, 1975. S. 183-189.
Pareto V. Umys a spoeczestwo // W. Derczyski, A. Jasiska-Kania, J. Szacki (Red.). Elementy
teorii socjologicznych. Warszawa: PWN, 1975. S. 611-626.
Kojder A. Pareto // Encyklopedia Socjologii. T. III. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2000. S. 63-68.
Szczepaski J. Socjologia: rozwj problematyki i metod. Warszawa: PWN, 1969. S. 288-300.
Szacki J. Historia myli socjologicznej, tom I. Warszawa: PWN, 1981. S. 350-399.

* , , , , . - . .

532
22



.
, , ,
.
. ,
,
,
, .
,
. ,
.

. XIX .

.
(1822-1885),
, : )
, , ;
) ,
; ) ,
. ,
, , - , ,
- ,
.
: , , , , ,
, , , -, .
, ,
, : ,
,
,
- .
.
- ,
; -
, ; -
,
; ,
, ; , ,
. ,
;
,
. , XIX . -
, , ,
.

533

,
, -
:
, ,
, .

(1880-1936).
. ,
, -
, .
,
,
. .
, -
, (
, , ),
, ( ,
, , ).
.

, , -
.
, ,
(
).
: )
; ) ,
; )
, ; )
, (, ,
), (, ,
); )
; ) ,
, .
,
, .

.


(1848-1923) .

, (aquilibrium)

534

22

(disaquilibrium),
( aquilibrium).
,
, ,
. ,
, , . : ,
, , ,
, , - , ,
, ,
. , ,
, -
( ).
- ,
. - , - ,
.
. - : )
, , , ; )

: , , ; )
; )

, ) ,
,

.
- -.
: ) ,
, , -
; )
, ,
; ) ,
,
, ) ,
, ,
; ) , ,
,
, .

.
(1889-1968)
16,
,
16
Sorokin P.A. Social and Cultural Dynamics. . I-IV. New York: American Book Com
pany, 1937.

535

. ,
, ,
: ,
( ), -
( , ,
..), , ,
, ( , ,
..).
-
,
, .
.
: (, ) ,
- .
, : ) , ,
; )
, ; )
,
; ) , () ; )
, , , ; )
, ; )
.
, , : )
; )
, ,
; )
- ; )
,
; ) ,
, ; )
; ) (
) .
,
.
-
:

(). , VIIIVI .
.. - , V . .. -
, .
- IV . .. IV . .. - ; VI .
, , VI XII .
, ;
(XII-XIV .) - ,
XIV .

536

22

,
, .
,
, ,
,
.
, .
,
.
? :

. ,
,
, .
, ,
.
, , ,
,
, .
. ,
, , ,
; , , ,
.
. (1889-1968)
, .
- (The Sociology of
Revolution, 1928), (Social Mobility, 1927),
, (Society, Culture and Personality,
1947),
(Social and Cultural Dynamics, 1937-1941).
, , , ,
, - ( -)
, , . ,

, ,
.
, .
-
, ()
. - (), - , ,
.
.

537

- , .
, , ,
, , ..
,
: ,
, . :
. ,
, (),
- , . ()

, , , ,
, ,
, , ,
.
,
.
, - .

, .

. .
,
, , ,
, ,
, ,
-
.

Sorokin P.A. Zasady zmiany immanentnej // W. Derczyski, A. Jasiska-Kania, J. Szacki (Red).


Elementy teorii socjologicznych. Warszawa: PWN, 1975. S. 292-308.

-
- -
(1818-1883).
, ,
-
(1770-1831).
,
,
. ,
, , ,
.

538

22

, , ,
- , ,
,
.
, , . ,
- ,
,
.
:
-, , ,
, .
, ,
( ). ,
, .
,
,
, .
,
, , ,
. ,
, , :
,
, .

.
- . ,
,
, , -
,
,
.
, ,
, (
- ).
, ,
. ,
(
- ),
, ,
,
. ,
, ,
, .

. -
, ,

539

(
, ; ,
; ,
; , ..).
,
, , , ,
- ,
, . ,
, -
,
, ,
, ,
, ,
.
,
(, , ,
, ), , ,
,
.
(,
,

; , ,
). ,
, - ,
, , ,
- ,
( , ,
..).
.
- ,
.
, , , ,
- .
- , , .
, ,
-
, . -
, .

,
.
, ,
( )
, .
(, , ),

22

540


(,
,
,

).

. .
,
(, ), .
,
.
,
, ,
.
14.

,
.
, .
, -
, ,
, , ,
,
. ,
, ,
,
, . ,
,
, (,
, , -

541

). , ,
, , .
,
, .
.
, .
,
, .
,
,
. -
, ,
.

.
- ,
, (
, ),
,
, ,
.
(
) ,

, .
.
, (
, ):
,

.


, .
, .
, , -
, .

, .
( ),
- , , .
, , .
, -

542

22

.
,
,

. ,
, (1854-1938),
(1856-1918), (1888-1938). (1870-1924)

,
, .
(1879-1953),
, .

,
.

, .
,
.
, , .
,
,
.
,
, .
, : ,
, , , ,
, .
(1891-1937),
(1885-1971), (1900-1980).

, ,
, . ,
.
,
.
, , -
,
. ,
, ,
, ,
. , , ,
- , , ,
. , ,
( - ) .

543

.
, ,
,
.
. ,
,
, ,
,
, ,
.

,
,
.
,
. ,

.
- .
, , ,
, , .
,
, ,
.

.
,
.
: ) ( ),
, (
); ) ,
, ; )
( ), , ,
, ,
; ) , ,
; ) ,
, , .
- ,
. ,
, , -
, , ,
.
.
: (
), , , , -

544

22

, .
- , , ,
-
, , , .
- ,

, .


- ,
(-
, - - , - -
, - - , - - , - ..).
- ,
, , ,
.
- , , ,
( ),
. ,
, , ,
.
- , ,

.
-
, .
- ,

.
- , , ,

.
- , ,
, -
, .
( ) - ,
, ,
, , .

545

- , ,
,
.
- ,

,
, ,
.
- , ,
,
,
.
- , ,
,
, .
- ,
, .
- ,
.
- , ,
,
.


12, 60, 61, 71 (. )

23

XX .
, .
,
1 .
, 20
, :
().
,
, ,
, ,

, ,

. ,
, ,
.


- -
.
, -
(Norbert Elias), (Philip Abrams), (Charles
Tilly), (Christopher Lloyd), (Theda Skockpol),
(Michael Mann) . ,
1
AlexanderJ.. The New Theoretical Movement // Handbook of Sociology / Ed. by Smelser
Neil. Newbury Park, Sage, 1988. P. 77-102.

547

,
.
-, , -
,
. , ,
, .
-, ,
,
. , , ,
, ,
,
.
,
.
, ( ).
-,
, ,
, ,
, ,
.
,
.
-, , ,
,
, ,
.
-,
.

.
-,
( ) .
- - , -
, , , , ,
..,
. ,
( ) ,
,
.
-, , ,
, ,

. ,
,
.

23

548
(1897-1990)

,
, ,
. -
1980- .
, .
(Ober den
Prozess der Zivilisation, 1939), (What is Sociology,
1978), (The Society of Individuals, 1991)
,
, ,
, .
. ,
. - ,
, ,
, ,
, . ,
.


. , , -
.
.
,
.
, , , , ,
.
. (,
), .
- ,
, , , , , .
() ,
.
,
, , , ,
, .
,
.
,
.

Elias N. Rozwaania o Niemcach: zmaganie o wadz a habitu narodowy i jego przemiany. Pozna:
Wydawnictwo Poznaskie, 1996.

