L LUN V THC TIN CUC SNG TRCH NHIM X HI - S MNH C BN CA NH NC. GS TS. Nguyn Hu Khin 1.

. Lun v nh nc v trch nhim x hi ca nh nc Nh nc ngay t khi xut hin tn khng t giy mc xung quanh cc vn : do u m c nh nc; nh nc tn ti n khi no; nh nc ca ai; nh nc lm g trong x hi v.v... Chng ai khng cng nhn s hin din ca nh nc l c tht (v n ang tn ti nh mt hin tng x hi quan trng nht). Nhng cch gii thch th rt khc nhau v v th nhn thc v trch nhim x hi ca mi nhm quan im l khng ging nhau. C ngi cho nh nc xut hin do "trch nhim" ca Thng . Khi y nht thit phi bt u t mt tin , rng "con ngi di trn gian l sn phm ca Tri th thng phi to ra nh nc chm lo h; cng nh trch nhim ca nh nc di vi con ngi chng qua l do trch nhim i din thng i vi con ngi khi Tri sinh ra h m thi!". Ngi khc th cho rng lch s c bao nhiu tui th nh nc cng tng " hng th " c by nhiu nm v nh nc s ng hnh cng lch s (bn nm chc nm trc nhng ngi lp ra trng phi Trit hc Mi Php vn cn nht thit khng nh nh th ). Ni cch khc h cho rng nh nc khng phi l hin tng lch s m l hin tng vnh cu. Nhng ngi mc xt tha nhn s xut hin ca nh nc nhng c gng gii thch s xut hin t nhu cu bn trong ca x hi, thm vo cn chng minh tnh lch s ca nh nc. Cho d cch lp lun nh th no th cc quan im trit hc x hi trn y u c nhng im tng ng khi tha nhn rng c trch nhim ca nh nc trong x hi. Ch c iu h khng ging nhau khi a ra phng thc "thc thi" trch nhim x hi m thi. Nhng ngi tin Tri quyt nh tt c th khng nh nh nc m c th l nhng vua cha phong kin l ngi thay tri coi sc (hoc chm lo, chm sc) x hi chm lo nhng thn dn. Quan im khc th cho rng trch nhim x hi ca nh nc gn vi ch ca ngi dn. Ch c iu khc nhau khi cp ti v tr ca ngi dn khi h thc hin ci gi l ch m thi. Trch nhim x hi ca nh nc ni mt cch chung nht l ci th hin ra bn ngoi chc nng ca nh nc trong i sng x hi. i sng x hi chnh l i sng con ngi, s an ton sinh mng, i sng cng ng, t chc sn xut v cc nhu cu sinh hot khc ca ngi dn. i sng x hi cn gin tip lin quan n vic nh nc phi c trch nhim can thip nh chng thin tai, ch ha, dch bnh; khai thc tim nng t nhin v x hi (nhng vic ngi dn khng "sai bo" m nh nc phi "ngh ra" v chc trch ca mnh i vi x hi). Trch nhim x hi nh phn tch trn y cn mang tnh tt yu chnh tr theo ngha: nh nc khng lm th khng c l do tn ti ( lm g?); nh nc khng lm th khng ai lm; nh nc khng lm th x hi s hn lon v mt phng hng (thc ra nh nc khng lm ch l gi thit m thi, v thc hin trch nhim l thuc tnh c ngay trong chc nng ca n nh phn tch trn). Trch nhim x hi ca nh nc cn c tip cn theo hng nhn vn, khi ch cp ti khia cnh tch cc x hi ca nhng vic nh nc thc thi theo quan h: c trch nhim v s v trch nhim ca nh nc trong mt cng v no (v trch nhim, v cm, th ...ca t chc nhng ngi ca nh nc thc thi). Ni theo cch ny l ch bn n tnh cht ca hnh vi cai tr hay qun l ca nh nc m cha bao qut bn cht ca

NGT; Hc vin Hnh chnh

L LUN V THC TIN CUC SNG trch nhim x hi ca nh nc. (Nhng theo cch ny th li rt c nhc n trn cc phng tin truyn thng ngy nay nh nc lm g, khng lm g, tc dng hay tc hi ra sao, ng biu dng hay phn nn, thm ch l ln n...) 2. c trng trch nhim x hi ca nh nc Trch nhim x hi ca nh nc biu hin qua nhng hnh vi iu hnh cc qu trnh x hi ca nh nc. N khng phi mt trm tr tru tng v bt bin. N khng tru tng v, nu nh nc khng lm g th khng xut hin trch nhim (ng nhin nh nc khng th khng lm, cng nh qu tim khng th ngng p!). Khng th bt bin v trch nhim x hi ca nh nc gn cht vi x hi lun thay i. Nu xt t gic t chc x hi, cc hot ng x hi l ni dung, iu hnh ca nh nc l mt trong nhng hnh thc ca t chc x hi c nh nc. Nu x hi vn ng theo hng ngy cng tin b th nh nc phi thch ng khi thc thi cc hot ng bo m trch nhim. Nhng thay i c th ni v cng a dng v phong ph ca nh nc. Nhng c th thy nhng thay i sau y lin quan trc tip hoc gin tip n trch nhim x hi ca nh nc: Thay i th ch: Ti sao nh nc chim hu n l c thay th bng nh nc phong kin; nh nc phong kin sau gn chc th k chu u, ri sau l chu c nh nc dn ch t sn "tip qun" v, hin ang c m hnh nh nc x hi ch ngha cng tn ti? Chc chn hai loi m hnh x hi ny cn chng minh tnh hn hn trong thc thi trch nhim x hi ca mnh nu mun chng minh m hnh nh nc no ang ph hp vi qui lut ca i sng. i sng kinh t v qu trnh sn xut x hi chuyn i t ch da vo lao dch n l n ch da vo tnh cht lm thu ca ngi nng dn l mt tt yu kinh t khin cc nh nc chim hu n l phi thay th bng nh nc phong kin v tng t nh tin trnh ny ca sn xut x hi m nh nc t sn l s la chn ca lch s thay th trt t phong kin. Cc cuc cch mng do con ngi tin hnh tng nh l kt qu ca ch ch quan nhng thc t lch s cho thy n l tt yu kinh t khch quan. Qu trnh lm thay i hnh thc ca chnh quyn khin trch nhim x hi ca nh nc cng phi thay i: t chc sn xut, quan h nh nc ngi dn, cc trt t vn ha, t tng, tp qun, l thi cng c nh nc t chc v ng s theo hnh thc v phng php mi. Quyn lc chnh tr lc ban u ca lch s vn n trng kht vi quyn lc nh nc. Nhng khi ch dn ch xut hin, ngoi nh nc, ngi dn cn t chc thnh cc lc lng, on th trong lc lng chi phi mnh nht l cc ng phi chnh tr. Khi cc ng phi ra i, n c mc tiu t thn l hng n nm quyn chi phi b my quyn lc. Nhng vn ng chnh tr, nhng cuc bu c nhng cuc biu tnh hay nh cng... l nhng "sn chi" ca cc ng chnh tr. Chnh do s " tham chnh" ca cc lc lng chnh tr m quyn lc chnh tr vn c ngun gc t trong nh nc dn n c s chia s, ngha l ng chnh tr can thip vo nhiu qu trnh ca t chc v thc thi quyn lc. y l qui lut ca t do chnh chnh tr, bt ngun t t do kinh t. N hon ton khng phi mun ch quan hay ngu nhin ca lch s. Khi c s tham gia chnh trng ca cc ng chnh tr cm quyn th phng thc thc thi trch nhim x hi c xu hng chu s can thip ca ng cm quyn - mt c trng quan trng ca s thay i th ch.

L LUN V THC TIN CUC SNG Thay i t chc: Lch s th gii cho thy, cc hnh thc nh nc thay i rt mnh m theo hng phn cng chc nng gia cc c cu t chc, t chc mi cc c quan trong b my cai tr, to ra cc v tr chc v nhiu hn p ng yu cu cai tr x hi; Khi chuyn sang ch phong kin nhng t chc manh nha ca c quan i biu ca dn mi dn h l. T ch vua la chn cc i din ca dn n ch ngi dn t la chn i din ca mnh. Cc c quan thu thu, c quan xt x ngy cng c tnh chuyn bit, s phn bit c quan bo v ch quyn, an ninh ni b; c quan qun tr sn xut phn bit vi c quan t chc cc sinh hot vn ha tinh thn.Nhng thay i hng ti s hon thin cc hot ng thuc trch nhim qun tr x hi ca quc gia - tc s tin b xt theo kha cnh trch nhim x hi. T chc ca nh nc c thit k p ng hiu qu hot ng cai tr hay qun l x hi ca nh nc. Khi nh nc dn ch t sn ra i tnh php quyn ca nh nc l mt trong nhng u tin phc v cho thit k t chc nh nc bo m tnh hiu qu ca qun l t nc. Hy khoan cha ni cc nh nc ny phc v cho ai m cn nhn s tin b vt bc trn cc mt v k nng qun tr x hi cho thy, t chc nh nc c ci t c tc ng to ln nh th no. Thay i phng php: Mt trong nhng thay i ca nh nc theo tin trnh x hi qun tr quc gia l thay i v phng php thc hnh cc hot ng qun l. Phng php n dch ngi n l trong x hi c i c thay th bng phng php lm cho ngi nng dn t ct mnh vo rung t ca a ch ch phong kin, n ch ngi cng nhn t mnh lm thu n lng ca gii ch di s kim sot ca nh nc trong trt t t bn ch ngha. Thay i phng php trong thc thi trch nhim x hi cn th hin v c "y" ln mt trnh , nc thang mi ca tin b x hi: t ch nh nc thc thi trch nhim x hi c tnh mt chiu n ch thc hin c ch bnh ng v dn ch. C ch mt chiu l nh nc khng chu trch nhim g, hoc chu trch nhim "ti thiu" trc ngi dn ch chim hu n l v trt t phong kin. Vi lun im vua lm vic cai tr l lm "thay tri" (m tri th lm g c "khuyt im" !) nn vua cha v c bn khng chu trch nhim g v hnh vi ca mnh trong thc thi trch nhim. (C nhng v vua sng c lng thng dn m ra nhng lut l trng pht k di lm sai php nc. Nhng nhng v vua nh th him v thng khng c cp di ng h, li cn ct xn bnh vc mt s chc sc b trn nn tnh hai chiu cng ch l ht ct trong ch chuyn ch m thi). C ch hai chiu (ch do tc gi dng vi ngha n d - NHK) l nn tng v tuyn ngn ca cc ch dn ch. Theo nguyn tc v tnh ti cao ca php lut c c th ha trong nhiu hnh vi trong thc thi trch nhim x hi ca nh nc, trong yu cu mi ch th, bao gm c nh nc v i tng ( i b phn l ngi dn ) u bnh ng trc php lut. Vi phng chm , khu hiu: ngi dn c lm nhng g lut php khng cm v nh nc ch c lm nhng g php lut cho php ! Nguyn tc trn c c th ha thnh phng php ng x chnh tr v dn s ca nh nc. (Coi dn l ch, l "thng " trong mi giao dch, coi nh nc khng phi l b my cai tr m l b my phc v). ng nhin vic ny khng h d dng trong thc tin thc thi cng v ca nh nc. Ngha l nguyn tc hai chiu bnh ng trn c chiu hng b vi phm, thm ch b v hiu ha t pha quan chc nh nc. Phi chng trong con ngi cn c mt thuc tnh ham m quyn lc v ham mun li ch nn s vi phm

L LUN V THC TIN CUC SNG c "ngun gc bn trong" nh nc khi cc quan chc ang "s hu" quyn lc? (Thit ngh tm l do khc gii thch cng khng n gin). Nhng tc ng ca cc nhn vt thuc nhm tinh hoa chnh tr: Trit hc v con ngi cng nh khoa hc lch s v vn ha bao gi cng c cng i u trong vic pht hin, nh gi, truyn b hay khng nh vai tr nht nh ca cc nhn vt kit xut thuc nhm tinh hoa. Nhng ngi ny ng vai tr to ln trong tin trnh pht trin x hi v nh nc. H gi vai tr to ln trong quan h vi cng ng, dn dt qun chng, t xy dng hoc t chc dn dt qun chng hnh thnh cc quyt sch chnh tr thc y lch s. C khng t cc trit gia, cc chnh tr gia, s gia t c i cho n hin nay cng hin cho nhn loi nhng tng quan trng v pht trin x hi v t chc nh nc. Cng vi h l cc chnh tr gia, cc cc nh lnh o kit xut trong cc chnh th li nhng mu mc v s sng xut trong cch t chc x hi, s dng v phc v con ngi, sch lc v th on chnh tr c tc ng mnh m ti bin i x hi bng t chc chnh th. Tn tui ca h gn lin vi lch s x hi ni chung v lch s nh nc ni ring. Chnh h c vai tr nh nhng du mc i cng vi thi gian. Ni trch nhim x hi ca nh nc thng qua cc hot ng ca chnh quyn th nhng nhn vt kit xut ny l bng chng r nt. Tn tui v cng lao ca h c lch s ghi nhn cng vi cc phong tro ca qun chng cch mng tch cc.(Theo ti vn ny c th l ti hp dn v phong ph cho mt tc phm s m ni dung ca n khng th chuyn ti trong khun kh ca bi vit ny). Ch trong lch s dn tc Vit Nam cng li nhng tinh hoa chnh tr kit xut tc ng trc tip ti vai tr v trch nhim x hi ca nh nc: t Ng Quyn n L Thng Kit; t Trn Hng o n L Li; t Nguyn Tri n H Ch Minh l ngi sao rc r nht trong cc tinh hoa chnh tr Vit Nam. Nh nng lc, phm cht v phng php cch mng ca Ngi m cch mng Vit Nam li kinh nghim c tnh gio khoa v vai tr v trch nhim x hi ca nh nc v i ng k nhim xut sc s nghip ca Ngi. 3.Trch nhim x hi ca nh nc trong thi i hin i Nh trn nu, x hi pht trin ko theo s bin i hot ng ca nh nc. Gnh vc trch nhim x hi l yu t n nh cn phng thc thc hin n lun cn v phi bin i. Nh th mi mong em li hiu qu x hi trong hot ng qun tr quc gia ca nh nc. Con ngi ang sng theo thi i ca dn ch vi nhng tnh cht, mc v trnh khc nhau. Mi tc ca cuc sng ngy nay u c tng tc mt cch ng k. Nhng vn c tng gy kh d cho nhn loi tng nh con ngi c th lm ch v chi phi n th n vn tn ti v c nguy c thch ng vi cuc sng, chng hn nh thin tai, dch bnh. Ngoi ra cn xut hin nhng nguy c mi m trc y cha tng c m con ngi ang i mt nh cc chng vi rt mi hoc bin th, s bin i tri qui lut ca cc trn thin tai, vn mi trng vn xa l vi x hi trung c v c i th nay n din ra mt cch khng khip. Trong khi tm cch "thun ha, chung sng" vi t nhin th con ngi cng khng ngng trng thnh trong nhn thc hat ng thc tin v sng to ra nhgn gi tr mi: nng xut lao ng x hi, giao thng i li, cng ngh thng tin, khm ph v tr...tt c nhng thnh tu v th thch trn u gn lin vi vai tr ca cc nh nc.

L LUN V THC TIN CUC SNG C th ni rng khi nim trch nhim x hi c bn trong thi i ngay nay l ph hn c trn nhiu phng din: th nht ch dn ch pht trin trnh cao hn hn so vi giai on trc khin cho nh nc hn ch s "t tung t tc" m tp trung nng lc theo hng phc v con ngi, theo hng nh nc lm nh th no th x hi tr cng nh th . Trch nhim x hi ca nh nc ngy cng nng n v cng vi n l t b nhng hot ng ngi dn c th thc hin. Nh nc cn c chin lc v nh hng kinh t x hi bng cc d bo khoa hc v kinh t x hi theo hng pht trin bn vng; Chin lc v con ngi bo m cho con ngi nhng iu kin tt nht pht huy nng lc v tr tu sng to; Bo m va pht trin va an ton, va khuyn khch nhng ti nng tr tu va h tr, nng b phn x hi km c hi pht trin v cnh tranh, thm ch i ngho; Bo m s tng trng bn vng, an ninh chnh tr, thu hp din i ngho trong dn c l tiu ch nh gi trch nhim x hi ca mt nh nc; o c chnh tr l tiu chun hn ch cc nh nc ni nhiu m lm t cho con ngi trn tt c cc mt ca i sng x hi. 4.Nhng i hi hon thin nh nc gn vi cht lng dch v x hi - Vai tr chnh yu thc hnh trch nhim x hi ca nh nc. Hon thin tiu chun hnh vi: Hnh cai tr hay iu hnh ca cc qu trnh x hi ca nh nc bt u t u? N phi bt u t cc khung nh ch ca nh nc. Trong x hi c nh nc th vai tr chi phi cc t chc v c nhn mnh nht thuc v nh nc vi nhng hot ng a dng. Nhng bt u phi c h thng tiu chun, chun mc cho hnh vi - l h thng khung php l. H thng xt t gic ngun gc bt u t khi c nh nc s khai nht. Nhng h thng khng th khng thay i mt khi cc qu trnh x hi khng cn nh c hoc cc khung php l tr nn cht hp. Khi chic xe p c tm gi tr mt ti sn ca ngi dn th nh nc cn c qui nh cht ch qun l n nh l trch nhim chnh tr ca nh nc. Nhng khi n ch cn c gi tr phc v i li thun ty, trong khi gi tr ti sn rt thp, khng ng k th nhng qui nh tr thnh tha v nhng, hnh vi qun l phc n n nh h thng h s hng nghn tn giy, hng trm phng ct tr, hng trm cnh st bo v ng h s tr thnh vt cn cho qun l nh nc, gy lng ph thi gian cho sinh hot cng ng! N i phi hy b qui nh ng k cho nhng chic xe p. V hnh vi cn thit phi l qui nh thnh vn, c gi tr ton quc, c thi gian lu di v vn ny. l minh chng n gin cho thy sc mnh iu khin hnh vi ca nh nc, gi tr kinh t, c tc dng gii ta tm l ca ca qui nh nh th no. (V hin ny nhng danh mc phin h kiu nh th i vi x hi nm trong cc qui nh hoc l li thi, hoc l bt cp trong h thng vn bn nh nc rt tic l khng phi t). iu mun ni, nht thit nh nc phi t mnh kim tra, lng nghe qua cc knh d lun x hi hon thin nhng qui nh th ch bi tnh cht quan trng ca n nh nu trn y. c bit Nh nc, c th l Chnh Ph Vit Nam rt ch trng tu sa cc qui nh php l nhm dn ch ha nhiu hn na cho x hi. Tm kim m hnh t chc u vit: Nh nc qun l bng cc h thng v tnh h thng: h thng hnh vi (c vic lm trc, lm sau; vic ny quan h n vic khc), h thng t chc, h thng trt t th bc Vn b my thiu, tha; va thiu va tha c mt mi quc gia. Nhng u c quyt tm ci t, kinh nghim ci t, thc ci cch th c c hi nhiu hn gim thiu s tr tr do bt cp v t chc. Nh nc c h

L LUN V THC TIN CUC SNG thng b my theo hng phn quyn th h thng c quan h rng buc. Nu mun ci t hnh php, phi ng chm n lp php, lin quan n t php v ngc li. Tnh h thng trong hnh chnh cng nhn vo cng tm thy nhng iu cha hp l, t hiu qu. Thit k i ng thnh tho: Nh nc l khi nim tru tng, con ngi trong b my nh nc l c th. Mi ngi mt v tr mt chc trch. Mi ngi c nng lc, phm hnh v tnh cm chnh tr, tnh cm ngh nghip khc nhau v u c mt mc tiu t thn l, phng s t quc, phc v nhn dn ging nhau. l nhng mu thun v thng nht trong mi con ngi ca b my iu hnh. Mun cho b my hiu qu, thng thng nht cn c my hnh ng ci t cn thit: Tuyn chn nng lc; sp t ng ch (ng chc v); c v ng nng lc chuyn mn; c k nng ca nh qun l; c phm cht ca ngi thc thi cng v nh H Ch Minh dy. u t vt cht cho hon thin nh nc: Cy ci mun khe mnh phi c chm sc v chm bn; con ngi mun khe mnh phi c u t cho rn luyn, chm sc... Nh nc mun hot ng hiu qu phi l mt b my hon thin theo yu cu ca x hi, phi c u t vt cht cn thit. Nh nc no, quc gia no cng phi lm nh th. Bn cht s u t cho nh nc l vic ngi dn c gia tng ng gp gi tr lao ng ca h hay khng v s cn i, k hoch ha ca nh nc thay mt ngi dn m s dng. Chnh v vy ngun u t, t l u t c th ging nhau nhng gi tr thc ca n li ph thuc vo s giu c ca ngi dn. Vit Nam l mt quc gia thuc nhm pht trin thp v tim nng kinh t nh nn quan im v quyt tm u t ca nh nc, s chp nhn ca ngi dn nhng khi lng vt cht cng khng th nhiu. Kt lun: Nh nc Vit Nam ngay t khi ra i bng thng li ca cch mng dn tc dn ch, ngi dn ln u tin lp ra nh nc ca mnh, ngi dn t mnh t chc ra nh nc kiu mi ca nhn dn lao ng. Mc d t xut pht im rt thp ca nn kinh t, trnh dn tr v thnh tu ca khoa hc cng ngh cha cao, nh nc dn ch i t thng li ny n thng li khc, th hin trch nhim to ln i vi x hi v ngi dn: Xy dng mt nh nc t ch vi 90% ngi dn m ch, gn hai triu ngi b cht i, nn kinh t trnh phong kin lc hu qua my chc nm tr thnh mt nh nc c nn gio dc c nhiu bc tin b, vt qua gii hn ca i ngho kit qu, thu nhp bnh qun lin tc tng trng. Cng vi nhng thnh qu kinh t x hi,nh nc thc s tr thnh ch th quyn lc xy dng nn vn ha theo hng dn tc v hin i gi gn bn sc, tip thu vn minh nhn loi. Vit Nam l mt quc gia a sc tc nn s trng ti ca b my chnh quyn trong qu trnh xy dng khi i on kt - nn tng ca sc mnh dn tc tr thnh bi hc kinh nghim v c lch s minh chng. Dn tc Vit Nam rt t ho c ngi con H Ch Minh - hin thn ca tinh thn ca khi i on kt. Vi chiu di ca lch s dn tc, Vit Nam cn l a ch hp dn cc hot ng tn ngng, tn gio, pht trin i sng tm linh lnh mnh. Ngy nay trn ri t di gn hai nghn cy s hi t y cc tn gio ln trn th gii cng tn ti vi tn ngng dn gian c tnh bn a. Vi vai tr iu phi v bo v li ch chnh ng ca ngi dn, nh nc Vit Nam v hiu ha cc m mu chia d dn tc, him khch tn gio, hng ti mt cng ng ngi Vit kt thnh sc mnh ton dn trn nn tng dn ch v con ngi. Chc chn gia mc ch v kt qu cn c khong cch. Nhng vi vic cao trch

L LUN V THC TIN CUC SNG nhim, t hon thin v quyt tm ci cch ca nh nc, vi s tin tng ca i b phn dn chng, Nh nc Vit Nam c nhiu c hi v thun li thc thi tt trch nhim x hi trc nhn dn.

GIO DC L LUN MC LNIN NHM GP PHN PHT TRIN PHM CHT CHNH TR - O C CHO SINH VIN HIN NAY TS. Hong Quang t Hin nay ang c khng t quan nim cho rng vic gio dc l lun Mc - Lnin trong cc trng i hc, l mt s lng ph thi gian. V vy, trong nhiu trng nht l khi chuyn ngnh k thut, trng i hc dn lp, trng lin kt o to vi nc ngoi ct xn chng trnh, ct gim ti a thi lng ca cc mn khoa hc Mc - Lnin, quan im khng thy vai tr quan trng ca vic gio dc l lun Mc - Lnin trong vic pht trin phm cht chnh tr, nhn cch cho sinh vin. Khng nh v vai tr ca l lun ch ngha Mc Lnin, ti i hi i biu ton quc ln th XI ca ng tip tc khng nh: ng ta ly Ch ngha Mc Lnin v T tng H Ch Minh lm nn tng t tng, kim ch nam cho hnh ng. V vy, vic gio dc l lun Mc Lnin cho sinh vin l mt yu t quan trng khng th thiu trong vic xy dng nhng th h sinh vin c nhn cch trong sng, c lp trng t tng chnh tr vng vng, c o c tt, p ng ngy cng cao yu cu ca s nghip i mi, ci cch nn hnh chnh, pht trin t nc. Gio dc l lun Mc Lnin c vai tr c bit quan trng gp phn pht trin phm cht chnh tr - o c cho sinh vin th hin nhng ni dung c bn sau y: Th nht, gio dc l lun Mc - Lnin gp phn hnh thnh th gii quan, nhn sinh quan khoa hc gip sinh vin c nng lc t duy c lp, phm cht chnh tr - o c trong sng. Vic gio dc l lun Mc Lnin trong cc trng i hc c v tr c bit quan trng trong qu trnh hnh thnh v pht trin th gii quan khoa hc duy vt bin chng cho sinh vin. Bi l, cc mn khoa hc Mc Lnin, trong c Trit hc Mc

L LUN V THC TIN CUC SNG Lnin nghin cu nhng qui lut chung nht ca t nhin, x hi v t duy s cung cp cho sinh vin mt cch nhn khoa hc i vi hin thc khch quan v khng nh vai tr ca con ngi trong nhn thc v ci to th gii phc v cho mc ch sng ca con ngi. T gip cho h c thi ng n, khoa hc i vi hin thc trong cuc sng, c phm cht chnh tr vng vng, c chun mc nh hng gi tr hnh vi o c trong sng, c kh nng nhn bit, phn tch v gii quyt cc vn mi ny sinh trn c s lp trng th gii quan khoa hc. Go dc l lun Mc Lnin s gp phn xy dng nhn sinh quan ng n cho sinh vin, xy dng trong h nhng quan im v cuc i, v ngha mc ch ca cuc sng, gp cho sinh vin hiu c mc ch cao nht ca con ngi l tham gia tch cc xy dng mt x hi dn ch, cng bng, vn minh m trong mi ngi u c mt cuc sng y v vt cht v tinh thn. L lun Mc Lnin ch ra mc ch cao c nht ca cuc sng l v con ngi, l v s nghip gii phng con ngi. Mi con ngi ch t c li ch, nhu cu c nhn cao nht khi nhn thc ng n v t nguyn, t gic thc hin li ch v x hi, li ch ca dn tc mnh. Phm cht chnh tr - o c ca snh vin ch c pht trin tt p khi h bit gii quyt hi ha cc mi quan h gia li ch c nhn v li ch x hi, hnh phc ca mi c nhn ch c bo m khi hnh phc ca ton th x hi c bo m, c thc hin. Thng qua gio dc l lun Mc Lnin, hnh thnh th gii quan, nhn sinh quan ng n m mi sinh vin t nguyn hng n l sng cao p mnh v mi ngi v mi ngi v mnh. Gio dc l lun Mc Lnin s tng bc xy dng l tng cch mng cho sinh vin. H Ch Minh dy rng: Thanh nin, sinh vin c gic ng l tng cch mng mi gip h hiu c l tng cao p nh th no, mi xy dng trong h nim tin vo ch ngha x hi, mi l cho h thy r trch nhim ca mnh trong vic thc hin l tng ng thi c quan im v hnh ng ng n bin l tng thnh hin thc. cng chnh l phm cht chnh tr - o c cn c hnh thnh, pht trin sinh vin. C phm cht chnh tr - o c tt l sc khng gip cho sinh vin u tranh ngn nga nhng biu hin suy thoi v o c, li sng, s th v cm v trch nhim chnh tr hin nay. Th hai, gio dc l lun Mc Lnin s trang b cho sinh vin phng php lun khoa hc. Gio dc l lun Mc Lnin trang b cho sinh vin mt phng php lun bin chng gip h c cng c nhn thc sc bn nh hng v hnh ng trong thc tin; Lnin nhn xt: Trit hc ca Mc l mt ch ngha duy vt Trit hc hon b, n cung cp cho loi ngi v nht l cho giai cp cng nhn nhng cng c nhn thc v i. Ch tch H Ch Minh cng thng xuyn ch r vic hc tp, nghin cu l lun Mc Lnin khng phi l hc mt cch thuc lng, gio iu sch v m quan trng l hc nm vng c bn cht, linh hn ca Ch ngha Mc Lnin hc ci phng php cch mng x l cng vic. Th ba, gio dc l lun Mc Lnin gp phn xy dng nhng phm cht o c cho sinh vin. o c c hnh thnh t chnh thc tin cuc sng hng ngy ca mi c nhn con ngi, ng thi quan trng hn l o c c hnh thnh v pht trin ch yu bng con ng gio dc. c bit, trong iu kin t nc m ca hi nhp kinh t v giao lu vn ha, con ngi pht trin v o c ng thi phi l nhng con ngi c

L LUN V THC TIN CUC SNG ch vn ln, sng to ngy cng lm ch bn thn v x hi. V vy, gio dc l lun Mc Lnin nhm xy dng phm cht o c cho sinh vin l mt trong nhng nhim v trng yu ca nn gio dc i hc nc ta hin nay. Gio dc l lun Mc Lnin gip cho mi sinh vin hiu c ngun gc, bn cht v nhng qui lut o c; gip cho ngi hc nhn thc r s vn ng ca o c x hi, vch ra tnh tt yu ca s hnh thnh v pht trin ca o c. y l tin mi sinh vin vng tin vo tnh nhn o ca nn o c x hi ch ngha v s thng li ca cng cuc xy dng nn o c mi hin nay. Nim tin v tnh cm o c ca sinh vin c hnh thnh trn nn tng vng chc ca h thng tri thc ca ch ngha Mc Lnin s nh hng nhng nguyn tc sng, chun mc gi tr, l tng cao p ca sinh vin; thi thc sinh vin phn u vn ln vi ng c, l sng sng to, hng thin, tch cc tham gia vo cc hot ng x hi, gp phn xy dng x hi mi. Th t, gio dc l lun Mc Lnin gp phn hnh thnh phm cht, ch, tnh k lut, tnh ph phn, cch ng x c vn ha cho sinh vin. Ch tch H Ch Minh cn dn: Gio dc phi phc v ng li chnh tr ca ng v Chnh ph, gn lin vi sn xut v i sng ca nhn dnTrong vic gio dc v hc tp phi ch trng cc mt: o c cch mng, gic ng x hi ch ngha, vn ha, k thut, lao ng v sn xut. Gio dc l lun Mc Lnin s gp phn hnh thnh trong mi sinh vin phm cht ch, c lp trng t tng chnh tr r rng, tin tng v kin nh mc tiu chnh tr ca s nghip cch mng, phn u gp phn vo cng cuc xy dng t nc dn giu, nc mnh, dn ch, cng bng, vn minh. Tri thc l lun ca Ch ngha Mc Lnin trang b cho sinh vin phng php t duy bin chng trn lp trng duy vt trit , xem xt cc hin tng ca i sng x hi mt cch khch quan, tn trng s tht, c quan im ton din, quan im lch s c th... V vy mt mt, n gip sinh vin sng c nguyn tc, xy dng c tnh k lut, c c ph phn v ng x c vn ha trong i sng x hi. Mt khc, gip sinh vin c thi ci m, sng to, tm ti ci mi; c bn lnh vng vng, cch nhn lc quan trc nhng kh khn, phc tp trong i sng x hi. Th nm, gio dc l lun Mc Lnin gp phn hnh thnh thc thm m tin tin cho sinh vin. Gio dc l lun Mc Lnin nh hng th hiu, xy dng phm cht p trong tm hn v nng cao vn ha thm m cho sinh vin. Gorki vit: M hc l o c hc ca tng lai. Khi con ngi bit yu ci p cng chnh l lc hc bit yu ci thin, ght ci c, ng v l phi u tranh chng li s bt cng trong x hi. Ci p lun gn vi ci ng, ci tt nn cm xc thm m ca sinh vin khi y ng nht vi ci thin, ci ng, s cng bng trong nh gi, nhn xt. Cm xc thm m lun gn vi nhng gi tr o c trong sng. Do , ci p thm m cng chnh l nn tng xy dng nhng gi tr o c cao qu cho sinh vin. Th su, gio dc l lun Mc Lnin gp phn hnh thnh nng lc cho sinh vin. Nhng tri thc l lun Mc Lnin trang b cho sinh vin mt cch tng i h thng, logc v hon chnh nhng nguyn tc c bn ca php bin chng duy vt, gip cho h hnh thnh tri thc khoa hc; bit vn dng sng to tri thc khoa hc Mc Lnin hc vo gii quyt nhng vn ny sinh trong thc tin cuc sng. H thng phm tr, nguyn l, qui lut ca php bin chng duy vt l ht nhn ca phng php lun khoa hc, n c hin thc ha bng nhng h thng nhng qui tc, cc bin php nht nh trong hot

L LUN V THC TIN CUC SNG ng nhn thc v hot ng thc tin ca con ngi trong nhn thc v trong ci to x hi phc v cho mc ch ca con ngi. Th gii quan nhng phng php lun ca ch ngha Mc Lnin gip cho sinh vin c nng lc xc nh ng v tr, vai tr ca bn thn mi ngi trong cuc sng xy dng t nc, bit lun gii nhng vn ca chnh mnh u tranh vi ci xu, bo v ci tt, ch ng nm bt thi c c ch quyt tm t c mc ch ca mnh, bit xy dng nim tin vo tng lai trn c s khoa hc v thit thc. Tm li, vic gio dc l lun Mc Lnin gp phn pht trin th gii quan, nhn sinh quan, phng php lun gip sinh vin rn luyn nng lc t duy, phm cht o c, c bn lnh chnh tr vng vng. y l mt trong nhng ni dung quan trng trong gio dc i hc nc ta hin nay, ng thi cng l trch nhim, nhim v chnh tr ca cc nh trng i hc, cao ng hin nay cn c quan tm v thc hin cho tt.

TM HIU T TNG H CH MINH V HUN LUYN V O TO CN B TS. L Vn Dng Trong s nhng di sn qu bu m Ch tich H Ch Minh li cho chng ta hm nay c t tng v hun luyn, o to cn b. Ngy nay, trong cng cuc xy dng v pht trin t nc, cng vi vic hc tp v lm theo t tng H Ch Minh trn cc lnh vc khc nhau khng th khng quan tm n vic hc tp v lm theo t tng v tm gng ca Ngi trong vic hun luyn v o to cn b. Trong khun kh bi vit ny chng ti ch cp n t tng H Ch Minh v hun luyn cn b v lin h vi vic vn dng t tng vo cng tc o to bi dng cn b, cng chc hin nay. 1. Trong t tng H Ch Minh v cn b v cng tc cn b c mt iu c bit l ch gc c dng rt nhiu ln, vi hm nhn mnh. Ngi vit: hun luyn cn b l cng vic gc ca ng, mun khi phc kinh t, pht trin vn ha th cn cn b rt

10

L LUN V THC TIN CUC SNG nhiuvy ta phi o to cn b, cn b phi c vn ha lm gc.. T ch coi cn b l nhng ngi em chnh sch ca ng, ca Chnh ph gii thch cho dn chng hiu r v thi hnh; ng thi em tnh hnh ca dn chng bo co cho ng, cho Chnh ph hiu r, t chnh sch cho ng(1), Ngi i n mt kt lun ht sc ngn gon, r rng v su sc cn b l ci gc ca mi cng vic (2) v mun vic thnh cng hoc tht bi u do cn b tt hay km (3). Ngi cng khng nh cn b l tin vn ca on th. C vn mi lm ra li. Bt c chnh sch , cng tc g nu c cn b tt th thnh cng, tc c li. Khng c cn b tt th hng vic, tc l l vn(4). Cn b theo quan nim ca H Ch Minh, bao gm t ch tch nc n ngi qut rc, nu n, t thy gio, bc s n nhng nhn vin phc v trong cc c quan, on th, h l ngi ca dn, t trong nhn dn m ra, c nhn dn giao ph trng trch qun l hoc phc v t nc. S quan tm, ch trng ca Ch tch H Ch Minh i vi cng tc quan trng ny th hin nhng quan im, nhng ch trng v bin php ca Ngi trong vic o to, bi dng v xy dng i ng cn b cch mng. V mc tiu hun luyn, o to cn b, H Ch Minh cho rng hc tp l nng cao trnh , sa cha t tng, trung thnh vi s nghip cch mng, t tng ng th hnh ng mi khi sai lc v mi lm trn nhim v cch mng. Hc lm vic, lm ngi ri mi lm cn b. Hc tu dng o c cn, kim, lim, chnh, ch cng, v t. Hc tin tng vo on th, tin tng vo nhn dn, tin tng vo tng lai dn tc. Nh vy l mc tiu o to, bi dng cn b c xc nh rt r rng. t c mc tiu trn H Ch Minh nu ln mt qui trnh cht ch gm nhng vn sau; Trc ht phi xc nh i tng hun luyn. l cn b, hi vin cc on th, cn b cc ngnh chuyn mn ca chnh quyn v nhn dn. Nhng trc ht l hun luyn cn b, v c cn b tt th thnh cng, khng c cn b tt th hng vic. Cng vi vic xc nh i tng phi xc nh nhu cu hun luyn trn c s yu cu cng vic ca cc c quan, t chc. V vn ny, Ngi v cng tc o to, hun luyn nh ngi sn xut, cc ngnh cng tc nh ngi tiu th hng ha. Ban hun luyn nh ngi lm ra hng. Lm ra hng phi ng vi nhu cu ca ngi tiu th, nu lm t th khng p ng c nhu cu, ngc li lm nhiu s lng ph. Thc tin cng tc o to cn b cng chc hin nay cho thy ng v Nh nc ta vn dng ng n, sng to t tng H Ch Minh trong vic xc nh mc tiu, i tng v nhu cu o to cn b, cng chc. Nh , i ng cng chc ng o qua cc lp o to, bi dng kin thc l lun chnh tr v kin thc qun l nh nc gp phn quan trng lm nn nhng thng li to ln trong s nghip xy dng v bo v T quc. Tuy nhin, trong iu kin hin nay, theo chng ti, trn c s mc tiu chung cn thit phi c th ha mc tiu, xc nh r hn i tng v nhu cu o to, bi dng ph hp vi s pht trin v bin i ca tnh hnh th gii v yu cu ca cng cuc i mi t nc. Trong cng tc o to cn b, ngi hun luyn, tc ngi ging vin, theo H Ch Minh phi l ngi kiu mu v mi mt t tng, o c, li sng, phi c kin thc cao, rng. L nh gio dc, trc ht h cng phi c gio dc nu khng mun b tt hu. H Ch Minh dy rng khng phi ai cng hun luyn c. Mun hun luyn c

11

L LUN V THC TIN CUC SNG th rn, th ngui th ngi hun luyn phi tho ngh rn, ngh ngui ngi hun luyn no t cho mnh l bit c ri th ngi l dt nht(5). Nhc li trit l ca tin nhn hc khng bit chn, dy khng bit mi (Khng t), hc, hc na, hc mi (L nin) H Ch Minh cn dn chng ta rng mi ngi ging vin phi ghi nh v thc hin iu , nhng ngi lm hun luyn li cng phi nh hn ai ht(5). Thc t hin nay cho thy i ng ging vin, nhng ngi c trch nhim ln trong cng tc o to cn b cng chc pht trin kh mnh v c ng gp khng nh vo s nghip trng ngi cho h thng chnh tr. Tuy nhin, so vi yu cu mi vn cn nhiu bt cp, trnh chuyn mn cn hn ch, nng v l thuyt chung chung m thiu kinh nghim qun l, phng php ging dy lc hu, trong khi vic tuyn dng, o to, bi dng ging vin cn nng v hnh thc, mt b phn ging vin c biu hin suy gim o c, li sng lm nh hng n cht lng o to v uy tn ca c s o to. 2. Ni dung hun luyn cn b c Ch tch H Ch Minh cp mt cch ton din gm l lun ch ngha Mc Lnin, vn ha, chuyn mn v k nng lnh o, qun l. Ngi lun khng nh l lun l tr khn ca ng, ca ngi cn b cch mng. L lun gp phn nng cao nhn thc v kh nng t duy ca ngi cn b. nh gi cao tm quan trng ca l lun, H Ch Minh cho rng khng c l lun cch mng th khng khc g i vo trong m ti, va chm chp v hay vp vp. C l lun th mi hiu c mi vic trong x hi, trong phong tro v ch trng cho ng, lm cho ng (6). T nhn thc , H Ch Minh cho rng, trong ni dung hun luyn, v mt l lun, phi ly ch ngha Mc Lnin lm gc.Tuy vy, Ngi cng lu rng ch ngha Mc Lnin l kim ch nam cho hnh ng ch khng phi l kinh thnh (7). V vy trong o to, hun luyn cn b, H Ch Minh lun nhc c ngi dy ln ngi hc cn ht sc trnh tnh trng ch hc thuc t cu ca Mc, Lnin le ngi ta hoc to cho mnh mt ci vn l lun sau ny a ra mc c vi ng(8) . Theo H Ch Minh hc ch ngha Mc Lnin l nm ly ci ct ca n phn tch, vn dng vo vic gii quyt cc vn ca thc tin ph hp vi iu kin Vit Nam. C Th tng Phm Vn ng nhc nh chng ta rng, Bc H l ngi c s d ng bm sinh vi bnh gio iu dp khun, bnh cng thc so mn v Ngi lun i hi khng c sao chp nguyn vn nhng g c sn, iu ct yu l hiu ng tinh thn v bit vn dng cc nguyn l st vi tnh hnh c th (9) . Thc trng cng tc o to, bi dng cn b, cng chc nhng nm qua phn ni dung l lun Mc L nin, t tng H Ch Minh c qun trit y . Tuy nhin vn cn nhng biu hin lch lc nht nh, vn cn tnh trng coi nh l lun chnh tr, ging dy l lun cn chung chung, tru tng, t gn vi thc tin, kh nng vn dng cn hn ch, phng php ging dy t i mi lm cho ngi hc khng thy c gi tr th gii quan, phng php lun v kim ch nam ca ch ngha Mc Lnin, t tng H Ch Minh nn t hng th hc tp. Ngoi ra phi dy vn ha cho cn b h c c s tip thu l lun, chuyn ha tri thc ca ngi dy thnh ca mnh. Ngy nay, tri thc ca nhn loi rt phong ph v pht trin rt nhanh, nu ngi cn b, cng chc m khng chu kh hc vn ha s rt d b lc hu. 3. Trong t tng H Ch Minh v hun luyn, o to cn b, phng php hun luyn c Ngi dnh s quan tm khng nh. Qua cc bi ging, cc ti liu m H Ch Minh s dng ti cc lp hun luyn cn b cng nh cc bi ni v vit ca Ngi ta thy

