DE AANSLAG

VAN

HARRY MULISCH
Tristan Seesing, H4A

Over het boek:

Ik heb in de 4de periode de roman De Aanslag gelezen van Harry Mulisch. Het exemplaar was de 54ste druk van een reeks van Nederlands klassieke boeken die door het AD zijn uitgegeven. Het originele boek is voor het eerste in 1982 verschenen. Het verhaal bestaat uit 5 episodes. Elke episode stelt een periode uit het leven van het hoofdpersoon, Anton Steenwijk, voor. Ook bevat het boek een korte proloog, die in het kort verteld over Antons leven vr de aanslag zelf. Ook word er verteld over de straat in Haarlem waar hij woonde: Er staan vier huizen, genaamd (van links naar rechts) Welgelegen, Buitenrust, Nooitgedacht en Rustenburg. Anton en zijn familie woonden in Buitenrust. Links van hun woonden meneer en mevrouw Beumer. Buitenrust was de woning van de familie Steenwijk. Daarnaast woonden meneer Korteweg met zijn dochter Karin. Rustenburg was het huis van de familie Aarts. De titel van het boek verwijst op de aanslag op Antons leven, die drastisch veranderd wanneer een politie agent in zijn straat wordt neergeschoten. De Aanslag begint in 1945 en eindigt in 1981.

Korte samenvatting (per episode)

Eerste Episode, 1945: Op een avondje gaat Anton samen met zijn ouders en broer Peter mens-ergerje-nieten. Dan horen ze een knal in de straat en ontdekken ze het: politie agent/NSBer Fake Ploeg is neergeschoten. Deze is neergeschoten vr het huis van meneer Korteweg. Anton ziet dat het lijk van Fake door meneer Korteweg en zijn dochter wordt verplaatst naar de voortuin van Anton. Peter wilt hier een stokje voor steken en gaat naar buiten, maar keert niet terug. Het huis van Anton wordt overdonderd door Duitsers. Deze nemen Anton mee in hun wagen en zetten zijn huis in de brand. Anton wordt meegebracht naar een politiebureau en brengt de nacht door in een cel samen met een oudere vrouw. Deze hoort van Anton wat er gebeurd is en ze geschokt. De volgende ochtend wordt Anton naar Amsterdam gebracht. Tweede episode, 1952: Anton wordt anesthesist na zijn middelbare school. Hij komt na jaren niet meer thuis te zijn geweest weer in zijn oude buurt vanwege een feest van 1 van zijn vrienden, die nu tandarts is geworden. Anton besluit tijdens het feest een wandeling te nemen en gaat langs zijn oude straatje. Hij ontmoet hij mevrouw Beumer voor de eerste keer sinds 7 jaar en leert hij over een gedenkstandbeeld ter ere van Antons familie. Derde episode, 1956: Anton woont nog steeds in Amsterdam, waar veel rellen zijn in verband met het communisme. Op een avond ontmoet hij de zoon van Fake Ploeg, Fake Ploeg. Hij nodigt hem uit

om naar binnen te komen en ze praten samen over de dood van Fakes vader. Voor Fake is er geen verschil tussen de dood van zijn vader en de ouders van Anton. Vierde episode, 1966: Anton ontmoet in Londen een zekere Saskia de Graaff in 1960. In 1966 zijn ze dus al 6 jaar getrouwd en hebben ze ook een dochter, Sandra. Op de begrafenis van Sabdra haar vader, hoort Anton allemaal verhalen van vrienden van zijn schoonvader. n van het is de zekere Cor Takes, die beschrijft hoe hij een politieagent heeft neersgeschoten in Haarlem. Het blijkt toevallig om Fake Ploeg, die Cor altijd een zak vond. Anton wilt meer weten. Cor was die avond met zijn vriendin, Truus. Anton beseft dat dit de vrouw was van die avond in de cel in 1945 en Cor is zelf ook verbaast dat de twee elkaar ontmoet hebben. Op de een of andere manier ziet Anton zijn vrouw Saskia voor zich als hij aan Truus denkt. Anton gaat ook een middag langs bij Cor, waar hij een foto van Truus ziet hangen. Maar deze lijkt voor Anton erg op Saskia lijkt, gek genoeg. Vijfde episode, 1981: Anton is gescheiden van Saskia en is opnieuw getrouwd met Liesbeth. Deze hebben samen een zoon, Peter. Op een dag in Amsterdam lopen Anton en zijn dochter Sandra tijdens een demonstratie tegen atoomwapens. Hier wordt Anton herenigt met Karin Korteweg, zijn oude buurmeisje. Na dit gesprek wordt alles voor Anton duidelijk: Die avond in 1945, was het puur toeval dat Cor en Truus langs Fake fietsten. Cor schoot hem neer voor het huis van meneer Korteweg. Meneer Korteweg had zelf zijn leven geweid aan zijn reptielen en wilden niet dat die arme beestjes door de Duitse politie werden vermoord. Hij moet het lijk van Fake dus verplaatsen. De reden dat deze voor het huis Anton werd verpltaats en niet voor dat van de familie Aarts , was omdat deze een groep Joden in onderduik had. Daarom was het huis van Anton een betere optie.