549


,
,
. .
, (Walter Buckley),
(Amitai Etzioni), (Alain Touraine), (Michel Crozier), (Anthony Giddens), (m
Burns), (Margaret Archer), .
, ,
, , ,
.

,
. -,
. , . , ,
. -,

, ,
. ,
, , , .
, , , .
-,
, , ,
, .
. -,
,
. -,
, .
,
;
, . , -,
, - ,
, , ,
:
.
,
, . ,
,
.
, ,
2.
2

Sztompka P. Society in Action: The Theory of Social Becoming. Cambridge: Cambridge

University Press, 1991.

550

23



: , ,
. ,
- . ,
, , .
, -
? , , . ,
, ,
: ,
, .
, ,
, ,
? ,
(, , , ..) -
. - ,
. ,
,
,
- .

, . ,
, ,
.
: ,
. , , ,
,
, , , ,
-
, .
, , ,
. ,
(
), ,
, . ,
,
,
.
, ,
- ,
? - .
, ,

551

, .
, , , , .
, ,
-
, - ,
- . ,
.
, ,
, .
,
,
, ,
, -
. ,
- ,
, ,
, ,
.
- - ,
. , , ,
,
, , , ,
.
, , -
.
,
(- ),
-, .
, - ,
. :
, ,
. -
, , , ,
, , , ,
, .
, -
. ,
: ,
, , - . ,
- - . ,
-
, ,
, ,
,
, , .

552

23


, ,
,
,
. .


,
,
. ,
.
,
: , ,
.
, ,
, .
, ,
- , .
.
, , .

,
.
, -
, , , ,
.. .
,
.
, , , -
, , , 3.
, ,
. , ,
, , , .
, ,
. ,
.
, ,
: ,
, .

- , ,
, -

, ,
, .
, ,
,
,
, .
, , ,
, . (George
Homans), , :
! 4 ,

. .
,
,
, , ,
, -
, , ,
. , ,
, , .
, ,
, ,
.
:

, - ,
, . , ,
.
( )
, - ,

.

, , ,
,
. ,
. , ,

, ,
, , , , . ,

, ,
. 4

Hook S. The in History. Boston: Beacon Press, 1955 [1943].

553

Homans G.C. Bringing men back in // Institutions and Social Exchange / Ed. by H. Turk,
R.L. Simpson. Indianapolis: Bobbs-Merill, 1971. P. 102-116.

554

23

.
,
,
, , , ,
.. , ,
.
, ,
,
. ,

, ,

.
, , ,
, ,
,
, , ,
,
, , ,
, :
, ,
, ,
, , , ,
, .
, ,
,
.
, (
),
.
, ,
(
), - ( , ,
, ,
).
.
-,
(- ),
, , ,
. -,


, ,
(
) ( ,

555

,
).
: , , , ,
, ,
,
, ,
.
(1805-1859)
,
.
(De la demokratie
en Amerique, 1835-1840),
(L'Ancien regime et la Revolution, 1856),
.
.
,
: )
( ); )
( ).
, , ,
.
,
, , ,
, -
, .

, , , .
, , ,
.
, -,
: , ,
, ,
. -,
:
, , ,
; , ,
. ,
.
, ,
. ,
, - , ,
.

556

23

:
;
; ,
, ,
( ); ,
-. ,
,
.
, .

de Torqueville . demokracji w Ameryce. . I, II. Krakow: Wydawnictwo Znak, 1996.


de Torqueville A. Dawny ustrj i rewolucja. Krakw: Wydawnictwo Znak, 1990.



. -
, -
, - . -,
.
, ,
.
, ,
- ,
.
.
.
-
. , ,
: , ,
, .
, ,
, - , , ,
, . , -
. :
, .
, , ,
, , .. ,
.
,
.
.
-

557

,
. ,
, (
), ,
( ),
. , , -
, - -
. ,
, .
, , - ,
,
, ,
, .


- , ,
,
, , .
- ,
.
- ,
.
-

.
- - ,
( , )
,
.
-
,
.
- , ,
, .
- ,
.
- ,
, , ,
.

558

23

- ,
(, , , ,
..) - ,
.
- , , ,
.
- ,
.
-
.

24


12, 60, 61, 71 (. )

.
-
, .
,
,
, .
( ,
)
.

: )
: , , ,
..; ) ,
; ) ,
; ) ,
,
; )
, ,
, , , ,
, ,
.



, , ,
, .
(1640),
(1776), (1789), -
(1917), (1919), (1949).

560

24

,

1989 .
,

. -,
,
,
, ,
, . -,

, ,
, ,
,
, . -,

,
,
,
,
, ,
, .

. -,
, , ,
. -,
( ,
),
,
, ,
. - - -
,

.

.
, XIX .,
, ,
. XX . .
. -, ,
, , ,
: , ,
- , ? -,
, -
?
, , -

561

. ,

.



: .
.
,
,
, ,
, .
,
,
, .
-
;
:
; ;
; .
, ,
, , , ,

, .
,
,

,
: , ,
, , .

.
,
, -
.
, ,
, ,
(
. 17 ).

,
,
, ,
. :

562

24

- - , ,
,
, ,
;
- -
, ,

;
- -
,
1.

. -,
,
, , ,
, ,
(
, , ,
..)? ,

, . -,
,
, ? ,

. 1989 .
( ),
, ,
, , ,
(, 10
),
(
).

.
( , ) -
,
,
. - (
), , ,
,
. ( ) -
,

. -
,
,
,
, . ,
, -
, ,
, , - .
, , ,
,
.

,
.
(1789), ,
, .
(.. , . 2 ) ,

, .
,
.
- ,
, , ,
.
,
, ,
,
.
.

: ,
. , ,
:
, ;
, , ,
, ,
,
, .
XIX . , ,
, , 2

' Huntington S.P. Political Order in Changing Societies. New Haven: Yale University Press,
1968. P. 264.

563

Edwards L.P. The Natural History of Revolution. Chicago: University of Chicago Press, 1927
Brinton C. Anatomy of Revolution. New York: Harper & Row (Vintage Books), 1965 [1938].

564

24

, ,
, , .

(James Davies) J-, , , ,
,
.
, ,
, .
, -
. , ,
, ,
, , ,
, ,
, .
.

:
(,
1956 ., 1968 .,
). ,
, ,
,
, ,
,
.
(
)
, .
, ,
,
,
, ,
.
,
,
, , ,
.
, . ,
,
, ,
, ( ),
.
, ,

. -

565

, ,
, ;
( ) ,
, ,
, ,
, . ,
(, , )
.

, , , ,
, ,
. ,
, -
, ,

.
, ,
,
. ,
.
, , ,
.
,
, .

. ,
, ,
, -
.
.


:

.
, :
.
- - ,
, , , , .

, ,
.
.
: ()

566

24

,
, .
,
,
, , , ,
,
, .
-
. (
- . .),

,
.
. ,
,
.
,
, , ,
.
, , , .
,
.
. ,
,
,
,
, ,
.

.
: ,
,
, ,
. ,
,
, ,
. , ,
, ,

: ,
; ;
; ,
,
.
, ,
,

567

,
, . ,
,
.
, ,
,
.


,
,
: ) ; ) ; )
; ) .
,
,
3 .
:
, , ,
,
.
,

: , , ,
, , ,
, ,
..
. ,
,
.

, .
(
4).

. , :
, ; , .
,
, ,
, ,
, , 3

Sorokin P. The Sociology of Revolution. New York: Howard Fertig, 1967 [1925].
Davies J.C. Toward a Theory of Revolution // American Sociological Review. V. 27. 1952.
P. 5-19; Gurr T. Why Men Rebel. Princeton: Princeton University Press, 1970.
4

568

24

- , ,
, . , ,
.
.