12

L LUN V THC TIN CUC SNG ni ln phng php hun luyn tht c sc, c o, rt d hiu, d nh. Do hiu r, nm chc trnh ngi hc nn ni dung cc bui ging bi hay ni chuyn ca Ngi bao gi cng rt thit thc, c th, ph hp, b ch v t hiu qu cao. Hc vin nghe n u hiu n y, gin d m su sc, d nh, li sng t nh c n ri vo tr c (10). Tr li cu hi Hun luyn th no? H Ch Minh cho rng ct thit thc chu o hn tham nhiu(11). Ngi tng nhc nh khuyt im chung l tham nhiu m lm khng chu o, khng bit qu h tinh, bt qu h a. R rng nht l trong vic m lp hun luyn (12). Nhng vn kh hiu, phc tp lun c Ngi din gii nm na, d hiu, gin d thng qua nhng hnh nh quen thuc, nhng vt dng i thng. Ngi ni: Mun dy cho ngi ta bit con voi l nh th no th c th ni t m xng ca n ra sao, n c my rng, n sng nh th no, sng c my nm Nhng nu cha th dy k nh th c th cng c th ni cho ngi ta bit bao qut hnh th con voi nh: mnh n to bng ba bn con tru, n c chn ln nh ct nh, hai tai to nh hai ci qut, mt ci vi v hai ci ng u Nh th, ngi hc khng th lm con voi vi con tm, con mo hay con b c.(13). Trong cch hun luyn cn b ca H Ch Minh c mt phng php mang tnh nguyn tc l l lun phi gn vi thc tin. Ngi nhn mnh: Thng nht gia l lun vi thc tin l mt nguyn tc cn bn ca ch ngha Mc L nin. Thc tin khng c l lun hng dn th thnh thc tin m qung. L lun m khng lin h vi thc tin l l lun sung(14). Ch tch H Ch Minh yu cu ngi hc phi bit t ng hc tp tc l ch ng, t gic trong hc tp, phi ly t hc lm ct v hc trng, hc sch v, hc ln nhau v hc nhn dn, khng hc nhn dn l mt thiu st ln(15). Nh hc nhn dn m nhiu cn b rt ra nhiu bi hc kinh nghim b ch nh: cn b on kt mi vic u lm c; cn b phi c dn yu, dn tin, dn phc; cn b phi i st nhn dn, hc nhn dn(16). Trong vic o to, hun luyn cn b, vic m lp cng c vai tr quan trng, nh hng n cht lng cn b. Ngi ph bnh vic m lp nhiu m khng quan tm n s lng v cht lng ging vin, c s vt cht ca c s o to v kh nng tip thu ca ngi hc. Ngi vit: V m nhiu lp nn thiu ngi ging. Thiu ngi ging th hc vin m chn nn. Thiu ngi ging th i bt phu, v th ngi n ging khi no cng hp tp, lt qua lp ny mt cht, lp khc mt cht nh chun chun p nc, dy khng c chu o. Thiu ngi ging th thng khi li phi bt l, ngi bt l nng lc km, ni sai c hi cho hc sinh, ngha l c hi cho on th(17). H Ch Minh cho rng phi theo trnh cn b cao hay thp m t lp ch khng theo cp bc cao hay thp(18) v phi hun luyn chuyn mn cho cn b sao cho ai lnh o trong ngnh hot ng no th phi bit chuyn mn v ngnh y(19). V vn ny H Ch Minh ch r: Nhng ng ch lnh o ha xa phi bit chuyn mn v ha xa, c th lnh o mi st. Hin nay, trong cng tc o to, bi dng cn b, cng chc vn cn c biu hin tham, khng bit qu h tinh, bt qu h a. Tham cho nn m lp qu ng, trnh hc vin khng u, hc theo li biu tnh, ging vin thiu v s lng, yu v cht lng, phng php ging dy lc hu, ch yu l c chp, gio trnh, ti liu hc tp thiu thn, c s vt cht cht chi, thiu nhng iu kin ti thiu ca mt c s o to, thiu

13

L LUN V THC TIN CUC SNG mi trng s phm, nng lc qun l o to, nht l qun l cht lng o to khng ngang tm nhim v do vy kt qu dy v hc cha p ng c i hi ca cuc sng. Nhn li cng tc o to, bi dng cn b, cng chc cho h thng chnh tr nhng nm qua, bn cnh nhng thnh tu to ln gp phn quan trng a s nghip i mi t nhng thng li to ln c ngha quyt nh, vn cn nhiu bt cp nh hng khng nh n vic tng cng s lnh o ca ng, nng cao nng lc qun l ca nh nc p ng yu cu ca s nghip i mi ton din t nc. Ch tch H Ch Minh li cho chng ta nhng ch dn v kinh nghim qu bu v o to, hun luyn cn b. Thm nhun li dy ca Bc, hc tp v lm theo tm gng ca ngi thy v i H Ch Minh, vi tinh thn i mi, nhn thng vo s tht, ni r s tht chng ta cn tip tc hon thin th ch v o to, bi dng cn b, cng chc, to nn s thng nht v t chc qun l o to tng bc chnh qui, hin i ha vic o to, bi dng cn b cng chc cho c h thng chnh tr p ng yu cu ngy cng cao ca cng cuc pht trin t nc trong th k XXI. THAM KHO 1,2. H Ch Minh ton tp, tp 5, Nxb CTQG, H.1995, tr.269) 3. Sdd, tr.240 4. H Ch Minh ton tp, tp 6,Nxb CTQG, H.1995, tr.40 5. H Ch Minh ton tp, tp 6,Nxb CTQG, H.1995, tr.40 6. Sd, tr.46 7. H Ch Minh ton tp, tp 8, Nxb. CTQG, H.1996, tr.47 8. H Ch Minh ton tp, tp 6, Nxb. CTQG, H.1995, tr.247 9. .Phm Vn ng. H Ch Minh qu kh, hin ti v tng lai, t.1, 10. Nxb. S tht, H.1991,tr.21,98 11. .V Anh. Bc H, Nxb.Vn hc, H. 1975, tr.148 12. .H Ch Minh ton tp, tp 6, Nxb.CTQG, H.1995, tr.48,52 13. H Ch Minh ton tp, tp 6, Nxb.CTQG, H.1995, tr.47,48 14. H Ch Minh ton tp, tp 8, Nxb. CTQG, H.1996, tr.496 15, 16, 17. H Ch Minh ton tp, tp 6, Nxb.CTQG, H.1995, tr.50,52 18. H Ch Minh ton tp, tp 5, Nxb CTQG, H.1995, tr.271 19. H Ch Minh ton tp, tp 6, Nxb.CTQG, H.1995, tr.47

14

L LUN V THC TIN CUC SNG

M T VA I BA I HO C CU TH V QUA N LY NHA N C I V I TN GIA O T.S Trng Quc Chnh Tn gio xt t gc bn th lun l mt hin tng x hi c tnh hai mt, mt mt n l phn nh (d ch l phn nh h o) ca nhng iu kin kinh t - x hi ca i sng x hi hin thc, mt khc n l s phn khng chng li chnh ci th gii hin thc a sn sinh ra n. Vi vy ph phn tn gio chnh l ph phn ci hin thc m tn gio l vo n g ho quang thn thnh cu n. Tn gio vi t cch mt hin tng xa hi nh vy xt v mt cu trc lun bao gm tn ngng v cc yu t vt cht ca n. Tn ngng l nim tin vo ci thing ling, siu nhin, huyn b khng th kim chng c bng thc tin v vi vy, khoa hc khng th bc b tn ngng c. Qun ly nh nc v tn gio chnh l cc yu t vt cht ca n - nht l hot ng tn gio. T sau khi thc hin ng li i mi, ni dung c bn ca chnh sch tn gio ca ng v Nh nc ta a c mt s thay i, trong ni ln ba im ln: Mt l, tha nhn tn ngng tn gio cu n g l nhu cu ca mt b phn nhn dn lao ng c o; tha nhn s tn ti khch quan ca hin tng tn gio trong i sng xa hi Vit Nam hin nay. iu cng c ngha l tha nhn tn gio cu n g l mt lc lng v c vai tro nht nh trong i sng xa hi nc ta. Hai l, o c tn gio c nhiu iu ph hp vi cng cuc xy dng xa hi mi - y l mt nhn nh mang tnh i mi rt su sc ca ng ta bi vi tn gio no cng c mt tch cc v tiu cc - y, ng ta a nhn mnh hn n mt tch cc c o c tn gio. Ba l, tn gio l vn co n tn ti lu di, y l mt nhn thc hon ton ph hp quy lut khch quan v mang tnh nh hng cho qu tri n h xem xt, gii quyt cc vn ang t ra trong i sng tn gio nc ta hin nay C th, trong ngh quyt s 24 NQ/TW ngy 16/10/1990 ca B chnh tr kho VI v Tng cng cng tc tn gio trong ti n h hi n h mi, ng ta xc nh ro ba quan im c bn v cng tc tn gio trong ti n h hi n h mi, l: - Cng tc tn gio va phi quan tm gii quyt hp ly nhu cu tn ngng ca qun chng, phi va kp thi u tranh chng ch li dng tn gio ph hoi cch mng. - Ni dung ct lo i ca cng tc tn gio l vn ng qun chng. - Lm tt cng tc i vi cc tn gio l trch nhim ca ton b h thng chnh tr do ng la n h o. Xut pht t nhng c s ly lun v thc tin , thng qua vic nghin cu mt s v vic c th, chng ti mnh dn nu ra mt vi bi hc kinh nghim v cng tc qun ly nh nc i vi tn gio. V th nht (xy ra ti thnh ph Hu) Thng 4/1993, c mt ng gi ti khu vc cha Thin M Tp Hu t t. Lc u mi ngi khng h bit l ai, sau c bit (qua gia n h ng ta An

15

L LUN V THC TIN CUC SNG giang) rng: ng ta l mt ngi theo o Ho ho, vi bun chuyn gia i n h, i lang thang ti y ri ny sinh y ngh cho rng nu t t gn cha s c th cng quanh nm nn a qun sinh trong khun vin nh cha. S vic ch n gin nh vy. Nhng hm sau, mt s ngi trong cha a lp bn th ni ngi n ng t t, dng bia, lm l tng nim, coi l "Ngi hy sinh vi o php dn tc". Trc ti n h hi n h nh vy, chnh quyn a phng a mi mt trong s cc nh s ln tnh hi cho ro vn . Li dng vic ny, 6 nh s khc trong cha a ln tnh gy cng thng o i th ngay nh s kia v, khi cng vic cha xong, h ra ngi chn ngang trn cu Ph xun. Sau khi h ngi nh vy khong mt gi, a c khong 400 xe cc loi b n tc li to thnh mt m ng ln t tp rt nhiu ngi. Khi a lm vic vi nh s kia xong, i din chnh quyn ra gii thch cho mi ngi ro ri a ng ta tr v, nhng ng ta khng v m li ra cu ngi cng 6 v s a ngi trc , tip tc hnh vi gy cng thng vi chnh quyn. Mt v trong m co n h ho "Hi ng bo, chnh quyn n p pht gio, ng bo ha y n ng cu". Lc ny xung quanh cc v s ni trn a t tp mt m ng nhng ngi xu v qu khch, h nh li cc chin s cnh st lm nhim v gii tn m ng, lm b thng 4 chin s, t chy c xe cnh st. Tnh u bt buc phi ra lnh s dng hi cay gii tn m ng. Thc t trong m ng a s l nhng ngi dn xung quanh hiu k, nhng ngi b kt xe do n tc giao thng, ch c mt s t ngi xu mun li dng s vic lm lon. Vi vy ch khong sau na gi, m ng a b gii tn, nhng hu qu ca s vic l kh ti t. Ngay lp tc mt s i bo phng Ty a kp lu loa: Ti Hu a n ra mt cuc biu ti n h ln vi hn 4 vn qun chng chng li s n p tn gio cu a chnh quyn Vit Nam, Nh nc cng sn a phi dng ti sng n n p m mu, lm hng trm ngi cht. Cch gii quyt ca ta: a bt v x ly thch ng mt s phn t xu, trong c c mt s s, vi nhng mc n 3, 4, 5 nm t, vi cc ti danh: mn danh tu hnh gy bo lon; chng ngi thi hnh cng v; ph hoi ti sn XHCN... S d chng ta lm c nh vy l nh a c nhng phng vin (c c phng vin nc ngoi) ghi hi n h c cnh nh s ng trn nc xe ho ht kch ng cc phn t xu v qu khch, y l nhng hnh ng hon ton tri ngc vi t cch v phong cch ca ngi tu hnh, chnh nh m gio hi cng nh tn pht gio a thy ro c b mt tht v ng c gy ba o lon ca cc v ny. Thc cht ca v vic ny ch l mt s phn t xu i lt tu hnh, li dng mt s vic nh gy mu thun, c y gy ri chng ph chnh quyn. Bi hc: phi nm ng i tng, ti n h hi n h, phn tch ro nguyn nhn mi v vic c th; c th x ly v vic mt cch n gin, kho lo hn m hiu qu li cao hn nh l cho ngi mc thng phc ra khuyn gii cc nh s, nu khng c thi khnh h ra ch khc ri x ly sau trnh ti n h trng to nn mt m ng t tp nhiu ngi d xy ra qu khch v no lon. Khi s vic s tr nn n gin, d gii quyt. V th hai: xy ra ti gio x Tr c - Bin ho ng nai t u nm 1998. Trong cuc u tranh vi chnh quyn, gio dn a ging 3 biu ng: "H Ch Tch mun nm"

16

L LUN V THC TIN CUC SNG " o bn tham nhng chim t nh th" "Chnh quyn phi tr t cho gio x Tr c". Ni dung v vic nh sau: u nm 1998, chnh quyn Tr c a thu hi mt s t ai trc y do sai st a cp cho nh th ca gio x Tr c. c nh th kch ng v ng h, gio dn a u tranh vi chnh quyn o i t cho nh th. H cho khong 30 ph n (nhng ngi ln tui v c ngi gi) ngi trc ca tr s chnh quyn ging cao ba biu ng trn, chnh quyn c ngi ra gii thch thuyt phc nhng a b nhng ngi ny chi mng, chng li nn khng th thuyt phc c, thm ch c b gi co n t rch mt v ku to l ch tch xa nh ngi. m n gio dn t chc chn ng giao thng, gy no lon, t nh b th v ch tch xa . c y kin ngh cho trn p vi y thc s l ni lon. Cch gii quyt: Cp trn ch th phi phn tch xem ai ng, ai sai; lc u UBND xa cp 14.000m 2 t cho go x, y l mt vic lm sai vi thm quyn ca xa khng th cp nh vy c. Nh vy ci sai y l thuc v cc cp chnh quyn huyn, xa . Chnh vi vy cch gii quyt l c tm thi gi nguyn trng nh c ( tc l khng thu hi t a cp sai). Sau B chnh tr a ch th cho Ban tn gio chnh ph cng ph tng thanh tra Nh nc vo tn ni iu tra v kt lun v ny phi gii quyt dn dn, khng c dng bin php qun s hay cng bc. V pha gio x, h a t chc i ra La vang - Qung tr, Tr c Qung ninh (qu cha t t) bo tin mng "chin thng", lm l t n, sau co n nh dng tng "c B chin thng" ti khu t a cp cho nh th m tm thi chnh quyn cha gii quyt. n y, nhng hot ng ny a b cm, v vic vn co n din bin rt phc tp v ko di Bi hc: Cng tc tn gio l ht sc phc tp v t nh, quan h gia chnh quyn v tn gio phi tht ro rng, rch ro i , nht l cc vn v ni th t, c s vt cht ca cc tn gio, t ai ca tn gio... Phi lun lun xc nh ro thm quyn ca cc cp chnh quyn n u l khng phm phi sai lm, nu khng s rt kh sa cha. Qun trit quan im ca ng v Nh nc i vi tn gio v vn t ai, c s vt cht: + Khng t vn o i li nhng t ai, c s vt cht m Nh nc a cho tn gio thu mn. + Nhng gi Nh nc thu mn ca tn gio n hn thi phi tr li tr trng hp a hin cho Nh nc. V th ba: Xy ra khong u thng 11/1998 ti mt tnh ng bng Bc b. Ni dung v vic: C mt s c gi a phng i chnh quyn cho mt ngi dn trong xa i hc Chng vin, chnh quyn gii thch l a phng a c linh mc ri, khng cn phi i hc na. Dn chng a t tp hng trm ngi, bt gi nhng ngi ca chnh quyn ra gii thch; yu cu chnh quyn phi cho ngi i hc thi mi th nhng ngi b bt gi. Ban tn gio chnh ph a phi c ngi v tn ni tham gia gii quyt cng chnh quyn a phng. Ti m hiu k nguyn nhn thi c bit, ti a phng c ti 24.000 gio dn m ch c mt linh mc - mt t l qu nh (trong khi bi n h qun c nc t l l 2000 gio dn thi c mt linh mc). T a xc nh cch gii quyt: dng

17

L LUN V THC TIN CUC SNG tn gio gii quyt vn tn gio: mi to gim mc a phn ti v gii thch cho nhn dn, i Chng vin cng c ngi ti khuyn ng bo khng c gy ri, lm lon, phi bi n h tnh. Tip theo gii thch ro cho nhn dn rng i tng c i hc, trc y a trn ngha v qun s, nh vy ta khng cm ngi i hc Chng vin, ch cm, khng cho i hc nhng ngi khng tiu chun, trong trng hp ny ngi ny cha hon thnh ngha v cng dn nn khng th cho i hc c.. Bi hc: Phi iu tra, xem xt k lng ti n h hi n h nhn s ti cc a phng c nhiu gio dn, khi c v vic xy ra phi c ngay lp tc v y h s, t liu gii thch vi nhn dn, ng thi phi xem xt nhng nhu cu chnh ng ca gio dn c cch gii quyt hp ti n h hp ly , khng cho gio dn hiu lm l chnh quyn c ti n h gy kh khn, cn tr cc cng vic ca gio hi v c lin quan n gio hi. S LNH O CA NG I VI CI CCH HNH CHNH NH NC NHNG NM DU I MI ThS. L nh Lung Hc vin Hnh chnh S nghip cng nghip ho, hin i ho t nc vi nhng bc chuyn bin mnh m v kinh t - x hi trong nhng nm thc hin ng li i mi do i hi VI ng cng sn Vit Nam khi xng ra to ra mt bc chuyn c ngha quan trng t nn kinh t k hoch ho tp trung, quan liu, bao cp sang nn kinh t hng ho nhiu thnh phn vn hnh theo c ch th trng theo nh hng XHCN. Trong tin trnh , ci cch hnh chnh c t ra nh i hi khch quan ca thc tin, to tin thc y ci cch kinh t. Vn ci cch hnh chnh c xc nh l trng tm ca vic tip tc xy dng v hon thin Nh Nc XHCN v tr thnh mt b phn quan trng trong ch trng, ng li ca ng v Nh nc ta. n nm 1996, cng cuc i mi tin hnh c 10 nm, v c c nhiu thnh tu quan trng v mi mt. t nc thot khi khng hong kinh t - x hi, ci thin mt bc i sng vt cht ca nhn dn, gi vng n nh chnh tr, quc phng an ninh c cng c. ng thi thnh tu 10 nm i mi to c tin cn thit cho cng cuc cng nghip ho, hin i ho t nc. Tnh hnh th gii v thc tin i mi sinh ng ni trn t ra cho ng ta nhng nhim v v bc i mi, c bit l ci cch hnh chnh. Mc tiu m ci cch hnh chnh nhm t ti chnh l xy dng mt nn hnh chnh trong sch v c nng lc, s dng ng quyn lc v tng bc hin i ho qun l c hiu lc v hiu qu cng vic ca nh nc. S nghip ci cch hnh chnh c tin hnh kh ton din trn c ba mt: Ci cch th ch hnh chnh, ci cch t chc b my v xy dng i ng cn b, cng chc t to ra s chuyn bin mc ny hay mc khc trn mi mt ca nn hnh chnh quc gia. V c bn, ci cch hnh chnh nc ta t c nhng thnh tu nht nh. Nhng thnh cng bc u ca ci cch hnh chnh nh nc l rt quan trng. Tuy nhin nhn chung ci cch hnh chnh vn cha theo kp yu cu i mi, nht l i mi kinh t. Cc kt qu ca ci cch hnh chnh vn cn khim tn, tin trnh ci cch din ra chm chp v cha ng b. Nn hnh chnh nh nc v c bn vn mang nng du n ca c

18

L LUN V THC TIN CUC SNG ch tp trung quan liu bao cp. V vy, ci cch nn hnh chnh nh nc tr thnh ni dung trng tm ca Hi ngh Ban chp hnh Trung ng ln th tm kho VII. Ti Hi ngh ny, Ban chp hnh Trung ng ng cng nu l do ti sao phi ci cch mt bc nn hnh chnh nh nc, v sao ci cch hnh chnh l trng tm ca vic kin ton b my nh nc. Quan im ca ng cng sn Vit nam v ci cch hnh chnh l nht qun t i hi VII ca ng, c tip tc khng nh i hi ton quc ln th VIII v Hi ngh Ban chp hnh Trung ng ln th Ba, th By (kho VIII). Ci cch hnh chnh tr thnh mt ni dung, mt vn bc xc c cp n trong cc k hp Quc hi, trong cc phin hp Chnh ph, thu ht s quan tm ca ng o cc tng lp nhn dn trong v ngoi nc. Qua thc tin xy dng v kin ton chnh quyn nhn dn trong hn na th k (1945-2000), c bit l trong thi k i mi, ti Hi ngh Ban chp hnh Trung ng ln th Tm (kho VII), ng ta xc nh nm quan im c bn c tnh nguyn tc v xy dng nh nc cn phi c qun trit trong ch o ci cch hnh chnh Nh nc: Mt l, xy dng nh nc x hi ch ngha ca nhn dn, do dn v v nhn dn, ly lin minh giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v tng lp tr thc lm nn tng do ng cng sn lnh o. Thc hin y quyn dn ch ca nhn dn, gi nghim k cng, x hi, chuyn chnh vi mi hnh ng xm phm li ch ca t quc v ca nhn dn. Gi vng bn cht giai cp ca Nh nc trong qu trnh ci cch b my Nh nc l nguyn tc c ngha ch o cc hnh ng thc tin khi tin hnh ci cch, bo m cho qu trnh vn ng v pht trin theo con ng x hi ch ngha. gi vng bn cht ca Nh nc ta, trc ht phi qun trit t tng ca giai cp cng nhn t vic ci cch th ch, b my n c con ngi trong b my y. ng thi, Nh nc cng phi mang tnh dn tc, tnh nhn dn su sc. l Nh nc ca nhn dn do nhn dn v v nhn dn. m bo trn thc t quyn lc Nh nc thuc v nhn dn. Gi vng bn cht giai cp cng nhn ca Nh nc ta trong qu trnh i mi i hi tng bc hon thin v m rng dn ch x hi ch ngha, pht huy quyn lm ch ca nhn dn trn mi lnh vc. Tuy nhin dn ch phi i i vi k cng, k lut. Do vy cng vi qu trnh dn ch ho phi thc hnh chuyn chnh vi nhng hnh vi xm phm li ch ca nhn dn, li ch ca quc gia. Hai l, quyn lc nh nc l thng nht, c s phn cng v phi hp cht ch gia cc c quan nh nc trong vic thc hin ba quyn: lp php, hnh php v t php. y va l quan im ch o qu trnh ci cch xy dng b my Nh nc va l nguyn tc t chc v hot ng ca b my Nh nc. Trc ht quan im ny ch r vic t chc hot ng ca Nh nc ta khng theo nguyn tc phn quyn nh nhiu chnh th ca cc nc khc. Mc du so vi vic t chc quyn lc ca nh nc, trn thc t, nguyn tc phn chia quyn lc theo hc thuyt tam quyn phn lp c nhng tin b v u vit. V vy, cho d cc hc gi t sn c gng phn chia quyn lc mt cch c th nh th no i chng na th quyn lc nh nc t sn xt v bn cht giai cp trc sau vn nm trong tay giai cp t sn cm quyn. Do vic khng tha nhn nguyn tc phn chia quyn lc trong t chc v hot ng ca b my nh nc ta l gi vng bn cht ca giai cp kiu mi. Nguyn tc quyn lc nh nc l thng nht th hin quyn lc nh nc thuc v nhn dn. Nhn dn l ch th duy nht thc hin quyn lc ca Nh nc, Khi ci cch b

19

L LUN V THC TIN CUC SNG my nh nc qun trit nguyn tc ny i hi thit k b my sao cho li ch ca nhn dn c m bo. l mt Nh nc m mi quyn hn v hiu lc u nhn dn. Nhn dn c quyn by t ch ca mnh mt cch trc tip (bng dn ch trc tip) hoc thng qua i biu ca mnh, bin ch thnh ch ca Nh nc, thnh quy phm c tnh bt buc chung i vi mi thnh vin ca x hi (dn ch i din). Quan im c tnh nguyn tc ni trn ch r quyn lc nh nc thng nht, nhng khng c ngha khng c s phn cng v phi hp gia cc c quan nh nc trong vic thc hin quyn lp php, hnh php v t php. iu c ngha l trong qu trnh ci cch v xy dng nh nc phi ch trng xc nh r chc nng, quyn hn v nhim v ca cc s quan trong vic thc hin ba quyn hn ch s lng quyn, chng cho v cn tr cng vic ca nhau. Tuy nhin, khng phi v phn cng , phn nhim v rch ri m cc c quan nh nc quay lng li vi nhau, khng phi hp vi nhau. S phn tch trn y cho thy hiu qu cng tc lp php, cng tc xt x c mi quan h tc ng rt ln n cht lng cng tc hnh chnh v hot ng ca cc c quan hnh chnh. T cho thy r ngha ca ch trng, quan im m ng ta nu ra trong Ngh quyt Hi ngh Ban ci cch hnh chp hnh Trung ng ln th tm kho VII: Tip tc xy dng v kin ton nh Nh nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam, trng tm l ci cch hnh chnh Nh nc. ng thi, cng t quan im th hai ny cho thy ci cch hnh chnh khng phi l cng vic ring ca h thng hnh php ca Chnh ph m cn l cng vic ca c h thng lp php - t php, ca c h thng chnh tr nhm to ra s ng b, n khp v hiu qu thit thc trong tin trnh ci cch hnh chnh. Ci cch hnh chnh cng phi kt hp cht ch vi i mi t chc v hat ng ca Quc hi, ca cc c quan t php. Ba l, qun trit nguyn tc tp trung - dn ch trong t chc v hot ng ca Nh nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam. y l nguyn tc nn tng trong t chc v hot ng ca h thng chnh tr ni chung v ca b my ta ni ring. Xa ri nguyn tc ny b my nh nc km hiu lc v sc mnh, x hi tt yu s ri vo tnh trng hoc l v chnh ph hoc l c on chuyn quyn. Qun trit nguyn tc ny trong ci cch b my nh nc phi th hin trn nhiu mt. T xy dng php lut n cc hot ng t thin c th .Tuy nhin, biu hin c bn nht vn l th hin cch thc t chc v phn cng quyn lc gia cc c quan nh nc, s phn cp gia chnh quyn Trung ng v a phng, ch giao quyn v t chu trch nhim gia c nhn v tp th. Ni dung ca nguyn tc tp trung dn ch thng c th hin cc ch nh php l v bu c, b nhim, ra quyt nh, mi quan h gia c quan cp trn vi c quan cp di, gia c nhn ph trch vi tp th lnh o. Trong mi loi c quan khc nhau th ni dung ca nguyn tc tp trung dn ch biu hin cng khc nhau do ph thuc vo chc nng, nhim v ca tng c quan. Khi i mi v xy dng, ch trng tng cng lnh o v iu hnh tp trung thng nht ca Trung ng, nhng ng thi phi pht huy trch nhim v tnh nng ng, ch ng ca a phng, khc phc khuynh hng phn tn cc b v tp trung quan liu. Bn l, tng cng php ch x hi ch ngha, xy dng Nh nc php quyn Vit Nam XHCN, qun l x hi bng php lt, ng thi coi trng gio dc, nng cao o c x hi ch ngha.

20

L LUN V THC TIN CUC SNG y l quan im c ngha c bit quan trng ch o sut qu trnh ci cch v xy dng Nh nc. Bi v c tng cng php ch, xy dng Nh nc php quyn, qun l nh nc bng php lut mi m bo cho Nh nc ta gi vng c bn cht giai cp , quyn lc Nh nc mi thng nht v tp trung ni nhn dn v nguyn tc tp trung dn ch mi c iu kin bo m tr thnh hin thc. cn chnh l ni dung c bn ca vic tip tc ci cch v xy dng Nh nc ta. Tng cng php ch x hi ch ngha, xy dng nh nc php quyn Vit Nam v qun l x hi bng php lut tuy l nhng khi nim c ni hm ring ca mnh, nhng u c mt im chung ging nhau l cao vai tr ca php lut trong i sng nh nc v x hi. V vy, qu trnh tip tc ci cch b my nh nc, xy dng v hon thin Nh nc ta l qu trnh tng cng vai tr ca php lut, lm cho php lut gi vng c a v ti cao trong i sng nh nc v x hi. Nhn t con ngi c cao th hin qua php lut, v ni dung cng nh hnh thc. Mun lm c iu , phi qun trit quan im tng cng php ch, xy dng Nh nc php quyn Vit Nam v qun l x hi bng php lut trong qu trnh ci cch, i mi b my nh nc. ng thi coi trng gio dc nng cao o c x hi ch ngha, kt hp s iu chnh cc quan h x hi c bn khng ch bng cc quy phm php lut, m cn bng cc quy tc o c mi. Nm l, tng cng vai tr lnh o ca ng i vi Nh nc da trn c s i mi v chnh n ng, bao gm i mi ni dung v phng thc lnh o ca ng. y l nhn t bo m cho qu trnh ci cch b my Nh nc v xy dng Nh nc ta gi vng c bn cht x hi ch ngha, chng c nhng nguy c chch hng. V vy, tng cng s lnh o ca ng chng nhng l quan im ch o qu trnh ci cch xy dng b my nh nc, m cn l nguyn tc t chc v hot ng ca chnh b my Nh nc. Tuy nhin, trong iu kin hin nay, tng cng vai tr lnh o ca ng i vi Nh nc, phi gn lin v da trn c s i mi v chnh n ng, bao gm i mi c ni dung v phng thc lnh o ca ng i vi Nh nc. VN DNG T TNG H CH MINH V PHT TRIN NNG NGHIP VO S NGHIP I MI NN NNG NGHIP NC TA HIN NAY Th.S. Nguyn Th Hi Vn T tng H Ch Minh v pht trin nng nghip l mt b phn trong h thng t tng kinh t ca Ngi, l mt mu mc ca s vn dng sng to nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc Lnin v nhng quy lut kinh t khch quan vo hon cnh lch s c th ca Vit Nam. T tng v pht trin nng nghip ca H Ch Minh v ang l nhng c s l lun cho ng li pht trin kinh t ni chung, ng li pht trin kinh t nng nghip, nng thn ni ring ca ng ta. Theo H Ch Minh nn nng nghip ton din l nn nng nghip bao gm c: nng nghip, lm nghip, ng nghip, c c cu kinh t ni b ngnh hp l, cn i, hi ho, b sung cho nhau cng pht trin mnh m theo hng sn xut hng ho ln, hiu qu kinh t cao v bn vng. nc ta, vai tr ca nng nghip cng c Ch tch H Ch Minh khng nh t rt sm. Trong th gi in ch, nng gia Vit Nam ngy 11/4/1946, Ngi vit: Vit Nam l mt nc sng v nng nghip. Nn kinh t nc ta ly canh nng lm gc. Trong cng

21

L LUN V THC TIN CUC SNG cuc xy dng nc nh, Chnh ph trng mong vo nng dn, trng cy vo nng nghip mt phn ln. Nng dn ta giu th nc ta giu. Nng nghip ta thnh th nc ta thnh1. Tri qua cc k i hi, i hi i biu ton quc ln th X ca ng tng kt 20 nm thc hin cng cuc i mi t nc, tip tc nhn mnh: Hin nay v trong nhiu nm ti, vn nng nghip, nng dn v nng thn c tm chin lc c bit quan trng. Phi lun lun coi trng y mnh cng nghip ha, hin i ha nng nghip, nng thn hng ti xy dng mt nn nng nghip hng ha ln, a dng, pht trin nhanh v bn vng, c nng sut, cht lng v kh nng cnh tranh cao2. pht trin nn nng nghip ton din, hiu qu v bn vng, i hi ch ra cc nh hng ln l; cn phi y nhanh qu trnh chuyn dch c cu nng nghip v kinh t nng thn, chuyn mnh sang sn xut cc loi sn phm c th trng v hiu qu kinh t cao. Quy hoch din tch sn xut lng thc n nh, m bo vng chc an ninh lng thc. Pht trin mnh chn nui theo hng quy m ln, an ton dch bnh v bn vng v mi trng. Xy dng cc vng sn xut nng sn hng ha tp trung gn vi vic chuyn giao cng ngh sn xut, ch bin v bo qun. Tip tc thc hin c hiu qu chng trnh bo v v pht trin rng. Pht trin nui trng thy sn theo hng sn xut hng ha ln i i vi bo v mi trng sinh thi. y mnh pht trin cng nghip v dch v nng thn, nht l nhng ngnh ngh s dng nhiu lao ng, coi y l phng hng chnh to ra nhiu vic lm mi, gp phn tng nhanh thu nhp cho nng dn. K t khi bc vo thi k y mnh CNH HH, di s lnh o ca ng, nng nghip, nng thn c nhiu thay i. Mc d t nng nghip ngy cng b thu hp trong qu trnh CNH, th ha, nhng gi tr sn xut nng nghip v thy sn vn tng hng nm (xem bng di).

Lnh vc sx Nng nghip lm nghip 128.519

Tng sn phm nng nghip lm nghip v thy sn theo gi thc t phn theo ngnh kinh t n v: T ng 2004 2005 2006 2007 2008 2009 143.037 160.462 186.462 271.47 7 285.030

Thy sn

32.947 38.335 46.124 58.409 51.756 Ngun : Tng cc Thng k thng 9/ 2010 iu ng ni l Vit Nam t mt nc phi nhp khu 1/3 lng thc mi nm, gi y nc ta vn ln ng th nht v xut khu ht tiu, th hai v xut khu go, c ph v
1
2

27.474

. H Ch Minh (2002), Ton tp, Tp 4, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni. . ng Cng sn Vit Nam (2006), Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni. 22

L LUN V THC TIN CUC SNG ht iu, th t v cao su. hnh thnh nhiu vng sn xut hng ha tp trung quy m ln vi t trng sn phm hng ha v xut khu t cao, hnh thnh cc mi lin kt gia sn xut, ch bin, tiu th v xut khu hng ha nng sn. Th trng i vi hng ha nng nghip v cc vng nng thn pht trin mnh, thc y vic nng cao nng sut v cht lng sn phm hng ha nng nghip. y l nhng nhn t rt quan trng to ng lc cho nng nghip pht trin ph hp vi xu th chung ca nn kinh t, gp phn nh hnh con ng cng nghip ha t nc trong nhng nm ti. Mc d, sn xut nng, lm, ng nghip nc ta t c nhng thnh tu ln, nhng nhn chung tc tng trng ton ngnh vn cn thp, nhiu ngun tim nng to ln trong nng nghip vn cha c khai thc c hiu qu. C cu kinh t nng nghip vn trong tnh trng lc hu v chuyn dch chm. Ngnh trng trt vn chim t trng rt ln trong gi tr sn xut ca ton ngnh, trong khi t trng chn nui tng i thp v t trng dch v khng ng k. Trong vng 20 nm qua, t trng trng trt dao ng trong khong 75,4 - 77,9%; t trng chn nui trong khong 17,8 - 22,4%; t trng dch v trong khong 2,1- 2,9%. Thc t cho thy, sn xut nng nghip nc ta vn l ngnh sn xut sn phm th, chn nui, dch v nng thn cha pht trin. Hn na sn xut nng nghip nhiu ni cn mang nng tnh cht c canh, manh mn, t pht. C cu sn xut gia cc nhm cy trng, nhng nm gn y tuy c tin b so vi trc, song t trng nhm cy lng thc vn chim u th tuyt i trong c cu gi tr sn xut ngnh trng trt, t trng cc nhm cy khc nh rau u, cy cng nghip, cy n qu,... tuy c tng, nhng t trng v tc rt hn ch. Khi quan h cung - cu lng thc trn th gii thay i, th trng la go bo ha, vic nhiu a phng vn trong xu hng duy tr c canh cy la l khng hp l; th mnh ca nn nng nghip nc ta l sn xut cy rau qu, cy cng nghip, cy ly gvn cha pht huy c ht tim nng. Thm nhun t tng ca Ch tch H Ch Minh, ng ta lun coi trng vai tr ca tin b khoa hc, k thut v ng dng vo trong qu trnh sn xut nng nghip. Ngay sau khi nc nh thng nht, i hi i biu ton quc ln th IV ch r cn phi tp trung pht ng phong tro qun chng y mnh thy li ha, bo m ti tiu ch ng; lm tt vic ci to t, khc phc bc mu, chua mn, chng xi mn; xy dng h thng ging quc gia, cung cp cc loi ging mi c nng sut cao; p dng nhng thnh tu mi ca khoa hc k thut nng nghip, pht huy u th ca nng nghip nhit i; y mnh c kh ha nhng vng la trng im v tin hnh tng bc c kh ha cc vng khai hoang, i hi i biu ton quc ln th V ca ng ch trng a nng nghip mt bc ln sn xut ln x hi ch ngha v tip tc khng nh mt trong nhng nhim v hng u pht trin sn xut nng nghip l y mnh cch mng khoa hc - k thut trong nng nghip, tch cc xy dng c s vt cht k thut, hin i ha mt bc nng nghip. i hi i biu ton quc ln th VI ca ng ch r nhng yu km trong vic ng dng tin b khoa hc k thut vo sn xut nng nghip v yu cu u t cho nng nghip phi ng b t sn xut n ch bin, vn chuyn, bo qun c nhiu sn phm cui cng. M rng v hon chnh cc h thng thy li; ng dng rng ri nhng thnh tu khoa hc v tin b k thut, c bit l cng ngh sinh hc, a vo s dng ph bin v n nh cc loi ging mi; p ng y v kp thi nhu cu v phn bn, thuc tr su, thuc th y; tng thm sc ko, bo m cng c thng v cng c ci tin thc hin

23

L LUN V THC TIN CUC SNG tng bc v c trng im vic c gii ha; h thp mc h hao nng sn trong cc khu thu hoch, bo qun, vn chuyn, ch bin, ch ng phng, chng lt bo. Qun trit t tng ca H Ch Minh, i hi i biu ton quc ln th IX ca ng yu cu cc cp b ng cn phi tng cng s ch o v huy ng cc ngun lc cn thit y nhanh cng nghip ha, hin i ha nng nghip v nng thn. Tip tc pht trin a nng nghip, lm nghip, ng nghip ln mt trnh mi bng ng dng tin b khoa hc v cng ngh, nht l cng ngh sinh hc; y mnh thy li ha, c gii ha, in kh ha; quy hoch s dng t hp l; i mi c cu cy trng, vt nui, tng gi tr thu c trn mt n v din tch; gii quyt tt vn tiu th nng sn hng ha. u t nhiu hn cho pht trin kt cu h tng kinh t v x hi nng thn. Pht trin cng nghip v dch v, cc ngnh ngh a dng, ch trng cng nghip ch bin, c kh phc v nng nghip, cc lng ngh, chuyn mt b phn quan trng lao ng nng nghip sang khu vc cng nghip, dch v, to nhiu vic lm mi; nng cao cht lng ngun nhn lc, ci thin i sng nng dn v dn c nng thn. i hi i biu ton quc ln th X ca ng, trn c s nh gi kt qu thc hin Ngh quyt i hi IX, tng kt 20 nm thc hin cng cuc i mi t nc yu cu cc cp, cc ngnh cn y mnh hn na vic nghin cu v chuyn giao khoa hc cng ngh, nht l ging v k thut vo sn xut; tng cng h thng khuyn nng, khuyn lm, khuyn ng, th y, bo v thc vt v cc dch v k thut khc nng thn, to s t ph v nng sut, cht lng, hiu qu trong nng, lm, ng nghip; trin khai n c s chng trnh ng dng cng ngh sinh hc, nng cao cht lng ging cy trng, vt nui, k c ging thy sn; ch p dng cng ngh cao sn xut nng sn, thc phm sch theo tiu chun quc t v xy dng cc khu nng nghip cng ngh cao. ng li ca ng nh trn, chng t ng ta lun trung thnh vi Di hun ca Ch tch H Ch Minh. Chnh nh s quan tm lnh o, ch o ng n ca ng v Nh nc v vic a tin b khoa hc, k thut - cng ngh ng dng vo sn xut nng nghip, m nhng nm qua sn xut nng nghip nc ta c nhng bc pht trin ng k. Ngy nay, d cng nghip v th c tng trng nhanh n my, cng khng duy tr ni nu nng nghip khng mnh, nng thn khng giu. Ch tch H Ch Minh cng khng nh: nng thn giu c s mua nhiu hng ha ca cng nghip sn xut ra, ng thi s cung cp y lng thc, nguyn liu cho cng nghip v thnh th, nh th l nng thn giu c gip cng nghip pht trin. Cng nghip pht trin li thc y nng nghip pht trin mnh hn na3. Mun lm c iu i hi ng v Nh nc cn phi c nhng chnh sch mi, n nh v lu di a nng nghip, nng thn tip tc pht trin. Ti liu tham kho

1. H Ch Minh (2002), Ton tp, Tp 4, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni. 2. ng Cng sn Vit Nam (2006), Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb
Chnh tr quc gia, H Ni.
3

. H Ch Minh (2002), Ton tp, Tp 10, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni

24

L LUN V THC TIN CUC SNG

3. H Ch Minh (2002), Ton tp, Tp 10, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni. 4. Nguyn Danh Sn (2010), Nng nghip, nng thn, nnng dn Vit Nam trong qu
trnh pht trin t nc theo hng hin i, NXB Khoa hc x hi, H Ni. 5. http://www.gso.gov.vn

25

L LUN V THC TIN CUC SNG THCH THC I VI GIA NH VIT NAM HIN NAY XU HNG V GII PHP TS. Ng Th Ngc Anh Khoa L lun c s- Hc vin Hnh chnh Gia nh l t bo ca x hi, ni duy tr ni ging, l mi trng quan trng hnh thnh, nui dng v gio dc nhn cch con ngi, bo tn v pht huy vn ho truyn thng tt p, chng li cc t nn x hi, to ngun nhn lc phc v s nghip xy dng v bo v T quc. Tri qua nhiu th h, gia nh Vit nam c hnh thnh v pht trin vi nhng chun mc gi tr tt p gp phn xy dng bn sc vn ho dn tc. Qua nhiu thi k pht trin, cu trc v quan h trong gia nh c nhng thay i nhng chc nng c bn ca gia nh vn tn ti v gia nh vn l mt nhn t quan trng, khng th thiu trong s pht trin kinh t, x hi ca t nc. Nh Ch tch H Ch Minh ni Nhiu gia nh cng li mi thnh x hi, gia nh tt th x hi mi tt, x hi tt th gia nh cng tt. Ht nhn ca x hi l gia nh. Qu trnh cng nghip ho, hin i ho, th ho v hi nhp quc t to ra nhiu c hi v iu kin, ng thi cng t gia nh v cng tc qun l nh nc v gia nh trc nhiu kh khn v thch thc. Mt tri ca c ch th trng v li sng thc dng tc ng mnh ti cc gi tr o c truyn thng v li sng lnh mnh trong x hi v tng gia nh. Thc trng v thch thc: Quy m h : Vic thay i quy m gia nh to iu kin cho vic thc y mi quan h bnh ng, dn ch trong gia nh. iu ny cn ng ngha vi vic gim tc tng dn s, nng cao cht lng dn s, nng cao cht lng ngun nhn lc, p ng yu cu ca thi k y mnh CNH, HH t nc. Tuy nhin, vic gim sinh cng t ra mt s vn i vi vic chm sc sc khe, m bo an sinh cuc sng cho ngi cao tui. y cng l mt thch thc i vi vic m bo s bn vng ca gia nh trong xu th chung. Trong thp nin 80 90, th k XX, Vit Nam thc hin kh tt chnh sch dn s k hoch ha gia nh vi mc tiu: Mi cp v/chng ch nn c t 1-2 con; 1. Nng cao tui kt hn ca cc cp v/chng; 2. Khong cch mi ln sinh l 5 nm Nm 1989 2003 S con trung bnh T l tng dn s t nhin 3,8 2,3 2,2 1,47

1.

