1

~~ eer: ~~
eewKecyee megjYeejleer evLeceeuee
317
eerieCesMekeefJeefJejefele:

peelekeeueej:
meevJee: `njYeeveg'-mebmke=leerkeee `e%eeJeef&veer'
efnvoererkeee e efJeYetef<ele:

mecHeeoke: JeeKeekeeje

[e@. melesvefcee:
peesefle<e-efJeYeeie:
keeMeerefnvotefJeMJeefJeeeuee:, JeejeCemeer

eewKecyee megjYeejleer ekeeMeve:

JeejeCemeer

efJe<eeeveg$eceefCekee
efJe<ee
cegKe He=
efJe<eeeveg$eceefCekee

He=e
1
2
eLece DeOeee

cebieueeejCe
evLeejcYe eeespeve
efJele eMebmee
levJeeefo eoMeYeeJe
levJeeefoeoMe YeeJeeW keer meb%ee
encew$eer
enef
DeOeee Ghemebnej

8
11
12
13
14
18
19
20
efleere DeOeee

efJeled eeLe&vee
levegYeeJeHeue
MegYeeesie
DeMegYe eesie
OeveYeeJeHeue
DeMegYe eesie
menpeYeeJe Heue
elegLe&YeeJe Heue
ie=n eeefHle eesie
Jeenve veeMe eesie
HebeceYeeJe Heue
cetkelJe mebleevenerve eesie

21
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33

efJe<ee
mevleeve eesie
mevleeve eesie
mevleeve efJeuecye keejke eesie
Heefjnej
<eYeeJeHeue
JeCe eesie
<eYeeJeevegmeej eesie
<eYeeJepeve eesie
<eYeeJeevegmeej eesie
<eYeeJepeve eesie
meHlece YeeJe Heue
meHleceYeeJepeve eesie
ieYee&YeeJe eesie
DeceYeeJepeve eesie
DeuHeeeg eesie
mebeece ceW ce=legeesie
veJeceYeeJeHeue
veJeceYeeJepeveHeue
veJecesMeevegmeej eesie
efevleekeejke eesie
oMece YeeJe Heue
Deeegeesie
ef$ekeesCe mLeeve mes GlHeVe eesie
ce=leg eesie
JeeYeeJe Heue

He=e
34
35
36
36
38
39
39
40
41
42
43
44
45
46
47
47
48
49
50
51
51
52
53
54
58

efJe<ee
DeOeee Ghemebnej

He=e
59
le=leere DeOeee

DeOeee eeespeve
Deefve eesie
Hejpeele eesie
Hejm$eer eesie
Hejm$eerieceve eesie
keg eesie
efJeefJeOejesie jesie
je-esle keger eesie
JeCe jesie eesie
He cetKe& eesie
yegefceeve yegefnerve eesie
kebHevejesie oejesie eesie
JeCe mes ogKeer eesie
keeej meenmeer eesie
efJeefJeOe mJeYeeJe eesie
efJeefJeOe mJeYeeJe eesie
JeefYeeejer eesie
DeHekeerefle& eesie
nerveJeere& eesie
keeceer eesie
Jeeeeueeesie ves$eefJeke=efle eesie
keeCe ves$eHeer[e eesie
ves$eefJekeue eesie

60
60
61
62
63
63
64
65
66
66
67
68
68
69
70
71
71
72
73
74
74
75
76

efJe<ee
oeojesie Jeeceveeesie
Hueerne efleuueerjesie eesie
Mejerj efJekeue eesie
Hebieg Kebpe eesie
veHegbmeke keeCe eesie
veHegbmeke eesie
JeeleJeeefOe DeC[keesMe Je=efeesie
ovlejesie-yevOeve eesie
Mejerj mes cegKe mes ogie&efvOe eesie
Heue keLeve ceW efveoxMe
DeOeee Ghemebnej

He=e
77
77
78
79
80
80
82
82
83
84
85
elegLe& DeOeee

efJe<ekevee eesie
efJe<eeKe eesie
efJe<eeKe Yebie eesie
DeOeee Ghemebnej

86
87
87
88
Heece DeOeee

Deeeg kee cetue

oerIee&eg eesie
Deeegceeve kee eesie
Je<ee&efo Deeegceeve eesie
Je<ee&efo Deeegceeve eesie
oerIee&eg eesie
MeleJe<ee&efOeke Deeeg eesie
MeleJe<ee&efOeke Deeeg eesie

89
89
90
90
91
92
93
93

efJe<ee
MeleJe<ee&eg eesie
MeleJe<ee&efOeke Deeeg eesie
DeuHeeeg eesie
DeuHeeeg eesie
DeuHeeeg eesie
ceOeceeeg eesie
ceOeceeeg eesie
ceOeceeeg eesie
oerIee&eg eesie
oerIee&eg eesie
DeuHeeeg eesie
DeuHeeeg eesie
Deeegmeej keLeve
DeeegkeLeve efveoxMe
DeOeee Ghemebnej
megKeer eesie
kegue eefme eesie
<esMe ueivesMe mess mJeYeeJe eesie
ie pegDeejer jepeceeve eesie
YeeieJeeve eesie
YeeJeevegmeej efJeeejCeere
evLekeej efveJesove

He=e
94
95
96
97
98
98
99
100
101
101
102
103
103
104
104
<e DeOeee

106
107
107
108
109
109
110

efJe<ee
evLekeej eeLe&vee
DeOeee Ghemebnej
evLekeej JebMe JeCe&ve
evLe jevee keeue
evLe Ghemebnej

He=e
111
111
meHlece DeOeee

113
114
115

~~ eer: ~~
eerieCesMekeefJeefJejefele:

peelekeeueej:
meevJee: eernjYeevegke=lemebmke=leerkee
`e%eeJeef&veer' efnvoererkeemeceue*dke=leMe

meb%eeOeee:1
JemJeCe&yeeefJeeeHeefjeeelegjb eerMegkeb JeemeHeg$eb
velJeeeee cegveerveeb nefjHeokeceues esceefJeeeceYeepeeced ~
efmJesb mJesosJeb egeflemeceefOeieleb ceeOeJeb YeeJeefelJee
YeeJewJelesmcew eJejceeflecegos peelekeeue*dke=leeer: ~~
DeLe peesefleefJe&efeueke: voesue*dke=eflekeeJejeveeefveHegCe: eerieCesMekeefJe:
eerMegkepeelekeevegjesefOe
peelekeeueejveecekeb
evLeb
efekeer<eg&mleoeoew
efveefJe&IveHeefjmeceeHleLe efMeeeej$eceeieleb YeieJeefYetefleiegieCesMeYeejleerkece&eefCeHeeleHejb JemlegefveoxMeelcekeb ceueceeejefle Meeot&ueefJe$eeref[leeYeeced
ceueeejCeced
meevevob eefCeHele efmeefmeoveb uecyeesojb YeejleeR
metee&efoenceC[ueb efvepeiegb Yekelee oypes efmLeleced ~
es<eeceb*defIemejesnmcejCelees veeveeefJeOee: efmee:
efmeefb eeefvle ueIegeeeefvle efJeueeb eletnMewueJepee: ~~ 1 ~~
meeJeekeefueleb HeoeLe&ueefueleb eesiee ueerueeefe&leb
eerceeieJeleb Megkeemeieefueleb e^erOejmJeeefcevee ~
megJeeb ef$eeles ieCesMekeefJevee ieeLeesefeleppeelekeb
Je=eeiOejee peveeefomegHeueb peesefleefJe&oeb peerJeveced ~~ 2~~
DevJee:- es<eeceef*dIemejesnmcejCelees veeveeefJeOeeefmee: efmeefb eeefvle,
eletn MewueJepee: ueIeg eeeefvle, meevevob oypes efmLeleb efmeefmeoveb uecyeesojb YeejleeR
metee&efoveJeenceC[ueb efvepeiegb Yekelee eefCeHele,meeJeekeefueleb HeoeLe&ueefueleb
eesieeueerueeefe&leb Megkeeme ieefueleb eerceeieJeleb eled eerOejmJeeefcevee megJeeb

(leLewJe ceee)ieCesMe keefJevee ieeLeesefeleppeelekeb peveeefo megHeueb peesefleefJe&oeb peerJeveb

Je=em$eiOejee megJeeb ef$eeles ~~ 1-2 ~~
meevevoefceefle ~ meeJeekeefueleefceefle e ~ ieCesMeveecvee
evLekejCekegMeuesve ceee leppeelekeb Je=eeiOejee eJeeb ef$eeles mHe<eLe
eLeemeeeLee efJeefOeele FleLe&: ~ efkeb ke=lJee Yekelee leeved-efmeefmeoveYetleeved
vecemke=le ~ leeved efkeb efJeOeeved es<eecebefIemejesn mcejCele: veeveeefJeOee: DeveskeefJeOee:
efmee: keee&efmee: efmeefb HetCe&leeb eeefvle eletnMewueJepee: efJeIveHeJe&lemecetne:
`efJeIveesvlejee: eletn, Flecej: `Jepees iees<eOJeJe=vos<eg, Flecej: ueIeg MeerIeb
efJeueeb eeefvle veMeefvle `ueIegef#eecejb gleefcelecej:, ueefIJeefle Heob MeerIeleeJeeekeb
osnueeroerHekeveeesveesYee$eevJesefle ~ leeved keeved leoen efmeefmeoveb efmeefue&#ceer:
lemee: meoveb ie=nb efveJeememLeeveefceefle eeJeled eerefveJeeme FleLe&:~ lJeb efmeefmlJeb mJeOee
mJeensleeefo ue#ceermlegleejcYes efmeefMeyome ue#ceeb eegelJeeled efmeefue&#ceerefjefle
efveleefJekeuHeesLe&: ~ keerMeb efmeefmeoveb meevevob Deevevosve meefnleb yeeCe: Deevevo:
`Deevevob yeeCees efJeeefveefle, egles: ~ meevevoefceefle efJeMes<eCe Heob YeieJeleesve$e
veesHeHeeles ~ leleesveoele&efceefle eglee yeeeCeeefcele$eele&JeesHeosMeeled oypes efmLeleb ~
,
oekeceueJeeefmeveb `meJe&me eenb efo meefVeefJe< Fefle YeieJeeveeled ~ Yekelee
eerefleHetJe&keevegmce=lee iegb eerceefJeeKeb uecyeesojb efJeveeekeb Yeejleerb mejmJeleerb
metee&efoenceC[ueb jJeeoerveeb eneCeeb ceC[ueb mecetueb e eefCeHele vecemke=le
Megkeemeieefuelebb MegkecegefvecegKeeled YeefeYetleb ieefueleb ieeLeesefe ieeLeeveebb
MueeskeefJeOegjeCeeb GefeJe&Jenejes eefmceved leLeeYetleb keLeb Jeeb ef$eeles eLee
Megkeemeeled ieefueleb eerceeieJeleb ceneHegjeCeb eerOejmJeeefcevee Jeeb
ke=leefceleOeenej: ~
keLebYetleb YeeieJeleb peelekeb e meeJeekeefueleb meved eMemlees YeeJees
efJe<CegYeefe:
lesveekeefueleb
efJeefMe<b
peelekeHe#es
meeJewmlevJeeefoefleeoMeYeeJewmleelHeewJee& efJeefMeb HeoeLe&ueefueleb HeoeLez:
HejceYekeleegeesekew: eJeCe keerle&veeefoefYe: ueefueleb efejb, peelekeHe#es-HeoeLez:
meevevomeoveeefoefYece&veesnjb eesieebieueerueeefeleb eesiees Yeefeeesiemlemeebieeefve

10

eceefveeceeeCeeeeceeleenejOeeveOeejCeemeceeOee: les<eeb ueeruee GheosMe

efJeMes<emleeefYejefe&leb ceefnleb peelekeHe#es eesieebieeefve enYeeJeeoerefve les<eeb
ueerueeeesielJesve IeveefJeMes<e DeemleeefYejefe&leb eMemleefceleLe&: ~ peesefleefJe&oeb
peerJeveb peesefle: Hejceelcee `veejeeCe: Hejb peesefleefjefle' egles: ~ leefoeb yeeefJeoeb
peerJeveb keeue#esHe eesieb peelekeHe#es peesefleefJe&oeb ieCekeeveeb peerefJekee eoJeeled
peerJeveefceleLe&: ~ Je=eeiOejee eiOejeJe=ewefjleLe&: peeleefYeeeesCewkeJeeveesefe: ~
leme ue#eCeb elJeejes e$e JeCee&: eLeceefceleeefo : ~~ 1-2 ~~
e%eeJeef&veer
meecyeb meoeefMeJeb velJee metee&oerved enceC[ueeved ~
ke=lee melesvefceesCe JeeKee e%ee(e)Jeef&veerced ~~
efnvoerefpeve ejCekeceueeW kes mcejCecee$e mes ner Deveskeeveske efmeefeeB eeHle
nesleer nQ Deewj ye[s ye[s efJeIveHeJe&leeW kee veeMe neslee nw Ssmes oekeceueefmLele
eerieCesMe-mejmJeleer-metee&efoen leLee mJeieg kees DeevevoHetJe&ke neefo&ke eCeece kejlee
ntB ~
megvojYeeJeeW mes ege, DeLeeX mes megMeesefYele, eesie (Yeefe) kes Debiees
(eceefveeceeefo) keer ueerueeDeeW (o=evleeW) mes HeefjHetCe&, eer MegkeosJe peer kes cegKe mes
efveie&efuele eerceeieJele kees eerOej mJeeceer ves DeHeveer erkee eje pewmes mHe efkeee
Jewmes ner ceQ Yeer (eerieCesMe) eoMe YeeJeeW mes ege peelekeHeue kees megvoj {bie mes
Jee kejlee ntB ~ peesefleefJe&oeW kes efueS eiOeje vo ceW efveefce&le en evLe
megvojHeue osves Jeeuee Deewj peerefJekee ye{eves Jeeuee efme nesiee ~~ 1-2 ~~

11

evLeejcYe-eeespeveced
elHetJe Hejceb Megkeemeieefueleb meppeelekeb Heefkekekeeb
Heb iet{leceb leosJe efJeMeob kegJex ieCesMeesmcenced~
owJe%e: meglejeb eMe: megKeceefle: eern<e&ob eiOeje
Je=ewMee ve=Ceeb MegYeeeveHeob eerceefJeeveg%eee ~~ 3 ~~
DevJee:- owJe%e: meglejeb eMe: megKeceefle:Denb ieCesMe: eled meppeelekeb HetJe
Hejce Megkeemeieefueleb HeefkekekeeHeiet{leceb leosJe ve=Ceeb eern<e&ob MegYeeeveHeob
eerceefJeeveg%eee m$eiOejeJe=ewee efJeMeob kegJex ~~ 3 ~~
eerOejmJeeefceJeJeleeefHe MegkepeelekeJeeKeeves kele&Jes evLeejcYees
veeseseflemle$een
~ elHetJe&efceefle
~ ieCesMeveeceenb
eerceefJeeveg%ee
JesoMeem$eHeejbieleefMeJeveecvees iegjesje%eee leleerleLe&efceefle YeeJe: ~ HetJe&YeeJekeeues
Megkeemeieefueleb voesjefnlelJeeled HeefkekekeeHeb iet{leceb DeefleMeesve ienveb ve leg
efJeMeob Hejceb meejeLe&efveHeCesveeslke=<b eppeelekeb leosJe eiOejeJe=ewee efejb
efJeMeob kegJex HeefkekekeeHeme iet{leceme efJeMeoerkejCeb MueeskewjsJeesefeleefceleeMee: ~ keLeb Yetlees ieCesMe: owJe%ees<Jesee kele&JeevLeYeeefJeleJeelee&oMeeaefle
iet{YeeJe:~ meglejeb eMe: megKeceefle: DeefleMeefele keerefle&peve megKes ceeflee&me me:,
eeespeveieYe&efceob efJeMes<eCeb eMeesvemegKeeLe&efceefle YeeJe: ~ keerMeb leb eern<e&ob efeeb
n<e e ooeefle leled ~ MegYeeeveHeob MegYeeeveeveeb MegYepeelekeeveeb
Deevevoefmeefmeoveeoerveeb Heob mLeeveced ~~ 3 ~~
efnvoer HetJe& ceW pees Meem$e Heefkekekee (met$e) He ceW eer MegkeosJe peer kes
cegKe mes efveie&efuele Lee Gmeer Meem$e kees ceQ (ieCesMe) DeHeves efMeJe veeceke ieg keer
Dee%ee mes mejue MeyoeW ceW Jee kejlee ntB pees eiOeje voeW ceW nw ~ en evLe owJe%eeW
kes efueS MeerIe megKe-mecHeefe oeeke-DeevevoJe&ke Deewj MegYeHeueoeeke efme
nesiee~~ 3 ~~

12

efJeledeMebmee
Yeteebme: meefvle Yetceew efvepeceeflejeveeMeeefueve: keeJeiegcHes
mebKeeJevlemleLeeefHe eegjHejiegCeevevoueerueeb Yepevles ~
e_eecYeere& HeeeefJeyegOeefJeefHeveeb pevcemebeefHleYetlees
ceee&oeb ve mJekeereeb lepeefle efkeue ceneved jlveOeeceemejmJeeved ~~ 4~~
DevJee:- Yetceew keeJeiegcHes efvepeceefle jeveeMeeefueve: Yeteebme:
mebKeeJevle: meefvle leLeeefHe eegj HejiegCeevevoueerueeb Yepevles ~ (eLee)
e_eodieecYeere&HeeeefJeyegOe efJeefHeveeb pevce mebeeefHleYetlees ceneved jlveOeecee mejmJeeved
efkeue mJekeereeb ceee&oeb ve lepeefle ~~ 4 ~~
veveg melkeJeerveeb n<e&eob lJeoereb peelekeb ve meeefoleen ~ Yeteebme Fefle ~
Yetceew eeefHe keeJeiegcHes ieejeveeeeb efvepeceeflejeveeMeeefueve: efvepecelee
keeJejevee leee Meeuevles les Yeteebmees efveHegCee: mebKeeJevle: keJee: meefvle leLeeefHe
eegjHejiegCeevevo ueerueeb Yepevles eke=<HejiegCeevegYeJepeveevevo ueerueeb Gnefvle
veeHes#evles FleLe&: ~ `HejiegCeHejceeCetve HeJe&leerke=le efveleb efvepeefo efJekemevle: meefvle
,
mevle: efkeevle: FlegelJeeled ke=leeveHejiegCeevegYeJepeve: eceeso SJeb les<eeb ueeruesefle
YeeJe: ~ GeceLe&ceLee&vlej veemesve {eefle ~ e_eodieecYeere e Heee e
efJeyegOeefJeHeer esefle e_eodieecYeere&HeeeefJeyegOe efJeeefHeve: e_evlees eesleceevee
ieecYeeree&oee Sles<eeb pevcemeceeefHleYetle: DeeeeesefHe jlveOeeceeefHe jlveie=nceefHe
mejmJeeved meceg: mJekeereeb ceee&oeb efmLeefleb ve lepeefle, leLewJe keJeeesefHe
eceesosjefVeefleYeeJe: ~ ieecYeere efveeuelee Heee ue#ceer: efJeyegOeefJeHeer Heeefjpeele: ~
De$e jlveOeecesefle Heob efevleced OeeceMeyome veHegbmekeefuelJeeled De$e lelHeg<emeceemes
,
`HejJeefuueb
v
lelHeg<eeesefjlevegMeemevesve
jlveOeecesefle
,
veHegbmekeevlelJemeeovlelJeeled, Delees `jlveOeeceeHegovJeeefveefle
Hee:
meceereerve:~~4~~
efnvoer Fme peiele ceW mJe mJe yegdeevegmeej keeJe jevee kejves Jeeues
yengle mes efJeeved nQ pees Ske otmejs keer keeJe jevee kees osKekej (He{kej)
Deeveefvole ner nesles nQ ~ DeleSJe efJeeved ueesie cesjer Fme jevee kees osKekej emeVe ner

13

neWies keeeWefke ebeueeHee ue#ceer Je ieecYeere&He keuHeJe=#e kes pevceoelee Deewj

cenejlveeW kee YeC[ej nesles ngS Yeer meceg DeHeveer ceeee&oe kees veneR leeielee nw~~4~~
levJeeefo eoMeYeeJe
osnb JeHeje$eceew megKemegleew Me$eg: keue$ece=efleYee&ieb jepeHeob $ecesCe ieefolee ueeYeJeeew ueivele: ~
YeeJee eoMe le$e meewKe MejCeb osnb celeb osefnveeb
lemceeosJe MegYeeMegYeeKe Heuepe: keeeex yegOewefve&Ce&e: ~~ 5 ~~
DevJee:- ueivele: $ecesCe osnb JeHeje$eceew megKemegleew Me$eg: keue$eb ce=efle:
Yeeieb jepeHeob ueeYeJeeew eoMeYeeJee: ieefolee: ~ le$e osefnveeb osnb meewKeMejCeb celeb
lemceeosJe MegYeeMegYeeKeHeuepe: yegOewefve&Ce&ekeee&: ~~ 5 ~~
DeLe levJeeoerveeb meeceeveefJeMes<eme_%ee: keLevles eeJeoOeeeced ~ Deeoew
leeJeuueiveeoerveeb osneefo meb%eeb les<eeb meJex<eeb YeeJeme_%eeb e Meeot&ueefJe$eeref[lesveen ~ osnb
JeHeje$eceeefJeefle ~ ueivele: Fefle ueyueesHes He_eceer ~ ueiveceejYe $ecesCe
osneoees eoMeYeeJee: ieefolee: Geemle$e ueiveb osnes osnYeeJe:, efleere le=leereew
JeHeje$eceYeeJeew, elegLe&He_eceew YeeJeew megKemegleew, <e<: Me$eg:, meHleceYeeJe:
keue$eb, De<cees ce=efle:, veJecees Yeeieced oMeceb jepeHeoced SkeeoMeeoMeew
ueeYeJeeveecekeew le$e les<eg osefnveeb osn: meewKekeejCeb megKeeeeb celeced, Delees yegOew:
peesefleefJe&ef: lemceesneosJe ueiveYeeJeeosJe MegYeeMegYeeKeHeuepees efveCe&ees
Je#eceeCeekeejsCe keee&: ~~ 5 ~~
efnvoer ueive mes ueskej Jee leke eoMe YeeJeeW kes $eceMe: es veece nQ
(1) osn
(2) Je
(3) Heje$ece
(4) megKe
(5) megle
(6) Me$eg
(7) keue$e
(8) ce=efle
(9) Yeeie
(10) jepeHeo (11) ueeYe (12) Jee
FmeceW osn (eLece) YeeJe ner eefCeeeW kes megKe kee mLeeve ceevee ieee nw ~
Dele: efJeeveeW kees osnYeeJe mes ner eeefCeeeW kes MegYeeMegYe HeueeW kee efJeeej kejvee
eeefnS ~

14

levJeeefo YeeJeeW keer meb%ee

ueiveb cetefle&mleLeeb levegoeJeHeg: keuHeceeeb lele: mJeb
keesMeeLee&Keb keggcyeb OeveceLe menpeb Yeele=ogefekeeme_%eced ~
DecyeeHeeleeuelege& efnyegkeie=nmegenveb eeveme_%eb
yevOJeeKeb eecyeg veerj peueceLe leveeb yegefefJeeelcepeeKeced ~~ 6 ~~
DevJee:- ueiveb cetefe&: leLee Deb levegoeJeHeg: keuHeceeeced ~ lele: mJeb
keesMeeLee&Keb keggcyeb Oeveced ~ DeLe menpeb Yeele= ogefekeeme_%eced ~ DecyeeHeeleeuelege&b
efnyegke ie=n megenve eevemeb%eb yevOJeeKececyegveerjb peueb e ~ DeLe leveeb yegef
efJeeelcepeeKeced ~~ 6 ~~
ueiveefceefle ~ ueiveb cetlee&efoMeyo Jeeeefceefle cegvee: Tegefjefle
le=leeresveevJee: ~ cetefle&: De*dieb leveg: GoeJeHeg: keuHeefceefle meceenej: ~ Goe: JeHeg:
keuHeceeeb levJeeoees ueiveHeee&ee: Fefle eLeceYeeJe: ~ leleesvevlejb Oeveb mJeb
keesMeeLee&Keb keesMeMeeLe&Me keesMeeLeez DeeKee eme me leLee leeLeeseb Oeveb
mJeeefomeb%ecetegefjlevJee: ~ SJeceesefHe menpeb Yeele=ogefMekeemeb%eb le=leereYeeJe: ~
DecyeeHeeleeuelege efnyegkeie=nmegenveb eevemeb%eb eeveveecekeb SJeb yevOJeeKeb yevOegmeb%eb
Decyegveerjb peueb Sles elegLe&YeeJeme Heee&ee Fefle YeeJe: ~ DeLe leveeb
yegefefJeeelcepeeKeb JeekedmLeeveb He_eceefceleefecesCe mecyevOe: He_eceYeeJemewles
Heee&ee: ~~ 6 ~~
efnvoer eoMe YeeJeeW kes meb%eevlej efvecve ekeej nQ
osn YeeJe keer (1) osn (2) cetefle& (3) De (4) leveg (5) Goe (6)
keuHe Deewj (7) Deee meb%ee nw ~
Je YeeJe keer (1) mJe (2) keesMe (3) DeLe& (4) keggcye Deewj (5)
Oeve meb%ee nw ~
Heje$ece YeeJe keer (1) menpe (2) Yeele= Deewj (3) ogefMekee meb%ee nw~
megKe YeeJe keer (1) Decyee (2) Heeleeue (3) lege& (4) efnyegke (5)
ie=n (6) megled (7) Jeenve (8) eeve (9) yevOeg (10) Decyeg (11) veerj Deewj
(12) peue meb%ee nw ~

15

JeekemLeeveb Heeceb meelevegpeceLe efjHegs<eJewefj#eleeKeb

<e<b peeefce$ecemleb mcejceoveceoetvekeeceeefYeOeeveced ~
jvOeeegefMeeceb efveOeveueeHeob ee<ceb ce=legjveod
iegJee&Keb Oece&meb%eb veJeceefcen MegYeb meeeHeesceeie&me_%eced ~~ 7 ~~
DevJee: JeekemLeeveb Heeceb levegpeb meeled ~ DeLe efjHegsef<eJewefj#eleeKeb
<e<b, peeefce$ecemleb mcejceoveceoetvekeeceeefYeOeeveb, De<ceb jvOeeegefMeeceb
efveOeveueeHeob e Deveod ce=leg, veJeceb iegJee&&Keb Oece&meb%eb Fn MegYeb leHees ceeie& me_%eb
meeled ~~ 7 ~~
JeekedmLeeveefceefle ~ DeLe <e<b efjHegs<eJewefj#eleeKecegeg:
efjHegsef<eJewefj#eleveecekeefceleLe&: ~ DeLe meHleceb peeefce$ecemlemcejceoveceoetvekeeceeefYeOeeveb Teg: meHleceb peeefce$eemlemcejceoveeefoveecekeefceleLe&: ~ DeLee<ceb
jvOeeegefMeeceefveOeveueeHeob ce=legb De<ceb jvOeeefo veecekeefceleteg: ~ Delees
veJeceefcen Meem$es iegJee&Keb Oece&me_%eb MegYeb leHeesceeie& me_%eceteg: ~~ 7 ~~
efnvoermegle YeeJe keer (1) levee (2) yegef (3) efJeee (4) Deelcepe
(5) Jeeked (6) Heece Deewj (6) levegpe meb%ee nw ~
Me$eg YeeJe keer (1) efjHeg (2) s<e (3) Jewjer (4) #ele Deewj (5) <e
meb%ee nw ~
keue$e YeeJe keer (1) peeefce$e (2) Demle (3) mcej (4) ceove (5)
ceo (6) etve Deewj (7) keece meb%ee nw ~
ce=efle YeeJe keer (1) De<ce (2) jvOe (3) ef (4) eece (5)
efveOeve (6) ueeHeo Deewj (7) ce=leg meb%ee nw ~
Yeeie YeeJe keer (1) veJece (2) ieg (3) Oece& (4) MegYe (5) leHe
Deewj (6) ceeie& meb%ee nw ~~ 7 ~~

16

leelee%eeceevekecee&mHeoieieveveYees Jeesceces<etjCeeKeb
ceOeb JeeHeejcetego&MececeLeYeJeb eeieceb eeefHleceeeced ~
FlLeb eevleeefvleceeKeb cegvee: Fn lelees eoMeb efj<Heceengeeeb yegOJee eJeerCewe&oefOekececegle: meb%eee leme lee ~~ 8 ~~
DevJee: leelee%eeceevekecee&mHeoieieveveYees Jeesceces<etjCeeKeb ceOeb JeeHeejb
oMeceb Teg: ~ DeLe YeJeb e Deeieceb eeefHleb Deeeb Teg: ~ FlLeb cegvee:
eevleeefvleceeKeb eoMeb efj<Heb Deeng: ~ Decegle: eJeerCew: eoefOekeb leled leme meb%eee
yegodOJee eeeced ~~ 8 ~~
leelesefle ~ DeLe leveesoMe&ceb leeleeefoveecekecetegefjefle ~ Dee%eeceeveb kece&
DeemHeob ieieveb veYees Jeesceces<etjCeb ceOeb JeeHeejcegetefjefle mHegesefe: ~ DeLe YeJeb
SkeeoMeb Deeieceb eeefHleceeeceteg: FlLecegeced ~ lelees eoMeb eevleeefvleceeKeb
eevleveecekeb Deefvleceb efj<Heb eeng: ~ eocegle: eeseelHeee&emecegoeeeled DeefOekeb
Mesled leme leme eVeeceeseb veecemeb%eeeeb Heee&eb yegOJee lelegueeLe Megb eeeb eLee
efJeeMeyosve legueeLex Oeveb meneslLe Meyosve menpeYeeJees eee Fefle ~~ 8 ~~
efnvoerjepeHeo YeeJe keer (1) leele (2) Dee%ee (3) ceeve (4) kece&
(5) DeemHeo (6) ieieve (7) veYe (8) Jeesce (9) ces<etjCe (10) ceOe Deewj
(11) JeeHeej meb%ee nw ~
ueeYe YeeJe keer (1) YeJe (2) Deeiece (3) eeefHle Deewj (4) Deee
meb%ee nw ~
Jee YeeJe keer (1) eevle (2) Devle Deewj (3) efj<He meb%ee nw ~ Fve
meb%eeDeeW kes Deefleefje eefo Deewj keneR keg meb%eevlej efceues lees Gmes efJeeveeW kees
enCe kejvee eeefnS ~~ 8 ~~

17

Deeeb lege& keue$eb oMeceefcen yegOew: kesvcegeb ef$ekeesCeb

Heg$eb Oecee&Kecegeb HeCeHejcegefoleb ce=legueeYeelcepeeLe&ced ~
Oece eeHeesefkeueceeKeb JeeefjHegmenpeb keCkeeKeb efn kesvb ~
esleeeleg<deb meeled ef$ekeefcendieefoleb Jewefjefj<HeevlekeeKeced ~~ 9 ~~
DevJee: Fn yegOew: Deeeb lege keue$eb oMeceb kesvcegeb, Oecee&Keb ef$ekeesCeb
Geced ~ ce=legueeYeelcepeeLe HeCeHejb Gefoleced ~ JeeefjHegmenpeb Oece e
DeeHeesefkeueceeKeb Gefoleced ~ Sleeleg<eb efn kesvb keCkeeKeb meeled ~ Fn
Jewefjefj<HeevlekeeKeb ef$ekeb ieefoleced ~~ 9 ~~
Deeeefceefle ~ Fn Meem$es yegOew: Deeeb-elegLe&-meHleceb-oMeceb kesvcegeb
kebkeeKeb eleg<eb e eleg<ecesJe eeleg<eb meeled ~ He_eceb veJeceb ef$ekeesCecegeb
ce=legueeYeelcepeeLe& De<ceceskeeoMeb He_eceb efleereb HeCeHejcegeced ~ veJeceb eoMeb
<e<b menpeb DeeHeesefkeuecemeb%eb Gefoleced Jewefjefj<HeevlekeeKeb <e<beoMee<ceb
ef$ekecegeced ~~ 9 ~~
efnvoerpeewefle<eMeem$e ceW DeeeeeeX ves Deee-elegLe&-meHlece-oMece YeeJe kees
kesv meb%eke ceevee nw ~ Heece veJece kees ef$ekeesCe Dece-SkeeoMe-Heece-efleere kees
HeCeHej leLee veJece-eoMe-<e Deewj le=leere kees DeeHeesefkeuece meb%eke ceevee nw ~
kesv (1-4-7-10) kees elege SJeb keCke meb%eke leLee <e-De-eoMe
kees ef$eke meb%eke ceevee nw ~
meb%ee
YeeJe
keCke
1-4-7-10
ef$ekeesCe
5-6
HeCeHej
2-5-8-11
DeeHeesefkeuece
3-6-9-12
ef$eke
6-8-12

18

encew$eer
evspeef#eeflepee jJeervogleveeew iegefJe&vogmetee&: $eceeledMeg$eekeez jefJeevYetefceleveee %eekeea efmele%eew celee: ~
Dekee&os: mego: mecee DeLe yegOe: meJex efn Meg$eeke&peew
Yeewceeeee&ecee ece: kegpeieg Hetpe: Hejs JewefjCe: ~~ 10 ~~
DevJee: Dekee&os : mego: $eceelde evspeef#eeflepee: jJeervog leveeew
iegefJe&vogmetee&: Meg$eekeez jefJeevYetefceleveee: %eekeea efmele%eew celee: ~ DeLe meceeefn
yegOe: meJex Meg$eeke&peew Yeewceeeee&ecee: ece: kegpeieg Hetpe: Hejs JewefjCe:
meg: ~~ 10 ~~
DeLe efce$eMe$etveskesve Meeo&tueefJe$eeref[lesveen ~ evsefle ~ evspeeef#eefle
peeoe: Dekee&os: mego:, yegOeeoe: mecee:, Deves JewefjCees celee: cegefveefYeefjefle Mes<e: ~
mete&me evme efce$es, meJex Deves mecee: ~ iegefJe&vogmetee&: Yeewceme efce$eeefCe Meg$eMeveer
meceew, yegOe: Me$eg: ~ Meg$emeteez yegOeme efce$es, YeewceiegMevee: mecee:, ev: Me$eg: ~
jefJeevYeewcee: iegjesefce&$eeefCe, Meefve: mece: yegOeMeg$eew Me$eg: ~ yegOe Meveer Meg$eme
efce$es, kegpeieg meceew, jefJeevew Me$et ~ efmele%eew Mevesefce&$es, ieg: mece:, jJeervogYeewcee:
Me$eJe: ~~ 10 ~~
efnvoer metee&efo eneW kes efce$e Fme ekeej nQ
mete& kes ev-ieg-Yeewce efce$e nesles nQ ~
ev kes mete&-yegOe efce$e nesles nQ ~
Yeewce kes ieg-ev-mete& efce$e nesles nQ ~
yegOe kes Meg$e-mete& efce$e nesles nQ ~
ieg kes mete&-ev-Yeewce efce$e nesles nQ ~
Meg$e kes yegOe-Meefve efce$e nesles nQ ~
Meefve kes Meg$e-yegOe efce$e nesles nQ ~
mece Fme ekeej nwb
mete& kee yegOe mece neslee nw ~
ev kes meYeer en mece nesles nQ ~

19

pewmes

Yeewce kes Meg$e-Meefve mece nesles nQ ~

yegOe kes Yeewce-ieg-Meefve mece nesles nQ ~
ieg kee Meefve mece neslee nw ~
Meg$e kes Yeewce-Meefve mece nesles nQ ~
Meefve kee ieg mece neslee nw ~
efce$e Deewj mece mes Hejs pees en nesles nQ Jes HejmHej Ske otmejs Me$eg nesles nQ ~

mete& kes - Meg$e Deewj Meefve Me$eg nesles nQ ~

ev kee - keesF& Yeer Me$eg veneR neslee ~
Yeewce kee - yegOe Me$eg neslee nw ~
yegOe kee - ev Me$eg neslee nw ~
ieg kes - yegOe Deewj Meg$e Me$eg nesles nQ ~
Meg$e kes - mete& Deewj ev Me$eg nesles nQ ~
Meefve kes - mete&, ev Deewj Yeewce Me$eg nesles nQ ~~ 10 ~~
en ef<
le=leereoMeces enes veJeceHe_eces<ecyegveer $eceeledejCeJe=efle: mcejie=nb lele: HeMeefle ~
kegpe: efmeleyegOeew MeMeer jefJeyegOeew efmele#ceemeglees
iege&ceMeveer iegYe&JeveHee Fces ces<ele: ~~ 11 ~~
DevJee: en: le=leereoMeces veJeceHe_eces De<ecyegveer mcejie=nb $eceeled
ejCeJe=efle: HeMeefle ~ leLee kegpe: efmele yegOeew MeMeer jefJe yegOeew efmele#ceemegleew
iege&ceMeveer ieg: Fces ces<ele: YeJeveHee: YeJeefvle ~~ 11 ~~
DeLe ef<: He=LJeerJe=esveen ~ le=leereoMeceeefo<eg ejCeJe=efle: HeMeefle le$e
le=leereoMeces ejCe<ee HeMeefle, veJeceHe_eces efejCe<ee HeMeefle,
De<ceelegLex ejCe$ee<ee HeMeefle, mcejie=nb meHleceb elegLe&MejCe<dee HetCe
HeMeleerleLe&: ~ le=leereoMeces Meefve: veJeceHe_eces ieg: elegLee&<ces Yeewce: HetCe&<ee
HeMeleerefle ~ peelekeevlejs me efJeMes<ees %ese: ~ Fces kegpeeoees ces<elees ces<eceejYe

20

YeveJeHee: jeMeerMee:, ces<eme kegpe: Je=<eme Meg$e: efceLegveme yegOe:, keke&me ev:
efmenbme jefJeefjleeefo ~~ 11 ~~
efnvoer en DeHeves mLeeve mes le=leere-oMece mLeeve kees Ske ejCe ef< mes,
veJece-Heece mLeeve kees oes ejCe ef< mes leLee elegLe&-Dece kees leerve ejCe ef<
mes Deewj meHlece kees eej ejCe (HetCe&) ef< mes osKeles nQ ~ Yeewce-Meg$e-yegOe-evmete&- yegOe-Meg$e-Yeewce-ieg-Meefve Deewj ieg $eceMe: ces<eeefo jeefMeeeW kes mJeeceer nesleW
nw ~~ 11 ~~
DeOeee Ghemebnej
ew: Heewieg&efcHeles metefjlees<esueejeKes peelekes ce_peguesefmceved ~
meb%eeOeee: eerieCesMesve JeezJe=&ewefo&efiYe: mebegleeseb eCeerle:~~12~~
~~ Fefle peelekeeueejs eLeceesOeee: ~~
DevJee:- ew: Heew: iegefcHeles metefjlees<es ce_pegues Deue*dkeejeKes Deefmceved
peelekes (evLes) eerieCesMeJeez: efoefiYe: Je=ew: mebegle: Deeb meb%eeOeee:
eCeerle: ~~ 1 ~~
DeOeeeb meceeHeeefle Meeefueveen ~ esefle ~ eerieCesMesve efJeog<ee Gle
eerefJeefMe<sve ieCesMesve DeuebkeejeKes Deuebkeejveecekes ce_pegues efejs ew:
Heewieg&efcHeles ceveesnjw: Mueeskew jefelesefmcevevLes Jeez: es<w: efoefiYe: oMeefYe: Je=ew:
Mueeskew: Deeb Deeefoce: eLece: me_%eeOeee: eCeerle: Ge: jefele FleLe&: ~~ 1 ~~
~~ Fefle eernjYeevegefJejefeleeeeb peelekeeueejerkeeeeb meb%eeOeee: eLece: ~~
efnvoer ceveesnj eiOeje voeW mes ege efJeeveeW kees mevlees<e osves eesie en
peelekeeueej evLe ceW oMe }eskeeW ceW efveefce&le Fme meb%eeOeee keer Hetefle& ngF&~~1~~
efJeceMe& cebieueeejCe kes oes MueeskeeW kees eefo Ske ceevekej efievee peees
lees eiOeje kes 10 vo nesles nQ ~ Dele: DeOeee kes Devle ceW pees en kene ieee nw
efke cee$e ome MueeskeeW ceW peewefle<e kes meb%eeDeeW keer yeele yeleeF& ieF& nw, Jen Gefele nw~
melesvefcee ke=le ``e%eeJeef&veer efnvoer erkee ceW peelekeeueej kee
meb%eeOeee eLece meceeHle ~~ 1 ~~