. (
,
) ,
,
. ,
, ,
. , -
,
.
, ,
, ,
, , .
,
, ,
, , . ,
? .
-
: ,
,
, ,
, .
,

. -
,
: ,
, .
,
, ,
, ,
. 5 ,

.

, (),
.
, ,
, , 5

Davies J.C. When Men Revolt and Why. New York: Free Press, 1971.




, ,
.

569


,
, .

, ; , (
- -)

. 11. J-
. , ,
,
.
. ,
6

, 6

Skockpol . States and Social Revolutions. Cambridge: Cambridge University Press, 1979.

570

24

.
, ,
, ;
(, )
.
- -
. ,
.
, ,
: , ,
,
.

.

,
.
,
.
-
,

,
, ,
7.
,
, ,
.
,
, ,
, .
, : )
; )
, ,
; )
(,
); )
,
. ,
. , ,
,
.

Tilly . European Revolutions, 1942-1992. Oxford: Blackwell, 1993. P. 8.

571


, ,
,
. ,

,
, ,
. , ,
, , ,
.
,
. -, ,
,
, , , ,
,
? ,
, , ,
,
, , -
, . -
?
, ,
? ,
:
,
? -,
? , ,
,
, , , ,
? - ,
, , ,
, ,
, .
, ,
? ,
? -, ,
, , ,
?

? -,
,
? ,
?
,
:

572

24

,
,
,
?
,
.


-
.
- , ,
, ,
, -
.
- ( ), ,
, ,
.
( ) - ,
,
.
-
, ,
( ) , ,
.
(, ) - ,
,

.
- ,
,
, ,
,
.
-
, , ,
.

573

- ,
,
, , ,
.
-
,
.
-
.
- ,
.
-
,
, .
- ,
,
,
, , ..
.
- ,
, ,
,
.
(J-) -
.
- , ,
, , .
-
, ,
, (
).
-
(, , , )
.
- ,
,

.

574

24

- , ,
, ,

.


3, 22, 34, 57 (. )

VII

25

,
: , , -
: , ,
, - .
,
,
.
- .

: .

, .

- . ,
,
,
XVIII - XIX .
, .

(,
XIX . XX .).
, ,
,
, , -
,
,
.

.

578

25

:

, :
. ,
,
.
,
.
, ,
(multiple modernities),
(Shmuel Eisenstadt), (Bjrn
Wittrock) 1 ,
( )
, , ,
,
,
.
,
,
XVI . (,
(Wallerstein), XVII . (
, ), -
, , ,
, .


: ,
, .

, -
, ,
- ,
, -
.

, .
,
,
,
?

. : ) 1

Early Modernities / Ed. by B. Wittrock // Daedalus. 1998. Summer. Cambridge: The American
Academy of Arte and Sciences.

579

, )
, )
, )
, )
, ) ,
.
, ;

. ,
, , .

, ,
.
(. 1929 .)
,

.
- (1970),
(1975), (1983),
(1988), :
(1993).
,
.
,
, .
, ,
. .
, ,
.
.
: ,
.
, ,
; ,
, , (),
, ( , ), .
,
. , ,
, .
, ,
.
, .
, ,

580

25

. ,
; .
, , ,
. ,
- , , , . .
.
, ,
, . ,
, , , .

Baudrillard J. Ameryka. Warszawa: Wydawnictwo SIC, 2001.


Baudrillard J. Rozmowy przed kocem. Warszawa: Wydawnictwo SIC, 2001.


,
. ,
. ,
, , ( :
),
.
(
), ( ),
(
), (Henry Maine) (,
, , ),
(Redfield) ( ).
,
,
. , .
(,
-).

.
.

.
, ,
, ,
. -,
.
(

581

).

,
. , , -
.
: , ,
,
, .
,
,
(, , , ..).

, ,
( , )
. -,
.
, -
.
.
,

, ,
. , -,
.
, ,
, , , ,
. ,
, . ,
,
.
, ,

. ,
,
. -

.
, ,


XX . .

. , ,
(pattern-variables)2. -, 2

Parsons . The Social System. Glencoe: Free Press, 1964 [1951].

582

25


- . , , - ,
, ,
.
, ,
, .

.

- .
, ,
, ,
,
, .
,
.
,
, ,
, :
- .
,
,
, .
, ,
,
, ,

. , ,
,
.

- .

, , ,
- , ,
, , , ..
, ,
. , , , ,
, , .
. ,
: , , , ..
, ,
, ,
.

583

- ,
,
- .

, -
.
: ,

, .
XX .,
, . ,
,
, , ,
, ,
,
.
.
.
,
. XX .

3,

.
.
.
,
, , , ,
,
,
.
,
, .
.
,
, ,
, , .
,

.
, 3

Kumar . Prophecy and Progress: The Sociology of Industrial and Post-Industrial Society.
Harmondsworth: Penguin, 1978; Kumar . The Rise of Modern Society: Aspects of the Social
and Political Development of the West. Oxford: Basil Blackwell, 1988; Kumar . From PostIndustrial to Post-Modern Society. Oxford: Basil Blackwell, 1995.

584

25

.
,
, ,
, , .
,
.
, ,
.
. ,
- , ,
.
,
, ,
, ,
,
.
- : , , ,
, .
. ,
, ,

. ,
,
( ). ,
,

. ,
.
- .
,

. ,
, . ,
: - .
, , .
,
, .
- , ,
, .
,
() (
). , , . : ,
, . , , .

585

- .
.
- , .
,
.
, . ,
, , , , ,
. ,
, .


, , ,
, ,
, .

, .
1950- ,
4.

, : (
, , ,
),
(
, ,
), ( ,
, ),
, ,
,
, . 1960-
(Bellah),
, , , ,
.
, ,
,
, 1970-
5
. ,
, , :
, , ,
. ,
, 4
5

Merton R.K. Social Theory and Social Structure. New York: Free Press, 1968 8. P. 249-278.
Inkeles A., Smith D.H. Becoming Modern. Cambridge: Mass, Harvard University Press, 1974.

586

25

, ,

.
. -, ,
. ,
,
, ,
,
, ,
, , .
,
, , ,
(
, );
,
, . , ,

,

.
-
,
,
,
,
.
,

, ,
, ,
. -
,
, , .
- , ,
, ,

, .
,
,
, ,
,
, , ,
.
-
,
-

587

. .
, , ,
, ,
,
, , ,
. ,
,
. ,

, - ,
,
, , ,
, ,
, ,
.
-
,
, , ,
, ,
,
. ,
, ,
, . ,
, ,
, , ,
.
, , ,
,
: , , ,
, .
,
( ), (
)

, ,
.
,
,
,
.
,
, , ,
,

.

588

25


XIX ,
. : , , , ,
, .

. , XIX .
XX ., XX
.
,
, .
,
, ,
.
,
. ,
, ,
, ,
,
.
,
, ,
,
, , .
,
, , :
, ,
, , ,
, ;
, .

, , , , ,
, , , ..

6.
, ,
, .
XX ., 7,
, .

, 6
7

Fromm E. The Sane Society. London: Routledge & Kegan Paul, 1963 [1956].
Marcuse H. One Dimensional Man. Boston: Beacon Press, 1964.

589

. . ,
, .
, - ,
(Gemeinschaft).
(Gesellschaft)
,
,
. .
, , ,
. , ,
. ,
, , XX .,
, ,
, ,
,

,
, .
,
, ,
,
, , .
,
. ,
, .
, ,
8,
,



. , ,
,
, ,
.