S con trung bnh ca mt ph n trong tui sinh nm 1999 H Ni, tp. H Ch Minh, Nng, Hi Phng, Bnh Dng t v thp hn mc sinh thay th (2,15%). Ngun: K yu cng trnh khoa hc v DS/KHHG giai on 1998-2003 Nhng mt vi nm gn y, vn gia tng dn s li l ting chung bo ng trn phm vi ton quc. Theo bo co ca Tng cc Dn s nm 2008, c 39/64 tnh/tp mc sinh tng, trong 34 tnh/tp c t l sinh con th 3 tng. Vi mc tng dn s nh vy

26

L LUN V THC TIN CUC SNG t gy tc ng khng tt i vi vic nng cao cht lng cuc sng ca mi ngi dn v tng gia nh. Hin Vit Nam c 86,5 triu dn, ng th 15 trn th gii, nhng cht lng dn s ng th 108/177 nc, khu vc, vng lnh th. 2. Vn ly thn, ly hn c xu hng gia tng Nhng nm gn y, tnh trng ly hn nc ta tr thnh mt vn ng bo ng, s v ly hn ngy mt tng. Nm 1991 l 22.000 v n nm 1998 ln ti 44.000 v. Nm 1998, ti TP H Ch Minh, ly hn chim 20% trong tng s cc cp kt hn, H Ty l 17%. Trc y, nguyn nhn ch yu dn n ly hn l do phong tc tp qun lc hu hn nhn b cha m p buc, to hn, a th... Cn hin nay nguyn nhn dn n ly hn rt a dng: ngoi tnh, c chc c quyn ri ht hi v con, b li ko vo cuc tnh mi, mu thun v chng, m tn d oan... nhng mu thun v chng, bo lc gia nh vn l nguyn nhn chnh. Nhiu trng hp mu thun v chng dn n hnh vi nh p, ngc i v. Nm 1998, t l ly hn v mu thun v chng l 50% H Ni, 64% TP H Ch Minh, ring Ty Ninh l 86%. Mt hin tng ng quan ngi l tnh trng ly thn ang c xu hng gia tng. Do mu thun v chng, do con ci h hng, do hon cnh x hi, mt s cp v chng khng th tip tc chung sng vi nhau, nhng hoc v a v x hi, v danh d dng tc, v con ci... h khng mun ra ta lm th tc ly hn nn chp nhn cnh sng ly thn. Thc t ny xy ra ngy cng nhiu, nht l cc th. Ly hn v ly thn u e da s bn vng vn c ca gia nh, nh hng n cuc sng ca cc thnh vin, c bit l tr em. Theo nh gi kho st th cha m ly hn l mt trong nhng yu t quan trng dn n tnh trng tr em b nh i lang thang v phm php. 3. Xut hin nhiu dng gia nh: gia nh khng hn th, gia nh tm, gia nh ng tnh... - Gia nh khng hn th l loi gia nh khng c php lut cng nhn. Thc t, nht l vng nng thn, vng su, vng xa loi hnh gia nh ny vn tn ti . Dng gia nh ny c 2 loi: i nam n c thn yu nhau v t chung sng vi nhau khng c s chng nhn t cp c thm quyn v loi th hai l mt trong hai bn kt hn ri nn khng th ng k kt hn c na. - Gia nh tm (gia nh sng th). Loi hnh gia nh ny thng km bn vng, sng th mt thi gian ri chia tay nhau. Khi tan v, ph n thng chu nhiu thit thi hn. Hin tng ny xut hin ch yu cc cp nam n sinh vin - Gia nh ng tnh: ng tnh luyn i cn l vn kh mi m Vit Nam v 13863 ch xut hin nc ta trong nhng nm gn y, Lut Hn nhn13743 nh nm 2000, v gia 14000 12417 Nh nc ta khng tha nhn loi hnh gia nh ny. 11358 4. Hn nhn c yu t nc ngoi 12000 nhn vi ngi nc ngoi cng l mt trong nhng vn gy bc xc trong Hn i sng gia nh v d lun x hi; thu ht s quan tm ca nh nc v x hi. c bit l 10000 8482 hn nhn gia ph n Vit Nam vi cng dn i Loan, Hn Quc trong thi gian gn y c nhiu biu hin tiu cc bi mt s trng hp, ng c kt hn khng phi v tnh yu 8000 thng, s ng cm hay trch nhim m xut pht t nhng tnh ton li ch (c li v vt cht, hy vng c i i) S thiu hiu bit v lut php, v hn nhn v gia 5035 6000 nh, v li sng vn 4827 ho, ngn ng ca nhng quc gia khc nhau y nhng gia nh

4000 2000 0

3351

27

2423

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

L LUN V THC TIN CUC SNG la chn vic g con gi ca mnh cho nhng ngi n ng ngoi quc hon ton xa l nh i li nhng li ch trc mt. Nhng cuc kt hn ny em li nhiu hu qu tiu cc cho nhiu gia nh ni ring v cho x hi ni chung nh vic ph n Vit Nam b hnh h, vi phm quyn con ngi; vn tr em l con ci ca cc cuc hn nhn ny gp kh khn trong vic ti ho nhp vo x hi Vit Nam v nc tip nhn cng dn n Vit S cp hn nhn i Vit t nm 1996 3/2004
14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 3351 4827 5035 2423 8482 13863 12417 13743 11358

Ngun: Vn phng i din kinh t-vn ha i Bc ti tp.H Ch Minh, 02/4/2004. 5. Khong cch giu - ngho Trong iu kin kinh t m, qu trnh th ha to ra s pht trin ngy cng mt cn i gia thnh th v nng thn. thnh th kinh t pht trin, ngi dn thnh th c trnh chuyn mn cao nn thng lm nhng cng vic c thu nhp cao v tr nn giu c. Trn phm vi ton quc, khong cch trung bnh v thu nhp gia cc h giu - ngho c xu hng tng nhanh (giai on 1960 1970 l 1,5 ln n giai on 1990 1997 ln ti 8 ln). nng thn, min ni, nng nghip vn l mt ngnh sn xut c bn, khng th thay i. Hiu qu u t cng nh thu nhp ca ngi lao ng nng nghip thp so vi cc ngnh ngh khc nn tnh trng phn ha giu ngho ngy cng tng. Nu ly 5% s h giu nht v s h ngho nht so snh th s chnh lch v thu nhp gia 2 nhm ny l 20 ln. Gn y, ng v Nh nc ta c nhng chnh sch, ngun lc u t cho cc vng nng thn, vng su, vng xa nn thu nhp v i sng khu vc ny c nng ln tng bc. 6. Nn tht nghip, di dn t do pht trin Qu trnh pht trin kinh t - x hi theo hng cng nghip, hin i tt yu xy ra tnh trng d tha lao ng ph thng th v c nng thn, ngi dn ch yu l lm nng nghip, khng c o to ngh, nhng do t nng nghip ngy mt b thu hp, h phi ra thnh th kim sng. Tnh trng ny khin cho nn tht nghip, di dn t do pht trin. Theo s liu ca Tng cc thng k, nm 1998, t l tht nghip c nc l 1,6%; T l tht nghip trong tui lao ng nm 1999 l 7,4%. Tnh trng di dn t do khin cho vic qun l nhn khu, h khu (c ni n v ni i) gp nhiu kh khn. Ch c 17% s ngi c hi c ng k h khu thng tr ti H Ni (di dn thng thng), a s di dn ma v khng ng k h khu.

28

L LUN V THC TIN CUC SNG 7. Vn nui dng, chm sc ngi gi, ngi khng c kh nng lao ng trong gia nh T l ngi cao tui Vit Nam ngy cng gia tng. Nm 1979, t l ny ch chim 7,1%, nm 1989 tng ln 7,2%, nm 1999 l 8,1%, nm 2007 l 9,6%. Hin nay, xu hng gi ha dn s Vit Nam ang din ra kh nhanh. S thu hp quy m gia nh cng vi xu hng ht nhn ha gia nh dn n nguy c ngi gi d ri vo hon cnh c n, kh khn trong vic chm sc c v vt cht ln tinh thn. y l mt vn mi i Vit Nam. Vn t ra khi dn s b gi ho l cn quan tm, chm sc ngi cao tui nh th no. Vit Nam tri qua mt thi gian di chin tranh nn a s ngi cao tui t c iu kin tch lu; bo him x hi cha c quan tm (nht l nng thn). V vy, gia nh vn l ch da ch yu ca ngi cao tui. Tuy nhin, do thiu kin thc v y t, kinh t kh khn nn vic chm sc sc kho cho ngi cao tui ti gia nh cng b hn ch. 8. Bo lc gia nh ngy mt gia tng, biu hin di mi hnh thc Bo lc gia nh l hnh vi c ca thnh vin gia nh gy tn hi hoc c kh nng gy tn hi v th cht, tinh thn, kinh t i vi thnh vin khc trong gia nh. Bo lc gia nh xy ra nhiu ni trong c nc, cc i tng c trnh , nhn thc khc nhau v li nhng hu qu nng n, tc ng xu n i sng x hi, n cng ng, nhng nghim trng hn l s vi phm quyn con ngi, xm phm danh d, nhn phm v tnh mng ca ngi dn m ch yu l ph n, tr em, ngi gi. Nguyn nhn gy BLG rt a dng, ph thuc vo qu trnh gio dc, trnh nhn thc, vn ha ng x v hon cnh sng ca mi ngi, k c s th , thiu trch nhim t pha c quan nh nc, t chc, on th x hi Mc d cha c s liu chnh thc trn quy m c nc v tnh hnh bo lc gia nh, song kt qu kho st ca y ban cc vn x hi ti 8 tnh/thnh ph trong 2.000 ngi c hi v cc nghin cu khc cho thy hng nm 2,3% gia nh c cc hnh vi bo lc v th cht (nh p), 25% gia nh c hnh vi bo lc tinh thn v 30% cp v chng xy ra hin tng p buc quan h tnh dc 9. T nn x hi: mi dm, c bc nghin ht ma tu... Hin nay, tnh trng nghin ht, c bc, mi dm, tr em h, him ho HIV/AIDS...ngy mt gia tng. y l nguy c ln, i hi cc gia nh phi c s ng gp tch cc, ch ng phng chng cc loi t nn x hi ngay ti gia nh v cng ng. Theo thng k ca Cc phng chng t nn x hi, nm 2002 s gi bn dm trn ton quc l 51.390, tng 39.6% so vi nm 2001; c 11 vn ngi nghin ma tu trong c nhng a phng c t l ngi nghin cao nh thnh ph H Ch Minh 2,8 vn; H ni 1,1 vn; Lai Chu 8000 ngi. Trong s 51.846 ngi b nhim HIV tnh ti 31/10/ 2002, c 3.54% l gi bn dm. Mc d phn ln s ngi nhim HIV/ AIDS l do nghin chch ma tu v qua hot ng mi dm, song cc bin php kim sot ng ly lan cha c trin khai rng. Bn cnh , s kt hp gia mi dm v nghin ma tu ang gia tng s lm cho dch bng pht mnh trong tng lai nu khng c bin php kim sot ph hp. T l gi mi dm b nhim HIV mt s c s cha bnh mt s tnh, thnh ph ln mc kh cao ( dao ng t 40 n 60 %). Trong khi cha kim sot c tnh trng nghin ht ma tu v mi dm th bin php ngn chn s bng pht bnh hu hiu nht l cc bin php can thip tm thi.

29

L LUN V THC TIN CUC SNG 10. S tr em h, vi phm php lut ngy mt tng Theo bo co ca Cc Bo v, chm sc v gio dc tr em, s tr lang thang nm 1998 l 19.048 em, nm 2000 ln ti 22.423 em. Tr nghin ma tu nm 1998 c 2.755 em, nm 2000 l 2008 em. T l tr v thnh nin phm ti trong s cc b co tng ln hng nm: ti phm v trm cp nm 1998 chim 7.48%, nm 2000 l 9.86%; ti phm ma tu nm 1998 chim 0.9%, nm 2000 ln ti 2.83%. Nhng con s trn cho thy, s lng tr em c cc hnh vi sai lch, vi phm php lut ngy cng cao, mc vi phm ngy mt phc tp v nghim trng. 11. V tr, vai tr ca cc thnh vin trong gia nh c s thay i. Vai tr ca ngi ph n trong gia nh c s thay i ng k. X hi pht trin, ph n tham gia cc hot ng x hi, cng chng con ng gp chung vo thu nhp gia nh. V vy, t a v ph thuc vo chng, do phong tc lc hu th ngy nay, ph n, nht l ph n th c nhiu iu kin thc hin nhng vai tr mi do x hi giao ph, dn khng nh c v th ca mnh trong gia nh v x hi. Vic quan tm, chm sc, gio dc tr em cng c s thay i c bn. S bt bnh ng gia b trai v b gi cng dn c khc phc. Trong i b phn cc gia nh ngy nay, b trai v b gi c nui dng v dy d nh nhau. S chuyn i ng k v nhn thc, hnh vi ca i b phn dn c v vn ny v v cng tc KHHG gp phn lm cho mc sinh gim nhanh. Trc y, ngi gi gi v tr tr ct trong gia nh, h l ngi quyt nh nhng vn ln ca gia nh. Nay, con ci l lao ng chnh, em li thu nhp chnh cho gia nh nn gi vai tr l ngi ch gia nh, ngi gi tr thnh ph thuc, nht l i vi ngi cao tui khu vc nng thn, khng c lng hu hay tr cp x hi. V th, nhiu ngi gi phi ra ng kim sng, lao ng vt v, phi xin n ng ph. Cn c chnh sch, bin php quan tm n ngi cao tui nh xy dng nh dng lo, trung tm y t chm sc ngi cao tui Bn cnh nhng thch thc nu trn, hin nhiu gia nh Vit Nam vn ang phi gnh chu nhng hu qu nng n ca chin tranh. Hng trm ngn tr em nn nhn ca cht c da cam; Nhng mt mt, au thng ca hng triu gia nh trong chin tranh sau hn ba chc nm qua vn cha th b p. Qu trnh ton cu ha l mt tt yu, Vit Nam gia nhp T chc thng mi quc t mt mt l c hi cho c nc y nhanh tin trnh cng nghip ha- hin i ha; nhng mt khc, vic chuyn hng ngnh ngh cho nhng h gia nh lm nng nghip trong qu trnh th ho v pht trin cng nghip cha c quan tm ng mc cng y khng t gia nh gp kh khn trong vic n nh ni sinh sng, ngh nghip... Xu hng pht trin 1.Gia nh ht nhn dn chim u th Hin nay Vit Nam, m hnh gia nh gm c b, m v cc con l ph bin. Hai phn ba s h gia nh Vit Nam l gia nh ht nhn. Nm 1994, t l h gia nh ht nhn l 66,6% (thnh th 63,0%, nng thn 67,4%). Vic pht trin gia nh hai th h l mt xu th khch quan, to iu kin thc y cc mi quan h bnh ng, dn ch trong gia nh, to c hi cho cc gia nh pht trin kinh t. 2.V th ca ngi ph n trong gia nh v cng ng c nng cao mt bc

30

L LUN V THC TIN CUC SNG Ngi ph n c vai tr rt quan trng trong gia nh v x hi. Bi, h thc hin c hai chc nng: lao ng gia nh v lao ng x hi. H cn l ngi nui dy, to dng nn nhn cch ca con ci ngay t thu lt lng n khi trng thnh; gp phn to ngun nhn lc cho s nghip xy dng v bo v t nc. Cc gii php c bn 1.Nng cao nhn thc ca x hi v v tr, vai tr ca gia nh - Tuyn truyn ch trng ng li ca ng, chnh sch Nh nc, Lut Hn nhn v gia nh, Lut Bo v, chm sc v gio dc tr em, Lut Gio dc tiu hc, Lut Bnh ng gii, Lut Phng, chng bo lc gia nh nhm gip cho mi ngi dn bit r quyn li v ngha v ca mnh i vi gia nh v x hi. - Cung cp kin thc, k nng v li sng, o c, ng x, vn vn ho trong gia nh 2.Cng c thit ch gia nh, m bo vic thc hin cc chc nng ca gia nh - Xy dng c ch phi hp hot ng, xc nh r vai tr, chc nng ca cc c quan, t chc chnh tr x hi c lin quan. Lng ghp hot ng xy dng v pht trin gia nh trong cc chng trnh pht trin kinh t- x hi. - Xy dng chin lc pht trin gia nh v cc chng trnh, k hoch h tr gia nh, nhm t mc tiu xy dng gia nh Vit Nam no m, bnh ng, tin b, hnh phc v pht trin bn vng. - Hon thin, b sung h thng lut php, chnh sch ca Nh nc to hnh lang php l h tr v pht trin gia nh. 3. X hi ho v huy ng x hi: - To ngun vn cho cc gia nh ngho, kh khn c vay vn u i pht trin kinh t h. - Ch ng lin doanh, lin kt vi cc doanh nghip trong v ngoi nc, to vic lm cho cc thnh vin trong gia nh nhm m bo cuc sng n nh. - Nh nc u t kinh ph, huy ng cc ngun trong x hi m bo cho thnh vin trong cc gia nh c chm sc sc kho, tip cn vi cc dch v y t cht lng cao. u t c s vt cht k thut, trang thit b phc v cho gio dc, y t, vn ha th dc thao... cc gia nh c iu kin hc tp, nng cao kin thc. - Nh nc to iu kin xy dng c s vt cht, cc loi hnh dch v linh hot, thch hp cho cc thnh vin gia nh c vui chi gii tr, tham gia cc hot ng x hi. Trong thi gian trc mt, nu chng ta khng quan tm cng c, n nh v xy dng gia nh, nhng kh khn v thch thc nu trn s tip tc lm suy yu gia nh, suy yu ng lc ca s nghip cng nghip ho, hin i ho t nc; nhiu gia nh nu khng c h tr, khng c chun b y s khng nng lc i ph vi nhng thay i nhanh chng v kinh t - x hi v khng lm trn cc chc nng vn c ca mnh.

31

L LUN V THC TIN CUC SNG

C S L LUN V L THUYT P DNG TRONG CC NGHIN CU X HI HC GIA NH V GII Th.s. Nguyn Th Thu Vic xc nh c s l lun v l thuyt l vn quan trong v m u cho thnh cng ca mt nghin cu trong nghin cu x hi hc. X hi hc Gia nh v Gii l mt chuyn nghnh ln trong khoa hc x hi hc, tuy nhin tu vo tng vn c th trong chuyn nghnh ngi ta xc nh l thuyt v c s l lun ring. Di y tc gi xin c trnh by c s l lun v l thuyt trong nghin cu v X hi hc Gia nh v Gii, c th l nghin cu v : S tham gia v Quyn quyt nh ca Ph n trong gia nh. 1. C s l lun Nghin cu v s tham gia v quyn quyt nh trong gia nh v x hi ca ph n l mt ch kinh in hay ni cch khc l ti truyn thng ca gii khoa hc x hi quc t. xc lp c s l lun v phng php lun cho nghin cu v s tham gia v quyn quyt nh trong gia nh v ngoi x hi ca ph n, cn phi xut pht t nhng lun im ca C.Mc v Ph.ngghen v t tng H Ch Minh v vn Gia nh v Ph n . C. Mc cho rng ngi no nm t liu sn xut th ngi c kh nng kim sot lao ng, qun l qu trnh sn xut v nm gi quyn phn phi sn phm, ngi no khng c t liu sn xut th ngi b bn sc lao ng v l thuc. Quan h sn xut l quan h c bn trong x hi c hp php ha, th ch ha qua chnh tr, lut php. Trong gia nh Vit Nam, ngi chng thng c coi l tr ct kinh t ca gia nh (kim sot t liu sn xut gia nh v cc ngun lc vt cht khc), v km theo a v tr ct kinh t l quyn quyt nh cc vn quan trng ca gia nh, thng qua vai tr sn xut v quyt nh sn xut o mc tham gia v quyn lc, quyn quyt nh ca ph n c

32

L LUN V THC TIN CUC SNG trong gia nh, x hi v nhng ngun lc m ngi ph n nm gi so vi n ng lm cho h gim v th v nng lc nh th no? Cn theo Ph.ngghen, khi phn tch mi quan h cng nh s phn cng lao ng trong gia nh gia v v chng, ng l gii s phn cng lao ng gia nam v n nh mt tt yu lch s; hnh thc phn cng lao ng tng giai on nht nh th hin trnh pht trin ca nhn loi giai on . Theo ng, c s ca phn cng lao ng x hi l da vo ch s hu t liu sn xut. p dng quan im ny khi phn tch v phn cng lao ng trong gia nh gia v v chng, Ph.ngghen cho rng trong gia nh, ai nm trong tay nhiu t liu sn xut th ngi c nhiu quyn lc. Ph.ngghen kho st m hnh phn cng lao ng ca cc thi k lch s t tm ra nguyn nhn chnh chi phi mi quan h ny. ng l gii s phn cng lao ng trong gia nh gia v v chng gn lin vi nhng hnh thi kinh t x hi nht nh. Nh vy, theo Ph.ngghen, mt ch kinh t x hi nht nh l iu kin v nguyn nhn quan trng to nn bt bnh ng gia nam v n. Do , mun thit lp s bnh ng thc s cho ph n cn phi c s thay i ton din nn kinh t - x hi, tc l thay i cu trc x hi ca x hi (ngghen Ph., (1981), Ngun gc ca gia nh, ca ch t hu v ca nh nc, Tp 2, Nxb S tht, H Ni, tr.118-248-507) ng cung chi ra ngi an ba nu lam tron bn phn phuc vu ring cho gia inh, lai phai ng ngoai nn san xut xa hi va khng th co c thu nhp nao ca: va nu ho mun tham gia cng vic doanh nghip xa hi va kim sng mt cach c lp, thi ho lai khng co iu kin lam tron bn phn gia inh [1, tr.118]. Vi vy chi co th giai phong phu n khi ngi phu n co th tham gia san xut trn qui m xa hi rng ln va chi phai lam cng vic nha rt it ngghen Ph., (1981), Ngun gc ca gia nh, ca ch t hu v ca nh nc, Tp 2, Nxb S tht, H Ni, tr.118-248-507) c bit t Tng H Ch Minh cng l nn tng l lun cho nghin cu v s bnh quyn ca nam v n trong c gia nh v ngoi x hi. Ngay t nhng ngy cn hot ng nc ngoi ngi cng c nhng bt tch quan trong cp n s bnh quyn ca nam v n. Trong nhng nm t nc cn nm di s h ca ngi Php th nhng bi bo v li nhn nh ca Ngi lun l c s chng ta xem xt v hng ti s bnh quyn ca nam v n trong c gia nh v ngoi x hi. Mc dnh cho ph n v s bt cng Qung Chu 4-4-1926 i c Khng T ni: Chng phi dy v c Mnh T li lu rng: n b v tr con kh dy bo; nu cho h gn th h khinh nhn, nu b mc h th h th on. Ngi Trung Quc thng so snh ph n vi con g mi G mi gy bo sng l im g cho c gia nh. An Nam chng ta ni: n b phi quanh qun trong bp. Trong x hi v trong gia nh, ngi ph n b h thp tt bc v khng c hng cht quyn g. Hi ch em! V sao ch em li phi chu s p bc bt cng ny? Mng Lin ( B danh ca H Ch Minh) Nam N bnh quyn H Ch Minh, 1952

33

L LUN V THC TIN CUC SNG Nhiu ngi lm tng l vic d, ch: hm nay anh nu cm, ra bt, qut nh, hm sau em qut nh, nu cm, ra bt th l bnh ng, bnh quyn. Lm to! l cuc cch mng kh to v kh. V trng trai khinh gi l thi quen my nghn nm li. V n n su trong u c ca mi ngi, mi gia nh, mi tng lp x hi... V lc ca cuc cch mng ny l s tin b v chnh tr, kinh t, vn ha, php lut. Phi cch mng tng ngi, tng gia nh, n ton dn. D to v kh nhng nht nh thnh cng. Phi thc s tn trng quyn li ca ph n T.L ( Bt danh ca H Ch Minh) Ph n chim mt na tng s nhn dn. xy dng ch ngha x hi th phi thc s gii phng ph n v tn trng quyn li ca ph n. Hin php v php lut ca nh nc qui nh r iu . V d: Hin php iu 24 ni: Ph n nc Vit Nam dn ch cng ha c quyn bnh ng vi nam gii v cc mt sinh hot chnh tr, kinh t, vn ha, x hi v gia nh. Lut hn nhn v gia nh, iu 1 ni: Nh nc m bo nam n bnh ng, bo v quyn li ca ph n iu 12 ni: Trong gia nh v chng bnh ng v mi mt. iu 3 ni: Cm nh p v ngc i v. Th nhng ngy nay vn c nhiu ngi chng i x rt t vi v nh H Ni, Thanh Ha. Nhng c ch tn nhn v d man nh vy va phm php lut nh nc, va tri vi tnh nga v chng. tht s bo v quyn li ca ph n th: Hi ph n v on thanh nin phi ph trch tuyn truyn v gio dc mt cch rng khp v bn b cho mi gia nh hiu r php lut nh nc v thm nhun o c x hi ch ngha v vn ny. B con hng xm v trong hng ph phi c trch nhim ngn nga, khng nhng vic phm php nh vy xy ra. Bn thn ch em l ph n phi c ch t lp t cng, u tranh bo v quyn li ca mnh 2. Cc l thuyt v gii Trong cun t in x hi hc ca Jary D. v Jary J. xut bn 1991 cho rng H t tng gii l mt h thng cc quan im trong ngi ta bin minh cho nhng khc bit gii v phn tng gii l do nhng khc bit t nhin hay nhng nim tin siu nhin c sn t trc (Jary D. and Jary J., (1991), The Harper Collins Dictionary of Sociology, New York, Harper Collins Publishers). Ni cch khc, h t tng gii quy nh nhng vic no l thch hp cho mt gii nht nh m khng dnh cho gii khc. N nu r nhng g dnh cho nam, nhng g dnh cho n, khng th trao i. Quan im tip cn l thuyt gii cho rng vic mi gii t nhn din mnh trong cc vai tr hn nhn v gia nh u gn vi yu t gii c nh hnh t trc Yu t gii c dng gii thch ti sao ph n c xu hng lm nhng cng vic c coi l vic n b

34

L LUN V THC TIN CUC SNG (nh nu nng, git gi, dn dp nh ca,...) trong khi nam gii li ch lm vic vic n ng (Parkman, Allen M., (2004), Bargaining over housework: The Frustrating Situation of Secondary Wage, in The American Journal of Economics and Sociology, Vol. 63, No. 4) Bt k thay i no trong hot ng ca mi gii trong gia nh u chu nh hng bi nhng gi tr m mi gii gn cho cc hot ng , trong h t tng gii ng vai tr quan trng. Gi nh ch yu ca tip cn gii l: khi ngi v v ngi chng c nhng nim tin truyn thng v vai tr gii th s phn chia vic nh theo hng truyn thng ngha l ngi v chu trch nhim chnh cc cng vic gia nh, cn nhng cp v chng mang h t tng phi truyn thng s c s phn chia vic gia nh theo hng bnh ng . Theo ngha , ngi chng c h t tng gii theo hng qun bnh s dnh nhiu thi gian cho vic nh hn v tham gia nhiu hn vo cng vic gia nh, cn ngi gi h t tng truyn thng s lm cc vic nh t hn (Parkman, Allen M., (2004), Bargaining over housework: The Frustrating Situation of Secondary Wage, in The American Journal of Economics and Sociology, Vol. 63, No. 4. Cc nh n quyn nhn nhn gia nh l mt thit ch x hi, mt h t tng, mt h thng mang tnh thit ch ca cc quan h x hi v cc ngha vn ha (Epstein 1988; Thome 1982, Collier v ng nghip 1982). Nhng hc gi n quyn xem sinh hc ch nh mt phm vi ca cc nng lc, mt l thuyt v tnh sinh hc. Nhng khc bit gii nam v n th hin hnh vi ca h, tr tu, tnh cm, o c khng my l hu qu ca sinh hc m l sn phm ca vn ha v can thip x hi t vt liu sinh hc th. V vy khi nim ph hp vi phn tch gia nh l gender (gii) ch khng phi l sex (gii tnh). Nhng ngi theo thuyt n quyn xem quyn lc ca nam i vi n nh ngun gc bt bnh ng gii trong gia nh v ngoi x hi , kim sot x hi cho php nam gii thc hin trn phm vi rng v thu hp nhng la chn ginh cho ph n. Kt qu l nhng a v c li trong cu trc x hi ginh ring cho nam gii. Vic phn chia vai tr l im mu cht trong khung l thuyt ca phi n quyn cho rng bt bnh ng gii trong gia nh cn c gii thch di s phn cng cc vai tr gii m n lt mnh ch c th hiu c bng vic chng ta nui dy con ci nh th no, bng s phn cng lao ng theo gii tnh, bng cc nh ngha vn ha v ci g thch hp vi mi gii, v bng sc p x hi m chng ta t ln mt trong hai gii Goode W. J., (1982), The Family (Second Edition), Englewood Cliffs, Pretice - Hall, P. 134. Di gc khc cc nh kinh t tip cn c kinh t hc v x hi hc vo nghin cu gia nh v gii da trn cc khi nim nh c-mt, h lp lun rng hn nhn v cc dn xp trong gia nh hot ng nh nhng hp ng n d (implicit contract) v bao gm s trao i thng xuyn gia hai v chng v cc tng tc khc, ngi chng thng c quyn nhiu hn v v s thng tr ca nam gii mnh hn khi ngi v thun ty l ngi ni tr so vi ngi v lm vic ngoi gia nh. Do cu trc a v khc nhau, h c kh nng la chn bn i hn nn h c nhiu quyn mc c hn, cng nh vy n ng thng u t cho sc mnh kim tin v th h c nhiu quyn ra quyt nh trong hn nhn hn v. Mc d li th ca n ng gim i khi ph n cng lm vic c thu nhp. Li th ny him khi bin mt v ph n him khi kim tin bng nam gii. Tuy nhin s gia tng vic lm c thu nhp ca ph n khin cho h c kh nng ti chnh quyt nh nhiu vn lin quan n cuc sng ca chnh h v con ci ca h.

35

L LUN V THC TIN CUC SNG S khc bit gia nam v n v v tr trong phn tng x hi c chiu giai cp (class) v a v (status). Collins phn bit giai cp nh v tr quyn lc v t chc ca ngi ra lnh i vi ngi nhn lnh, con a v nh v tr c lin quan n cc phng tin vt cht ca s sn xut mang tnh vn ha, vic ph n thng tham gia vo vic sn xut v tiu dng vn ha trong khi nam gii tp trung nhiu hn vo lnh vc sn xut v cc quan h quyn lc ca n [64]. ni lm vic c ngi v v ngi chng nhn nhng mnh lnh nh nhau th trong gia nh ngi chng tr thnh ngi ra lnh do c thu nhp cao hn. Collins d nhn xt bi cnh ny dn n hai cuc u tranh giai cp tri ngc nhau: nam cng nhn i din vi nh t bn trong nn kinh t bn ngoi v cc b ni tr i din vi cc ng chng - nh t bn trong nn kinh t gia nh (Collins R. and Scott C, (1991), Sociology of Mariage and the Family: Gender, Love, and Property, 3rd ed, New York, Nelson Hall, Pp. 57) Joan Huber (1991) nhn mnh n tm quan trng ca sinh thi v cng ngh c nhn mnh nh iu kin cn thit. Huber a ra ba lun im c bn: (1) ngi no sn xut ra ca ci th c xu hng c nhiu quyn lc v uy tn hn ngi tiu dng n; (2) v nam gii khng th mang thai v nui dng tr em nn nhng nhim v thch hp i vi vic nui dng con ci thng giao cho ph n; (3) quyn lc v uy tn ln nht thng nm trong tay ngi c kh nng kim sot vic phn phi cc ca ci c gi tr vt ra ngoi khun kh gia nh. Theo b vic phn cng vai tr lin quan n sinh v khun mu s dng cng c lao ng m bt u t ph n vo a v thua km nam gii v vn ang tip tc tc ng n a v ph n. B cng kt lun ph n khng th tr thnh ngi bnh ng v x hi vi nam gii cho n khi nhng ph n ti nng nht c th pht huy mt cch hin thc nh nhng nam gii ti nng ng gp xng ng vi ti nng ca mnh. Vit Nam, khi nim gii ch mi c a vo nhng nm 1980 nhng n nhanh chng c tip nhn. Khi nim gii c lng ghp trong nhiu lnh vc nghin cu khc nhau, c bit trong cc d n pht trin. Khi nim gii lun c cc nh nghin cu v hoch nh chnh sch gn vi tng bnh ng gia nam v n. Nhng tng v gii phng ph n v bnh ng nam n c Bc H ni n t khi ngi cn l mt thanh nin ang tim ng cu nc v trong sut mt thi k di k t khi nc nh ginh c lp n nay. Tuy nhin nhng tng gii phng v bnh ng mi ch ch yu c nhn thc trn bnh din cng c , ch phn u ph n lm nhng cng vic mang tnh n gii, i hi ph n phi tiu ch cng, dung, ngn, hnh truyn thng nhng li i hi h phi m ng v tham gia cng vic x hi, phi hc tp, phn u, c cc c hi ging nam gii. Khng ai i hi ph n gim bt vic nh n ng gnh vc H khch l ph n lm lnh o nh nam gii, nhng ph n lm lnh o khng nn qun thin chc lm v, lm m truyn thng Do c im sinh hc gn vi chc nng sinh v nui dng con ci lm tiu ph nhiu thi gian cho gia nh v gim bt kh nng ca h tham gia ngoi x hi v vy quan nim v gii cha c nhn nhn tm chin lc, quan nim v gii tr nn mm mng kt hp gia yu t mang tnh n quyn vi quan nim truyn thng ca nam v n v vai tr v quyn lc trong c gia nh v ngoi x hi. Ti liu tham kho 1. ngghen Ph., (1981), Ngun gc ca gia nh, ca ch t hu v ca nh nc, Tp 2, Nxb S tht, H Ni, tr.118-248-507.

36

L LUN V THC TIN CUC SNG

2. Bo nhn dn, (1960), Phai tn trong quyn li phu n, s 2404. 3. Parkman, Allen M., (2004), Bargaining over housework: The Frustrating
Situation of Secondary Wage, in The American Journal of Economics and Sociology, Vol. 63, No. 4. 4. Oxford University Press, (1989), A Dictionary of Sociology, Oxford University Press.

NGHIN CU TRAO I NGH THUT IU KHC MT PHN CA BN SC VN HA TRUYN THNG TY NGUYN Th.s. Nguyn Th Minh Phng

37

L LUN V THC TIN CUC SNG Ngh thut iu khc c th hin trn kin trc ngi nh, trn cc cng trnh tn gio v trn nhiu dng c, phng tin sinh hat thng ngy. Nhng c l ni bt v c o hn c l ngh thut iu khc tng nh m ca ngi Ty Nguyn. Khng ch n thun l nhng l vt dnh tng cho ngi cht trong l b m m tng nh m cn l nhng tc phm iu khc mang trong mnh nhiu quan nim trit l, nhn sinh su sc v cuc i, l sng, v ci thc v h ca ngi Ty Nguyn. Trong quan nim v nhn sinh ca ng bo Ty Nguyn, bn cnh cuc sng thc ti trong nhng bun lng pha ng ng th vn tn ti mt th gii, mt cuc sng khc pha ng Ty. Ci th gii nm pha Ty y ngi Ty Nguyn gi l Bun Atu bun ca nhng linh hn ngi cht. Bun atu tn ti sng ng trong i sng v c trong tm thc con ngi bng qun th tng nh m. l hin thn ca th gii cc Yunnei (vong hn ngi cht ang qun quanh bn m phn), mt cnh quan va xa cch va gn gi vi i, va im lm hoang vng va sinh ng, n o v tn ti mt cch k l ti mc cha u c. Nhng pho tng ng, tng ngi, thm ch ang m nhau ngt ngy nh khi ang sng Mi ngi mt khun mt, nhng tt c ang hng ti mt nim kht khao chy bng: vt qua ng thin di by kip on trng v li vi ci ngi. Th gii ca nhng tng m y c bt u t mt truyn thuyt c xa ca ngi . Chuyn k rng: Thu t v tri cn bn nhau. mt bun lng ca ngi c nng Hr p ta mt tri. Hr em lng yu Y Thih - mt chng trai ngho nhng hin lnh v gii sn bn nht vng. V khng thc hin c ci Hr cho a chu ca mnh nn tn thy cng Ama Kh ru rao vi dn lng rng nng Hr chnh l ma lai, l nguyn nhn gy ra bnh tt cho bun lng. Thy cng bt nng Hr ct vo cy Knia u lng hnh h. Ma nng, i rt, 7 ngy sau nng Hr kit sc v cht. D cht nhng mi nng vn nh hoa P Lang, ngc nng vn cng trn nh tri ni. Lc ny dn lng mi tin Hr khng phi l ma lai. H lm cho nng mt ngi nh m nh c chm khc tinh vi. m m, chng Y Thih cng m nng v dn lng t la ngi quanh ngi nh m ma ht. Mt m, khi mi ngi ang say sa ma ht, bng nhin sm chp ni ln, sng hm sau tt c h u bin thnh nhng pho tng vi nhiu t th sng ng ng bn m nng Hr. T v sau, ngi v nhiu dn tc khc Ty Nguyn c tc l: khi trong lng c ngi cht, ngi ta khng ch khc thng m cn nhy ma, nh ching xua i khng kh tang thng. Vi ma ry sau h lm l b m tin bit linh hn ngi cht v vi th gii thn linh. Trong l b m, ngi ta tc nhiu pho tng ngi, chim, th t xung quanh nh m. Ngh thut iu khc nh m, tng m ra i t . Theo quan nim ca b con cc dn tc Ty Nguyn, khi ngi cht, hn bin thnh ma (atu). Trong khong thi gian t khi cht n khi lm l b m, atu sng quanh qun khu ngha a v vn c mi nhu cu n, ung nh ngi sng. Hng ngy ngi thn ca ngi cht phi em cm nc n nh m, qut dn nh m. Thi gian ny c gi l thi k nui m. Ch sau khi lm l b m, atu mi vnh vin i v vi t tin. Sau l b m, ngi nh s khng n chm sc m phn na. L b m l ngy hi a tin linh hn ngi qu c v vi th gii ng b ni ci ngun sinh ra. chun b cho cuc chia tay cui cng ny, vic u tin ca gia ch l mi cc ngh nhn lm nh m v o tng m. Trc l b m khong 1 thng, gia ch

38

L LUN V THC TIN CUC SNG cng ngh nhn ln rng tm nhng loi g tt nh hng, c-cht o tng. Nhng cy g c chn phi c tui trn 10 nm, di hn 2 si tay, ng knh trn 30cm. G o tng c ko v dng ti ngha a, bn cnh ngi nh m sp b m. Dng c o tng thng dng nht l chic ru. Ngoi ra cn mt dng c na l cy ch-gc, mt loi dao thng dng ca ngi Ty Nguyn dng sa li cc chi tit trn mt tng. Tng m l loi tc phm iu khc c o bc nht ca vng t Ty Nguyn, trong tng m ca dn tc Giarai, Bana l phong ph v c sc hn c. i vi nhng ngh nhn tc tng, h khng c s o chun cho mi bc tng, ngi ta ly n v o l si tay lm c lng. Mi bc tng di khong 1,5 si tay. si c chn di t lm ct chnh ca hng ro nh m, 1 si cn li va l phn ct nh ln mt t, va l phn thn tng. Trong khi o tng, ngi c kinh nghim hn truyn t k thut, k nng o tng cho ngi t kinh nghim. H khng h gi b quyt no trong cch truyn ngh tc tng. Nhng bc tng p, c hn ph thuc vo hoa tay v c thm m ca ngi hc ngh. Vic o tng cng c nguyn tc nht nh, mt bc tng khi hnh thnh, ngoi vic phn nh ngh thut iu khc dn gian, truyn ti nhng thng tin mang tnh cht x hi v cng ng, cn phi m bo tnh kt cu vng chc ca hng ro nh m. Quan st nhng bc tng m, ngi xem c th nhn ra hnh th v ngn ng ca tng bc tng. Bng th php dng mng khi, ngi ngh nhn ch phc ha mt vi chi tit trn c th m lm cho bc tng tr nn sng ng c hn. Tng nh m Ty Nguyn ra i t thin nhin, c con ngi t trong khung cnh thin nhin, ri ha vo thin nhin, mc cho cc yu t ca thi tit nh ma, nng, sng gi lm h hng. Chnh quan nim ny lm nn im khc bit so vi ngh thut tc tng ca ngi Kinh, Khmer. ng trc mt qun th tng nh m vi mun hnh, mun dng bao quanh ly ngi nh m ti khu ngha a, ngi xem khng c cm gic s hi, cch bit vi th gii tng m, m ngc li cn cm nhn c nhng sinh hot quen thuc vn tn ti v din ra hng ngy trong mi trng sng ca cng ng. T hnh ngi i ly nc, ngi khc, ngi chia cm lam, ngi nh trng, n b cha... ngi ngh nhn em li cm gic gn gi gia ngi sng v ngi cht thng qua th gii tng m, ng thi lm tan bin s s hi ca ngi sng i vi mt th gii khc bit. Nguyn tc ngh thut iu khc tng m truyn thng ca ngi Ty Nguyn khng dng li vic gt o cc chi tit mt cch t m nhm lt t tht chnh xc tnh chn thc ca mt khun mu nh dng trong thc t, m bng chnh mng khi, ngi ngh nhn ch gi ln cho ngi xem nhng suy ngh tip theo. V nh tng m hnh ngi ca dn tc Gia Rai, Bana: t mt thn g trn, khng lp ghp thm tht bt c mt phn g no, ngi tc tng to ra c bc tng bng vi nht ru pht mnh trn thn g, to ra mt mt phng hnh bu dc l khun mt tng. C khi phng bn di l thn tng. Cc chi tit nh mt, mi, ming, tai ch l nhng mnh khot chm vo thn tng. Hu ht cc chi tit ni ca c th con ngi nh bng, m, cm, ngc, vai... khng c o ni tri ln, m cc phn c lm dt i... ch khng lm cho mt i. l mt loi hnh, mt phong cch iu khc c o... ch gi ch khng i vo t thc chi tit, lm cho ngi xem c nhiu suy tng khi ng trc tc phm tng nh m Ty Nguyn. C th ni nhng bc tng m Ty nguyn v mt ngh thut gn vi m thut

39

L LUN V THC TIN CUC SNG nguyn thy, c rt nhiu im ging vi cc c trng ngh thut t thi c i ca cc th tc, b lc trn th gii. lm cho bc tng m tr nn n tng, ngi Gia Rai cn s dng mu sc trang im, lm ni r hn khuynh hng a dng trong to hnh tng nh m. Trong bng mu t nhin ca ngi Ty Nguyn c y cc sc mu: vng, en, trng, , xanh... Quan st cch to hoa vn trn y phc n mu sc trn cc cng trnh mang tnh cht tn gio, ta thy ngi Ty Nguyn thin v dng nhng gam mu nng, nh: mu , en. Nhng gam mu ny cng l mu ch o c s dng v hoa vn trn mi nh m, c dng t im cho tng m. Ti mt s ngi nh m lng Kp x Ia Mnng, huyn Ch Ph hay huyn Mang Yang tnh Gia Lai, ngi ngh nhn trong khi trang tr cho cc ct tng cn ly ngay mu ca tru, b - cc con vt hin sinh trong l b m bi ln ct tng. Mu thng c ngi Gia-rai trang im trn cc b phn nh ci tay, khuu chn, u gi, mu en c trang tr cc b phn nh tc, mt, ming ca bc tng. Ngh thut tng nh m cn bt ngun t bn thn s sng ng ca mi bc tng. Ngoi tr loi Tng m mt t th tnh cn hu ht cc bc tng khc u din t cc trng thi ng ca con ngi. Nu mt ln n bun lng ca ngi Gia rai, Bana, , c tham d l b m v chim ngng qun th tng tng m ta s c cm gic nh mnh ang ha mnh vo nhng hot ng ca cuc sng thng ngy y. Ngh nhn tc tng nh m mang s gn gi thn thuc ca cuc sng i thng vo trong tc phm ngh thut mt cch t nhin. C th ni trong mt rng tng phong ph cc khu nh m, ni bt nht l lp tng lin quan n tn ngng phn thc vi hai 3 dng biu hin: tng nam n giao hoan; n ng, n b khoe b phn sinh dc, tng n b cha. Nhng bc tng ny c chn ngay trn m ca ngi cht, khng n thun ch l lm cho khng kh nh m thm vui nhn trong bui l b m, m n cn gn lin vi mt nim tin v s chm dt ca ci cht v s bt u ca mt cuc sng mi, l thng ip m nhng pho tng m ny mun ni. Lp tng ny cng vi khng kh vui nhn trong l b m ni ln quan nim ca ngi Ty Nguyn rng cuc tin a y khng ni v ci cht, khng khc than ci cht, m l ni v s sinh thnh, v cuc i mi mi ru rt, s ra i, s ti sinh, s sng, sc sng vnh hng ca th gii.