21

YeeJeeOeee:2
efJeled eeLe&vee
Megkeeveve mejesneodieefuelece$e Yetceerleues
Heueb Hejcemegvojb mekeueceekeueeeOegvee ~
yeJeerefce levegYeeJele: eJejowJeefJeees<eob
eo$ececeeeHeueb efkeceefHe lel#eceOJeb yegOee: ~~ 1 ~~
DevJee: De$e Yetceerleues Megkeevevemejesneled mekeueb ieefueleb eJejowJeefJeees<eob Hejcemegvojb Heueb levegYeeJele: DeOegvee Deekeuee yeJeerefce ~ eeflkeceefHe
cece eeHeueb leled #eceOJeb yegOee: ~~ 1 ~~
DeLe YeeJeeOeeees JeeKeeeles ~ keefJe: mJeefJeveeb efJeMeoeved YeeJeHeueb
Jeegb He=efLeJeerJe=esve eeflepeeveerles ~ Megkesefle ~ Megkeevevemejesneodieefueleb Denb
levegYeeJele: lele DeejYe lelHeueb peelekeHeueb DeOegvee yeJeerefce ~ ns yegOee: HeefC[lee:
De$e Jeeves cece eeflkeceefHe eeHeueb meeled leeteb #eceOJeb Fefle eeLe&vee: ~ efkeb ke=lJee
yeJeerefce De$e Yetefceleues Megkeevevemejesneled MegkecegKeejefJevoeodieefueleb
efMe<eeefMe<eeje eeHleb Hejcemegvojb mekeueb Heueb Deekeuee efJeeee& keLebYetleb
Heueb eJejowJeefJeoeb lees<eob Glke=<peesefleefJe&oeceeveboob Deve$eesecevelees
eeeefceefleveeesve eLeceb enYeeJemHe<lee les<eeb yeueb e %eeleJeb lelees
YeeJemeeceeveHeueevlejb MegYeHeeHeefce$een ef<eesieeefokeb YeeJe<e[dJeiee&:
YeeJesMemeesoeemleeefokeb %eeleJeced ~ leogeb He=LegeMemee (<ed . 1~3)ees ees YeeJe: mJeeefce<es eglees Jee meewcewJee&meeeme lemeeefmle Je=ef: ~
HeeHewjsJeb leme YeeJemeneefve: efveox<Jeeb eMvelees pevcelees Jee ~~
le$e efJeMes<ees ieie&: (ye=nppeelekes Yees.20~10)
veeremLees efjHegiesnmLees enes YeeJe efJeveeMeke=led ~
Goemeervees enes ceOees efce$emJe#e& ef$ekeesCeie: ~
mJeesemLeMe enesHesJeb YeeJeJe=efkej: mce=le: ~
Jeee<ce<e<YeeJes<eg JewHejerleHeueceen GMeveeeee&: ~

22

meewcee: Hegef<b HeeHee efJeHee&eb mebefeleeene: kegeg&: ~

cetlee&efo<eg efveOeveevle efjHegYeeJes Jegl$eceelHeueoe: ~~
Devee
meewceJeiee&efelee YeeJee: MegYeleeb eeHvegJeefvle efn ~
HeeHeJeiee&efOekee ves<emlevJeeee vee$e mebMee: ~~
ueiveueiveeefOeHeew meeleeb yeueeefOekelejew eefo ~
lelHeueeveeb eJe=ef: meeervees neefvekej: mce=le: ~~
SJeb YeeJes<eg meJex<eg YeeJeYeeJesMeeesye&ueeled ~
lelees pevegef<e JeeJee neefveJe=efMe keesefJeow: ~~ Fefle ~~
meJee&Le&efevleeceCeew: 2~3..5~
ueiveeefOeYeeJeeefHegjvOeefj<Hes HeeHeenemleJeveeefve veeMe: ~
meewceemleg les<eteHeueeoe: megmlevJeeefokeeveeb HeuecesJeceeng: ~~
eeJeveeLeesefjHegjbOeefj<Hes og:mLeeveHees eJeveefmLelees Jee ~
leeJeveeMeb keLeeefvle lep%ee: MegYesef#eles leJeveme meewKeced ~~
leeeJeef$ekeesCes mJemegKeceoveYes eemHeos meewceeges
HeeHeeveeb ef<nerves YeJeveHemeefnles HeeHeKeswjeges ~
YeeJeeveeb Hegef<ceengmlJeLe e MegYekejerceveLeelJes eCeeMeb
efceeb efceeensvw: mekeueceefHe leLee cetefle&YeeJeeefokeeveeced ~~ Fefle ~~ 1 ~~
e%eeJeef&veer
efnvoer Fme He=LJeer Hej eer MegkeosJepeer kes cegKe mes efveie&efuele owJe%eJeie& kees
mevleg kejves Jeeuee pees megvojlece HeueeosMe nw Gmekees mebenkejkes levJeeefo
eoMeYeeJe meefnle Jee kejlee ntB ~ FmeceW cegPemes eefo keg eeHeue nes peee lees
efJe%epeve Gmes #ecee kejsieW ~~ 1 ~~

23

levegYeeJe Heue
osneOeerMe: meHeeHees JeeefjHegce=efleieeseoe osnmeewKeb
ve meeppevleesefve&pe#ex JeeefjHegce=efleHemlelHeuemewJe kelee&~
cetleez esl$etjKesmleoveg levegHeefle: mJeereJeerexCe nervees
veeveeleekegue: meeodJepeefle efn cevegpees JeeefOeceeefOeekeesHeced~~2~~
DevJee: meHeeHeesosneOeerMe: JeeefjHegce=efleieMesled leoe pevlees osn meewKeb
ve meeled ~ JeeefjHegce=efleHe: efvepe#ex (leoe) lelHeuemewJe keee& meeled ~ esvcetleez
$etjKesmleoveg levegHeefle: mJeereJeerexCe nervees: (meeeoe) efn cevegpees veeveeleekegue:
meeled JeeeefOeceeefOe ekeesHeb Jepeefle ~~ 2 ~~
DeLe ef$eefYe: MueeskewmlevegYeeJeefJeMes<eceen ~ osneOeerMesefle ~ osneOeerMe:
ueivemJeeceer meHeeHe: HeeHeensCe ege: JeeefjHegce=efleie: eoMe <e<e<ceevelecemLeeveieleMeseoe peeleme osnmeewKeb ve meeled ~ Deme eesieme OeveeefoYeeJes efJeeee&lJeeesleveee eLececegefeefjefleieceles - ``eeJeveeLees efjHegjvOeefj<Hes leeJeveeMeb
keLeeefvle lep%ee: Fefle eeked efueefKelJeeled ~ Deveoen JeesMees Jees <e<sMe:
<e<s De<ceeOeerMees<ces e lelHeuemewJe keee& osnmeewKeeYeeJekelee& meeled ~
DeeceLeex eJevecelesve efJe: ~ eLee ye=nppeelekes (Deveesefe)
efjHegYeJeveHes efjHegmLes veeriJewjer megKeer ke=HeCe: ~
efveOeveHeleew efveOevemLes JeJemeeeer JeeefOeJeefpe&leesHegefole: ~~
efJejesOeMeceveee DeeceLeex yeesOe: ~ osneOeerMes JeeefjHegce=efleies meefle leodYeJe
veHesefHe le$emLesMegYeHeueb meeefoefle ve Jeeeced ~ HetJeexeeesies meefle JeeefjHegce=efleHe:
mJeYeJeveieleMeselHeuemewJe kelexefle Jeeeced ~ eesieeveeceefevleHeueJeeefoefle ~
DeLeeveeesieceen cetee&efJeefle ~ cetleez ueives: $etjen: $etjKes: levegHeefle: ueivesMe:
mJeereJeerexCenerve: mJekeereyeuenerveMeseoe peelees cevegpe: veeveeleekegue:
Deveskejesieekegue: JeeefOe jesieb DeeefOeekeesHeb efevleeJeeHleJeb Jepeefle eeHveesefle ~
yeuenervelJeb HejHegbenbveereemlelJeeefoefYe%execed ~ leogeb peelekeece=les
mJeeseb cetueef$ekeesCeb mJeie=nceefOemegodiesnkeb efce$ekeb meeoewoemeerveb mece#e efjHegYeceefOeefjHeesYe&_e veereeefYeOeeveced ~

24

HetJe HetJe yeueere: HejceHejefceob nervemeJeb leomceeled

FleeefoJelHeefleekeeMecelesve GeceyeuelJeb e %eseb DeuHes yeues nerveyeue:
Fefle Heefle Jeeveeled ~~ 2 ~~
efnvoer eefo pevcekeeue ceW ueive kee mJeeceer HeeHeen mes egle neskej Jee<e ee Dece YeeJeiele neW DeLeJee Jee-<e Deewj Dece YeeJeeW kes mJeeceer DeHeves
DeHeves ie=n ceW nesb lees peeleke kees Meejerefjke megKe veneR neslee nw ~ ueive ceW eefo
HeeHeen Deewj ueivesMe yeuenerve neW lees peeleke Deveske lejn keer efevleeDeeW mes ege
neskej veevee JeeefOeeeW mes Heeref[le neslee nw ~~ 2 ~~
MegYeeesie
DeeOeerMe: mJeiesns yegOeiegkeefJeefYe: mebegle: kesviees Jeeked
mJeeres legs mJeefce$es eefo MegYeYeJeves Jeeref#ele: melJeHe:
meevvetveb HegCeMeerue: mekeuepevecele: meJe&mecHeefVeOeeveb
%eeveer cev$eer e YetHe: megefejveevees ceeveJees ceeveJeeveeced ~~ 3 ~~
DevJee: DeeOeerMe: mJeiesns yegOeieg keefJeefYe: mebegle: kesviees Jee mJeeres
legs mJeefce$es MegYeYeJeves eefo (MegYew)Jeeref#ele: leoe vetveb melmJeHe: HegCeMeerue:
mekeuepevecele: meJe&mecHeefVeOeeveb %eeveer cev$eer YetHe: megefejveeve: ceeveJeeveeb
ceeveJeMe meeled ~~ 3 ~~
DeLe MegYeeesieeveen ~ DeeOeerMe: Fefle ~ DeOeerMe: Deueives esefoleskees
eesie: ~ yegOe ieg keefJeefYeeg&ees ueivesMe: kesvie: Fefle efleere: ~ mJeeres legs
mJeeses DepeJe=<eYece=ieevee kegueerjePe<eJeefCepeew e efoJeekejeefo lege Fleeeges: ~
mJeefce$es mJeefce$eie=ns DeLeJee MegYeYeJeves MegYeie=ns MegYeenw: Jeeref#ele: ueivesMe: Fefle
le=leere: ~
S<eeceveleceeesies peelees ceeveJe: ceeveJeeveeb ceOes YetHeeefoke: meeled ~ YetHe:
YetHeeue: cev$eer, Deceele: meJe& mecHeefVeOeeveb meJe&mebHeoeceeee: %eeveer YetHelJeeegHeege:
%eeveJeeved melmJeHe: melJeiegCeevegHeMe HegCeMeerue: megke=leer megefejveeve:
megvojveeveeefoMejerj: mekeuepevecele: meJe&peveceeve:
HegCeMeerueMeyosve

25

meleepe&Jeeefo eesleles leogeb peelekejnmes - ``e: meefJekemleme oeeefmLejlJeb

meleepe&Jeb yeeeCeosJeYeefeefjefle: ~~ 3 ~~
efnvoer ueivesMe yegOe-ieg Je Meg$e kes meeLe mJejeefMe ceW ee kesvmLeeve ceW
jns leLee MegYeen keer ef< mes ege jns DeLeJee ueivesMe DeHeveer GejeefMe ceW ee
efce$e ie=ner ee MegYeen keer jeefMe ceW jns leLee MegYeen keer ef< mes ege jns lees
peeleke efveefMele ner megvoj Deeke=efle mes ege, HegCeJeeved, mekeuepeveefee,
meJe&mecHeefeege, %eeveer, ceb$eer DeLeJee jepee, megvoj ves$eJeeuee Deewj ceveg<eeW ceW es
neslee nw ~~ 3 ~~
DeMegYe eesie
ueives $etjsLe eeles KeueKeejie=nb ueiveveeLes jJeervot
$etjevlemLeevemebmLeeJeLe efoveHeefveMekeveeLeeesetveeeeer ~
YetefceHeg$emleg He=<eogoeceefOeieleevpeMesvcevemJeer
meeovOees og<kecee& HejYeJevejle: Het<e: #eerCekeee: ~~ 4 ~~
DevJee: ueives $etjs DeLe ueiveveeLes KeueKeej ie=nb eeles jJeervot
$etjevle: mLeevemebmLeew DeLe efoveHeefveMeeveeLeeeset&veeeeer YetefceHeg$eMesevpe:
He=<eogoeceefOeielemleoe Heg<e: cevemJeer, DevOees og<kecee& HejYeJevejle: #eerCekeee:
meeled ~~ 4 ~~
DeLe Deefve<eesie$eeb Mueeskesveen ~ ueive Fefle ~ $etjs ueives $etjenjeMeew
ueivesMe: efmLele: Deeceskees eesie: ~ Heg<HeJevleew jJeervot $etjeese&neesce&OemLeew
$etjceOemLelJeb jeMebMeeHes#eee Jee %eseced ~ mebkeeses eceeCeeYeeJeeled Deeb efleerees
eesie: ~ DeLe efoveHeefveMeeveeLeees: metee& evcemees: etveeeeer meHleceie: Yeewce: yegOe:
He=<eogoeb DeefOeiele: He=<esoejeMeew efmLele Fefle le=leerees eesie: ~ De$e peele: Heg<e:
cevemJeer mJevocevee FleLe&: ~ DevOe: og<kecee& HejYeJevejle: Hejie=nJeemejle:
Hejm$eerjlees Jee meeled ~ #eerCekeee: #eerCeMejerjMe ceveefmJelJeb keeueieleevme
yeuelJes yeesOeced ~ SJeb levegYeeJeme MegYeeMegYeeesiee Gee: ~ veveg keJeefegYeeesiesefHe
MegYeHeueb veesHeueYeles leLee DeMegYeeesiesMegYeHeueefceefle le$e kees efJeMes<e Fefle eslmeleb

26

$etjen <eglelJeeefoeesiesve Deeb YeeJe: ~ MegYeeesiekeejkeenesHeefj $etj<ew meleeb

efJeefveMeeeeeHleb Heueb veesHeueYeles DeMegYeeesiekeejke enesHeefj MegYe<eeMegYeb veesHeueYeles ~ leeefpekekeejwefjlLeMeeuemeef<eegleceCeTeesiesve Yepevleb
ke=lecegeced ~ ye=nppeelekekeejsCe ve MegYee Gefolee eesiee: eLee YeJeefvle
MegYesef#elee, Fefle Geced ~ Fefle levegYeeJe: ~~ 4 ~~
efnvoer ueive ceW $etjen neW ee ueivesMe $etjen keer jeefMe ceW nes lees
DeLeJee KeueeneW kes yeere ceW mete& ev efmLele neW lees DeLeJee mete& ee ev mes meHlece
Yeewce nes Deewj yegOe He=esoe (ces<e-Je=<e-keke&-Oeveg-cekej) jeefMe ceW jns lees peeleke
cevemJeer (mJeseeejer), DevOee, og<kecee&, Hejm$eerjle Deewj #eerCekeee neslee
nw~~4~~
OeveYeeJe Heue
keesMeeOeerMe: mJejeMeew megjiegmeefnle: meJe&mebHeleo: meeled
kesvs JeeLe ef$ekes esJeefle efn cevegpe: keuesMeYeeked Jenerve: ~
mJeevleeOeerMeew ef$ekemLeew keefJelevegHeegleew meeeoe ves$enerve:
ev: HeeHesve egees OeveYeJeveiele: Meg$eeg*dves$enerve: ~~ 5 ~~
DevJee: keesMeeOeerMe: megjiegmeefnle: mJejeMeew kesvs Jee (YeJeseoe)
meJe&mecHeleo: meeled ~ DeLe (ieg meefnle: keesMeeOeerMe:) ef$ekes eseoe cevegpe:
keuesMeYeeked Jenervee YeJeefle ~ mJeevleeOeerMeew keefJelevegHeegleew ef$ekemLeew (esle)
leoe ves$enerve: meeled ~ HeeHesve egeMev: OeveYeJeveiele: Meg$eegkedd ves$enerve:
meeled ~~ 5 ~~
DeLe OeveYeeJeHeueb Mueeskeesve yegJeved eLeceb Oeveeesieeleg<eceen ~
keesMeeOeerMe Fefle ~ keesMeeOeerMees OevesMe: iegegle: mJejeMeew mJes Yeeies kesvs Jee eseoe
peeleme meJe& mecHeleo: meeled ~ DeLeevevlejceveeesie GelesleLe&: ~ iegeglees
OeveeOeerMe: ef$ekes<eg <eeeoMes<eg Develeces esppeelees cevegpe: keuesMeYeeied
JenerveMe meeled, me ieg OeveeOeerMe: <es esoeb eesie: efMeefLeuees %ese: leb eefle
eeuHeOeveeesie meeJeeled ~ OeveeOeerMeme MegYelJes ceOeOeveeesiemeeJeeled ~ leogeb
ye=nppeelekes

27

ueiveeoleerJe Jemegceeved-Jemegceeved MeMeeelmeewceenwHeeeesHeielew: mecemlew: ~

eYeeb meceesuHeJemegceebMe leotveleeeeceves<JemelmJeefHe Heuesef<Jeoceglkesve ~~
DeLeeve eesie: meJeevleOeerMeew efleereeoMeeOeerMeew Meg$eueivesMeegeew
eseoe peele: ves$enerve: DevOe: meeled ~ DeLeeveeesie: Meg$eHeeHeeYeeb egeMeves
OevemLeMeseoe peelees ves$enerve: Fefle ~~ 5 ~~
efnvoer efleeresMe eefo ye=nmHeefle kes meeLe DeHeveer jeefMe ceW nes ee kesv ceW
efmLele nes lees Jen meJe& mecHeefeege kejlee nw ~ eefo efleeresMe ye=nmHeefle kes meeLe
ef$eke (6-8-12) mLeeve ceW nes lees peeleke og:KeYeeieer Deewj Oevenerve neslee nw ~
eefo efleeresMe Deewj eoMesMe Meg$e SJeb ueivesMe mes egle neskej ef$eke (6-8-12)
ceW efmLele neW lees DeLeJee evcee HeeHeen Deewj Meg$e mes egle neskej efleere YeeJe ceW
jns lees peeleke ves$enerve neslee nw ~~ 5 ~~
DeMegYeeesie
Meg$e: mesvogefm$ekemLees pevegef<e efveefMe vej: eeHveggeeovOekelJeb
pevceevOe: meeke& Meg$emlevegYeJeveHeefle: meeeoeveeR ceveg<e: ~
SJeb leeleevegpeecyeemegleefvepeie=efnCeermLeeveveeLee: efmLeleeMesoeosMeb le$e les<eeb eJejceefleeglewjvOekelJeb leoeveerced ~~ 6 ~~
DevJee: mesvog Meg$e: pevegef<e ef$ekemLe: (leoe) vej: efveefMe DevOekelJeb
eeHvegeeled ~ meeke& Meg$emlevegYeJeveHeefle: (ef$ekes) veoeveeR ceveg<e: pevceevOe: meeled ~
SJeb leeleevegpeecyeemegle vegpeie=efnCeer mLeeve pevceevOe: meeled ~ SJeb leeleevegpeecyeemegle
efvepeie=efnCeer mLeeve veeLee: (ef$ekes) efmLeleeMeseoeveeR le$e eJejceefle eglew: les<eeced
DevOekelJeced DeeosMeced ~~ 6 ~~
DeLeeesie$eeb le$e efleereeesieme leeleeefo<JeefleosMeb een ~ Meg$e: Fefle
pevegef<e pevcemecees mesvog: meev: Meg$eefm$ekemLe: <eeceeoMes<eg Develeces eseoe
peelees cevegpe: efveefMe DevOekelJeb eeHvegeeled ~
meeke&-Meg$e: mete&Meg$eegle: levegYeJeveHeefle: ueivesMe: ef$ekemLe:
Fleveg<emleoeveeR peeleescevegpe: pevceevOe: pevcevewJeevOe: meeefoefle ~ leeleeoerveeb
mLeeveveeLee: SJeb HetJeexkeleekeejsCe meekexvogMeg$eeefm$ekedmLeeveMeseoeveeR les<eeb

28

leeleeoerveeb DevOekelJeb eJejceefle eglewjeosMeb JeeJeced ~ le$e leele: efHelee-Devegpe:

keefveYeelee Decyee ceelee efvepeie=efnefCe Yeeee& eJejceefle Meyosve leeleeoerveeb pevceveefHe
DevOeeesie%eevelJeb meteles ~ Fefle OeveYeeJe: ~~ 6 ~~
efnvoer pevcekeeue ceW ev Deewj Meg$e eefo ef$eke (6-8-12) mLeeve ceW
neW lees peeleke je$evOe neslee nw, mete& Deewj Meg$e kes meeLe eefo ueivesMe ef$eke mLeeve
ceW nes lees pevceevOe neslee nw ~ Fmeer lejn leele (oMece) Devegpe (le=leere) Decyee
(elegLe&) megle Heece Deewj efvepe ie=efnCeer (meHlece) YeeJe kee mJeeceer eefo mete& Meg$e
Deewj evcee mes egle neskej ef$eke (6-8-12) mLeeve ceW nes lees $eceMe: efHeleeYeelee-ceelee-Heg$e Deewj m$eer kees DevOes nesves kee eesie neslee nw ~ Ssmee efJeeej kej
efJeeveeW kees HeueeosMe kejvee eeefnS ~~ 6 ~~
menpeYeeJe Heue
Yeele=mLeevesMeYeewceew JeeefjHegOevemLeeveieew yevOegnerve:
mJe#es$es meewce<s menpeYeJeveHes ceeveJe: meee leeved ~
kesvmLes yevOemeewKeb MegYeefJenieegles meeooYeb vejeCeeb
HeeHewesooveLewleeoveg efvepeefOeee %eseefcelLeb mecemleced ~~ 7 ~~
DevJee: Yeele=mLeevesMe Yeewcees JeeefjHeg efveOevemLeeveieew (YeJeseoe)
yevOegnerve: meeled ~ menpeYeJeveHes mJe#es$es meewce<s ceeveJe: leeve (Yeele=Jeeved)
meeled ~ kesvsmLes (menpeHes) MegYeefJenieegles (leoe) vejeCeeb DeoYe yevOegmeewKeb
(YeJesled) leovegHeeHew: egles esled leowleoveLee meeled FlLeb efvepeefOeee mecemleb
%eseced ~~ 7 ~~
DeLe Yeele=mecYeJelelmegKeeefoeesieeveen ~ Yeeef$eefle ~ Yeele=mLeevesMeYeewces
le=leereeefOeHeefleYeezcees JeeefjHegefveOevemLeeveieew (12-6-8) ef$ekemLeew eefo leoe peele:
yevOegnerve: meeceeve Meyo-efveoxMesve menesoj yevOeJees efJeJeef#eleemlew jefnle FleLe&: ~
menpeYeJeveHes menpeeefOeHes mJe#es$es mJeie=ns meewces MegYeens meefle ceeveJe:
leevyevOegceeved meeled ~ menpeeefOeHes MegYeenegles kesvmLes DeoYeb yeng yevOegmeewKeb
meeled ~

29

kesvmLes menpeYeJeveHes HeeHeenweg&les esoveLee yevOegmeewKeb ve meeled ~

egless FlegHeue#eCeced ~ FlLeb Decegvee ekeejsCe yegefceefefve&peefOeee mJeyegee
mecemleb YeeJeHeueb leoveg eesieefJeeejevevlejb %eseced ~ DeeceLe&: eesies meleefHe
eesiekele=&<eg Yetemeer HeeHeef<: HeeHeeesie:, eesiekele=&Ceeb veereemlelees eesies eeiegeb ue#eCeb
ve meeled ~ Fefle menpeYeeJe: ~~ 7 ~~
efnvoer le=leeresMe Deewj Yeewce Jee-efjHeg-efveOeve (ef$eke) mLeeve ceW nes lees
peeleke Yeele=nerve neslee nw ~ le=leeresMe eefo mJejeefMe ceW nes Deewj MegYeef< mes ege nes
lees Jen Yeele=ege neslee nw ~ le=leeresMe kesv mLeeveeW ceW MegYeen mes ege neskej efmLele
nes lees efvejvlej Yeele=megKe eeHle neslee nw ~ le=leeresMe eefo HeeHeen mes ege nes lees
peeleke Yeele=megKe efJenerve neslee nw ~ Fmeer lejn mJeyegeevegmeej HeueeosMe kejvee
eeefnS ~~ 7 ~~
elegLe&YeeJe Heue
HeeleeuesMe: mJejeMeew MegYeKeejeglees YeeieveeLesve ege:
meecevle: meeeleMeslmegjHeefleiegCee JeenvesMemlevegmLe: ~
mev<es jepeHetpemleoveg e efnyegkeeOeerMJejes ueeYemebmLees
eeveb HeMeVejeCeeb efveJenceefYeceleb Jeenveeveeb eoes ~~ 8 ~~
DevJee: HeeleeuesMe: mJejeMeew MegYeKeejegle: YeeieveeLesve ege: esle
meecevle: meeled ~ lele: levegmLe: JeenvesMe: megjHeefleiegCee meb<: (leoe) jepeHetpe:
leoveg e efnyegkeeOeerMJej: ueeYemebmLe: (DeLeJee) eeveb HeMeved vejeCeeb Jeenveeveeb
DeefYeceleb efveJenb eoes ~~ 8 ~~
DeLe elegLe&YeeJeHeueb Jeoved eesieelegeceen ! HeeleeuesMe Fefle ~
HeeleeuesMeMelegLes&Me: mJejeMeew MegYeKeejegle: MegYeenege: meve YeeieHesve
YeeiemJeeefcevee egeMesppeele: meecevle: ceeC[efueke: meeled ~ lelees eesieevevlejb %eseb
ueivemLees JeenvesMees iegCee HetCe&ee Meseoe peele: jepeHetpe:
jepeke=lemecceeveYeepeveb meeled ~ leoveg ieg: megKesMe: ueeYeieMesled ee ieg:
megKesMe: eeveb HeMevYeJeefle leoe Jeenveeveeb efveJenb mecetnb vejeCeeb DeefYeceleb eoes ~ Fob

30

eesieeb Jee MeyoeeespekewefHe %eseceveeesieueeYeeelegLe&ef<efJejneled

eesieeYeJeemeeled ~~ 8 ~~
efnvoer elegLexMe eefo mJejeefMe ceW MegYeen Deewj veJecesMe kes meeLe nes lees
peeleke meecevle (ceC[uesMe) neslee nw ~ elegLexMe eefo ueive ceW efmLele nes Deewj
ye=nmHeefle mes nes lees jepeceeve neslee nw ~ eefo ye=nmHeefle mes neskej elegLexMe
SkeeoMe YeeJe ceW nes DeLeJee ye=nmHeefle mes < neskej elegLexMe elegLe& YeeJe kees osKes
lees Jen Fevegmeej Jeenve mecetn eoeve kejves Jeeuee neslee nw ~~ 8 ~~
ie=neeefHle eesie
mJe#es$es lege&veeLemlevegHeeflemeefnle: meeokemceeod ie=neefHle:
meewneo& Jee megefmleefolejie=nieMesod ie=neueYeeesie: ~
eeJevle: HeeHeKese OeveoMeceie=neeveHewMesledef$ekemLee
egeemleeJeled eceeCee pJeueveJeMeielee: keuesMeoe: megie&=ne veg:~~9~~
DevJee: levegHeeflemeefnle: lege&veeLe: mJe#es$es (leoe) Dekemceeod ie=neefHle:
Jee megef: meewneo ~ leefolejie=nieMesled ie=neueYeeesie: eeJevle: HeeHeKese:
OeveoMeceie=neevleHewe&geeMesefl$ekemLeemleeJeleceeCee pJeueveJeMeielee: ie=ne: veg:
keuesMeoe: meg: ~~ 9 ~~
ie=neeHleeefoeesieeveen ~ mJe#es$e Fefle ~ ueivesMemeefnleMelegLe&YeeJeveeLe:
mJe#es$es elegLe&YeJeves eseoe peeleme Dekemceeoelvelees ie=neefHle: ie=nueeYe: meeled ~
leLee megefefn&lekeejkewpe&vew: meewne eerefle: megppeveegeb ie=neefo mleeefoleLe&: ~
levegHeefleege: elegLe&veeLe: leefolejie=nie: elegLe&YeJeveeoveYeJevemLeMeseoe
ie=neueYeeesie: ie=neeHleYeeJe: ~ eeJevle: $etjene: efleereoMece elegLe&eoMeveeLew:
meefnleeefm$ekemLee: meefnleeefm$ekemLee: leeJevlees ie=ne: peeleme veg: vejme
JeefJeMeielee oiOee: DeleSJe keuesMeoe: meg: ~ De$e OevesMeeoerveeb elegCee
mecegefoleeveeceskeeesiees ve efJeJeef#ele: ~ ef$ekeYeJeves ees Jee eevle meeJes
meeJekeeMelJeeled ~~ 9 ~~
efnvoerueivesMe kes meeLe elegLexMe eefo mJejeefMe ceW nes lees Dekemceeled ie=n
eeefHle Deewj meppeveeW mes cew$eer nesleer nw ~ eefo Fmemes Flej mLeeveeW ceW jns lees en eesie

31

veneR neslee nw ~ efleeresMe-oMecesMe Je eoMeMesMe mes egle neskej efpeleves HeeHeen ef$eke
(6-8-12) mLeeve ceW jnW Gleves mebKeke ie=n ve nesles nQ Deewj peeleke ke Heelee
nw ~~ 9 ~~
Jeenve veeMeeesie
eeJevlees JeenvemLee: MegYeefJenieMeeb ieeseje vees YeJesegmleeJevlees Jee efJejecee: HejceiegCeJeleeb Jeenveeveeb ve=Ceeb meg: ~
$etje: HeMeeefvle eeveb JeeefveOeveieleeeseoe leosJe
e%ewjeosMeces<eeb Keueg MegYekejCeb Meeefvlekeb Jeenveeveeced ~~ 10 ~~
DevJee: eeJevle: (HeeHee:) JeenvemLee: MegYeefJenieMeeb ieeseje vees
YeJeseg: leeJevlees ve=Ceeb HejceiegCeJeleeb Jeenveeveeb efJejece: meg: ~ Jee JeeefveOeveielee:
$etje: eeveb HeMeefvle eseoe leosJe Heueb meeled ~ ee%ew: S<eeb Jeenveeveeb Kegue
MegYekejCeb Meeefvlekeb DeeosMeced ~~ 10 ~~
DeLe JeenveefJejeceeesieew leeefvlekejCeb een ~ eeJevle Fefle ~ $etje
Fleveg<e: eeJevle: JeenvemLee: MegYeefJenieMeeb ieeseje veesYeJeseg: MegYeen de ve
meg: leeJevlees ve=Ceeb HejceiegCeJeleeb eke=iegCeegeeveeb Jeenveeveeb efJejecee: efJeveeMee:
meg: ~
DeLe eoMeeceielee: $etje: eeJevle Fleveg<eMelegLe HeMeefvle eseoe
HeefC[lewmleosJe $etjens meeeeees mJeJeenveeveeb efJejecee: megefjefle %eseced ~ le$e
Jeenveeveeb MegYekejCeb Meeefvlekeb ee%ew: DeeosMeb efJeOeseefceefleMes<e: ~~
FefleelegLe&YeeJe:~~ 10 ~~
efnvoer MegYeen keer ef< mes Jebefele efpeleves HeeHeen elegLe& YeeJe ceW jnW
Gleves ner JeenveeW kee veeMe neslee nw ~ eoMe Deewj DeceYeeJe ceW efpeleves HeeHeen
efmLele neskej elegLe& YeeJe kees osKeW Gleves mebKeke Des JeenveeW kee veeMe neslee nw ~
Ssmee ogeexie nesves Hej meceeevegmeej Jeenve nsleg MegYe MeevleLe& ke=le kee DeeosMe
efJeeveeW kees kejvee eeefnS ~~ 10 ~~

32

HeeceYeeJe Heue
efJeeemLeeveeefOeHees Jee yegOeiegmeefnleMesled ef$ekes Jele&ceevees
efJeenervees vej: meeoLe veJeceefvepe#es$e kesvs<eg leeved ~
yeeuelJeb Je=lee Jee eefo ieievemeoeb pevcekeeues leoe meeled
e%eeceeveb vejeCeeceLe eefo efJenie: mJe#e&iees oes<elmeeled ~~ 11 ~~
DevJee: efJeeemLeeveeefOeHees Jee yegOeieg meefnle: (He_ecesMe:) ef$ekes
Jele&ceevees vej: efJeeenervees meeled ~ DeLe veJeceefvepe#es$e kesvs<eg (He_ecesMe:) esled
leeve YeJeefle ~ eefo pevcekeeues ieievemeoeb yeeuelJeb Je=lee Jee leoe vejeCeeb
e%eeceeveb meeled ~ DeLe eefo efJenie: mJe#e&ie: (eseoe) oes<eled meeled ~~ 11 ~~
DeLe Heece YeeJeHeueb efJeJe#egefve&Heeesve efJeeeyegefeesieeveen ~ efJeesefle ~
efJeeemLeeveeefOeHe: He_ecesMe: kesJeuees yegOeiegmeefnlees Jee ef$ekes Jele&ceeveMeseoepeelees
efJeeenerve: ~ ef$ekemLes HeecesMes yegOeiegeesies efJeeeevegketuees veemleerefle `Jee' Meyosve
eesefleleced ~ DeLe HeecesMe: HeeceveJecekesvs<eg efmLeleMeseoe peele: efJeeeJeeved ~
yegOeiegeesies efJeeeJelJeb efkecegle JeeJeefceefle ieceles ~ DeLe pevcekeeues e%eeeesie
kele=&Ceeb ieievemeoeb eneCeeb yeeuelJeb Je=lee Jee eefo leoe peeleeveeb e%eeceeveb
DeuHeyegef: meeled ~ eefo yeeuees Je=es Jee en: mJe#es$eie: leoe oes<eled
e%eeceevelJeeeespekeoes<eb otjerkegee&efoleLe&: ~~ 11 ~~
efnvoer HeecesMe Skeekeer ee yegOe-ieg kes meeLe ef$eke (6-8-12)
mLeeve ceW jns lees peeleke efJeeenerve neslee nw ~ HeecesMe eefo Skeekeer ee yegOe-ieg kes
meeLe mJejeefMe ceW ee veJeceYeeJe ceW ee kesv ceW jns lees efJeeve neslee nw ~ eefo pevce
mecee ceW HeecesMe yeeue ee Je= DeJemLee ceW nes lees peeleke cevoyegef neslee nw Hejvleg
yeeue ee Je= nesles ngS Yeer eefo mJejeefMe kee jns lees Jen cevoyegef oes<e kees ve kej
oslee nw ~~ 11 ~~

33

cetkelJe-mevleevenerve eesie
JeekemLeevesMeess iegJee& JeeefjHegefJeueemLeeveiees JeefiJenerveewJeb efHe$eeefokeeveeb Helee Fn eglee cetkelee meee leeYeeced ~
JeeieerMeeled He_ecesMeefm$ekeYeJeveiele: Heg$eOecee&veeLee
jvOes s<eeefvlecemLee eefo pevegef<e ve=CeeceelcepeeveeceYeeJe: ~~ 12 ~~
DevJee: JeekemLeevesMees Jee ieg: JeeefjHeg efJeueemLeeveie: (leoe)
JeeefiJenerve meeled ~ SJeb e efHe$eeefokeeveeb Helee: leeYeeb eglee: eseoe les<eeb Fn
cetkelee meeled ~ eefo pevegef<e: JeeieerMeelHe_ecesMe: ef$ekeYeJeveiele:
(leLee)Heg$eOecee&veeLee: jvOes<eeefvlecemLee: (meeeoe) ve=Ceeb Deelcepeeveeb DeYeeJe:
meeled ~~ 12 ~~
DeLe cetkeJemevleeveeYeeJeeesieeveen ~ JeekemLeeve Fefle ~ JeekedmLeevesMe:
HeecesMees iegJee& JeeefjHegefJeueemLeeveieefm$ekemLeMeseoe JeeefiJenerve: cetke: meeled ~
DeLe efHe$eeefo cetkeleeeesieceen - SJeb ekeejsCe efHe$eeefoYeeJeeveeb oMeceYeeJeeefojeMeerveeb
HeleemleeYeeb HeecesMeiegYeeb egleeefm$ekes efleefvle eseoe leeleeoerveeb cetkelJeb meeled~
DeeefoMeyoeled Devegpeeoees %esee: ~ DeLe pevceefve peerJeeled peerJeeefOeef<lejeMes:
HeecesMe: ef$ekemLe: Heg$eOecee&veeLee: HeeceveJeceueivesMee: pevceueiveeled ef$ekemLee:
eefo leoe Heg$eeCeeceYeeJees Jeee: ~~ 12 ~~
efnvoer ye=nmHeefle HeecesMe neskej eefo Jee-<e ee Dece (ef$eke) YeeJe
ceW jns lees peeleke JeeCeernerve neslee nw ~ Fmeer lejn efHelee-YeeF&-yevOeg-m$eer-Heg$eeefo kes
YeeJeeefOeHeefle eefo ye=nmHeefle kes meeLe ef$eke mLeeve ceW jnsb lees Jes JeeCeernerve nesles nQ ~
ye=nmHeefle efpeme jeefMe ceW nes Gmemes HeeBeJeW mLeeve kee mJeeceer eefo ef$eke (6-812) mLeeve ceW nes DeLeJee ueivesMe-HeecesMe leLee veJecesMe ef$ekemLeeve ceW jnW lees
peeleke kees Heg$eeW kee DeYeeJe neslee nw ~~ 12 ~~