. , ,
, ,
. , - ,
,
, , .
,
,
, , 8

Bauman Z. Modernity and Holocaust. Cambridge: Polity Press, 1989.

590

25

.
, , ,

, .
, ,
, ,
. ,
, .
, ,
, , . 17.

, .
,
: ,
, ,
, ,
, ,
.. -
, -
. ,
,
(sustainable growth).
, ,
.

.
, ,
, ,

, .
,
-
.
, ,
, ,

( , ).

,
9
( ,
).

,
, , . , , Huntington S.P. Political Order in Changing Societies. New Haven: Yale University Press, 1968.

591

, ,
. , XX .
100 .
, .
-, ,
, ,
. -,
,
,
, , ,
. -, ,
, ,
,
,
, ,
.

- ?
-
. ,
, .

.
, . 22: ,
.
, , ,
, ,
, , , ,
,
.
. ,
,
.

,
,
, , . ,
, , ,
, , , -, ,
, -,
,
.
,
XX . , , -

592

25

, (Daniel Bell) (Alain Touraine). ,


. 22, ,
,
, ,
(Naisbitt), .

- , ,
. 10,
, ,

: , ,
, , , ,
, , ..

,

. ,
,
, 11 ,

,
, .

. , ,
,
,
.

:
.
,

, .
, ,
,
, ,
,
(
),
, ,
,
-

,
.
, ,
( . 6).
.

. ,
,

12:
, , ,
, ..,
.
,
, .
,
, ,
,

,
(, , ).
,
, ,
, , ,
,
.
, ,
,
,
. ,
.

, , , ,

, .
, ,
,
,
,
.

12

10
11

Dahrendorf R. The Modern Social Conflict. Berkeley: The University of California Press, 1990.
Drucker P. Post-Capitalist Society. New York: Harper, 1993. .

593

Inglehart R. Culture Shift in Advanced Industrial Society. Princeton: Princeton University


Press, 1990; Abramson P.R., Inglehart R. Value Change in Global Perspective. Ann Arbor:
University of Michigan Press, 1995.

594

25

.

, . , ,
, , .

.
1990- ,
,
. ,
, ,
( ,
),
,

13. , .
, ,
,
, ,
.. ,
1960- , ,
, - .
,
, - , ,
. ,
,
( ). - ,
,

, .
-
,
. , , ,
- , ,
- .
sui generis.
, ,
- ,
, , ..,
,
,
, , , ,
, - .
13

Fukuyama F. The End of History? // The National Interest. 1989. Summer. P. 3-18;
Fukuyama F. The End of History and the Last Man. New York: Free Press, 1992.

595

, , ,
, XX . ,
. ,
,
,
.
, , ,
- ,
,
,
. ,
.
()
,
,
.
(. 1938 .)
,
, ,
, ,
(LSE - London School of Economics)
.
:
(New Rules of Sociological Method, 1976), (The Constitution of Society, 1984),
(The Consequences of Modernity, 1990).
, ,
. ,
,
,
, .
, ,

.
, -
. ,
,
. .
,
: ,
, ,
, , -

596

25

, , . ,
, -
,
. ,
. ,
, - .
XX-XXI . ,
.
: )
;
) ,
; ) ,
; ) , .

Giddens A. Socjologia. Pozna: Wydawnictwo Zysk i Ska, 1998.


Giddens A. Trzecia droga: odnowa socjaldemokracji. Warszawa: Ksika i Wiedza, 1999.
Giddens A. Poza lewic i prawic. Pozna: Wydawnictwo Zysk i Ska, 2001.
Giddens A. Nowoczesno a tosamo. Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN, 2001.
Giddens A. Nowe zasady metody socjologicznej. Krarw: Nomos, 2001.
Sztompka P. Giddens // Encyklopedia Socjologii. T. I. Warszawa: Oficyna naukowa, 1998. S. 236-241.


, ,
,
: , ,
14 . ,
, , ,
, . ,
, , , ,
, , ,
. - ,
, ,
, , 15.
.
- ,
.
,
14

Giddens A. The Consequences of Modernity. Cambridge: Polity Press, 1990; Beck U.,
Giddens A . , Lash S. Reflexive Modernization. Cambridge: Polity Press, 1994; Beck U.
Risikogesellschaft. Frankfurt/M. Suhrkamp, 1986.
15
Giddens A. The Consequences of Modernity. Cambridge: Polity Press, 1990. P. 3.

597

, ,
.
,
. ,
. , ,
, ,
, , ,
.. , ,
,
,
.
- .
, , ,
,
.
, , , (
, , ). ,
(Risikogesellschaft),
. , ,
, ,
,
. ,
.
, :
( ),

, ,
.. -
, , ,
. ,

,
, , .
, ;
, ,
.

, ,
. ,
, .
, ,
, ,
. ,
,
. ,

598

25

, , , .
,
, .
, , ,
. ,
, .
,
.

. , ,
, ,
, ,
-
, .
,
,
, , ,
.
, . -
:
, ,
,
, .. -
,
, ,
, .
- ,
,
, .
. ,
.
,
. ,
. ,
, ,
, ,

, ,
,
.
, ,
. ,
, (
, , -

599

, ),
, ,
,
, ,
,
. ,
, ,

.
,

. - ,
,

( ).
- ,
, ,
, , ,
( - ).
- ,
,
,
- -
, ,
(
, , , , , ,
). , -

, ,
( , , ,
).
,
- .
,
.


- , , , , ,
.
- ,
( ,
..), .

600

25

- ,
,
, ,
, , ,
, ,

.
-
, ;
,
;
.
-
, ( )
.
- ,

, , ,
, , .
- ,
, .
( ) -
, ,
,
.
- ,
, , , ,
, , ..
- ,
,

, .
- ,
, , ,
,
.
- ,
, , ,
,
.

601

- , ,
,
.


5, 6, 13 (. )

26

, ,
- ,
.
, , ,
, . ,
, .

, .



, , ,
,
.
XIX ., ,
,
. .
XX . ,
,
, , .
, ,

1994 . 1998 .
, , .
, , ,
, ,
, ,
, . , -

603

, ,
, ,
, ,
, : , -,
, , . XX-XXI .
, ,
, , , , ,
, .
,
, , ,
.
,
. , ,
.
,
.
, ,
,
, 1.
? . -,
,
,
. ,
,
, ,
, .
, ,
: ,
,
II, -.
,
2
, .
-,
, , , ,
.
, .
.
.

.
. 1
Robertson R. Globality, Global Culture, and Images of World Order // Social Change and
Modernity / H. Haferkamp, N.J. Smelser. Berkeley: California University Press, 1992. P. 395-411;
Robertson R. Globalization: Social Theory and Global Culture. London: Sage, 1992.
2
McLuhan M. Understanding Media: The Extensions of Man. New York: Signer Books, 1964.

604

26

, -, . -

, , .
-, , ,
, -
- .

, , .
, : ,
, , ,
: -, , ,
, ..
. ,
, , ,
, , ..
,
, -
(, , , )
(
,
).

, ,
, (
), .

, , ,
.
(-
), ,
,
? ,
,
,
.
-, ,
. -
,
, , , ,
, , .
, ,
, ,
,
.
, ,
, .

605

- ,
,
, ,
.
.
, , , ,
.
, XV .
.
,

. ,
( )
1980- ,
.
(, ,
, ..)
.
.
- .
, .
.
,
-
, , ,
, , ..
,
, ( ,
) . ,
, ,
, , .
,
, ,
. ,
, ,
. ,
, .