40

L LUN V THC TIN CUC SNG

THC TRNG VN HA CNG S TI MT S C QUAN HNH CHNH TRN A BN TNH KLK (KHO ST NM 2010) ThS. inh Th Nguyt Vn ha cng s hin ang l vn c cc c quan, t chc, c nhn trong b my hnh chnh nh nc quan tm. y l vn ang nh hng trc tip n tnh trang nghim v hiu qu hot ng ca cc c quan cng s trong b my hnh chnh nh nc. Nhn thy s tc ng khng th ph nhn ca yu t vn ha cng s i vi hiu qu hot ng qun l hnh chnh nn thng 8 nm 2007, Th tng Chnh ph ban hnh Quyt nh, km theo Quy ch vn ho cng s ti cc c quan hnh chnh nh nc, xc nh khun mu cng s chuyn nghip cng nh chun mc ng x ca cn b, cng chc, vin chc trong hot ng cng v, nhm nng cao hiu qu hot ng ca nn cng v, p ng yu cu ci cch nn hnh chnh theo hng chuyn nghip, chnh qui, hin i. Kho st vn ha cng s ti mt s c quan hnh chnh trn a bn tnh klk cho thy kt qu sau: 1. V qui ch lm vic v vic thc hin qui ch lm vic ni cng s 100% cng chc c hi cho bit ti c quan ni h lm vic u c ban hnh qui ch lm vic rt r rng. Ni dung qui ch hnh thnh trn c s s ng gp kin ca cn b, cng chc trong t chc. Ni dung ca qui ch lm vic lin quan n cc qui nh v gi gic lm vic; v trang phc, l phc ca cng chc; v bi tr cng s v ni lm vic; v chun mc giao tip, ng x trong cng s; v tinh thn, trch nhim i vi cng v; v thi , trch nhim i vi nhn dn; v thc bo v ti sn cng Nhng qui nh hon ton ph hp vi ni dung ca Qui ch vn ho cng s ti cc c quan hnh chnh nh nc do Th tng Chnh ph ban hnh ngy 02 thng 8 nm 2007 Nhng ni dung quy ch/ ni quy lm vic ca c quan quy nh Gi gic lm vic Bi tr cng s, ni lm vic Tinh thn, trch nhim vi cng vic 91% 9% 100% Thi , trch nhim vi nhn dn thc bo v i vi ti sn cng Nhng quy nh khc Khc

Trang phc, l phc

C Khng Tng

90.5% 75% 9.5% 100% 25% 100%

67.5% 32.5% 100%

88.5% 11.5% 100%

88% 12% 100%

15.5% 84.5% 100%

41

L LUN V THC TIN CUC SNG Biu 1: Ni dung qui ch lm vic ca c quan qui nh ng ch , mc d chu s tc ng ca nhiu yu t ch quan v khch quan khc nhau (iu kin t nhin, iu kin KT-XH, c s h tng, trnh hc vn, phong tc, tp qun, tm l, thi quen dn tc) nhng c ti 89.5% cng chc hnh chnh trn a bn c iu tra cho bit h thc hin tt v nghim tc ni qui, qui ch lm vic ca t chc v khng c trng hp c hi no khng thc hin theo nhng qui nh c quan ban hnh. Thc hin Khng thc Thng tin hi Bnh thng Tng nghim tc hin Mc thc hin ni quy/ 89.5% 10.5% 0% 100% quy ch lm vic ca c quan Biu 2. Mc thc hin qui ch lm vic ca c quan Quan trng hn, c ti 96,7% cng chc c hi cho rng vic cc c quan, cng s hnh chnh xy dng v hon thin ni qui/qui ch lm vic l iu cn thit m bo tnh c t chc, k lut v s nghim minh ni cng s. 2. V thi gian lm vic v vic s dng thi gian lm vic Theo qui nh ca Chnh ph (Ngh nh ca HCP s 21/CP ngy 20 thng 1 nm 1975 v t chc lm vic 8 gi lin tronng cc c quan, qun i v on th v Ch th 05/2008/CT-TTg v chn chnh v nng cao hiu qu s dng thi gi lm vic ca cn b, cng chc, vin chc nh nc ca Th tng Chnh ph.) cn b, cng chc, vin chc nh nc lm vic 8 gi/ngy (tng ng 48 ting/tun). Ty vo c im cng vic v iu kin c th m cc c quan, cng s a ra nhng qui nh c th v thi gian bt u v kt thc cng vic i vi cng chc, vin chc. Phn ln cc c quan, cng s hnh chnh trn a bn Ty Nguyn u qui nh thi gian lm vic bui sng ca cng chc t 7h n 11h30 v bui chiu t 13h n 16h30 (90.5% nhng ngi c hi cho bit c quan, cng s ni h lm vic qui nh rt r rng v gi gic lm vic) Kho st cn b, cng chc x, phng trn a bn tnh aklak v vic thc hin gi gic lm vic cho thy a s cng chc tun th nghim tc gi gic lm vic ti cng s: trn 86% cng chc n cng s trc hoc ng gi (7h sng v 13h chiu) v khong 85% kt thc cng vic ti cng s theo qui nh (11h30 sng v 16h30 chiu). Ch mt s t cng chc cha chp hnh nghim tc qui nh v thi gian lm vic: khong 9% i mun, 14.5% v sm v l do a hnh i li khng thun li, xa ni lm vic, thi tit xu, nhiu sng m, ma hoc tranh th dng thi gian cng gii quyt nhng vic ring (i ch, i ung c ph, gp g bn b, n con, thm thn) S liu iu tra theo tng quan gii tnh cho thy a s nhng ngi i sm v mun l n gii (chim 78.6% nhng ngi n cng s mun v kt thc cng vic cng s sm). iu ny c th l gii v ph n ngoi cng vic cng s cn phi m nhim vai tr chnh trong vic chm sc con ci v cng vic ni tr trong gia nh. Do , khi c th tranh th l h khng ngi ngn n bt thi gi vng ngc ca cng s thc hin thin chc, vai tr ca mnh. V s dng thi gian lm vic, phn ln cng chc s dng thi gian cng s cho vic thc thi cng v c phn cng. Tuy nhin, 50.5% cng chc c hi cho bit trong cng s, ni h lm vic vn cn xy ra tnh trng cng chc t tp nhau li tn gu, tr chuyn trong gi lm vic, 37% cho bit h thy trong cng s vn cn hin tng cng

42

L LUN V THC TIN CUC SNG chc s dng thi gian lm vic vo vic ht thuc, ung ru/ch, 35% cho bit ti c quan h cng tc cng chc cn nh c, chi game, 33.5% cho bit nhiu cng chc tranh th thi gian cng s vo vic i ch, n con, thm thn. Biu 3 . S dng thi gian lm vic vo cc vic khc Tranh Ht S dng Chi c, th i Cn b cng chc ni T tp thuc, in chi ch, cng s c s dng thi tn gu, ung thoi c Vic game thm gian lm vic vo nhng tr ru, quan khc trn my thn, vic sau chuyn ung cho vic tnh n tr... ring con C Khng Tng 50.5% 49.5% 100% 37% 63% 100% 35% 65% 100% 17.5% 82.5% 100% 38.5% 62.5% 100% 5% 95% 100%

3. V cch bi tr cng s v ni lm vic Thng tin t bng hi v quan st trc quan cho thy cc c quan, cng s trn a bn kho st u gn bin tn c quan cng chnh, bin tn chc nng phng ban v chc danh, tn tui cng chc bn ngoi ca phng lm vic. Trong phng hp, hi trng c treo quc k, quc huy, c ng, nh/tng H Ch tch v hu ht cc c quan u b tr nhng v tr ph hp cho vic phng tin giao thng cho cn b, cng chc v khch n lm vic theo nh qui nh ca qui ch vn ha cng s. m bo cho vic thc thi tt nhim v c giao, theo v tr cng vic, cc cn b cng chc u c b tr mt ch ngi lm vic n nh, c trang b nhng phng tin lm vic cn thit: bn gh, nh sng, qut in hoc iu ha, my tnh, in thoi c nh, vn phng phm Tuy nhin, trong cng s hnh chnh trn a bn kho st, ti mt s phng lm vic vn cn nhng hin tng nh un nu, lp bn th thp hng hoc trang tr phng lm vic, ch ngi lm vic theo s thch c nhn (dn/treo tranh nh, by cc vt dng c ngha v phong thy ) nh hng n m quan, vn ha ni cng s. C xut hin nhng hin tng sau trong cng s C Khng Tng un nu 38.5% 61.5% 100% Lp bn th thp hng 29% 71% 100% Treo/dn tranh nh (theo s thch c nhn) 12% 88% 100% Trang tr cc vt dng c ngha v phong thy 17.5% 82.5% 100% Biu 4. Cc hin tng nh hng n hnh nh cng s chuyn nghip 4. V trang phc, l phc 75% cng chc c hi cho bit trong ni qui, qui ch lm vic ca c quan ni h cng tc c qui nh v trang phc, l phc ca cng chc. Nhng hu ht cc c quan u khng qui nh v ng phc i vi cng chc. Qui ch lm vic ca c quan ch qui nh trang phc ca cng chc phi gn gng, sch s v lch s. Vo nhng dp c bit, c

43

L LUN V THC TIN CUC SNG quan qui nh cng chc phi mc l phc: i vi ngi Kinh l o di v comple, i vi ngi dn tc thiu s l trang phc dn tc. Trong vic gii quyt cng vic hng ngy ni cng s, mc d trn a bn Ty Nguyn c s hin din ca nhiu cng chc thuc cc tc ngi thiu s , Gia Rai, Ba Na, Rmm, C Ho, M, X ng, MNng nhng do s tc ng ca ni qui, qui ch lm vic ca c quan, do nh hng bi s ng cng chc l ngi Kinh v do a hnh v phng tin i li khng thun li nn cc cng chc thuc dn tc thiu s trn a bn kho st cng khng mc trang phc dn tc (vy o nhiu hoa vn) n ni lm vic. Ch mt s t (1.5%) mc trang phc dn tc nh l phc vo nhng dp c bit. Thay v mc trang phc dn tc h cng mc thng phc n gin, gn gng nh ngi Kinh. Thng tin hi C Khng Tng Cng chc ngi dn tc thiu s c mc trang phc 1.5% 98.5% 100% ca dn tc h n cng s khng? Biu 5. Mc trang phc dn tc n ni lm vic 5. V ngn ng giao tip trong cng s 100% cng chc c iu tra cho bit ting Vit ph thng l ngn ng c s dng ph bin trong giao tip v giao dch hnh chnh ni cng s. Ngn ng ca cc dn tc thiu s khng dng trong giao tip v giao dch hnh chnh. L do l theo qui nh ca nh nc v v a s cng chc hnh chnh trn a bn kho st l ngi Kinh. Tuy nhin, do c trng c th ca a bn Ty Nguyn, ni c nhiu tc ngi thiu s sng an xen vi ngi Kinh cho nn trong giao tip gia cc cng chc vi nhau, bn cnh ting Vit ph thng cn xut hin mt s ngn ng ca cc tc ngi thiu s (c 16.5% kin tr li) nh ting Bana, , Rmm, C Ho Ngn ng dn tc c s dng trong giao tip gia cc cng chc cng dn tc vi nhau. Khi giao tip, trao i, tho lun cng vic vi cc cng chc ngi Kinh, cc cng chc dn tc thiu s giao tip bng ngn ng ph thng l ting Vit. Ngn ng c s dng trong cng vic v giao tip ti cng s Ting Vit (ting ph thng) Ting dn tc S dng 100% 16.5% Khng s dng 0% 84.5% Tng 100% 100%

Biu 6. Ngn ng c s dng trong cng vic v giao tip ti cng s 6. V giao tip, ng x, quan h trong cng s - V cch xng h trong cng s

44

L LUN V THC TIN CUC SNG Xng h vi ng nghip trong cng vic v giao tip ti cng s

Khng

Tng

Theo chc danh hnh chnh 39% 61% 100% Theo tui tc, gii tnh, tn gi 86.5% 14.5% 100% Theo quan h thn tc 11% 89% 100% Biu 7. Xng h ti cng s Thng tin iu tra t bng hi cho thy, xng h theo gii tnh, tui tc, tn gi l cch xng h ph bin nht gia cc cng chc trong cc cng s trn a bn kho st (chim 86.5%). cng l cch xng h truyn thng trong vn ha giao tip ca ngi Vit Nam. Theo nh gi ca nhiu hc gi cch xng h ph bin ang lm gim i tnh nghim tc trong quan h hnh chnh ni cng s. Nh vn Nguyn Ngc cho rng Cch xng h kiu gia nh chu, con, bc, ch, cha, m trong cng s nh vy th hin s ty tin trong ngn ng giao tip, bt bnh ng trong v th, th hin s b ch p trong nghin cu, ch o, xut cng vic trong c quan. Kt qu phng vn su cho thng tin c th hn v cch xng h trong cng s. C th, khi giao tip v trao i cng vic vi cp trn, cng chc thng xng h theo chc danh hnh chnh (Ch tch, th trng, lnh o ). Gia cc ng nghip vi nhau thng xng h theo tn gi, gii tnh, tui tc (bc, ch/ c, anh/ ch, em, chu). Trong giao tip v thc thi cng v, cng xut hin cch xng h theo quan h thn tc gia nhng ngi c quan h gia nh, h hng cng lm vic trong mt t chc nhng khng ph bin. Khi tip xc v lm vic vi nhn dn, cng chc thng xng h theo quan h hnh chnh (ng/b ti, anh/ch -ti). - V thi ng x: Thi ng x vi ng nghip trong cng s v vi nhn dn trong thi hnh cng v l mt tiu ch, mt thc o trong nh gi vn ha cng s. Tn trng ng nghip, lng nghe kin ca ng nghip, cng bng, v t khi nh gi ng nghip. Lch s, nh nhn trong giao tip vi ng nghip, gi uy tn, danh d cho ng nghip v c quan l thi ng x ch yu ca cng chc trn a bn c kho st. Bn cnh , trong thc thi cng v, 76.5% cng chc c hi cho bit h thng xuyn trao i thng thn, ci m vi th trng v ng nghip. Ch mt s t cng chc (10.5%), phn ln l ph n v ngi dn tc thiu s cn rt r, cha mnh dn, thng thn trong trnh by quan im, kin khi trao i cng vic vi ng nghip v th trng. Trao i Rt r, D ha vi Thng tin hi thng thn ngi trao Tng qu i ng x th no trong quan h vi th trng, ng nghip trong cng s 76.5% 13% 10.5% 100%

Biu 8: ng x vi ng nghip trong cng s - V quan h ng nghip: Vt qua cc ro cn v hnh v hu hnh v ngn ng, gii tnh, tui tc, tm l, c tnh, thi quen dn tc, cc cng chc trong mu kho st cho bit h thng xuyn h tr, gip ng nghip ca mnh trong cng vic (77.5% ), h cng khng ngi ngn, gi

45

L LUN V THC TIN CUC SNG khi chia s vi cc ng nghip khc nhng chuyn ring t v gia nh, con ci, quan h x hi (58.5%). Nhng yu t c vai tr quan trng trong vic to ra bu khng kh lm vic vi tinh thn hp tc, gn gi, ci m ni cng s, gp phn tht cht v cng c thm s on kt v cc gi tr tp th. Chia s, gip ng nghip Thng Thnh Him khi Cha bao Tng xuyn thong gi V cng vic, chuyn mn 77.5% 21% 1.5% 0% 100% V chuyn ring t, gia cnh 58.5% 32.5% 7.5% 1.5% 100% Biu 9: Chia s cng vic chuyn mn, gia cnh vi ng nghip Trong quan h vi nhn dn, thi ng x v cch ni nng hng ngy khi tip xc vi dn l mt vn tng nh n gin nhng c vai tr rt quan trng. Bi qua th hin s tn trng i vi dn v to s tin tng ca dn vo b my hnh chnh nh nc. Gn gi, tn trng nhn dn, gip , to iu kin nhn dn thc hin theo chnh sch, php lut ca nh nc v qui nh ca a phng l thi ng x ph bin ca cng chc cc cp chnh quyn c s trn a bn iu tra. Song iu ng quan tm l khi tip xc, lm vic vi dn vn cn xut hin mt s trng hp cng chc hch dch, ca quyn, gy kh khn, qut mng dn, nhc m dn, la di dn v li (8.5% ngi c hi cho bit vn cn xy ra nhng hin tng trn ti c quan h lm vic) 7. V mi trng lm vic nh gi chung ca a s cng chc v mi trng lm vic theo chiu hng tch cc. C ti 82.5% cng chc c hi hi lng vi mi trng lm vic hin ti v cho rng h ang c lm vic trong mt mi trng dn ch, on kt. Tuy nhin, cng theo kin ca h, vn cn xut hin tnh trng b phi, chia r ni b gy mt on kt mt s c quan. khc phc nhng mt tiu cc ang ny sinh trong mi trng lm vic, ang lm xu i hnh nh, din mo cng s hnh chnh hin i. a s kin cho rng to mi trng lm vic lnh mnh, dn ch, on kt th cng chc cn phi nu cao tinh thn trch nhim i vi cng vic, t chc cn thit lp c ch biu dng v ph bnh kp thi nhng cng chc thc hin tt v cha tt nhim v c phn cng, ng thi cn cng quyt hn na trong vic chng li cc biu hin tiu cc nh b phi, chia r ni b, ca quyn, hch dch, cc b a phng, k, km hm, tr m ng nghip. Nh vy, kt qu kho st vn ha cng s ti cc c quan hnh chnh trn a bn tnh klk cho thy mt s im ni bt sau: Th nht, nhn chung i a s cc cng s v cn b cng chc trn a bn tnh aklak thc hin nghim tc Qui ch vn ha cng s cng nh ni qui, qui ch lm vic c th ca c quan, t chc v gi gic lm vic; v trang phc, l phc; v bi tr cng s v ni lm vic; v chun mc giao tip, ng x trong cng s; v tinh thn, trch nhim i vi cng v; v thi , trch nhim i vi nhn dn; v thc bo v ti sn cng iu ny gp phn quan trng vo vic m bo tnh c t chc, k lut v s nghim minh ni cng s hnh chnh. Th hai, cn b, cng chc trn a bn kho st phn ln c thc trch nhim cao trong cng vic v c tc phong nghim tc v gi gic lm vic, m bo v c bn mt trong nhng yu cu ca vic xy dng vn ha hnh chnh v ci cch nn hnh chnh theo xu hng chnh qui, hin i. Tuy nhin, hiu qu s dng thi gi lm vic ca cng chc

46

L LUN V THC TIN CUC SNG cn cha cao. Mt b phn khng t cn b, cng chc bt xn thi gian cng s, i sm, v mun, ng tra qu gi, tranh th thi gian cng gii quyt vic ring ti ni lm vic hoc dng thi gian lm vic ung tr, ung bia ru, ht thuc lo, thuc l, chi c, chi game, tn gu, bun chuyn qua in thoi gy lng ph thi gian, nh hng n cht lng v hiu qu cng vic. Th ba, tinh thn tp th cng l nt vn ha cng s ng ch trn a bn tnh aklak. a phn cng chc rt thng thn, ci m trong trao i cng vic v cng sn sng chia s, gip ng nghip v nhn dn trong thc thi cng v - mt biu hin ca tnh cng ng trong vn ha Ty Nguyn c th hin r nt ngay trong vn ha cng s trn a bn tnh klk. Th t, phong cch chuyn nghip trong t chc cng s c th hin tng i r nt thng qua vic trang tr v bi tr ni lm vic gn gng, sch s, ngn np vi y nhng biu tng mang tnh khun mu ca cng s Vit Nam nh quc k, quc huy, c ng, nh/tng H Ch Tch... Tuy nhin, cng phi tha nhn rng nhng thi quen truyn thng i khi ang ln t mt m hnh cng s chuyn nghip, l ti cng s vn cn tn ti hin tng lp bn th thp hng vo ngy sc vng, bi tr ni lm vic theo s thch c nhn Th nm, hu ht cng chc trn a bn aklak (k c cng chc ngi dn tc thiu s) u s dng ngn ng ph thng (ting Vit) trong thc thi cng v, ting dn tc ch s dng hn ch trong giao tip gia cc cng chc cng dn tc vi nhau. iu ny c th s gy ra nhng tr ngi nht nh trong giao tip khi thc thi cng v gia cng chc vi nhn dn l cc tc ngi thiu s trong vng. Th su, mc d phn ln cng chc cm thy hi lng vi mi trng lm vic hin ti nhng bn thn h cng khng d dt khi tha nhn ngay trong cng s ni h lm vic vn cn nhng biu hin tiu cc nh b phi, chia r ni b, ca quyn, hch dch, cc b a phng, k, km hm, tr m ng nghip. Nhng biu hin tiu cc ang lm xu i hnh nh, din mo cng s hnh chnh hin i. gp phn xy dng v hon thin nn hnh chnh chnh qui, hin i v chuyn nghip nc ta, cc c quan hnh chnh trn a bn aklak cn pht huy nhng gi tr vn ha cng s tch cc nu trn, ng thi cng cn tm ra nhng gii php ph hp cho vic khc phc nhng nt vn ha cng s tiu cc ang nh hng trc tip n hiu qu hot ng ca cc cng s hnh chnh. Ti liu tham kho: 1. Qui ch Vn ho cng s ti cc c quan hnh chnh nh nc (Ban hnh km theo Quyt nh s 129 /2007/Q-TTg ngy 02 thng 8 nm 2007 ca Th tng Chnh ph) 2. Vn ha hnh chnh (tp bi ging dng cho h o to c nhn hnh chnh) TS. Lu Kim Thanh (ch bin), TS Trn Thanh Thy 3. S liu iu tra thc trng vn ha cng s ti mt s c quan hnh chnh trn a bn tnh kLk nm 2010 B mn Khoa hc i cng, Khoa L lun c s

47

L LUN V THC TIN CUC SNG

XY DNG V PHT TRIN NN VN HA VIT NAM TIN TIN, M BN SC DN TC ThS. La c i S tng trng kinh t trong hn hai mi nm qua nng cao i sng ca a s nhn dn ta, x hi c ci to thng qua ng li i mi ca ng Cng sn Vit Nam. Bn cnh nhng mt tch cc vn cn bc l nhiu vn vn ha, x hi cn phi gii quyt m bo cho s pht trin t nc. Xy dng kinh t l nhim v trung tm, nhng ng thi phi xy dng nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc thch nghi vi nn kinh t th trng cng vi cng cuc cng nghip ha, hin i ha t nc. Hai nhim v trn phi c thc hin ng thi v l ng lc thc y cho s pht trin. T

48

L LUN V THC TIN CUC SNG Hi ngh Trung ng 4 kha VII v i hi VIII, IX, X ca ng xc nh, vn ha l nn tng tinh thn, mc tiu, ng lc ca s pht trin theo con ng x hi ch ngha. Vai tr ca vn ha trong cng nghip ha, hin i ha t nc Nht qun vi lun im coi vn ha l nn tng tinh thn ca x hi, Ngh quyt i hi VIII v Ngh quyt Trung ng 2 (kha VIII) xc nh: Cng nghip ha lun gn lin vi hin i ha, vi vic ng dng rng ri nhng thnh tu khoa hc v cng ngh tin tin ca thi i. Khoa hc v cng ngh tr thnh nn tng ca cng nghip ha, hin i ha. Nng cao dn tr, bi dng v pht huy ngun lc to ln ca con ngi Vit Nam l nhn t quyt nh thng li ca cng cuc cng nghip ha, hin i ha. Nhng lun im trn nh du s i mi t duy l lun su sc ca ng. Bi l, c lc chng ta thng cho rng, c s kinh t l nn tng x hi, trn mc ln v xy dng nn kin trc thng tng, trong c vn ha. V vy, vn ha mc d c gy nh hng i vi kinh t nhng chung quy u chu s quy nh cht ch ca kinh t. Mt khc, nhng nm gn y, ni n h tng c s, mt s ngi ch ch n c s kinh t (vn, ti nguyn, nhin liu, kt cu h tng v lao ng). Song cn c s khc, l nn tng tinh thn gm ton b nhng kin thc, o c, np sng, nht l tc tc phong lao ng sinh hot v lao ng, cc biu tng v gi tr tinh thn vn ha m dn tc ta sng to v tch ly c. Nn tng tinh thn l tim nng v xung lc tinh thn gp phn hnh thnh nng lc, tnh cch, phong cch o c, tc l nhn cch ca cc th h cng dn. Nu ch nhn thy c s vt cht th qu thc trong tnh hnh hin nay, kh ngh n s ct cnh ca dn tc trong thi k mi. Vi tnh cht l nn tng tinh thn, vn ha nhn chung tng i n nh. Chn, thin, m l nhng gi tr trng tn trong lch s dn tc v nhn loi. S trng tn ca cc gi tr vn ha bo m tnh lin tc trong lch s dn tc v nhn loi. Cc giai cp khc nhau u li du n ca mnh trong lch s pht trin vn ha. T tng ca ng coi vn ha l nn tng tinh thn ng thi l mc tiu, ng lc iu tit s pht trin ca x hi khng ch c ngha khng nh cc gi tr vn ha ca dn tc, ca nhn loi trc y v hin nay m cn hnh thnh h quan im pht trin t nc trong giai on y mnh cng nghip ha, hin i ha. Th nhng, trong thc t xy dng v pht trin nn kinh t th trng, khi m vai tr ca qun tr kinh doanh v cng ngh c cao th cng vi vic sng bi cng ngh, hng ha, vn ha phm nc ngoi, coi thng mi nh cch lm giu nhanh nht, l xu hng coi nh hoc ph nhn cc gi tr tinh thn- vn ha ca dn tc. xut hin tnh trng kinh doanh bt chp php lut, o l v nhn phm. Hiu qu vn ha- x hi, mi trng, di tch v cnh quan vn ha- lch s ch c o bng l li thun ty. Chin lc xy dng nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc khng tch ri chin lc xy dng nn kinh t th trng theo nh hng x hi ch ngha. Bi l, nn vn ha khng ch l kt qu m cn l ng lc iu tit kinh t th trng theo hng cng bng, vn minh, nhm bo m phc li cho ton dn ch khng phi cho mt thiu s; bo m s cn bng gia pht trin vt cht vi tinh thn; bo m duy tr, pht trin cc gi tr truyn thng cng nh tinh hoa nhn loi. Ngha l s pht trin kinh t c o bng hiu qu x hi- vn ha.

49

L LUN V THC TIN CUC SNG Nn kinh t- x hi c xy dng theo phng hng s tht s tr thnh ng lc v ng thi l mc tiu ca i mi theo nh hng x hi ch ngha. Thng qua , bn sc dn tc v tnh cht tin tin ca nn vn ha s thm m khng ch trong i sng vn ha- ngh thut m trong mi hot ng xy dng, sng to vt cht, ng dng cc thnh tu khoa hc- cng ngh, gio dc v o to sao cho trong mi lnh vc, chng ta u c cch t duy c lp, c cch lm va hin i va mang bn sc Vit Nam. c im ca nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc trong giai on cng nghip ha, hin i ha t nc Mc tiu pht trin vn ha tin tin, m bn sc dn tc l xy dng con ngi Vit Nam v t tng, o c, tm hn, tnh cm, li sng, xy dng mi trng vn ha lnh mnh cho s pht trin x hi. thc hin c mc tiu ny, cn phi xem xt ni dung tin tin, m bn sc dn tc theo hai hng sau: - nh hng x hi ch ngha va l yu t nn tng va l yu t bao trm v nh hng cc yu t khc, nh cng nghip ha, hin i ha, kinh t th trng, a dng ha, a phng ha, k c yu t bn sc dn tc. - Chn hng v pht huy truyn thng dn tc l c s v l yu t ni sinh, cn qun trit y tnh cht quan trng ca n. Ni dung tin tin, m bn sc dn tc ca nn vn ha m chng ta xy dng trong giai on cng nghip ha, hin i ha cn phi th hin c cc c im sau: - Tnh hin i: l tc phng cng nghip, khoa hc v thc tin; t trnh cng nghip ha, hin i ha ca khu vc ng- Nam v mt s t trnh quc t, sng v lm vic theo hin php v php lut. - Tnh vn minh: l mt i sng tinh thn cao p, phong ph v a dng, c ni dung nhn o, dn ch, tin b nh Cng lnh xy dng ch ngha x hi trong thi k qu i hi. Theo tinh thn trn th c im vn minh c c th ha bng cc tnh cht: phong ph, a dng, dn ch v tin b tc l cng bng v bnh ng. Ni dung m bn sc dn tc l k tha, pht huy cc c im tch cc ca truyn thng dn tc trn lp trng ca ch ngha Mc- Lnin, t tng H Ch Minh. C th l: - thc t ho, tn vinh quc gia, dn tc, tc ch ngha yu nc chn chnh trong cuc u tranh dng nc nhm thot khi tnh trng l mt trong nhng quc gia ngho nht th gii. - Np sng cng ng tnh ngha. - Phong tc tp qun theo hng th tc v thun hu. Nhng c im nu trn ca ni dung tin tin m bn sc dn tc s n dn hin ra r nt nu chng ta xy dng c mt chin lc vn ha qun xuyn sut giai on y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc. V iu quyt nh l l tng coi vn ha l nn tng tinh thn, mc tiu, ng lc cng nghip ha, hin i ha phi c thm su vo tt c cc hot ng sng ca con ngi, t sn xut kinh doanh n sinh hot gia nh, hng th c nhn. c bit, n phi c thm su vo tt c cc khu ca qu trnh lnh o v qun l mi cp, mi ngnh. Mun vy khu u tin v vn lun lun l nhn thc, v khu trng tm l xy dng, ban hnh v t chc thc hin cc iu lut v chnh sch.

50

L LUN V THC TIN CUC SNG S TC NG CA YU T VN HA VNG (VN HA TY NGUYN) N VN HA CNG S TI TNH K LK Th.s. Nguyn Th Thu CN. Nguyn Th Thanh Huyn Vn ho l khi nim m cho n tn by gi cc nh khoa hc v cc nh vn ho vn ang n lc khai thc v xc nh ni hm ca n. Ni nh vy khng c ngha rng l khi nim qu rng n mc ngi ta khng th xc nh c, nhng phi tha nhn rng hin nay khi nim vn ho c s dng ht sc rng v mi khoa hc khc nhau tip cn n nhng gc khc nhau. Khi ni n vn ha l ngi ta ni n vn ha vt cht v vn ha tinh thn v thc tin cho thy vn ha cng s l s dung np gia vn ha vt cht v vn ha tinh thn. V vy s tng tc gia n c th hin kh r. Nghin cu s tc ng v tng tc ca vn ho vng vi vn ho cng s ang l hng nghin cu c cc nh vn ho quan tm nghin cu. Chng ta cng bit rng a phng (vng) l mt b phn ca Quc gia. Tu vo ch phn cp hnh chnh ca tng quc gia m tnh cht a phng mang nhng nt khc nhau. Tnh a phng tromg vn ho vng Ty nguyn co nhng tip bin song ban sc vn hoa vung vn co tinh n inh. T nm 1985 ng v Nh nc ra chnh sch i mi t nc, cung qu trnh cng nghip ho v hin i ho din ra ht sc mnh m. Thc tin dn n nhng tip bin vn ho ca c nc ni chung v vng Ty nguyn ni ring cang tr nn a dng, phong ph hn. T kt qu nghin cu thc nghim trong ti cp c s c tin hnh nghin cu vo nm 2010 Thc trng vn ho cng s ti mt s c quan hnh chnh trn a bn Ty nguyn- Tc ng ca yu t vn ho vng (kho st ti k Lk) , chng ti tm ra mt s nhn t nh hng n vn hoa hnh chnh cng s ca khu vc Ty nguyn nh sau: 1. Yu t t nhin Nu trong tng th chung ca vn ho Vit nam, vic , i li v cach thc sn xut nng nghip u l ng ph vi mi trng t nhin v tn dng mi trng t nhin th vng Ty Nguyn cng th hin nt vn ho rt r. Do kh hu cao nguyn mt nm c chia thnh 2 ma r rt (ma ma v ma kh). Ma ma ko di t thng 11 n thng 4 l cn tr ln nht n giao lu v trao i vn ha, ng thi cung la nhn t anh hng n phong cach lam vic cua cng chc trong cc cng s khi thc hin 8 gi vng ngoc. Nu chng ta tha nhn rng: vn ho cn l sn phm ca mi trng t nhin, th ci t nhin c th hin trong vn ho Ty Nguyn rt ro v n nh hng trc tip n vn ho ng x ca cng chc Ty Nguyn trong vic thi hnh cng v. Thc hin gi gic lm vic l mt trong ni qui, qui ch ca cng s. Tuy nhin khi c hi v my gi h c mt ni lm vic s liu nh tnh cho chng ta thy: Tuy qui nh ca nh nc 7.30 pht c mt cng s, nhng vo ma ma t khi chng em c mt ng gi lm. Nhiu hm ma to khng c cng vic quan trng l em nh lun, nhiu bn ng nghip cng nh vy (N - cn b ph n x) iu kin t nhin v khi hu tr thnh mt tc nhn quan trng chi phi hnh vi v tnh k lut trong cng s. Vic n cng s mun v ri cng s trc 4.30 pht l hin

51

L LUN V THC TIN CUC SNG tng ph bin. Tm hiu vn ny trong s liu nh tnh l gii c nguyn nhn sau: Nu 5h mi v th ma gi ca vng cao nguyn cng nguy him lm, hn na bui chiu nhn dn cng him khi n cng s giao dch nn chng em cng tranh th gii quyt ht cng vic vo bui sng cn v nh sm. (N - trc vn phong UBND x) . iu kin t nhin v kh hu khng ch tc ng n thi gian lm vic m n cn tc ng n din mo ca mi c nhn thng qua trang phc khi n cng s. Hu ht s ngi c hi h u tr li h khng mc ng phc n cng s, vic mc trang phc dn tc cng him hoi. Tt nhin vic mc trang phc cn do qui nh hay ni qui chung ca cng s. Vic tm hiu nhng nguyn nhn su xa nh vic tm ra nhng nhn t tc ng c chng ti khai thc qua s liu nh tnh cn cho thy: Trc y do iu kin kinh t kho khn v vic lm nng ry l ph bin. By gi i lm vic v giao dch vi dn nn phi n mc theo xu hng x hi. Hn na phng tin i li khng cn ph hp vi vy o dn tc na. (Nam Ph CT x) C th thy rng xen ln yu t t nhin, iu kin a l th qu trnh hin i ho cng l nhn t lm thay i hnh vi v quan nim trang phc ni cng s ca cng chc Ty Nguyn Mi trng sng cua ngi Ty Nguyn a hinh thanh nn tinh cach thng thn, bc trc va ban linh khng ngai kho khn cua c dn Ty Nguyn. Do ia hinh cao nguyn va min nui cao nn hu ht ngi dn Ty Nguyn c ren luyn trong mi trng lao ng gn lin vi nng ry. Chinh yu t o a hinh thanh nn tinh cach ng x thng thn trong cng vic. Nu c im ni bt trong vn hoa cua ngi Vit la giao tip theo kiu vong vo, tranh i u trong giao tip thi ngi Ty Nguyn lai thng thn. iu o c th hin trong s liu inh lng: 87% s ngi tra li: trong quan h vi ng nghip va thu trng ho thng trao i thng thn, thai di hoa vi qui chi chim ti l nho (9%). Nghin cu inh tinh cung la s giai thich kha thuyt phuc. Ngi Ty nguyn chung ti cai bung nghi gi thi cai mm noi vy, bit la nh vy cung khng tt lm trong cng vic, nhng em cung khng th biu hin khac c, mi trng sng va iu kin sng a ren nn cai tinh cach y. (N can b xa) Co th noi rng iu kin t nhin la nhn t quan trong nht tac ng hinh thanh nn net vn hoa Ty Nguyn, va chinh net vn hoa Ty Nguyn o a qui inh hanh vi, chun mc va gia tri cho ngi dn Ty Nguyn noi chung va can b cng chc Ty Nguyn noi ring trong x ly cng vic hang ngay. 2. Yu t xa hi 2.1. C cu xa hi Qua trinh giao lu va tip bin vn hoa a lai kt qua: o la ti l ngi Kinh hin sng tai khu vc Ty Nguyn chim gn 50% (Bao cao cua UBND xa). Chinh yu t c cu dn c nay la mt trong nhng nhn t quan trong lam ban sc vn vung co s tip nhn va pha trn. c bit sau cuc khang chin chng Phap thng li, ang va Nha nc ta a co chinh sach a dn c min xui ln khai pha min nui vi muc tiu tng trng kinh t. Nhng kt qua cua qua trinh nay la vic a lam tip bin nhng net vn hoa vung theo ca hai xu hng co li tich cc, nhng kho khn trong vic gi gin ban sc:

52

L LUN V THC TIN CUC SNG Chung ti cung hoc c nhiu net vn hoa cua ngi min xui, c bit s ng x kheo leo hn trong cng vic va quan h vi nhn dn. Tuy vy chung ti cung phai qun i nhng li ng x ring cua dn tc minh. (Nam can b xa) Nu trc kia tin ngng dn gian la chu ao trong vn hoa Ty Nguyn thi n nay pht giao va mt s tn giao khac (kit gio...) a co u th hn. Quan h th bc trong tin ngng dn gian tuy con m net trong li ng x cng ng, iu o dng nh a tac ng n quan h gia cac ng nghip ni lam vic. Vic th hin quyn lc trong cng vic c coi nh mt net vn hoa cng s (quan h ngi lanh ao va ngi phuc tung mnh lnh) khng ro net. S liu inh lng cho thy co n 50% s ngi c hoi tra li ho xng h vi ng nghip theo tui tac va gii tinh. Cac nha nghin cu vn hoa phng Ty khi tip cn nghin cu vn nay cung nhn xet rng hiu qua cng vic cung phu thuc vao quan h quyn lc, li xng h va ngn ng. o nh mt tac nhn lam tng mc thn mt hoc nghim tuc. (ng Nghim Van) Trong nghin cu inh tinh chung ti cung thu c kt qua sau: Trong cng s hu ht moi ngi u co mi quan h co sn, khng phai lang xom lang ging thi cng la anh em ho tc. Chinh vi vy chung ti c xng h vi nhau nh nha, thn xom vy cho no thn mt (Nam- PBT ang uy xa). Khi c hoi: li xng h nh vy co anh hng gi n cng vic khng thi s ng ngi c hoi u tha nhn la co bi anh hng. V c cu can b: thc t cho thy trong h thng chinh tri c s lang xa, s can b la ngi min xui chim . S di ho chim ti l ng do tac ng cua trinh hoc vn. Ngi min xui thng co trinh hoc vn cao hn. Chung ta cung bit rt ro trong qui ch tuyn chon can b c s hoc vn la tiu chi nht thit phai co i vi mt cng chc cp xa Cung do trong c cu dn s cua vung Ty Nguyn, ty l ngi Kinh chim s ng, ng thi trong qua trinh tip bin vn hoa do ngi Kinh c tip xuc nhiu nn ho d dang linh hi, thich nghi vn hoa cua ngi dn ban ia hn, chinh vi vy nhiu can b ngi Kinh a hoc ting dn tc ban ia, do vy ho d dang at c tiu chi can b quan ly vung phai noi c ca ting dn tc va ting Vit, trong khi o vic ngi dn tc bit thng thao ting kinh lai la iu dng nh cung kha kho khn. Tuy nhin, co ti 100% s ngi tra li trong cng vic va giao tip cng s ho noi ting Vit. Ting a phng chi giao dich khng chinh thc ngoai cng s va chi dung trao i nhng vn khng thuc v cng vic Ngay ca trao i cng vic vi ba con dn tc chung ti cung noi ting Vit, ng bao dn tc by gi ho s dung ting Vit thanh thao hn. Cac gia inh khi co vic cn n cng s ho thng c ai din trong gia inh la ngi co th trao i c bng ting Vit Co th noi c cu xa hi cua vung co thay i c bit c cu dn s, s thay i o a keo theo thay i nhng net vn hoa trong cuc sng va trong cng vic cua ngi Ty Nguyn. 2.2. Phong tuc tp quan va inh kin xa hi Phong tuc tp quan c coi la net vn hoa c inh lu i nht va a c ng ao ngi dn chp nhn. Th nht: Chung ta phai noi n phong tuc canh tac. Khac vi ngi Vit, ngi dn tc Ty Nguyn khng inh canh inh c c inh nh vung ng bng Bc B va