34

mevleeve eesie
efkeef_elkeeueb efJeuecye: MegYeKeiemeefnleemlesLe kekex megle#ex
evs keveeepeeJeeved eefcele-leveeJeebeeLe osJesvHetpeeled ~
$etjMesled HeecemLe: iegjefHe megleie: meeeoeHelenerveMeeeHeg$e: mJesiesneod eefo YeJeefle megles metvegjskemleoeveersced ~~13 ~~
DevJee:- les (ef$ekeessCesMe- ueivesMe) eefo MegYeKeiemeefnlee: megmleoe
eEkeefelkeeueb efJeuecye: meeled ~ DeLeevs kekex megle#ex (esled) keveeepeeJeeved
eefceleleveeJeeBe osJesvHetpeeled HeecemLe: $etj: (meeled) ieg: DeefHe megleie:(leoe)
DeHelenerve: meeled ~ eefo eeeHeg$e: mJeiesneled megles leoeveerb Ske: metveg:
YeJeefle~~13~~
DeLe mevleeveeesieceen ~ efkeefeledkeeueefceefle ~ les Heg$eOecee&veeLee
MegYeKeiememeefnleeMeseoe mevleeveeslHeeew efkeefelkeeueb efJeuecye: meeled ~
MegYeenoMeevleo&MeeyeueeHes#eee efJeuecye Fefle YeeJe: ~ DeLe keke&jeMeew HeeceYeeJes
evMeseoe keveeepeeJeeved DeLeJee eefcele leveeJeeved mJeuHeeHele: meeled ~ DeLe
osJesvHetpeeled peerJeelHeecemLe: $etjMesled peerJeesefHeueiveeled HeeceiemleoeHelenerve:
mevleevejefnle: meeled ~ eefo mJesienelmJejeefMele: Heeces eeeHeg$e: MeefveMeseoe
SkeHeg$e: meeled ~ De$e mecHetCe&ee MegYeke=leme Meves:mJejeMes: Heg$eYeJeves
ewkeHeg$eeesiemleoe jefJeYeewceees: mJeie=nelHeecemLeeesjskeHeg$eJeb efkecegle
JeeJeefceefle iet{esefYeeee: ~~ 13 ~~
efnvoer ueivesMe-HeecesMe Je veJecesMe eefo MegYeeneW mes ege neW lees mevleeve
eeefHle ceW efJeuecye neslee nw ~ Heece YeeJe ceW keke& kee evcee jns lees kevee mevleefle
ee DeuHe mevleefle nesleer nw efpemeceW Heg$e mebKee kece nesleer nw ~ Heece YeeJe ceW
ye=nmHeefle nes Deewj Fmemes Heece mLeeve (veJece) ceW keesF& HeeHeen nes lees mebleeveeYeeJe
neslee nw ~ eefo Meefve DeHeveer jeefMe (cekej-kegcYe) mes Heece mLeeve ceW jns lees Ske
Heg$e neslee nw ~~ 13 ~~

35

mevleeveeesie
kegcYes esled He_eHeg$eemleoveg e cekejs vevovesHeelcepee: megefmlem$eew Yeewce: megleeveeb ef$eleeceLe megleeoeekees jewefnCese: ~
FlLeb keeJe: MeMeees pevegef<e e iegCee kesJeuesvewJe Heg$ee:
Hee meg: keslegjees: ef$eeJe=<eYeJeves keke&s vees efJeuecye: ~~ 14 ~~
DevJee:- He_eces kegbYes esled vevoves He_eHeg$ee: leoveg e cekejs (eoe)
efleeDeelcepee: meg: ~ le$e Yeewce: (He_eces cekejs leoe ) megleeveeb ef$elee ~ jewefnCese:
keeJe: MeMee: FlLeb pevegef<e megleoeeke: meeled ~ kesJeuesvewJe iegCee He_eHeg$ee:
meg: ef$eeJe=<eYeJeves keke&s (leoe) kesleg jendJees: vees efyeuecye: ~~ 14 ~~
DeLe Deveeesieeveen ~ kegcYe Fefle ~ vevoves HeeceYeeJes kegcYes
eeemetvegefjleveg<e:, eefo leoe Hee Heg$ee: meg: ~ cekejs Deelcepee: eflee:
cekejme m$eerjeefMelJeeefoefleYeeJe: ~ Yeewces cekejs esefoleveg<e: megleeveeb ef$eleeb $eeb
meeled ~ DeLe jewefnCese: yegOe: Heeces megleeoeeke: keveeeo: ~ FlLeb Meg$eMevesefHe
Heeces megleeoeeke: ~ SJeb kesJeuesveeneesiejefnlesve HeecemLesve iegCee Hee Heg$ee:
meg:~ Heeces ces<es Je=<es kekex Jee keslegjeesjskelejs meefle vees efJeuecye: mevleeveeslHeeew
eefleyevOees ve YeJeleerleLe&: ~ vees efJeuecye: Flevesve metefeleb cekejkegcYeeefleefjejeMeew
Heeces Meveew cekejcevlejsCe le$emLes Yeewces, ef$eeeefojeMeerefvJenee Heeces jenew Jee kesleew
mevlelesefJe&uecye: SJesefle YeeJe: ~~ 14 ~~
efnvoer HeeceYeeJe ceW eefo Meefve kegcYejeefMe kee jns lees HeeBe Heg$e nesles nQ~
Heece YeeJe ceW eefo Meefve cekej jeefMe kee jns lees leerve Hegef$eeeb nesleer nw ~ Heece YeeJe
ceW cekej jeefMe kee Yeewce jns lees leerve Heg$e nesles nQ ~ Heece YeeJe ceW yegOe-Meg$e ee
ev neW lees kevee mevleefle nesleer nw ~ Heece YeeJe ceW Skeekeer ye=nmHeefle eefo nes lees
HeeBe Heg$e nesles nQ ~ Heece YeeJe ceW eefo ces<e-Je=<e ee keke& jeefMe nes Deewj GmeceW jeng
ee kesleg jns b MeerIe mevleeve eeefHle nesleer nw ~~ 14 ~~

36

mevleeve efJeuecyekeejke eesie

HeeHees Jee JeemeJespe: megKeYeJeveiele: Heeces Jee<ces Jee
MeerleebMeg: mevleles meeled KeiegCeefcelemeceelegue SJe eyevOe: ~
eeJevle: HeeHeKesemleveeie=nlee: meewce<ee efJeegee
mleeJe<e&eceeCees efveeleefcen YeJesled mevlelesJee& efJeuecye: ~~ 15 ~~
DevJee: HeeHees Jee JeemeJespe: megKeYeJeveiele: MeerleebMeg He_eces De<ces
Jee meeled leoe mevleles: KeiegCeefcele meceelegueb SJe eyevOe: ~ DeLeJee eeJevle:
HeeHeKese: leveeie=nielee: meewce<dee efJeegeemleeJe<e&eceeCees Fn efveeleb mevleles:
efyeuecye: YeJeefle ~~ 15 ~~
veveg keefleJe<ee&efCe efJeuecye Fleen ~ HeeHees Jesefle ~ HeeHeenes peerJees Jee
elegLe&mLe: Heecesces Jee eves YeJeefle leefn& KeiegCeefcelemeceelegue:
ef$ebMe<e&efceleeyevOe: mevlelesefjleveg<eieb: eke=esyevOe: ~ MegYeeneee efJeegee:
eeJevle: HeecemLee: $etjene: meg: ``yeueeOeerveHeuee: Keiee Flegeekeejw:
mLeeveefoieeefoyeueHekew: efkeb leefoefle Oeseb leeJe<e&eceeCeb mevlelesefve&Meesve efJeuecye:
meeefoleLe&: ~~ 15 ~~
efnvoer elegLe& YeeJe ceW HeeHeen ee ye=nmHeefle nes Deewj evcee Heece ee
Dece YeeJe ceW nes lees mevleeve eeefHle ceW 30 Je<e& kee efyeuecye neslee nw ~ Heece YeeJe
ceW MegYeen keer ef< mes Jebefele efpeleves HeeHeen jnW Gleves Je<e& leke efveefMele He ceW
mevleeve keer eeefHle ceW efJeuecye neslee nw ~~ 15 ~~
Heefjnej
leleeefHleOe&ce&cetuee leoveg yegOekeJeer MejmeeefYe<eskeeevMeseosJe ef$eefoJeHeefleiegce&v$eev$eew<eOeerveeced ~
efmeee cevoejmetee& eefo efMeefKelecemeer le$e JebMesMeHetpee
keeee&cveeeesejerlee yegOeiegveJeHee: ef#eecesJee$e efmeef:~~16~~
DevJee: leleeefHle: Oece&cetuee leovegyegOekeJeer (eefleyevOekeew leoe)
MebkejmeeefYe<eskeeled evMeseosJe ef$eefoJeHeefle iegce&v$eev$eew<eOeerveeb efmeee eefo

37

cevoejmetee&: efMeefKelecemeer (leoe) le$e Deecveeeesejerlee JebMesMeHetpee keeee& ~ yegOe

ieg veJeHee: ef#eecesJee$e efmeef: ~~ 16 ~~
DeLe eefleyevOekeYebpekeb mevleeveesHeeeceen ~ leleeefHleefjefle ~ leleeefHle:
mevleefleeeefHle: Oece&cetuee egeflemce=efle efJeefOeielees Oece&: nslege&mee: mee leLee
DeeefolemeHleceerJele, MejejeOeve, mevleeveieesHeeuecev$epeHeb nefjJebMeeJeCeeefo efJeefnleb
Oece&cetuesefleYeeJe: ~ De$e efJeMes<e: ~ leoveg lelHeMeeodyegOekeJeer efJeuecyeeeespekeew esled
MejmeeefYe<eskeegeOeeeeseb
cev$ekejCeeefYe<eskeeeleeefHleefjleveg<eieb:
~
evMeslHetJeJep%eseced ~ iegMeseLee eoe leoe cev$eev$eew<eOeerveeb efmeee efmeefMeyoes
cev$eeefoefYe: eleskeb mecyeOees ~ cev$eefmeeeb ev$e efmeee Deew<eOeerefmeesefle ~
cev$eeejCesve mevleeveieesHeeue, ce=legbpeeeoees cev$eemoleovegevesve ev$eeefCe
ev$eevLeeseeefve les<eeb efmeee Deew<eOees ue#ceCeeeemleemeeb efmeef:
efJeefOeJeovegevemeeOeHeuesleLe&: ~ MeefveYeewcemete&jentCeeb ceOes kemeefeleefleyevOekelJes le$e JebMesMeHetpee kegueosJeleeHetpeveced Deecveeeesejerlee keeee&~ Deecveee
Meyoes$e Jesomce=efle HegjeCeeegHeue#eCeeLe&: ~ le$eeefHe efJeMes<e: - yegOeiegveJecemLeeveHee:
eefleyevOekeeMesogceevegeveeled ef#eecesJe efmeef meeled ~ Fefle Heece YeeJe: ~~ 16 ~~
efnvoer mevleefle eeefHle Oecee&ejCe mes nesleer nw ~ mevleefle eeefHle ceW eefo
yegOe-Meg$e ee ev eefleyevOeke neW lees efMeJe DeefYe<eske kejves kejeves mes, ye=nmHeefle
eefleyevOeke neW lees cev$e-ev$e Deewj Deew<eefOe eeesie mes, Meefve-Yeewce ee jeng-kesleg
eefleyevOeke neW lees Jewefoke efJeefOe mes DeHeves JebMesMe (kegueosJe) keer Hetpee Dee&vee kejves
mes, yegOe-ieg ee veJecesMe eefleyevOeke neW lees Devegeveeefo mes MeerIe ner mevleeve eeefHle
nesleer nw (eneB veJecesMe ee ieg kes eefleyevOeke nesves Hej HeeJe&leer kee Devegeve
yeleueeee ieee nw ~) ~~ 16 ~~

38

<eYeeJeHeue
<e<sMes HeeHeeges levegefveOeveieles veg: Mejerjs JeCee: megMeeosMeb leppeefve$eerpevekemegleJeOetyevOegefce$eeefokeeveeced ~
FlLeb lelmLeeveieeceer efMejefme efoveceefCeeeveves MeerleYeeveg:
keCs Yetceerlevegpees efo MeefMeleveees JeekeHeeflevee&efYecetues ~~ 17 ~~
DevJee: <e<sMes HeeHeeges levegefveOeveieles veg: Mejerjs JeCee: meeg: ~ FlLeb
leppeefve$eer peveke megle JeOet yevOeg efce$eeefokeeveeb (JeCeeefo) DeeosMeced lelmLeeveieeceer
efoveceefCeMesled leoe efMejefme MeerleYeevegMesled Deeveves Yetefcelevegpe-Mesled keCs
MeefMeleveeMesled efo JeekeHeefleMesVeeefYecetues JeCee: meg: ~~ 17 ~~
DeLe efjHegYeeJeHeueb JeegkeecemleeJeodJeCejesieeveen ~ <esMe Fefle ~
HeeHeenegles <esMes ueiveeceieles meefle veg: cevegpeme Mejerjs JeCee: meg:
FlLecegeekeejsCe peefve$eeefo YeeJeeveeceerMes HeeHeeges levegefveOeveieles les<eeb JeCee:
megefjleeosMeb JeeJeced ~
De efJeMes<e JeCeeveen - lelmLeeveieeceerlevegefveOeveiele: <esMees efoveceefCe:
mete&Mesled efMejefme JeCe:, evMesvcegKes, YeewceMeeslkeCs, yegOeMesodoes,
JeekeHeefleMesVeeefYecetues JeCee: meg: ~~ 17 ~~
efnvoer eefo <esMe HeeHeen mes egle neskej ueive ceW ee Dece YeeJe ceW nes
lees Mejerj ceW JeCe (IeeJe-Hees[e-Hegvmeer) neslee nw ~ Fmeer ekeej ceele=-efHele=-megleyevOeg-m$eer Deewj efce$e YeeJe kes mJeeceer en eefo HeeHeen mes egle neskej ueive ee
Dece YeeJe ceW jnW lees ceelee-efHelee-megle-yevOeg-m$eer Deewj efce$e kes Mejerj ceW JeCe neslee
nw ~ eefo ueive ee Dece YeeJe ceW mete& <esMe neskej jns lees efMej ceW, ev jns lees
cegKe ceW, Yeewce jns lees keC ceW yegOe jns lees oe ceW Deewj ye=nmHeefle jns lees veeefYecetue
ceW JeCe neslee nw ~~ 17 ~~

39

JeCe eesie
ves$es He=<s e Meg$ees efovekejlevee: meeled Heos eeOejs esled
keslegJee& meQefnkesemleoveg levegHeefleYeewceefJel#es$emebmLe: ~
DeeYeeceeueesefkele: meved YeJeefle efn keefleefelmLeeveiees Jee leoeveeR
ves$es jesieer vej: meeled eJejceefleeglewnexefjkew%execesJeced ~~ 18 ~~
DevJee: <e<sMemlevegefveOeveielee: Meg$eMesled ves$es He=<s e
efovekejleveeMesled Heos meQefnkese: keslegJee& (esled) DeOejs JeCee: meg: ~ leoveg
YeewceefJel#es$emebmLe: levegHeefle: DeeYeeced Deeueesefkele: meved keefleefeled mLeeveieMeseoeveeR
vej: ves$ejesieer meeled SJeb eJejceefleeglew: newefjkew: %eseced ~~ 18 ~~
ves$e Fefle ~ Meg$eMesVes$ecetues He=s e, MeefveMesled Heos ejCes, jeng: keslegJee&
DeOejs JeCee: meg: FleefeceMueeskesveevJee: ~ DeLe ves$eJeeefOeeesie: leoveg
YeewceyegOejeefMemLees ueivesMe: YeewceyegOe: keeefleefelmLeeveieesefHe Jee e$e keg$e Jee
meeeoeveeR peele: ves$ejesieer meeled ~ eJejceefleeglewnezefjkewjsJeb %eseced ~~ 18 ~~
efnvoer eefo ueive ee Dece YeeJe ceW <esMe neskej Meg$e jns lees DeeBKe
Deewj Heer ceW, Meefve jns lees HeeBJe ceW, kesleg ee jeng nes lees DeOejes ceW JeCe neslee nw ~
eefo ueivesMe Yeewce ee yegOe keer jeefMe (ces<e-Je=efMeke-efceLegve-kevee) ceW efmLele nes
Deewj Yeewce ee yegOe mes nes lees DeLeJee ueivesMe efkemeer Yeer jeefMe ceW efmLele neskej
Yeewce ee yegOe mes nes lees peeleke ves$ejesieer neslee nw ~ Fme lejn es nesjeefJeoeW kees
mecePevee eeefnS ~~ 18 ~~
<eYeeJeevegmeej eesie
<e<sMes ueiveeeles YeJeefle efn cevegpees Jewefjnvlee OevemLes
Heg$eeeeLeexefleog<: menpe YeJeveies eeceog:Keekej: meeled ~
veeefYemLeeves e jesieer levegefveOeveHeleer Me$egYeeJeefmLeleew vee
ves$es Jeeceslejs meeomegjkegueieg: mete&pemlJeef*dIejesieer ~~ 19 ~~
DevJee: <e<sMes ueiveeeles cevegpe: efn Jewefjnvlee YeJeefle ~ OevemLes
Heg$eeeeLeex Deefleog<: menpeYeJeveies eeceog:Keekej: veeefYemLeeves jesieer e meeled ~

40

levegefveOeveHeleer Me$egYeeJeefmLeleew (eseoe) vee Jeeces ves$es, DemegjkegueiegMeseoe Flejs

(oef#eCes) jesieer meeled, mete&pemlJeef*dIejesieer (meeled) ~~ 19 ~~
DeLeeveeesiee: ~ <esMe Fefle ~ <eYeeJeefOeHes ueivemLes peele: Me$egnvlee
meeled ~ OevemLes <esMes Heg$eeeeLe&: Heg$esCeee: ie=nerle: DeLees& Oeveb eme me: Heg$eleOeve
FleLe&:, DeefleMe meeled ~ menpeYeJeveies eeceme og:Keekej: veeYeew jesieer e
meeled ~ ueiveeceHeleer <emLeew vee Heg<e: ves$ejesieer meeled ~ De$e
JeeceslejMeyoesHeeoeveeo$e Jeece Fefle ieceles ~ Meg$e: <esces Flejs oef#eCeves$es jesieer
Meefve: He=s ejCes jesieer meeled ~~ 19 ~~
efnvoer eefo <esMe ueive ceW nes lees peeleke Me$egnvlee neslee nw ~ <esMe
efleere YeeJe ceW nes lees ogeJe=efe nesleer nw Deewj Heg$e eje mebefele Oeve kee DeHenjCe
neslee nw ~ <esMe le=leere YeeJe ceW nes lees eece kes efueS og:Keoeeer Deewj veeYeer jesie mes
ege neslee nw ~ <e YeeJe ceW ueivesMe ee DecesMe neW lees Jeeceves$e ceW Deewj eefo Meg$e
(<eYeeJe ceW) jns lees oef#eCe ves$e ceW jesie neslee nw ~ <e YeeJe ceW eefo Meefve jns lees
Hewj ceW ke neslee nw ~~ 19 ~~
<eYeeJepeve eesie
ovles ovleos Jee kegcegoHeefleefjHeg: mebefmLele: <e<YeeJes
keslegJee& ueiveveeLe: kegpeyegOeYeJeves mebefmLele: keJeeefHe <: ~
mJesve eleefLe&vee Jee YeJeefle pevegef<e esoemeveeOex mejesiemleew Yetceermete&Heg$eew eefo efjHegie=nieew leJe: meeoes veg: ~~ 20 ~~
DevJee: pevegef<e eefo kegcegoHeefleefjHeg: <e<YeeJes mebefmLele: leoe ovles
ovlesos Jee (jesie:), ueiveveeLe: kegpeyegOeYeJeves keJeeefHe mebefmLele: mJesve eleefLe&vee
<: (leoe) Deemevee& mejesie: eefo leew Yetefce mete& Heg$eew efjHegie=nieew (eseoe) leJees
veg: ieo: meeled ~~ 20 ~~
DeLeeveeesiee: ~ ovle Fefle ~ jengkesleg Me$egYeeJes esvles ovleos Deess Jee
jesieer meeled ~ YeewceyegOejeefMeefmLelees ueivesMe: mJesveeleefLe&vee mJeMe$egCeeb HetCe&ee
: e$e keg$eeefHe meeeoe Deemeveex iegomeceerHes Jee jesieer meeled ~ eefo leew

41

Yetefcemete&Heg$eew efjHegie=nieew <eYeeJemebmLeew eseoe leJe: veg: Heg<eme ieoes jesie:

meeled~ YetefceHeg$es efOej efJekeej: MeveeefJelej: (JeeegefJekeej:) meeefoleLe&:~~20~~
efnvoer <e YeeJe ceW jeng kesleg jnW lees oeBle ee nes ceW jesie neslee nw
ueivesMe eefo Yeewce ee yegOe keer jeefMe (ces<e-Je=efMeke-efceLegve-kevee) kee neskej
keneR Yeer efmLele nes Deewj Me$eg mes nes lees DeemeveeOe& (ceueej kes meceerHe) ceW jesie
neslee nw ~ <e YeeJe ceW eefo Yeewce jns lees jeefJekeej SJeb eefo Meefve jns
JeeegefJekeej neslee nw ~~ 20 ~~
<eYeeJeevegmeejeesie
eeueseebMeew efjHegmLes KeueKeiemeefnles ceeveJees jesieJeeved meeled
$etjwefve&<Heeref[leMesevegmeoveiele: MeerlejefMcemleoeveerced ~
$etjs kesveueemLes eefo MegYeefJeniewvexef#eles jesieJeeved meeled
leefmceved keeJeeueemLes kegpeiegkeefJeefYevexef#eles leosJe ~~ 21 ~~
DevJee:eeueseebMeew KeueKeiemeefnles efjHegmLes ceeveJe: jesieJeeve meeled ~
esl$etjwefve&<Heeref[le: MeerlejefMce: levegmeoveieleMesled leoeveeR ceeveJe: jesieJeeved meeled ~
$etjs kesveueemLes MegYeefJeniew: vesef#eles leoe jesieJeeved meeled ~ leefmceve (HeeHes)
keeJeeueemLes kegpeiegkeefJeefYe: vesef#eles leosJe jesieJeeve meeled ~~ 21 ~~
eeueseebMeeefJeefle ~ leLee eeueseebMeew evs KeueKeiemeefnles HeeHeeneges
Me$egYeeJemLes meefle jesieJeeved meeled ~ $etjwefve&<Heeref[les MeefveeYe=efleefYe: $etjenw:
eesiesveee Jee Heeref[les leveg meoveieles ueiveies leefmceved Meerlekejsevs leeved jesieer
meeled ~ MegYeenef<jefnle: kesvie: $etjMesod jesieJeeved meeled ~ leefmceved $etjs
Meg$ejeefMemebmLes kegpeMeg$eiegefYeve& s leosJe jesieJeevesJe meeled ~ De$e eeefHe
efJeMes<ees veesemleLeeefHeeesiekele=&ie=nmJeeefce keHeJeeleefHeeeefokeesHepevees efJeMes<ejesiees
%ese: ~~ 21 ~~
efnvoer HeeHeen mes egle neskej evcee <e YeeJe ceW jns lees DeLeJee
HeeHeen mes Heeref[le evcee ueive ceW jns lees DeLeJee HeeHeen kesv (1-4-7-10)
ceW neW Deewj MegYeen keer ef< mes jefnle neW lees, DeLeJee HeeHeen Meg$e keer jeefMe

42

(Je=<e-leguee) ceW neW Deewj Yeewce-ieg-Meg$e keer ef< mes jefnle neW lees peeleke jesieege
neslee nw ~~ 21 ~~
<eYeeJepeveeesie
Hegbueives mJeereleg*dies efjHegYeJeveHeleew Jeeref#elesmevveYeewiewjs vetveb vejeCeeceefjpeveJeMele: meeodieoes iet{He: ~
efj:HemLeeves efmLeles esoefjmeoveHeleew efmebefnkeeHeg$eegkeles
eEkeJee meHleeeeges Hejie=nJemeefleveeaeJeefeve&j: meeled ~~ 22 ~~
DevJee:efjHegYeJeveieleew Hegbueives mJeerelegs DemeVeYeesiew: Jeeref#eles vetveb
vejeCeeceefjpeveJeMele: iet{He: ieo: meeled ~ DeefjmeoveHeleew eEmeefnkeeHeg$eeges eEkeJee
meHleeMJeeges efj:HemLeeves efmLeles esled vej: Hejie=n Jemeefle: veereJe=efe:
meeled ~~ 22 ~~
HegBuueive Fefle ~ <esMes HegbjeefMeueives mJeeses Jee HeeHeenw&s meefle vejeCeeb
peeleeveeb Des Mejerjs DeefjpeveJeMele: Me$egpevekeeefjle: iet{He: eVe: ieoes jesie:
meeled ~ De$e enlegjeMeerveeb eee: m$eerjeefMelJeeled Hegbueives Jee Meyoeeesiees %eeeles ~
<esMees jengegees ee mete&ege: eoMes Jee efmLele: leoe peelees vej: Hejie=nJeemeer
veereJe=efeMe meeled ~ Fefle <eYeeJe: ~~ 22 ~~
efnvoer <esMe eefo Heg<ejeefMe (ces. efce. efme. leg. Oe. keg.) ceW ee mJeese
jeefMe ceW nes Deewj HeeHeen keer ef< mes ege nes lees peeleke kes Mejerj ceW Me$egDeeW
eje efkeee ieee keesF& Ieeleke IeeJe ee efevn DeJeMe neslee nw ~ <esMe eefo jeng
ee mete& kes meeLe eoMeYeeJe ceW jns lees peeleke otmejs kes Iej ceW efveJeeme kejves Jeeuee
Deewj veerekeceea neslee nw ~~ 22 ~~

43

meHleceYeeJe Heue
eeJevlees Jee efJene ceovemeoveieeMesefvvepeOeerMe<emleeJevlees vegefJe&JeenemlJeLe megceeflecelee %eseefcelLeb keggcyes ~
keeeex nesjeiece%ewjefOekeyeueJeleeb KesejeCeeb efn eesieeoeosMe le$e Jeere& jefJeefJeOegkegYegJeeceefoked MewuemebKeced ~~ 23 ~~
DevJee: DeLe eeJevlees efJene ceovemeoveiee: efvepeeOeerMe<e:
eseeJevlees veg: efJeJeen: meg: Jee FlLeb megceeflecelee keggcyesefHe %eseced ~ efn
DeefOekeyeueJeleeb KesejeCeeb eesieeled nesjeiece%ew: (efJeceMe&: keee&:) ~ le$e
jefJeefJeOeg kegYegJeeceefoked MewuemebKeb Jeere&ceeosMeced ~~ 23 ~~
DeLe meHleceYeeJeHeueb efveHeefe<eved efJeJeeneesieeveen ~ eeJevle Fefle ~
eeJevlees ene: meHlecemLee: meHlecesMesve e: leeJevlees efJeJeene: veg: Heg<eme %esee: ~
megceeflecelee pevceueiveeefYe%esve owJe%esve SJecegeekeejsCe keggcyes pevekeYee$eeoew %eseced~
nesjeiece%ewpee&lekeMeem$eefJeefjefOekeyeueJeleeb eneCeecesJeb eesieeefeej:
keee&: ~ le$eeefOeke yeueb jefJeefJeOegkegYegJeeb mete&evYeewceeveeb Deefoked Mewuemee
ceeosMeb, mete&me <e[dHeeefCe evme oMeHeeefCe Yeewceme meHleHeeefCe Deves<eeb
<e[dHeeCesJe ``DeHeeefOekees yeueerefle HeefleJeeveeled ~~ 23 ~~
efnvoer meHleceYeeJe ceW efpeleves en meHlecesMe mes neW Gleves ner peeleke
kes efJeJeen nesles nQ ~ Fmeer ekeej yegefceeveeW kees keggcyeeefo (Yeelee-yevOeg Deeefo)
YeeJeeW ceW Yeer peevevee eeefnS ~ Ssmee efJeeej nesjeMeem$e%eeW kees DeefOeke yeueJeeve
enevegmeej ner kejvee eeefnS ~ Ssmee efJeeej kejves ceW eneB mete& kee yeue 6, ev
kee 10, Yeewce kee 7 Deewj yegOe-ieg-Meg$e Je Meefve kee 6 yeue ceevee peelee
nw~~23~~

44

meHleceYeeJepeveeesie
kesvmLee Jee ef$ekeesCes eefo Keueg ie=efnCeerkeejkeeKee veYeesiee:
keeceeLexMeew efvepe#ex HeefjCeeveefJeefOe: meeeoeveeR vegjske: ~
peeeeOeerMe: keggcyeeefOeHeeflejefHe egleMesefl$ekes ieefn&leeKewee&Jeef: Meg$eegees efveeleefcen YeJesled leeJeleerveeb efJejece: ~~ 24 ~~
DevJee: eefo ie=efnCeer keejkeeKee: veYeesiee: kesvmLee: Jee ef$ekeesCes
Keueg keeceeLexMeew efvepe#ex leoeveeR veg: Ske HeefjCeeveefJeefOe: meeled ~ peeeeOeerMe:
keggcyeeefOeHeefle DeefHe Meg$eege: eeJeef: ieefn&leeKe: egle: ef$ekes YeJesled leeJeleerveeb
Fn efveeleb efJejece: YeJesled ~~ 24 ~~
kesvmLee Fefle ~ ie=efnCeerkeejkee: meHleceYeeJes MegYeene:
Meg$esvogpeerJeMeefMepew: mekeuewefm$eefYeJee& eYeeb keue$eYeJeves e leLewkekesve~
S<eeb ie=nsefHe e ieCesefHe efJeueesefkeles Jee meefvle efm$eees ceoveYeeJeHeeflemJeYeeJee:~~
(meeje. 34~45)Fefle keueeCeJece&Jeeveeled ~ Sles kesvmLee: Jee ef$ekeesCes meg: leLee
meHleceefleereHeleer mJeYeJeves meeleeb leoe peeleme veg: Heg<eme HeefjCeeveefJeefOe:
efJeJeen: Ske: meeled ~ meHleceYeeJeeOeerMe: efleereeefOeHees Jee Meg$eege: eeJeef:
$etjenw&: meefnle: ef$ekes meeled leeJeleerveeb m$eerCeeb efJejecees veeMe: meeled ~~ 24 ~~
efnvoer m$eerkeejke en eefo kesv (1-4-7-10) ee ef$ekeesCe (95) ceW jns Deewj meHlecesMe leLee efleeresMe mJe mJe jeefMe ceW jnW lees peeleke kee Ske
ner efJeJeen neslee nw ~ meHlecesMe ee efleeresMe eefo Meg$e mes egle neskej ef$eke (6-812) mLeeve jnW Deewj Jes efpeleves HeeHeen mes egle- neW Gleves ner efm$eeeW kee veeMe
neslee nw ~~ 24 ~~

45

ieYee&YeeJeeesie
ueivemLes meHlemeHleew efoveceefCelevees keeceiesLeeke&cevoew
etves evs veYe:mLes ve e eefo iegCeeueesefkeles vees emetles ~
s<esMes efce$ecevoew efef<e efmeleefkejCesmles yegOesvesef#eles vees
metles s<es peue#ex eefo kegpejefJepeew ieefYe&Ceer meeVe veejer ~~ 25 ~~
DevJee: meHlemeHleew ueivemLes efoveceefCelevees keeceies DeLeeke&cevoew etves
evs veYe:mLes eefo iegCee Deeueesefkeles e ve vees emetles ~ s<esMes peue#ex eefo
kegpejefJepeew (leoe) veejer ieefYe&Ceer ve meeled ~~ 24 ~~
DeLe ieYee&YeeJeeesieeveen ~ ueivemLe Fefle ~ meHlemeHleew metex ueivemLes Meveew
meHleces Skeeseesie: ~ DeLe mete&Meefve meHleces iegef<jefnleMeves oMeces Fefle efleerees
eesie: ~ De$e veejer vees emetles ~ s<esMe: Me$egYeJevemJeeceer leLee efce$ecevoew jefJeMeefve e
efef<e <es yegOesve :, efmelekejCeMevewmles meHleces Deeb le=leerees eesie: ~ De$e
veejer vees emetles ~ kegpeMeefve <es elegLex eefo leoe peeleme veejer ieefYe&Ceer ve meeefoefle
elegLeex eesie: ~ Fefle meHlece YeeJe: ~~ 25 ~~
efnvoer meHleceYeeJe ceW Meefve Deewj ueive ceW mete& nes lees, DeLeJee meHleceYeeJe
ceW mete& Je Meefve neW leLee oMece YeeJe ev-ye=nmHeefle keer ef< mes jefnle nes lees,
DeLeJee mete& <esMe neskej Meefve kes meeLe <eYeeJe ceW ner jns Deewj evcee yegOe mes
neskej meHleceYeeJe ceW jns lees peeleke keer m$eer kees emeJe veneR neslee nw (yeejcyeej
ieYe&m$eeJe nes peelee nw) ~ eefo <e ee elegLe&YeeJe ceW Yeewce DeLeJee Meefve jns lees
Gmekeer m$eer ieYe&Jeleer veneR nesleer nw (ieYe& veneR njlee nw) ~~ 25 ~~

46

DeceYeeJepeveeesie
jvOemLeeveefmLelee Jee efmLejYeJeveielee: Meg$eJeeieerMemeewcee:
ke=^eCeeb kece&Ceeb vee YeJeefle efn efveeleb keejke: mleyOeYeeJe: ~
yeeues og:Keer vej:meeefVeOeveie=nHeleew ueeYeeeles megKeer meeled
HeMeelHeeHesuHeceeeg: MegYeKeiemeefnles oerIe&ceeegve&jeCeeced ~~26 ~~
DevJee: Meg$eJeeieerMe meewcee: jvOemLeeveefmLelee: Jee efmLejYeJeve
ieleeMeseoe efn vee efveeleb ke=^eCeeb kece&Ceeb keejke: mleyOeYeeJe: meeled ~
efveOeveie=nHeleew ueeYeeeles vej: yeeues og:Keer HeMeeled megKeer meeled ~
efveOeveHeleew HeeHesuHeceeeg: MegYeKeiemeefnles vejeCeeb oerIe&ceeeg: meeled ~~ 26 ~~
DeLeeceYeeJe: le$e kekece&kejeefoeesieceen ~ jvOesefle ~ Meg$eiegyegOee:
DecemLee: efmLejjeefMeielee Jee leoe peele: vee Heg<e: efveeleb efveecesve kekece&Ceeb
kelee& meeled ~ mleyOeYeeJe: keefveefeeMe meeled ~ DeceYeeJesMes ueeYeies yeeues
yeeueeJemLeeeeb og:Keer HeMeelmegKeer meeled ~ ueeYeiescesMes HeeHes DeuHeeeg: meeled ~
leefmceVesJe MegYeeneges peeleeveeb oerIe&ceeeg: meeled ~~ 26 ~~
efnvoer pevcekeeue ceW eefo Meg$e-ye=nmHeefle Deewj yegOe DeceYeeJe ceW ee
efmLejjeefMe (Je=<e-efmebn-Je=efMeke-kegcYe) ceW jnW lees peeleke efveefMele ner keefve
keeeeX kees kejves Jeeuee Deewj keesj oeJeeuee neslee nw ~ DecesMe eefo SkeeoMe
YeeJe ceW jns lees peeleke yeeueeJemLee ceW ogKeer Deewj yeeo ceW megKeer neslee nw ~ DecesMe
HeeHeen nes Deewj eefo Jen SkeeoMe YeeJe ceW jns lees peeleke DeuHeeeg neslee nw ~ eefo
DecesMe MegYeen nes ee MegYeen mes ege neskej SkeeoMe YeeJe ceW jns lees oerIee&eg
neslee nw ~~ 26 ~~

47

DeuHeeegeesie
kegee&oeegie=&nsMe: KeueKeieegieefjeevlemebmLeesuHeceeegMesuueiveeOeerMeegees efveOeveYeJeveHe: mJeuHeceeeg: eoes ~
jvOemLees Jee efejeegmleoveg jefJeYeJemle$e leuueesMe:
keesMemLeeveefmLeleesppevegef<e efn cevegpees Jewefjegemkej: meeled~~27~~
DevJee: Deeegie=&nsMe: KeueKeieegked DeefjeevlemebmLe: DeuHeceeeg:
kegee&led ~ efveOeveYeJeveHe: (<e<s efoMes) ueiveeOeerMeegeMeslmJeuHeceeeg: eoes ~
jvOemLe: (efveOevesMe:) efejeegJee& meeled ~ leoveg le$e jefJe YeJemleled (oerIee&eg:)
ueesMe: keesMemLeeveefmLeleMeseoe pevegef<e efn cevegpees Jewefjegked lemkej:
meeled~~27~~
kegee&efoefle ~ Deeegie=&nsMe: De<ceHeefle: $etjege: <eeoMeiele:
leoeuHeceeeg: kegee&led ~ DeceHeefle: ueivesMeege: DeefjeevlemebmLe: Fleveg<eieb: leoe
mJeuHeceeeg: eoes DecesMe: jvOemLees Jee efejeeg: eoes ~ DecesMe: leoveg jefJeYeJees
Jee le$eeces leled efejeeg: eoes ~ ueesMe: DecesMe: keesMemLeeveefmLele: efleeres
efmLeleMeseoe lemkejes JewefjegeMe meeled ~~ 27 ~~
efnvoer DecesMe eefo HeeHeen mes egle neskej <e ee eoMe YeeJe ceW jns
lees peeleke DeuHeeeg neslee nw ~ eefo DecesMe Dece YeeJe ceW ner jns lees oerIee&eg neslee
nw ~ De<cesMe eefo ueivesMe mes egle neskej <e ee eoMe YeeJe ceW jns lees DeuHeeeg
neslee nw ~ eefo Meefve Dece YeeJe ceW jns lees oerIee&eg neslee nw ~ De<cesMe eefo efleere
YeeJe ceW jnW lees peeleke Me$egDeeW mes ege Deewj eewj eJe=efe kee neslee nw ~~ 27 ~~
mebeece ceW ce=legeesie
DeeegoxneefOeveeLeew efveOeveefjHegieleew nerveJeereez emegleew
mebeeces keerefle&Mes<eb Jepeefle yeueegleew leew leoe leppeeeefHleced ~
Meg$esCeevoesefuekeeeemlevegHeefJeefOeeglees JeenvemLeeveveeLees
cetleez ovleeyeuesvwjLe iegmeefnle: meeppeees JeeefpeJeenw: ~~ 28 ~~
DevJee: emetleew nerveJeerees& DeeegoxneefOeveeLeew efveOeveefjHegieleew (eseoe)
mebeeces keerefle&Mes<eb (Jepeefle) ~ leew yeueegleew leoe peeeefHleb Jepeefle ~ JeenvemLeeveveeLe:

48

Meg$esCe ege: (meeeoe) Deevoesefuekeeee: pee: YeJeefle ~ levegHeefJeOeg egle: cetleez