. ,
, .
, .
(, - ),
.
,
, ( )

606

26

- , ( )
, . ,
,
, , ,
, . ,
.
(Michel Maffesoli)
. (
,
, , , , - ,
- )
, ,
.
. .
,
, , 3.
,
,
,
.
, .

. ,
, ,
.
, , , , , ,

. XX .

. , ,
.
,
,
. XX ., -
(D. Chirot), - .
,
( ),
,

, ,
4
.
3
Worsley P. The Three Worlds: Culture and World Development. London: Weidenfeld and
Nocolson, 1984. P. 960.
4
Chirot D. Social Change in the Twentieth Century. New York: Harcourt Brace Jovanovich,
1977. P. 7.

607

,
.
.
5. ,
.
, ,
, .
, ,
, (,
6),
.
,
, ,
- (
).
. ,
7.
,
, ,
8.


,
,

XX .
. -
, 1902 .
. . ,
.
,

.
, ,
.
,
. 3
Schafer W. Global History: Conceptual Feasibility and Environmental reality // Stony
Book: State University of New York Paper, 1991.
6
Davies N. Europe: a History. London: Pimliko, 1997.
7
Elias N. The Retreat of Sociologits into the Present // Theory Culture & Society. 1987. V. 4.
2 - 3 . P. 223-248.
8
GiddensA. Sociology. Cambridge: Polity Press, 1989.

608

26


. ,
,
, ,
, .

,
. ,
. ,
, .
, ,
, , XX .
. ,
,
.

,
.
9
,
,
- . ,
,
. - , .
10 .
, , ,

, .
. -,
,
. -,
- , ,
, .
, ,
.
,
. , , ,
- .
.
,
, ,

, ,
.

11. ,
- ,
.
. ,
.

,
. ,
,
.
. ,
,
. ,
, . -

, ,
. ,
, , ,
, ,

.
,
, -
12
, .
. - -,
, ,

. ,
,
, ,
. -
. -,
,

, , ,
. -
11

Prebisch P. The Economic Development of Latin America and Its Problems. New York: UN
Publications, 1950.
10
Frank A.G. Latin America: Underdevelopment of revolution. New York: Monthly Review
Press, 1969.

609

Cardoso F., Faletto E. Dependency and Development in Latin America. Berkeley: California
University press, 1969.
12
Wallerstein I. The Modern World-System I. New York: Academic Press, 1974; Wallerstein I.
The Modern World-System II. New York: Academic Press, 1980; Wallerstein I. The capitalist
World-Economy. Cambridge: Cambridge University Press, 1983 [1979]; Wallerstein I. The
Modern World-System III. San Diego: Academic Press, 1989.

610

26

. ,
,
. , ,
.
, , XVI .
.
.
,
,
. .


.
.

.
,
: , .
: , ,
- .

, ,
( )
.
, - ,
.
.
XX .
.
,
,
,
. , ,
, , .
-

. ,
,
- ,
.

:

.

, -

611

, ,
, . ,

, .
.


, ,
,
(1884-1942) .. - (A.R. Radcliffe-Brown) (18811955),
,

. ,
, ,
. ,
, , ,
, , , .. -
. , ,
.

. , ,
, , ,
.

,
,
, ,
,
, .

, - , ,
.
,
- , , ,
.
.
;

,
, homo sovieticus.
,
-

612

26

.

;
,
.
, , ,
,

, ,
; ,

.
, ,
,
; ,

; ,
. ,
,
,
.
, ,
.
,
.

. :
.
-, ,
, . ?
.
,
. ,
, ,
, ,
.

, --, (
-- - IHT), .

. , ,
,
, .
, ,
. , ,
, -

613

, , ,
: ,
, ,
, ,
, .. ,
, ,
,
. ,
, .
, ,
, ,
, .
, , --, -,
, - . ,
,
,
. ,

.
, ,
, ,
. , ,
, ,
,
, , ,
,
. , .
, , ,

, , .
. ,
, ,

.
, .
( - ),
,
, ,
.
,

.
, ,
.

614
26


,

. , ,
: , -
.

,
, 13. ,
,
, , , . -
,
. -
,
. ,
. - (
). ,
,
.
,
:
.

, .
,
, ,
, , .
, , ,
, , .
, ,
, .
,
. ,
. ,
,
(, , ), -
, - , -
(
, !), -
. ,
. 13
Hannerz U. The World in Creolisation // Africa. 1987. V. 57. 4. P. 546-559; Hannerz U.
Notes on the Global Ecumene // Public Culture. 1989. V. 1. 2. P. 66-75; Hannerz U. Transnational
Connections: Culture, People, Places. London: Routledge, 1996.

615

, , -
, - ,
, , -
( ). ,

. , ,
,
,
,
.
,
. -
.
( - ), -
,
, , , , ,
.
, , ,
,
. ,
, ,
.

.
,
.
, ,
, ,
, ,
,
.
,
, .
- .
,
. .
-,
, ,
, . , ,
, , .
, , ;
, ;
, ; , .
,
,
. , -

616

26

,
. -

. ,
,
,
.
, , , , , .
, , , -
-.
( ) -
.

, .
:
.
,
.
.
,
, ,
, .
- ,
.
,
, , .

, , ,
, . ,
.
, ,
.
.
,
, , .

14
.
, ,
, , ,
,
, . ,
14
Eisenstadt S.N. A Reappraisal of Theories of Social Change and Modernization // Social
Change and Modernity / Ed. by H. Haferkamp, N.J. Smelser. Berkeley: University of California
Press, 1992. P. 412-430.

617

,
, ,
, , ,
. ,
, ,
.
,
, .
- (
), . ,
,
.
,
. -
,
. ,

.
,
, ,
,
. -
.
.
-
, ,
.
,
, . , -,
, ,


.
, ,
.



,
,
15. 15

Robertson R. World-Systems Theory, Culture and Images of World Order// Globalization.


London: Sage, 1992. P. 61-84.

618

26

. ,
,
. , ,
, .
, ,

, . ,
, ,
,
,
.
.
(Gemeinschaft)
(Gesellschaft),
. 8, ,
,
. - I.
,
,
,
, ,
,
. ,
,
.
, .
, ,
:
, ,
, , ,
, ,
, .
- II.

. , ,
. ,
, , .
,
,
, II
.
, ,
.
- I,
, ,
, -

619

. -
. ,
,
.
, ,
,
( ).
, - II,
, ,

.
,
,
, ,
.
-
, ,
, ,
.
, ,
.
, ,
.
,
.
,
, , .


- ,
, , .
- , , ,
, , ,

, .
- ,
, ,
, ,
.
- ,
, .

620

26

- ,
, ,
.
- , ,
(),
,
.
- ,
,
.
- ;


.

- ,
.
- ,

-
.
- ,
, , , ,
, ,
.
- ,
(), , , ,
,
, , , .
-
, ,
.
- , ,
, , ,
.
() -
, ,
, , , .


7, 19 (. )

,
. , -
. ,
. , , ,

. ,
120 .
(1) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) , .
(2) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(3)
, . ?
) ,
) ,
) ,
) ,
) , .