Personages:
Steenwijk-familie: Anton Steenwijk: in het begin is Anton maar een 12 jarig jochie uit Haarlem, maar door de aanslag wordt hij snel volwassen en een man. Anton heeft geen echte vrienden noch vijanden. Hij kan gevoelig en genteresseerd overkomen. Ik vind Anton als typetje best wel triest (wat zijn leven betreft) en ik wilde graag weten hoe het met hem af zou lopen na de laatste episode. De ouders van Anton komen maar heel kort in het verhaal voor en zij broer ook. Over hen is niet veel te vertellen. Saskia en Sandra Steenwijk: de vrouw van Anton in de vierde episode. Saskia is eveneens als Anton genteresseerd in kunst. Uiteindelijk scheidt Anton van Saskia, redenen hierom niet bekend. Samen hebben ze een dochter, Sandra. Anton kan goed met haar opschieten. Ze is voor die tijd (1970s/1980s) een typische tiener. Liesbeth en Peter: Antons vrouw in de vijfde episode is Liesbeth, met wie ze samen een zoon, Peter, hebben. Deze is vernoemd naar Antons broer. Buren: De Beumers: een gepensioneerd echtpaar. Anton en zijn ouders kunnen goed met deze opschieten. Anton wordt altijd gevraagt of hij een kaakje wilt als hij langskomt. Meneer Korteweg: een stuurman van een groots oorlogsschip. Hij had een verzameling reptielen in huis. Ook heeft hij een dochter die verpleegster was, Karin. Hij had weinig aandacht voor haar. Anton had een goede band met haar. De Aarts: de hele wijk had een hekel aan deze familie omdat ze nooit iets deden of groetten. Uiteindelijk bleken ze Joden in onderduik te hebben, wat Meneer Korteweg scheen te weten. Overig: Cor Takes: een vriend van Antons schoonvader en de verantwoordelijke voor de dood van Fake Ploeg. Cor zat zelfs in 1966 nog met de oorlog in zijn hoofd.

Truus Coster: de vriendin van Cor die net voor de bevrijding werd gexecuteerd. Ze doet Anton denken aan zijn eerste vrouw, Saskia, terwijl ze niet op elkaar lijken.

Motieven:
Ik heb in het verhaal meerdere motieven gevonden. De eerste is de dobbelsteen. In de eerste episode heeft Anton een dobbelsteen in zijn zak als hij naar buiten gaat als Fake vermoord is. Elke keer wanneer Anton in aanraking komt met een dobbelsteen, wordt hij iets panischer. Als hij in zijn huis in Toscane (vijfde episode) ziet dat hij een grote tafelaansteker in de vorm van een dobbelsteen heeft staan, krijgt hij een paniek aanval. De dobbelsteen zelf is een eeuwenoud hulpmiddel om toeval te bepalen en met wat geluk heb je een goede worp. Het toeval is dat juist Antons familie eronder lijdt van de moord op Fake Ploeg. Dit is zelf ook een (over)duidelijk motief. Het moord op Fake is in meerdere episodes minstens eenmalig het onderwerp van een gesprek en het blijft Anton zijn hele leven achtervolgen. Nog een motief onder de eerste en de laatste episode is de kruidnagel. Antons moeder gebruikt er 1 om haar keelpijn in de eerste episode te onderdrukken. Liesbeth doet hetzelfde in de laatste episode.

Mening:
Ik vond het een goed verhaal dat briljant in elkaar zat. Het was vooral boeiend. Ik vond het ook wel mooi hoe alles ook zo toevallig uitkwam voor Anton en na meer als 30 jaar eindelijk achter de waarheid kwam. Ik vond het ook interessant om over Anton te lezen. Hij wekt ook wel medelijden op een goede manier op. Maar toch vind ik het wel een boek waarbij je heel kritisch moet zijn met opletten. Ik heb zelf ook wel moment gehad waarbij is soms even terug moest lezen om iets wat later kwam te snappen.