(meeeoe) ovleeJeuesvw: pee: meeled ~ De$e megKesMe: ieg meefnle: cetleez eseoe
JeeefpeJeenw: pee: ~~ 28 ~~
Deeegefjefle ~ emetleew pevcemecees DeeegoxneefoveeLeew DeceueiveHeleer nerveJeereez
Dece<eieleew leoe me*deeces keerefle&Mes<eb eeHveesefle me*deeceeefYecegKees egb efJenee
HeelJeb eeHveesefle FleLe&: ~ leeJesJeeegoxneefOeveeLeew meyeueew esefpeeer YeJeefle ~
elegLexMe: Meg$esCe egleMesled Deevoesefuekeeee: efMeefJekeeee pee: efMeefJekee{es
peeleerleLe&: ~ elegLexMees ueivesMesve evsCe e egle: cetleez ueives efmLeleMeseoe
ovleeJeuesvw: ceneiepew: pee: meeled ~ DeLe elegLexMees iegegle: ueives eseoe Jeeefpe
Jeenw: Jeeefpejepew: iepesvwMe men pee: meeled ~ FleceYeeJe: ~~ 28 ~~
efnvoer eefo pevcemecee ceW DecesMe Deewj ueivesMe yeuenerve neskej Dece
SJeb <eYeeJe ceW jnW lees peeleke me*deece ceW keerefle&Mes<e nes (cej) peelee nw eefo
ueivesMe Deewj DecesMe yeueJeeve neW lees Jen me*deece ceW efJepeeer neslee nw ~ elegLexMe
Meg$e mes egle neW lees Deevoesefuekee (meJeejer) Hej yewkej elegLexMe leLee ueivesMe
evcee mes egle neskej ueive ceW efmLele neW lees neLeer Hej yewkej elegLexMe leLee ueivesMe
evcee mes egle neskej ueive ceW efmLele neW lees neLeer Hej yewkej, elegLexMe eefo
ye=nmHeefle kes meeLe ueive ceW jns lees Iees[e-neLeer Hej yewkej efJepee eeHle kejlee
nw~~28~~
veJeceYeeJeHeue
YeeiesMees cetefle&Jeleea megjHeefleiegCeeueesefkeleesYetHeJevees
ueivemLees JeenvesMees veJeceHeefleYeewHeMeleMeeslmJeiesnced ~
meJee&meeceemHeob meevcevegpe Fn leoe mecHeoeb Jeenvesves
jvOemLeeveefmLelee Jepeefle efn cevegpees YeeiejeefnlecesJeced ~~ 29 ~~
DevJee: megjHeefleiegCee Deeueesefkele: YeeiesMe: cetefle&Jeleea eseoe cevegpe:
YetHeJeve: JeenvesMe: veJeceHeefle: ueivemLe: GYeew mJeiesnb HeMeleeseoe cevegpe: Fn
meJee&meeb mecHeoeceemHeob meeled ~ leLee Jeenvesv: jvOemLeeveefmLeleMesled leoe efn
cevegpe: Yeeiejeefnleb Jepeefle ~~ 29 ~~

49

DeLe veJeceYeeJemle$e MegYeeeesieceen ~ YeeiesMe Fefle ~ veJeceYeeJesMees ieg:

ueivemLeesled le$e peelees jepeJeve: jepeceeve: meeled ~ YeeiesMe: ueivemLe:
JeenvesMeMelegLee&efOeHees veJeceHeefleMe leeJegYeew elegLe&veJeceHeleer mJeYeJeveb
elegLe&HeefjMelegLe
veJeceHeefleve&Jeceb
HetCe&eeHeMeleMeseoe
meJee&meeb
OeveOeevemegJeCee&efomecHeoeb DeemHeob Deeee: cevegpe: meeled ~ JeenvesMe: Dece
mLemleLee cevegpe: Yeeiejeefnleb Jepeefle ~ nesjeefJeefjsJeb ekeejsCe Yeeiejeefnles
veg:nerveeveeb MegYeue#eCeb Jeeesyeueeefojefnleeveeb Jeenveeveeb eeefHlemleoveg: eHeuelee efmLejlee
e %esesleefecesCe mecyevOe: ~~ 29 ~~
efnvoer pevce mecee ceW ieg mes neskej veJecesMe eefo ueive ceW jns lees
peeleke jepeHetefpele neslee nw ~ eefo veJecesMe ueive ceW neW leLee elegLexMe veJecesMe
DeHeveer DeHeveer jeefMe kees osKeles neW lees peeleke meJe&mecHeefleege neslee nw ~ eefo
elegLexMe Dece YeeJeiele nes lees peeleke Yeeienerve neslee nw ~ Deewj Gmes nerve JeenveeW
keer eeefHle leLee DeefmLejlee nesleer nw ~~ 29 ~~
veJeceYeeJepeve Heue
nerveeveeb Jeenveeveeb leogve eHeueleeeeefHlejsJeb vejeCeeb
%esee nesjeiece%ewjLe veJeceHeleew ueeYeies jepeJeve: ~
oerIee&egOe&ce&Meeruemleoveg OeveJeHegJee&nvesMe: mJeiesns
OecexMees ueiveJeleea pevegef<e eefo iepemJeeefceeEmenemeveeveeced ~~ 30 ~~
DevJee: veJeceHeles ueeYeies (leoe) nerveeveeb Jeenveeveeb eeefHle: leoveg
eHeuelee jepeJeve: oerIee&eg: Oece&Meerue: ~ leoveg pevegef<e eefo OeveJeHegJee&nvesMee:
mJeiesns, OecexMees ueiveJeleea (meeeeoe) iepemJeeefce eEmenemeveeveeb eeefHle: ~~ 30 ~~
nerveeveeefceefle ~ DeLe veJecesMes ueeYeies jepeceeve: oerIee&egOe&ce&MeerueMe
meeled~ leoveg pevegef<e OeveJeHegJee&nvesMee: efleere ueiveelegLe&Helee: mJeiesns ueivesMees
ueives OevesMees Oeves JeenvesMees JeenveYeJeves FleLe&: ~ OecexMees ueiveielees eefo leoe
iepemJeeefceefmebnemeveeveeb eeefHleefjleveg<eieb: ~ le$e iepee: nefmleve: mJeeefceefmebnemeveeveeb
jepeeefOeseefmebnemeveb jepekeeex<egYeemeveb les<eeb eeefHle: meeled ~~ 30 ~~

50

efnvoer eefo veJecesMe SkeeoMe YeeJe ceW jns lees peeleke jepeHetefpeleoerIee&eg Deewj Oece&Meerue neslee nw ~ eefo ueivesMe-efleeresMe Deewj elegLexMe mJe mJe
jeefMe ceW jnW leLee veJecesMe ueive ceW jns lees peeleke neLeer-efmebnemeveeefo kee mJeeceer
neslee nw ~~ 30 ~~
veJecesMeevegmeej eesie
eesieeveeb meeoceer<eeb eegjyeueeglees eesefOeHemleMeeeeb
ueefyOeMeevleo&MeeeeceLe iegYe=iegpeew JeenveeOeerMeegeew ~
kesvseeves ef$ekeesCes lJeLe iegkeefJeegiJeenvemLeeveiees Jee
YeeieeOeerMe: mJejeMeew YeJeefle vejHeefleJee&nve JetnveeLe: ~~ 31 ~~
DevJee: Deceer<eeb eesieeveeceefOeHe: eegjyeueegle: meeled leMeeeeb
Devleo&Meeeeb e ueefyOeYe&Jeefle ~ DeLe JeenveeOeerMeegeew iegYe=iegpeew kesvs Deeeves
ef$ekeesCes YeJesleeb, DeLe ieg keefJeegked YeeieeOeerMe: JeenvemLeeveie: Jee mJejeMeew
(meeeoe) JeenveJetnveeLe: vejHeefle YeJeefle ~~ 31 ~~
eesieeveeefceefle ~ Deceer<eecegeJe#eceeCeeveeb eesieeveeb eesefOeHe: eesie keee& ees
en DeefOekeyeueeglemlemeoMeeeeb Devleo&Meeeeb ueefyOe: eesieHeue ueeYe: meele: ~
DeLe iegMeg$eew JeenvesMeegleew mevleew kesvs Deeeves Deeieces SkeeoMes FleLe&:, ef$ekeesCes
meeleeefceleskees eesie: ~ DeLe iegMeg$eeglees YeeieeOeerMe: Yeeies elegLex Jee meeeoeeb
efleerees eesie: ~ De$e eesiees peele: JeenveJetneveeb mecegoeeeveeb veeLe: F&Mees vejHeefle:
meeled ~~ 31 ~~
efnvoer HetJe& keefLele eesieeW kes mJeeceer pees DeefOeke yeueMeeueer neW Gvekeer
oMee ee Devleo&Mee ceW Heue keer eeefHle nesleer nw ~ elegLexMe kes meeLe ye=nmHeefle Je
Meg$e eefo kesv (1-4-7-10) ceW ee ef$ekeesCe (9-5) ceW jnW lees, DeLeJee
ye=nmHeefle Je Meg$e mes egle neskej veJecesMe elegLe& YeeJe ceW ee mJejeefMe ceW jns nes
peeleke Jeenve mecetn kee mJeeceer Deewj jepee neslee nw ~~ 31 ~~

51

efevlee keejke eesie

kece&mLes #es$eefevlee ef$ekeYeJeveieles meewKeefevlee cenerpes,
JeeieerMes eeveYet<eeJemeveneYeJee eecej$eefevlee ~
eeueseebMeew efmeles meeoLe ceoveieles JeekeHeleew Heg$eefevlee,
mebleevemLeeveeeles efncekejlevees yegefpeeLe ef$ekeesCes ~~ 32 ~~
DevJee: cenerpes kece&mLes #es$eefevlee, ef$ekeYeJeveieles meewKeefevlee,
JeeieerMes (ef$ekes) eeve-Yet<ee-Jemeve-ne-YeJee (efevlee) eeueseebMeew efmeles Jee (ef$ekes)
eecej$eefevlee meeled ~ DeLe JeekeHeleew ceoveieles Heg$eefevlee, DeLe efncekejlevees
mevleevemLeeveeeles yegefpee efevlee ~~ 32 ~~
DeLe efevlee eesiee: ~ kece&mLe Fefle ~ Yeewces kece&mLes #es$eefevlee
ke<e&CeyeerpeJeeHe#es$emebmkeejeefo ekeejke#es$eefevlee FleLe&: ~ ef$ekeYeJeveieles
<eeceeoMes cenerpes meewKeefevlee mekeueefJe<eeeegemeewKeefevlee meeefoleLe&: ~
JeeieerMes ef$ekemLes JeenveYet<eCeJem$eeMJeYeJee efevlee meeled ~ evs efmeles Jee ef$ekemLes
eecej$eefevlee leleeHleew j#eCes e efevlee meeled ~ DeLe JeekeHeleew iegjew meHlecemLes
Heg$eefevlee Heg$eefJe<eekeieesj#eCeeefo efevlesleLe&: ~ yegOes Heeces yegefpee
efevlee~~32~~
efnvoer eefo Yeewce oMece YeeJe ceW jns lees #es$e mecyeefvOe efevlee Yeewce ef$eke
(6-8-12) mLeeve ceW jns lees megKe meeOeve keer, ye=nmHeefle ef$eke mLeeve ceW jns lees
meJeejer-DeeYet<eCe-Jem$e mecyeefvOe, evcee ee Meg$e ef$eke mLeeve ceW nes lees $e-eecej
mecyeefvOe, ye=nmHeefle meHlece YeeJe ceW jns lees Heg$e mecyeefvOe, yegOe He_ece YeeJe ceW jns lees
yegef-efJeee mecyeefvOe efevlee ~~ 32 ~~
oMeceYeeJeHeue
ceele&C[s leeleyevOeesjLe megleveJeceetveies oeveJespes
ee$eeefevlee vejeCeeceLe veJecemegles Heg$epee JeemeJespes ~
kecee&OeerMees efJeJeereex eefo pevegef<e leoe meJe&kecee&mHeob vees
iesns mJeeres eoemeew MegYeefJenieeglees ceeveJees ceeveMeerue: ~~ 33 ~~

52

DevJee: DeLeceee&C[s ef$ekeesCes (leoe) leeleyevOJees: efevlee, oeveJespes

megleveJeetveies vejeCeeb ee$eeefevlee, DeLe JeemeJespes veJecemegles Heg$epee (efevlee) ~ eefo
kecee&OeerMe: pevegef<e efJeJeere&: leoe meJe&kecee&mHeob vees, eoemeew (kecexMe:)
MegYeefJenieeglees mJeereiesns leoe ceeveJe: ceeveMeerue: (YeJesled) ~~ 33 ~~
metex ef$ekeesCemLes efHelegyee&vOeJeme e efevlee ~ Meg$es megleveJece meHleceies
ee$eeefevlee ~ DeLeiegjew veJeceHeeces Heg$epee Heg$eYeJeeefevlee meeled ~ efevleeveece es<eeb
peveeveeb ~ #es$eeefomecYeJemles<eeb leef<eeueeYeeueeYeMegYeevegketueeeefleketueeefomebmce=efle:~ Fefle veJeceYeeJe: ~
DeLe oMeceHeueceOexveen ~ kecee&OeerMe Fefle ~ pevegef<e kece&YeeJesMees efJeJeereex
efveye&ueMeseoe peele: meJe&kece&CeeceemHeob mLeeveb vees meJe&kece&meeOekees ve meeled ~
DeLee&led pevegef<ekecee&OeerMees yeueer eslmeJee&efCe kecee&efCe meeOeesppeele FleLe&: ~ eoe
MegYeeneglees oMeceeOeerMe: mJeeresiesns oMeces eseoepeelees ceeveJees ceeveMeeruees ceeveer
YeJesled~~ 33 ~~
efnvoer mete& ef$ekeesCe (9-5) mLeeve ceW jns lees efHelee Je yeevOeJe keer, Meg$e
Heece-veJece ee meHlece YeeJe ceW jns lees ee$ee mecyeefvOe, ye=nmHeefle veJece ee Heece
YeeJe iele nes lees Heg$e mecyeefvOe efevlee jnleer nw ~ kecexMe eefo yeuenerve nes lees peeleke
meYeer keeeex ceW De#ece neslee nw ~ kecexMe eefo MegYeen mes egle neskej mJejeefMe ceW jns
lees Jen mJeeefYeceeveer neslee nw ~~ 33 ~~
Deeegeesie
ueeYeskesvs ef$ekeesCes levegefveOeveveYemLeeveHee: mebefmLeleeMesod
oerIee&eg: HeeHeKese: HeCeHejefnyegkeef$eefmLelee ceOeceeeg: ~
nerveeeg: eesecesles eefo pevegef<e ve=Ceeb megmleoeHeesefkeuecemLee
jvOemLeeveefmLeleeveeb levegHeefleieievemJeeefcemetee&lcepeeveeced ~~34 ~~
DevJee: eefo ve=Ceeb pevegef<e levegefveOeve veYe: mLeeveHee: ueeYes kesvs ef$ekeesCes
mebefmLeleeMeseoe oerIee&eg: ~ HeeHeKese: HeCeHej efnyegke ef$eefmLelee: (esled) ceOeceeeg: ~ Sles DeeHeesefkeuecemLee: leoe nerveeeg: eeseced ~ jvOemLeeveefmLeleeveeb
levegHeefleieieve mJeeefce metee&lcepeeveeb e: nerve: leMeeeg: (Deefece -Mueeskes)~~34~~

53

DeLeoerIe&ceOeeegeexieeveen ~ ueeYes Fefle ~ eoe ve=Ceeb pevcemecees ueiveece

oMecesMee: ueeYes kesvs ef$ekeesCes e efmLeleeMeserIee&eg: meeled ~ HeeHeene: HeCeHej
elegLe& le=leereefmLelee: ceOeceeeg: meeled ~ Sles HetJeexee
DeeHeesefkeuecemLeeMeseoeuHeeeg: meeled ~ eef$ebMe<ee&oJee&ked nerveeeg: lelees ceOeeeg: ~
eleg: <eeevevlejb efoIee&eg%execed ~ ueivesMeoMecesMeMeveerveeb DecemLeeveefmLeleeveeb ceOes
ees nerve: nerveyeuemleme oMeeHee&vleceeeg: meeefolegejsCe mecyevOe: ~~ 34 ~~
efnvoer pevce mecee ceW ueivesMe-DecesMe Je oMecesMe SkeeoMe YeeJe ceW ee
kesv (1-4-7-10) ceW ee ef$ekeesCe (6-9) ceW jnW lees oerIee&eg1 eesie neslee nw ~
HeeHeen eefo HeCeHej (2-5-8-11) ceW ee elegLe& YeeJe ceW ee le=leere YeeJe ceW jnW
lees ceOeceeeg eesie neslee nw ~ HeeHeen eefo DeeHeesefkeuece (3-6-9-12) ceW ee
elegLe& ee le=leere YeeJe ceW jnW lees nerveeeg eesie neslee nw ~ ueivesMe-oMecesMe Je Meefve
eefo Dece YeeJe ceW jnW Deesj FveceW pees DeuHeyeueer nes Gmeer keer oMee Hee&vle Deeeg
nesleer nw ~~ 34 ~~
1. (jmeew: iepeeYesvogefYe: Metveceemewefm$eOee oerIe&ceeeg: keueew mebeefoced ~ eleg:<eef<
JeeeMeerefle eceeCewce&leb ceOeceeegve=&Ceeb Jelmejw: meeled ~~ leLee efef$e <e[dJeef MetveeefyOe
Je<ezYe&JesouHeceeegve&jeCeeb ...~~
oerIee&eg 96~108~120, ceOeeeg 64~72~80, DeuHeeeg 32~36~40
es HetCe& ceW DeuHeeeg, ceOeeeg, HetCee&eg ~ ceOe ceW DeuHeeeg, ceOeeeg, HetCee&eg, Deewj nerve ceW
DeuHeeeg, ceOeeeg Deewj HetCee&eg kes Je<e& eceeCe nQ ~)

ef$ekeesCemLeeve mes GlHeVe eesie

ees nerveeegmleMeemlJeLe efvepeYeJevesOece&kecee&lcepesMeeMeslmegmles<eeb oMeeeeb yengueyeueJeMeece& yegefve&jeCeeced ~
neefve: meeoveLeejew levegefveOeveHeefle YeevegHeg$esCe egeew
meeleeb mJeYee&vegvee eseoveg e efMeefKevee leMeeeeb JeCee: meg:~~35~~
DevJee: DeLe Oece& kecee&lcepesMee: efvepeYeJeves megeseoe les<eeb oMeeeeb
ve=Ceeb yeng yeueJeMeeled Oece&yegef: DeveLee neefve: meeled ~ levegefveOeveHeleer YeevegHeg$esCe
mJeYee&vegvee efMeefKevee e egeew Dejew (meeeoe) leMeeeeb vejeCeeb JeCee:
meg:~~35~~

54

e Fefle ~ DeLe Oece&kecee&lcepesMee: veJeoMeceHeecesMee: mJeYeJeves veJeceeefokes

megmleoe les<eeb eesefOekeyeuemleme oMeeeeb peeleme Oece&yegef: meeled ~ DeveLee
HejYeJeves eoe les<eeb eesefOekeyeuemleMeeeeb Oece&neefve: meeefoleLe&: ueiveeceHeleer
eefo Meefvejengkesletveecevelecesve eglees <emLeew leMeeeeb levegefveOeveHeleesjefOeke
yeueme oMeeeeb JeCee: meg: ~~ 35 ~~
efnvoer veJecesMe-oMecesMe Je HeecesMe eefo mJe mJe jeefMe ceW jnsb lees FveceW
pees meJee&efOeke yeueer nes Gmeer keer oMee ceW Oeeefce&ke yegef nesleer nw ~ Fmemes efJeHejerle
efmLeefle nes DeLee&led es meye en DevejeefMe ceW jnW Deewj yeuenerve jnW lees efJeHejerle Heue
mecePevee eeefnS ~ ueivesMe Je DecesMe eefo Meefve-jeng ee kesleg FveceW mes efkemeer mes
egle neskej <eYeeJe ceW jnW lees FveceW pees DeefOeke yeueJeeve jns Gmeer keer oMee ceW
peeleke kees JeCeeefo mes ke neslee nw ~~ 35 ~~
ce=leg eesie
eevesMemle$e mebmLees eefo YeJeefle leoe eevenslegce=&efle: meeed
eesjem$esCe efevlee veJeceYeJevelees Yeeiepeelee efJeOesee ~
Jeescvees YetHeeueYet<eeJemevenecenlkece&Ceeb eeefHle efevlee
ueeYemLeevesefKeueeveeb JeefveOeveie=nelkeuce<eeCeeb efJeOesee ~~ 36 ~~
DevJee: eefo eevesMe: le$e (<e<s) mebmLees YeJeefle leoe eevensleg: eewjeled
Mem$esCe ce=efle: meeled ~ veJeceYeJevele: Yeeiepeelee efevleeefJeOesee JeescveesYetHeeue Yet<ee
Jemeve ne cenlkece&Ceeb eeefHle efevlee efJeOesee ~ ueeYe-mLeevesefKeueeveeb eeefHleefevlee
JeeefveOeve ie=nelkeuce<eeCeeb efevlee ~~ 36 ~~
eevesMe Fefle ~ elegLexMemle$e <eYeeJes eseoe eevenslegce=&efle: meeled ~
eewjem$esCe e ce=efle: ~ le$esefle DeefjYeeJeHejeceMexve eevesMeme Meveeefoeesies
Je#eles~ DeeceLe&: Meefveeesies eevensleesce=&efle:, jengeesies eewjeved ce=efle:, keslegeesies
Mem$esCe ce=efle: ~ DeLe meb#esHeeogeeveeb veJeceeefoYeeJeeveeb meeceeveefevleeuecyevecegeles~
veJeceYeeJelees Yeeiepeelee efevlee efJeOesee: ~ Deeb YeeJe:- Yeeies ees en: YeeiesMees
ees en: YeeieYeJevemLees ees jeefMemleodeje kesveneled YeeieYeJeves
MegYeeMegYeJeie&efJeJeske:
~
YeeieYeeiesMeyeueeyeuelJeefceleeefo
efJeeee&

55

peelekeMeem$eefJeeejb HeefjYete yegee Heueb JeeJeced ~ leLeeefYeefnleb

keueeCeJece&CeeYeeie#e&Heefle: keefmcevkees Jee Yeeie#e&ceeefelees efJenie: ~
yeueJeevceOeyeuees ee Fleeefo ~ leLeeve$e
Yeeies yeefues eefo ces<ejeMeew eleg<HeoeslLeb ekeejesefle Oece&ced ~
Je=<es yeefues yengOesvegoeeer egices leLee yeeeCeYeespeoelee ~~
meeled keke&s leerLe&HejMe efmebns peelees ceveg<e: HejceOece&efve: ~
eef<Oecee& cevegpees egJeleeb eefmeOecee& leguepees ceveg<e: ~~
eefmeOecex efvejleesces YeJeMeeHes leg Meem$es leg efJenie: mJeOecee& ~
ce=ies efJejpesle megOece&lees vee kegcYes leg HeeHeeefoYeJees efn Oece&: ~
ceerves yeefues MegYeYeeJepeelees le[eieJeeHeerYeJeOece&efve: ~~
YeeiesMes ueiveies YetHekece&keejer Oeves Oeveer ~
yevOegefeees Yeele=YeeJes elegLex efHele=Yeefeceeve ~~
ke=leer leg Heeces <es peelees efJekeuekeejke: ~
meHleces megYeiem$eerceeved <eC{: HeeHeeces efmLeles ~~
mJeYesoelee osJeYeees oMeces ve=Hekeee&ke=led ~
ueeYes oerIee&egjefKeuees Jees osMeevlejefmLele: ~
mJemJeeefceef<egeMesod mJeosMeb Heueoeeke: ~~
cegefveefYeeb- nesjeieceMe yeueJeeves<eeb les es ceeveJee: ~~
nesjemeejs- Yeeies Keuee: mJeie=niee: MegYeef<eglee eefo ~
meewYeeie meewKe egeMe pevce efJeeee YetHeles: ~~
$etje veereeefjYeebMemLee YeeiesMesve e Jeeref#elee: ~
meJe&oe Yeeienerveme pevceefJeee$e mebMee: ~~
ueiveHes Yeevlejs jeMeew ceneYeeiees efn Yeeiele: ~
Skesve ceOeYeeie: meeodYeeJes nerveYeeieJeeved ~~
ieie&peelekes- nefvle HegCeb e kece& HegCeielees ve=Ceeced ~
legs mJe#ex meneebMeg: Heg<keueb Oece&ceeefoMesled ~~
YeeieYeeieb YeJesve: efHele=He#eHejeeCe: ~

56

Oecex HetCeex efveMeeveeLe: #eerCe: meJe&efJeveeMeke=led ~~

kegpes jeHeoevevoer YeJeslHeMegHeefleJeleer ~
YeeienerveMe meleleb vej: HegCeie=nb ieles ~~
cevoYeeiees yegOesHeeHes MegYes meewces leg Oeeefce&ke: ~
ceneYeeie: MegYes peerJes leLee Meg$es yeueereefme ~~
oC[eoes Je$eielees veJecemLes MevewMejs ~
mJe#eexeies Meveew Yeeies jepee YeJeefle Oeeefce&ke: ~~
jenew Oece&ieles peele: meleMeeweefJeJeefpe&le: ~~
Deve$e YeeieeefOeHeMeseefo kesvJeleea Deeoew JeemesJe megKeer ceveg<e: ~
ef$ekeesCeie: mJeeseieleesLeJeemeevceOes JeemeuHeHeueeo: meeled ~~
YeeiemeveeLes mJeie=nsLe efce$eie=nsLeJee meelmJeveJeef$eYeeies ~
Yeeieesoeb leme Jeoefvle lep%ee: MegYeensvwMe eglesef#eles e ~~
veeremLees Jee Me$egiesnefmLelees Jee YeeiemJeeceer efj<HejvOeeefjiees Jee ~
HeeHew: Kesw: mebegleew JeeLees Yeeiewneave: meeefjer meowJe ~~
veJeceYeeJeHeleer efjHegjvOeees veJeceYeb efjHegegleb leLee ~
eefo leoe ve e Oece&jlees vej: MegYeKeiewjLe Oece&jlees vej: ~~
DeyeuesefHe MegYes Kess YeeiemLes Oeeefce&keer vej: ~
MegYeJeie& egles Yeeies MegYekecee&eLeeveLee ~~
Fleeefo efevlee efJeOesee, le$een peelekemeejeJeueerkeej: nesjsvoesye&ueeesieeees oMecemlelmJeYeeJepeb kece& ~
lemeeOegHelesMe leLee Je=ef%exee leLee neefve: ~~
oMeces ve#e$eHeefleue&iveelHeg<eme eme mecYeJeefle ~
meJee&jcYees YeJeefle efn efJeefveefo&Meseme peeleme ~~
peelekemeejs mJemLes Keies Keueegles Keuepes veJeebMes
mJeese#e&ies mJeYeJeves megKeJe=ee: meg: ~
veereeefjYeeJe: ie=niesuHemegKeeuHeHegCees
oemeesHeeej:Ye=lekeevegejeMe oemeer: ~~

57

Oece&YeeJes MegYe#es$es MegYes megkece&ke=led ~

HeeHesef#eles HeeHekecee& mJeeceer s leg ceOece: ~~
Jewee: Hegjesefnlee: Meem$emce=efle%ee Jeekee veje: ~
peeevles kece&iew: HeeHew: meewceenefvejer#elew: ~~
Jejen:- DeLee&efHle: efHele=efHele=HeeflveMe$egefce$eYeele=m$eerYe=lekepeveeefJeekejeew: ~
nesjsveso&MeceHelesefJe&keuHeveereeYesvkee&mHeoHeefleieebMeveeLeJe=lee ~~
DekeeMes le=CekevekeesCe&ces<epeeewMevebMes ke=ef<epeuepeeieveeeeee ~
OeelJeefiveenjCemeenmew: kegpeebMes meewceebMes efueefHeieefCeleeefokeeJeefMeuHew: ~~
peerJeebMes efpeefJeyegOeekejeefoOecez: keeJeebMes ceefCejpeleeefoieesceefn<ew: ~
meewjebMes eceJeOeYeejveereefMeuHew: kecexMeeOegef<eleveJeebMekece&efmeef: ~~
efce$eeefjmJeie=nielewmlelemleleesLee&vlegmLes yeefueefve e Yeemkejs mJeJeeree&led ~
jepeeOeerMes kesvies meewces HeeHes kesvs megeleeHeeefYeOeeve: ~
peelees efveleb YetefceHew: mesJeveerees Yeeieweg&eb megeleeHeeefme: ~~ Fefle ~
DeLe ueeYemLeeves DeefKeueeveeb Jemletveeb eeefHleefevlee efJeOesee ~
le$e nesjeeoerHesmJemJeeefcemeodeneglesef#ele Deee&Jeiez: mece&kees YeJeefle Jemleg efJeMes<e ueeYe: ~
$etjs e ef<meefnles e le$eueeYemleie&kesHeLe e efceeHeueb efJeOees~~
ueeYes jJeeref#eleegles jefJeJeie&eges eewjeeleg<Heoegleee YeJesleleeHe: ~
leefOeew egJeefleleesepeveeefopeelees Yeewces megJeCe&ceefCeHeeJekeMem$epeele: ~~
meewcesef#eles%eiele Deeeie=ns OevemeeefuHeeefokeeJeefueefHeefYemlegjiew: mekeebmew: ~
peerJesef#eleeeiegJeie&egleeeiesns e%eeefonsceneveeiejLeeefo cegKew: ~~
Meg$esef#eleeeMeefve Jeie& egles ceefn<e: ueesneefoke=<eJevekeee&YeJee efJeJe=ef: ~
veereeefjYeeke&ieKeieeseHeueb ve oeeerefleenesJeyeuesJeefuemlegJeeeced ~~ Fefle ~
Jeeie=neefVeOeveie=nee ceefuevekece&Ceeb efevlee efJeOesee ~
ieie&peelekes- #eerCesypes Jee jJeewefj<Hes Oeveb HegbmeeceLeenjsled ~
yengOeeLe&#eees Yeewces %esves<eg efmee: ~~

58

ve=Heer[e e mevleHleb HeefjJeeosve Heeref[leced ~

ve=Mebmeb Heg<eb eeefv: kegles JeejeefMeie: ~~
Gef^leJeekeejer e Jeeies osJeleeiegjew ~
eenervees Ie=Ceenervees Jeeies Yeeie&Jes vej: ~~
JeemLeeveieles cevos $etjs<eg kegles efeced ~
Jees jenew veerekecee& keHeer kegueot<eke: ~~
Jees YeeJes mJeeefceeges MegYes e meleefHe ~
keerefle&ceeved peeeles celeex efJeHejerles efJeHee&e: ~~
megOeerefYeefjob efveeleb efveecesve %eseced ~
Fefle ueeYeYeeJe: ~~ 36 ~~
efnvoer- pevce mecee cesb elegLes&Me <eYeeJe ceW nes Deewj Meefve mes ege nes lees
Jeenve mes, jeng ege nes lees eewj mes, kesleg ege nes lees Mem$e mes ce=leg nesleer nw ~
veJece YeeJe mes Yeeie mecyeefvOe, oMece YeeJe mes jepee DeeYet<eCe-Jem$e-DeMJe Deewj
Geceesece keee& mecyeefvOe, SkeeoMeYeeJe mes HeeHekece& mecyeefvOe efJeeej kejvee
eeefnS~~ 36 ~~
JeeYeeJe Heue
ueivemLes efj:HeveeLes YeJeefle megJeevees HeJeevJee
mJe#ex keeHe&Ce yegefye&nglejHeMegceeved eeceege: meoemeeled ~
Oecex leerLee&Jeueeskeer yengueJe=<eceefle: $etjeges e HeeHeer
efceLeekeesMeevleke=lemeeefVeeleefceoefceefle %esecesJeb megOeerefYe: ~~ 37 ~~
DevJee: efj<HeveeLes ueivemLes ceeveJe: megJeeve: Jee HeJeevYeJeefle ~ mJe#ex
meoe keeHe&Ceyegef: yenglej HeMegceeved eeceege: meeled ~ Oecex (eoMesMe:) yengue
Je=<eceefle: (YeJesled) $etjeges e HeeHeer efceLeekeesMeevleke=le meeled Fleerob megefOeefYe: SJeb
efveeleb %eseced ~~ 37 ~~
eoMeYeeJeefOeHes ueivemLes meefle ceeveJe: megJeeve: megJee*dceeOegeex
HeJeevYeJeefle ~ leLeemJe#ex mJeie=ns meefle ke=heCe yegef: DeveskeHeMegegees eeceegeMe
eeceeefOekeejegee meeled ~ leLee Oecex veJeces meefle leerLee&Jeueeskeer leerLe&ee$eeJeeved

59

yengueJe=<eceefle: ~ DelevleOece&yegefMe meeled ~ leLee HeeHeeneges meefle HeeHeer

efceLeekeesMeevle ke=le Je=Lee meefeleJeveeMe ke=lmeeled ~ DemceeeesieeefVeeleb Heueb
%eseced~~ 37 ~~
effnvoer eoMesMe eefo ueive ceW jns lees peeleke megvoj Jeeve yeesueves Jeeuee
Je mJeHeJeeve, eoMesMe eefo mJejeefMe kee jns lees ke=heCe yegef Jeeuee leLee yengle
eeceeW Je HeMegDeeW kee mJeeceer, eoMesMe eefo veJece YeeJe ceW jns lees leerLe&ee$ee keer
eJe=efe Jeeuee Deewj Oeeefce&ke, eoMesMe eefo HeeHeen mes ege neW lees HeeHekeceea Deewj
DeHeJeeer neslee nw ~ yegefceeveeW kees es meye eesie Fmeer ekeej peevevee efJeeejvee
eeefnS ~~ 37 ~~
DeOeee Ghemebnej
ew: Heewieg&efcHeles metefjlees<esueejeKes peelekes ceeguesefmceved ~
YeeJeeOeee: eerieCesMesve JeezJe=eweg&e: Mewuejecew: eCeerle: ~~ 2 ~~
~~ Fefle peelekeeueejs efleereesOeee: ~~
DevJee: ew: Heew: iegefcHeles metefjlees<esefmceved ce_pegues DeuebkeejeKes
peelekes evLes eerieCesMesve Jeez: Mewuejecew: Je=lew: ege: YeeJeeOeee: eCeerle: ~~ 2 ~~
DeOeeeb meceeHeeefle MeeefueveerJe=esveen ~ eerieCesMesve YeeJeeOeee:
MewuejecewJe=&ew: meHleef$ebMeef: Mueeskewe: ~~ 2 ~~
~~ Fefle eernjYeevegefJejefeleeeeb peelekeeueej erkeeeeb YeeJeHeueeOeeees efleere: ~~
efnvoer oe kees emeVe kejves eesie megvoj voeW mes iegefcHele
(megmeefppele) efJeeveeW kes emeVeeLe& Fme ceveesnj peelekeeueej evLe ceW eerieCesMe
keefJe ves 37 MueeskeeW ceW Fme YeeJeeOeee (efleere DeOeee) keer jevee keer~~2~~
melesvefcee ke=le `e%eeJeef&veer' efnvoer erkee ceW peelekeeueej kee YeeJeeOeee
efleere meceeHle ~~ 2 ~~

60

eesieeOeee:-3
DeOeee eeespeve
eneOeervee eesiee: meomeoefYeOeevee peefveceleeb
lelees eesieeOeerveb Heueefceefle HegjeCew: mecegefoleced ~
Delees Je#es eesieeved mekeueieCekeevevopevekeeved
Megkeemeeogtleb celeefcen efJeueeskeesn efejced ~~ 1 ~~
DevJee: peefveceleeb meomeoefYeOeevee eesiee: eneOeervee: lele: Heueb
eesieeOeerveefceefle HegjeCew: mecegefoleced ~ Dele: Fn MegkeemeeogodYetleb efejb celeb efJeueeskee
mekeueieCekeevevopevekeeved eesieeved Je#es ~~ 1 ~~
DeLe eesieeOeee: ~ le$e leeJeled MegYeeMegYeeesieeved Jeeke=le eesieevlejb Jeegb
eeflepeeveerles efMeKeefjCeerJe=esve ~ eneOeervee Fefle ~ HegjeCewJe&efmeMegkeHejeMejeYe=efleefYe:
eeseb Heueb eesieeOeerveced Dele: mekeueieCekeevevopevekeeved DeMes<epeesefleefJe&oeb
eerleglHeeokeeved eesieeved Je#es ~ efkeb ke=lJee Megkeemeeled MegkecegefvecegKeeogodYetleb efejb
MeesYeveb celeb efJeueeskee Deeueese ~~ 1 ~~
e%eeJeef&veer
efnvoer peeleke kes MegYeeMegYe eesie eneW kes DeOeerve nQ Deewj MegYeeMegYeHeue
eesie kes DeOeerve nQ Ssmee eeeerve $eef<eeeW kee cele nw ~ Dele: MegkeosJe peer kes
cegKeejefJevo mes efvekeues ngS megvoj-ceveesnj celeeW kee DeJeueeskeve kej mecemle owJe%eeW
kes efueS Deevevooeeke eesieeW kees kenlee nBt ~~ 1 ~~
Deefve<eesie
$e#esMe: #eerCeJeere&: megleveJeceielees ceeveJeescevegceevJew
jeMeerMes meeveeLes efjHegefveOeveie=ns eevleies ogye&ue: meeled ~
Oece&s<ee<veeLee: KeueKeejeglee: mLeevekes keJeeefHe mebmLeemlew&<e: meeeoeveeR HejHeg<ejlee megvojer leme Hegbme: ~~ 2 ~~
DevJee: $e#esMe: #eerCeJeere&: megleveJeceielees Jew ceeveJe: cevegceeved
meeveeLes jeMeerMes efjHegefveOeveie=ns eevleies ogye&ue: meeled Oece& s<ee<veeLee:

61

KeueKeejegle: keJeeefHemLeevekes mebefmLeleeMesled lew: <e: leoeveeR leme Hegbme: megvojer