53

L LUN V THC TIN CUC SNG Trung B. V mt lich s chung ta cung thy rng y la vung t mi m mang va khai pha, c hinh thanh sau vung Bc B va Trung B. Phong tuc tp quan mang tinh cng ng cao dn n ho d dang ci m trong quan h. iu o mang tinh hai mt: va gn bo thn thit nhng chinh vic gn bo o d dn n thai trong n nhau, khng dt khoat trong x ly cng vic nhiu vn rt kho quyt va noi ra rt ngai, binh thng gp nhau, hut thuc lao vi nhau, ung ru vi nhau, nu minh lam co nguyn tc cng nhc thi ai con nhin mt minh na. (Nam cn b xa) Th hai: Qua trinh tip bin vn hoa co lam bin i mt s phong tuc tp quan trong vn hoa cua vung Ty Nguyn khng? o la cu hoi khng chi cac nha vn hoa ma ngay ca cac nha quan ly ang va a tim cu tra li. Thc t a giup cac nha nghin cu ung h quan im vic tip thu nhng yu t vn hoa bn ngoai phai coi la mt tt yu cn thit cho s phat trin cua mt tc ngi va iu nay a xay ra tt ca cac xa hi. n giai oan cng nghip va hu cng nghip nh hin nay, do khng gian xa hi khng ngng m rng (iu nay a c tip cn trong tac phm th gii phng), do thanh tu cua khoa hoc k thut, dong thac vn hoa bn ngoai uy hip con o vn hoa tc ngi va gy ra hin tng nhiu loan vn hoa, ca hai loai vn hoa cua ca ngi cho va ngi nhn u bi suy thoai hoc bi y lui hoc mt dn i. Co th thy rng qua kt qua nghin cu cho thy s an xen ca hai yu t truyn thng va hin ai trong vn hoa cua vung Ty Nguyn n vn hoa cng s ngay chinh trn manh t o. Qua cac trng hp c phong vn chung ti thu c kt qua: biu hin ro nht cua phong tuc tp quan va inh kin xa hi tac ng dn quan h cua cac ca nhn trong cng s o la tinh tn ti, trt t ngoai xa hi du co la chc tc gi i chng na, khi lam vic vn phai ng x nh trong gia inh. (Nam CT UBND xa). 2.3. Chinh sach xa hi va ni qui, qui ch. Nu mt hoc gia noi rng Ban sc vn hoa khu vc (vung) la kt qua cua h thng truyn thng thi ban sc vn hoa vung Ty Nguyn cua chung con bi chi phi cua chinh sach xa hi c bit nhng ni qui, qui ch cng s nh c s kin tao nn mt vn hoa cng s cua vung Ty nguyn... Trc tin phai noi n chinh sach xa hi: nhng nghin cu inh tinh se minh chng cho chinh sach xa hi a tac ng trong vic gi gin c ban sc vn hoa Ty Nguyn trong nn kinh t thi trng vi s giao lu rng rai vi nhiu nn vn hoa trn th gii, ng thi xu hng inh hinh mt phong cach vn hoa cng s chinh qui, vn minh va hin ai. Tt c l hi nh l hi cng ching, l hi mng lua mi, l hi cu ma... c ang va nha nc ht sc quan tm, co nhng chu trng va chinh sach h tr tai chinh ro rang. Nhng net vn hoa o chung ti vn c gi nguyn va phat huy manh me, net vn hoa dn gian vn c gi nguyn trong mt xa hi hin ai. (Nam can b x) Chung ti rt bit n ang va chinh phu vi tn trong nhng phong tuc tp quan cua chng ti, c bit la net vn hoa dn gian c truyn cua dn tc. Chung ti hoan toan thy vui, thoai mai sau nhng ngay l hi keo dai. (N mt ngi dn) L hi du co keo dai trong mua l hi nhng vn khng lam anh hng n cng vic cua chung ti, khi phn tm linh c thoa man thi phn khich cho chung ti lam vic tt hn. (Nam - mt ngi dn)

54

L LUN V THC TIN CUC SNG c bit ni qui, qui ch vn hoa cng s c Thu tng chinh phu ban hanh vao nm 2007 nh mt tac nhn quan trong em lai mt phong cach lam vic chuyn nghip, vn minh cac cng s cp xa phng, ni ma trc y l lang a thng soai. Kt qua nghin cu inh tinh tra li cho mt thc tin tht sang sua v vn hoa cng s vung Ty Nguyn: T khi co qui ch vn hoa cng s, can b cng chc trong Uy ban xa chung ti thc hin ht sc nghim tuc, t gi gic lam vic n trang phuc va th ng x vi nhn dn. (Nam - Chu tich xa) Co qui ch thi minh phai tun thu ch, n lng cua nha nc thi cung phai tun thu nhng qui inh, qui ch cua nha nc (N Can b ang) Lam can b ma khng lam theo qui ch thi dn cung chng tin theo minh. (N - Can b oan) T ngay co qui ch vn hoa cng s, c quan sach se vn minh hn ln. Nam can b khng con tu hp lai rit thuc lao na, n can b cung it tu tp nhau tan ngu hn. (Nam - Can b xa) Co th thy rt ro chinh sach cua Nha nc va ang a la nhn t tich cc giup ng bao Ty Nguyn gi c ban sc vn hoa ring cua minh. Qui ch vn hoa cng s a em lai nhiu net vn hoa mi lam cho cac c quan nha nc ngay cang chuyn nghip hn, phu hp vi xu hng hin ai hoa va cng nghip hoa. Kt lun: C th ni vic xc nh v tm ra cc yu t tc ng nh chng ti trnh by trn l mt kt qu ng trn trng trong nghin cu, v c rt nhiu nghin cu v vn ho t cp n cc yu t tc ng. Vic xc nh c 2 yu t t nhin v x hi nh nhng nhn t tc ng c chng ti s dng phng php nghin cu nh tnh cho thy thng tin thu c ca chng ti l ng tin cy. Kt qu s liu nh tnh v nh lng trong nghin cu trng khp nhau. Nu ci t nhin tn ti bn ngoi l mi trng, kh hu, t ai, sinh thi.... lm nn bn sc vn ho ca ngi Ty Nguyn ni chung v cng chc Ty Nguyn ni ring th ci x hi l tc nhn ht sc quan trng. Ngoi vic chng ti xc nh cc yu t phong tc, tp qun... th chnh sch x hi gp phn gn gi bn sc vn ho ring bit ca cng chc Ty Nguyn, nhng ci ring bit khng tch ri, lc hu m n ang nm trong dng thc vn ha ca thi k hi nhp Ti liu tham kho 1. Trn Ngc Thm, Bn v bn sc vn ha Vit Nam, NXB. Khoa hc x hi, 2000. 2. Hong Quc Hi, Vn ha phong tc, NXB. Ph n. 2005 3. GEORGES CODOMINAS, Chng ti n mng, NXB. Th gii, 2008 4. GS. Nguyn Th c, Vn ha ng Nam , NXB. KHXH H Ni 2003 5. ti cp c s Thc trng vn ho cng s ti mt s c quan hnh chnh trn a bn Ty nguyn- Tc ng ca yu t vn ho vng (kho st ti k Lk) Hc vin hnh chnh Quc gia 2010

55

L LUN V THC TIN CUC SNG

NHNG VN XUNG QUANH PHM TR NH NC PHP QUYN HIN NAY Th.s Nguyn Thi Khuyn Nghin cu v s pht trin ca nh nc, ch ngha Mc- Lnin ch ra rng: Trong lch s x hi c giai cp tn ti 4 kiu nh nc. l nh nc ch n, nh nc phong kin, nh nc t sn v nh nc x hi ch ngha. C s phn loi cc kiu nh nc nh vy l quan im duy vt v lch s, m c th l hc thuyt hnh thi kinh t - x hi. Di nh sng ca hc thuyt , bn cht giai cp ca nh nc c vch trn. Bn cht y th hin v th v ch ca giai cp thng tr trong x hi c giai cp, bt k nh nc no cng phi thch hin nh: bo v ch quyn quc gia, an ninh x hi, i ngoi, xy dng v pht trin kinh t Hc thuyt ny xo b mi o tng v nh nc phc li chung do cc hc gi t sn ngy nay t ra nhm xo nho bn cht t sn ca cc nh nc phng Ty hin i. Nh nc - Lnin vit - L sn phm v biu hin ca nhng mu thun giai cp khng th iu ho c. Do bn cht ca nh nc chng qua ch l mt b my ca giai cp ny dng trn p mt giai cp khc. Nhng bn cnh tnh giai cp, nh nc cn c nhn nhn t gc qun l v iu tit x hi. Nu thiu mt ny chc nng giai cp cng khng th thc hin c, do nh nc cng khng th tn ti. Cc nh kinh in ca ch ngha Mc u khng nh s thng nht gia chc nng thng tr - giai cp vi chc nng x hi- cng qun ca nh nc ch tn ti c khi nh nc lm tt chc nng x hi. Li ch ca giai cp no m ph hp vi li ch c bn ca a s cc giai tng trong x hi th giai cp y mi c x hi tha nhn nh ngi i din cho ch chung.

56

L LUN V THC TIN CUC SNG Trong tc phm ph phn trit hc php quyn ca Hegel vit vo ma h nm 1843, C.Mc ln u tin trnh by mt cch c h thng quan im ca mnh v nh nc. ng khng nh li ch chung v vic bo tn nhng li ch c th trong n, l mc ch ca nh nc (C.Mc. Engels ton tp Nxb CTQG- ST 1995) Mc quan nim v cc chc nng ca nh nc nh l s thng nht gia tnh ph bin (x hi, cng cng) vi tnh c th (ng cp, giai cp). Thiu mt trong hai chc nng , nh nc khng th tn ti. Mt khc, trong thc t, chnh chc nng x hi cn l c s cho s thng tr chnh tr. V vy Engels vit: khp ni, chc nng x hi l c s ca s thng tr chnh tr; v s thng tr chnh tr cng ch ko di chng no n cn thc hin chc nng x hi (Sd). Lch s ca nhn loi chng thc chn l ny v l quy lut vn hnh ca mi cuc cch mng x hi, v cng l quy lut tn vong ca cc th ch cai tr trong lch s. Bi vy vic nhn nhn v nh gi ng v th chc nng x hi ca nh nc l ht sc cn thit nht l trong mt x hi m ti mi quyn lc u thuc v nhn dn nh x hi ca chng ta. Xt t phng din chc nng x hi, nh nc l hin thn ca quyn lc cng cng. Vic s dng quyn lc cng cng nh th no t hiu qu ti u trong qun l x hi v nng cao phc li cng dn, nhn danh cc gi tr con ngi - l vn khng th gii quyt c mt sm mt chiu. n gn cu tr li, lch s nhn loi phi nm tri bit bao va p, thng trm, y mu v nc mt. C mi bc i nh vy u t thm nhng vin gch mi trn nc thang hon thin c ch cai tr. Do , lch s tin b ca b my nh nc l lch s ca cng ngh, ca ngh thut v k nng cai tr - trn c s ti u ho dn dn cc hot ng v hin thc ho, ngy mt y hn cc gi tr nhn bn. Xt trn phng din ny nh nc php quyn chnh l s tng kt ca lch s. c th rt ngn thi gian pht trin, nh Engels ch ra trong Bin chng t nhin l ra phi i theo con ng bo thai hc ch khng phi c sinh hc; Th h i sau mun pht trin vt th h i trc th phi ng trn vai nhng ngi khng l. Nhng thc tin cho thy, v ng nht nh nc php quyn vi nh nc (t sn), cc nc ng u v Lin X quay lng li vi n v chn con ng c sinh hc y nhng va chm v ch. Mt khi b my nh nc tr nn cng knh, quan liu thi qu th tt yu phi v. Thnh th, s phn bit phm tr nh nc vi phm tr nh nc php quyn l cn thit chng nhng v mt hc thut, m cn c ch v mt thc tin na. Th nht, cn phi nhn thy rng, nh nc php quyn khng phi l mt kiu nh nc trong lch s m l mt phng thc t chc quyn lc x hi. Phng thc ny c i tng tc ng khng ch bao gm thit ch nh nc (c quan lp php, hnh php, t php, qun i, cnh st...) m cn c x hi cng dn v php lut, trong mt th thng nht hu c. nh nc php quyn, lc u nh mt t tng, mt hc thuyt, sau nh mt thc tin, c lch s ca n... Trong qu trnh pht trin cc hc thuyt v nh nc v php lut, dn dn xut hin t tng v hnh thc t chc quyn lc x hi m trong php lut tr thnh quy phm bt buc i vi mi ngi, php lut tr thnh sc mnh mang tnh nh nc, cn quyn lc x hi c php lut tha nhn th tr thnh quyn lc nh nc

57

L LUN V THC TIN CUC SNG Khi ni n nh nc php quyn, trc ht phi thy ban u y l quan nim, l t tng v dn ch v v phng thc t chc quyn lc, trong vai tr ca php lut c cao. Tng t, Nersesiants V. C, vin s thng tn Vin hn lm khoa hc Nga cho rng: Nh nc php quyn l hnh thc t chc v hot ng ca quyn lc cng khai v cc mi quan h tng h ca n vi cc c nhn vi t cch l nhng ch th php lut Th hai, trong lch s cc hc thuyt chnh tr v php lut, phm tr ny c cc nh chuyn mn dng theo ngha i lp vi cc th ch chnh tr cc quyn, c on, thn quyn... tng tn ti, v k c hin gi vn ang tn ti. Cui cng, xt t phng din ng ngha, cm t nh nc php quyn bt ngun t ting c l Reichstag - dng ch Hi ng lp php c. N c ghp bi hai t Reich- tc l ch hay vng quc; v Tag- ngh vin hay hi ng lp php. Nh vy, xt t ng ngha, nh nc php quyn l thut ng chnh tr- php l dng ch bt c quc gia lp hin no- tc l quc gia xy dng th ch chnh tr bng con ng dn ch, trn c s c mt hin php phn nh nguyn vng, ch ca nhn dn, bo m cc quyn bnh ng, t do dn ch ca cng dn. Theo ngha ny, hin php l du hiu nhn bit v nh nc php quyn. Vi ni dung , nh nc php quyn c gi tr ph bin i vi nhiu kiu nh nc tin b; v do c th hin din trong cc kiu nh nc khc nhau (c nhin, v cn bn s b bin i) Bi vy, v nguyn tc, c th cp n nh nc php quyn ni chung di dng cc nguyn tc qun l x hi mang tnh hp l v nhn bn m nhn loi phi tri qua bao nhiu thng trm lch s mi t c: tc l nh nhng gi tr mang tnh nhn loi. Tuy nhin, trong hin thc, khng c nh nc php quyn ni chung, tru tng, m tn ti nh nc php quyn t sn, nh nc php quyn x hi ch ngha. V khi dng theo ngha ny, cc hnh thc pht trin lch s - c th ca nh nc php quyn tr thnh nhng tng bc k tip nhau, t ci n n ci kia theo phng thc ph nh bin chng. Do , ci sau bao hm ci trc di dng lc b, v ni dung sau ny c nng ln mt cht mi, tin b hn, phong ph hn, hon thin hn so vi ci ban u. Chnh thc t trn y to ra nhng s ging nhau v khc nhau ca nh nc php quyn X hi ch ngha v nh nc php quyn T bn ch ngha l hai kiu nh nc khc nhau. C hai kiu nh nc ny u coi quyn lc cng cng ang tn ti di dng nh nc v php lut l bt ngun t nhn dn, ch khng phi bt ngun t mt ci siu nhin no (chng li thn quyn); c hai u coi nhn dn l ch nhn ca quyn lc, bi vy m h ng nhin c quyn quyt nh s phn cng nh phng thc, hay mc tiu theo ui ca nh nc (chng li chuyn ch v c ti). Bi vy, v nguyn tc, c th cp n nh nc php quyn ni chung di dng cc nguyn tc qun l x hi mang tnh hp l v nhn bn m nhn loi t c trong lch s, tc l nh nhng gi tr mang tnh nhn loi. Thnh tu l lun v i ca ch ngha x hi khoa hc l vic pht hin ra chn l rng: ch ngha t bn l giai on chun b cho s ra i ca ch ngha x hi. Nhng mm mng ca nn kinh t x hi ch ngha tng lai c trong lng ca nn kinh t t bn ch ngha. Vai tr t chc ca nn sn xut t bn ch ngha c bit to ln. Nh c

58

L LUN V THC TIN CUC SNG nn sn xut m qun chng nhn dn ng o c tp trung li, c kh nng t chc li v on kt vi nhau. Vn dng phng thc t chc quyn lc cng cng di hnh thi nh nc php quyn nh nc X hi ch ngha c kh nng m rng ti a cc quyn con ngi, iu cng ng ngha vi vic nng nn dn ch ca nhn loi ln mt tm cao mi v cht. Di ch x hi ch ngha, xt t gc php l, th iu c ngha quan trng nht l vic tha nhn quyn tn ti xng ng ca con ngi v tt c cc tiu mc ca quyn ny, tc l tha nhn cc quyn c nhn. Bi vy, chnh quyn nhn dn ch x hi ch ngha c to lp v tr vng khng ch trn c s pht trin rng ri cc c quan i din ca nhn dn (dn ch gin tip), m cn bi vic tham gia trc tip ca nhn dn vo qu trnh thc hin cc chc nng nh nc, v trc ht l hot ng lp php trc tip ca nhn dn. Tt c nhng du hiu y ni ln rng: bn cht ch thc ca nh nc x hi ch ngha l hin thc ho cc mc tiu l tng ca nh nc php quyn. o li, nh nc php quyn c hiu mt cch ng n v c s dng mt cch hp l l rt gn vi nh nc x hi ch ngha. Nh nc php quyn hin ang l phng thc t chc quyn lc tin b nht ang tn ti trn thc t. Tha nhn cc gi tr ph bin ca nh nc php quyn, nhng khng c ngha l vic thc thi chng din ra nh nhau, mi ni, mi lc. tri li, trong hin thc, tu vo hon cnh thc t, truyn thng lch s v vn ho ca mi dn tc, m s vn dng nhng gi tr a li nhng din mo khc nhau ca nh nc. Tuy vy, v ni dung ca phm tr nh nc php quyn, cho n nay, vn cn mt s im cha thng nht. C th thy iu ny qua mt tp hp cc nh ngha a dng v nh nc php quyn cc ti liu trong v ngoi nc. Nhiu nh khoa hc php l cho rng, nu xt dng chung nht, c th hiu nh nc php quyn l nh nc trong lut thng tr. l hnh thc t chc v hot ng ca quyn lc chnh tr cng khai (cng quyn) v nhng mi lin h qua li ca n vi cc c nhn vi tnh cch l nhng ch th php lut. Cch hiu ny nhn mnh tnh phng tin ca nh nc php quyn. Trong khi , quan im khc li cho rng, mc d nh nc php quyn cc nc khc nhau u c xc lp khng ging nhau, nhng chng u c chung bn cht l: bo v quyn t do, ngn chn bo lc v s tim quyn ca cc c quan nh nc. V thc cht, quan nim ny nhn mnh c im phn cng quyn lc v coi y l du hiu bn cht ca nh nc php quyn ging nh Kant lm. Da vo mi quan h bin chng gia nh nc v x hi cng dn, theo , khng phi x hi cng dn do nh nc to lp v quy nh, m tri li- chnh x hi cng dn sn sinh ra v ch c nh nc, nhiu nh trit hc- chnh tr cho rng: nh nc php quyn l nh nc chi s ch c cu x hi cng dn. Bi vy dn ch chnh l c trng c hu ca nh nc php quyn. Trong tnh hnh , c tc gi a ra nh ngha bao qut: Nh nc php quyn l t chc quyn lc cng khai trong h thng chnh tr ca x hi cng dn c xy dng trn nn tng cc t tng php l tin b ca nhn loi nh cng bng, nhn o, dn ch v php ch, nhm m bo thc s nhng gi tr x hi c tha nhn chung ca nn vn minh th gii- s tn trng v bo v cc quyn t do ca con ngi, s ng tr ca php

59

L LUN V THC TIN CUC SNG lut trong cc lnh vc sinh hot x hi, tnh ti cao ca lut php trong cc lnh vc hot ng nh nc, s phn cng quyn lc (lp php, hnh php, t php), v quyn dn ch ca nhn dn. Tuy nhin, vic tp hp kh y cc du hiu ca nh nc php quyn trong nh ngha ny, phn no lm nhoa i ranh gii gia du hiu c trng c bn vi nhng du hiu pht sinh mang tnh h qu. V li, tnh ti cao ca lut php c cp trong phm tr nh nc php quyn, theo quan im ca cc nh sng lp ra n nh Montesquieu, Rousseau, hay Kant... ch c xc lp trong cc mi quan h vi quyn lc m khng bao gi c th ng n lnh vc t do ch, o c hay i sng ni tm ca c th. Do , lut php khng th ng tr trong mi lnh vc ca i sng x hi, m ch trong chng mc dn n vic hnh thnh v s dng quyn lc trn c s kh c x hi. V vy, nh nc php quyn trn bnh din hc thuyt, quan nim, t tng c hiu nh nhng i hi v dn ch v v phng thc t chc quyn lc nh nc. Hai mt l hai nhn t c bn nht khi ni n nh nc php quyn. Chng lin quan hu c vi nhau, khng th thiu mt mt no. Dn ch phi c thc hin bng nhiu hnh thc nhng hnh thc c bn nht, ch yu nht l nh nc. T chc nh nc c tt th mi m bo cho dn ch c xc nh ng i c vo cuc sng sinh ng ca x hi Mc d quan nim v nh nc php quyn c s khc nhau, nhng nhn chung nhng nhiu nh nghin cu trn th gii u tha nhn nhng c trng c bn ph bin sau y ca nh nc php quyn. 1. Nh nc php quyn l nh nc tha nhn v tn trng tnh ti cao ca lut; m trc ht l hin php. Biu hin trc tip nht ca c trng ny l nh nc t t mnh di lut . 2. Nh nc php quyn l nh nc tun th nguyn tc phn cng quyn lc theo ba quyn nng c bn l: lp php, hnh php v t php. Ba quyn nng ny c giao cho ba c quan khc nhau nhm kim sot kim ch ln nhau trong vic thc thi quyn lc, trnh s tu tin v lm quyn. Bn thn s hnh thnh v vn hnh ca ba c quan ny cng phi do lut quy nh. 3. S hin din mt nn dn ch, c nhn bit thng qua: ch bu c hnh thnh nn cc c quan nh nc; s kim tra v gim st ca x hi cng dn i vi cc c quan ; v quan trng hn c l thng qua s hin din ca mt h thng cc nguyn tc, ch nh, cc quy phm v ch quyn ca nhn dn, cng vi nhng c ch php lut hu hiu nhm bo m vic thc thi quyn v ngha v ca cng dn. 4. Nhn quyn l mc ch ti cao, l ngha v thing ling m v n nh nc php quyn tn ti. 5. Trong quan h quc t nh nc php quyn l nh nc thc hin mt cch tn tm cc cam kt v ngha v php l xut pht t cc iu c quc t m n k kt hoc cng nhn; tha nhn gii tr u tin ca cc cam kt v ngha v so vi php lut trong nc. Hay ni cch khc, nh nc php quyn l nh nc c nng lc gii quyt ng n mi quan h gia cc iu c quc t v lut quc gia; c nng lc lm tng thch gia lut ni a v lut quc t. Bng vic tng kt lch s v nhng quan im hin i xung quanh ni dung phm tr nh nc php quyn c th i n kt lun l: nh nc php quyn l mt hnh thc (phng thc) t chc v vn hnh quyn lc - m quyn lc c xc nh l thuc v

60

L LUN V THC TIN CUC SNG nhn dn, da trn cc nguyn tc: phc tng tnh ti cao ca php lut, phn cng quyn lc, dn ch, cng bng; nhm mc ch bo v ti a quyn ca mi cng dn.

61

L LUN V THC TIN CUC SNG NHNG IM TNG NG V KHC BIT CA QU TRNH HNH THNH NH NC TI CC QUC GIA C I PHNG NG V PHNG TY Th.s Nguyn Thu Hng Cc Nh nc c i phng ng v phng Ty u ra i theo mt qui lut chung, l s hnh thnh trn c s nhng mu thun giai cp i khng khng th iu ha c. Tuy nhin v iu kin t nhin mi khu vc hon ton khc nhau, nn s ra i ca cc nh nc thuc hai khu vc ny bn cnh nhng im tng ng, th cng c nhng im khc bit rt ln. Con ngi qua hng triu nm sng thnh by, cch y khong 40.000 nm bc vo x hi c t chc cao hn l cng x nguyn thy. Th tc, bo tc, b lc v cao hn l lin minh b lc l nhng hnh thc t chc x hi va c mi quan h cht ch vi nhau va c vai tr v t chc qun l khc nhau. Trong phm vi tng cng ng, mi thnh vin u c ngha v v quyn li nh nhau, k c nh cc th lnh. Vic thc hin ngha v v quyn li da trn c s s t nguyn v p lc ca cng ng. Quyn hn ca cc th lnh, do cng ng trao cho, mang tnh x hi v cha phi l quyn lc chnh tr. Cng c sn xut bng kim loi ra i to ra nhng chuyn bin ln v s pht trin kinh t. C dn Ai Cp, Lng H vo khong thin nin k th IV TCN dng nhiu cng c bng ng trong sn xut v i sng. Vo khong na cui thin nin k th II-TCN Ty Nam v Ai Cp ngh luyn st v cng c st xut hin. Cng vi kinh nghim sn xut ca con ngi, s ra i ca cng c sn xut mi to nn bc nhy vt v trng trt v ngh th cng. mt s vng ti Bc Phi v Chu , c dn cn bit lm nhng cng trnh thy li ti tiu nc. Trng trt pht trin thc y ngh chn nui. Do vy dn n s phn cng lao ng trong x hi ln th nht: ngh trng trt v ngh chn nui tch ri nhau, c nhng b lc chuyn v chn nui v nhng b lc chuyn ngh trng trt. Cc ngh th cng pht trin mnh dn n s hnh thnh nhng nhm ngi chuyn lm ngh th cng. T th cng tch khi nng nghip. S chuyn mn ha ca cc ngnh sn xut lm xut hin v pht trin vic trao i sn phm gia cc b lc, gia cc vng t Bc Phi sang chu , t phng ng sang phng Ty. Ngay trong mt cng x cng c s trao i sn phm. H qu l: Xut hin ti sn t hu, nng sut lao ng c nng cao lm cho sn phm x hi tng nhanh, dn ti d tha sn phm. Trong cc cng ng, nhng ngi c a v chim c nhiu ca ci d tha ca tp th. Cc gia nh nh mt v mt chng hnh thnh. Mi gia nh l mt n v kinh t c ti sn ring nh cng c sn xut, t liu lao ng v nhng th c truyn li cho con ci t i ny qua i khc, cng c thm ch t hu. Bn cnh , ca ci v t binh trong chin tranh cng l mt ngun ti sn quan trng b nhng ngi c a v trong b lc thng trn chim ot thnh ca ring mnh. Cng x nng thn xut hin thay th cng x th tc ph h ang dn tan r. S phn ha ti sn v a v giu ngho trong x hi dn n tnh trng nhng ngi giu c mun t b b con thn thuc tng thiu nhm trn trnh ngha v vi h hng mnh, trnh nh hng n vic tch ly. Nhng ngi ngho kh phi di di n vng khc sinh sng, a s h khng th tn ti c. Mi quan h huyt thng gn kt cc thnh vin trong th tc b lc b ph v, ranh gii ca th tc, b lc b xo trn, ph v v thay vo , hnh thnh mt hnh thc t chc cng ng mi. l cng ng cng x lng ging

62

L LUN V THC TIN CUC SNG bao gm nhng ngi chung mt vng t, c cng mt s li ch chung v kinh t, c mi quan h lng ging l ch yu. Nh th, cng x nng thn l hnh thi t chc cui cng ca cng x nguyn thy, n va c ch t hu ti sn (cng c sn xut, vt nui, nh ) va c ch s hu chung ca cng x (phn ln rung t, rng ni, sng ngi ..) Qu trnh pht trin ca ch t hu din ra mnh dn n s phn ha tt yu: X hi hnh thnh ba giai cp: giai cp ch n (gm cc qu tc th tc trong cng x, b lc, lin minh b lc; nhng thng nhn tch ly c nhiu ca ci v bt ngi sn xut phi ph thuc h v kinh t; nhng tng l nm c vn mnh tinh thn v vt cht ca c dn; mt s t l nng dn, bnh dn hoc mt s t th th cng do tch ly c nhiu kinh nghim sn xut dn dn giu ln); giai cp nng dn, th dn ngho, h c cht t ti sn; giai cp n l (t binh chin tranh v nng dn, th dn ngho b ph sn). Nhng li ch cn bn gia ch n v n l i lp nhau, v th mu thun giai cp ht sc gay gt ti mc khng th iu ha c., u tranh giai cp din ra quyt lit. Cc hnh thc t chc x hi trong x hi nguyn thy khng th gii quyt c thc trng v n khng cn ph hp tn ti. Giai cp ch n cn phi c mt t chc mi cng c v tng cng a v ca mnh. l b my bo lc, gm cc quan chc hnh chnh, ta n, nh t, qun i, cnh st n p ngi lao ng. T chc gi l Nh nc, vi nhng c s kinh t - x hi, bn cht, c trung v nhng chc nng cn bn nh sau: C s kinh t ca nh nc chim hu n l (NNCHNL) l nn kinh t c c trng bi ch chim hu ca ch n i vi ton b t liu sn xut v ngi lao ng l n l. C s x hi ca NNCHNL l mt kt cu giai cp phc tp trong c hai giai cp c bn v c trng l giai cp ch n v giai cp n l. Giai cp ch n tuy l thiu s dn c trong x hi nhng chim ton b t liu sn xut v c ngi lao ng n l, do gi vai tr chi phi ton b i sng. Giai cp n l l b phn quan trng ca x hi nhng khng c t liu sn xut, khng c ti sn v v vy phi ph thuc hon ton vo ch n c v th xc ln tinh thn, b coi nh th ti sn bit ni ca ch n, c th em bn, cho tng hoc git. Ngoi hai giai cp trn l nhng thnh phn khc cng thuc mt giai cp nh nng dn t hu, cc thnh vin cng x nng thn, th th cng, nhng ngi lm cc ngh t do, H c thn phn gn nh n l, tuy chng mc no h vn c t do hn. Cng mang bn cht l Nh nc ch n: Nh nc ch n l cng c bo lc thc hin nn chuyn chnh ca giai cp ch n ( V.I. Lnin) nhm duy tr s thng tr mi mt ca ch n, duy tr tnh trng bt bnh ng trong x hi v n p bc lt n l cng nhng ngi lao ng khc. Nhn xt v tnh cht giai cp y, V.I. Lnin nhn mnh : NNCHNL bao gi cng l mt b my em li cho ch n quyn lc v kh nng cai tr tt c nhng ngi n ll b my duy tr nhng ngi n l trong a v ph thuc v cho php mt b phn ny ca x hi (giai cp ch n ) cng bc v n p b phn kia (giai cp n l). Nh nc trong khi phc v cho mt giai cp ng thi cng bt buc phi phc v ton x hi c th tn ti, y l bn cht ( vai tr) x hi ca Nh nc. Cc nh nc hai khu vc Phng ng v Phng Ty u c cc c trng c bn nh sau , l thng tr dn c theo khu vc hnh chnh, p tan c s huyt thng ca x hi th tc; Hnh thnh b my quyn lc cng cng, mt b my quan liu trung ng

63

L LUN V THC TIN CUC SNG v a phng, mt lc lng qun s to ln trn p nhn dn v tin hnh chin tranh xm lc hoc chng xm lc. Cng c hai chc nng c bn l chc nng i ni, nhm bo v, cng c ch s hu ca ch n i vi t liu sn xut v n l; trn p n l v cc tng lp b bc lt khc; ng ra gii quyt mt s vn kinh t - x hi thit yu nh phn chia t ai, iu chnh gi c th trng, ra cc chnh sch kinh t, ngoi giao, xy dng v qun l cc cng trnh thy li ( phng ng )v chc nng i ngoi, l tin hnh chin tranh xm lc, v chin tranh l phng tin tt nht thc hin mc ch ca giai cp ch n l lm giu nhanh chng bng ti sn cp bc c v bng vic bin cc t binh thnh n l. V vy y l chc nng i ngoi c bn ca nh nc CHNL. in hnh ca vic thc hin chnh sch i ngoi hiu chin l nh nc La M c i. T th k V n th k III TCN nh nc La M khng ngng tin hnh cc cuc chin tranh qui m ln thn tnh v cp bc cc quc gia khc, kt qu l La M tr thnh ch hng mnh nht chu u thi by gi. Chin tranh xm lc lm cho quan h gia cc nh nc ch n lun trong tnh trng cng thng v l nhn t lm su sc thm mu thun giai cp trong x hi, l nguyn nhn bng n nhiu cuc khi ngha trong ni b t nc. Bn cnh cn phi thc hin nhim v phng th, bo v t nc v tin hnh cc hot ng ngoi giao, bun bn vi cc quc gia khc: ng thi vi tin hnh chin tranh xm lc cc nh nc ch n cng phi t chc phng th bo v t nc, th hin hng lot cc hot ng nh xy dng qun i mnh, xy dng cc pho i thnh ly, chun b c s vt cht, tin hnh cc hot ng qun s khi cn thit. Cng t n mt trnh vn minh: Trong thi k ca mnh, NNCHNL phng ng v phng Ty t c nhng thnh tu ln v vn minh. l nhng thnh tu v khoa hc t nhin, khoa hc x hi, ngh thutm cho n nay vn gi mt vai tr ht sc quan trng trong nn vn minh nhn loi ni chung. Tuy nhin bn cnh cc im tng ng th s ra i ca cc nh nc thuc hai khu vc phng ng v phng Ty cng c rt nhiu im khc bit, c th nh sau: Thi gian v con ng hnh thnh nh nc. Vi nhng iu kin t nhin thun li (nm gn lu vc cc con sng ln vi lng ph sa di do mu m, c nhiu ng bng ln), cc quc gia c i phng ng sm pht trin mt nn kinh t nng nghip trng trt, c bit l trng la nc. Trong qu trnh pht trin , tr thy l mt nhim v quan trng v bc thit nn Nh nc ra i sm n c, ch o nhn dn thc hin NNCHNL phng ng ra i sm hn ( khong 40003000 nm TCN) so vi phng Ty (khong th k VIII th k VI. TCN). Do mi vng c nhng c im v a l, kinh t hay ngoi cnh khc nhau m s xut hin nh nc din ra khng hon ton ging nhau. phng ng cc nh nc c hnh thnh lu vc cc con sng ln. iu kin thin nhin khng ch to ra nhng thun li m cn sn c nhng th thch. Bt c cng ng dn c no cng phi tin hnh cng cuc tr thy v thy li. Do tnh cp bch thng xuyn v yu cu quy m ln ca cng cuc tr thy, thy li nn cng x nng thn vi ch s hu chung v rung t c bo tn rt bn vng. Ch t hu v rung t lc u hu nh khng c v sau hnh thnh, pht trin rt chm chp. Trong hnh thc chu (t ra cng trong hnh thc chim u th), khng c s hu m ch c vic chim dng ca c nhn ring l, k s hu thc t, thc s l cng x, do s hu ch tn

64

L LUN V THC TIN CUC SNG ti vi t cch l s hu chung v rung t m thi (Cc Mc Bn v x hi tin t bn). Nh vy, nguyn nhn ca thc t lch s phng ng l vic khng c ch t hu rung t: s phn chia x hi thnh k giu ngi ngho din ra rt chm chp, cha tht su sc v mc phn ha cha cao lm so vi lch s qu trnh hnh thnh nh nc phng Ty. Bi vy phng ng, qu trnh hnh thnh, nh tnh v nh hnh ca cc giai cp cng din ra chm chp v khng sc nt, mu thun i khng cha pht trin n mc gay gt khng th iu ha c. Nhng d trong hon cnh nh vy, nh nc vn phi ra i bi chnh cng cuc tr thy - thy li, khng ch duy tr ch cng hu v rung t m cn l yu t thc y nh nc ra i sm. Bn cnh cn c mt s tc nhn khc, v d nhu cu t v. C th khng nh rng nhn t tr thy - thy li v t v tuy bn thn chng khng th sn sinh ra nh nc nhng c th thc y qu trnh hnh thnh nh nc trn c s phn ha x hi mt mc nht nh. phng Ty, ngghen ch ra ba hnh thc c bn ca s xut hin nh nc : Mt l, nh nc Aten hnh thc thun ty v c in nht ra i hon ton do nhng nguyn nhn ni ti ca x hi. Nh nc Aten l kt qu trc tip ca s phn ha ti sn v phn chia giai cp r nt, i hi nht thit phi c thay th c quan th tc giu c. Hai l, nh nc Gic-manh hnh thc c thit lp sau chin thng ca ngi Gic-manh i vi ch La M c i ra i di nh hng ca vn minh La M v do nhu cu phi thc hin cai tr trn t La M, ch khng phi do i hi bc thit ca cuc u tranh giai cp trong x hi Gicmanh. Khi nh nc thnh lp, du hiu ca s phn ha giai cp cn m nht. Cng vi qu trnh cng c v hon thin b my nh nc th x hi Giecmanh mi chuyn sang x hi c giai cp. Ba l, nh nc Rma c i. y, qu trnh xut hin ca nh nc c thc y bi cuc u tranh ca nhng ngi bnh dn sng ngoi cc th tc Rma chng li gii qu tc ca cc th tc Rma. Kinh t phng ng c i l nn kinh t nng nghip. cc quc gia chim hu n l phng ng, do Nh nc xut hin sm khi lc lng sn xut v kinh t pht trin cha cao nn rung t th t liu sn xut ch yu trong x hi vn thuc quyn s hu ca Nh nc m thc cht l ca nh vua. Giai cp ch n trong x hi chim hu n l phng ng chim hu t liu sn xut v n l ng thi thc hin s bc lt kinh t i vi x hi di danh ngha nh nc. Cn ti cc quc gia c i phng Ty, nn kinh t pht trin theo hng thng nghip th trng, nh nc c hnh thnh mun hn trn c s ch t hu pht trin trit nn cc ch n trc tip chim hu nhng in trang ln, nhng xng th cng, nhng on thng thuyn v ng o nhng ngi n l. S ra i sm v pht trin trit ca ch t hu ph v nhanh chng cc cng x nng thn, thc y kinh t cng thng nghip pht trin, cc yu t kinh t hng ha cng c xc lp nhng mc nht nh. Nh vy, c th thy ch cng hu chim u th hn phng ng, cn phng Ty, ch t hu chim u th hn. cc quc gia c i phng Ty (in hnh nh cc quc gia thnh bang ca Hi Lp, La M c i), n l l lc lng chnh trong vic sn xut ra ca ci vt cht ca x hi. Nhng biu hin ca quyn s hu n l v mu thun gia ch n v n l ht sc r rt. N l ti sn ring ca ch n, mi quan h bc lt din ra ch yu gia ch n v n l. Trong mi in trang nng nghip, ch n s dng hng nghn n l lao ng; trong cc xng th cng, trong cc gia nh ch n, quan li, trong cung nh u s dng n l. Cc-Mc gi l ch n l in hnh. Trong khi , cc quc gia c i phng

65

L LUN V THC TIN CUC SNG ng, giai cp ch n gm ch yu l ch n qu tc gi vai tr ch o trong i sng chnh tr, tng lp ch n cng thng ra i mun vi s lng t i. N l phng ng khng phi l lc lng lao ng to ra ca ci cho x hi m ch yu c s dng vo nhng cng vic phi sn xut nh xy dng n i, lng tm, hu h trong cc gia nh ch n... Lc lng tin hnh cc hot ng lao ng sn xut ch yu ca x hi l cc thnh vin cng x nng thn. Chnh v vy quan h giai cp v bc lt trong x hi chim hu n l phng ng din ra gia giai cp ch n v nng dn thnh vin cng x nng thn. Ch n l phng ng c i, do vy, c gi l ch n l gia trng. Ch n phng ng ch c mt tng lp l ch n nng nghip. Cn phng Ty, c hai tng lp: ch n nng nghip v ch n cng thng. Tng lp ch n nng nghip xut thn t cc quan chc ca x hi nguyn thy nn cn c gi l qu tc th tc. Tng lp ch n cng thng do sn xut, bun bn m giu c nn c gi l qu tc mi. Ch n nng nghip c xu hng chnh tr thit lp nh nc qun ch. Ch n cng thng c xu hng thit lp nh nc cng ha. Quc gia chim hu n l phng ng t u xy dng c nh nc Qun ch chuyn ch tp quyn. S d nh vy bi vua cc nc ny nm c quyn s hu rung t ti cao trong ton quc, do nh vua c th rng buc thn dn v nm trn quyn chnh tr. Phng ng cn c cc con sng ln, v vy mt trong nhng chc nng ca cc nh nc l phi tr thy, p phng lt, bo v ma mng. Mun nh vy, phi tp trung quyn lc vo trung ng huy ng nhn lc vt lc. iu ny cng gp phn to nn chnh th qun ch chuyn ch tp quyn. c im ca chnh th ny l tnh tp trung quyn lc rt cao. ng u nh nc l vua ( thin t, ensi, pharaon ) ng thing ling bt kh xm phm c quyn lc v hn v c truyn t i ny sang i khc (th tp). Ging nh Marx tng ni: "Mt ngh s c tu v cm t iu khin ly mnh, nhng mt dn nhc th cn c nhc trng". Ngi th lnh, ngi ng u tr thnh ngi c quyn lc ti cao, c th p t ch ca mnh ln mi ngi. Mi ngi tn th ng ta, v tun lnh ng ta. chnh l "vua". Cng thm vi sc mnh t tng t tn gio, v tr ca "vua" ngy cng c nng cao. Nh vy, s xut hin ca "vua" chnh l s xut hin ca NN, v sau khi nm quyn lnh o, "vua" s ton quyn t mnh t ra b my gip vic, b my cai tr, t hnh thnh nn b my NN. H thng quan li quan liu c t chc thnh b my nh nc t trung ng n a phng v nguyn tc ch l b my gip vic thun ty ca nh vua, chu s iu hnh trc tip ca nh vua thc thi cc hot ng ca nh nc theo ba hng chnh : tin hnh cc hot ng qun s n p s phn khng ca dn chng v xm chim lnh th mi; tin hnh cc hot ng bc lt kinh t i vi nhn dn trong nc v nhn dn cc nc b n dch; gii quyt nhng cng vic chung xut pht t iu kin s dng t, nc chung cho nhng yu cu pht trin kinh t x hi. phng Ty, c hai tng lp ch n vi hai xu hng chnh tr i lp nhau nn Hi Lp v La M din ra cuc u tranh gia mt bn l ch n cng thng c bu bnh dn ng h vi bn kia l qu tc th tc thit lp ch cng ha hay qun ch. Trong cuc u tranh , ni no m ch n cng, thng v tng lp bnh dn thng li trit th thit lp c nn cng ha dn ch ch n (nh Aten), ni no ch n cng, thng v bnh dn thng li khng trit th thit lp c nn cng ha qu tc ch n ( nh Xpc, La M ).