622

(4) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(5) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(6) , (
) :
) . . -,
) . ,
) . ,
) . ,
.
) . .
(7) -
, :
) ,
) .
(8) -
, :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(9) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(10) ( ) :
) ,
) ( ) ,
) ,

623

) ,
) .
(11) , ,
. ,
:
) ,
) ,
) ,
,
) ,
,
)
.
(12) , ,
, :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(13) -
:
) ,
) ,

) ,

) ,
) .
(14) , ,
, . ?
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(15) , , ! :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

624

(16) ,
, . ?
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(17)
. ?
) , ,
) , ,
) ,
) ,
) .
(18) , . ,
, .
, :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(19) -
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(20) , , :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(21)
:
) ,
) ,
) ,

625

) ,
) .
(22) :
) ,
) ,
) ,
) ,
)
(23) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(24) -
, . ?
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(25) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(26) - :
) .
) ,
) ,
) ,
) .
(27) , , .
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

626

(28) - , :
) ,
) , ,
) ,
) ( ).
) .
(29) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(30) :
) ,
) ,
) , ,
) ,
) .
(31) :
) ,

) ,
) ,
) ,
) .
(32) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(33) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(34) - :
) , ,
) ,

627

) ,
) ,
) .
(35) ::
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(36) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(37) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(38) (
) :
) ,
) ,
) (, , )
,
) ,
) .
(39) , ,
, - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(40) , ,
, :
) ,
) ,

628

) ,
)
) .

629

) ,
) ,
) ,
) .

(41) ,
, :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(47) , - :
),
) ,
) ,
) ,
) .

(42) , - ,
, - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(48) , ,
, - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(43) :
) ,
) ,
) ,
) , ,
) ( ) .

(49)
?
) ,
) - ,
) , ,
) , ,
) .

(44) () ,
(, ), , - :
) ,
),
) ,
) ,
) .
(45) - :
) ,
) ,
) ,
) ( ),
) .
(46) , -
,
. :
) ,

(50) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(51)
, . ?
) ,
) ,
) ,
) ,
)
.
(52) , :
) ,

630

) ,
) , ,
) ,
) .
(53) , , , , , :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(54) , ,
, - :
) ,
) , ,
,
) ,
) ,
) .
(55) , , , :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(56)
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(57) :
) ,
)
( ),
) ,
) ,
) .

531

(58) - ,
. -
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(59) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(60)
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(61) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(62) , ,
, :
) ,
) ,
) (),
) ,
) .
(63) - (),
:
) , ,
) , ,
) ,
) ,
) .

632

(64) ,
, , :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(65) , , ,
:
) .
) ,
) (),
) ,
) .

633

) ,
) .
(70) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(71) , ,
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(66) -
, , :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(72) :
) ,
) ,
) (),
) ,
) .

(67) :
) ,
) ,
) , ,
) ,
,
) .

(73) , ,
, :
) ,
) ,
) ,
) .
) .

(68)
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(74)
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(69)
:
) I,
) Me,
) ,

(75) ,
:
) ,
) ,
) ,
) .

634

) .
(76)
, . ?
)
) ,
) ,
) ,
) .
(77) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) ( ).
(78) , ,
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(79) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(80)
?
) - ,
) - ,
) ,
) - ,
) .
(81)
?
) ,
) ,
) ,

635

) .
) .
(82)
?
) , ;
)
, , ,
;
)
, , ;
) ,
;
) , ,
.
(83) ?
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(84)

)
) ,
) ,
) ,
) .
(85) (, )
?
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(86)
?
) - ,
) ,
) ,
) ,
) .

636

(87)
?
) ,
) ,
) ,
) .
) .
(88) , , ,
, :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(89) , ,
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(90) , , , - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

637

) .

(93) , , -
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(94) ,
3. (
)- :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(95) ( ) - :
) ,
) .
) ,
) ,
) .
(96) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(91) , .
,
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(97) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(92) ,
. ?
) ,
) ,
) ,
) ,

(98) :
) ,
) ,
) ,
) .
) .

638

(99) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(100) ,
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(101) , , :
) , , ,
) ,
) , ,
) ,
) , , , ,
, .
(102) , :
)
,
) ,
)
,
) ,
) .
(103) - - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(104) - :
) , ,
) ,
) ,
) ,
) , ,
.

639

(105) -
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(106) , :
) ,
) ,
) , , ,
) ,
,
) .
(107) 1989 .
, :
) ,
) , ,
,
) ,
) ,
,
)
.
(108) - :
) , ;
) ,
;
) , , ,
;
) ;
) , , .
(109) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
() :
) , ,
) ,

640

) ,
) , ,
) , .
(111) ?
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(112) , :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(113) - :
) , ;
) , ,
;
) , ;
) ,
;
) .
(114) - , :
) , ;
) , ;
) ,
;
) ;
) .
(115) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(116) :
) ,
) ,
) ,

641

) ,
) .
(117) 16
. :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(118) ,
, , , ,
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(119) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(120) ;
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(121) - :
) (),
) ,
) (),
) ,
) .
(122) ,
, , - :
) ,
) ,
) ,

642

) ,
) .
(123) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(124) :
) ,
) ,
) ( -
),
) ,
) .
(125) ,
, - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(126) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) - .
(127) , ,
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(128) (
) ,
, :
) ,
) ,

),
) ,
) .
(129) :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(130) - , :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(131) - , :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(132) - :
)
)
)
)
)
(133) - :
) (),
) ,
) ,
) ,
) .
(134) - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

643

644

(135) - :
) ,
) , ,
) ,
) ,
) .
(136) - :
) , ,
) ,
,
) ,
) ,
) .
(137) - :
) , ;
) , ;
) ,
;
) , ;
) , .

645

(141)
, . ?
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(142) - :
) ,
) ,
) , ,
) (, , )
,
) , .
(143) , , - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(138) -
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(144) :
) ,
) ,
) (),
) ,
) .

(139) - - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(145)
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(140)
. :
) ,
) ,
) ,
) ,
.
) .

(146) :
) ,
) , ,
) , ,
) ,
) , .

646

647

(147) , - (
) , - :
) ,
) (, ),
) ,
) ,
) .

(153)
)
)
)
)
)

(148) :
) ,
) ,
) ,
)
) .

(154)
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

(149) , , - :
) ,
) ,
) ,
) , ,
) .
(150)
:
) , ,
) , ,
) ,
) ,
) .
(151) -
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(152) , ,
, :
) ,
) ,
) ,
) ,
) , .

- :
,
,
,
,
.

(155) , ,
,
) ,
) ,
) ,
) -,
) .
(156) , , - :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .
(157)
:
) ,
) ,
) ,
) (, , ),
) .
(158) - -
, , :
) ,
) ,
) ,
) ,
) .

648

(159) , , :
) ,
) ,
) ,
)
) .
(160) , -
:
) ,
) ,
) ,
) ,
) .


(1)
(2)
(3)
(4)

(5)

(6)
(7)
(8)
(9)
(10)

(11)

(12)
(13)
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
(21)
(22)
(23)
(24)
(25)
(26)
(27)
(28)

, , ,,

(29)
(30)
(31)
(32)
(33)
(34)
(35)
(36)
(37)
(38)
(39)
(40)
(41)
(42)
(43)
(44)
(45)
(46)
(47)
(48)
(49)
(50)
(51)
(52)
(53)
(54)
(55)

(56)

(84)

(57)
(58)
(59)
(60)
(61)
(62)
(63)
(64)
(65)
(66)
(67)
(68)
(69)
(70)
(71)
(72)
(73)
(74)
(75)
(76)
(77)
(78)
(79)
(80)
(81)
(82)
(83)

'

(85)
(86)
(87)
(88)
(89)
(90)
(91)
(92)
(93)
(94)
(95)
(96)
(97)
(98)
(99)
(100)
(101)
(102)
(103) 6
(104)
(105)
(106)
(107)
(108)
(109)

(110)
(111)
(112) 6
(113)
(114)
(115)
(116)
(117) 6
(118)
(119)
(120)
(121)
(122)
(123)
(124)6
(125) 6
(126)
(127) 6
(128)
(129)
(130)
(131)
(132)
(133)
(134)