HejHeg<ejlee meeled ~~ 2 ~~
DeLeeefj eesieeveen ~ $e#esMe Fefle ~ $e#esMees pevcejeefMeveeLe: #eerCeyeue:
meved ef$ekeesCeieleMesvceeveJees peele: cevegceeved $eesOeer meeled ~ pevcejeMeerMes meebieveeLes
levegHeeflemeefnles ef$ekemLes ogye&ue: meeled ~ eme veJece<eecesMee $etjenef<egee:
e$e keg$eeefHe efmLelee: eefo leoeveeR leme Yeeee& peejieeefceveer meeled ~~ 2 ~~
efnvoer pevce mecee ceW pevcejeMeerMe yeuenerve neskej Heece ee veJece
(ef$ekeesCe) mLeeve ceW jns lees peeleke $eesOeer Deewj pevcejeMeerMe eefo ueivesMe kes meeLe
ef$eke (6-8-12) mLeeve ceW jns lees peeleke ogye&ue (yeuenerve) neslee nw ~ veJecesMe<esMe Deewj DecesMe eefo HeeHeen mes egle ee neskej efkemeer Yeer mLeeve ceW jnW
lees Gmekeer m$eer HejHeg<ejlee (keguee) nesleer nw ~~ 2 ~~
Hejpeele eesie
ceele=mLeeves efmLelees eslkegpeefJeOegmeefnleew <e<jvOeeefOeveeLeew
meeleeb eme emetleew YeJeefle Keueg vejmlJevepeelemleoeveerced ~
keJeeefHe mLeeves efmLeleew mle: keueg<eKeieegleew Yeeie<e<eefOeveeLeew
esosJeb jengCee Jee leoveg e efMeefKevee mebegleeJevepeele: ~~ 3 ~~
DevJee: eme emetleew <e< jvOeeefOeveeLeew kegpeefJeOegmeefnleew ceele=mLeeves
efmLeleew meeleeb leoeveerb leg vej: Devepeele: YeJeefle ~ YeeiejvOeeefOeveeLeew
keueg<eKeieegleew keJeeefHemLeeves efmLeleew SJeb esled jengCee Jee leoveg efMeefKevee mebegleew
leoeveerced Devepeele: ~~ 3 ~~
ceele=mLeeve Fefle ~ eme pevceefve <eeceYeJeveveeLeew kegpeefJeOegegleew
elegLe&mLeew meeleeb leoeveer me vej: Devepeele: peejpeele: ~ leLee veJece<eeefOeveeLeew
e$e keg$eeefHe efmLeleew $etjenegleew DeLeJee kesJeuesve jengCee efMeefKevee Jee egleew meeleeb
leoevepeele: ~ keueg<eKeieegleeefJelevesve jengkeslegjefHe meJe&$etjeesies efJeJeef#ele: ~
DeefeceMueeskes cevoeoerveeb HeeLe&keesve eesieesHeosMeeled keueg<eKeieegleeefJelevesvewJe efmes
jengkeslegenCeb voesvegjesOeeled ~~ 3 ~~

62

efnvoer pevce mecee ceW <esMe Je DecesMe Yeewce Je ev mes ege neskej
eefo elegLe&YeeJe ceW jnW lees DeLeJee veJecesMe Je <esMe HeeHeen mes egle neskej efkemeer
Yeer mLeeve ceW jnW lees DeLeJee veJecesMe Je <esMe jeng ee kesleg mes egle neskej efkemeer
Yeer mLeeve ceW jnW lees peeleke Hejpeele (otmejs mes pevcee) neslee nw ~~ 3 ~~
Hejm$eer eesie
egeew cevosve MeteoLe YeJeefle efJeoe JewMeelees YeemkejsCe
#e$eeppeele: efmelesve ef$eoMeHeiegCee YetefceosJeelemetle: ~
owlesMespees meHeeHeew ceoveefjHegOevemLeeveieew eslHejm$eerieeceer
JeeceeefjHeew mleew ieieveYeJeveieew leeflHeleeveejle: meeled ~~ 4 ~~
DevJee: cevosve egeew (Yeeie<e<eefOeveeLeew leoe) Meteled (peele:), DeLe
efJeoe JewMelees, YeemkejsCe #e$eeppeele: ~ efmelesve ef$eoMeHeiegCee YetefceosJeeled emetle: ~
owlesMespeew meHeeHeew ceoveefjHegOevemLeeveieew eseoe Hejm$eerieeceer, JeesceefjHeew ieieveYeJeveieew eseoe leeflHelee Deveejle: meeled ~~ 4 ~~
egkeleeefJeleer ~ Yeeie<eeefOeveeLeew cevosve egeew Meteppeele: GlHeVees
YeJeefle~ DeLe yegOeegees JewMeeppeele: YeemkejsCe egees esl#eef$eeeppeele: ~
iegMeg$eeYeeb yeeeCeeppeele: ~ yegOe-iegMeg$eeCeeb keueg<eKeieeglelJes $etjw&lJes
leeesiesve veerelJesveemlelelJesve $etjJeie&mLelJesve Jee megOeerefYeyeexOeced ~ DeLe Meg$eye=nmHeefle me$etjew meHlece<eOevemLeeves ieleew eseoe Hejm$eerieeceer meeled ~
oMece<eeefOeHeew oMecemLeew leoe leeflHelee peeleme efHelee Deveejle: meelHejm$eerieeceer
meeled ~~ 4 ~~
efnvoer veJecesMe Deewj <esMe eefo Meefve mes egle jnW lees Met mes, yegOe mes
egle jnW lees JewMe mes, mete& mes egle jnW lees #eef$ee mes, ieg Je Meg$e mes egle jnW lees
yeeeCe mes GlHeVe mecePevee eeefnS ~ Meg$e Deewj ye=nmHeefle HeeHeen mes egle neskej
eefo meHlece-<e ee efleere YeeJe ceW jnW lees Jen Hejm$eerjle neslee nw ~ oMecesMe Deewj
<esMe oesveeW eefo oMeceYeeJe ceW jnW lees peeleke kee efHelee Hejm$eerjle neslee nw~~4~~

63

Hejm$eerieceve eesie
cetleeaMe: HeeHeegees OevemeoveieleMeseoe meppevem$eer
mebegemleeflHelee meelKeueefJenieeglee: keeceMe$egmJeveeLee: ~
keesMemLeemleosJeb Heueefceefle efJeefJeOeb Yeele=HelveesMe efHe$ees:
mLeevesMee: keJeeefHe YeeJes levegHeeflemeefnleeMeslHegceevevepeele: ~~ 5 ~~
DevJee: cetleeaMe: HeeHeege: OevemeoveieleMeseoe leeflHelee meppeve m$eer
mebege: keeceMe$eg mJeveeLee: KeueefJenieeglee: keseMemLeemleled efJeefJeOeb Heueb
%eseced~ SJeb Yeele=Helvees: efHe$eese mLeevesMee: levegHeeflemeefnlee: keJeeefHe YeeJes (efmLelee)
Mesled Hegceevevepeele: ~~ 5 ~~
cetleeaMe Fefle ~ $etjegees ueivesMe: efleeremLeMeseflHelee meppevem$eermebege:
meeOegpevem$eerieeceer meeled ~ meHlece<eefleereYeeJesMee: $etjeglee:
efleeremLeeMeseosJe Heueb efJeefJeOeefcelesJeb ekeejwefJe&efJeOeHeueefceefle %eseced ~
meppeveefm&$eeeceemeefeog&jeeejJeb DeYe#eYe#ekelJeefceleeefo %eseefceefle YeeJe: ~
le=leeremeHleceelegLe&oMecesMeemlevegHeeflemeefnlee e$e keg$eeefHe efmLeleeMesppeele: Hegceeved
peejpeele: ~~ 5 ~~
efnvoer HeeHeen mes egle neskej ueivesMe eefo efleere YeeJe ceW jns lees
DeLeJee meHlecesMe-<esMe Je efleeresMe eefo HeeHeen mes egle neskej efleere YeeJe ceW
jnW lees peeleke kee efHelee meeefj$e m$eer ceW jle neslee nw ~ le=leeresMe-meHlecesMeelegLexMe Deewj oMecesMe eefo ueivesMe mes egle neskej efkemeer Yeer mLeeve ceW jnW lees
Hejpeele eesie neslee nw ~~ 5 ~~
keg<eesie
ueiveeOeerMesvogHeg$eew ef#eefleleveeefveMeeveeekeew keJeeefHe mebmLeew
egeew mJeYee&vegvee Jee YeJeefle efn cevegpe: keslegvee MJeslekeg<er ~
Deeefolees Yeewceegemleoveg Meefveeglees jeke=<CeeKekeg<er
meekeex ueiveeefOeveeLees JeeefjHegOevemLeeveiemleeHeieC[: ~~ 6 ~~
DevJee: ueiveeOeerMesvogHeg$eew ef#eeflelevee efveMeeveeekeew, mJeYee&vegvee
keslegvee Jee egeew keJeeefHe mebmLeew efn cevegpe: MJeslekeg<er YeJeefle, Deeefoles Yeewceege:

64

leoveg (mete&:) Meefveegle: je ke=<CeeKekeg<er (meeled), meekeex ueiveeefOeveeLees

JeeefjHeg efveOevemLeeveiemleeHeieC[: ~~ 6 ~~
ueiveeOeerMe Fefle ~ ueivesMeyegOeew kegpeevew Jee jengkesleg Develejegleew leoe
peele: esleJeCeexHeueef#ele kegjesieer YeJeefle ~ leoveg YeewceMeefveegle:
DeeefoleMeseJeCe&ke=<CeJeCe&veeceke: kegJeeved meeled ~ mete&eglees ueivesMe:
ef$ekemLeMeseoe peeleme leeHeieC[eefvJelees ieC[es jesieefJeMes<e: meeled ~~ 6 ~~
efnvoer ueivesMe Deewj yegOe eefo jeng ee kesleg mes egle neskej efkemeer Yeer
mLeeve ceW jnW lees DeLeJee Yeewce Deewj evcee eefo jeng ee kesleg mes egle neskej keneR
Yeer jnW lees peeleke meHesokeg mes ege neslee nw ~ mete& eefo Yeewce mes egle neskej
DeLeJee Meefve mes egle neskej keneR Yeer jns lees jekeg mes ege neslee nw ~ eefo
ueivesMe mete& mes egle neskej eoMe-<e ee Dece (ef$eke) YeeJe ceW jns lees Jen
leeHeieC[ jesie mes ege neslee nw ~~ 6 ~~
efJeefJeOejesie eesie
%eseMevsCe ieC[es peuepe Fn eglees eefvLe Mem$eJeCe: meeod
YetefceHeg$esCe efHeeb efncekejleveesveeLepeerJesve jesie: ~
DeeceesodYetlemleleMesodYe=iegleveeeglees veg: #eeeKeesieo:
meeeewjesodYetleesvlepeee eceefMeefKelecemeeceskeegked levJeOeerMe:~~7~~
DevJee: - evsCe egle: (ueiveHe:) Fn peuepees ieC[: %ese: ~ YetceerHeg$esCe
egle: (ueiveHe: ef$ekes) eefvLeMem$eJeCe: meeled, efncekejleveesve efHebe, DeLe peerJesve
(ege:) Deeceeso Yetle jesie:, leleMesled Ye=iegleveeeglees (ueiveHe: ef$ekes) leoe veg:
#eeeKees ieo: meeled, eceefMeefKelecemeeceskeegked levJeOeerMe: eewjesodYetleesvlepeee ~~ 7 ~~
%ese Fefle ~ evsCe eglees ueivesMe: ef$ekemLeMesppeuepees ieC[: meeled
Yeewceeglees ueivesMe: ef$ekemLeMeseoe eefvLeMem$eJeCe: meeled ~ evLegHeueef#ele:
Mem$epees JeCe: meeefoleLe&: ~ yegOeeglees ueivesMe: ef$ekemLeMeseflHeejesie: meeled ~
peerJesve eglees ueivesMe: ef$ekemLeMeseoe DeeceesodYetle: DeecekeesHepees jesie: meeled ~
Meg$esCe egleme$e efmLelees ueivesMemleoevegce&veg<eme #eeeKees jesie: meeled ~ ece

65

efMeefKelecemeeceskeegked Meefvejengkesletveeb ceOes Skesve egees ueivesMe: ef$ekemLeMeseoe

eewjpeesvlepeeoglHeVees Jee jesie: meeled ~ jpeke ece&keejeoeesvlepee: ~~ 7 ~~
efnvoer ueivesMe eefo evcee mes egle neskej ef$eke (6-8-12) mLeeve ceW
jns lees ieueieC[ jesieege ueivesMe eefo Yeewce mes egle neskej ef$eke mLeeve ceW jns lees
eefvLe (ieefeeB-JeeleJeeefOe) jesieege Deewj Mem$e mes IeeJe, ueivesMe eefo yegOe mes egle
jns lees efHeejesieege, ueivesMe eefo ye=nmHeefle mes egle jns lees DeeceJeele jesieege
ueivesMe eefo Meg$e mes egle nes lees #eejesie ege leLee ueivesMe eefo Meefve-jeng ee
kesleg mes egle jns lees eewj mes ee veereJeie& mes GlHeVe jesie neslee nw ~~ 7 ~~
jeMJesle keg<ereesie
eves ces<se Je=<es Jee kegpeMeefvemeefnle: MJeslekeg<er mejesiees
owlespeejsvogcevoeefmleefceYeJeveielee: keke&eefueefmeLelee Jee ~
Des meewKesve nerve: Hejcekeueg<eke=ekeg<er vej: meeod
JeeieerMees Yeeie&Jees Jee eefo efjHegie=nHees cetefle&ie: $etjKesw: ~~ 8 ~~
DevJee: kegpeMeefvemeefnleev: ces<es Je=<es (eseoe) MJesle keg<er mejesiees,
owlespeejsvogcevoeefmleefceYeJeveielee: Jee keke&eefueefmLelee (esled) vej: Des meewKesve
nerve: Hejce keueg<eke=ekeg<er meeled, eefo JeeieerMe: Yeeie&Jes Jee efjHegie=nHees
$etjKesw&<: cetefle&ieMesled ~~ 8 ~~
ev Fefle ~ kegpeMeefveegleMeves ces<es Je=<es Jee eefo leoe vej: eslekeger
meeled ~ Meg$eYeewcesvogMeveees: ceervejeefMemLee ee keke&Je=efMekemLee: leoe vej:
Mejerj meewKejefnle: ceneHeelekeer jekeger meeled ~ ieg: Meg$ees Jee <eYeeJeeefOeHe:
$etjw&es
ueivemLeMeseoe
Jeke$eMeesHeercegKeeefOekejCekeMJeeLegjesieege:
meeefoleefeceMueeskesve mecyevOe: ~~ 8 ~~
efnvoer Yeewce Je Meefve mes egle evcee eefo ces<e ee Je=<e jeefMe ceW jns lees
Mjeslekeg jesie neslee nw ~ Meg$e-Yeewce-ev Je Meefve eefo ceerve-keke& ee Je=efMeke
jeefMe ceW jnW lees peeleke Meejerefjke megKe mes Jeefele, HeeHekeceea Deewj jekeg jesie
mes ege neslee nw ~ ye=nmHeefle-Meg$e ee <esMe HeeHeen mes neskej eefo ueive ceW
jnW lees cegBn ceW MeeWHe (metpeve) jesie neslee nw ~~ 8 ~~

66

JeCejesie eesie
<Meske$eMeesHeer lJeLe Keuemeefnlee ceervekekee&efueYeeJee:
uetleekeejefMejb meelHejceieokej: keg< SJeb vejeCeeced ~
efj<HemLeeveefmLeleMesefyegOeHeefleiegieg&Hlejesieer efveleevleb
Yetceerceele&C[Heg$eew JeeYeJeveieleew Me$egieew Jee JeCeer meeled ~~ 9 ~~
DevJee: Jeke$eMeesHeer, DeLe ceerve kekee&efueYeeJee: Keuemeefnlee:
(meeeoe) vejeCeeb uetleekeej: SJeb Hejce ieokej: keg<b efejb meeled efJeyegOeHeefle ieg:
efj:HemLeeveefmLeleMeseoe efveleevleb iegHlejesieer, Yetceerceele&C[Heg$eew JeeYeJeveieleew Jee
Me$egieew (eseoe) JeCeer meeled ~~ 9 ~~
Fefle ~ DeLe ceervekeke&Je=efMekejeMegHeueef#elee YeeJee: $etjmeefnlee eefo
leoe vejeCeeb SJeb ekeejsCe efejb kegb meeled ~ le$e ekeejceen ~ e$e uetleekeejke:
meefJeMes<ees: pevlegefJeMes<e: Glke=ieoefJeMes<ekej: uetleekeejke=lkeg: meeefoleLe&:
iegJe&emLeMesvvej: iegejesieer ee Jewee%eevejesieer meeled ~ YeewceMeveer Jees <es Jee
meeleeb leoe JeCeer JeCeegle: meeled ~~ 9 ~~
efnvoer ceerve-keke& Deewj Je=efMeke jeefMe HeeHeen mes egle neskej efkemeer Yeer
YeeJe ceW jnW lees uetlee (ceke[peeue) keg jesie neslee nw ~ ye=nmHeefle eefo eoMe YeeJe
ceW jns lees peeleke DemeeOe iegHlejesie Jeeuee neslee nw ~ Yeewce Deewj Meefve eoMe ee
<e< YeeJe ceW jnW lees JeCeeefo (IeeJe-Hegvmeer) jesie neslee nw ~~ 9 ~~
He*dieg-cetKe& eesie
ces<es-ceerves kegueerjs leoveg e cekejs Je=efMekes cevoevew
meelebe $etjeefvJeleew esVeJeceYeJeveieew meee Kebpe: ~
ueivemLeb HeMeleervogb efoveceefCe leveeb Yetefcelees etve<ee
yegee nervees vej:meeefoveefJeOegefJeJejs YetefcepeMeseLewJe ~~ 10 ~~
DevJee: $etjeefvJeleew cevo evew ces<es ceerves kegueerj meeleeb leoveg e
cekejs Je=efMekes veJece YeJeveieew eseoe ceeveJe: Ke_pe: meeled Yetefcepe: etve<^ee
ueivemLeb Fvogb efoveceefCeleveeb HeMeefle leoe vej: yegee nerve:,
YetefcepeMesefoveefJeOegefJeJejs leLewJe (YeJesled) ~~ 10 ~~

67

ces<es Fefle ~ $etjenegleew evMeveer ces<eceervekeke&cekejJe=efMekeevelecejeefMeieleew veJeceYeJeveieew esvceeveJees peele: Kebpe: KebpeeKeHeeojesieer meeled ~
YetefceHeg$e: meHleceee ueivemLeb evb Meefve e HeMeefle eseoe vej: yegeenerve:
meeled ~ Fve-efJeOeg efJeJejs jefJeeveesce&Oes YeewceMeseLewJe yegefnerve: meeled ~ Fve
Meyoes ue#eCeee efovekejHejes %ese: ~~ 10 ~~
efnvoer HeeHeen mes egle neskej Meefve Deewj evcee eefo ces<e-ceerve-keke&cekej ee Je=efMeke jeefMe kes neskej veJeceYeeJe ceW efmLele neW lees peeleke Kee
(ue[e) neslee nw ~ evcee Deewj Meefve ueive ceW neW leLee Yeewce meHlece ceW nes lees
DeLeJee mete& Deewj ev kes ceOe ceW Yeewce jns lees peeleke yegefnerve (cetKe&) neslee
nw~~10~~
yegefceeve-yegefnerve eesie
eeueseebMeew levegmLes ieievemeoveies meeefOekeejske&metveew
<sefmcevkeece<eee efnceefkejCeYegJee yegefeg*d ceeveJe: meeled ~
He=LJeermetvegb ce=ieebkeb levegefveueeieleb HetCe&<esvog metveg:
HeMesesodyegefnervemlJeLe MeefMelevegHeew YetYegJee Heeref[leew Jee ~~11~~
DevJee: eeueseebMeew levegmLes meeefOekeejs Deke&metveew ieievemeoveies Deefmceved
efnceefkejCe YegJee keece<dJee <s (eseoe) ceeveJe: yegefegked meeled, levegefJeueeieleb
He=LJeermetvegb ce=iee Fvogmetveg: HetCee&<dee eslHeMeseoe yegnerve:, DeLe MeefvelevegHeew
YetYegJee Heeref[leew Jee yegefnerve: ~~ 11 ~~
eeueseebMeeefJeefle ~ evs ueives meeefOekeejs ie=nnesjes<keeCeeefoJeiee&efOeHelemeefnles Meveew oMecemLes yegOesve HetCe&sefmcevceeveJees peele: yegefceeve meeled ~ ueivemLeb
Yeewceb evb e HetCe&ee yegOe: HeMesled esodyegefnerve: meeled ~ ee evueivesMeew
Yeewcesve HetCe&ee Heeref[leew yegefnerve: meeled~~ 11 ~~
effnvoer evcee ueive ceW jns, Meefve meeefOekeej (ie=n-nesje s. Deeefo mes
ege) oMece ceW jns Deewj oMece Hej yegOe keer ef< He[s lees peeleke yegefceeve neslee
nw~ Yeewce Je ev ueive ceW jns Deewj yegOe meHleceYeeJe ceW jns lees DeLeJee evcee ee
ueivesMe Hej Yeewce keer HetCe&ef< He[s lees peeleke yegefnerve neslee nw ~~ 11 ~~

68

kecHevejesie oejesie-efHeejesie eesie

ueivemLes jewefnCeses leoveg jefJeMeveer $etj<ew efjHegmLeeJeske#ex ewkeYeeies YeJeefle ieleceefle&ef<nervees MegYeeveeced ~
efleiceebMeew JewefjveeLes KeueefJenieegles lege&ies mete&metveew
esieer JeekeHeleew Jee YeJeefle efo vej: ke=<CeefHeeer mekecHe:~~12~~
DevJee: ueivemLes jewefnCeses leoveg jefJeMeefve Ske#ex SkeYeeies $etj<ew
efjHegmLeew MegYeeveeb ef<nerveew ieleceefleYe&Jeefle, JewefjveeLes efleiceebMeew KeueefJenieegles lege&ies
(meeeoe) nesieer meeled ~ mete&metveew Jee JeekeHeleew (<e<s elegLex efmLeles $etj<ew
$etjmeefnleew Jee ) leoe vej: efo ke=<CeefHeeer YeJeefle ~~ 12 ~~
ueivemLe Fefle ~ ueivemLes yegOes leoveg $etjensCe o=ew MegYeeefjefnleew
jefJeMeveer SkejeMeew DeLeJee SkeYeeies e$eme HetJee&s& Hejex Jee Ske$eieew <e<mLeew
eseoe ieefleceefleve&ceefle:meeled ~ <eYeeJeveeLes metex $etjenegles lege&ies meefle esieer
meeled ~ Meveew iegjew Jee <e<sMes $etjmeefnles lege&mLes efo ke=<CeefHeejesieer meeled ,
DeLeJee ogw: Heeref[lees efo mekecHe: meeled ~~ 12 ~~
efnvoer yegOe ueive ceW jns Deewj mete&-Meefve MegYeen keer ef< mes Jebefele
neskej HeeHeen mes neW leLee Ske ner jeefMe DebMe kes neskej <eYeeJe ceW jnW lees
peeleke keer yegef ve nes peeleer nw ~ mete& <esMe neskej HeeHeen kes meeLe elegLe&YeeJe
ceW jns lees oejesie neslee nw ~ Meefve ee ye=nmHeefle HeeHeen mes egle ee neskej <e
ee elegLe&YeeJe ceW jns lees oe ceW ke=<CeefHeejesie neslee nw ee ogeW mes Heeref[le nesves mes
kecHejesie neslee nw ~~ 12 ~~
JeCe mes ogKeer eesie
og<wJee& Heeref[le: meVeLe kegpejefJepeew JeekeHeefleye&vOegmebmLee
esie: mee$ejeCeeb JeCe Fn efveeleb keuesMekeejer Mejerjs ~
HeeleeuemLees cenerpemleveeefveueeiee: mete&efJelmewbefnkesee
jvOemLees YeevegHeg$ees eefo pevegef<e leoe mee$ejes og:KeYeeieer~~13~~
DevJee: <wJee& Heeref[lees efo mekecHees YeJeefle ~ DeLe kegpejefJepeew
JeekeHeefleMe yevOeg mebmLee: (meeeoe) Fn vejeCeeb Mejerjs efveeleb esie:, keuesMekeejer

69

JeCeMe, eefo pevegef<e cenerpe: HeeleeuemLe: mete&efJelmeQefnkesee: leveeefveueeiee:

YeevegHeg$e: jvOemLe: leoe vej: og:KeYeeieer meeled ~~ 13 ~~
og<w Fefle ~ DeLe kegpe: mete&pees iegMe elegLe&mLee eefo leoe Fneefmceved eesies
esieesleesve&jeCeeb Mejerjs keuesMekeejer JeCe: efveecesve meeled ~ eoe pevce mecees
YeewceMelegLe&mLe: mete&yegOejenJe: HeecemLee: Meefve: DecemLee: leoe peelees
vejesog:KeYeeieer YeJeefle ~~ 13 ~~
efnvoer Yeewce Meefve Je ye=nmHeefle elegLe& YeeJe ceW jnsb lees efveefMele ner oe
jesie Deewj DeefleoeCeJeCe neslee nw ~ Yeewce elegLe& YeeJe ceW, mete&-yegOe-jeng-Heece YeeJe
ceW Deewj Meefve Dece YeeJe ceW jns lees peeleke ogKeYeesieer neslee nw ~~ 13 ~~
keeej-meenmeer eesie
ueiveb HeMesefVepe#ex eefo OejefCemegle: mebefmLele: keelej: meeeeemetvegve&YeJemLees eefo efveefMe peveveb leo$eeefHe Jeeeced ~
cetleez Yetceerlevegpes mJepeve keuenke=led etveies mJeeefOekeejeod
nerves Yeewces JeHeg<ceeved HejceegefOe jlemleer#CeYeeJeMe vetveced ~~ 14 ~~
DevJee: eefo efvepe#ex mebefmLele: OejefCemegle: ueiveb HeMesled (leoe)
keelej: meeled, eefo eeemetveg: veYe:mLees efveefMepeveveb leoe leo$eeefHe Jeeeced,
Yegefcelevegpes cetleez (esled) mJepeve keuenke=led (YeJesled), mJeeefOekeejeerves Yeewces etveies
leoe vetvebJeHeg<ceeved HejceegefOe jle: leer#CeYeevege ~~ 14 ~~
ueiveefceefle ~ mJe#es$eefmLelees Yeewcees eefo ueiveb HeMeseoe peele: keelej:
Yeer: meeled ~ eefo Meefveo&MecemLees je$eew pevce eso$eeefHe leeeb keelej:
meeefoleLe&: ~ ueiveies Yeewces mJepevekeuenkej: meeled ~ mJeeefOekeejeerves mJeie=nnesjes<keeCeeefojefnles meHleces Yeewces JeHeg<ceeved {Mejerj: Delevleegeerefleceeved leer#Ce
mJeYeeJeMe meeled vetveb efveeesve ~~ 14 ~~
efnvoer Yeewce mJejeefMe (ces<e-Je=efMeke) kee neskej eefo ueive kees osKes lees
DeLeJee oMeceYeeJe ceW Meefve nes Deewj jeef$e kee pevce nes lees peeleke keeej neslee nw ~
ueive ceW eefo Yeewce nes lees mJekeggcye mes Peie[e keuen kejves Jeeuee neslee nw ~ Yeewce

70

DeHeves DeefOekeej (ie=n-nesje s<keeCeeefo) mes nerve neskej meHleceYeeJe ceW jns lees ceese
Mejerj Jeeuee, egefee Deewj $etj mJeYeeJe Jeeuee neslee nw ~~ 14 ~~
efJeefJeOe mJeYeeJe eesie
HeMesleeb keece<ee OejefCeefJeOegmegleew esefvceLe: meeeeoeveeRGeekeejesLe evb MeefvejefJeceefnpeeMesleHeMeefvle Meerle: ~
#eerCes eeueseYeeveew OejefCepemeefnles HeeHeYetefce: Kej: meeved
cetefle&mLees etve<ee efncekejleveees JeemeJespeb eHeMesled ~~ 15 ~~
DevJee: OejefCe efJeOeg megleew keece<ee esefvceLe: HeMesleeb leoeveeR
Geekeej: Heg<e: meeled, evb (esled) Meefve jefJe ceefnpee: eHeMeefvle leoe Meerle:,
#eerCes eeueseYeeveew OejefCepemeefnles HeeHeYetefce: Kej: meeled cetefle&mLees efncekejleveees
JeemeJespeb eHeMeseoe nemeemee: ~~ 15 ~~
HeMesleeefceefle ~ OejefCeefJeefOemegleew YeewceyegOeew efceLeMeeveesveb meHleceee
HeMesleeb leoeveer peele: GeMejerj: meeled ~ DeLe MeefvejefJeYeewceeMevb HeMeefvle
leoe peele: MeerleuemJeYeeJe: meeled ~ MeerleuelJeb pe[lJeb cetKe&lJeefceleLe&: ~ #eerCes
evs Yeewcemeefnles HeeHeYetefce: HeeHeke=led, Kejmleer#CemJeYeeJe: meeled, cetefle&mLees yegOe:
meHlecemLeb iegb HeMeseoe peelees nemeemee FleefeceMueeskesve mecyevOe: ~~ 15 ~~
efnvoer Yeewce Deewj yegOe eefo HejmHej Ske otmejs mes meHlece neW lees peeleke
GeMejerjeke=efle kee neslee nw ~ Meefve-mete& Je Yeewce eefo evcee kees osKeW lees
peeleke Meerleeke=efle (cevomJeYeeJe) kee neslee nw ~ #eerCe ev eefo Yeewce kes meeLe jns
lees ceneHeeHeer Deewj $eesOeer neslee nw ~ yegOe ueive ceW efmLele neskej ye=nmHeefle kees meHlece
ef< mes osKeW lees nemeefee neslee nw ~~ 15 ~~

71

efJeefJeOe mJeYeeJeeesie
nemeemee: meYeewces efncekejlevees meegYe#ex kegpe%eew
cevo#ex Jeeke&<Jeew vejHeefleefJeog<eeb jbpeves keesefJeo: meeled ~
HeMeslkeeJeb efmeleebMegJe&eefJeueeefjHegmLeeveiees efJemceeeueg: ef#eeb
JeekemHetefle&ceeved meeled kegpeyegOeMeefMevees Jeere&JelKes<e:~~16~~
DevJee:- meYeewces efncekejlevees MegYe#ex Jee kegpe%eew cevo#ex Deke&<ew leoe
vejHeefle efJeog<eeb jbpeves keesefJeo: meeled ~ eeefJeuee efjHegmLeeveiees efmeleebMeg: keeJeb
HeMeseoe efJemceeeueg:, kegpe yegOe jeefMevees Jeere&JelKes<e: ef#eeb JeekemHetefle&ceeve
meeled ~~ 16 ~~
nemeemekele Fefle ~ DeLe Yeewcemeefnles yegOes MegYe#es& MegYeenjeMeew ee kegpe%eew
mete&ew cevojeefMemLeew leoe je%eeb efJeog<eeb e jeves n<eexvcegKeerkejCes eJeerCe: meeled ~
ef$ekemLe: ev: Meg$eb HeMeseoe efJemceeeueg: efJemceeege: meeled ~ kegpeyegOesvoJe:
yeefueeneMeserIeb eLee meeeLee JeevemHetefle&ege: meeled ~~ 16 ~~
efnvoer Yeewce meefnle yegOe MegYejeefMe ceW neW DeLeJee Yeewce-yegOe Meefve keer
jeefMe (cekej-kegbYe) ceW neW Deewj mete& keer ef< mes ege neW lees peeleke jepeeDeeW leLee
efJeeveeW kees emeVe kejves ceW efveHegCe neslee nw ~ ef$eke mLeeve (6-8-12) ceW efmLele
neskej evcee eefo Meg$e kees osKes lees peeleke efJemceeeueg neslee nw ~ Yeewce-yegOe Deewj
ev eefo efkemeer yeueeren mes neW lees peeleke MeerIe (peuoer-peuoer) yeesueves Jeeuee
neslee nw ~~ 16 ~~
JeefYeeejer eesie
Meg$e%eew etveeeleew ieieveefJeueeieew ceeveJe: HegbMeue: meeled
keecee%eecebefojmLeew keefJeOejefCemegleew leoe%eecyegeeleew ~
keeJeejew leefovoesve&Yeefme jefJemegleeoemHegefpeVeerjeeeer
lelkeeceemHeomLee yegOeefmeleMevee: mJe#e&ies Yeeie&Jes efn ~~ 17 ~~
DevJee:- Meg$e%eew etveeeleew ieieveefJeueeieew (leoe) ceeveJe: Hegbeue:

72

meeled ~ keefJeOeefjefCe megleew keecee%eeceefvojmLeew (leoe) leled, keeJeejew Dee%eecyeg eeleew (lele) DeemHegefpeled Fvoes: veYeefme jefJemegleeled veerjeeeer leled yegOeefmele
Mevee: keeceemHeomLee: Yeeie&Jes mJe#e&ies (leoe) efn (leled) ~~ 17 ~~
Meg$e%eeefJeefle ~ Meg$eyegOeew meHleceeceoMeceieleew leoe ceeveJe: HegbMeuees
JeefYeeejer meeled ~ Meg$eYeewceew meHleceoMecemLeew leled HegbMeue: meeled ~ Meg$eYeewceew
elegLe&oMeceieew leled HegbMeue: meeled ~ eveMeces Meg$es MevesMelegLex Meg$es leoe
leled HegbMeue: ~ Meg$es mJejeefMemLes Meg$eyegOeMevee: meHleceoMecemLee: leoe
leefoleveg<e: ~~ 17 ~~
efnvoer pevce mecee ceW yegOe Deewj Meg$e eefo meHlece Dece ee oMece YeeJe
ceW jnW lees DeLeJee Meg$e Deewj Yeewce meHlece ee oMece mLeeve ceW jnW lees DeLeJee Meg$e
Deewj Yeewce meHlece ee oMece mLeeve ceW jnW lees DeLeJee evcee mes Meg$e oMece mLeeve
ceW leLee Meefve elegLe& mLeeve ceW jns lees DeLeJee yegOe-Meg$e Deewj Meefve meHlece Je oMece
YeeJeiele neW leLee Meg$e mJejeefMe ceW nes lees peeleke HegbMeue (JeefYeeejer) neslee
nw~~17~~
DeHekeerefle& eesie
eeueseebMeeeflmeleee efoveceefCeleveemlelHegjesYeeieJeleea
cetleez esevMeg$eew eefo lejefCemegleb HeMeleMeeeMee: meeled ~
MesHesoes vejeCeeceLe leHevemeglesYetefcekesvske& eges
<s keeJees[d[gHeeYeeb eefo efoJemeHelesMeesHejeiees$e leled~~18~~
DevJee:- eeueseebMeeled efmeleee lelHegjesYeeieJeleea efoveceefCelevee: (meeled)
cetleea ev Meg$eew eefo lejefCemegleb HeMeleMeseoe DeeMee: meeled ~ Deke&eges
leHevemegles Yetefcekesvs keeJees[gHeeYeeb <s De$e eefo efoJemeHeles: GHejeie: leoe vejeCeeb
MesHeso: leod (DeeMee) ~~ 18 ~~
eeueseebMeeefoefle ~ eveled Meg$eee MeefvemlelHegjesYeeieJeleea leoefeceYeeJes
efmLele: ~ ev-Meg$eew ueivemLeew Meefve: HeMeleMeseoe peele: DeeMee DeHekeerefle&egle:
meeled ~ DeLe mete&egles Meveew Yetefcekesvs ueivemLes Meg$eevs meefle efoJemeHeles:
mete&me eesHejeiees enCeb leoe MesHeso: efueso: leoHekeerefle&: meeled~~19~~

73

efnvoer eefo evcee ee Meg$e mes Deeies Jeeues YeeJe ceW Meefve nes DeLeJee
ueive ceW ev-Meg$e efmLele neskej Meefve kees osKeW lees peeleke DeeMeer (keuebefkele)
neslee nw~ mete& Je Meefve ueive ceW nesb Deewj Meg$e Je evcee mes neW leLee mete&enCe
mecee kee pevce nes lees peeleke kee efueso DeLeJee DeHeeMe neslee nw ~~ 19 ~~
nerveJeere& eesie
eeles Je$een#ex pevegef<e Ye=iegmegles ceeveJemlees<eoeeer
meerceefvlevee jles: meeVe Keueg ceoveieb Yeeie&Jeb ueiveveeLe: ~
HeMeslmJeereeueemLees eefo jnefme leoe keeefceveer lees<eoelee
ve meeosJeb efnceebMegefo&vekejmegleegked Yeewcele: Kes megKes Jee ~~ 19 ~~
DevJee:- pevegef<e Ye=iegmegles Je$een#ex eeles ceeveJe: meerceefvlevee jles: lees<eoeeer ve meeled ~ Keueg mJeereeueemLe: ueiveveeLe: ceoveieb Yeeie&Jeb eefo HeMeseoe
keeefceveer lees<eoelee ve meeled, SJeb efnceeMeg: efovekejmegleegked Yeewcele: Kes Jee megKes
leoe jnefme keeefceveer lees<eoelee ve meeled ~~ 19 ~~
eele Fefle ~ Meg$es Je$eenjeefMeieles meefle ceeveJees peele: meerceefvlevee jles:
mecYeesieesleesmlees<eoeeer megKeoeeer megKeoes ve meeled ~ mJeereeueemLees ueiveveeLe:
meHleceieb Yeeie&Jeb eefo HeMesled HetCe&ee Fefle Mes<e: leoe peele: jnefme jeflemLeeves
keeefceveerlees<eoelee ve meeefoefle ~ ev: Meefveegle: YeewceeelegLex oMeces Jee meeeoe
SJecegeekeejsCe keeefceveerlees<eoelee ve meeosJe ~~ 19 ~~
efnvoer Meg$e Je$eer en keer jeefMe ceW jns lees DeLeJee ueivesMe ueivemLe
neskej meHlecemLe Meg$e kees osKeW lees DeLeJee Meefve Je evcee Yeewce mes oMece ee
elegLe& mLeeveiele neW lees peeleke jefleef$eee ceW De#ece neslee nw ~~ 19 ~~

74

keeceer eesie
#eesCeerHeg$esCe ege: eLecemegjiegue&ivele: <e<Heeseb
keeceeefOekeeb vejeCeeb peveeefle efveeleb HeeHe<es efJeMes<eeled ~
keeJes mJeereeueemLes leoveg efceLegveies keeceJeevceeveJe: meeved
cetleezmeHleeMJemetveew Oevegef<e e Je=<eYes eslHegceeuHekeece: ~~ 20 ~~
DevJee:- eLecemegjieg: #eesCeerHeg$esCe ege: ueivele: <e<He: Deeb vejeCeeb
efveeleb keeceeefOekeeb peveeefle ~ HeeHe<: efJeMes<eeled (keeceeefOekeeb), keeJesmJeereeueemLes leoveg efceLegveies ceeveJe: keeceJeeved meeled, meHleeMJemetveew Oevegef<e e Je=<eYes ceteez
eslHegceeveuHekeece: ~~ 20 ~~
#eesCeerefle ~ eLece megjieg: Meg$e: Yeewceegeeseb ueiveeled <eHe:
<eYeeJeeefOeHe: leoe peeleeveeb vejeCeeb keeceeefOekeeb keeueyeueeegjleeb efveecesve
peveeefle ~ me Meg$e: HeeHeMesefMes<eelkeeceeefOekeeb peveeefle ~ leoveg Meg$es
mJeYeJevemLes efceLegvemLes Jee ceeveJe: keeceJeeved meeled ~ meHleeMJeHeg$e: Meefve: Oevegef<e
Je=<es Jee ueives eseoe ceeveJeesuHekeece: meeled ~~ 20 ~~
efnvoer Meg$e <esMe nes Deewj Yeewce kes meeLe nes lees DeLeJee Meg$e HeeHeen
mes nes lees peeleke keecegke neslee nw ~ Meg$e mJejeefMe (Je=<e-leguee) ceW ee efceLegve ceW
nes lees peeleke efJeMes<ekeeceer neslee nw ~ Meefve Oeveg ee Je=<ejeefMe kee neskej ueive ceW jns
lees peeleke DeuHekeeceer neslee nw ~~ 20 ~~
Jeeeeue eesie ves$e efJeke=efle eesie
cevos ve$esuHeYee<eerleLe efjHegie=nHes Jee megOeebMeeJeMes
esoOex mebefmLeleses YeJeefle peefveceleeb ves$eees: $etjeges ~
HeMesl#eerCeb ve evb eefo Ye=ieglevee: mete&pe: HeMeleervogb
mJe#ex evs veYemLewe&efo ceoveielewJeeaef#eles HeeHeKesw: ~~ 21 ~~
DevJee:- DeLe cevos ve$es DeuHeYee<eer, efjHegie=nHes Jee megOeebMeew DeMesx:
mebefmLeles $etjeges peefveceleeb ves$eees: Debkees YeJeefle, eefo Ye=ieglevee: #eerCeb evb ve
HeMesled mete&pe: Fvogb HeMeefle mJe#ex evs veYemLew: ceoveielew: HeeHeKesw: Jeeref#eles e
vetveceuHeves$e: meeled ~~21 ~~