66

L LUN V THC TIN CUC SNG Nhng ni dung c phn tch v so snh trn y c th cho chng ta mt cch nhn v thi i hin nay. Xu th hi nhp v m rng cc quan h vi bn ngoi s lm thay i rt nhiu li sng truyn thng ca ngi phng ng, trong c Vit nam chng ta. C hi cho chng ta tr nn nhiu hn nhng n cng l thch thc vi iu kin hin ti ca chng ta, buc chng ta phi rn luyn bn lnh tng kh nng cnh tranh, tn dng c hi. Vic Vit nam chnh thc tr thnh thnh vin ca WTO cng chnh l kt qu nhn thc v xu th hi nhp v m rng cc quan h ra bn ngoi. Mt khc, vic gia nhp WTO s gip cho ta nht sn, loi tr nhng yu t tiu cc trong c hot ng ca b my nh nc ln cc hot ng ca x hi. Hy vng vo s pht trin ca t nc trong tng lai gn lin vi s m rng v giao lu vi th gii.

TH IM B HI NG NHN DN QUN, HUYN. PHNG, NHNG VN T RA TS.Nguyn Th Thu H Hc vin Hnh chnh Ngy 16/1/2009, Thng v Quc hi thng qua Ngh quyt Danh sch gm 67 huyn, 32 qun (chim 16,58 % s qun, huyn ca c nc) v 483 phng (chim 37,15%) trn10 tnh, thnh ph khng t chc Hi ng nhn dn (HND). 10 tnh, thnh ph th im gm Lo Cai, Vnh Phc, Hi Phng, Nam nh, Qung Tr, Nng, Ph Yn, TP H Ch Minh, B Ra - Vng Tu, Kin Giang, trong thnh ph H Ch Minh l a phng th im nhiu nht vi 5 huyn, 19 qun v 259 phng. Vic tin hnh th im khng t chc HND huyn, qun, phng da trn mt s vn bn sau: - Ngh quyt Hi ngh trung ng 5 kha X v y mnh ci cch hnh chnh, nng cao hiu lc, hiu qu qun l ca b my nh nc (thng 7/2007). - Ngh quyt s 26/2008/NQ-QH12 ngy 15/11/2008 ca Quc hi v thc hin th im khng t chc HND huyn, qun, phng. - Ngh quyt s 724/2009/NQ-UBTVQH12 ca y ban thng v Quc hi ngy 16/01/2009 v danh sch huyn, qun, phng ca cc tnh, thnh ph trc thuc trung ng thc hin th im khng t chc HND huyn, qun, phng. - Ngh quyt s 725/2009/NQ-UBTVQH12 ca y ban thng v Quc hi ngy 16/01/2009 iu chnh nhim v, quyn hn ca HND v y ban nhn dn (UBND) tnh, thnh ph trc thuc trung ng v quy nh nhim v, quyn hn, t chc b my ca UBND huyn, qun, phng ni khng t chc HND huyn, qun, phng.

67

L LUN V THC TIN CUC SNG - Ngh nh s 27/2009/N-CP ca Chnh Ph ngy 19/3/2009 v sa i, b sung Ngh nh s 107/2004/N-CP ca Chnh Ph ngy 01/4/2004 quy nh s lng ph ch tch v c cu thnh vin UBND cc cp. - Thng t s 01/2009/TT-BNV ca B Ni v ngy 19/3/2009 hng dn trnh t, th tc b nhim, min nhim, cch chc ch tch, ph ch tch, y vin UBND huyn, qun, phng ni khng t chc HND. - Thng t s 02/2009/TT-BNV ca B Ni v ngy 19/3/2009 hng dn trin khai thc hin th im khng t chc HND huyn, qun, phng. Thng v Quc hi thng qua ngh quyt iu chnh nhim v, quyn hn ca HND tnh, thnh ph v quy nh nhim v, quyn hn, t chc b my ca UBND qun, huyn, phng ni khng t chc HND. Theo , qun, huyn, phng ni khng t chc HND vn l mt cp ngn sch, nhng l cp ngn sch khng hon chnh. Qun, huyn, phng ni khng t chc HND vn c nhim v lp v quyt nh d ton ngn sch nh nc trn a bn; d ton thu chi ngn sch a phng, bo co UBND cp trn trc tip trnh HND quyt nh; phn b d ton ngn sch cp mnh; iu chnh d ton ngn sch a phng trong trng hp cn thit; quyt nh cc ch trng, bin php trin khai thc hin ngn sch v bo co UBND, c quan ti chnh cp trn trc tip kt qu phn b v giao d ton ngn sch a phng; lp quyt ton thu chi ngn sch a phng, bo co UBND cp trn trc tip trnh HND ph chun. Ti nhng ni t chc th im, HND tnh, thnh ph trc thuc trung ng s gim st hot ng ca UBND, ta n nhn dn, vin kim st nhn dn huyn, qun; Khi xt thy cn thit c th bi b mt phn hoc ton b ngh quyt tri php lut ca HND th trn v x thuc huyn; Gii tn HND th trn v x thuc huyn trong trng hp HND lm thit hi nghim trng n li ch ca nhn dn v trnh U ban thng v Quc hi ph chun trc khi thi hnh. 1. nh gi kt qu thc hin th im sau hn mt nm trin khai * Nhng kt qu t c: Mt l, vic khng t chc HND qun, huyn, phng mt s a phng lm cho b my tr nn tinh gn hn, gim bt tng nc, mt phn tit kim bin ch, tit kim kinh ph. V c bn, m hnh th im khng lm thay i nhiu c cu t chc, chc nng, nhim v ca UBND, ng thi vn duy tr c hiu qu hot ng qun l nh nc. Hai l, khi khng cn HND cp qun, huyn, phng, vic bu, min nhim, bi nhim chc danh ch tch, ph ch tch v cc y vin UBND cng cp tng ng chuyn sang quy trnh b nhim, min nhim, cch chc. Quy trnh ph chun nhn s c gim gn, rt ngn thi gian, to thun li cho cng tc iu ng, lun chuyn cn b; nng cao trch nhim, tng thm quyn t quyt cho ch tch UBND cp trn trong vic chn la cn b. C th thy, vic thc hin quy trnh b nhim cc chc danh ch tch, ph ch tch, u vin UBND huyn, qun, phng so vi quy trnh trc y do HND cng cp bu nhanh v gn hn, do c s ch o, lnh o cht ch, thng xuyn ca cp u, cao trch nhim ca ngi ng u trc khi gii thiu cp trn xem xt b nhim. Ch tch UBND, ngi ng u UBND, chu trch nhim trc cp trn trc tip v cp ph v thnh vin u ban. iu ny cng to iu kin cho s iu hnh tp trung ca c quan hnh chnh cp trn vi cp di v thun li hn cho vic iu ng, lun chuyn cn b.

68

L LUN V THC TIN CUC SNG Mt khc, cng tc cn b c im mi, l, vi cc chc danh UBND qun, huyn, phng, vic b nhim cn b khng nht thit l ngi ca a phng. Ba l, bc u gim c mt s quy trnh, th tc hnh chnh, gim ti mt s lng ng k cc vn bn ngh quyt ca HND, ph hp vi mc tiu ci cch hnh chnh. Bn l, khng t chc HND qun, huyn, phng, thm quyn ca UBND v ch tch UBND trong hot ng qun l trn cc lnh vc ca a phng c nng ln, nht l trong vic iu hnh ngn sch v cung cp dch v cng, gp phn tng tnh ch ng cho UBND. * Hn ch, bt cp: Bn cnh nhng kt qu t c, vic th im khng t chc HND qun, huyn, phng mt s a phng cng xut hin mt s bt cp. Mt l, khi khng t chc HND qun, huyn, phng, cng tc gim st i vi hot ng ca UBND, Ta n nhn dn, Vin Kim st nhn dn qun, huyn v UBND phng khng cn thng xuyn, cht ch nh trc y. Mt s a phng thc hin th im lng tng trong vic tm kim phng thc bo m quyn i din, quyn lm ch ca ngi dn thay th cho vai tr ca HND trc y. i vi t chc Mt trn T quc (MTTQ) v cc on th khc a phng, do cha c nhng quy nh c th nhm iu chnh c ch gim st nn hiu qu gim st hn ch. C nhng vn do MTTQ v cc on th pht hin nhng li khng c iu kin v c ch xut kin ngh i vi c quan c thm quyn gii quyt. R rng, chng ta vn cha c mt c ch gim st, kim tra hu hiu thay th chc nng gim st ca HND i vi hot ng ca UBND v cc c quan t php, nht l gim st vic chi tiu ngn sch Nh nc a phng, mt trong nhng nhim v quan trng vo bc nht m tt c cc c quan phi thc hin. Hai l, khi cn HND qun, huyn, phng, do gn vi a bn dn c nn nhng vn c s c HND qun, huyn, phng nm bt nhanh, kp thi v chnh xc hn, nn trong cc cuc tip xc c tri v cc k hp HND, vic tr li kin, kin ngh ca c tri v cht vn ca i biu HND c kp thi v st thc t hn. Vng mc t ra ti cc a phng thc hin th im hin nay l khu tip nhn kin ca nhn dn. Nu nh trc kia, vn ny thuc thm quyn gii quyt ca HND qun, huyn, phng th nay cha c n v no ng ra lm u mi tip nhn, tng hp dn n tn ng ko di. Trong khi , i vi i biu Quc hi, i biu HND tnh, thnh ph trc thuc trung ng, do va xa a bn, s lng i biu c hn v ch yu l i biu kim nhim, ng thi do ko di nhim k nn vic tip xc v tr li c tri cng b hn ch c v s lng v thi gian. Cc k hp ca HND tnh, thnh ph trc thuc trung ng, do hn ch v thi gian v iu kin gim st UBND, Ta n nhn dn, Vin Kim st nhn dn cc huyn nn khng cht vn trc tip i vi cc c quan ny thay cho HND huyn c nh trc y. HND tnh, thnh ph trc thuc trung ng do phi gnh thm phn vic ca HND qun, huyn, phng nhng khng c b sung thm cn b nn cng gp nhiu kh khn. Ba l, khi khng cn HND qun, huyn, phng th tc l khng cn cc k hp ca HND qun, huyn, phng, c tri s khng c iu kin theo di, gim st hot ng ca HND, UBND v cc c quan nh nc a phng thng qua cc phng tin thng tin a tin trc tip v cc k hp HND. y l mt trong nhng vn c bn t ra.

69

L LUN V THC TIN CUC SNG Quyn lm ch ca nhn dn c th hin trn nhiu kha cnh, trong , vic theo di, gim st cc k hp ca HND c s l mt knh quan trng nhn dn nm bt thng tin v qua th hin quyn lm ch ca mnh. Bn l, lin quan n vic bu Hi thm Ta n nhn dn qun, huyn, trc y do HND qun, huyn bu, tuy nhin, hin nay, vic ny l do HND tnh bu. Vn t ra l, hu ht cc i biu HND tnh khng bit r nhn s m ch tin vo s gii thiu ca U ban MTTQ tnh v Ta n nhn dn tnh bu. Vy th cht lng nhn s cng kh m c th nh gi c khi bn thn cc i biu HND cng khng bit r v cc i tng mnh s la chn. Mt khc, trong khi tnh hnh gii quyt khiu ni t co v yu cu ci cch t php, tng thm quyn xt x cho to n nhn dn cp huyn ang t ra nhiu vn v khng t bc xc cha c gii quyt, vic khng t chc HND huyn c nh hng nht nh ti qu trnh kim tra, gim st, nht l gim st hot ng ca cc c quan t php trn a bn. Khng t chc HND cp huyn li mt khong trng tng i ln trong hot ng gim st, trong cng tc thm traTrc y, cng tc gim st hot ng ca cc c quan t php huyn do HND huyn thc hin. Khi khng t chc HND huyn, nhim v ny c giao cho HND tnh. Tuy nhin, b my HND tnh v Vn phng vn gi nguyn, nn mi k hp, Thng trc v Ban Php ch HND tnh ch c th gim st ti mt s huyn ch khng th gim st tt c cc c quan t php ca cc huyn. Nm l, mt s quan im cng lo ngi c ch b nhim vi vic tp trung kh ln quyn hn ca ch tch UBND cp trn trong vic chn la cn b cp di, nu quy nh khng cht ch v khng c c ch rng buc trch nhim th c th xy ra hin tng chy chc, chy quyn, thit lp " kp" cc b, a phng ch ngha. Su l, ti cc huyn thc hin th im, hot ng ca HND x, th trn c giao cho UBND huyn ch o nhng do cha c vn bn hng dn c th nn vic iu hnh cn nhiu lng tng, bt cp. S lng HND cp x ln, k hp thng tp trung vo khong thi gian nht nh, nn phn ln khng c lnh o, i din UBND huyn d, thiu s nh hng ca cp trn trong ng hng ch o pht trin kinh t - x hi Bn cnh , cng tc phi hp gim st thc hin cc ch trng, ngh quyt ca cp tnh vi cp x cng gp nhiu kh khn, do s lng cn b chuyn trch ca cc ban HND tnh cn qu mng. HND tnh cha th ni di cnh tay ti tt c cc c s. Vic tip nhn v x l kin, kin ngh ca c tri trn a bn cng nhiu khi khng c thc hin. 2. Mt s xut, trao i Qua xem xt, nh gi nhng kt qu t c cng nh nhng vn t ra khi khng t chc HND qun, huyn, phng mt s a phng, chng ti c mt s kin nh sau: Th nht, HND l c quyn lc nh nc a phng, c quan i din cho ting ni ca nhn dn a phng. R rng, khng t chc HND tc l b i mt thit ch dn ch, thit ch a ch trng, ng li ca ng vo cuc sng, b i mt din n quan trng phn nh ch, nguyn vng ca nhn dn v ting ni tp trung ca Mt trn, cc on th nhn dn a phng. Thi gian th im ca chng ta cha nhiu,

70

L LUN V THC TIN CUC SNG trong khi , mt s kin nh gi rng, b HND khin cho quyn i din, quyn lm ch ca nhn dn c tng cng, theo chng ti l cha cn c khoa hc, khng logic. Dn ch, c th bng hai cch, dn ch trc tip v dn ch gin tip. Thng qua nhng l phiu ca mnh, mi ngi dn s bu ra nhng i biu cho mnh, i din cho ting ni ca mnh trong c quan quyn lc nh nc a phng. Vn ny khng phi ch Vit Nam thc hin, m hu ht cc nc, nhn dn u bu ra nhng i biu i din cho ting ni ca mnh a phng. Hi ng dn c l c quan c thm quyn gim st hot ng ca th trng, tnh trng. Theo nh k, Hi ng dn c s hp v mi ngi dn u c quyn tham d, cht vn v nghe tr li cht vn. Ti cc bang ca Hoa K, tng th trn ca bang, u c Hi ng dn c. Thm ch, Hi ng c th hp vo bui ti ngi dn d dng v thun li cho vic tham d cuc hp. Th hai, vic gim st hot ng ca UBND qun, huyn, phng v cc c quan t php qun, huyn s thuc v c quan no. Mt s kin cho rng, c quan i din cho ch v nguyn vng ca nhn dn a phng ph hp nht l MTTQ v cc thnh vin MTTQ. Vy, tng c kin cho rng, HND hot ng hnh thc th hot ng gim st ca t chc Mt trn liu cng hnh thc khng? Hn na, chc nng gim st HND l chc nng gim st ca mt c quan quyn lc Nh nc, c th nh ch nu pht hin cc sai phm cc quyt nh ca UBND, cn chc nng gim st ca MTTQ ch l chc nng gim st ca mt t chc chnh tr- x hi ca nhn dn, ch c quyn kin ngh. Chnh v c bn cht khc nhau nh th nn nu yu cu MTTQ thay th hot ng gim st ca HND th s c nhng bt cp, lng tng. Th ba, mc d hot ng ca c quan dn c cc cp khng theo th thc cp trncp di, nhng r rng, c h thng c quan dn c c 4 cp th hot ng s ng b; b i mt tng nc trung gian l HND qun, huyn, v HND phng th tt yu hot ng s kh khn hn. Th t, c kin cho rng, khng t chc HND qun, huyn, phng s gim bt u mi, gim s lng bin ch nhng thc cht s phi tng cng nhn lc v c s vt cht cho cp tnh rt nhiu. C th, cc Ban HND tnh phi tng s lng trng, ph ban chuyn trch, tng chuyn vin Th nm, theo mt s kin, bc u thc hin th im cho thy, s lnh o ca cp u ng i vi hot ng ca UBND huyn, phng trc tip hn, theo chng ti, nhn nh nh vy l cha xc ng. Bi l, th im hay khng th im u khng nh hng n s lnh o trc tip ca cp y ng i vi hot ng ca UBND cng cp. Theo cng lnh v iu l ca ng th khng ch UBND m HND, UBMTTQ v tt c cc t chc chnh tr u di s lnh o trc tip ca cp y cng cp. Khng th ni v HND, v c quan i din cho nguyn vng v ch ca nhn dn m s lnh o trc tip ca cp y i vi UBND b hn ch. Thc tin cho thy, khi tt c cc t chc trong h thng chnh tr u hot ng tt th vai tr lnh o trc tip v ton din ca cp y cng cp i vi c h thng chnh tr cng c khng nh. Theo chng ti, thi gian thc hin th im l qu ngn nh gi mt cch khch quan, ton din v cng cha lng ht c nhng vn phc tp, vng mc c th pht sinh. Cc chnh sch lun c tr, khng th ch mt nm nh gi c ng hay

71

L LUN V THC TIN CUC SNG sai, iu cha xem xt mt cch ton din mt cng vic h trng, nhy cm. Do vy, cn tip tc th im thm mt thi gian na, gi nguyn s lng cc tnh, thnh ph hin ang th im t c thm c s l lun, thc tin nh gi chnh xc mt ch trng mi. X hi cng pht trin, cng vn minh th quyn lm ch ca mi ngi dn cng c nng ln. Thnh cng ca cng tc th im khng n thun l mi vic thng qua bo co nh gi u tt, u tri chy v thun li. V, cng khng phi l vic ch cm nhn theo xu th ng tnh ng h hay khng ng tnh ng h. Vn quan trng l qua nh gi thy ci c, ci cha c; ci c th c v c nhng ci khng th c. Hn tt c l thng qua th im thy c nhng yu km trong qun l iu hnh ca chnh quyn cc cp, xc nh r nguyn nhn l do thit ch ca b my c vn hay do qu trnh t chc thc hin cha tt? Trn c s , nu v s tn ti ca HND vi vai tr l c quan i din cho ch, nguyn vng v quyn lm ch ca nhn dn m thit ch b my chnh quyn hin nay c vn th phi c y c s l gii, ng thi xut hng ci cch c mt thit ch mi tin b hn. Nu khng phi do thit ch b my th chc chn l do qu trnh t chc thc hin cha ng v cha tt. V, nu nh vy th cn phi nghim tc v thng thn rt kinh nghim thc hin cho ng v cho tt. Vic tng kt a ra nhng nhn nh nh gi lin quan n thit ch ca b my chnh quyn ca nhn dn, v nhn dn l vn h trng. Bi vy, bt lun cp no cng khng th ch quan duy ch. Cn phi ht sc thn trng trc mt vic h trng v nhy cm, cng chnh l mt trong nhng vn m ch th 31 ca B chnh tr yu cu trc khi tin hnh thc hin th im khng t chc HND huyn, qun v phng.

72

L LUN V THC TIN CUC SNG

CC GII PHP NNG CAO VAI TR, HIU QU QUN L NH NC V CNG CHNG Ths. V Th M Hng - Khoa L lun c s 1. Mt s vn l lun v cng chng v x hi ho cng chng * Cng chng v m hnh cng chng Cng chng c lch s hnh thnh, pht trin hng ngn nm v gn b cht ch vi i sng dn s. Khi u, cng chng l mt ngh t do trong x hi, phc v cho nhu cu t nhin, t bo v ca dn chng khi thit lp cc vn t, kh c. Tri qua s thng trm ca lch s, cng chng khng nh s tn ti vng chc v ng vai tr quan trng trong i sng x hi, c nh nc tha nhn v tr thnh hot ng h tr c lc cho cng dn v nh nc trn c hai phng din: h tr hnh php (qun l nh nc) v b tr t php. Cng chng l hnh vi ca cng chng vin lp, chng nhn cc hp ng, giao dch m php lut quy nh phi cng chng hoc theo yu cu ca cng dn v cc t chc, nhm bo m an ton php l cho cc ch th khi tham gia giao dch dn s, kinh t, thng mi. Hp ng, giy t c cng chng c gi tr thc hin v gi tr chng c. Cho n nay, cng chng tn ti hu ht cc quc gia trn th gii v hnh thnh nn ba h thng cng chng sau - H thng cng chng Latinh (chu s nh hng su sc ca h thng lut La m, cn gi l h thng php lut dn s Civil Law). H thng ny tn ti hu ht cc nc thuc cng ng chu u (tr an Mch v Anh); chu Phi (cc nc thuc a c ca Php); cc nc chu M - La tinh, bang Quebec ca Canada, bang Luisane ca Hoa K, mt s nc chu (Nht Bn, Th Nh K...). - H thng cng chng Anglo-saxon, gn lin vi h thng php lut Anglo-Saxon (Common Law), tn ti cc quc gia: Vng quc Anh, M (tr bang Luisane), Canada (tr bang Quebec); Hn Quc, Singapore, Thi Lan, i Loan... - H thng cng chng Collectiviste (cng chng tp th) tn ti cc nc XHCN trc y v pht trin mnh vo cc nm 70 ca th k XX n trc nm 1990, bao gm: Lin X, Ba Lan, ng c, Bungari, Hungari, Rumani, Cu Ba, Trung Quc, Vit Nam. Mc d hnh thnh ba h thng cng chng nh trn, song chung quy li, ch c hai m hnh cng chng: m hnh cng chng t do ( h thng cng chng Latinh v h thng cng chng Anglo-Saxon) v m hnh cng chng nh nc (ch tn ti h thng cng chng Collectiviste). m hnh cng chng t do, cc cng chng vin c Nh nc b nhim, hnh ngh t do theo quy nh ca php lut i vi cc hnh thc vn phng cng chng t nhn hoc vn phng cng chng tp th, t ch trong t chc, hot ng, t hch ton v ng thu

73

L LUN V THC TIN CUC SNG cho Nh nc. Cng chng vin chu trch nhim c nhn v hnh vi cng chng ca mnh, phi bi thng thit hi bng ti khon tin k qu ca mnh nu hnh vi cng chng gy thit hi cho khch hng hoc ngi th ba. m hnh cng chng nh nc, c quan cng chng l thit ch nh nc, cng chng vin l cng chc nh nc, do nh nc b nhim, hng lng t ngn sch nh nc, cng chng vin khng phi chu trch nhim vt cht trc ng s v cc hu qu do hnh vi cng chng tri php lut ca mnh gy ra, ch phi chu trch nhim hnh chnh trc nh nc. L ph cng chng c np cho ngn sch nh nc, c trch li mt phn trang tri thm cho hot ng ca phng cng chng. C th ni, vi s bao cp ton b ca nh nc, m hnh cng chng nh nc ch ph hp vi c ch k hoch ho tp trung v nn kinh t hin vt, trong , cc giao lu dn s, kinh t, thng mi khng pht trin. , vai tr cng chng ch yu l nhm bo v php ch XHCN, bo v ti sn XHCN v ti sn c nhn. C th thy r u th vt tri ca m hnh cng chng t do so vi m hnh cng chng nh nc. l s cao, pht huy trch nhim c nhn ca cng chng vin, to ra c ch cnh tranh lnh mnh, to ng lc cc cng chng vin pht huy tnh tch cc, ch ng nhit tnh trong hot ng ca mnh, gim nh s bao cp ca nh nc, lm cho b my nh nc tinh gin, gn nh, tch bch chc nng qun l nh nc vi chc nng cung ng dch v cng trong lnh vc cng chng. M hnh t chc ny khng ch tit kim cho ngn sch nh nc m cn tng thu ngn sch thng qua vic ng thu ca cc cng chng vin. V mt t chc v hot ng, m hnh cng chng t do to ra s linh hot v mt t chc, bo m p ng kp thi nhu cu cng chng ca nhn dn. * X hi ho hot ng cng chng X hi ho cng chng l qu trnh nh nc thc hin i mi phng thc t chc hot ng cng chng, tng bc chuyn giao hot ng cng chng cho cc c nhn, t chc phi nh nc thc hin nhm nng cao hiu qu cng chng, p ng yu cu ca kinh t th trng v hi nhp quc t. Nh vy, x hi ho cng chng chnh l s xo b c quyn ca nh nc trong lnh vc cng chng. Trong qu trnh , nh nc rt dn khi vic trc tip cung ng dch v cng chng, tin ti chuyn giao hn cho cc ch th phi nh nc thc hin, nh nc ch ng vai tr duy nht l ngi thc hin qun l nh nc. X hi ho cng chng gp phn phn bit r chc nng qun l nh nc v qun l ngh cng chng. Nh nc tng cng qun l bng php lut, xy dng th ch, to mi trng php l, bo m quyn t do kinh doanh, to mi trng cnh tranh lnh mnh trong lnh vc cng chng. X hi ho cng chng gp phn phc v kp thi cc nhu cu v cng chng, to iu kin mi ngi dn, vi a v x hi, kh nng kinh t khc nhau u bnh ng, d tip cn vi dch v cng chng, xo b tm l e ngi khi ngi dn tip cn vi cng chng. X hi ho cng chng l mt qu trnh lu di vi nhng bc i ph hp vi s pht trin kinh t x hi, trnh dn tr, qu trnh dn ch ho mi mt i sng x hi, nng lc qun l ca nh nc, kh nng ca x hi v nhu cu ca x hi i vi cng chng. V th, x hi ho cng chng khng ging nh mt cuc cch mng x hi, khng to s thay i t ngt lm mt n nh x hi.

74

L LUN V THC TIN CUC SNG Hin nay, hu ht cc nc c nn kinh t chuyn i (CH lin bang Nga, cc nc XHCN c ng u, Cu Ba, Trung Quc) u ang ci cch cng chng theo xu hng chuyn dn t m hnh cng chng nh nc sang m hnh cng chng t do, hay ni cch khc, ang tng bc x hi ho cng chng. Trong giai on u ca qu trnh ci cch, song song tn ti hai h thng: bn cnh cc phng cng chng nh nc thnh lp, vi cc cng chng vin nh nc l cc phng cng chng t nhn mi thnh lp, dn c nhn rng vi cc cng chng vin hnh ngh t do, t trc s qun l bng php lut ca nh nc. Nh vy, x hi ho cng chng l vic ch t ra i vi cc quc gia c nn kinh t chuyn i. Tuy nhin, x hi ho cng chng cc quc gia ny l mt qu trnh y kh khn, phc tp, vi cc cn tr khng nh nh: - iu kin kinh t x hi, nng lc qun l ca nh nc cha cho php cc quc gia ny chuyn giao ngay ton b hot ng cng chng cho x hi. - Tm l ca cc nh qun l cha tht s yn tm, tin tng vo kh nng tham gia ca x hi vo lnh vc cng chng. Mt khc, cng chng nh nc to iu kin cho nh nc qun l c d dng, thun tin hn, trong khi x hi ho cng chng th nh nc buc phi c s iu chnh c ch, phng php, cch thc qun l. Cn phi c mt qu trnh nng cao nng lc qun l ca nh nc. Hn na, xo b c quyn nh nc khng th thc hin trong mt sm mt chiu v n ng chm n li ch cc b ca mt b phn quan chc nh nc. - Ngi dn quen vi s bao cp ca nh nc, li vo s bao cp, bo v, che ch ca nh nc, sinh ra snh nh nc, ch tin vo nh nc, s to ra tm l e ngi, hoi nghi, thiu tin tng. - i ng cng chng vin cng quen vi s bao cp ca nh nc, gn b vi cc c quyn ca cng chc nh nc, c tm l khng mun hoc cha sn sng t b cc c quyn, c li bc vo mi trng kinh doanh t do nh mt ch doanh nghip thc s vi sc p ca cnh tranh, ca s o thi trong kinh t th trng. Trc cc cn tr trn, ci cch cng chng theo nh hng x hi ho, mt mt, phi c s quyt tm, s ng thun trong x hi, c tm nhn chin lc, c bin php ci cch mnh m vi s tham gia tch cc, ch ng ca Nh nc, x hi, i ng nhng ngi lm cng chng. Mt khc, phi xc nh c l trnh vi cc bc i thch hp. 2. S cn thit x hi ho cng chng Vit Nam hin nay Vit Nam, thit ch cng chng chnh thc ra i nm 1991 theo Ngh nh s 45/HBT ngy 27/2/1991 ca Hi ng B trng (nay l Chnh ph) v t chc v hot ng cng chng nh nc. Qua 10 nm (1991 - 2000); th ch cng chng nc ta hai ln sa i, thay th (theo Ngh nh s 31/CP ngy 15/8/1996 ca Chnh ph v t chc v hot ng cng chng nh nc v Ngh nh s 75/CP ngy 08/12/2000 ca Chnh ph v cng chng, chng thc). Theo cc vn bn trn, cng chng nc ta c t chc theo m hnh cng chng nh nc (c quan cng chng l thit ch nh nc, cng chng vin l cng chc nh nc, hng lng t ngn sch nh nc). Mc d cn nhiu kh khn trong t chc, hot ng, song trong giai on u ca qu trnh chuyn i nn kinh t ca t nc, cng chng thc s gp phn to mi trng php l cho cc giao dch dn s, kinh t, thng mi pht trin, phng nga tranh chp v

75

L LUN V THC TIN CUC SNG vi phm php lut, to s n nh cho x hi. iu quan trng hn l cng chng gp phn m rng dn ch, to iu kin ngi dn bc u hnh thnh thc s dng cc cng c php l, bin php hp php bo v mnh trong i sng dn s; to cho ngi dn thc, trch nhim tt hn khi tham gia giao lu dn s, kinh t, thng mi. Song, cng vi s pht trin khng ngng ca kinh t x hi, s gia tng v quy m, s lng ca cc hp ng, giao dch, s i hi ca x hi v cht lng, v s nhanh chng, thun tin, chnh xc ca hot ng cng chng; v thi , trch nhim phc v ca i ng cng chng vin,... cng chng ca nh nc ta bc l nhng yu km, bt cp c bn, l: - Khng bo m tnh khch quan trong hot ng cng chng (nh nc va l ngi lm chng, va l ngi phn quyt); - S ph thuc vo nh nc v bin ch, ngn sch lm mt tnh ch ng, t ch ca c quan cng chng; khng khuyn khch sp xp b my hp l, gn nh s dng lao ng c hiu qu, tit kim kinh ph; - L mi trng thun li cho t quan liu, ca quyn, sch nhiu nhn dn; - Bin hot ng dch v thnh hot ng cng v thun tu ca cc cng chc nh nc; thu nhp ca cng chng vin khng ph thuc vo sn phm v cht lng dch v. Cng chng vin l cng chc nh nc, chu s iu chnh ca Php lnh Cn b, cng chc, khng phi chu sc p ca cnh tranh, khng phi chu trch nhim vt cht trc tip trc khch hng v nhng sai phm trong hot ng ca mnh. Nhng iu ny khng to ra ng lc khuyn khch tnh ch ng, tch cc v thc trch nhim ca cng chng vin khi thc hin nhim v. - L thit ch nh nc, trc sc p tinh gin bin ch nh nc, vic m rng mng li cng chng t chc cng chng st vi nhu cu ca x hi l kh c th c thc hin. Hin nay, trn ton quc ch c 115 phng cng chng vi khong 350 cng chng vin v khong 500 nhn vin gip vic cng chng. Song trn thc t, cng vic mang tnh cht cng chng cn ang c giao cho 617 UBND cp huyn v 10.476 UBND cp x thc hin. thc hin phng chm tch bch phm vi, thm quyn cng chng, chng thc, nhm tch bch hot ng qun l nh nc vi hot ng dch v cng, nu gi nguyn m hnh cng chng nh nc, th nhu cu thc t v bin ch cho hot ng cng chng l rt ln, nh nc khng c kh nng p ng. Tm li, trong iu kin kinh t th trng nh hng XHCN v hi nhp quc t, p ng yu cu ci cch hnh chnh, ci cch t php, xy dng nh nc php quyn ca dn, do dn, v dn; i mi t chc, hot ng cng chng nc ta hin nay cn phi theo hng x hi ho, nhm khc phc cc nhc im ca cng chng nh nc, ng thi to iu kin nhn dn tham gia v gim st hot ng cng chng, gim chi ph v nhn lc v ngn sch nh nc; nng cao cht lng hiu qu cng chng. 3. Mt s quan im, gii php x hi ho cng chng nng cao vai tr, hiu qu qun l nh nc Vit Nam hin nay Th nht, x hi ho cng chng phi xc nh phm vi, ni dung ph hp vi iu kin pht trin kinh t - x hi, hi nhp quc t v khu vc. y l iu kin quan trng, mang tnh quyt nh i vi tnh kh thi, s thnh cng ca qu trnh x hi ho cng chng Vit Nam.

76

L LUN V THC TIN CUC SNG C th ni nc ta hin nay, x hi ho dch v cng ni chung, x hi ho cng chng ni ring l vn mi v kh, cha c tin l, cha c kinh nghim nn phi tin hnh thn trng, trnh ch quan, duy ch, trnh s sao chp, vay mn bt c mt hnh mu cng chng no p t vo Vit Nam. Cn phi thy rng, m hnh cng chng hiu qu nht c th khng phi l m hnh tin tin nht, hin i nht trn th gii, m phi l m hnh ph hp vi iu kin c th ca Vit Nam, mang bn sc Vit Nam, ng thi, ph hp vi thng l quc t. Bi khng ch c iu kin kinh t - x hi ca t nc, c im tm l, truyn thng dn tc m c xu th hi nhp quc t v khu vc cng ang tc ng mnh m n qu trnh x hi ho cng chng nc ta; t ra yu cu quc t ho lnh vc cng chng, khc phc nhng d bit ca thit ch cng chng Vit Nam so vi cc h thng cng chng trn th gii hin nay. Th hai, x hi ho cng chng phi c coi l mt ni dung nm trong chng trnh tng th ci cch hnh chnh v chin lc ci cch t php, xy dng nh nc php quyn ca dn, do dn, v dn. nc ta, cng chng cn ang l mt thit ch nh nc, c t chc nh mt c quan cng quyn, vi chc nng b tr t php. V th, x hi ho cng chng va l yu cu, va l mt ni dung ca ci cch hnh chnh, ci cch t php. C th xem mi quan h gia ci cch cng chng v ci cch hnh chnh, ci cch t php l mi quan h gia b phn v ton b, c s tc ng qua li ln nhau, bo m s ng b, thng nht, ton din; trnh c s mu thun trong qu trnh lnh o, ch o; khc phc tnh trng thiu ng b, chp v, b ng vi cc gii php tnh th trong qu trnh thc hin ci cch cng chng ni ring, ci cch hnh chnh v ci cch t php ni chung. Th ba, tng cng s lnh o ca ng, s qun l ca Nh nc, pht huy vai tr t qun ca t chc x hi ngh nghip c trng ca h thng chnh tr nc ta l mt ng duy nht cm quyn; x hi ho cng chng l mt ni dung ca ci cch hnh chnh, ci cch t php, v th khng th tch ri s lnh o ca ng. ng lnh o bng ng li, ch trng, chnh sch, ngh quyt, nhm nh hng, bo m s n nh chnh tr, gi vng bn cht ca nh nc ta l nh nc php quyn XHCN ca dn, do dn, v dn trong sut qu trnh thc hin x hi ho cng chng. Nh nc qun l ch yu bng php lut, to mi trng php l, khung php lut cho qu trnh x hi ho cng chng. Thng qua php lut, nh nc bo m qu trnh x hi ho gi ng nh hng, bo m n nh trt t, cng bng x hi, trnh tnh trng t pht, t do, v chnh ph, tu tin, v nguyn tc, gy mt n nh, trt t, cng bng x hi. Vai tr t qun ca t chc x hi ngh nghip (t chc qun l ngh cng chng) c bit quan trng trong lnh vc qun l ngh cng chng, gip cho Nh nc gim ti cc cng vic khng thuc chc nng qun l, to ra cc chun mc chung v o c, phong cch, nghip v cng chng vin. T chc ny s gip cng chng vin t tin trong ngh nghip, nng cao vai tr, v th, uy tn ca cng chng vin trong x hi cng nh i vi cc c quan qun l nh nc, c quan xt x, nng cao cht lng hot ng v trch nhim phc v khch hng ca cng chng vin.

77

L LUN V THC TIN CUC SNG Th t, x hi ho cng chng phi c tin hnh theo nhng bc i ph hp, c mc tiu, ni dung, gii php c th xut pht t tnh hnh thc t, trnh pht trin kinh t vn ho - x hi v truyn thng php l Vit Nam; k tha nhng thnh tu c, ng thi tip thu c chn lc kinh nghim ca nc ngoi, c bit l kinh nghim x hi ho cng chng cc nc c nn kinh t chuyn i. Xc nh ni dung, bc i khng ch tnh n tnh hnh x hi hin ti, m cn phi d bo c xu th ca pht trin trong tng lai. Mt s gii php ch trng x hi ho cng chng ca ng v nh nc sm tr thnh hin thc, trc mt cn tin hnh ng b mt s gii php sau: Cn lm r l lun v x hi ho dch v cng v x hi ho cng chng thng nht v nhn thc, to s ng thun trong x hi. V x hi ho dch v cng ni chung, x hi ho cng chng ni ring l vn kh mi m Vit Nam hin nay, cha c lm sng t v mt l lun, cn c nhiu cch hiu khc nhau khng ch trong nhn dn m c trong i ng cn b, cng chc cc c quan hnh chnh, c quan t php, cc chuyn gia v cc nh nghin cu. Trc ht, cn lm r cc ni dung: khi nim cng chng, bn cht cng chng, gi tr php l ca vn bn cng chng, vai tr cng chng trong nn kinh t th trng nh hng XHCN; phn bit r phm vi cng chng, phm vi chng thc, thm quyn cng chng, thm quyn chng thc... ng thi, nghin cu lm r cc khi nim: x hi ho dch v cng, x hi ho cng chng, quan im, nguyn tc, phm vi x hi ho cng chng. Ch trng nghin cu tng kt thc tin trong lnh vc cng chng, nh gi nhng thnh tu t c, nhng hn ch, bt cp, phn tch r cc nguyn nhn v rt ra bi hc kinh nghim xy dng chin lc cho s pht trin lu di, bn vng ca cng chng theo nh hng x hi ho. Hon thin th ch cng chng trn c s xy dng Php lnh Cng chng theo nh hng x hi ho vi cc ni dung ph hp vi iu kin kinh t - x hi, truyn thng php l ca dn tc, ng thi, m bo tnh tng thch vi php lut quc t. Trong , Php lnh ch nn iu chnh v t chc, hot ng cng chng, cn chng thc l hot ng ca cc c quan hnh chnh cng quyn khng nn quy nh y. Php lnh cn khng nh cc ni dung: khi nim cng chng, phm vi cng chng, gi tr php l ca vn bn cng chng; cn c, thm quyn, trnh t, th tc hu vn bn cng chng, bc b gi tr php l ca mt vn bn cng chng; hu qu php l ca vic cng chng tri php lut. Quy nh v thm quyn qun l nh nc, qun l ngh nghip i vi lnh vc cng chng; xy dng qu bo him ngh nghip ca cng chng vin; nhng bo m cho hot ng cng chng; c ch gim st ca nh nc, ca x hi i vi cng chng. Cn thit phi quy nh cht ch, c th, r rng v trnh t, th tc cng chng trnh s p dng tu tin, v nguyn tc, gy phin h cho khch hng. Yu cu hon thin th ch cng chng phi gn lin vi yu cu hon thin h thng php lut ni chung, c bit l php lut lin quan n lnh vc cng chng bo m tnh thng nht, ng b, minh bch, kh thi (php lut v hp ng, php lut v s hu, php lut v thu, l ph v ph...) Nng cao cht lng i ng cng chng vin theo hng chuyn nghip ho. Cng chng vin khng phi ch l ngi c o to c bn v lut php, v ngh cng chng, tinh thng ngh nghip, giu kinh nghim, vn sng m cn phi c phm cht, o c

78

L LUN V THC TIN CUC SNG ngh nghip (trung thc, v t, khch quan, lim khit, nhit tnh, trch nhim...). ng thi, h phi c kin thc v ngoi ng, tin hc p ng yu cu ngy cng cao ca x hi i vi cng chng. Trc cc yu cu trn, nng cao cht lng i ng cng chng vin theo hng chuyn nghip ho, cn xy dng k hoch, chin lc o to ton din. Trc mt, lm tt cng tc o to ngh cng chng vi vic xy dng chng trnh, gio trnh chun v i ng gio vin chuyn nghip, kt hp nhun nhuyn gia ging dy l thuyt v thc hnh. ng thi, cn phi xy dng quy tc o c ngh nghip ca cng chng vin; bo m cc nguyn tc b nhim cng chng vin vi iu kin b nhim v quy trnh b nhim cht ch. i mi ch chnh sch i vi cng chng vin, to ng lc cng chng vin pht huy tnh tch cc, ch ng, cao trch nhim phc v trong hot ng ngh nghip ca mnh. Xc nh l trnh ph hp, c ni dung mc tiu c th cho tng bc i. Trc mt, cn sm r sot, sp xp li h thng c quan cng chng, nh gi cht lng i ng cng chng vin trn phm vi c nc c gii php tng cng, cng c, kin ton t chc c quan cng chng v c chnh sch o to, o to li i ng cng chng vin theo hng chuyn nghip. Cn nh gi kp thi hiu qu qun l nh nc i vi t chc hot ng cng chng, chng thc. Xc nh r thm quyn v phn cp qun l, lm r trch nhim ca ngnh, cp i vi lnh vc cng chng. Nghin cu thnh lp t chc t qun ngh cng chng tch bch thm quyn qun l nh nc v thm quyn qun l ngh cng chng, gim bt gnh nng qun l cho nh nc. ngh nn th im, tng bc tin ti chuyn ton b cc phng cng chng sang ch t trang tri v ti chnh bng ngun thu l ph cng chng v ph dch v theo quy nh ca php lut. Tin ti nn th im thnh lp mt s vn phng cng chng t nhn mt s a phng c nhu cu cng chng cao v c kh nng qun l tt nh H Ni, TP H Ch Minh... p dng c ch qun l, c ch gim st ph hp, bo m s bnh ng php l gia cc t chc cng chng t nhn vi cc phng cng chng nh nc; gia gi tr php l ca vn bn cng chng t nhn vi gi tr php l ca vn bn cng chng nh nc. ng thi, c chnh sch h tr, khuyn khch pht trin, tng bc nhn rng m hnh cng chng t nhn. Chun b y cc iu kin n nm 2020 cng chng nc ta c th chuyn hn sang m hnh cng chng t do vi cc hnh thc t chc ph hp. Nhng hot ng gip cho vic qun l Nh nc t hiu qu cao./. GIO DC THC O C NGH NGHIP CHO SINH VIN HC VIN HNH CHNH. Th.s. L Th Hng Khi bc vo trng i hc, tr thnh sinh vin khng ch hon cnh hc tp v sinh hot thay i m kht vng phn u i vi h cng thay i ln. bn thn tr thnh sinh vin, danh xng vi thc, ngay t ngy u tin vo trng, sinh vin phi nghim tc hc tp chun mc hnh vi o c sinh vin, t gic tun th quy phm hnh vi giao tip vi thy c, bn b trong qu trnh hc tp. y l thi k then cht ca cuc i, l c s cho s thnh ti ca mi sinh vin. Bi v, y l giai on pht trin v tt c cc mt: th xc, tinh thn, tri thc; l thi k c th i vo x hi, chun b c lp gnh vc

79

L LUN V THC TIN CUC SNG trng trch x hi; l thi k nhn ti trng thnh, giai on hong kim ca nh hng ngh nghip. Nhng vn chung v o c ngh nghip Ngh, khng ch l phng tin sng m cn l iu kin, l a bn m qua , ta c th cng hin sc lc v tr tu cho x hi. Quan im ca C.Mc khi chn ngh (C.Mc vit trong lun vn tt nghip trung hc, nm 17 tui): Nu ta chn mt ngh trong ta c th lm vic c nhiu hn cho nhn loi, th ta khng cng lng di gnh nng ca n, bi v l s hy sinh v mi ngi. Nhng vic lm ca ta s sng mt cuc sng m thm nhng mi mi c hiu qu, v trn thi hi ca chng ta s nh xung nhng git nc mt nng bng ca nhng con ngi cao qu(1). Chn ngh v hot ng ngh nghip trong bt k lnh vc no, thi no cng vy, u i hi phi c nhng chun mc o c ngi ta gi l o c ngh nghip. o c ngh nghip l nhng quan im, quy tc v chun mc hnh vi o c x hi i hi phi tun theo trong hot ng ngh nghip, c tnh c trng ca ngh nghip. Trong x hi c bao nhiu ngh th c by nhiu th o c ngh nghip. o c ngh nghip l o c x hi, th hin mt cch c th, c th trong cc hot ng ngh nghip. Vi tnh cch l mt dng ca o c x hi, n c quan h cht ch vi o c c nhn, thng qua o c c nhn th hin. ng thi, o c ngh nghip lin quan vi hot ng ngh v gn lin vi mt kiu quan h sn xut trong mt giai on lch s nht nh nn n cng mang tnh giai cp, tnh dn tc. Chng hn, o c ngh y (y c) t thi c i n nay u c nhng chun mc chung, ly vic cu ngi lm iu thin, nhng ngi thy thuc di ch x hi ch ngha nng nhng gi tr o c ln ph hp vi o c ca con ngi x hi ch ngha. o c ngh nghip mang tnh giai cp nn quan im v ngh nghip, thi i vi ngh nghip trong mi ch x hi cng khc nhau. Di ch phong kin, trong bch ngh th vn ban giai h phm, duy hu c th cao, ngha l vinh quang thuc v tng lp lao ng tr c, cn qun chng nhn dn ngi lao ng chn chnh, sng to ra cc gi tr vt cht, tinh thn cho x hi th b coi l dn ngu. Nhn dn lao ng do b nh hng ca o c phong kin nn cng c nhng quan nim sai lm v lao ng, v ngh nghip. i vi h, hc ngh, kh luyn ngh khng phi do yu cu ca vic pht trin ngh, p ng yu cu ca x hi, phc v x hi m l vinh thn, ph gia, ngha l, luyn ngh cho gii phc v cho li ch cuc sng c nhn. V th, nhiu khi lm ngh bt chp c li ch ca ngi khc, li ch ca x hi, min l tho mn c li ch c nhn. Di ch ngha t bn, nh C.Mc v Ph.ngghen nhn xt trong Tuyn ngn ca ng Cng sn: Giai cp t sn khng li mt mi quan h no khc ngoi mi li l tr tin ngay khng tnh, khng ngha. Giai cp t sn dm nhng xc ng thing ling ca lng sng o, ca nhit tnh hip s, ca cm tnh tiu t sn xung dng nc gi lnh ca s tnh ton ch k. N bin nhng phm gi ca con ngi thnh mt gi tr trao i n thun.(1) Trong x hi hin i, o c ngh nghip c vai tr x hi to ln, n khng ch l mt chi nhnh c sc trong h thng o c x hi m cn l mt cp pht trin o
(1) (1)

C. Mc Sc sng ma xun, Nxb. Thanh nin, H Ni, 1983, tr. 4. C. Mc v Ph. ngghen: Ton tp, tp 4. Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 1994, tr.