(135) 6
(136) 6
(137) 6
(138) 6
(139) 6
(140)
(141)
(142)
(143) 6
(144)
(145)
(146)
(147)
(148)
(149)
(150) 6
(151) 6
(152)
(153) 6
(154)
(155)
(156) 6
(157) , , , ,
(158)
(159)
(160)

649

-
,
(1) Adamski . Socjologia malenstwa i rodziny. Warszawa: PWN, 1982.
(2) Anderson B. Wsplnoty tvyobrazone. Krakw: Wyd. Znak, 1997.
(3) Arendt H. O rewolucji. Krakw: Wyd. Totus, 1991.
(4) Bauman Z. Socjologia. Pozna: Wyd. Zysk i Ska, 1996.
(5) Bauman Z. Wieloznaczno nowoczesnoci - nowoczesno wieloznacznoci
Warszawa: PWN, 1995.
(6) Bauman Z. Zarys socjologii: zagadnienia i pojcia. Warszawa: PWN, 1962.
(7) Bauman Z. Globalizacja. Warszawa: PIW, 2000.
(8) Becker H., Barnes H.E. Rozwj myli spoecznej od wiedzy ludowej do socjologii.
Warszawa: Ksika i Wiedza, 1964-1965.
(9) Berger P., Luckman T. Spoeczne tworzenie rzeczywistoci. Warszawa: PIW, 1983.
(10) Berger P. Zaproszenie do socjologii, wyd. 7. Warszawa: PWN, 2001.
(11) Bokszanski Z. Stereotypy a kultura. Wrocaw: Monografie FNP, 1997.
(12) Chmielewski P. Kultura i ewolucja. Warszawa: PWN, 1988.
(13) Dahrendorf R. Nowoczesny konflikt spoeczny. Warszawa: Czytelnik, 1993.
(14) Derczyski W. Jasiska-Kania A., Szacki J. (red.). Elementy teorii socjologicznych.
Warszawa: PWN, 1975.
(15) Domaski H. Presti. Wrocaw: Monografie FNP, 1999.
(16) Ehrlich S. Dynamika norm, wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogic
zne, 1994.
(17) Ehrlich S. Wice wzory zachowania. Warszawa: PWN, 1995.
(18) Firth R. Spoecznoti ludzkie. Warszawa: PWN, 1965.
(19) Goban-Klas T. Media i komunikowanie masowe. Warszawa: PWN, 2000.
(20) Haas E. Spoeczny kontekst znacze w teorii symbolicznego interakcjonizmu: Lub
lin: Wyd. KUL, 1987.
(21) Jawowska A. Drogi kontrkultury. Warszawa: PIW, 1975.
(22) Katz D., Kahn R.L. Spoeczna psychologia organizacji. Warszawa: PWN, 1979.
(23) Kempny M. Wymiana i spoeczestwo. Wrocaw: Ossolineum, 1988.

651

(24) Kempny M., Szmatka J. (red.). Wspiczesne teorie wymiany spoecznej. Warszawa:
PWN, 1992.
(25) Kiciski K. Orientacje moraine, wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo UW, 1998.
(26) Kloskowska A. Kultura masowa: krytyka i obrona, wyd. 2. Warszawa: PWN, 1980.
(27) Kloskowska A. Kultury narodowe korzeni. Warszawa: PWN, 1996.
(28) Kloskowska A. Socjologia kultury. Warszawa: PWN, 1981.
(29) KojderA. Godno i sia prawa. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1995.
(30) Kozyr-Kowalski S. Klasy i stany. Warszawa: PWN, 1979.
(31) Krasnodbski Z. Upadek idei postpu. Warszawa: PIW, 1991.
(32) Krasnodbski Z., Nellen K. (red.). wiat przeywany. Warszawa: PIW, 1993.
(33) KroeberAL. Istota kultury, wyd. 2. Warszawa: PWN, 1989.
(34) Kula M. Narodowe i rewolucyjne. Londyn: Aneks, 1991.
(35) Kurczewska J. (red.). Zmiana spoeczna: teorie i dowiadczenia polskie. Warszawa:
Wyd. IFiS PAN, 1999.
(36) Kurczewska J., Szacki J, (red.). Tradycja i nowoczesno. Warszawa: Czytelnik, 1984.
(37) Le Bon G. Psychologia tumu. Warszawa: PWN, 1994.
(38) Lipset S.M., Bendix R. Ruchliwo spoeczna w spoeczestwie przemysowym.
Warszawa: PWN, 1964.
(39) Lipset SM. Homo politicus: spoeczne podstawy polityki. Warszawa: PWN, 1995.
(40) Luhmann N. Funkcja religii. Krakw: Wyd. Nomos, 1998.
(41) Malewski A. O zastosowaniach teorii zachowania. Warszawa: PWN, 1964.
(42) Mannheim K. Czowiek i spoeczestwo w dobie przebudowy. Warszawa: PWN, 1974.
(43) Manterys A. Wielo rzeczywistoci w teoriach socjologicznych. Warszawa: PWN, 1997.
(44) Michalski K. (red.). Tosamo w czasach zmiany. Krakw: Wyd. Znak, 1995.
(45) Mokrzycki E. Filozofia nauki a socjologia. Warszawa: PWN, 1980.
(46) Mokrzycki E. Socjologia w filozoficznym kontekcie. Warszawa: PWN, 1990.
(47) Morawski W. Socjologia ekonomiczna. Warszawa: PWN, 1990.
(48) Mucha J. Socjologia jako krytyka spoeczestwa. Warszawa: PWN, 1986.
(49) Newcomb T.M., Turner R.H., Converse R.E. Psychologia spoeczna: studium interakcji
ludzkich. Warszawa: PWN, 1970.
(50) Nowak S. Metodologia bada spoecznych. Warszawa: PWN, 1985.
(51) Nowak S. Metodologia bada socjologicznych: zagadnienia oglne. Warszawa: PWN, 1970.
(52) Nowicka E. wiat czowieka - wiat kultury, wyd. 4. Warszawa: PWN, 2000.
(53) Olbrycht J. Spoisto maej grupy spoecznej. Katowice: Wyd. US, 1987.
(54) Ossowska M. Nortny moraine, wyd. 4. Warszawa: PWN, 2000.
(55) Ossowska M. Socjologia moralnoci, wyd. 3. Warszawa: PWN, 1986.
(56) Ossowski S. O osobliwociach nauk spoecznych. Warszawa: PWN, 1962. (wyd. 2.
Warszawa: PWN, 1983).
(57) Pacewicz P. Pomidzy myl a rzeczywistoci: rewolucja spoeczna jako zjawisko psy
chologiczne. Wrocaw: Ossolineum, 1983.
(58) Paluch A. Mistrzowie antropologii spoecznej. Warszawa: PWN, 1990.
(59) Podgrecki A. Patologia ycia spoecznego. Warszawa: PWN, 1969.
(60) Popper K.R. Ndza histrycyzmu. Warszawa: PWN, 1999.
(61) Popper K.R. Spoeczestwo otwarte i jego wrogowie. T. I-II, wyd. 2. Warszawa: PWN, 1993.

652

(62) Putnam R. Demokracja w dziaaniu. Krakw: Wyd. Znak, 1995.