75

cevo Fefle ~ Meveew cekejmLes meefle DeuHeYee<eer DeeeespeveyengYee<eer YeJeefle ~

leoveg <eYeJeveveeLes evs Jee $etjegles DeMeeOex mebefmLeles meefle peefvecelees
ves$eeesjbkeefMeefJeMes<ees YeJeefle ~ meHleceYeeJeYeesieebMeceejYeeceeefo$ecesCe
ueiveYegeebMeHee&vleceMeeOe %eseced ~ eefo #eerCeb evb Meg$ees ve HeMesled Meefveefjvogb
HeMeefle keke&mLes evs oMeces meHleces Jee efmLelew: $etjenw&s leoe vetveb efveMeesve
mJeuHeves$e: meeefoleefeceHeesveeveJe: ~~ 21 ~~
efnvoer Meefve cekej jeefMe ceW nes lees peeleke DeuHeYee<eer neslee nw ~ <esMe
ee evcee HeeHeen mes egle neskej DeMee& (meHleceYeeJe kes YeesieebMe mes ueive kes
YegeebMe leke) ceW jns lees peeleke kes DeeKeeW ceW keesF& efevn neslee nw ~ #eerCe evcee
Meg$e keer ef< mes jefnle nes Deewj Meefve mes neW DeLeJee keke& jeefMe kee evcee nes
Deewj meHlecemLe Je oMecemLe en Gmes osKeW lees efveMee ner peeleke ess ves$eJeeuee Je
DeuHeef< Jeeuee neslee nw ~~ 21 ~~
keeCe ves$eHeer[e eesie
meeVetveb eeuHeves$emleoveg levegieleb Yetefcepeb Jee #eHesMeb
HeMeseemHeefleMesomegjkegueieg: keeCe*dceeveJe: meeled ~
efJeeee efleiceYeevees: ef#eefleYegefJe e HegjesYeeieies*dvejeCeeb
meewces efevnb efMe meeoLe JeHegef<e uees Yeeie&Jes $etj<s ~~ 22 ~~
DevJee:- leoveg JeeemHeefle Jee Demegjkegueieg: levegieleb Yetefcepeb Jee #eHesMeb
HeMesled esled (leoe) ceeveJe: keeCe*d meeled, efleiceYeevees: ef#eefleYegefJe HegjesYeeieies
vejeCeeb kedefJeeee, efleiceYeevees: meewces HegjesYeeieies efMe efevnb meeled, DeLe JeHegef<e
uees Yeeie&Jes $etj<s ~~ 22 ~~
meevvetveefceefle ~ leoveg ueivemLeb Yeewceb evb Jee JeeemHeefle: Meg$eMe
HeMesesled ceeveJe: keeCeves$e: meeled ~ efleiceYeevees: metee&lHegjesYeeieies Deeieeefceveer
DemleeefYeueeef<eCeer Yeewces vejeCeeb ked efJeeee keeefvlejefnlee meeled ~ metee&led yegOes
HegjesYeeieies efMe efevnb meeled ~ DeLe Yeeie&Jes Meg$es ueivemLesces Jee $etjs meefle
DeegHeeleesleesves&$eHeer[e meeefoleefeceMueeskesve mecyevOe: ~~ 22 ~~

76

efnvoer ueive ceW ev ee Yeewce nes Deewj ye=nmHeefle ee Meg$e ueive kees osKeW
lees peeleke keeCe (Skee#e) neslee nw ~ mete& mes Deeies (18- DebMeevleie&le) Yeewce nes
lees ves$e keer jewMeveer kece nesleer nw ~ mete& mes Deeies (18 DebMeevleie&le) yegOe nes lees
DeeBKeeW ceW efevn neslee nw ~ ueive ceW Meg$e nes Deewj HeeHeen mes Heeref[le nes lees DeeBKeeW
mes Heeveer efiejves kes keejCe Heer[e nesleer nw ~~ 22 ~~
ves$e efJekeue eesie
ves$es Heer[eegHeeleeeoveg MeefMekegpeeJeskeYeeJes eoe#CeesefMevnb eEkeefeeoeveeR enyeueJeMelees MecesJeb megOeerefYe: ~
ceele&C[s efj<Heeeles leoveg veJeceies Heg$eies Jee Keuee{es
<s Jee meevcevemJeer megefJekeueveeve:mete&pes JeeefOeege: ~~ 23 ~~
DevJee:- DeegHeeleeVes$eees: Heer[e, eoe MeefMekegpeeJeske YeeJes leoeveerb
De#Cees: efkeef_eefeb, SJeb enyeueJeMelees megefOeefYe: Meced, Keuee{des Jee <s
ceele&C[s efj:Heeeles leoveg veJeceies Jee Heg$eies cevemJeer megefJekeueveeve: meeled, mete&pes
($etj<s egles Jee efj:Hes ef$ekeesCes Jee ) JeeefOeege: ~~ 23 ~~
ves$e Fefle ~ leoveg evYeewceew SkeYeeiewkeveJeebMemLeew leoe ves$eees:
efkeefeefeb meeled ~ megOeerefYeeexiekeleg&enyeueJeMeeled SJecegeekeejsCeeosMeb
JeeJeced ~ leoveg $etjens egles Jee metex Jeeies Jee veJeces Heeces meefle peele:
megefJekeueves$eeseMemleveeve: meeled ~ mete&pes Meveew $etjegles s Jee $etjwe&oMeies
veJeceHeeceies Jee JeeefOeegees jesieer meeled ~~ 23 ~~
efnvoer ev Deewj Yeewce Ske ner jeefMe ceW jnW lees ves$e ceW efe neslee nw Fme
lejn yeueJeeve enevegmeej efJeeveeW kees efJeeej kejvee eeefnS ~ eefo mete& HeeHeen mes
egle Jee neskej eoMe veJece ee Heece YeeJe ceW jns lees peeleke cevemJeer Deewj ves$e
mes efJekeue (ves$ejesie Jeeuee) neslee nw ~ Meefve HeeHeen mes egle ee neskej eoMeveJece ee Heece YeeJe ceW jns lees peeleke JeeefOeege neslee nw ~~ 23 ~~

77

oeojesie-Jeeceve eesie
evb He=<esoemLeb efnyegkeie=niele: mete&metveg: eHeMesod
FlLeb ueiveeefOeveeLes ef$eeYeJeveieles ceeveJees Jeeceve: meeled ~
keesMes Heeret<eYeevegpe&ueejie=nie: meewefjCee mebeglees Jee
ceele&C[s Yetefcekesvs eefo YeJeefle leoe ogceeved Heg<e:meeled ~~ 24 ~~
DevJee:- efnyegkeie=niele: mete&metveg: He=<esoemLeb evb eHeMesled FlLeb
ueiveeefOeveeLes ef$eeYeJeveieles ceeveJees Jeeceve: meeled, peueej ie=nie:Heeret<eYeeveg: keesMes
meewefjCee Jee mebegle: YeJeefle (SJeb) ceele&C[s Yetefcekesvs eefo YeJeseoe Heg<e: ogceeved
meeled ~~ 24 ~~
evefceefle ~ He=esoejeefMeieb evb elegLe&YeeJemLe: Meefve: eHeMesled ~
ueiveHes ces<ejeefMeefmLeles peelees ceeveJees Jeeceve: mJekeee: meeled ~
peueejjeefMemLeMev: efleeres DeLeJee Meefvevee eges DeLeJee metex ueiveHes eefo leoe
Heg<e: ogceeved kegege: meeled ~~ 24 ~~
efnvoer He=esoe (ces<e-Je=<e-keke&-Oeveg-cekej) jeefMe ceW ev nes Deewj
elegLe& YeeJeefmLele neskej Meefve Gmes osKes leLee ueivesMe ces<e jeefMe ceW nes lees peeleke
Jeeceve (veee) neslee nw ~ ev eefo peueej (keke&-cekej-kegcYe-ceerve) jeefMe ceW
neskej efleere YeeJe ceW efmLele nes ee Meefve mes nes lees DeLeJee mete& ueive ceW jns lees
peeleke kees oeo-Keepe keer yeerceejer nesleer nw ~~ 24 ~~
Hueerne-efleuueer jesie eesie
<s $etjwve& meewcewe&efo efjHegie=nHes eesHes HueernJeeved meeosJeb keeceeveeLes leoveg jefJemeglemlege&ieesve<ef<: ~
Hueerner meeuueiveveeLes efovekejlevees $etjefve<Heeref[les esled
meewKeeeg*dceeveJe: meeevegmeoveieles HueernJeeved n<e&nerve: ~~ 25 ~~
DevJee:- efjHegie=nHes G[gHes e meewcew: ve $etjw&<s eefo leoe HueernJeeved
meeled, SJeb keeceeveeLes (esled) leoveg (HueernJeeved), jefJemlege&iees ($etjw&<s leoe)
ve<ef<: Hueerner meeled, ueiveveeLes efovekejlevees $etj efve<Heeref[les esled ceeveJe:

78

meewKeegked meeled, levegmeoveieles (efovekejlevees) HueernJeeve n<e&nerve:

(YeJesled)~~25~~
Fefle ~ <eYeeJeeefOeHes evs meewceef<jefnles kesJeueb $etjw&s
HueernHeeref[le: meeled ~ SJeb keeceeveeLes meHleceveeLes ueiveveeLes evs kesJeueb $etjs
HeueernJeeved meeled ~ HeeHeenw&: MeefveMelegLe&MesVeef<: DevOe: meeled ~ $etjenw:
efve<Heeref[les ee eesiesve Jee efJekeueerke=les ee efJeefpeles ueivesMes Meveew meewKeeegked
meewKejefnle: meeled ~ ueiveieles Meveew HueernJeeved DeevevojefnleMe meeled ~~25~~
efnvoer <esMe Deewj evcee MegYeen keer ef< mes nerve neW Deewj kesJeue
HeeHeen keer ef mes ege neW lees DeLeJee meHlecesMe Deewj ueivesMe MegYeen ef< mes
jefnle Deewj HeeHeen ef< mes ege nesb lees peeleke kees Hueernejesie neslee nw ~ mete& eefo
elegLe& YeeJe ceW jns Deewj HeeHeen mes jns lees peeleke DevOee leLee Hueerne jesie ege
neslee nw ~ ueivesMe Meefve nes Deewj HeeHeen mes egle ee nes lees peeleke Hueernejesie
ege leLee n<e&nerve neslee nw ~~ 25 ~~
Mejerj efJekeue eesie
$etje: kesveueemLee JeHegef<e e efJekeue: kesvieew Heg<HeJevleew
efkebJee ueives eHeMeslkeefJeefcevelevee: eesefCeYeeiesnerve: ~
keeJe: Heeleeueeeeer megjHeefle iegCee keJeeefHe egeeske&metvegYeezcees Jee jewefnCesees YeJeefle efn efJekeue: eesefCeYeeies Yegpes*dIeew~~26~~
DevJee:- $etje: kesveueemLee (eseoe) JeHegef<e efJekeue: (YeJesled)
Heg<HeJevleew kesvieew (leoeefHe) efJekeue:, efkeb Jee ueives keefJeb Fvelevee: eHeMeseoe
eesefCeYeeies Denerve:, megjHeefle iegCee ege: keeJe: Heeleeueeeeer Deke&metveg:
jewefnCese: keJeeefHe (esled) leoe eesCeerYeeies Yegpes*dIeew efn efJekeue: YeJeefle ~~ 26 ~~
$etje Fefle ~ eoe $etje: kesvnemleoe peele: JeHegef<e Mejerjs efJekeue:
efJekeuee: meeled ~ Heg<HeJevleew mete&evew kesvieew Jee leoe efJekeuee: ~ De$e
Heg<HeJevleeefJelegkelee evmete&eesjskejeefMeefmLelelJeb efJeJe#eles ~ evme
#eerCelJeeeesiesefmceved efJekeue Fefle YeeJe: ~ ueivemLeb Meg$eb Meefve: HeMeseoe eesefCeYeeies

79

keefles Denerve: ~ Meg$eMelegLe&ie: iegmeefnle: MeefveYeezceew yegOees Jee e$e

keg$eefmLelemleoe keefles nmles ejCes Jee efJekeue: meeled ~~ 26 ~~
efnvoer HeeHeen eefo ueive ceW nesb lees DeLeJee mete& Deewj evcee Ske jeefMe
kes neskej kesv (1-4-7-10) ceW jnW lees peeleke efJekeuee neslee nw ~ eefo
ueive ceW Meg$e nes Deewj Gmes Meefve osKes lees kecej Yeeie ceW ke, eefo ye=nmHeefle mes egle
Meg$e elegLe& YeeJe ceW nes ee ye=nmHeefle mes egle Meefve-Yeewce ee yegOe efkemeer Yeer mLeeve ceW
jnW lees kecej Deewj neLe-Hewj ceW ke neslee nw ~~ 26 ~~
Hebieg Ke_pe eesie
Deeeg: HegCeeefOeveeLeew eefo KeueKeejeege&ieew HeeHeegeew
peeJewkeueJeeved meelkegpeMeefvemeefnles meQefnkeses e metex ~
s<emLes leosJeb MeefveefjHegie=nHeew efj<Heeeleew Keuewesod
<ew leeoeveerb jefJeefJeOegjefJepee JewefjjvOeeueemLee: ~~ 27 ~~
DevJee:- eefo Deeeg: HegCeeefOeveeLeew HeeHeegeew KeueKeejeled lege&ieew
(leoe) pebIee JewkeueJeeved meeled kegpeMeefvemeefnles meQefnkeses metex e s<emLes
(eseoe) lele, SJeb KeuewMe <ew MeefveefjHeg ie=nHeew efj:Heeeleew eseoeveerb (leled)
jefJe efJeOegjefJepee: JewefjjvOeeueemLee: leoeveeR He_eMeeKes Deeefle& meeled ~~ 27 ~~
Deeegefjefle ~ efveOeveveJecesMeew $etjeelegLe&ieew $etjegleew peeJewkeueJeeved
Deveg: meeled ~ jenew YeewceMeefveegles <eies ekeejeled Yeewces Meefveegles metex <eieles
lele He: meeled ~ SJeb Meefve<eYeeJesMeew $etjew JeemLeew leled He: meeled ~
mete&efJeOegMevee: <eeceYeeJemLee: leoeveeR leme HeeMeeKes nmles Deeefle&: Heer[e
meeefoleefeceMueeskesve mecyevOe: ~~ 27 ~~
efnvoer DecesMe Je veJecesMe HeeHeen mes egle neskej elegLe& YeeJe ceW neW ee
HeeHeen elegLe& YeeJe ceW neW lees DeLeJee Yeewce Je Meefve mes egle jeng ee mete& <e YeeJe
ceW jnW lees DeLeJee HeeHeef mes egle neskej Meefve Je <esMe eefo eoMe YeeJe ceW jnW
lees pebIee eosMe ceW ke neslee nw ~ mete&-ev Je Meefve eefo <e ee Dece YeeJe ceW
nesb lees neLe ceW efJeMes<e Heer[e nesleer nw ~~ 27 ~~

80

veHegbmeke-keeCe eesie
meeoeefle&: He_eMeeKes leoveg oMeceies mete&metveew efmelee{es
keueerye: meelmete&metveew JeeefjHegie=nies Meg$ele: keueeryejesie: ~
HeMeslmetee&ueemLees ceoveYeJeveieb Yetefcemetvegb megOeebMegMeeke keeCeMe kekex eefo MegYeie=nHees ces<eeEmeneefueve$es ~~ 28 ~~
DevJee:- leoveg efmelee{deb mete&metveew oMeceies keueerye: meeled, mete&metveew
Meg$ele: JeeefjHeg ie=nies (eseoe) keueeryeHe:, metee&ueemLe megOeebMeg: ceove YeJeveieb
Yetefcemetvegb eHeMeseoe DeLeJee kekex (ceoveeled Yetefcemetvegb HeMeseoe)keeCe:, eefo MegYeie=nHees ces<eefmebneefueve$es efmLelemleowJe (Fceew eesieew YeJesled) ~~ 28 ~~
meeoeefe&efjefle ~ leoveg Meg$eegles Meveew keueeryees veHegbmeke: meeled ~
Meg$ee$eevlejeMes: Jee<eies Meveew keueeryeHees HesCe keueeryemeMe: ve leg keueerye: ~
efmebnjeefMemLeMev: meHleceieb Yeewceb HeMeseoe keeCe: meeled ~ keke&mLe: mete&:
meHleceieb Yeewceb HeMeseoe keeCe:, GYeeeesiesefHe keeCe: meeeefo veJeceHe:
ces<eefmebnJe=efMekecekejs meeefoefle mecyevOe: ~~ 28 ~~
efnvoer Meg$e kes meeLe Meefve eefo oMece YeeJe ceW jns lees DeLeJee Meg$e mes
eoMe ee <e mLeeve ceW Meefve jns lees peeleke veHegbmeke neslee nw ~ efmebn jeefMeiele
evcee eefo meHleceYeeJeiele Yeewce kees osKes lees DeLeJee keke&jeefMeiele mete&
meHleceYeeJeiele Yeewce kees osKeW lees peeleke keeCe (keevee) neslee nw ~ en keeCeeesie
veJecesMe eefo ces<e-efmebn-Je=efMeke ee cekej jeefMe ceW jns leYeer neslee nw DeveLee venerb
neslee ~~ 28 ~~
veHegbmeke eesie
Deveesveb HeMeleMesejefCeefncekejew leevegpeewefceLees Jee
Yetmetveg: HeMeleerveb meceYeJeveieleb lJeevew eoewpes ~
Deespe#ex egicejeMeew efncekejMeefMepeew Yetmeglesves#eefleew esled
HegbjeMeew ueiveMeg$eew leoveg efncekej: keueeryeeesiee: <e[sles ~~ 29 ~~
DevJee:- Deespe#ex egicejeMeew lejefCeefncekejew esoveesveb HeMele: Jee
leevetpeew efceLees (HeMele:) ~ meceYeJeveieleefceveb (efJe<ecejeefMele: Yeewcees HeMesled) eoe

81

leg Deespes Deevew (SJeb) efncekejMeefMepeew Deespe#ex Yetmegles vesef#eleew, HegjebMeew ueive
Meg$eew leoveg efncekej: Sles <ed keueerye eesiee: ~~ 29 ~~
Deveesveefceefle ~ mete&evew Deespe#ex egicejeMeew Fleeke=<eevJee: ~
Deveesveb HejmHejb HeMele: DeespejeefMeie: mete&: mecejeefMeie: evb HeMeefle
leeMeMev: mete& HeMeefle Deeceskeeseesie: ~ leevegpeew MeefveyegOeew
DeespejeefMeieeJeveesveb HeMele: efleerees eesie: ~ mecejeefMeieb mete Yeewcees efJe<ecejeefMeieb
FleLee&led efmeb Yeewceb e mete&: Deveesveb HeMele: Fefle le=leerees eesie: ~ ueiveevew
efJe<ecejeefMeieew Yeewcesve DeLee&led mecejeefMeiesve ew Fefle elegLeex eesie: ~ evyegOeew
$ecesCe efJe<ecemecejeefMeieew Yeewcesve Jeeref#eleeefJeefle Heecees eesie: ~ ueiveMeg$eew evMe
HegbjeMeew Heg<eenjeefMeveJeebMes efmLeleeefJeefle <eeseesie: ~ Sles <ed keueeryeeesiee %esee: ~
leogeb meejeJeueeced (8-18)
Deveesveb jefJeevew efJe<eceeefJe<ece#e&ieew efvejer#esles ~
FvogpejefJeHeg$eew Jee leLewJe veHegbmeke kegle: ~~
Je$ees efJe<eceieleeske meceieb ewJeb HejmHejeueeskeeled ~
efJe<ece#ex ueivesvog mecejeefMeiele: kegpees efJeueeskeeefle ~
MeefMeMeefMepeew meceefJe<eces Yeewcesve efvejeref#eleew YeJele: ~
DeespeveJeebMekemebmLee ueivesvogefmeleemleLewJeesee ~ Fefle ~~ 29 ~~
efnvoer efJe<ecejeefMe ceW eefo mete& Deewj mecejeefMe ceW ev nes leLee oesveeW
keer HejmHej Ske otmejs Hej ef< nes lees DeLeJee mecejeefMe ceW mete& Deewj efJe<ece jeefMe
ceW ev nes leLee HejmHej ef nes lees DeLeJee mece-efJe<ece jeefMe ceW efmLele yegOe-Meefve
keer HejmHej ef nes lees DeLeJee efJe<ece jeefMeiele mete& kees mecejeefMeiele Yeewce ee
efJe<ece jeefMeiele Yeewce kees mecejeefMeiele mete& osKes lees DeLeJee efJe<ecejeefMeiele ev
Deewj mecejeefMeiele yegOe kees Yeewce osKes lees DeLeJee Heg<e jeefMe ee Heg<ejeefMe kes
veJeebMe ceW ueive Meg$e Je ev neW lees peeleke veHegbmeke neslee nw ~~ 29 ~~

82

JeeleJeeefOe-DeC[keesMeJe=ef eesie
Deeeg: mLeeveesHeeeles OejefCemegleegles Yeeie&Jes JeelekeesHeeled
keeJes Yeewcesve eges kegpeYeJeveieles Yetefcepee ceg<keJe=ef: ~
Yeewce#ex keeJeevew megjHeefleiegCee mete&pesveeLe <ew
vetveb meevceeveJeeveeb pevegef<e keueuepeeceg<keJe=efefve&leevleced ~~ 30 ~~
DevJee:- OejefCemegleegles Yeeie&Jes Deeeg: mLeeves eeeles JeelekeesHeeled (SJeb)
Yeewcesve eges keeJes kegpe YeJeveieles Yetefcepee ceg<keJe=ef:, ceeveJeeveeb pevegef<e megjHeefleiegCee DeLe mete&pesve <ew keeJeevew Yeewce#ex (esled) vetveb efveleevleb keueuepee ceg<ke
Je=ef meeled ~~ 30 ~~
Deeegefjefle ~ Yeewceegles Meg$escemLes JeelekeesHeevceg<keJe=ef: Je=<eCeJe=ef:
meeled ~ YeewcejeefMeieles Yeewceegles Meg$es Yetefcemebmeiee&led JeelekeesHepee Je=<eCeJe=ef: meeled~
es<eeb ceeveJeeveeb pevce mecees YeewcejeefMemLeew Meg$eevew ieggMeefveew les<eeb keueuepee
keueueoes<epee
Je=<eCeJe=ef:
DeefleMeefelee
meeled
~
keueueb
Meg$eMeesefCeleefceeerYeeJe:~~30~~
efnvoer eefo Yeewce mes egle Meg$e DeceYeeJe ceW jns lees Jeeeg ekeesHe mes,
eefo Yeewce mes egle neskej Meg$e Yeewce keer jeefMe (ces<e-Je=efMeke) ceW jns lees He=LJeer
(ceeBme-ceppee) efJekeej mes, eefo Meg$e Deewj ev Yeewce keer jeefMe ceW neW leLee
ye=nmHeefle Deewj Meefve mes neW lees Meg$e Deewj je efJekeej mes DeC[keesMe keer Je=ef
nesleer nw ~~ 30 ~~
ovlejesie-yevOeve eesie
$etjw&<s efJeueives megefJeke=leojveMeeHeieesces<eme_%es
KeuJee: HeeHeueives Oevegef<e ieefJe leLeeueesefkeles $etjKesw: ~
Oecee&Lee&vleelcepemLee eefo KeueKeeje yevOeYeekedHeg<e: meeosJeb ueives ef$ees Jee Oevegef<e ieefJe leLee jefMcepeb yevOeveb veg: ~~ 31 ~~
DevJee:- eeHeieesces<e me_%es efJeueives $etjw&<s (leoe) megefJeke=lejove:,
Oevegef<e ieefJeHeeHeueives $etjKesw: Deeueesefkeles peeleke: KeuJee:, eefo KeueKeeje:

83

Oecee&-Lee&vleelcepemLee: Heg<e: yevOeYeeked meeled, SJeb ef$ees Jee Oevegef<e ieefJe (jeMeewKeuee$eevles) veg: jefMcepeb yevOeveb ~~ 31 ~~
$etjwefjefle ~ Oevegef<e Je=<es ces<es Jee efJeueives $etjw&s efJeke=leoMeve: ovlejesieer
meeled ~ HeeHeueives HeeHeweg&eb ueiveb HeeHeueiveb leefmceved leLee eeiegeeesies ve meebkee
meeled ~ lemceeled $etjeneges Oevegef<e Je=<es Jee ueives $etjs KeuJeees Keueeflejesieer
meeled ~ veJeceefleereeoMe HeecemLee: $etjeMeseoe yevOeYeeked Heg<e: meeled ~ SJeb
ces<es Oevegef<e Je=<es Jee ueives $etje$eevles veg: Heg<eme jefMceyevOeveb meeled ~~ 31 ~~
efnvoer Oeveg-ces<e ee Je=<e jeefMe ueive ceW nes Deewj GmeHej HeeHeen keer ef<
(ueive) nes lees ovlejesie neslee nw ~ Oeveg ee Je=<e ueive nes Deewj HeeHeen mes (ueive)
nes lees KeuJee (iebpee) neslee nw ~ HeeHeen veJece-efleere-eoMe Deewj Heece
mLeeve ceW neW lees peeleke yevOeve (pesue mepee) Yeesieves Jeeuee neslee nw ~ eefo ces<e-Je=<e
ee Oeveg ueive nes Deewj HeeHeen mes ege nes lees peeleke jmmeer (HeeBmeer) yevOeve Yeesieves
Jeeuee neslee nw ~~ 31 ~~
Mejerj mes cegKe mes ogie&efvOe eesie
ogie&efvOeoe&veJespes MeefveYeJeveieles ceeveJees efJeie=ns meeod
s<eeOeerMes yegOe#ex leoveg cekejies leo$eeLe keeJes ~
kesvmLes lesve egked meeoLe keefJejefJepeew mJeereneegleew esled
leevspeeeles levegmeoveieles eeveves meeodefJeieefvOe: ~~ 32 ~~
DevJee:- oeveJespes MeefveYeJeveieles ceeveJees efJeens ogie&efvOe: meeled,
s<eeOeerMes yegOe#ex leovegcekejies leled, DeLe keeJes (yegOe#ex) lesve egked kesvmLes
(leled) DeLekeefJejefJepeew mJeere neegleew eseled, Depeeeles evs levegmeoveieles
Deeveves efJeieefvOe: meeled ~~ 32 ~~
ogie&efvOeefjefle ~ Meg$es MeefvejeefMemLes peelees ceeveJees efJeens Mejerjs ogie&efvOe:U
meeled ~ <eeefOeHes efceLegvekeveecekejies leefens ogie&efvOe: ~ DeLe keeJes Meg$es
yegOe#ex lesve yegOesve eges kesvies meefle leefens ogie&efvOe: ~ DeLe Meg$eMeefve
mJeereneeglees mJeef$ebMeebMeieew eseefens ogie&efvOe: ~ De$e voesvegjesOeeled ef$eMeebMees
neMeyosveesHeueef#ele: ~ ces<emLes evs ueiveieles cegKes ogie&efvOe: meeled ~~ 32 ~~

84

efnvoer Meg$e eefo Meefve keer jeefMe (ce. keg.) ceW jns lees DeLeJee <esMe
yegOe keer jeefMe (efce. ke.) ceW ee cekej ceW nes lees DeLeJee Meg$e yegOe mes ege neskej
kesv (1-4-7-10) ceW jns lees DeLeJee Meg$e Je Meefve DeHeveer-DeHeveer ne
(ef$eMeebMe) ceW neW lees peeleke kee Mejerj ogie&efvOe ege neslee nw ~ eefo ces<e ueive nes
Deewj GmeceW evcee jns lees cegKe ceW ogie&efvOe nesleer nw ~~ 32 ~~
HeuekeLeve cesb efveoxMe
SJeb eneCeeb meomelHeueeveeb eesieeoden%ewjvegeespeveereced ~
MegYeeMegYeb pevceefve ceeveJeeveeb Heueb megcelee eefJeeee& vetveced ~~33 ~~
DevJee:- SJeb pevceefve meomelHeueeveeb eneCeeb eesieeled ceeveJeeveeb MegYeeMegYeb
Heueb megcelee eefJeeee& en%ew: vetvecevegeespeveereced ~~ 33 ~~
DeLe eesieeMeeb megefJeeees&Jeb kee&Jeb FlegHepeeeflekeeen ~ SJeefceefle ~
en%ewe&neCeeb oerHleoerveeefo%eeveJe=ef: ceeveJeeveeb pevceefve MegYeeMegYeHeueb megcelee
enueive%eevemebmke=leee yegee efJeeee& efveMeesve JeeJeced ~ leLeeseb ce=legueives
oMeYesob enieefCeleb peelekeceJeueeskee efJeMes<eceefHe e: ~
keLeeefle MegYeceMegYeb Jee leme ve efceLeeYeJeseCeer ~~
leLee e eoefMe&leb veeruekeCowJe%ew: (veer. ke. 3~19-21)
mJeesesoerHle: meceeKeelees veeres oerve: ekeerefle&le: ~
cegefolees efce$eiesnmLe: mJemLeMe mJeie=ns en: ~~
Me$egie=ns mce=le: megHlees efpeleesvewe efveHeeref[le: ~
veereeefYecegKeiees emleg en: efKeVemleg me mce=le: ~~
megJeere&: keefLele: ee%ew: mJeeseeefYecegKeiees en: ~
DeefOeJeereex efveieefole: megjefMce: MegYeJeie&ie: ~~ 33 ~~
efnvoer Fme lejn pevce mecee ceW eneW kes eesieevegmeej peeleke kes efueS
Gece jerefle mes MegYeeMegYe HeueeW kee efJeeej kej owJe%eeW kees HeueeosMe kejvee
eeefnS~~ 33 ~~

85

DeOeee Ghemebnej
ew: Heewieg&efcHeles metefjlees<esuebkeejeKes peelekesce_peguesefmceved ~
eesieeOeee: eerieCesMesve JeezJe=&leweg&ees jecejecew: eCeerle: ~~ 3 ~~
~~ Fefle peelekeeueejs le=leereesOeee: ~~
DevJee:- eer ieCesMesve Jeez: ew: Heewieg&efcHeles metefjlees<es Deefmceve cebpegues
peelekes DeuebkeejeKes jecejecew: Je=eweg&e: eesieeOeee: eCeerle: ~~ 3 ~~
DeOeeeb meceeHeeefle jecejecewm$eeefm$ebMeef: Mes<ebmegiececed ~~ 3 ~~
~~ Fefle eernjYeevegefJejefeleeeeb peelekeeueej erkeeeeb eesieeOeeemle=leere: ~~
efnvoer eerieCesMe ves oe ceW jKeves eesie megvoj HeeeW mes ege efJeeveeW
kees mevlees<e osves Jeeues Fme megvoj peelekeeueej evLe ceW 33 MueeskeeW mes ege
eesieeOeee (le=leere) kees yeveeee ~~ 3 ~~
efJeceMe& Fme DeOeee ceW eLece Deewj lewleeRmeJeW Mueeske kees evLekeej ves
ieCevee ceW vener jKee nw keeesefkeb evLekeej kes Devegmeej ``Je=ewjvevlesMe (110)
celewefve&yeb ceee evLe ceW 110 Mueeske ner nQ ~ eneB le=leere DeOeee ceW 31
Mueeske ner peewefle<e mes mecyeefvOele nQ ~
melesvefcee ke=le ``e%eeJeef&veer efnvoererkeeee ceW peelekeeueej kee
eesieeOeee le=leere meceeHle ~~ 3 ~~

86

efJe<ekeveeeesieeOeee:4
efJe<ekevee eesie
Yeewpes ke=efekeeeeb MeleefYe<eefpe leLee mete&cevoejJeejs
Yeeme_%es efleLeew ee efkeue peveveefceeelmee kegceejer efJe<eeKee ~
ueivemLeew meewceKeseJeMegYeieieveMewke Deemles lelees ew
Jewefj#es$eevegeeleew eefo pevegef<e leoe mee kegceejer efJe<eeKee ~~ 1 ~~
DevJee:- Yeewpes ke=efekeeeeb MeleefYe<eefpe leLee mete& cevoej Jeejs Yeemeb%es
efleLeew efkeue ee kevee peveveefceeeled mee kegceejer efJe<eeKee, eefo pevegef<e meewceKesew
ueivemLeew SkeMe DeMegYe ieieveie Deemles, lele: ew (HeeHeenew) Jewefj#es$eevegeeleew leoe
mee kegceejer efJe<eeKee ~~ 1 ~~
DeLe ef$eefYe: HeewefJe&Mes<elees efJe<ekeveeeesieeveen ~ Yeewpe Fefle ~
DeeMues<eeeeb ke=efekeeeeb leLee Meleleejkeemeg ve#e$es<eg jefJeMeefveYeewceJeejs<eg Yeemeb%ekes
efleLeew efleeree meHleceer eoMeermeb%ekeefleLeew ee kevee peveveb Feeled pevce eeHvegeeled
mee efJe<eeKee efJe<ekevee YeJeefle ~ DeLe ve#e$eJeejefleLeerveeb eleskeb $ecesCe eesie: ~
eLee DeeMues<ee jefJeef&leeree eLecees eesie: ~ ke=efekee Meefve: meHleceer efleerees eesie: ~
Meleleejkee YeewceeseoMeer le=leerees eesie: ~ S<eg eesies<eg peelee kevee efJe<eeKesleLe&: ~
ew MegYeenew ueiveHeew Ske: HeeHees oMecemLe: ew HeeHeew Me$egYeeJeefmLeleew eefo le$e kevee
peeeles leoe mee efJe<ekevee YeJeefle ~~ 1 ~~
efnvoerr Mues<ee-ke=efekee-MeleefYe<ee Fve ve#e$eeW ceW jefJe-Meefve-Yeewce Fve
JeejeW ceW efleeree-meHleceer-eoMeer Fve efleefLeeeW ceW eefo kevee kee pevce nes lees Jen
efJe<ekevee nesleer nw ~ Fme lejn efJe<ekevee kes leerve eesie yeveles nQ
(ke) Mues<eeve#e$e-jefJeJeej-efleereeefleefLe
(Ke) ke=efekeeve#e$e-MeefveJeej-meHleceerefleefLe
(ie) MeleefYe<eeve#e$e-YeewceJeej-eoMeerefleefLe
eefo pevce ueive ceW oes MegYe en neW, oMece ceW Ske HeeHe en nes Deewj <e
ceW oes HeeHe en nesb lees efJe<ekevee eesie neslee nw ~~ 1 ~~

87

efJe<eeKe eesie
cevoeMues<eeefleeree eefo leoveg kegpes meHleceer JeeCe#ex
eoMeeb e efowJeb efoveceefCeefoJemes eppeefve: mee efJe<eeKee ~
Oece&mLees Yetefcemetvegmlevegmeoveiele: mete&metvegmleoeveeR
ceele&C[: metvegeelees eefo peefve mecees mee kegceejer efJe<eeKee ~~ 2 ~~
DevJee:- eefo cevoeMues<eeefleeree leoveg kegpes meHleceer JeeCe#ex efoveceefCeefoJemes eoMeeb e efowJeb (meeeoe) eppeefve: mee kegceejer efJe<eeKee ~ eefo
peefvemecees YetefcemetvegOece&mLes mete&metveg: levegmeoveiele: ceele&C[: metvegeelees leoeveerb mee
kegceejer efJe<eeKee ~~ 2 ~~
DeLe $ecesCeeefHe ve#e$eefleefLeJeejeesieeveen ~ cevoeMues<esefle ~ DeLe MeefveJeejs
DeeMues<ee efleeree, leoveg kegpeJeejs Meleleejkee meHleceer efoveceefCeefoJemes jefJeJeejs
efJeMeeKee eoMeer, S<eg eesie$ees<eg emee pevce mee efJe<ekevee YeJeefle ~ eefo
pevcemecees YeewceMeefvemetee&: $ecesCe veJece ueive HeecemLeemleoe mee kegceejer
efJe<ekevee YeJeefle ~~ 2 ~~
efnvoer (ke) MeefveJeej-Mues<eeve#e$e-efleereeefleefLe
(Ke) YeewceJeej-MeleefYe<eeve#e$e-meHleceerefleefLe
(ie) jefJeJeej-efJeMeeKeeve#e$e-eoMeerefleefLe
Fve leerveeW eesieeW ceW eefo efkemeer kevee kee pevce nes lees Jen efJe<ekevee nesleer
nw ~ eefo Yeewce veJeceYeeJe ceW, Meefve ueive ceW Deewj mete& Heece ceW jns lees Yeer
efJe<ekevee eesie neslee nw ~~ 2 ~~
efJe<eeKeYe eesie
ueiveeefovoes: MegYees Jee eefo ceoveHeefleet&veeeeer efJe<eeKee
oes<eb ewJeeveHeleb leoveg e efveeleb nefvle JewOeJeoes<eced ~
FlLeb %eseb en%ew: megceefleefYejefKeueb eesiepeeleb eneCeeb
Deeezjeee&vegcelee celeefcen ieefoleb peelekes peelekeeveeced ~~ 3 ~~
DevJee:- ueiveeled Jee Fvoes: ceoveHeefle (Jee) MegYe: etveeeeer (meeled)
leoe efJe<eeKeoes<eceveHeleb e leoveg efveeleb JewOeJeoes<eb e nvlesJe, Fn peelekes