80

L LUN V THC TIN CUC SNG c tiu biu, mt loi o c c thc tin ho. Chng hn, trong qu trnh xy dng o c mi x hi ch ngha nc ta hin nay, mi thnh vin u phi ly: yu cng v cng tc, yu ngh nghip, chn thnh gi ch tn, lm vic hp o l, lm vic c hiu qu, nng xut cao, phc v nhn dn, phc v T quc v cng hin cho x hi lm ni dung ch yu ca o c ngh nghip. l chun mc o c ngh nghip chung v tt c cc ngnh ngh u phi tun theo. Trong cuc i ca mt con ngi, khong 1/3 n 1/2 thi gian l hot ng ngh nghip (c ngi gn nh sut cuc i). Nhng thnh cng ch yu ca i ngi l do hot ng ngh nghip to ra. Tt nhin, c nhng cay ng cuc i phi nm tri cng trong hot ng ngh nghip m ra, ngi i thng gi l tai nn ngh nghip. Vinh quang v cay ng, danh d v ti nhc trong cuc i t nhiu u lin quan n vn o c ngh nghip ca mi con ngi. Nhng nhn vt anh hng gng mu, say m trong lao ng ngh nghip, m phm v mt o c c ngi ta tn trng v knh yu. i vi mi ngi, lng tm, trch nhim, ngha v, yu ght, tt xu, thin - c u c th hin tp trung trong hot ng ngh nghip. Ni n o c l ni ti lng tm, trong hot ng ngh nghip, con ngi cng phi c lng tm. Lng tm ngh nghip l biu hin tp trung nht ca thc o c, va l du hin, va l thc o s trng thnh ca i sng o c. Trong mi con ngi, vi t cch l mt ch th o c trng thnh bao gi cng l mt ngi sng c lng tm v iu th hin r nt nht trong hot ng ngh nghip. Lng tm ngh nghip l thc trch nhim ca ch th i vi hnh vi ca mnh trong quan h ngh nghip vi ngi khc, vi x hi v thc trch nhim ngh nghip vi s phn ca ngi khc, l s phn x v cc hot ng, cc hnh vi ngh nghip ca mnh. Theo mcrit - nh trit hc Hy Lp c i - lng tm chnh l s t h thn, ngha l h thn vi bn thn mnh. S h thn gip cho con ngi trnh c ngh, vic lm sai tri, cn phi dy cho con ngi bit h thn, nht l, h thn trc bn thn mnh. Trong hot ng ngh nghip nu khng bit t h thn, s khng nng cao c tay ngh v kt qu ca hot ng ngh nghip khng nhng khng c tc dng i vi x hi m cn nh hng xu n x hi. Ngha v o c ngh nghip v lng tm ngh nghip lun lun c mi quan h mt thit vi nhau. Ngha v ngh nghip l trch nhim ca ngi lm ngh trc x hi v trc ngi khc, cn lng tm l s t phn xt, t thc v trch nhim . V th, c th ni, thc v ngha v ngh nghip l nn tng, l c s hnh thnh lng tm ngh nghip ca con ngi. Trong o c ngh nghip, cng nh o c ni chung, trng thi khng nh ca lng tm c vai tr nng cao tnh tch cc ca con ngi, gip cho con ngi tin tng vo mnh trong qu trnh hot ng ngh nghip. Nim tin tng , l ng lc bn trong thi thc con ngi vn ti ci thin, ci tt p, ci cao c, loi tr ci xu, ci nh nhen, ty tin lm cho x hi ngy mt tt p hn. Tht bt hnh i, khi nhng k lm iu c i vi ngi khc nhng lng tm khng cn rt. Chng hn, bun bn gian ln, bn hng gi gy thit hi cho ngi khc m lng tm vn cm thy th thi hoc cy chc, cy quyn y ngi khc vo ng cng, lm cho gia nh, v con ngi ta khn n vn cm thy l chuyn bnh thng khng h gn ln mt cht day rt ca lng tm.

81

L LUN V THC TIN CUC SNG Gi c o c, trc ht phi gi c lng tm, bi v, lm iu c ln th nht th lng tm cn dn vt, cn rt nhng iu c c lp li th lng tm bin mt. cng l thi im bo trc s v ca lng t tin, lng t trng ngh nghip. Trong thc tin o c, ngi c lng tm trong sch l ngi c kh nng thc v nh gi c bn cht lng thin cu chnh mnh. Ngc li, mi gi tr o c s tiu tan khi khng cn cm gic v lng tm, trc nhng vic lm sai tri ca bn thn. Ngha v o c khng ch l s i hi, yu cu ca x hi i vi c nhn m cn l nhu cu ca s tin b, ca s hon thin i vi bn thn mi ngi. V th, ngha v o c khng phi l s p buc t bn ngoi m n l s gn b cht ch vi thc v l sng, hnh phc v trit l sng ca mi con ngi. Trong lnh vc hot ng ngh nghip cng vy, ngha v o c ngh nghip i hi mi c nhn phi gii quyt mt cch hi ho gia li ch c nhn v li ch x hi. Mi bc tin b ngh nghip ca c nhn u gn lin vi s tin b x hi v s trng thnh v mt nhn cch. Trong qu trnh hot ng ngh nghip, mi ngi la chn mt trit l ngh nghip ring khng nhng khng mu thun vi li ch ca ngi khc v ca x hi m cn p ng nhng yu cu, i hi ca x hi. Nu ngha v php l l s bt buc th ngha v o c li cha ng ngun gc bn trong ca ch th o c l ch yu ngha l, n bao cha tnh cm trch nhim c nhn trc ngi khc v trc x hi, thi thc, khao kht c hnh ng v li ch chung. Thc hin ngha v o c l s t gic, khng b ging buc bi ng c c nhn v li. Gio dc thc v ngha v o c c tc dng quan trng i vi qu trnh hnh thnh nhn cch ngh nghip. l s thng nht ca qu trnh nhn thc v hnh ng thc tin o c ca mi c nhn. N tri qua qu trnh rn luyn, phn u ca ch th o c, vt qua nhng cm d vt cht nh nhen, ch k v nhng li ch tm thng ca cuc sng ht sc a dng, phc tp t ti s thnh cng trong ngh nghip. Trong x hi, ci thin va l nhng gi tr hin thc c th, va hm cha nhng l tng o c cao qu nht ca con ngi. Ci thin bao gi cng gn b cht ch vi chn l v ci p. V th, chn, thin, m l ni dung cn bn ca thc v hin thc o c tin b. Chng to nn mt chnh th hp thnh l sng, ngha v, hnh phc v lng tm ca con ngi. Ngh iu thin, lm vic thin l c tnh ca thc v hnh vi o c tt p trong mi con ngi. Hng ti ci thin, mi con ngi c iu kin pht huy mi nng lc, tr tu trong hot ng chuyn mn cng hin c nhiu nht cho x hi. b) Gio dc thc o c ngh nghip cho sinh vin Hc vin hnh chnh. S l phin din nu cho rng, sinh vin cha c ngh nghip tip nhn s gio dc v o c ngh nghip l qu sm, l cha cn thit. hiu r s cn thit hay khng ca vic gio dc o c ngh nghip cho sinh vin, phi t n trong ni dung gio dc o c ni chung v mc tiu ca gio dc - o to con ngi ton din m ng v Nh nc ra v c th hin trong Lut gio dc. Sinh vin, trc ht hc c kin thc v ngh nghip v nng lc thc hnh ngh nghip tng xng vi trnh c o to. ng thi, sinh vin phi hiu c yu cu ca o c ngh nghip, tng cng tu dng o c ngh nghip, l mt trong nhng vn quan trng ca sinh vin khi cn ngi trn gh nh trng, v y cng l s chun b cn thit hon thnh tt cng tc theo ngh nghip ca mnh sau khi ra trng.

82

L LUN V THC TIN CUC SNG o c l phm cht quan trng ca nhn cch, l nn tng xy dng th gii tm hn ca mi con ngi. V th, thi i no v bt c quc gia no cng vy, vic gio dc o c ni chung v gio dc o c ngh nghip ni ring cho th h tr l trung tm ch ca cc nh lnh o, cc c s gio dc v ca ton x hi. Vn xung cp ca mt s hnh vi o c trong sinh hot sinh vin, ngi ta d nhn thy, nhng vn o c ngh nghip i hi phi tm hiu mt cch su sc hn ngi ta li d b qua. V vn ny Ngh quyt Trung ng II, Kho VIII (24/12/1996) nhc nh: c bit ng lo ngi l trong mt b phn hc sinh, sinh vin m nht v l tng, theo li sng thc dng, thiu hoi bo lp thn, lp nghip v tng lai ca bn thn v t nc.(1) T gic ca o c ngh nghip, trc ht phi xem xt ng c hc tp, thc lp thn, lp nghip ca sinh vin. Bi v, l tng ngh nghip, thc trch nhim ngh nghip c hnh thnh t khi bt u c s nh hng la chn ngh nghip. ng c hc tp th hin r nt nht phm cht o c ca sinh vin trong qu trnh hc tp v hot ng ngh nghip trong tng lai. Nu ng c hc tp ch yu v li ch c nhn th iu s chi phi hnh vi o c ngh nghip ca con ngi theo xu hng i lp vi li ch ca tp th, ca x hi Nu ng c hc tp v x hi, v t nc trn c s thc hin li ch ca bn thn th hnh vi o c ca con ngi li khc. Hin nay, theo nh gi chung, ng c hc tp v dn giu, nc mnh, v l tng cn m nht. Song nhng mt yu ny t c dp bc l cng khai trong nh trng, nn nhng ngi lm cng tc gio dc d b qua. T khi thc hin ng li i mi kinh t, x hi ca ng v Nh nc, t nc c s pht trin ton din, mnh m v su sc trong mi lnh vc ca i sng x hi. S i mi t nc mt cch ton din, iu cng c ngha l la chn mi v hnh thnh gi tr c bn ca x hi ko theo s bin i h thng nh hng gi tr trong mi con ngi. Bn cnh vic hnh thnh v pht trin nhng gi tr o c theo xu hng tch cc cng hnh thnh nhng gi tr o c pht trin theo xu hng tiu cc trong tng lp thanh nin. Chng hn, li sng hng lc, tiu xi xa x, li lao ng, ngi hc tp, thiu ch phn u vn ln trong cuc sng; chn ngh theo hng c th kim c nhiu tin bng con ng m t cho rng c th tham nhng c. Quan h ngh nghip b vn c bi quan im thc dng, v li c nhn, chy theo li ch ng tin Qua con s iu tra x hi hc cho thy, s am hiu ca x hi v v th ca Hc vin hnh chnh trong x hi cha cao. Trong cc kin, kin ngh vi cc c s o to cn b, cng chc, nhiu ngi cp n vn : quan tm n gio dc phm cht v rn luyn o c ngh nghip cho cn b, cng chc . Theo chng ti, ngi hot ng trong lnh vc hot ng cng v trc ht phi l ngi hiu bit v thm nhun nhng gi tr o c truyn thng ca dn tc Vit Nam. Nhng gi tr c B Chnh tr ch r trong Ngh quyt 09: Nhng gi tr vn ho truyn thng bn vng ca dn tc Vit Nam l lng yu nc nng nn, thc cng ng su sc, o l thng ngi nh th thng thn, c tnh cn c, vt kh, sng to trong lao ng.(1)
(1) (1)

Ngh quyt Hi ngh ln th II BCH TW ng kho VIII (24/12/1996), Nxb. Chnh tr quc gia, H., 97, tr. ng Cng sn Vit Nam: Ngh quyt ca B Chnh tr v mt s nh hng ln trong cng tc t tng hin nay, trang 19.

83

L LUN V THC TIN CUC SNG L ngi Vit Nam, d hot ng trong lnh vc no cng phi k tha c nhng truyn thng qu bu ca dn tc Vit Nam v th hin c nhng gi tr truyn thng trong lnh vc hot ng ca mnh. Trong thang gi tr o c truyn thng, lng yu nc c xem l ct li c bn, ph bin v cao nht. Ni v cc gi tr o c truyn thng ca dn tc Vit Nam, gio s Trn Vn Giu nhn mnh n by ni dung, trong yu nc bao gi cng t ln hng u. l: yu nc, cn c, anh hng, sng to, lc quan, thng ngi, v ngha.(2) i vi sinh vin Hc vin Hnh chnh, yu nc Vit Nam x hi ch ngha, trc ht phi l ngi am hiu lch s dn tc, trong c lch s Nh nc v Php lut Vit Nam. Qua , hiu c hin trng ca t nc, xy dng tnh cm v thc trch nhim i vi T quc. Khi c s hiu bit v lch s v tnh php l trong vic bo v quyn li dn tc, t y lng mnh ny sinh tnh cm su sc i vi t nc, khi mi quan tm thc s i vi tin v vn mnh ca dn tc to nn ch v nim tin xy dng v bo v T quc Vit Nam XHCN. Yu nc l ngha v o c, thc hin ngha v o c khng phi ch bng thc m phi th hin bng hnh ng, bng thc tin o c. i vi sinh vin, n lc hc tp, hc tp phi t kt qu cao, rn luyn bn lnh c nhn nhm phn u gp phn xy dng mt t nc Vit Nam: dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. Hot ng trong lnh vc hnh chnh phi c phm cht o c thm nhun t tng nhn o cng sn. l bit tn trng v bo v nhn cch ca con ngi, v con ngi, v hnh phc ca con ngi. Thm nhun t tng o c nhn o cng sn, trong lnh vc hot ng cng v s bit r gii hn gia ci thin v ci c trong mi hnh vi vi phm php lut, khng y con ngi vo vng ti li, nhng khng khoan dung vi hnh vi vi phm php lut, m bo ng ngi, ng vic, bit hng con ngi ti ci thin. i vi sinh vin thm nhun ch ngha nhn o, trong qu trnh rn luyn phi bit nghim khc vi mnh v khoan dung i vi mi ngi. Ngha l, t ra nhng yu cu cao cho bn thn thc hin cc chun mc o c v quy phm hnh vi o c, ng thi dng tm lng rng m, thi on kt, hu i i x vi ngi khc. K lut, nghim khc vi mnh l c s khoan dung, th hin lng nhn i vi ngi. xy dng lng nhn i, sinh vin phi bit t nh gi mnh, tun th nguyn tc nhn ngha khim ho, ngha l gp vic g phi t mnh vo a v ca ngi khc m suy ngh, khng c gi di, thin kin, k v ghen ght. Ngi c lng nhn i phi bit lm iu thin, giu lng thng yu v chn tnh, phi i lng v on kt v cng lm vic vi c nhng ngi bt ng vi mnh. ng thi, phi c t tng cng bng, v t. Khng v t li m lm vic xu, lm nhng vic khng hp o l, suy ngh v nhn nhn thin lch, bt nt k yu, s k c quyn. Trong iu kin ca nn kinh t th trng nc ta hin nay, mt b phn khng nh cn b (trong c c cn b, cng chc) thoi ho v phm cht chnh tr, o c, li sng, trong c vn nng lc chuyn mn, nng lc qun l. Vic cp n phm cht chnh tr, nng lc chuyn mn trong yu cu rn luyn o c l khng th thiu c.
(2)

Trn Vn Giu: gi tr tinh thn truyn thng ca dn tc Vit Nam, Nxb. TP. H Ch Minh, 1993, tr. 108.

84

L LUN V THC TIN CUC SNG i vi sinh vin c ch lp nghip, trc ht phi cn c hc tp, y l quan h bin chng gia phng hng v o c ca nhu cu tri thc thnh ti lp nghip. Khi c ch hng kin nh lp nghip mi c th c quyt tm cn c kh luyn trong hc tp. Ngc li, khi cn c, kin tr trong hc tp mi c th thc hin c ch hng ra. C ch lp nghip, chuyn cn hc tp l con ng c bn p ng nhu cu thu nhn tri thc, khi su tr tu, l iu kin c bn gio dc con ngi thnh ti. Sinh vin cn k tha v pht huy truyn thng hiu hc ca ng cha. Trong hc tp, phi tm ra phng php hc tp khoa hc, tn dng thi gian mt cch c hiu qu, nng cao hiu sut hc tp. L lun lin h vi thc tin, hc i i vi hnh, hc pht trin ti nng, to iu kin hnh thnh thi quen hc tp sut i. hc tp c kt qu, sinh vin phi c thi yu khoa hc. Khoa hc v o c l hai hnh thi thc x hi c quan h mt thit vi nhau. Tt c nhng g c lin quan n khoa hc u bao hm ngha o c, v khch quan u c o ngha i vi s pht trin v tin b x hi. V, tt c nhng g l o c trong lch s t nhiu u c tc dng tch cc u biu hin mc khc nhau s tn trng chn l khoa hc. Sinh vin - ch nhn tng lai ca t nc, rt cn phi hc tp v tun th nhng nguyn tc o c. ng thi, phi t rn luyn trng thnh, c nhng phm cht o c, c thc ngh nghip to tin cng hin nhiu nht cho t nc, cho gia nh v hnh phc cho bn thn. i vi sinh vin Hc vin Hnh chnh, yu cu v hc tp, tu dng, rn luyn o c tr thnh ngi k tc xy dng nn hnh chnh Vit Nam trong sch, vng mnh phi l ngi c l tng, c o c, c nng lc chuyn mn v c k lut. Nhng yu cu c bn t ra v mt o c phi: Mt l, phi k tha v pht huy truyn thng o c tt p ca dn tc Vit Nam nh giu lng nhn i, on kt, thng yu con ngi, tn trng l phi. ng thi phi hc tp, k tha, pht huy nhng phm cht o c ca ngi chin s cch mng Vit Nam, sn sng hy sinh li ch c nhn, phn u cho s vinh quang v pht trin phn vinh ca t nc, cho hnh phc ca nhn dn. Rn luyn c thi quen ca cc hnh vi o c vn minh, chn tht, ngay thng, kin tr, chm ch, yu ngh, khim tn, cn thn, ni i i vi lm, dm u tranh cho l phi, cho s cng bng, bit tn s trng o, knh gi yu tr, yu lao ng, sng lim khit gin d. Hai l, hc tp, nghin cu nm vng l lun ch ngha Mc Lnin, t tng H Ch Minh, tuyt i trung thnh vi s nghip cch mng ca ng, vi l tng c lp dn tc v ch ngha x hi. Xy dng quan im ng n v lao ng, v thc phc v nhn dn. C lng t ho v t tin dn tc, coi li ch ca t quc ca nhn dn l cao nht, chng ch ngha c nhn cc oan v t sng bi ng tin. Ba l, xy dng mc ch v ng c hc tp ng n, hon thin phong cch cu th, chuyn cn, c ch tin th, thi ua hc tp, on kt hp tc, t lp t cng, hc thnh ti phc v t quc, phc v nhn dn trn c s mu cu hnh phc chnh ng cho c nhn. Bn l, xy dng thc php lut x hi ch ngha tr thnh thc thng trc trong i sng tinh thn ca mi c nhn. T gic gi gn s tn nghim ca php lut, tt c li ni v vic lm u tun th php lut, s dng ng n quyn li m php lut

85

L LUN V THC TIN CUC SNG mang li, t gic thc hin ngha v php l, tun th chp hnh ni quy, k lut ca trng, lp. Xy dng thi hc tp nghim tc ng n. Nm l, nm vng chuyn mn ngnh hnh chnh mt cch c h thng, khng ngng m rng tri thc, hnh thnh mt c cu kin thc hp l lm nn tng p ng nhu cu cng tc. Trong qu trnh hnh thnh v pht trin o c c nhn ni chung, cng nh thc o c ngh nghip ni ring, sinh vin phi t gic tun theo quy lut hnh thnh v pht trin ca phm cht o c, thng xuyn hc tp, trau di nng cao s hiu bit quy tc, yu cu v quy phm o c x hi. Trong mi trng sinh vin, cng phi rn luyn thc tin o c, bin nhn thc, tnh cm, ch, nim tin o c thnh hnh ng v rn luyn thnh nhng thi quen o c tt p trong cuc sng hng ngy.

QUAN NIM HNH PHC V C HNH CA ARISTOTE NCS. Cao Minh Cng Thi i chng ta ang sng trng hp vi s chuyn bin ton din ca nn vn minh nhn loi, trt t th gii mi ang hnh thnh. Mt trong nhng phng hng ca n l s gia tng cha tng thy sc mnh ca khoa hc cng ngh. Mt mt, ton cu ho cc mt kinh t, thng tin, chnh tr v vn ho..i sng x hi. Mt khc, s gia tng v tin khong hu cc mi nguy him v cc thch thc ton cu i vi tng lai ca nhn loi. Ni cch khc, loi ngi cng tr nn hng mnh hn th tng lai ca h cng tr nn bt nh hn v nguy him hn. Biu hin mang tnh bo hiu v bi t ca mu thun c bn y thi i l s kin ngy 11 thng 9 nm 2001 v nhng s kin din ra cho n nay ng t, sng thn, thm ho ht nhn Nht Bn, chin tranh, bt n x hi Bc Phi, Trung ng... Nghch l gy tht vng ln nht chnh l ch nhn t ch yu ca s mo him l bn thn con ngi vi t cch ci c tim tng, v trch nhim, khng ngn ngi s dng mi phng tin v kh nng tc ot c hi pht trin ca ng loi. Loi ngi tin tng rng nn vn minh ngy cng hin i th cng ngy cng tr nn d b tn thng hn.Chng ta th hnh dung trong qu kh, nhn loi i tm s kin gii v hnh phc v c hnh nh th no khi cuc sng c nhng mi nguy him? Vai tr ca n trong i sng ra sao trc cuc sng y bt nh? o c Hy Lp c i v nhng hc thuyt o c C c gio l hai ci ngun chnh ca vn ho, o c phng Ty. Phn ln thut ng v o c, chnh tr ngy nay m chng ta c c l nh vic lm giu ln t ngn ng Hy lp v ngn ng La tinh. Hnh phc v c hnh l nhng ni dung rt quan trng ca i sng v o c hc. Hnh phc v c hnh c th tip cn nhiu kha cnh, v ni dung khc nhau; cc khi nim v hnh phc v c hnh l nhng khi nim ch ga tr - mt ci thin; ch chun mc, mang tnh ng c, kch thch v mnh lnh i vi hnh vi ca con ngi, do ngi ta s dng n nh l s nh hng trong h thng cc quan h x hi khi phn nh nhng thuc tnh y ca hnh phc v c hnh. Hnh phc l trng thi tho mn vi cuc sng, l li ch c t gic thng qua cc cm gic vui sng, tho mn i ln (1). Nhng thi i khc nhau, nhng cng ng ngi khc nhau c nhng quan nim v hnh phc v c hnh khc nhau, do chng c nhng tn ti x hi khc nhau. Hnh

86

L LUN V THC TIN CUC SNG phc v c hnh th hin di nhng hnh thc, nhng t tng, quan nim, khi nim, kinh nghim v mt h thng cc nguyn tc, chun mc ch c hnh vi ca con ngi trong mi lnh vc ca i sng x hi. Hnh phc v c hnh l s phn nh ca tn ti x hi b quy inh bi chnh s tn ti x hi y. ngha x hi ca cc nguyn tc hnh phc v c hnh l gp phn bo v cc thnh vin ca x hi trnh khi nhng iu thi qu, khi nhng ci c th gy phng hi n i sng, sc kho, an ninh, phm gi v li ch ca con ngi. Vi t cch l mt hin tng tinh thn, hnh phc v c hnh l thnh t cu thnh qu trnh vn minh m c cc ni dung c bn khc nh: s hon thnh ngha v, nhu cu v vt cht, l tng x hi, gi tr tinh thn, t do ch; tn trng quyn v phm gi con ngi; cng bng v bnh ng; chng ti c v bo lc... Suy cho cng, u l i tng ca nhu cu, v nhng nim v l tng pht trin x hi l khch th v l nhng gi tr, bi chnh lao ng x hi to ra. Do vy, hnh phc v c hnh l mt tiu h thng hp thnh h thng gi tr x hi, n l mt tiu h thng gi tr tinh thn ca x hi. Trong bi vit ny chng ti tp chung tm hiu Aristote quan nim nh th no v hnh phc v c hnh? Arsitote, sinh nm 384( tcn) Stagire, thuc Macdoine, cha ng l mt kiu dn ca Thnh bang Athnes, nn khng c quyn tham gia vo cc cng vic chnh tr ca thnh bang. Arsitote, n sinh sng thnh ph ny t nm 367 n nm 347 (tcn) theo hc Platon. Sau khi Platon cht, Arsitote lm gia s cho Alexandre le Grand (356 - 323 tcn Ngi chinh phc Hy lp, Ai cp, n ) v ng thnh lp trng hc gn Athnes c tn l Lyce, Arsitote dy hc t nm 335 n nm 323 sau khi Alexandre le Grand cht. C th do Arsitote khng c t cch cng dn Thnh bang Athnes nn ng cng quan tm n o c(2) v chnh tr. ng vit nhiu tc phm bn v c hnh, hnh phc: Chnh tr (la politique), Th ch ca Athnes (Constitution d'Athnes), o c hc Eudme, o c hc Nicomaque, i o c hc... cc tc phm cui cng chng ta thy c ng nhng quan nim v hnh phc v c hnh. Nhng quan nim trit hc o c ca Arsitote c nh hng rt ln n tn ngy nay, trong chng mc nht nh n vn cn nguyn gi tr i vi i sng ca chng ta. N t tru tng so vi nhng quan nim trit hc o c khc. tm hiu nhng quan nim l g? N c gn gi vi chng ta tht hay khng chng ta s i su c th vo tng vn m Aristote nghin cu.Trit hc o c ra i Hy lp c i vo th k th V( tcn) v pht trin mnh m vo thi gian m Thnh bang Athnes nh cao quyn lc. Nh chng ta bit, Thnh bang Athnes l thnh bang chnh, nm pha Nam ng bng Anttique trn bn o tri ra t ng Nam Hy lp ra bin Ege, cch Pir Hi cng ln nht ca Hy lp 8 km; thnh bang ny c nh hng rt ln n n cc thnh bang khc, hn th bn thn n thit lp mt ch chnh tr mi (so vi ng i) thi k ny. l nn dn ch - ch mt hnh thc t chc quyn lc ca thnh bang, m quyn lc thuc v cng dn, v nhn dn ch khng ch thuc v ngi giu c, hay qu tc. Trc tin, ch nhng cng dn mi c quyn tham gia vo cc cng vic chnh tr ca thnh bang, n loi tr n l, ph n v kiu dn. Nn dn ch Athnes l ci m n xc nh cng dn ca mnh c v phng din cng cng nh phng din t, ch n to cho cng dn ca mnh hng n c hnh (le vertu) v m bo hnh phc (le

87

L LUN V THC TIN CUC SNG bonheur) cho h. Trong , dn ch c coi l phng tin cng dn t n hnh phc. Hnh phc l g? Aristote cng nh cc nh trit hc khc thi k ny coi bn cht ca mt s vt l mc ch ca chnh n. Chng hn phng php siu hnh cho rng l mt s vt nm trong mc ch m n theo ui, khi mc ch t c th s vt t ti s hon thin bn th (tre); cn nhng nh t tng hin i ngy nay c xu hng ch ni n tnh mc ch trong trng hp hot ng ca con ngi (activit humane); Trong khi nhng nh tng c i li cho l ngc li - rng nguyn tc tnh mc ch c ga tr vi mi s vt d l con ngi hay vt th. V d bn cht ca mt ci cy l g? khng ngoi mc ch ca n, c ngha l tn ti, ln ln v pht trin nhiu hn chnh l mc ch ca n. Do nguyn tc siu hnh ny lm cho mc ch theo ui l ct li ca s vt nn ta gi trit hc ny l l thuyt mc ch. Ting Hy Lp tlos l mc ch ca v logos c ngha l l l, l li ni, l bin ... T tng ca Aristote gp thm vo tnh a dng ca trit hc, v trit hc o c ca ng cng l l thuyt mc ch. ng tm cu tr li cho vn bn cht ca con ngi bng cch i khm ph mc ch c con ngi eo ui l g? ng cho rng hnh ng mang tnh ngi chnh l s hng v c hnh v hnh phc; rng bn cht ca con ngi l theo ui mc ch hon ho - chnh l hnh phc Theo Aristote trc ht cn phn bit nhng iu c coi l hnh phc m ngi ta lm cho ngi khc v nhng ci h mong mun cho chnh bn thn mnh. Loi u tin ca hnh phc l mt vt dng dnh cho s vt khc v d c th l tin bc hay sc kho. Nhng th ny rt hu ch cho hnh phc nhng chng l th gii bn ngoi hay cc cng c con ngi thc hin nhng mc ch m bn thn ang eo ui. Loi hnh phc th hai n khng ph thuc vo mt ai khc, mt lc lng no khc, n tn ti chnh con ngi, n th hin nh l mc ch cui cng m con ngi theo ui. Theo Aristote, y chnh l hnh phc ti cao (bien suprme), song n cng khng phi l ci g khc m chnh l hnh phc. Vi Aristote, ch c con ngi v loi ngi mi c hnh phc, mi t c s hon thin bn th. Do theo chng ti, l thuyt o c ca Aristote l mt l thuyt tng i hon thin, hng con ngi vo nhng mc ch s t hon thin mnh, t bn thn mnh vo tnh trng tt nht hay mc tt nht m con ngi c th t c, con ngi t hon thin mnh hng ti mt hnh phc hay mt mc ch c xc nh. T tng o c hc ca Aristote cng ging nh t tng ca cc nh trit hc thi c i ni chung, u nhn mnh nhiu n ton b cuc sng hn l n vic nh gi nhng hnh ng c nhn hay nhng mc ch hnh ng. S hng ti hnh phc, theo quan im ny, tr thnh iu quan tm thng trc cng vi cuc sng ca mi cng dn. l c trng quan trng trong t tng o c ca ngi Hy lp ni chung v ca Aristote ni ring. N khng hon ton theo ch ngha v tha (altruisme) - l lo lng, to dng hnh phc cho ngi khc hay hin sinh cho h, m thc cht l tp trung vo vic hon thin bn cht ca mnh v vic pht trin c tnh ca chnh bn thn mnh. Theo quan im hin i, iu lo lng ny ca mi ngi th tri ngc vi ch ngha v tha, n c ngha l ch ngha v k. iu ny khng phi l quan im ca ngi Hy lp, vi h, lo lng, suy t t c cuc sng tt xut pht t o c v khng tri

88

L LUN V THC TIN CUC SNG ngc vi hnh phc. iu ny s c lm r hn trong t tng ca Aristote v c hnh. Cho ti by gi, chng ta vn kh xc nh c hnh phc m con ngi hng ti t bn cht ca mnh l g? Khng kh khn tng tng nhng cu tr li phong ph m ngi ta c th a ra tr li cho nhng cu hi: hnh phc u?; hnh phc c phi l cuc sng khoi lc, hay l ca ci? Danh v? Mt s ngi cho rng tin bc khng lm nn hnh phc m hnh phc li l nhng nim t ho, l thanh danh v l danh ting tt...; vi nhng ngi khc na th hnh phc l hnh phc l s hiu bit, s nm bt c bn th... Aristote khng cho l nh vy, ng hi ci g thuc v s hu ca con ngi? i vi con ngi hnh phc l g?... Vi ng, mi ngi hy lm cho cuc sng ca mnh tr thnh nhng iu mnh mong c v t hon thin mnh, th l cho mi ngi. V nh ng th cha giy, hay ngi th kim hon... mi ngi t bn thn mnh c mt vai tr, chc nng ring, n khng ch l cuc sng tt m n cn c ngha l hnh phc. Mt khc ng cn gi nh rng, c im ca con ngi l mt "kiu sng" (genre de vie) no , rng "kiu sng" l mt hot ng ca tm hn, hot ng ny mang n nhng hnh ng c l tnh ch c con ngi, chnh con ngi hon thin tt c v lm theo ci hnh phc, ci hon m. Mi hnh vi ca h c lm hon thin ci c hnh ca ring mnh. Aristote cho rng, hnh phc l hot ng ca tm hn y theo c hnh. Hnh phc l nhu cu thng xuyn ca i sng con ngi. Ngi ta mong i hnh phc, u tranh cho hnh phc: hnh phc l mc ch thng xuyn ca con ngi. c hnh l g ? Aristote phn chia c hnh lm hai loi. Loi th nht, c hnh thuc v l tr, loi ny chng ta c th thu lm c thng qua hc tp, gio dc... chng ta thc hnh n khi chng ta mun bit tnh cht ch, tnh chnh xc, s ng n ca tr tu. Loi th hai, c hnh thuc v tinh thn, v bn nng. Aristote: " l mt chui cc thi quen tt, nu hnh phc i vi con ngi l nm trong hot ng v tm hn, ph hp vi c hnh th cuc sng tt p v hon ho s nm trong hnh ng sng theo nhng c hnh ny" (3). Nhng loi c hnh no quan trng hn loi c hnh no? (loi th nht hay loi th hai? ). Vn ny cun ht tt c cc nh trit hc ng thi, k c bn thn Aristote. Con ngi l ng vt c l tnh, th c hnh theo l tr s l ci quan trng trng v cuc sng tt p ch l l tng, ch l s tng tng. cuc sng ch dnh cho s chim ngng, ngm ngha. Nhng vt trn tnh cht t nhin ca mnh, loi ngi l ng vt chnh tr - ng vt x hi, vi cuc sng trong thnh bang Athnes, dn dt h ph hp vi c hnh thuc v tinh thn, mang tnh bn nng. y li l iu tt nht. iu gii thch ti sao Aristote li quan tm nhiu n vic nghin cu o c v cc loi hnh ca c hnh. c hnh theo ting Hy Lp n thng c vit l "aret"- ch s u t ca tnh cch. Thc cht, c hnh chnh l mt nt tnh cch, nh n chng ta c th nh gi hay ca ngi c con ngi, v d: lng dng cm, tnh kin nhn, lng v tha, s lm ch c bn thn v tnh cng bng... y chnh l quan nim ca Aristote khi ng bn n c

89

L LUN V THC TIN CUC SNG hnh, ch ng khng cp n c hnh theo ngha l s trinh tit, v bn thn t (La vertu) cng mang nhiu ngha trong c ngha l c hnh v trinh tit. Nhng c hnh thuc v tinh thn gn b nhiu hn vi con ngi, vi nhng c im ca h hn l vi nhng hnh ng c nhn ca h. chnh l nhng iu m Aristote mun ni, ng vit: " nhng c hnh thuc v tinh thn l s bm sinh, khng c cho, tng m con ngi chng ta ch c th c nh hng tip nhn nhng c hnh vi iu kin hon thin n thng qua nhng thi quen"(4). V vy c hnh khng phi l mt hnh ng, khng phi l mt mun, m c hnh ca con ngi l s lm ch c hnh ng ca mnh theo mt hnh thc no , l s lm ch trong s tip nhn v s t hon thin. c hnh thm ch l s to nn mt nt tnh cch n nh, thng xuyn v c th c d kin trc. c hnh l s u t v tnh cch l nhng thin hng m con ngi c th trau ri qua thc tin. Tuy nhin, x hi Hy Lp bit cao 4 c hnh: s cn trng, tnh cng bng, lng dng cm v s t ch. Chnh v th ngi ta hay gi l hnh vung ca c hnh, bn thn n nh hng cho cuc sng ca chng ta. Aristote vit: c hnh l nhng phm cht hon thin, l nhng ci to ra s hon thin v cung cp nhng kt qu mong i tt nht, ton vn nht c con ngi" (5). Theo Aristote ngi tt l ngi hon thnh tt nhim v ca mnh. ng gi l nhng ngi c c hnh, l nhng ngi hon thin. Aristote vit: " c hnh l mt thin hng c bn thn con ngi tip thu mt cch t nguyn (la vertu est une disposition acquise volontain), thng qua l tnh"(6). Mc cao nht ca c hnh l c hnh chnh tr, n cho php s cai tr ca mi ngi cng tt nh s cai tr ca thnh bang. Nh chng ta bit, trong x hi Hy Lp, o c v chnh tr c mi lin h cht ch vi nhau, s tranh lun v c hnh xc nhn iu . Duy ch c thnh bang mi sn sinh ra nhng cng dn c c hnh, v ch c nhng ngi n ng; c hnh l c y quyn cng dn. Cc c hnh o c thm nhp vo chnh tr v s t chc x hi, iu ny c Aristote vit: "ngay c khi li ch ca c nhn trng vi li ch ca thnh bang, th c v quan trng v hp l hn vi mc dch thc s l nhn trch nhim v bo v nhng li ch ca thnh bang, ca nh nc. Tuy nhin li ch l ng mong c khi n lm cho c nhn quan tm tham gia vo cc cng vic chung ca thnh bang, nhng c tnh ca n l p hn v xng ng hn khi n ph hp vi cng dn"(7). Chng ta c th hiu c r hn c s quan tm ca c nhn trong i sng chnh tr ca ngi dn Hy Lp, v con ngi ch c th t c hnh phc vi t cch l cng dn, nhn danh cng dn v ngc li thnh bang s to ra nhng cng dn c hnh. Tri qua hn nghn nm o c hc ca Aristote c bit n qua nhng nh bnh lun v sau qua nhng dch thut rp. Ch ti th k XIII mi c mt bn dch ting La tinh t nhng nh hng ca n rt ln n ton b s pht trin ca t tng ca nhn loi, n ton b trit hc v sau ca nhn loi. Tm li, hnh phc v c hnh l mt h thng hp thnh h thng gi tr x hi, n l mt h thng gi tr tinh thn ca x hi. S hnh thnh, pht trin v hon thin ca h thng ga tr hnh phc v c hnh khng tch ri s pht trin v hon thin ca thc o c v s iu chnh ca o c ca con ngi. Con ngi c l tnh chng nhng cn cuc sng ngy cng y v vt cht m ngy cng giu c v tinh thn, cc quyn v

90

L LUN V THC TIN CUC SNG phm gi con ngi ngy cng c tn trng hn - mt x hi ngy cng giu tnh ngi l kht vng ca nhn loi tin b. vai tr ca o c s l khng nh, c hnh ca con ngi gp phn chnh yu iu chnh hnh vi ng x gia ngi con ngi, x hi loi ngi ngy cng c nhiu tnh ngi hn. Ti liu tham kho (1). o c hc Mc Lnin, T sch trng i hc Tng hp H Ni, HN 1990. Phn II trang 61. (2). Aristotes ni v o c hc theo ba ngha: l thuyt o c, cc tc phm v o c, thc tin o c (xem: Php phn tch th hai, cun 1, 33, 89 b; Tu t, cun 2, 5, 1356a; i o c hc, cun 1, 1, 1181 b 1356 a; Chnh tr, cun 2, 5, 1261 a). Khi nim o c nh i tng ca o c hc c Aristotes hnh thnh da trn danh t Etos biu th ni sinh sng quen thuc, sau n gin l nhng thi quen, tp tc, tnh cch, kh cht, tp qun. N tch bit mt chiu cnh c bit ca thc ti ngi (mt nhm nhng phm cht c bit c quan h vi cc hnh thc ng x x hi quen thuc), chiu cnh ny cu thnh lnh vc i tng ca o c hc. Hin nay, theo truyn thng, o c hc c hiu ch yu l lnh vc tri thc, cn lun l l i tng ca n dng nh cha c ch ng mc. S khu bit nh vy cha c ghi nhn trong kinh nghim x hi v ngn ng sinh hot. Vic trc tip tch bit o c hc nh mt phng din c bit ca trit hc trong vn ha chu u gn lin vi pht hin ca phi ngy bin rng, nhng quy nh ca vn ha khc cn bn vi cc quy lut ca t nhin. Phi ngy bin khm ph ra rng, lut php, tp qun, tp tc ca con ngi l thng bin v a dng. Khc vi tnh tt yu ca t nhin l nh nhau khp mi ni, chng mang tnh ngu nhin v t thc. Mt vn ny sinh l so snh gia cc lut php, cc tp tc khc nhau, la chn gia chng, lun chng v minh bin cho chng. Cn phi ch ra rng, nhng tp tc ph bin khng nhng c truyn thng quan nim m thc cht c th l tuyt m v xc ng. Socrates ng nht gia s hon ho, c hnh v tri thc ca con ngi. Platon i xa hn: em li tnh hp thc mi cho tp tc v cc th ch ca nh nc thnh bang, cn phi nhn thc nim v ci phc v tun th tri thc y, giao ph cai qun x hi cho cc nh trit hc thng thi. Theo Aristotes, vic ng nht c hnh vi khoa hc l mt sai lm. Mc ch ca o c hc khng phi l tri thc m l hnh vi, n c quan h khng phi vi ci phc t thn n, m vi ci phc hin thc. Qua , vi t cch trit hc thc tin, o c hc c tch ri khi trit hc l thuyt (siu hnh hc). Xut pht im ca o c hc khng phi l cc nguyn l, m l kinh nghim sinh hot x hi, do vy n khng th t ti tnh chnh xc c trng nh: ton hc - chn l ca n c xc nh mt cch gn ng v nhng im chung (EN, 1, 1, 1094b). (3). Xem Aristote (1989), E'thique de Nicomaque, trd. de J. Voilquin, Paris, Garnier Flammarion, tr28. (4). Xem Aristote (1989), E'thique de Nicomaque, trd. de J. Voilquin, Paris, Garnier Flammarion, tr29.