(63) Riesman D. Samotny tum. Warszawa: PWN, 1971.
(64) Rybicki P. Spoeczestwo miejskie. Warszawa: PWN, 1972.
(65) Rybicki P. Struktura spoecznego wiata. Warszawa: PWN, 1979.
(66) Rychard A. Wadza i interesy w gospodarce. Warszawa: Wyd. UW, 1987.
(67) Rychard A., Sulek A. (red.). Legitymacja: klasyczne teorie i polskie dowiadczenia.
Warszawa: Wyd. UW. 1988.
(68) Siemaszko A. Granice tolerancji: o teoriach zachowa dewiacyjnych. Warszawa: PWN, 1993.
(69) Skeris P. Teoria grup odniesienia. Lublin: Wyd. KUL, 1979.
(70) Szacki J. Historia myli socjologicznej. T. I i II. Warszawa: PWN, 1981.
(71) Szacki J. Spotkania z utopi. Warszawa: Iskry, 1980.
(72) Szczepaski]. Socjologia: rozwj problematyki i metod. Warszawa: PWN, 1969.
(73) Szczepaski]. Elementarne pojcia sociologii. Warszawa: PWN, 1970.
(74) Szczepascy. Sprawy ludzkie, wyd. 4. Warszawa: Czytelnik, 1988.
(75) Szmatka J. Mae struktury spoeczne. Warszawa: PWN, 1989.
(76) Sztompka P. (red.). Imponderabilia wielkiej zmiany. Warszawa: PWN, 2000.
(77) Sztompka P. Trauma wielkiej zmiany. Warszawa: ISP PAN, 2000.
(78) Sztompka P. Teoria i wyjanienie: z metodologicznych problemw socjologii. Warszawa:
PWN, 1973.
(79) Tarkowska E. Czas w spoeczestwie. Wrocaw: Ossolineum, 1987.
(80) Topolski]. Wolno i przymus w tworzeniu historii. Warszawa: PIW, 1990.
(81) Topolski]. Rozumienie historii. Warszawa: PIW, 1978.
(82) Turner J.H. Socjologia: koncepcje i ich zastosowania. Pozna: Wyd. Zyski Ska, 1998.
(83) Turner J.H. Socjologia: podstawowe pojcia i ich zastosowanie. Pozna: Wyd. Zysk i
Ska, 1998.
(84) Turner JM. Struktura teorii socjologicznej. Warszawa: PWN, 1985.
(85) Turowski]. Socjologia: mae struktury spoeczne. Lublin: Wyd. KUL, 2000.
(86) Turowski]. Socjologia: wielkie struktury spoeczne. Lublin: Wyd. KUL, 2000.
(87) Tyszka Z. Socjologia rodziny. Warszawa: PWN, 1974.
(88) Veblen . Teoria klasy prniaczej. Warszawa: PWN, 1971.
(89) Walzer M. O tolerancji. Warszawa: PIW, 1999.
(90) Wesoowski W. Klasy, warstwy i wadza. Warszawa: PWN, 1966.
(91) Wiatr J.J. Socjologia polityki, wyd. 4. Warszawa: Wyd. Scholar, 1999.
(92) Wiatr J.J. Spoeczestwo: wstp do socjologii systematycznej. Warszawa: PWN, 1981.
(93) Wilson E.O. Socjobiologia. Pozna: Wyd. Zysk i Ska, 2000.
(94) Wilson E.O. O naturze ludzkiej. Warszawa: PIW, 1987.
(95) Winch P. Idea nauki o spoeczestwie i jej zwizki z filozofi. Warszawa: Oficyna Nau
kowa, 1995.
(96) Zajczkowski A. (red.), Czas w kulturze. Warszawa: PIW, 1988.
(97) Ziembiski Z. Elementy socjologii. Pozna: Wyd. "Ars boni et aequi", 1994.
(98) Zikowski M. Znaczenie, interakcja, rozumienie. Warszawa: PWN, 1981.
(99) Zikowski M. Przemiany interesw i wartoci spoeczestwa polskiego. Pozna: Wyd.
Fundacji Humaniora, 2000.
(100) Znamierowski C. Rozwaania wstpne do nauki o moralnoci iprawie. Warszawa:
PWN, 1964.


546
. 462
504
205
528
12
549
549
590
324, 327
135, 318,589,594
596, 597
310, 430
313,529, 530, 592, 594
585
57
462
549
246, 251
23, 387
27, 579
462
563
27, 250, 294, 310, 352, 380,
383, 389
537, 542, 607
462
198
522
11,18,19,22,26,27,45,46, 52,
53, 56, 58-60, 105,116, 131-134, 155, 175,
176, 178, 234, 242, 310, 353, 355, 381, 389,
394-398, 437, 439, 473, 528, 553, 580, 581,
583, 584, 589
55

223
462
223
136
325
614-617
462,473, 537,594
496
21,22,28,143,325,485,
486, 504, 549, 578, 593, 595-597, 599,
603,607
252
197, 324
. 607
77
79, 80, 83,106,111,430
542, 551
500
173,567
532
515-517, 525
149, 327, 592
319, 320
18
319
592
173, 174, 564, 567, 568
256, 376, 378-380
110, 111
607
,27,95, 115,116, 165,
172, 192, 199, 201, 212, 244, 266, 271, 275,
290, 304, 308, 311, 319, 324, 331, 355, 379,
437, 462, 473, 474, 479, 493, 494, 509, 520,
580, 582, 589

654
164, 179
325
510
12, 26, 83, 100, 139-141,
209,210,220,228, 234,319, 324
12,19, 20,48, 50, 52,
162,252,258,272,586
170, 296, 593
528, 585-587
286, 493
590, 609
542
188,245, 347
217, 228,232,319
23, 27,325
263
11,14,16-18, 20, 25, 59,181,
407,457,462,515, 518, 578-581, 583,602
549
462
27, 77, 80, 82, 106,
196,231-234,416,430
583
459
192, 201
427
. 526
389
158
- 26, 30, 75
462
397, 542, 590, 607, 608
524
143
281
313
30
546
116
324
310, 542, 543, 551
462
21,26, 324
596
462, 534


510
528
530, 603
48, 58, 75, 76.
261,262,289,611
547
22, 149, 195, 203, 234, 310,
361-364, 376, 384, 388, 459,462, 463,466,
473, 513, 515, 537, 539, 540, 542, 543, 551,
569, 587-589, 594
588
606
580
525
22, 26, 51,100,102-105,146,
192, 201, 208, 219, 229, 230, 281, 290, 295297,299,310,317,358,382,389,425,439,485,
486,501,505,571,585,590,593,600
27, 54, 71, 77, 83,
227,416,417
73
319
35, 36
462
384, 462, 519, 520,
523,524,537
144
75,493
376,378-380
256
136, 223
463, 514
529, 530, 592
235
254
148, 174, 313
-- 473
20, 23, 233
193, 530, 533
26, 93, 128, 252, 324,
389,459,524,581,583
462
542
23
19, 21, 179,513
608
462


234, 235
214
18
165, 324, 473, 589
260
603, 617
423
325
528
-
611
580
523
282, 284,287, 289
462
- 462
546, 569, 570
165,171,172,174, 266
324, 581
11
462
501,534-536,567,593
11, 14, 25, 217, 457, 459,
462, 515-517, 519,520,580, 602
235
542
136,223
523
251
158, 263
12, 98, 100, 106, 223,
234,324,461,473, 521, 588,589,618
266
169,179,514, 546, 570
293,423,475,495,555,
564
19,178,258,265,365,
476, 586
223
549, 592
522, 524
223, 399
493

655
526
578
514, 578, 605,
609,610
. 520
12
309, 606
414
609
324
590, 608
47, 271,415
100, 462, 542, 543,588
27,412
313, 325, 594
73
19,333
100
229
20
493
590, 605
325, 328
264
73
23,27,42,43, 73,
553
505
465
389
606
23
533
28,325, 549
- 510
.. 563
325, 578, 616, 617
502
28, 149, 546, 548, 607
384, 520
462
549
462

You might also like