88

megceefleefYe: en%ew: FlLeb Deeee&vegcelee peelekeeveeb ieefoleceefKeueb eneCeeb eesiepeeleb

celeceeez: ieefoleced ~~ 3 ~~
DeLe efJe<eeKeYeceen ~ ueiveeefovoesefjefle ~ ueiveeevee ceoveHeefle:
meHleceHeefle: MegYeenes Jee etveeeeer meHlecemLe: efJe<eeKeoes<eb leleegeceveHeleb
mevleevejefnlelJeb JewOeJeoes<eb e nefvle veeMeeefle ~ SJecegeekeejsCe Fneefmceved peelekes
Deeee&vegcelee owJe%emeYeevegcelesve peelekeeveeb ieefoleb DeefKeueb eesiepeeleb %eseced ~
eneCeeb mJeYeeJeefJeMes<eeefYe%ewjsJesob eesiepeeleb eJeegb #eceefceefle YeeJe: ~~ 3 ~~
efnvoer pevce ueive ee evcee mes MegYeen ee meHlecesMe eefo meHlecemLeeve
ceW nes lees efveMee ner efJe<ekevee oes<e-DeveHele (JevOee-ce=leJelmee) oes<e Deewj
JewOeJeeefo oes<eeW kee veeMe neslee nw ~ Fme lejn efJeeved peewefleef<eeeW eje peelekeeW kes
efueS enevegmeej (keefLele) eesie meye MegYeeMegYe HeueeosMe nsleg peeveves eesie
nQ~~3~~
DeOeee Ghemebnej
ew: Heewieg&efcHeles metefjlees<esueejeKes peelekes ceeguesefmceved ~
keveeOeee: eerieCesMesve JeezJe=weeg&ees JeefmebKewefJe&<eeKe: ~~ 4 ~~
~~ Fefle peelekeeueejs elegLeexOeee: ~~
DevJee:- eerieCesMesve Jeez: ew: Heewieg&efcHeles metefjlees<es ce_peguesefmceve
DeuebkeejeKes peelekes JeefmebKewJe=&leweg&ees efJe<ekeveeOeee: ~~ 4 ~~
DeOeeeb meceeHeeefle ewefjleeefovee ~~
Fefle eernjYeevegefJejefeleeeeb peelekeeueejerkeeeeb efJe<ekeveeOeeeMelegLe&: ~~
effnvoer eer ieCesMe ves oe ceW jKeves eesie ceveesnj megvoj HeeeW mes
megMeesefYele efJeeveeW kees mevlees<e osves Jeeues Fme peelekeeueej evLe ceW leer MueeskeeW ceW
efJe<ekeveeOeee (elegLe&) keer jevee keer ~~ 4 ~~
melesvefcee ke=le ``e%eeJeef&veer efnvoer erkee ceW peelekeeueej kee
efJe<ekeveeeesieeOeee elegLe& meceeHle ~~ 4 ~~

89

Deeegoe&eeOeee:5
Deeeg kee cetue
Deeegcet&ueb peefvceveeb peerJeveb e eepeerJeeveeb efvepe&jeCeeb megOesJe ~
SJeb eeng: HetJe&ceeeee&Jeee&mlemceeoeegoe&ecesveb eJe#es ~~ 1 ~~
DevJee:- efvepe&jeCeeb megOee FJe efn DeepeerJeeveeb peefvceveeb Deeegcet&ueb peerJeveb
SJeb HetJe&ceeeee&Jeee&: eeng:, lemceeosveceeegoe&eb eJe#es ~~ 1 ~~
efnvoer efpeme ekeej osJeeW kes peerJeve kee cetuelelJe Dece=le nw Gmeer lejn
meYeer eeefCeeeW kes peerJeve kee cetuelelJe Deeegoe&e nw Ssmee HetJee&eeeeW ves kene nw ~
DeleSJe Fme Deeegoe&e kees eneB kenles nQ ~~ 1 ~~
oerIee&eg eesie
ueiveeOeerMeesefleJeereex eefo MegYeefJeniewjeref#ele: kesveelewo&eeled Deeeg: megoerIe iegCeieCemeefnleb eeregleb ceeveJeeveeced ~
meewcee: kesveueemLee pevegef<e e jpeveerveeekes mJeerelegs
Jeeree&{es ueiveveeLes JeHegef<e e Mejoeb <eef<jeegve&jeCeeced ~~ 2 ~~
DevJee:- eefo kesvielew: MegYeefJeniew: F&ef#ele: ueiveeOeerMe: DeefleJeere&:
(eseoe) ceeveJeeveeb iegCeieCemeefnleb eeregleb megoerIe&ceeeg: oeeled, pevegef<e meewcee:
kesveueemLee: jpeveerveeekes e mJeerelegs (leoe) Jeeree&{des ueiveveeLes e JeHegef<e
vejeCeeb Mejoeb <eef<jeeg: (YeJesled) ~~ 2 ~~
ueiveeOeerMe Fefle ~ ueiveeOeerMees ueivemJeeceer kesveelew:
ueiveelegLe&meHleceoMecemLew: MegYeenw&: DeefleJeere&: DeefOekelejyeuemleoe peeleeveeb
ceeveJeeveeCeieCew: meefnleb iegCemecegoeeweg&leb eeregleb ue#ceeregleb e megoerIe&ceeeg: oeeled
meewcee: yegOe-ieg-Meg$ee: mJe#es$emLee: evs mJeeseies yeueJeefle ueivesMes meefle
peeleeveeb vejeCeeb <eef<jeegJe&<ee&Ceeb <eef<jeeg: meeled ~~ 2 ~~
efnvoer ueivesMe eefo kesvefmLele MegYeeneW mes neskej HetCe& yeueer nes lees
Jen iegCemecetneW meefnle ue#ceer Deewj HetCe& Deeeg kees oslee nw ~ eefo MegYeen kesv mLeeve
(1-4-7-10) ceW neW, ev DeHeveer Ge (Je=<e) jeefMe ceW nes Deewj ueivesMe yeueer
neskej ueive ceW jns nes peeleke 60 Je<e& keer DeeegJeeuee neslee nw ~~ 2 ~~

90

Deeegceeve kee eesie

meewcee: kesveueemLee JeHegef<e megjiegjew ueivelees Jee megOeebMeesjeege&geb ve <b ve e ieieveielew: meHleefleJe&lmejeCeeced ~
eelees cetueef$ekeesCes MegYeieieveeje: mJeerelegs megjspes
ueiveeOeerMesefle Jeerex ieieveJemegmeceemlegueceeegve&jeCeeced ~~ 3 ~~
DevJee:- ueivele: Jee megOeebMees: meewcee: kesveueemLee JeHegef<e megjiegjew
(leLee) ieieveielew: (Keuew:) Deeeg: ve egeb ve e <b (eseoe) vejeCeeb JelmejeCeeb
meHleefle: (Deeeg:), MegYeieieveeje: cetueef$ekeesCes eelee:, megjspes mJeereleg, ueiveeOeerMesefleJeerex (meeeoe) vejeCeeb ieieveJemeg meceelegueceeeg: ~~ 3 ~~
meewcee Fefle ~ ueiveeevee meewcee: HetCe&evyegOeiegMeg$ee:
kesvmLeemle$eeefHeiegjew ueiveHes le$e oMecemLew: $etjwjeegjcemLeeveb b egeb eefo ve
YeJeefle leoe JelmejeCeeb meHleeflejeeg: meeled ~ MegYeene: cetueef$ekeesCemLee: iegjew:
mJeeseies ueivesMes yengyeues meefle vejeCeeb ieieve Jemegmeeb DeMeerefleJe<eexHeueef#eleb Deeeg:
meeled ~ Sles<eg eesies<eg iegCeiegCeegeefceleveg<ebpeveereced ~~ 3 ~~
efnvoer ueive ceW ee ev mes MegYeen kesv (1-4-7-10) mLeeveeW ceW
jnW Deewj Dece Je oMece YeeJe HeeHeen mes egle ee ve neW lees 70 Je<e& keer Deeeg
nesleer nw ~ eefo MegYeen mJe mJe cetueef$ekeesCe ceW neW, ye=nmHeefle DeHeveer Ge (keke&)
jeefMe kee nes Deewj ueivesMe HetCe& yeueJeeve nes lees 80 Je<e& keer Deeeg nesleer nw~~ 3~~
Je<ee&efo Deeegceeve eesie
meewces kesvsefleJeeres& eefo efveOeveHeob Kesnerveb mecee: megefm$ebMelmeewcesef#eleb esodieieveefncekejw: mebegleeLees mJeYes esled ~
mJe $ebMes eecejspes cegefveveeveefceleb mJe#e&ies ueiveies Jee
evs etves MegYeMesodieievejmeefceleb keesCeiee: meewceKese: ~~ 4 ~~
DevJee:- meewces DeefleJeerex kesvs eefo efveOeveHeob Kesnerveb (meeeoe)
ef$ebMeled mecee: meg: ~ esled efveOeveHeob meewcesef#eleb (leoe) ieieveefncekejw: mebeglee
(ef$ebMeled) Deeeg:, Decejspes eslmJeYes mJe$ebMes e cegefveveeveefceleb (Deeeg:), mJe#e&ies

91

(ueiveies evs etves MegYeMeseoe ieievejmeefceleb (60) Deeeg:, meewceKese: keesCeiee:

(meefvle) ~~4~~
meewces Fefle ~ meewces yegOesefleyeues kesvmLes meefle De<ceHeob Kesnerveb eefo
leoe Je<ee&Ceeb ef$ebMeoeeg: meeled ~ efveOeveb meewcesef#ele esled ieieveefncekejwo&MeefYe: mebeglee
ef$ebMe<ee&Ceeb elJeeefjbMeoeeg: meeled ~ DeLe iegjew mJejeMeew mJes<keeCe meefle
cegefveveeveefceleb meHleefJebMe<ee&efCe Deeeg: meeled ~ ev: mJe#e&iees ueiveiees Jee meHleces
MegYeenMeseoe ieievejmeefceleb <eefJe<e&efceleceeeg: meeled ~ MegYeene: HeeceveJecemLee:
keke&s ueiveies megjspees eefo YeJeefle leoe Keelegueb DeMeerefleJe<e&legueceeeg:
meeefoleefeceMueeskesveevJee: ~~ 4 ~~
efnvoer yegOe HetCe&yeueer neskej kesv ceW jns Deewj DeceYeeJe en jefnle nes
lees 30 Je<e& keer, eefo DeceYeeJe kees MegYeen osKelee nes lees 40 Je<e& keer,
ye=nmHeefle DeHeveer jeefMe (Oe. ceer.) kee nes ee DeHeves s<keeCe ceW nes lees 27 Je<e& keer,
evcee eefo mJejeefMe (keke&) ceW ee ueive ceW jns leLee MegYeen meHlece YeeJe ceW jnW
lees 60 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 4 ~~
Je<ee&efo Deeegceeve eesie
keers ueives megjspes eefo YeJeefle leoe Kee<legueb ueesMeesOeces&s eeveeLes efveOeveYeJeveies $etj<sefyOenmlee: ~
ueiveeOeerMee<veeLeew ueeYeJeveieleew meHleeEJeMeefueives
$etjspeew ev<ew eefo efveOeveiele: keMeveemles efHe#ee: ~~ 5 ~~
DevJee:- megjspes keers ueives eefo leoe Kee<legueb (Deeeg:) ~ ueesMe:
Oece&ies ueiveveeLes $etj<s efveOeve YeJeveies (leoe) DeefyOenmlee:, ueiveeOeerMee<veeLeew
ueeYeJeveieleew (eseoe) meHleefJebMeled $etjspeew efJeueives ev<ew eefo keMeved
efveOeveiele: Deemles (meeeoe) efHe#ee: ~~ 5 ~~
keer Fefle ~ DecesMees veJeces YeeJes ueivesMes $etjs Deceieles
DeefyOenmleeMelegefJeMeeflejeeg: meeled ~ ueiveecesMeew DecemLeew eefo leoe
meHleefJebMeefle-Je<ee&Ceeeg: ~ $etjmebeglees ieg: eves ueives eefo Deve:
keefMeoden: DecemLe: leoe efHe#ee eefJebMeeflejeeg: meeled ~~ 5 ~~

92

efnvoer ye=nmHeefle mes egle keke& ueive nes Deewj MegYeen ef$ekeesCe (9-5)
ceW jnW lees 80 Je<e& keer, DecesMe veJece YeeJe ceW jns Deewj ueivesMe HeeHeen mes
neskej Dece YeeJe ceW jns lees 24 Je<e& keer, ueivesMe-DecesMe eefo DeceYeeJe ceW
jnW lees 24 Je<e& keer HeeHeen kes meeLe ye=nmHeefle ueive ceW jns Deewj ev mes nes
leLee Dece YeeJe ceW keesF& Yeer en veneR jns lees 22 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 5 ~~
oerIee&eg eesie
ueivesvot $etjnerveew JeHegef<e megjiegjew jvOeYeb Kesnerveb
kesvs meewces KeMewuee: efmeleefJeyegOeieg meeleb kesvieew esled ~
JeeieerMes keke&ueives Meleefcen Ye=iegpes kesviesLeeke&metveew
Oecee&mLes megOeebMeew JeeveJeceieles neeveeveeb Meleb meeled ~~ 6 ~~
DevJee:- ueivesvog $etjnerveew megjiegjew JeHegef<e jvOeYeb Kesnerveb meewces kesvs
(eoe) KeMewuee, efmeleefyeyegOeieg kesvieew esled Meleb (Je<ee&eg:) meeled, JeeieerMes
keke&ueives Ye=iegpes kesvies Fn Meleb (Je<ee&eg:) DeLeeke& metveew Oecee&mLes megOeebMeew
JeeveJeceieles neeveeveeb Meleb meeled ~~ 6 ~~
ueivesefvefle ~ ueiveevew $etjeneesiejefnleew, ueives iegjew, Deceb enjefnleb,
kesvs MegYeens eefo leoe KeMewuee: meHleefle: ~ Meg$eye=nmHeefle kesvieew esled Meleb
Je<ee&efCe ~ iegjew keke&ueives Ye=iegpes kesvies e Meleb Je<ee&efCe ~ Sles efJeefMeeesiee:
FleLe&: ~ eesieme JewefMeeb eMe: mecHeledmetekeefceefle YeeJe: ~ DeLe Meveew veJeceies
ueivemLes Jee evs JeeveJeceieles Je<ee&Ceeb Meleceeeg: meeled ~~ 6 ~~
efnvoer ueive Deewj evcee HeeHeeneW kes mecyevOeeW mes Jeefele neW, ueive ceW
ye=nmHeefle jns, Dece YeeJe ceW en veneR nes Deewj kesv ceW MegYeen neW lees 70 Je<e& keer
Deeeg nesleer nw ~ Meg$e-ye=nmHeefle ueive ceW jnW DeLeJee keke&ueive nes Deewj GmeceW
ye=nmHeefle jns leLee Meg$e kesv (1-4-7-10) mLeeveeW ceW jns lees, DeLeJee Meefve
veJeceYeeJe ee ueive ceW nes lees DeLeJee evcee veJeceYeeJe ee eoMe YeeJe ceW jns lees
100 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 6 ~~

93

MeleJe<ee&efOeke Deeegeesie
Oeerkesveegve&JemLee eefo KeueKeeje vees iegjesYexefJeueives
kesvs keeJes iegjew Jee MegYeceefHe efveOeveb meewce<b Meleb meeled ~
ueiveeefovoesve& Kese eefo efveOeveielee Jeere&Yeepeew efmelespeew
HetCee&eg: mJeerejeMeew MegYeieieveeje: <eef<jeseiesypes ~~ 7 ~~
DevJee:- eefo KeueKeeje Oeer kesveegve&JemLee vees YeJeseg: iegjesYex efJeueives
kesvs keeJes iegjew Jee MegYeceefHe efveOeveb meewce<b (meeeoe) Meleb meeled ~
ueiveeefovoes: Kese eefo efveOeveielee: ve, efmelespeew Jeere&Yeepeew (leoe) <eef<:
(Je<ee&eg:) ~~ 7 ~~
Oeerefle ~ $etjene: HeecekesveceveJecemLee: veesYeJeseg: Oevegceeaves ueives kesvs
Meg$es Jee, iegjew Jee, veJeceeceb e MegYeeneJeueesefkeleb eefo leoe Meleb Je<ee&Ceeeg:
meeled ~ ueiveeevee ene DecemLee ve meg: Meg$eieg yeueJevleew leoe HetCee&eg:
Jeesceeke&Je<ee&eg: meeled ~ MegYeene: mJejeefMemLee: Je=<es ueives Jee evs meefle Je<ee&Ceeb
<eefjeeg: meeled ~~ 7 ~~
efnvoer HeeceYeeJe kesvmLeeve (1-4-7-10) Deewj veJeceYeeJe HeeHeen
mes jefnle neW, Oeveg ee ceerve ueive nes, kesv ceW ye=nmHeefle ee Meg$e jnW, veJeceYeeJe Deewj
DeceYeeJe MegYeen mes neW, lees 100 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~ ueive ee evcee
mes DecemLeeve ceW eefo keesF& Yeer en veneR nes Deewj Meg$e-ye=nmHeefle yeueJeeve neW lees
peeleke kees HetCee&eg (120) nesleer nw ~ Je=<e ueive nes MegYeen mJe mJe jeefMe ceW neW
Deewj ev ueivemLe nes lees 60 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 7 ~~
MeleJe<ee&efOeke Deeegeesie
keesoC[evleeOe&ceb eefo mekeueKeiee: mJeeseiee %es efpevebeMewieexmLes HetCe e kesvs megjHeefleYe=iegpeew ueeYeiesypesHejeeg:
Meg$es ceerves levegmLes efveOeveie=nieles meewce<s megOeebMeew
peerJes kesvs Meleb meeoLe levegie=nHes efies Heg<kejsypes ~~ 8 ~~
DevJee:- keesoC[evlee&ceb %es efpeveebMew: ieesmLes eefo mekeueKeiee:
mJeeseiee: (meeeoe) HetCe&ced (Deeeg:) Ye=iegpeew kesvs Deypes ueeYeies e Hejeeg:

94

(YeJesled) ~ Meg$esceerves levegmLes megOeebMeew meewce<s efveOeve ie=nieles peerJeskesvs Meleb

(Deeeg:) meeled, DeLe levegie=nHes efies Deypes Heg<kejs ~~ 8 ~~
keesoC[sefle ~ keesoC[meevleeOe&ueives Oevegue&iveefleerenesjeeeb yegOes
efpeveebMewJe=&<emLes Deves meJex ene: mJeeseiee: leoe HetCe&ceeeg: meeled ~ iegMeg$eew kesvs
meefle ueeYeies evsHejeeg: HetCee&eg: ~ Meg$es ceerveueiveies meewceens evs DecemLes,
iegjew kesvs meefle Je<ee&Ceeb Meleceeeg: meeled ~ DeLeJee levegie=nHes
Fleefece}eskesveevJee:~~ 8 ~~
efnvoer OevegjeefMe kes Geje& (15 DebMe kes yeeo) ceW ueive nes, yegOe
Je=<ejeefMe ceW 24 DebMe Hej nes, Mes<e (met. eb. Yeew. ieg. Meg. Me.) en mJe mJe Ge
jeefMe ceW nesb lees DeLeJee ye=nmHeefle Meg$e kesv ceW nes Deewj ev SkeeoMe ceW nes lees
HetCee&eg (120 Je<e&) nesleer nw ~ ceerve ueive nes GmeceW Meg$e efmLele neskej MegYeen mes
nes, ev De<ce YeeJe ceW nes Deewj ye=nmHeefle kesv (1-4-7-10) ceW nes lees
100 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 8 ~~
MeleJe<ee&eg eesie
JeeieerMes Jeere&eges veJeceYeJeveiee: meJe&Kese:
kekexs peerJeevew menpeefjHegYeJes melkeefJe%eew e kesvs ~
kesvs metee&jcevoe iegveJeueJeiee JeekeHeleew ueiveeeles
Je<mLeeves<eg Mes<ee: Mejiepelegefueleb meeVejeCeeb leoeeg: ~~ 9 ~~
DevJee:- JeeieerMes Jeere&eges eefo veJece YeJeveiee: meJe&Kesemleoe Meleeeg:,
kekexs peerJeevew menpeefjHegYeJes melkeefJe%eew kesvs e (Meleeeg:), iegveJeueJeiee
metee&jcevoe: kesvs JeekeHeleew ueiveeeles Mes<ee Je<mLeeves<eg leoe vejeCeeb Mejiepelegefueleb Deeeg: meeled ~~ 9 ~~
JeeieerMe Fefle ~ ueiveHescemLes evs oMecemLes iegjew yeueJeefle Deves ene:
veJeceYeJeveiee: leoe Meleeeg: ~ kekex ueives evpeerJeew le=leere<ewkeeoMes
MegYeenegeew Meg$eyegOeew e kesvs eefo leoeefHe Meleeeg: ~ Meleeegefjefle
osnueeroerHekeveeesveesYee$eevJesefle ~ jefJeYeewce Mevee: ieg veJeceebMemLee: kesvs meg:,

95

ueivemLes iegjew, Mes<ee: DecejefnleYeeJemLee: leoe vejeCeeb Mejiepelegefueleb

HeeeMeerefleJe<e&efceleceeeg: meeled ~~ 9 ~~
efnvoer ueivesMe DeceYeeJe ceW Deewj ev oMeceYeeJe ceW nes, ye=nmHeefle
yeueer nes leLee ueivesMe evcee Je ye=nmHeefle kees es[ Mes<e (met. Yeew. yeg. Meg. Me.)
en veJece YeeJe ceW jnW lees DeLeJee keke& ueive nes, ye=nmHeefle Deewj ev le=leere <e
ee SkeeoMe YeeJe ceW neW, Meg$e Deewj yegOe kesv ceW neW lees 100 Je<e& keer Deeeg nesleer
nw ~ ye=nmHeefle kes veJeebMe ceW neskej mete&-Yeewce Je Meefve kesv (1-4-7-10) ceW
jnW, ye=nmHeefle ueive ceW jns Deewj Mes<een (e. yeg. Meg.) Dece YeeJe mes Deve$e jnW
lees 85 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 9 ~~
MeleJe<ee&efOeke Deeeg eesie
$etje: meewceebMeeelee GHeeeie=niee: keeleje: keCkemLee:
meewcee Jeesceeke&mebKeb eefo levegHekegpeew jvOeieew vees Hejeeg: ~
kesvs ueivesMepeerJeew veJemegleefveOeves keCkes vees KeueeKee:
mecHetCe HeeHeKese eefo iegpeueiee peerJeYeeJes e meewcee: ~~ 10 ~~
DevJee:- meewceebMe eelee: $etje GHeeeie=niee: keeleje: meewcee:
keCkemLee (meeeoe) Jeesceeke& mebKeb (Deeeg:) eefo levegHekegpeew jvOeieew
(meeeoe) Jeesceeke& mebKeb (Deeeg:) eefo levegHekegpeew jvOeieew (meeeoe) vees
Hejeeg:, ueivesMe peerJeew kesvs KeueeKee: veJemegleefveOeves keCkes vees (leoe) mecHetCe
eefo HeeHeKese iegpeueiee meewcee: peerJeYeeJes e ~~ 10 ~~
$etje Fefle ~ MegYeenveJeebMemLee: $etje: GheeemLee: ef$e<edoMeceeemLee:
keeleje: meewcee: keCkemLee (meeeoe) Jeesceeke&meeb efJebMeoefOekeb Meleb Je<ee&efCe
Deeeg: Hejeeg: meeled ~ Hejeegeexies<eg ueivesMekegpeew DecemLeew eseoe vees Hejeeg:
Hejeegve&YeJeleerleLe&: ~ ueivesMeieg kesvmLeew $etjJeefpe&leeMeseoeHetCee&eg: meeled ~
$etjene: iegpeueiee veJeceelegLe&iee: MegYee: peerJeveJeebMemLee ee
mecejeefMeveJeebMemLee: mevle: JeeOeveie=niee: MegYee: HetCe&ev: ueivemLe: Fn eesies
peeleeveeb Meleb Je<ee&Ceeeg: keLebYetleb Fefvojeceefvojb mecHeoemeefnleeefceefle
DeefeceMueeskeHetJee&Oexve mecyevOe: ~~ 10 ~~

96

efnvoer HeeHeen MegYeeneW kes veJeebMe ceW efmLele neskej ueive mes Gheee
(3-6-10-11) mLeeveeW ceW efJejepeceeve neW leLee keelej (Hejeefpele) MegYeen
kesv (1-4-7-10) ceW neW lees 120 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~ Fme eesie ceW eefo
ueivesMe Deewj Yeewce Dece YeeJe ceW jnW lees HetCee&eg (120) veneR nesleer nw ~ ueivesMe
Deewj ye=nmHeefle kesv (1-4-7-10) ceW neW Deewj veJece-Heece leLee Dece YeeJe ceW
keesF& Yeer HeeHeen veneR nes lees mecHetCee&eg (120) nesleer nw ~~ 10 ~~
DeuHeeeg eesie
egice#eeMes ielee Jee JeeOeveie=nieeMesgYee: MeerleYeeveg:
mecHetCeex ueiveeeeer Meleefcen peefveveeefceefvojeceefvojb meeled ~
ueivesMes meewceeges JeHegef<e e ueeHes jvOeies veeve<s
efJebMelkesvs ueesMes yeueefJeegefpe leLee ueiveHes ef$ebMeoeeg: ~~ 11 ~~
DevJee:- Jee egice#eeMes ielee: Jee efveOeve ie=niee: mecHetCeex MeerleYeeveg:
ueiveeeeer (leoe) Fn peefveveeefceefvojeceefvojb Meleb (Je<ee&eg:) meeled ~ meewceeges
ueivesMes JeHegef<e ueeHes jvOeies veeve<s (leoe) efJeMebled, yeueefJeegefpe ueesMes leLee
ueiveHes kesvs ef$ebMeled Deeeg: ~~ 11 ~~
egicesefle ~ MegYeeneges ueivesMes ueives Deveenwve& scesMesceieles meefle
Je<ee&Ceeb efJebMeeflejeeg: meeled ~ DecesMes ueivesMes e kesvmLes yeuejefnles e meefle
ef$ebMe<ee&Ceeeg: meeled ~~ 11 ~~
efnvoer HeeHeen veJece Je elegLe&YeeJe ceW neW, MegYeen ye=nmHeefle kes veJeebMe ceW
ee mecejeefMe kes veJeebMe ceW neskej eoMe ee efleere YeeJe ceW efmLele neW Deewj HetCe&
evcee ueive ceW nes lees peeleke meJe&mecHeefeege neskej 100 Je<e& keer Deeeg Jeeuee
neslee nw ~ MegYeen mes ege ueivesMe ueive ceW ner jns Deewj DecesMe Dece mLeeve kee
neskej DeveeneW keer ef< mes jefnle nes lees 20 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~ ueivesMe
Deewj DecesMe yeuenerve neskej eefo kesv (1-4-7-10) mLeeveeW ceW jnW lees 30
Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 11 ~~

97

DeuHeeeg eesie
FvoeJeeHeesefkeuecemLes leoveg levegHeleew efveye&ues HeeHe<s
ovlewmlegueb leleeske&: KeueKeieefJeJejs ueiveieesypeefm$emebKeced ~
efj<Hes kesvs megjspes iegefjHegmenpes meelmeHeeHesveeLes
jeceeyob keke&ueives kegpelegefnvekeejew kesvjvOeb enesveced ~~ 12 ~~
DevJee:- Fvoew leoveg levegHeleew efveye&ues DeeHeesefkeuecemLes HeeHe<s
ovlewmlegueced lele: Keue KeieefJeJejs ueiveie: Deke&: (leoe) Deypeef$emebKeced,
megjspes efj:Hes (DeLeJee) kesvs, meHeeHesveeLes iegefjHeg menpes jeceeyob, kegpe
legefnvekejew keke&ueives kesvjvOeb enesveb (leoe) jeceeyob meeled ~~ 12 ~~
FvoeefJeefle ~ evs DeHeesefkeuecemLes le=leere<eveJeceeoMeieles, levegHeleew
ueivesMes DeeHeesefkeuecemLes GYees efveye&ues $etjs e meefle evlewmlegueb
eef$ebMe<ee&Ceeeg: meeled ~ $etj eneesjvlejs ueiveieeske&Meseoeypeef$emeeb
Skeef$ebMe<ee&Ceeeg: ~ iegjew eoMes kesvs Jee meHeeHes ueiveveeLes veJece<ele=leeres meefle
jeceeyob $eerefCe Je<ee&Ceeeg: ~ keke& ueives evYeewceew, kesveefCe DeceYeJeveb e
enjefnle eefo leoe jeceeyob meeefoefle DeefecemLesveevJee: ~~ 12 ~~
efnvoer yeuenerve neskej ev Deewj ueivesMe DeeHeesefkeuece (3-6-912) mLeeve ceW neW Deewj HeeHeen mes neW lees 32 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~
ueivesMe eefo oes HeeHeeneW kes yeere ceW jns lees 30 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~ ye=nmHeefle
eoMe YeeJe ceW ee kesv mLeeve ceW nes, HeeHeen mes egle neskej ueivesMe le=leere-<e
ee veJece YeeJe ceW nes lees DeLeJee keke& ueive nes GmeceW ev Je Yeewce efmLele neW Deewj
kesvmLeeve leLee DecemLeeve MegYe ee HeeHe en mes jefnle nes lees 3 Je<e& keer Deeeg
nesleer nw ~~ 12 ~~

98

DeuHeeeg eesie
jeceeyob meeuueesMes JeHegef<e e efveOeveb meewcenerveb KeJesoe
ueivesMees jvOeeelees JeHegef<e efveOeveHe: meeVe=Ceeb yeeCemebKeced ~
ve$es efleiceebMegcevoew menleefjHegieleew keCkes jvOeveeLes
HeejeJeejeefyOemebKeb leoveg MegYeKeiee: meuueJe#ex$e Keeefive:~~13~~
DevJee:- ueesMes JeHegef<e (meefle) efveOeveb meewcenerveb KeJesoe:, ueivesMees
jvOeeele: efveOeveHe: JeHegef<e (leoe) ve=Ceeb yeeCemebKeb (Deeeg:), efleiceebMegcevoew ve$es
menpeefjHegieleew jvOeveeLes keCkes (leoe) HeejeJeejeefyOemebKeb (Deeeg:), leoveg
MegYeKeiee: meuueJe#ex De$e Keeefive (Deeeg:) ~~ 13 ~~
jeceeyoefceefle ~ DecesMes ueiveieles, DeceYeJeveb MegYeenjefnleb
KeJesoeMelJeeefjbMe<ee&Ceeeg: meeled ~ ueivesMesceiescesMes e ueiveeeles ve=Ceeb
yeeCemeeb HeeJe<ee&Ceeeg: meeled ~ cekejmLeew MeefvejJeer le=leere<eieew DecesMes
kesvies HeejeJeejeefyOemeeb elegMelJeeefjbMeodJe<ee&Ceeeg: meeled ~ leoveg MegYeene:
meuueJe#ex MegYeenveJeebMes jeMeew Jee$e ef$ebMe<ee&Ceeeg: meeled ~~ 13 ~~
DecesMe ueive ceW nes DeceYeeJe MegYeen mes jefnle nes lees 40 Je<e& keer
Deeeg nesleer nw ~ ueivesMe eefo DeceYeeJe ceW nesb Deewj DecesMe ueive ceW nes lees 5 Je<e&
keer Deeeg nesleer nw ~ mete& Je Meefve cekejjeefMe kes neskej le=leere ee <eYeeJe ceW jnW
Deewj DecesMe kesv ceW nes lees 44 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~ Fme 44 Je<e& Jeeues
eesie ceW eefo MegYeen efkemeer MegYeen keer ner jeefMe ee veJeebMe ceW jnW lees 30 Je<e&
keer Deeeg nesleer nw ~~ 13 ~~
ceOeceeeg eesie
$etjw&<sveeLes eefo MegYeefJeniee Jeere&Jevle: megOeebMeew
mebmLes meewces ieCes esodiegCecegefvelegefueleb jvOeiewce&Oeceeeg: ~
meeeveefon HeeHewjLe leHevemegles eueives efn eeles
efj<HesMes jvOeveeLes eefo yeuejefnles keHe$eeef#e mebKeced ~~ 14 ~~
DevJee:- eefo DebieveeLes $etjw: <s MegYeefJeniee Jeere&Jevle: (SJeb) megOeebMeew
meewcees ieCes mebmLes esled iegCecegefve legefueleb (Deeeg:), Deefeveled jvOeiew: HeeHew:

99

ceOeceeeg: meeled, DeLe leHevemegles eueives eeles eefo efj:HesMes yeuejefnles

efnkeHe$eeef#e mebKeced (Deeeg:) ~~ 14 ~~
$etjwefjefle ~ ueivesMes $etjs MegYeene: yeefueve: evs MegYeJeie&ies keJeeefHeYeeJes
efmLeles meefle iegCecegefvelegefueleb ef$emeHleefleJe<e&legueceeeg: meeled ~ eveoceiew: HeeHew:
efoJee pevceefve ceOeceeeg: meeled ~ DeLe Meveew es efmJeYeeJemeb%ekes ueives efmLeles
eoMeYeeJeveeLes DeceveeLes e yeuenervesmeefle kebkeHe$eeef#e meeb
HeeefJeMeefleJe<ee&Ceeeg: meeled ~~ 14 ~~
efnvoer ueivesMe HeeHeen mes nes Je MegYeen yeueer neW Deewj evcee
MegYeen kes <e[dJeie& ceW jns lees 63 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~ efove kes mecee kee
pevce nes Deewj HeeHeen ev nes Dece jnW lees ceOeceeeg nesleer nw ~ Meefve eefo
efmJeYeeJe ueive ceW nes leLee DecesMe eoMesMe yeuenerve neW lees 25 Je<e& keer Deeeg
nesleer nw ~~ 14 ~~
ceOeceeeg eesie
kekexs meHlemeHleew KeueefJenieegles Heg<kejmLes efpesMes
kesvs eeles megjspes MejefJeefMeKeefceleb Heg<kejs veerjies Jee ~
meewces Heeret<eYeeveew JeeefveOeveieles osnies Jee keJeerpeeJeske#ex JeesceyeeCewJe&eefjHegefveOeves ueivesveeLee{eevs ~~ 15 ~~
DevJee:- meHlemeHleew KeueefJenieegles kekexs, efpesMes Heg<kejmLes, megjspes
kesveeles MejefJeefMeKeefceleb (Deeeg:), meewces Heg<kejs Jee veerjies, Heeret<eYeeveew
JeeefveOeveieles Jee osnies, keJeerpeew Ske#ex (leoe) JeesceyeeCew: (legueeeg:), ueive
veeLee{deevs JeeefjHegefveOeves ~~ 15 ~~
kekex Fefle ~ metex keke&ueives $etjegles, evs oMeceieles, iegjew kesvomLes
MejefJeefMeKeefceleb HeeHeeeMe<e&efceleceeeg: meeled ~ yegOes oMeces elegLe&ies Jee evs
Jeesces ueives Jee Meg$eieg SkejeefMeieew keJeeefHe efmLeleew eseoe JeesceyeeCew: meceb
HeeeMe<e&efceleceeeg: meeled ~ ueivesMeeges evs eoMe<eeces ueivesMes MevebMes
MeefveveJeebMeies YegpeieMejefceleb DeHeeeMeefvceleceeeg: meeefoleefeceMueeskes
veevJee:~~15~~

100

efnvoer keke&ueive nes efpemeceW HeeHeen kes meeLe mete& jns leLee evcee
oMecemLeeve ceW Deewj ye=nmHeefle kesv mLeeve ceW jns lees 55 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~
yegOe oMece ee elegLe&YeeJe ceW nes, evcee eoMe-Dece ee ueivemLeeve nes leLee
ye=nmHeefle Meg$e Ske ner jeefMe ceW neW lees 50 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~ evcee
ueivesMe kes meeLe eoMe-<e ee Dece YeeJe ceW jns Deewj ueivesMe Meefve kes veJeebMe
ceW jns lees 58 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 15 ~~
ceOeceeeg eesie
MevebMes ueiveveeLes YegpeieMejefceleb meeoLees meewceKese
jvOeesvee osnveeLees JeeefjHegefveOeves HeeHeegked <eef<jeeg: ~
jeMeerMees ueiveveeLees efoveceefCemeefnlees ce=legiees JeekeHeefleMesled
vees kesves <eef<jeegJe&Hegef<e efoveHeefle: Me$egYeewceeefvJeleMesled ~~ 16 ~~
DevJee:- MevebMes ueiveveeLes YegpeieMejefceleb (Deeeg:) meeled, DeLe
meewceKese jvOeesvee osnveeLees JeeefjHegefveOeves leoe <eef<: Deeeg:, efoveceefCe meefnlees
jeMeerMees ueiveveeLees ce=legiees JeekeHeefle: kesvs veesesled (leoe) <eef<: Deeeg:, Me$eg
YeewceeefvJele: efoveHeefle: JeHegef<e esled ~~ 16 ~~
MevebMe Fefle ~ MegYeene: DeceJeefleefjeYeeJemLee: ueivesMe: HeeHeege:
ef$ekemLemleoe <eefJe<ee&Ceeeg: meeled ~ mete&meefnleMevjeMeerMe: ueivesMeMe
ce=legie:, ieg: kesviees ve esled <eefJe<ee&Ceeeg: meeled ~ efvepeMe$egYeewceeYeeb ege:
meteex ueives iegjew yeuenerves evs JeeHeecemLes KeMewuee: meHleefleJe<ee&Ceeeg:
meeefoleefeceMueeskesveeveJe: ~~ 16 ~~
efnvoer MegYeen DecemLeeve mes Deve$e neW, HeeHeen kes meeLe ueivesMe ef$eke
(6-812) mLeeve ceW nes lees DeLeJee mete& kes meeLe pevcejeefMe Deewj ueivesMe Dece
YeeJe ceW jnW leLee ye=nmHeefle kesvmLeeve mes Deve$e jns lees 60 Je<e& keer Deeeg nesleer
nw~ Meg$e-Meefve-Yeewce Je mete& ueive ceW neW ye=nmHeefle nerveyeueer nes Deewj evcee eoMe
ee Heece YeeJeiele nes lees 70 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 16 ~~

101

oerIee&eg eesie
JeeieerMes nerveJeerex Jeelevegpeieles eeefceveerMes KeMewuee
Oecex meJez: Hejeeg: KeueKeieueJeiew: kesvseelewjMeerefle: ~
$etjw: $etj#e&eelew: MegYeYeJeveielew: meewceKesw: meJeerex
ueivesMes meelHejeeg: megleYeJeveielew: <eef<jeegve&jeCeeced ~~ 17 ~~
DevJee:- JeeieerMes nerveJeerex eeefceveerMes Jeelevegpeieles KeMewuee:, meJez Oecex
Hejeeg:, (meJez:) KeueKeieueJeiew: kesveelew: DeMeerefle:, $etjw: $etj#e&eelew: meewce Kesw: MegYeYeJeveielew: ueivesMes meJeerex (meeeoe) Hejeeg: meeled, (lew: enw:)
megleYeJeveielew: vejeCeeb <eef<: Deeeg: ~~ 17 ~~
JeeieerMe Fefle ~ meJez: enw: Oecex veJeces meef: Hejeeg: oerIeeeg: meeled ~
KeueKeieueJeiew: kesveelew: meJezjMeerefle: DeMeerefleJe<ee&Ceeeg: meeled ~ $etjjeefMemLew:
$etjw:, MegYew: MegYeie=nielew:, ueiveHeleew meyeues Hejeeg: meeled ~ megleYeJeveielew: meJez:
enw: vejeCeeb <eefJe<ee&Ceeeg: meeled ~~ 17 ~~
efnvoer meYeeren eefo veJeceYeeJe ceW jnW lees HetCee&eg nesleer nw ~ meYeeren
eefo HeeHeen kes veJeebMe cesb neskej kesv (1-4-7-10) ceW jnW lees 80 Je<e& keer
Deeeg nesleer nw ~ HeeHeen keer jeefMe ceW HeeHe en MegYeen keer jeefMe ceW MegYeen neW
Deewj ueivesMe HetCe&yeueer nes lees HetCee&eg (120 Je<e&) nesleer nw ~ meYeer en eefo Heece
YeeJe ceW jnW lees 60 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 17 ~~
oerIee&eg eesie
meejmeevleYeeies eefo JeHegef<e ieles eeeYeeies e kesvs
meewcew: Kesw: Meleb meemegmenpemegKes meeefejeeg: mecemlew: ~
ueiveeleeueseYeeveesefve&OevemeoveHes efj<Hekesvs<eEJeMeled
kesvs meewceenesves eefo ce=efleYeJeves keefMeoemles Kejecee: ~~ 18 ~~
DevJee:- eefo meejme DevleYeeies JeHegef<e ieles meewcew: Kesw: kesvsielew:
Meleb meeled mecemlew: Jemeg menpemegKes efejeeg: meeled, ueiveeled eeueseYeevees: efveOeve
meoveHes efj:Hekesvs De<efJebMeled (Deeeg:), eefo meewce enesves kesvs keefMeled
ce=efleYeJeves Deemles (leoe) Kejecee: ~~ 18 ~~

102

meejsefle ~ OevegOe&jjeMevleveJeebMes ueiveies MegYew: eLeceveJeebMemLew: ~

kesviewJe&<ee&Ceeb Meleceeeg: meeled ~ le=leereelegLee&cemLew: meJezefMejeeg: meeled ~
ueiveeevee DecesMes JeekesvmLes DeeefJebMeefleJe<ee&Ceeeg: meeled ~ kesvs
MegYeenjefnles DecemLeMesled keefMeod enmleoe Kejeceeef$ebMe<ee&Ceeeg:
meeled~~18~~
efnvoer OevegjeefMe kee Deefvlece veJeebMe (Oeveg) ueive nes Deewj MegYeen kesv
ceW neW lees 100 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~ ueive mes ee ev mes DecesMe eefo
eoMemLeeve ceW ee kesvmLeeve (1-4-7-10) ceW jns lees 28 Je<e& Deeeg nesleer nw~
kesvmLeeveeW ceW keesF& Yeer MegYeen veneR nes Deewj DeceYeeJe ceW eefo keesF& Yeer en jns
lees 30 Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~~ 18 ~~
DeuHeeeg eesie
#eerCes eeueseYeeveew eefo KeueKeejes ce=legiees ce=legveeLe:
kesvmLees ueiveveeLees efvepeyeuejefnle: KeeefMJelegueb leoeeg: ~
meewcewjeHeesefkeuecemLewefo&veceefCepeefJeOet JewefjjvOeeueemLeew
legueb keeceeMew: meeoLe Oevece=efleieew: efj<Heieew HeeHeKesew~~19~~
DevJee:- eeueseYeeveew #eerCes eefo KeueKeej: ce=legie: ce=legveeLe:
kesvmLees ueiveveeLees efvepeyeuejefnle: leoe KeeefMJelegueb Deeeg:, meewcew:
DeeHeesefkeuecemLew: efoveceefCepeefJeOet JewefjjvOeeueemLeew (leoe) keecee*dkegMew: legueb
meeled ~~ 19 ~~
#eerCe Fefle ~ evs #eerCes meefle $etjenescemLe: ce=legYeeJesMe: kesvmLe:
ueivesMees efveye&uemleoe KeeefJelegueb efJebMeefleJe<ee&Ceeeg: meeled ~ MegYeenw:
DeeHeesefkeueceielew: Meefveevew <eecemLeew leoe keeceebkegMewve&Kewmlegueb
efJeMeefleJe<ee&Ceeeg: meeled ~ DeLesleefeceMueeskes veeveJe: ~~ 19 ~~
efnvoer #eerCe evcee nes, HeeHeen De<ceYeeJe ceW nesb, DecesMe kesv ceW nes
Deewj ueivesMe yeuenerve nes lees, DeLeJee MegYeen DeeHeesefkeuece (3-6-9-12) ceW nes,
Meefve Je ev <e Deewj Dece YeeJeiele neW lees, DeLeJee jeng Je evcee mes jefnle

103

HeeHeen efleere-Dece Deewj eoMe YeeJe ceW neW lees 20 Je<e& keer Deeeg nesleer
nw~~19~~
DeuHeeeg eesie
nerveew mJeYee&vegvee Jee eefo efncecenmee Jeesceves$eeceeCeb
kesvmLeew mete&cevoew eefo JeHegef<e kegpe: Heg<HeyeeCeeMeb meeled ~
Meg$espeeJeeeleew leveeYeJeveieew YeewceHeeHeeJeveeeg: pevcesMe:
meeke&ueives KeueMegYemeefnleMesef#ele: meeoveeeg: ~~ 20 ~~
DevJee:- DeLe mJeYee&vegvee eefo Jee efncecenmee nerveew HeeHeKesew Oeve ce=efleieew
efj:Heieew (leoe) Jeesceves$eeceeCe eefo mete&cevoew kesvmLeew JeHegef<e kegpe: (leoe)
Heg<HeyeeCee*dkegMeb (Deeeg) meeled, Meg$espeew Deeeleew, YeewceHeeHeew levee -YeJeveieew
(leoe) Deveeeg: KeueMegYe meefnleMesef#ele: pevcesMe: meeke& ueives (leoe) Deveeeg:
meeled ~~ 20 ~~
nerveeefJeefle ~ DeLe jengevjefnleew $etjenew efleereeceeoMeieew leoe
Jeesceves$eeceeCeb efJebMeeflemeeceeeg: ~ mete&Meveer kesvieew kegpeew ueiveiemleoe
Heg<HeyeeCeeMeb efJebMe<ee&Ceeeg: meeled ~ Meg$eieg ueivemLeew YeewceHeeHeew HeecemLeew
leoe Deveeeg: DeuHeeeg: meeled ~ mete&egles ueives pevcesMe: pevcejeMeerMe: Deveweg&lees
Meseoe Deveeeg: DeuHeeeg: meeled ~~ 20 ~~
efnvoer mete& Je Meefve kesv mLeeveeW ceW neW Deewj Yeewce ueive ceW nes lees 20
Je<e& keer Deeeg nesleer nw ~ eefo Meg$e Je ye=nmHeefle ueive ceW jnW Deewj HeeHeen mes ege
Yeewce HeeceYeeJe ceW nes lees DeuHeeeg neslee nw ~ eefo mete& kes meeLe pevcejeMeerMe ueive
ceW jns Deewj HeeHeen ee MegYeen mes neW lees peeleke DeuHeeeg neslee nw ~~ 20 ~~
Deeeg meej keLeve
elmeceeseb eesiepeb HetJe&ceeegnexjeHeejeJeejHeejce%ew: ~
lemceeoeeg: meejYetleb eoslelHegCeeeejMueeskeYeepeeb vejeCeeced ~~ 21 ~~
DevJee:- nesjeHeejeJeej Heejce%ew: HetJe eesiepeceeeg: elmeceeseb lemceeled
meejYetleb eosleled leoeeg: HegCeeeej MueeskeYeepeeb vejeCeeb (Ieles) ~~ 21 ~~

104

eefoefle ~ peelekeMeem$emecegeseerCez: mecemlepeelekeMeem$e%ewefjleLe&:, HetJe

eeesiepeceeeg: eeseb eCeerleb lemceelHetJeexeeled meejYetleb {ebMeYetleb Deeege&osleogeb
lelHegCeeeejMueeskeYeepeeb meoeeejesHeueef#eleOece&eMeesegeeveeb vejeCeeb Iele
FleOeenj: ~~ 21 ~~
efnvoer nesjeMeem$e Heer meceg ceW Heejbiele owJe%eeW ves eesieeW mes peeeceeve pees
Deeegoe&e HetJe& ceW ner kene nw Gmekee meejebMe eneB kene ieee nw ~ eesieeW mes peeeceeve
pees Deegoe&e nw Jen HegCeMeerue-DeeeejJeeved-eMemJeer peve ner eeHle kej Heeles
nQ~~21~~
Deeeg keLeve efveoxMe
yeueeyeueefJeJeskesve Heg<kejeueeMeeefueveeced ~
megceveesefYeefjoceeosMeceeegOe&cee&efoMeeefueveeced ~~ 22 ~~
DevJee:- Heg<kejeueeMeeefueveeb yeueeyeueefJeJeskesve Oecee&efoMeeefueveeb Fob
Deeeg: megceveesefYe: DeeosMeced ~~ 22 ~~
DeLeeosMeefJeefOejveggYedJe=esveen ~ yeueeJeueefJeJeskesvesefle ~ Heg<kejeueeMeeefueveeb
metee&efoeneCeeb yeueeJeueefJeeejsCe megceveesefYeefjoceeeg: keLeveereb Oecee&efoMeeefueveeb YeJeefle
HeeHekeefce&Ceeb ve YeJeleerefle DeLee&led efmeced ~~ 22 ~~
efnvoer metee&efo eneW kes yeueeyeueevegmeej ner efJeeej kejkes Oece&Meeruemeoeeejer Deeefo JeefeeeW kes efueS Fme Deeegoe&e kee efveoxMe kejvee eeefnS keeeWefke
ogjeeejer Jeefe Deeegoe&e nesles ngS Yeer DeuHeeeg nesles nQ ~~ 22 ~~
DeOeee Ghembenej
ew: Heewieg&efcHeles megefjlees<esueejeKes peelekes ceeguesefmceved ~
Deeegoe&e: eerieCesMesve JeezJe=&eweg&eew yeengHe#ew: eCeerle: ~~ 5 ~~
~~ Fefle peelekeeueejs HeeceesOeee: ~~
DevJee:- eer ieCesMesve Jeez: ew: Heewieg&efcHeles metefjlees<es Deefmceved cebpegues
DeuebkeejeKes peelekes yeengHe#ew: Je=lew&ege: Deeegoe&e: eCeerle: ~~ 5 ~~
ewefjefle ~ DeOeeeb meceeHeeefle ew: Heewefjefle ~~ 5 ~~
~~ Fefle eernjYeevegefJejefeleeeeb peelekeeueej erkeeeeb Deeegoe&eeOeee: Heece: ~~

105

efnvoer eer ieCesMe ves oe ceW jKeves eesie ceveesnj-megvoj HeeeW mes
megMeesefYele efJeeveeW kees mevleg kejves eesie Fme peelekeeueej evLe ceW 22
MueeskeeW mes Fme Deeegoe&eeOeee (Heece) kees yeveeee ~~ 5 ~~
melesvefcee ke=le ``e%eeJeef&veer efnvoer erkee ceW peelekeeueej kee
Deeegoe&eeOeee Heece meceeHle ~~ 5 ~~

106

JewHejerlemLeYeeJeHeueeOeee:6
megKeer eesie
ueiveeOeerMesLe&ies esveYeJeveHeleew ueiveeelesLe&Jeevmeeled
yegeeeejeJeerCe: Hejcemegke=leke=lmeejYe=odYeesieMeerue: ~
Yeele=mLeevesveeLes menpeYeJeveHes ueiveeelesuHeMeefe:
meodyevOet jepeHetpe: keguepevemegKeoes ceele=He#esCe ege: ~~ 1 ~~
DevJee:- esled ueiveeOeerMes DeLe&ies OeveYeJeveHeleew ueiveeeles DeLe&Jeeved
yegeeeej eJeerCe: Hejce megke=leke=led meejYe=led YeesieMeerue:, DeveeLes Yeele=mLeeves
menpeYeJeveHes ueiveeeles DeuHeMeefe: meodyevOeg: jepeHetpe: keguepeve megKeoes
ceele=He#esCe ege: ~~ 1 ~~
DeLe ueivesMeOevesMeeoerveeb JeleeelHeueeveen ~ ueivesefle ~ ueivesMes Oeveies
OevesMes ueiveies meefle peelees OeveJeeved yegeeeejeJeerCe: yegeeeejsCe e efveHegCe:
Glke=HegCeke=led yeueJeeved YeesiewkeMeerueMe meeled ~ ueivesMes menpemLes menpesMes
ueivemLes DeuHeJeere&:, eMemleyevOegege:, jepeHetpe, keguepeeleeveeb megKeo:,
ceele=He#esCemeefnleMe meeled ~~ 1 ~~
e%eeJeef&veer
efnvoer pevce mecee ceW ueivesMe efleere YeeJe ceW nes Deewj efleeresMe ueive
ceW nes lees peeleke OeveJeeve-yegefceeve-DeeeejMeerue Deewj YeesieMeerue neslee nw ~ ueivesMe
le=leere YeeJe ceW Deewj le=leeresMe le=leere YeeJe ceW nes lees peeleke DeuHeMeefeJeeuee-Gece
yevOeg ege-jepeceeve-mJekegue kees megKe osves Jeeuee Deewj ceele=He#e (ceelegueJeie&) mes
ege neslee nw ~~ 1 ~~

107

kegueeefme eesie
legexMes ueiveeeles leoveg levegHeleew lege&ies meeled #eceeJeeved
leelee%eejepekeee&eiegCeceefleegle: meodieg: mJeereHe#e: ~
ueivemLes metvegveeLes levegveeLes levegpeHeoieles ueiveveeLes cevemJeer
efJeeeueejegees efvepekegueefJeefolees %eeveJeevceevemee: ~~ 2 ~~
DevJee:- legexMes ueiveeeles leoveg levegHeleew lege&ies (meeeoe) #eceeJeeved,
leelee%eejepekeee& eiegCeceefleegle: meoieg: mJeereHe#e:, metvegveeLes ueiveveeLes levegpeHeoieles cevemJeer efJeeeueej egees efvepekegueefJeefolees %eeveJeeved ceevemee: ~~ 2 ~~
legexMe Fefle ~ elegLex ueivesMes, ueiveies elegLexMes peele: #eceeege:
leelee%eejepekeee&eiegCeceefleege: efHelegje%eeeeb jepekeeex e $epegceefle:meved eMemlees
iege&me ee melees ieg: mJekeereHe#es e efmLele: meeled ~ HeecesMes ueives ueivesMes
HeecemLes meefle vej: eMemlecevee: efJeeee Yetef<ele: mJekegues efJeKeelees %eeveJeeved
meodmemleg%e: ceeves DeefYeceeves mee: meeefoefle ~~ 2 ~~
efnvoer ueivesMe elegLe& YeeJe ceW nes Deewj elegLexMe ueive ceW nes lees peeleke
#eceeMeerue-efHele=Yee-jepekeee& ceW Heejieble-Geceieg mes efMeef#ele, DeHeves He#e keer
yeele kejves Jeeuee Deewj yevOegJeie& kee efee kejves Jeeuee neslee nw ~ ueivesMe HeeceYeeJe
ceW nes Deewj HeecesMe ueive ceW nes lees eMemJeer-efJeeve-iegCeer-mJekegue ceW ecegKe %eeveer
Deewj mJeeefYeceeveer neslee nw ~~ 2 ~~
<e<sMe ueivesMe mes mJeYeeJe eesie
<e<sMes ueiveeeles leoveg levegHeleew <e<ies JeeefOenervees
efveleb esneefomeees JeHegef<e me yeueJeeved Jeceeved me*dener meeled ~
cetleeaMes keeceeeles ceovemeoveHes cetefle&ies leelemesJeer ueesueemJeevleesveeeeb YeJeefle efn cevegpe: mesJeke: Meeuekeme ~~ 3 ~~
DevJee:- <e<sMes ueiveeeles leoveg levegHeleew <e<ies (meeeoe) JeeefOenerve:
efveleb esneefo mee:, JeHegef<e meyeueJeeved JeJeeved me*dener meeled, eefo cetefle&Mes
keeceeeles ceovemeoveHes cetefle&ies (eseoe) cevegpe: leelemesJeer, efn Deveeeeb
ueesuemJeevle: Meeuekeme mesJeke: YeJeefle ~~ 3 ~~

108

<esMe Fefle ~ <esMes ueiveies leoveg ueivesMes <eies meefle efveleb jesiejefnle:
DeleSJe Mejerjs yeueJeeved, esneoew mee: DeeefoMeyosve HejeefvekejCeeefo%eseb,
me*denHej: Delees JeJeeved meeled ~ ueivesMes meHlecemLes meHlecesMes ueivemLes meefle
leoe cevegpe: efHele=Yee: m$eerefJe<ees eeuecevee: Meeuekeme Yeeee&Yeeleg: keee&kej:
meeled ~~ 3 ~~
efnvoer ueivesMe <eYeeJe ceW nes Deewj <esMe ueive ceW nes lees peeleke
efvejesieer-Hejesner-Heg MejerjJeeuee-yeueer-OeveJeeve Deewj Jemlegme*dener neslee nw ~
ueivesMe meHleceYeeJe ceW nes Deewj meHlecesMe ueive ceW nes lees efHelee kee mesJeke-m$eer kes
efueS eeue ceve Jeeuee Deewj meeues kee efee kejves Jeeuee neslee nw ~~ 3 ~~
ie-pegDeejer-jepeceeve eesie
DesMes jvOeeeles efveOeveie=nHeleeJeies etleyegef:
MetjMeewee&efomeees efveOeveHeoefceeeodYetHelesueexkelees Jee ~
osneOeerMes MegYemLes MegYeYeJeveHeleew osnmebmLes efJeosMeer
Oecee&meees efveleevleb megjiegYepeves lelHejes jepeceeve: ~~ 4 ~~
DevJee:- DesMes jvOeeeles efveOeveie=nHeleew Deies (eseoe) etleyegef:
Metj: eewee&efomeees YetHelesueexkelees Jee efveOeveHeoefceeeled, osneOeerMe: MegYemLes MegYe
YeJeveHeleew osnmebmLes (eseoe) efJeosMeer, efveleevleb Oecee&mee:, megjiegYepeves lelHej:
jepeceeve: ~~ 4 ~~
DesMe Fefle ~ ueivesMescesMes ueiveies etleJeJenejs efveHegCe: efJe$eceJeeved
eewee&efo meefnle: DeeefoMeyosve Jeeveemeg efveHegCe:, jepelees ueeskelees Jee efveOeve-Heob
cejCeceeHvegeeled ~ ueivesMes veJecemLes veJecesMes ueivemLes meefle efJeosMeJeemeer efveleevleb Oecex
jle: osJeejeOeves iegmesJeeeeb e lelHej: jepemelkeejYeepeveb meeled ~~ 4 ~~
efnvoer eefo ueivesMe DeceYeeJe ceW nes Deewj DecesMe ueive ceW nes lees
pegDee[er meenmeer eewjkecee&mee leLee jepee ee efkemeer Deve mes ce=leg eeHle kejves
Jeeuee neslee nw ~ ueivesMe veJece YeeJe ceW nes Deewj veJecesMe ueive ceW nes lees HejosMeer
DeefleOeeefce&ke osJe ieg kee mesJeke Deewj jepeceeve neslee nw ~~ 4 ~~

109

YeeieJeeve eesie
kece&mLes ueiveveeLes ieieveYeJeveHes ueiveies YetHeefle: meeled
Keelees ueeYes e Hes iegYepevejlees ueesuegHees JeveeLe: ~
ueeYesMes ueiveeeles levegYeJeveHeleew ueeYemebmLes megkecee& oerIee&eg:
#eesefCeveeLe: MegYeefJeYeJeegle: keesefJeoes ceeveJe: meeled ~~ 5 ~~
DevJee:- ueiveveeLes kece&mLes ieieveYeJeveHes ueiveies (esled) YetHeefle: Hes
ueeYes e Keele: ieg Yepevejle: ueesuegHe: JeveeLe: meeled ~ ueeYesMes ueiveeeles leveg
YeJeveHeleew ueeYemebmLes ceeveJe: megkecee& oerIee&eg: #eesefCeveeLe: MegYeefJeYeJeegle: keesefJeo:
meeled ~~ 5 ~~
kece&mLe Fefle ~ ueivesMes kece&mLes, kece&veeLes ueiveies YetHeeue:, ueeYesve
lelmegHesCee e efJeKeele:, iegmesJeeeeb eerefleceeved, ueesuegHe: eeueefee:, JeeCeeb
mJeeceer e meeled ~ ueeYesMes ueivemLes ueivesMes ueeYemLes MeesYevekecee&, oerIee&eg:,
#eesCeerveeLe: jepee, MegYeefJeYeJeegle: keesefJeoes OeerjMe ceeveJe: meeled ~~ 5 ~~
efnvoer ueivesMe oMece YeeJe ceW nes Deewj oMecesMe ueive ceW nes lees peeleke
jepee legue SsMJee&Meeueer, ueeYe kejves Jeeuee, Mejerj mes megvoj, ieg peveeW keer mesJee
ceW lelHej, eeueeJe=efle kee Deewj OeveJeeve neslee nw ~ ueivesMe SkeeoMe ceW nes Deewj
SkeeoMesve ueive ceW nes lees Gece keee& kejves Jeeuee-oerIee&eg-YetefceHeefle-GecemecHeefe
mes ege Deewj efJeeve neslee nw ~~ 5 ~~
YeeJeevegmeej efJeeejCeere
ueivesMes efj<Heeeles JeemeoveHeleew ueiveies meJe&Me$egye&gee nervees efveleevleb ke=HeCelejceefleJeveeMeer efJeueesue: ~
FlLeb leeleeefokeeveeceefHe pevegef<e leLee KesejeCeeb efn eesieeod
Jeeeb nesjeiece%ewmleoveg levegHeegked Yeeie&Jes jepeHetpe: ~~ 6 ~~
DevJee:- ueivesMes efj:Heeeles JeemeoveHeleew ueiveies meefle meJe&Me$eg:
efveleevleb yegeenervees ke=HeCelejceefHe JeveeMeer efJeueesue:, FlLeb nesjeiece%ew: pevegef<e
KesejeCeeb efn eesieeled leeleeefokeeveeceefHe Jeeeced leoveg leveg levegHeegiYeeie&Jes (ef$ekele:
Deefleefjes) jepeHetpe: ~~ 6 ~~

110

ueivesMe Fefle ~ ueivesMes efj<Heeeles JeeveeLes ueiveies meefle meJe&Me$eg: meJex<eeb

peveeveeb Me$eg: meJex Me$eJees emesefle Jee elees efvejvevlejb yegee nerve: yegefjefnle:
ke=heCelejceefle: DeleMe JeveeMeer efJeueesue: efveefJe&eejer MeerIekeejer e meeled ~
FlLecegeekeejsCe peeleke pevcemecees leeleeefokeeveeceefHe KesejeCeeb eesieeled Heueb
nesjeiece%ewJe&eJeced DeeceLe&:-peelekeme pevceueiveeMeceb YeJeveb leeleie=nb leosJeueiveb
ekeuHe leoefeceeved $ecesCe OeveeefoYeeJeeved HeefjkeuHe le$e
ueiveYeeJesMeeesJe&leeefmLeefleceJeueeskee
ueiveeOeerMesLe&ies
esveYeJeveHeleew
ueiveeelesLe&Jeevmeeefoleeefovee GeesoenjCesve leeleeoerveeb DeLe&JelJeeefoHeueb
nesjeMeem$e%ewJee&eced ~ DeLe ceueee MegYeHeues DeeosMeb meceeHeeefle ~ leoveg
levegHeegked Yeeie&Jes ueivesMeeges Meg$es ef$ekeJeefleefjkeleYeeJeie Fefle Mes<eee$epeelees
jepeHetpees YeJeefle jepeHetpeMeyosve Jeeef_leHeoeLee&veeb meewueYeb OJeveles ~~ 6 ~~
efnvoer ueivesMe eoMe YeeJe ceW neW Deewj eoMesMe ueive ceW nes lees Jen
meyemes Me$eglee jKeves Jeeuee cetKe&-Deeflekebpetme-JeLe& Jee kejves Jeeuee Deewj
veereeke=efle kee neslee nw ~ Fmeer lejn peelekeMeem$e %eeleeDeeW kees efHelee YeeF& kee Yeer
efJeeej kejvee eeefnS ~ ueivesMe eefo Meg$e mes egle neskej ef$eke (6-8-12)
mLeeve mes Deve$e jns lees peeleke jepeceeve Deewj ceveesefYeueef<ele keee& efme kejves
Jeeuee neslee nw ~~ 6 ~~
evLekeej-efveJesove
SJeb megcelee megHeueeyeesOeb eerpeelekeeuejCeb cevees%eced ~
Je=wejveblesMeefcelewefve&yeb ceee cegos owJeefJeoecegoejced ~~ 7 ~~
DevJee:- SJeb ceee mJecelee megHeue eyeesOeb cevees%eced Goejb m$eerpeelekeeuebkejCeb owJeefJeoeb cegos DevevlesMeefcelew: Je=ew: efveyeced ~~ 7 ~~
SJeefceefle ~ SJecegeekeejsCe ceee ieCesMesve mJeyegee Goejb meejefveHeCeb
cevees%eb HeoHeoeLe&efejb megHeueeyeesOeb mHegHeuepevekeb owJe%eeveeb eceesoee
DevevlesMeefcelewo&MeeefOekeMeleeefcelewJe=&lew: eerpeelekeeuejCeb efveyeb efJejefeleced~~7~~

111

efnvoer Fme ekeej mJeyegeevegmeej ceQves (ieCesMe) megvoj-ceveesnj

HeueeHeueeW kes yeesOeeLe& Deewj GoejYeeJeege peewefle<e%eeW kes emeVeeLe& 110 MueeskeeW
ceW peelekeeueej veeceke Fme evLe kees yeveeee ~~ 7 ~~
evLekeej-eeLe&vee
Heg<kejeueeJeMee iegCemeeje peelekeesefejceuesJe cejeuee ~
mebmke=lee efJejnlebe YeJeleeb ces ceevemeseflemejuesmegkeJeerveeced ~~ 8 ~~
DevJee:- Heg<kejeueeJeMee iegCemeeje mebmke=lee, ces peelekeesefe: YeJeleeb
megkeJeerveeceeflemejues ceevemes Deceuee cejeuee FJe efJenjleeced ~~ 8 ~~
DeLe mJejefeleevLeme keefJeceveesefejlJeb eeLe&les ~ Heg<kejsefle ~ ces cece
peelekeesefe:YeJeleeb Hetpeeveeb keJeerveeb Deeflemejues ceevemes efvece&uee cejeuee nbmeerJe
efJenjleeced ~ keLebYetlee peelekeesefe: Heg<kejeueeJeMee Heg<kejceekeeMeb HeosJeeueees
es<eeb les Heg<kejeueee: ene: les<eeb JeMeeOeervee MegYeeMegYemetekeenesHeeespee FleLe&: ~
nbmeerHe#es-Heg<kejb peueb lemeeueees ceevemeb mej: leMeJeefle&veerleLe&: ~ iegCemeeje
peelekeiegCeeveeb meejesHeosMeesLeex emeeb mee ~ nbmeerHe#es iegCemeeje efJeefnleiegCeeeweg&ee
`jepenbmeemleg les eegejCewueexefnlew: efmelee:' Fefle DeefYeOeeveeled ~ Deceuee Mege
oes<ejefnlee FleLe&: ~ nbmeer He#esceuee efvece&uesleLe&: ~
mebmke=leecevees%eeefoJeekeeHeefj<ke=lee, nbmeerHe#es-efvemeie&efeje FleLe&: ~~ 8 ~~
efnvoer eneW kes JeMeerYetle peelekeMeem$e nw Deewj Gmekee meejlelJe He
megmebmke=le He ceW pees en peelekeeueej veeceke evLe nw Jen efJe%epeveeW kes ceveHeer
DelevleHeefJe$e mejesJej ceW cejeueer (nbmeer) keer lejn efJenej kejs ~~ 9 ~~
DeOeee Ghemebnej
ew: Heewieg&efcHelesmetefjlees<esueejeKes peelekes ceeguesefmceved ~
YeeJeeOeee: eerieCesMesve JeezJe=weeg&ees<eefYejs<e: eCeerle: ~~ 6 ~~
~~ Fefle peelekeeueejs HeeceesOeee: ~~
DevJee:- eer ieCesMesve Jeez: ew: Heewieg&efcHeles metefjlees<es Deefmceved ceegues
DeueejeKes peelekes De<eefYeJe&=ew: ege: S<e YeeJeeOeee: eCeerle: ~~ 6 ~~
ewefjefle ~ DeOeeeb meceeHeeefle ew: Heewefjefle mHeeLe&: ~~ 6 ~~

112

~~ Fefle eer njYeevegefJejefeleeeeb peelekeeueej erkeeeeceeegoe&eeOeee: <e: ~~

efnvoer eer ieCesMe ves oe ceW jKeves eesie ceveesnj HeeeW mes megMeesefYele
efJeeveeW kees mevleg kejves Jeeues Fme peelekeeueej ievLe ceW 8 MueeskeeW ceW
JewHejerleYeeJeHeueeOeee (<e) keer jevee keer ~~ 6 ~~
melesvefcee ke=le ``e%eeJeef&veer efnvoererkeeee ceW peelekeeueej kee
JewHejerleYeeJeHeueeOeee <e meceeHle ~~ 6 ~~

113

JebMeeOeee:7
evLekeej JebMeJeCe&ve
DeYetoJeefveceC[ues ieCekeceC[ueeKeC[ue:
egeflemce=efleefJenejYetefJe&yegOeceC[ueerceCveced ~
eeC[iegCeiegpe&jeefOeHemeYeeleeYe:
keJeervkegueYet<eCeb peieefle keevnpeerkeesefJeo: ~~ 1 ~~
DevJee:- DeJeefveceC[ues (Yeejepeiees$es) peieefle ieCekeceC[ueeKeC[ue:
egeflemce=efleefJenejYet: efJeyegOeceC[ueer- ceC[veb keJeervkegueYet<eCeb eeC[iegCeiegpe&jeefOeHe
meYeeeYeeleeYe: keevnpeerkeesefJeo: DeYetled ~~ 1 ~~
DeLe efJeefMeb mJeJebMeb meeeHeeved evLe meceeHleew osMekeeueefJeMes<eb
eKeeHeeefle ef$eefYe: He=LJeerMeeot&ueefJe$eeref[lewJe=&lew: ~ DeYetefoefle ~ DeJeefveceC[ues
Yeejepekegues veecvee keevnpeerkeesefJeo: HeefC[le: DeYetled me keerMe: ? peieefle ueeskes
ieCekeceC[ueeKeC[uees peesefleefJe&odJe=vos Deeeee&: ``megejHeosJeeIe
HegJe<e&Yekegbpeje: ~ efmebnMeeot&ueveeieeee: Hegbefme eseLe&ieeseje: FleefYeOeeveeled ~
egeflemce=efleefJenejYet: elenb egeflemce=efleeefleHeeoveeje leemeeb efJenejYetefce:
efJeyegOeceC[ueerceC[veb
HeefC[leMeesYeeoeeke
FleLe&:
~
eeC[iegCeiegpe&jeefOeHemeYeeeYeeleeYe: eeC[e: efjHegefJepeeMeeefuevees iegCee:
meefvOeefJeeneoees eme me iegpe&jeefOeHe: iegpe&josMeeefOeHe: leme meYeeeeb eYeeleeYesJe
meYeeekeeMeke FleLe&: ~ keJeervkegueYet<eCeb keefJe esmeboesnme eYeeJen: ~~ 1 ~~
efnvoer Fme YetceC[ue ceW efJeKeele iegCe eMe Jeeues iegpe&jeefOeHeefle keer meYee
kees megMeesefYele kejves Jeeues owJe%eeW ceW ecegKe, HeefC[leeW kee n<e&JeOe&ve kejves Jeeues,
egefle mce=efle ceW efJenej kejves Jeeues, keefJekegue efMejesceefCe peieodefJeKeele eerkeevnpeer
veeceke efJeeve ngS ~~ 1 ~~

114

Yeejepekegues yeYetJe Hejceb lemceelmegleeveeb $eeb

peeeeBmles<JeYeJeoden%eefleueke: eermete&oeme: megOeer: ~
eerceeved meJe&keueeefveefOemleovegpees ieesHeeueveeceeYeJe^ercewJeefJeoeb Jejmleovegpe: eerjeceke=<CeesYeJeled ~~ 2 ~~
DevJee:- Yeejepekegues lemceeled Hejceb megleeveeb $eeb yeYetJe ~ les<eg en%eefleueke: megOeer: eermete&oeme: peeeeved DeYeJeled ~ lelemleovegpe: eerceeve meJe&keueeefveefOe: ieesHeeueveecee DeYeJeled leovegpe: owJeefJeoeb Jej: eerjeceke=<CeesYeJeled ~~ 2 ~~
Yeejsefle ~ lemceelkeevnpeerkeesefJeoelHejceb Glke=b megleeveeb $eeb yeYetJe ~ les<eg
peeeeved pes: en%eefleueke: ieCekees: megOeer: eermete&oeme: DeYeJeeovegpe: lele:
HeMeeppeele: eerceeved JesoefJeled meJe&keueeefveefOe: meJe&keueekegMeue: ieesHeeueveecee
DeYeJeled ~ leovegpe: eerceleeb owJe%eeveeb e es: eerjeceke=<CeesYeJeled ~~ 2 ~~
efnvoer Yeejepe iees$eere eerkeevnpeer kes esiegCeeW mes mecHeVe leerve Heg$e
ngS~ meyemes pes eer mete&oeme owJe%eeW ceW es efJeeve ngS ~ Gvemes ess
eerieesHeeueoeme meJe&JesoefJeled-keueeefveefOe%e ngS ~ meyemes ess eer jeceke=<Ce owJe%ees
ngS ~~ 2 ~~
evLejevee keeue
Meekes ceeie&CejecemeeekeOeje 1535mees veYemes leLee
ceemes yeOveHegjs megpeelekeefceob e$es ieCesMe: megOeer: ~
voesue*dke=eflekeeJeveekekeueeefYe%e: efMeJeeOeeHeke:
le$e eerefMeJeefJevcegos ieefCeleYetieexHeeuemetveg: mJeeced ~~ 3 ~~
leeHeerleerjs efmLeleskeeefj yeIveeKes peelekeb Hegjs ~
JeeHepeerefle efleeresve veecvesob ieCekesve e ~~ 4 ~~
es Heef<eefvle owJe%eemles<eeceeeg: megKeb efMeJeced~
YeteelkewjJekegvoeYee megkeerefle&: meJe&leesefoMeced ~~ 5 ~~
DevJee:- le$e ieesHeeuemetveg: ieCesMe: megOeer voesue*dke=eflekeeJe veekekeueeefYe%e: efMeJeeOeeHeke: ieefCele Yet: mJeeb ceeie&CejecemeeekeOejemebKes Meekes leLee
veYemes ceemes yeOveHegjs eerefMeJeefJevcegos Fob megpeelekeb e$es ~

115

leeHeerleerjs efmLeles yeIveeKes Hegjs JeeHepeerefle efleere veeefcve ieCekesve Fob

peelekeced Dekeeefj ~ es owJe%ee: (Fob) Heef<eefvle les<eeceeeg: megKeb efMeJeb Yeteeled
(leLee) meJe&leesefoMeb kewjJekegvoeYee megkeerefle&: Yeteeled ~~ 3-4-5 ~~
Meeke Fefle ~ le$e ieesHeeuemetveg: ieCesMe: ceeie&CejecemeeekeOejemees Meekes
Heeef$ebMeoefOekeHeeoMeefceles (1535) Meekes veYemes YeeHeoceemes yeIveHegjs mete&Hegjs
Fob megpeelekeb MeesYeveb peelekeb eerefMeJeeKeefJeo: eceesoee e$es ke=leJeeved ~ keLebYetlees
ieCesMe: ? efMeJeeOeeHeke: efMeJees DeOeeHeke GheeOeeees eme ~
voesue*dke=leeefoefJeod voebefme cee$eeJeCe&YesoefYeVeJe=eeefve Deue*dke=lee:
Gheceeeeueeje:
keeJeeefve
ieeeefoYesosve
efefJeOeeefve
veekeeefve
mebmke=leeeke=leYee<eeefveyeeefve
keueeefMe$ekecee&ee:
ieefCeleYetie&efCeleeee:
efmeevleefJeefoleLe&: ~~ 3-4-5 ~~
efnvoer eerieesHeeueoeme peer kes megHeg$e vo-Deueej keeJe-veeke Deewj
keueeMeem$e (efe$ekeuee) leLee ieefCele-efmeevle Meem$eJesee ``eerieCesMe peer ves efMeJe
veeceke DeHeves ieg kes emeVeeLe& Fme peelekeeueej veeceke evLe kees Mekes 1535
kes YeeHeo ceeme ceW mete&Hegj (yeOveHegj) veeceke ieeBJe ceW yeveeee ~
leeHeerveoerleerjmLe yeIveHegj veeceke eece ceW ``JeeHepeer Gheveece mes eefme
ieCeke ves Fme peeleke evLe keer jevee keer ~ pees owJe%e Fmes He{sieW Gvekees Deeeg-megKe
Deewj Meeefvle eeHle nesieer leLee oMeeW efoMeeDeeW ceW kegvoHeg<He meMe Gvekes mJe
megeMe kee emeej nesiee ~~ 3-4-5 ~~
evLe Ghemebnej
ew: Heewieg&efcHeles megefjlees<esueejeKes peelekes ceeguesefmceved ~
JebMeeOeee: eerieCesMesve Je=weeg&ees Jesow: mewkemebKew: eCeerle:~~7~~
~~ Fefle peelekeeueejs meHleceesOeee: ~~
DevJee:- eerieCesMesve Jeez: ew: Heewieg&efcHeles megefjlees<es Deefmceved ceegues
DeueejeKes peelekes mewkemebKew: Jesow: Je=ew: ege: JebMeeOeee:
eCeerle: ~~ 7 ~~
ewefjefle ~ DeOeee Hetjeefle ew: Heewefjefle mHeeLe&: ~~ 7 ~~

116

eercegkeuekegues cenerHeefleeMe: Megkeueerke=les peelekes

Deemeerlke=<CeoeeYejecegefole: ke=<Cees peeee: ke=leer ~
lelHeg$esCe efJeYeeefJeleeefleefeje meppeelekeeue*dke=efle
eerjs<ee njYeevegvee ceefleceleeb ceesoeeYeteeefejced ~~
~~ Fefle eercegkeueesHeveeceke njYeevegYeeefJelee peelekeeueej erkee meceeHlee ~~
efnvoer eer ieCesMe ves oe ceW jKeves eesie ceveesnj megvoj HeeeW mes
megMeesefYele efJeeveeW kees mevleg kejves eesie Fme peelekeeueej veeceke evLe ceW
415 Mueeskeess ceW JeMeeOeee (meHlece) kees yeveeee ~~ 7 ~~
melesvefcee ke=le `e%eeJeef&veer' efnvoer erkee ceW peelekeeueej kee
JebMeeOeee meHlece meceeHle ~~ 7 ~~
~~ meceeHleeseb evLe: ~~