91

L LUN V THC TIN CUC SNG (5). Xem Aristote (1989), E'thique de Nicomaque, trd. de J. Voilquin, Paris, Garnier Flammarion, tr47. (6). Xem Aristote (1989), E'thique de Nicomaque, trd. de J. Voilquin, Paris, Garnier Flammarion, tr53. (7). Xem Aristote (1989), E'thique de Nicomaque, trd. de J. Voilquin, Paris, Garnier Flammarion, tr 58

NGHA CA VIC NGHIN CU CC L THUYT THNG MI QUC T HIN I I VI VIC PHT TRIN KINH T TH TRNG NH HNG X HI CH NGHA VIT NAM Nguyn Huy Hong y mnh pht trin thng mi v dch v quc t l xu hng tt yu khng ch ca Vit Nam m cn ca tt c cc nc trn th gii, nht l cc nc pht trin; do nng lc sn xut ngy cng ln, cho nn lun lun tnh trng thiu th trng tiu th sn phm c li nht. Hot ng thng mi quc t ngy cng m rng v cnh tranh th trng th gii ngy cng gay gt l tt yu. Trong tnh hnh , c li th trong quan h thng mi th gii, chen chn c vo th trng th gii v bo m khng tht bi th nc ta cn c nhng chnh sch thng mi quc t khn ngoan, linh hot, mm do, va ph hp vi iu kin ca nc mnh, va ph hp thng l quc t, va m bo lut php quc gia, va m bo lut l ca "sn chi" WTO. Vic nghin cu v vn dng l thuyt thng mi quc t hin i a ra cc gii php Nh nc a ra cc chnh sch ng n trong qu trnh qun l pht trin thng mi quc t nhm em li nhiu li ch cho t nc c ngha ht sc quan trng. Trong cc l thuyt thng mi quc t hin i chng ta c th rt ra nhng bi hc b ch thit thc cho pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta t nhng l thuyt sau: * L thuyt v khong cch cng ngh. Nm 1961, Posner ch ra nguyn nhn chnh dn n thng mi gia cc nc pht trin chnh l t s khc bit v cng ngh. L thuyt khong cch v cng ngh c th gii thch thng mi gia hai nhm nc: Th nht, nu hai quc gia c tim nng cng ngh nh nhau th vn c th tin hnh thng mi, bi v cc pht minh trong mt chng mc no mang tnh ngu nhin. Vai tr tin phong ca mt nc lnh ny s c i li bi vai tr tin phong ca nc khc lnh vc khc. Khi cc nc tin hnh thng mi i ly nhng mt hng c tnh u vit v cng ngh. l thng mi gia cc nhm nc c cng trnh pht trin. Th hai, thng mi din ra cc nc c trnh pht trin khc nhau. Khi mt nc c trnh pht trin s a ra cc sn phm mi, cng ngh mi i ly cc mt hng c chun ho t nc th hai. Dn dn cc sn phm mi li c chun ho

92

L LUN V THC TIN CUC SNG nc th hai v nc th nht vi kh nng sang to cao li a ra cc sn phm mi phc tp khc. C th coi khong cch v cng ngh l s rng ca m hnh H-O, cng ngh c xem xt trong trng thi ng. Nhc im ca l thuyt khong cch v cng ngh l khng ch r mc chnh lch v trnh cng ngh v cng khng gii thch l ti sao c s chnh lch ny lm th no loi b n theo thi gian. Trn thc t, thng mi quc t vn din ra ngay c i vi cc quc gia khng c s cc bit v khong cch cng ngh. * L thuyt chu k sng sn phm quc t do R.Vernon pht trin nm 1966 Theo , khi mt sn phm mi c a ra gii thiu trn th trng, qu trnh sn xut ra n i hi cng nhn c trnh tay ngh cao. Khi giai on chn mui, sn phm tiu chun ho v c s chp nhn rng ri ca th trng. Lc ny sn phm c th c sn xut bng nhiu phng php v c th s dng lao ng c k nng thp. Do , li th tng i trong sn xut sn phm mi chuyn t nc pht trin, ni a sn phm v cng ngh ra th trng, sang nc km pht trin, ni c gi nhn cng thp.

Hnh 1: L thuyt chu k sng sn phm v thng mi quc t

Khi lng G1 G2 G3 G4 G5

Cin

Pin

C sn Trong : Cin,Pim l tiu dng v im xut ti nc pht minh, Cim, Pim Pin l tiu dng v sn xut ti nc bt chc cng ngh
Giai on 1, sn phm c sn xut v tiu dng ch nc pht minh (khong khu thi gian OA). Chi ph trin khai v pht trin sn phm mi rt cao, lm cho chi ph sn xut cao v dn n gi thnh sn phm cao. Gi bn cao nn ch c tiu th ch yu ti th trng trong nc. Giai on 2, giai on tng trng ca sn phm (khong thi gian AB), sn phm c hon thin nc pht trin v nhu cu v loi sn phm nay tng ln c trong v ngoi nc. V giai on ny cha c nc no ngoi nc pht minh c th sn xut c loi sn phm ny, chnh v vy nn nc pht minh c c s c quyn v sn phm c trong v ngoi nc. Giai on 3, sn phm c tiu chun ho, hng pht minh ra sn phm thy rng h c li hn khi h c cp giy php cho cc hang trong v ngoi nc khc cng c nhu cu sn xut sn phm ny. V mt s nc khc bt u sn xut sn phm mi phc v cho nhu cu tiu dng trong nc.
0 A B C D Xut

93

L LUN V THC TIN CUC SNG Giai on 4, nc ngoi c th bn sn phm vi gi thp hn nc pht minh ra sn phm do h c chi ph lao ng thp hn v khng mt chi ph pht trin sn phm, sn xut cc nc pht minh giai on ny bt u st gim. Cnh tranh v nhn hiu c thay th bng cnh tranh v gi. Giai on 5, nc bt chc cng ngh bn chnh sn phm ny sang nc pht minh. S trn lan cng ngh, tiu chun ho sn phm v chi ph nhn cng thp lm cho sn phm dn n suy gim. y l lc cc nc c trnh tp trung pht trin cng ngh mi v pht minh ra sn phm mi. Hu ht cc sn phm cng ngh cao c pht trin cc nc cng nghip ha sau c chuyn giao cng ngh sang cc nc c trnh pht trin thp hn. C th ni, y l s m rng ca l thuyt v khong cch cng ngh. S khc bit v l thuyt khong cch v cng ngh v l thuyt chu k sng sn phm quc t l ch: l thuyt khong cch v cng ngh nhn mnh n khong cch v thi gian chuyn giao cng ngh mi nhng l thuyt chu k sng sn phm quc t li nhn mnh ti khong cch v thi gian tiu chun ho sn phm. Theo hai m hnh ny th nc pht trin l thng xut khu cc sn phm vi cng ngh mi c k thut tin tin hn v nhp khu sn phm c cng ngh thp hay k thut km hn cc sn phm cng loi sn xut trong nc cng thi im. * Chi ph vn chuyn v thng mi quc t. M hnh thng mi quc t khi c chi ph vn chuyn: cc l thuyt thng mi quc t trc u a ra gi nh chi ph vn chuyn bng 0. phn ny s tnh n chi ph vn chuyn tc ng ti thng mi quc t gia cc quc gia thng qua tc ng trc tip v gi cc sn phm c th thng mi c, v tc ng mt cch gin tipvo phn b sn xut trn quy m quc t. C th hiu chi ph vn chuyn bao gm tt c cc chi ph chuyn hng ho t nc ny qua nc khc. Nh vy, vi quan nim trn, chi ph vn chuyn s gm cc ph vn ti cc ph xp d, chi ph bo him v li sut. Mt hng ho c trao i trn th trng quc t ch khi mc chnh lch gi trc khi c thng mi gia c thng mi gia cc nc cao hn hn chi ph vn chuyn hng ho t quc gia ny sang quc gia khc. Nhng mt hng ny c gi l hng ho c th thng mi (traded goods). Khi tnh ti yu t chi ph vn chuyn s thy mt s sn phm khng bun bn c trn th trng quc t, nhng sn phm ny gi l hng ho khng thng mi c (nontraded goods). Hai khi nim ny ch p dung trong thng mi quc t. M hnh cn bng b phn sau y s minh ho thng mi quc t ca mt hng X P(EUR) l hng ho c th thng mi c tnh ti chi ph vn chuyn. Trong m hnh ny c a ra Quc gia gi Quc gia 2 mt s gi nh l t 1 hi oi gia hai ng tin khng i, thu nhp v cc yu t khc c nh ngoi tr khi lng hng ho ang xt c thay i. Sx2 Khc vi cc l thuyt trc, gi trao i quc t da trn sn phm trung gian, phn ny gi trao i quc t da trn tin t. Trc thng ng cho bit gi ca sn phm (tnh Sx1 bng EURO) c hai quc gia 1 v 2. Gi sn phm X quc gia 1 thp hn gi quc gia 2 trong iu kin cha c thng mi quc t. Khi lng hng X tng ln c th hin P2* XK P dch sang tri i vi quc gia 2. vic dch chuyn sang phi i vi quc gia 1 vm Hnh 2. M hnh thng mi quc t khi c chi ph vn chuyn

NK

P1* 94 Dx1 X Q Q2 Q Q x1 Q4

Dx2

Q5

L LUN V THC TIN CUC SNG

Trong iu kin khng c thng mi quc t, quc gia 1 s sn xut v tiu dng ti mc sn lng Qx1 vi mc gi cn bng l P1*, quc gia 2 sn xut v tiu dng ti mc sn lng Qx2 vi mc gi cn bng l P2*. Trong iu kin c thng mi gi hang X c xu hng tng ln quc gia 1 v gim quc gia 2. V nu nh khng c chi ph vn chuyn mc gi cn bng s l Ptm nhng do phi c chi ph vn chuyn vi t EURO/sn phm nn lng xut khu quc gia 1 s l Q3Q4 v lng nhp khu quc gia 2 l Q5Q6. Nh vy, do c chi ph vn chuyn nn mc chuyn mn ho trong sn xut ca quc gia 1 cng nh khi lng v li ch thng mi u gim i. Hn na, v c chi ph vn chuyn nn gi ca hng X s c s khc bit gia hai nc v c mc khc bit ny ln hn chi ph vn chuyn. Ti im cn bng thng mi Ptm, gi ca quc gia xut khu vn thp hn gi quc gia nhp khu bng khong chi ph vn chuyn. Chi ph vn chuyn tc ng gin tip ti thng mi quc t thng qua vic phn b li v tr sn xut ca cc ngnh theo hai hng, l: Mt s ngnh t a im gn vi ngun nguyn liu u vo ( gim chi ph vn chuyn). y thng l nhng ngnh m chi ph vn chuyn nguyn liu th s cho sn xut cao hn nhiu so vi chi ph vn chuyn sn phm cui cng ca ngnh ti th trng. Mt s ngnh khc, t a im gn th trng tiu th sn phm cui cng ca doanh nghip. y l nhng ngnh c sn phm cui cng thng nng hoc kh khn trong vn chuyn trong qu trnh sn xut cn t a im gn ni tiu th. * Chnh sch mi trng v thng mi quc t. Vic phn b cc ngnh cng nghip v hot ng thng mi quc t ca cc quc gia cng b nh hng mnh bi nhn t tiu chun mi trng. Cc tiu chun mi trng dng tiu chun v nhim nc, nhim khng kh, nhim t...Vn nhim s nh hng ti thng mi v gi ca cc hang ho c em ra trao i trn th trng quc t thng khng c phn nh c tt

95

L LUN V THC TIN CUC SNG c chi ph v mi trng. Quc gia c tiu chun v mi trng thp c th s dng mi trng nh mt nhn t sn xut sn phm ca mnh c th cnh tranh trn th trng th gii. C th, m hnh thng mi gia Hn Quc v Hoa K cho thy tc ng ca cc quy nh v mi trng nh hng ti thng mi gia hai quc gia. gi s c hai nc l Hn Quc v Hoa K tham gia thng mi quc t vi mt hang l thp. ng cung v cu v thp ca Hn Quc v Hoa K tng ng l Sh v Dh, Sus v Dus. Hnh 3: nh hng ca chnh sch mi trng n thng mi quc t

P($
)

P($
)

Sus
1

Dh 60 0 50 0 40 0

Sh 600 500

Pm Du
s

Sus

1 3 5 10 12 14

Nh vy, Hoa K s tiu dng 12 tn vi gi $600/tn. Nh vy, Hn Quc c li th trong sn xut thp. Khi hai nc t do thng mi thp, Hn Quc tp trung sn xut thp v Hoa K gim sn xut thp mc gi cn bng mi l $500/tn. Ti mc gi ny, Hn Quc sn xut 7 tn, Hoa K sn xut 10tn. Gi s Hoa K nh thu vo nc thi sn xut thp lm cho chi ph sn xut thp tng ln, lm ng cung sn xut thp ca Hoa K dch v pha tng trn bn tri t Sus n Sus1. Hn Quc m rng sn xut vi mc gi sn lng 9tn, gi $600/tn. Vi mc gi ny tiu dng ti Hn Quc l 1tn, 8 tn xut khu sang Hoa K. Ti Hoa K sn xut ti mc gi $600 tn l 4 tn, nhu cu trong nc l 12 tn, h nhp khu 8 tn t Hn Quc. Nh vy, cc quy nh v mi trng ca Hoa K lm cho nc ny li ph thuc ln hn vo cc nh sn xut thp nc ngoi. Tuy nhin, cc quy nh v mi trng li lm cho nc thi cng nghip sch hn v lm tng cht lng cuc sng ti quc gia ny. V nu Hn Quc cng quy nh v iu kin nc thi trong ngnh sn xut thp lm cho chi ph sn xut tng ln v gim sn lng mt hang Hn Quc c li th so snh. iu ny dn ti Hn Quc gim li ch thu c t thng mi. * ngha ca vic nghin cu cc l thuyt thng mi quc t hin i i vi vic pht trin kinh t th trng Vit Nam

96

L LUN V THC TIN CUC SNG Khi phn tch l thuyt v thng mi quc t hin i ta thy, cc nh kinh t t cc gic tip cn khc nhau a ra nhng m hnh khc nhau ch ra nguyn nhn, d on c cu trao i thng mi quc t, phn tch nh hng v li ch ca thng mi quc t. Nhng ch l nhng hnh thc biu hin phong ph ra bn ngoi ca hot ng thng mi quc t m thi, cn ci bn trong nguyn nhn su xa, ch thc ca thng mi quc t phi l s khc bit ca cc ch th tham gia vo hot ng ny v c D. Ricardo phn tch v ch ra l: li th so snh. Li th so snh - mt khi nim c coi l quan trng nht trong l thuyt thng mi quc t. Trong m hnh Ricardo, cc nc tp trung chuyn mn ha sn xut vo mt hng m h c th sn xut hiu qu nht. Khng ging nh cc l thuyt khc, m hnh ca Ricardo d on rng cc nc s chuyn mn ha hon ton vo mt loi hng ha thay v sn xut nhiu loi hng ha khc nhau. Thm vo , m hnh Ricardo khng xem xt trc tip n cc ngun lc, cc yu t c th nh cc nh kinh t tip cn v c trnh by trong l thuyt kinh t hin i. T vic nghin cu l thuyt kinh t hin i trn ta c th rt ra mt s ngha i vi vic pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam nh sau: Th nht, Trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta hin nay, Nh nc ng vai tr l ngi nh hng chin lc, quy nh khung php lut, ra nhng mc tiu chung cho s pht trin, cng bng, thng nht iu ho cc quyn li chung v c nhn. Do , cn pht huy tt vai tr qun l v iu tit ca Nh nc v thng mi quc t. pht huy n mc cao nht li th so snh thng mi, th iu quan trng l phi c nhng con ngi qun l c tri thc mi v thng mi, cng vi nhng c ch, chnh sch thng mi ng n ph hp iu kin kinh t - x hi ca t nc trong thi k mi v ph hp xu th pht trin v hi nhp kinh t - thng mi khu vc v th gii. Do vy, vn ct li thc hin mc ch trn l phi nhn thc ng n vai tr quan trng qun l Nh nc i vi thng mi trong nn kinh t th trng nc ta. Nh nc phi lm tt chc nng qun l kinh t v m ni chung v qun l hot ng thng mi quc t ni ring. Th hai, cn xc nh cho ng li th so snh ca t nc, gm c li th so snh tnh v ng t la chn ngnh ngh v th trng c li nht v cng ngh; v lao ng; v chi ph vn chuyncho mnh pht trin v m rng quan h thng mi quc t. Th ba, hon thin h thng php lut hnh thnh khung php l cho hot ng thng mi nht l ngoi thng, to mi trng thun li thu ht u t trc tip nc ngoi. y l vn ht sc cn thit pht trin lnh mnh th trng trong nc lm c s hu phng cho pht trin th trng ngoi nc. Th trng trong nc pht trin vng chc l iu kin quan trng m rng th trng ra ngoi nc, y mnh xut khu v ch ng nhp khu ca nc ta, ngc li th trng ngoi nc c pht trin s to iu kin thc y th trng trong nc pht trin mnh hn, phc v tt hn cho sn xut v i sng. Th t, Thu ht u t trc tip l bin php hu hiu, l con ng ngn nht tng sc cnh tranh cho nn kinh t. Tuy nhin, chnh ph cn nh hng cho lung FDI vo nhng khu vc mong mun, ph hp trong qu trnh chuyn dch c cu kinh t v pht trin bn vng ca t nc. l cc ngnh cng nghip c hm lng cng ngh cao nh ngnh sn xut linh kin in t, lp rp my tnh, xe hi, my cng c

97

L LUN V THC TIN CUC SNG Th nm, cn y mnh s lin kt gia cc doanh nghip trong nc vi cc cng ty xuyn quc gia, a quc gia, nht l lin kt theo chiu dc. Lin kt theo chiu dc l n lc cung cp b phn, linh kin cho cc cng ty ny, c gng a cc doanh nghip Vit Nam tr thnh mt mt khu trong chui gi tr ca cc cng ty xuyn quc gia t nng cao c nng lc cnh tranh ca cc doanh nghip trong nc, ging nh co mn oai hm. Do vy, vic nghin cu v l thuyt thng mi quc t hin i rt ra ngha vn dng nhm pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha xy dng c s vt cht k thut cho ch ngha x hi l cn thit trong xu th ton cu ha hin nay. TI LIU THAM KHO 1. TS.Trn Vn He - TS. Nguyn Vn Tun: Gio trnh Thng mi Quc t. NXB i hc Kinh t Quc dn, H Ni, 2007. 2. Hong Vnh Long (ch bin): Kinh t hc Quc t. NXB i hc Quc gia TP.HCM, 2004. 3. Tin s Nguyn Vn Sn, Tp bi ging L thuyt v chnh sch Thng mi Quc t. 4. Hong Th Chnh, Nguyn Ph T, Nguyn Hu Lc: Gio trnh Kinh Quc t. NXB Gio dc, 1998. 5. Dng Ph Hip v cc tc gi, Ton cu ha kinh t, NXB Khoa hc X hi, 2001. 6. Cc website tham kho: - http://www.chinhphu.vn (Cng thng tin in t Chnh ph) - http://www.mpi.gov.vn (B K hoch & u t Vit Nam) - http://www.mofa.gov.vn (B Ngoi giao Vit Nam) - http://www.moit.gov.vn (B Cng Thng Vit Nam)

H THNG TNG TC TRC TUYN A PHNG TIN CC MN L LUN CHNH TR BC I HC NCS. Hong nh TM TT Trong thi gian qua, hot ng ging dy, hc tp cc mn l lun chnh tr trong cc trng i hc t c nhng kt qu nht nh, nhng vn cn nhiu hn ch, i hi phi i mi mnh m, ton din p ng yu cu ca s nghip i mi, pht trin t nc trong thi k mi. Mt trong nhng hng i gp phn gii quyt thc trng trn l nghin cu xy dng cc h thng h tr trc tip cho hot ng dy - hc ca ging vin

98

L LUN V THC TIN CUC SNG v sinh vin. Nhm khai thc trit nhng u im ca phng php s phm tng tc v th mnh ca cng ngh thng tin - truyn thng, nghin cu ny a ra v lm r cc vn c bn c tnh nh hng ca mt h thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc nh mt gii php nng cao hiu qu dy hc: khi nim, c s l lun v thc tin, c im, chc nng, tc dng v cc yu cu ca h thng. T kha: mn l lun chnh tr, tng tc trc tuyn a phng tin, hc tp in t. M U Cng ngh thng tin - truyn thng l cng c c lc h tr i mi phng php ging dy, hc tp v h tr i mi qun l gio dc, gp phn nhm nng cao hiu qu v cht lng gio dc. ng dng CNTT trong gio dc l mt trong nhng nhim v quan trng c ngha quyt nh s pht trin ca mi quc gia. Trong h thng cc trng i hc, vic ging dy, hc tp tt cc mn l lun chnh tr[3] l ht sc cn thit, quan trng, cung cp cho sinh vin nhng kin thc c bn ca ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh, ng li cch mng ca ng, xy dng cho sinh vin th gii quan, nhn sinh quan khoa hc, cch mng ca ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh, nim tin vo l tng cng sn ch ngha. Trong thi gian qua, hot ng ging dy, hc tp cc mn l lun chnh tr trong cc trng i hc t c nhng kt qu nht nh, nhng vn cn nhiu hn ch, yu km, i hi phi i mi mnh m, ton din p ng yu cu ca s nghip i mi, pht trin t nc trong thi k mi [2]. Vn i mi phng php ging dy hc tp cc mn l lun chnh tr cng c mt s tc gi n lc nghin cu[5][6][7][8][9]. Nhm nng cao hn na hiu qu ca vic ging dy v hc tp thng qua khai thc trit u im ca phng php s phm tng tc v th mnh ca trc tuyn a phng tin, gii php c bi bo a ra l xy dng mt h thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc. II NI DUNG II.1 Khi nim H thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc trong nghin cu ny, trc tuyn l thut ng dng ch tnh trng cc ch th thng tin c kch hot, sn sng trao i, x l thng tin thng qua cc thit b phn cng v phn mm thng qua mng ni b (LAN - Local Area Network) hay mng ton cu (Internet). Ch cn c my tnh ni mng hot ng, ngi dng c th trc tuyn lin lc, trao i thng tin vi nhau m khng b ph thuc hon ton v thi gian khng gian mang tnh tp trung, mi lin h phng c hnh thnh qua mng. Phng tin truyn thng n gm cc dng nh: tranh nh, m thanh, vn bn, phim, m hnh m phng, hot ha minh ha v.v. c s dng nh mt knh thng tin ring l. a phng tin l vic kt hp cc phng tin truyn thng n ny li t c hiu qu truyn thng mc tiu. Tng tc trc tuyn a phng tin trong gio dc l hot ng s dng kt hp cc t liu a phng tin thng qua mi trng mng to nn s tng tc ca 3 yu t: ngi dy, ngi hc v tri thc nhm t c hiu qu dy hc cao. H thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc l h thng mng my tnh tp hp cc nhu liu s a phng tin ca cc mn l lun chnh tr bc i hc c thit k kt hp c vi nhng phn cng, phn mm my tnh tng ng to nn mt chnh th thng nht c kh nng tng tc trc tuyn vi nhng hot ng ca ngi dy, ngi hc v to ra knh tin trao i gia ngi hc-ngi dy, qua gip

99

L LUN V THC TIN CUC SNG gia tng hiu qu phng php s phm tng tc trc tuyn a phng tin, nng cao cht lng gio dc. H thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc l kt qu ca vic ng dng v pht trin nhng thnh tu ca cng ngh thng tin v truyn thng vo lnh vc o to, gp phn khai thc nhng im mnh ca h thng o to i hc nng cao cht lng, hiu qu hot ng dy-hc cc mn hc ny. II.2 C s l lun v thc tin Hin nay, Vit Nam ang xy dng v thc hin l trnh chuyn hon ton sang o to theo h thng tn ch. y thc s l cuc i mi ln trong h thng gio dc i hc Vit Nam, khng phi ch n thun l i mi v phng php dy hc, phng php kim tra, nh gi m gm c t tng, t chc, qun l gio dc - o to. Cng vi s thay i hnh thc o to, cc lnh vc, cc kha cnh khc ca gio dc i hc cng phi to lp cc c im ph hp, trong c bit phi k n phng php v cc h thng h tr qu trnh dy v hc. Trn thc t, cc h thng ng dng cng ngh thng tin truyn thng ti cc c s o to mi ch ch trng pht trin trong hot ng qun l nh cng tc tuyn sinh, gio v, hnh chnh ti v .v.v. v mang tnh cc b cao, trong khi cn rt thiu hoc cha c u t ng mc cc h thng phc v trc tip cho t hc, ging dy v nghin cu khoa hc ca i tng ng o v quyt nh nht trong cc trng l ging vin v sinh vin. Trong h thng o to tn ch, sinh vin ch ng lp k hoch ph hp cho ton b qu trnh hc tp ti trng i hc, ty thuc vo cc iu kin c nhn ca tng ngi. Sinh vin cn m bo tch ly tn ch bng nhiu hnh thc khc nhau v t chu trch nhim vi kt qu hc tp ca mnh cho tng mn hc cng nh cho c qu trnh hc tp trong trng i hc. Sinh vin chu trch nhim cao v l trnh c th m mnh la chn. Do vy, cn thit xy dng h thng h tr c hiu qu hot ng t hc, t nghin cu ca sinh vin, h tr qu trnh ging dy i vi ging vin. Bn cnh , trong chng trnh o to theo tn ch, thi gian quy nh cho vic t o to bn thn ca sinh vin gp hai n ba ln thi gian ln lp. Vi cu trc nh vy, nu khng i mi ni dung v phng php dy - hc, nu khng bit cch tch cc ho qu trnh nhn thc, ngi hc s khng th hon thnh c khi lng tri thc cn phi t v nghim trng hn l s khng t c mc ch ca qu trnh gio dc v o to i hc. Mc ch ca a cng ngh thng tin vo dy - hc l nhm ci tin c cht lng hc tp qua vic gia tng s tng tc gia hc vin, ngi dy v phng tin dy hc. Hn na, cng ngh ny lin tc c iu chnh, pht trin a dng p ng nhng nhu cu thc tin. Do vy, trong cc bin php pht trin ton din nng lc ca sinh vin, mi trng tng tc trc tuyn a phng tin bng cng ngh thng tin - truyn thng c coi l bin php hiu qu, kh thi. Nng cao cht lng ging dy cc mn l lun chnh tr trong cc trng i hc hin nay ang l mi quan tm ca ng, Nh nc v cc cp qun l o to[3]. Trong , vn quan trng hng u l: i mi mnh m phng php gio dc o to, khc phc li truyn th mt chiu, rn luyn np t duy sng to ca ngi hc. Tng bc p dng phng php tin tin v phng tin hin i vo qu trnh dy hc, m bo iu kin v thi gian t hc, t nghin cu cho hc sinh, nht l sinh vin i hc[4]. Nhng trn thc t, vic hc tp v ging dy cc mn hc ny mc d t c nhng kt qu nht

100

L LUN V THC TIN CUC SNG nh, nhng vn cn nhiu hn ch, yu km [2], mt trong nhng nguyn dn dn ti thc trng l do cha c cc h thng thc s thch hp v hiu qu h tr ging dy - hc tp. Bng cch thit k ni dung tng hc phn hp l, h thng tng tc trc tuyn a phng tin c kh nng ng dng hiu qu vo cc mn l lun chnh tr trong chng trnh o to ca cc c s gio dc i hc. II.3 c im, chc nng, tc dng * H thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i s c thit k gm nhng phn h chc nng khc nhau gia tng tnh tng tc, nng cao kh nng s dng cc ni dung s chuyn bit trong vic tng hiu qu tch ly, khm ph tri thc ca ngi hc, vic cung cp v nh hng tri thc ca ngi dy. Nhng phn h chc nng chnh l: - Bi hc: Cho php cc ging vin to v qun l cc trang bi ging c s phi hp cht ch cc t liu a phng tin t mc tiu s phm nht nh. Mi trang c th kt thc bi cc nh gi hay cc vn mi c nu ra. Hc vin phi gii quyt cc vn a ra. Sau khi cn c kt qu nh gi do h thng cung cp v nng lc bn thn m c th i tip, quay li hoc nguyn mc hc tp c tip tc nng cao trnh trc khi sang cc bc cao hn. - Bi tp: dng giao cc nhim v trc tuyn hoc ngoi tuyn; cc hc vin c th np cng vic lm c bng nhiu nh dng no(MS Office, ODF, PDF, nh.v.v.) thng qua h thng. - Kim tra, nh gi: To nhiu dng nh gi quen thuc bao gm ng-sai, a la chn, t lun, cu tr li ngn, cu hi ph hp, cu hi ngu nhin, cu hi s, cc cu tr li nhng vi ho v vn bn m t, bi tp ch.v.v. - Ti nguyn: Cng c c chc nng cung cp, qun l cc ngun ti nguyn hc tp; c th l dng vn bn bnh thng, cc tp tin c ti ln, cc lin kt trang in t khc, t in t bin, ti nguyn t son tho hoc cc dn ngun tham kho.v.v. - iu tra: chc nng ny gip ngi dng iu chnh h thng hay ni dung h thng nhm gia tng hiu qu s dng bng cch cung cp mt lot cc bi iu tra, thm d kin. - La chn: Cc ging vin c th to mt cu hi v mt s cc la chn cho hc vin; cc kt qu c gi ln hc vin xem. S dng chc nng ny thc hin cc cuc iu tra nhanh chng v vn cn quan tm. - Hi tho: hot ng chung nh gi cc bi ging, ti liu c chia s trn h thng, cc vn a ra trao i chung. - Tin nhn ng b: Cho php trao i thng tin thi gian thc ng b gia cc ngi dng khc nhau tham gia h thng. - Tin nhn khng ng b: Cho php trao i thng tin bt ng b mt mt gia cc dng ngi dng tham gia h thng nh: ging vin hc vin, ngi qun tr - Din n : Cc cuc tho lun c phn chia ch cho php chia s cc trao i nhm bt ng b vn cn quan tm. S tham gia trong cc din n c th l mt phn ca vic hc tp, gip cc ging vin, hc vin xc nh v pht trin s hiu bit v vn quan tm.

101

L LUN V THC TIN CUC SNG - Bng thut ng: Gip to ra mt bng cc thut ng c s dng trong qu trnh kin to kin thc. C nhiu tnh hung cn p dng chc nng ny bao gm danh sch cc t, cc cu hi thng gp.v.v. - Nht k in t: ging vin, hc vin phn nh, ghi v xem li cc tng. Tt c cc phn h chc nng ny u hng ti vic to ra kh nng tng tc ca cc yu t ngi hc, ngi dy, ni dung trong h thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc. Bn cnh , h thng ny c bit tp trung pht trin nhng ni dung c kh nng m bo tnh khch quan v x hi v con ngi nh i sng, hot ng sn xut, chin u, cc t liu gc v.v. c s ha. H thng ny gip cho ngi dng linh hot v thi gian, a im, tng hiu qu khi tip cn tri thc ca cc mn hc c th nh nh ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam, T tng H Ch Minh, Cc nguyn l c bn ca ch ngha Mc-Lnin v.v.. * H thng tng tc trc tuyn a phng tin cho php pht huy u im ca tng tc trc tuyn a phng tin trong ni dung cc mn l lun chnh tr. Theo cc kt qu iu tra v thc trng ging dy v hc tp cc mn l lun chnh tr trong cc trng i hc, phn ln kin ca sinh vin thng nht rng, cc mn l lun chnh tr l cc mn hc mang nng tnh l thuyt, t tng, tru tng, kh khan[5]. Tnh trng ny c nhiu nguyn nhn, mt trong nhng nguyn nhn l do phng php truyn t kin thc v phng php hc tp ca ging vin v sinh vin cha khai thc c ht nhng th mnh ca cc mn hc ny. Nguyn vng ca sinh vin l cn c s i mi theo hng ly ngi hc lm trung tm, kch thch tnh tch cc, ch ng cho ngi hc bng vic giao cc bi tp, t chc gi tho lun. ng thi, cc gi hc cng cn c sinh ng hn thng qua cc hot ng ngoi kha, xem phim, hnh nh t liu V vy, cn i mi phng php ging dy to tin i mi phng php hc tp ca sinh vin, tng tnh sng to, ch ng cho sinh vin. Mt trong nhng im mnh ca h thng tng tc trc tuyn a phng tin l kh nng to ra nhng t liu truyn thng tng tc a phng tin. Nhng t liu ny c kh nng m phng cc s vt, hin tng, cc tin trnh.v.v. trn thc t. Nh vy, ni dung, cc t liu dng trong qu trnh dy v hc s rt sinh ng, trc quan, ton din, mang tnh s phm cao. Vai tr ca ngi dy v ngi hc l s dng nhng t liu ph hp vi nhng yu cu, mc ch truyn t, thu nhn, pht trin tri thc ca mnh. iu ny thch hp vi xu th pht trin ca gio dc ton cu, vi qu trnh o to ca h thng tn ch hin nay. H thng tng tc trc tuyn a phng tin cho php gia tng s tng tc, tnh tch cc, ch ng ca ngi dy v ngi hc. Vi u im ca mnh, h thng tng tc trc tuyn a phng tin gip ngi dy v ngi hc phi tch cc hn bng nhng c im, kinh nghim, tri thc vn c ca bn thn t xy dng cho mnh nhng tri thc mi, ph hp, p ng c yu cu ca gio dc o to. H thng ny cho php to ra cc bi tp tng tc di nhiu hnh thc khc nhau. Ging vin c th s dng cc bi tp tng tc cho qu trnh dy hc ca mnh xy dng, nh gi ni dung kin thc cho hc vin. Hc vin qua nhng bi tp tng tc t xy dng kin thc v kim tra trnh bn thn, t quyt nh tc hc tp ph hp. Bi tp tng tc c nhiu dng, nhiu hnh thc, ty vo tng mn hc, ni dung cc hc phn, cc vn .v.v. m a ra cc bi tp ph hp. Cch xy dng cc t liu tng tc a phng tin c cp chi tit khi i vo nhng ni dung c th.

102

L LUN V THC TIN CUC SNG Mi mn khoa hc c i tng nghin cu ring. Tri thc cho cc lnh vc khoa hc khc nhau v th cng khng hon ton ging nhau. Do vy, h thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc cng phi da trn nhng c th m thit k cho ph hp, nht l v cc t liu tng tc a phng tin. Ty tng mn l lun chnh tr m c i tng nghin cu v cch tip cn khc nhau. Do vy, ngun t liu tng tc trc tuyn a phng tin khi xy dng, tch hp vo h thng cn tnh n c th ca mi mn hc ny. S ha d liu gm c my dng chnh l m thanh, ha v vn bn.v.v. im khc bit vic s ha cc tri thc cc mn l lun chnh tr thnh ni dung ca h thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc khng nm nh dng d liu trn my tnh m cch thc t chc ni dung, s ha sao cho ph hp vi i tng nghin cu ca cc mn hc c th nh ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam, T tng H Ch Minh, Cc nguyn l c bn ca ch ngha Mc-Lnin v.v.. Cng ngh thng tin v truyn thng cho php chng ta s ha, m phng cc kin trc di dng ha ba chiu, ghi li nhng l hi truyn thng, nhng din tin ca chin tranh, nhng thnh tu khoa hc cng ngh, pht i nhng tc phm bng m thanh k thut s, m hnh ha nhng thay i ca mi trng t nhin x hi v.v., thm ch c th m phng hoc to dng nhng th gii o vi nhng c im gn gi vi th gii thc. Ngi dng h thng trc tuyn dnh cho l lun chnh tr c kh nng tip cn v tip cn khng hn ch nhng ni dung s . Hn na, x hi con ngi lun vn ng v pht trin, h thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr cho php lin tc b sung, cp nht gip ngi dng c nhng tri thc mi ph hp nht. c bit, h thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc cn c kh nng h tr ging vin s dng phng php ging dy tch cc ti cc c s o to theo tn ch thng qua vic qun l truy cp ti nguyn t xa bng mng ni b hoc mng ton cu. M hnh my ch - my khch t liu tng tc a phng tin tp trung s gip khc phc nhng hn ch do s thiu sn sng tc thi v vic phn b cc thit b h tr ging dy (my tnh, my chiu, ging ng) mt cch phn tn, khng ng b. II.4 Yu cu h thng trin khai h thng ny cn p ng y mt s yu cu c bn sau: - H thng tng tc trc tuyn a phng tin: h tng phn cng mnh (my phc v, h thng mng), h iu hnh v cc phn mm cu thnh h thng tng tc trc tuyn (phn mm nn, phn mm cng c v tin ch m rng). H thng c xy dng hp l bng cch la chn cc phn cng thch hp, cc gii php phn mm m ngun m v phn mm thng mi em n hiu qu v tnh kinh t cao nht. - Ni dung h thng tng tc trc tuyn a phng tin: xy dng h thng t liu tng tc a phng tin chuyn bit cho cc mn hc ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam, T tng H Ch Minh v hc phn Cc nguyn l c bn ca Ch ngha Mc-Lnin. - Kin thc v cc k nng khai thc h thng tng tc trc tuyn ca ging vin v hc vin. Nng lc cng ngh thng tin ca h cn phi lun lun c b sung c th s dng hiu qu cng ngh ny v nh to ra mt nn tng vng chc cho s pht trin ca h tip theo sau trong cng lnh vc ny. Kh nng ny bao gm t nht 4 vn sau

103

L LUN V THC TIN CUC SNG y: 1-Kh nng ca mi c nhn trong vic s dng cc phn mm v thit b cng ngh thng tin khc nhau; 2-Kh nng phn xt, suy lun v s tng thch ca cc phn mm, phn cng my tnh vi cc vn lin quan; 3-Kh nng s dng cng ngh thng tin trong lnh vc chuyn su; 4-Kh nng nh gi cc kha cnh khc nhau trong cch thc s dng cng ngh thng tin. Ngoi ra, h cn c kh nng linh hot, xoay x thch nghi vi s khc bit v phn cng hay cc phin bn phn mm c trang b khc nhau cc khng gian khc nhau, ng thi lun chun b c th thch ng nhanh vi vic nng cp cc thit b, cp nht v b sung kin thc.. - S sn sng tham gia ca cc yu t trong h thng tng tc trc tuyn a phng tin: ging vin, sinh vin v c bit l cc c ch chnh sch phi m bo cho cc hot ng ca h thng v nhng ngi tham gia h thng thun li, c iu kin tip tc pht trin. III KT LUN i mi gio dc i hc bng vic chuyn sang o to theo tn ch l yu cu cp thit ca nn gio dc Vit Nam hin nay, nhm o to ngun nhn lc c cht lng, p ng yu cu hi nhp quc t. Tuy nhin o to theo tn ch thnh cng, mi hot ng ca trng i hc phi c nhng thay i nhiu mt, trong vic nghin cu xy dng cc h thng phc v trc tip cho t hc, ging dy v nghin cu khoa hc ca ging vin v sinh vin ng vai tr quan trng. H thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc c li ch thc s khng ch s cung cp cng ngh hay nhng phn cng, phn mm c th, m ch cc yu t ca n gp phn to nn mt h thng o to mnh m, cch t duy lm vic hin i trong hot ng o to. Nghin cu ny a ra v lm r cc vn c bn c tnh nh hng ca h thng tng tc trc tuyn a phng tin cc mn l lun chnh tr bc i hc nh mt gii php i mi nng cao cht lng dy v hc cc mn hc ni trn. Ti liu tham kho [1] B Gio dc v o to: V/v ging dy cc mn l lun chnh tr (s 512/BGDTGDH ngy 2-2-2009). [2] B Gio dc v o to: V/v thng bo k hoch t chc ging dy cc mn L lun chnh tr cho sinh vin cc trng H, C (s 2488/ BGDT-H&SH ; ngy 25-032008) [3] B Gio dc v o to: V tng cng ging dy, o to v ng dng cng ngh thng tin trong ngnh gio dc giai on 2008-2012 (s 55/2008/CT- BGDT ; ngy 309-2008). [4] ng Cng sn Vit Nam: Vn kin Hi ngh ln th hai Ban Chp hnh trung ng kha VIII, Nxb CTQG, H,1997, tr.41. [5] inh Xun L (2006): i mi phng php ging dy l lun chnh tr bc i hc, Tp ch L lun chnh tr, tr. 84-88. [6] Nguyn Th Phng (2006): Vn lm ch cc phng php trong i mi dy hc cc mn l lun chnh tr, Tp ch Khoa hc Chnh tr, S 5, tr. 63-68&74. [7] Trn ng Sinh (2008): i mi phng php dy hc mn trit hc Mc-Lnin cc trng i hc v cao ng trong iu kin hin nay, Tp ch Gio dc, S 185, tr.2628.

104

L LUN V THC TIN CUC SNG [8] V Ngc Tng (2008): Gp phn nng cao cht lng dy v hc mn Lch s ng Cng sn Vit Nam, Tp ch Dy v hc ngy nay, S 7-2008, tr. 13-15. [9] Nguyn Nh Th (2005): S dng s , biu trong ging dy trit hc, Tp ch Gio dc, S 123, tr. 6&16-17.

105

GII THIU SCH NG CHNH TR - CHIN LC V S QUN L Ths. V Th M Hng Tc gi: V.V. Meytus, V.IU. Meytus Nh xut bn Chnh tr Quc gia, 2010 Trong bi cnh xut hin nhng vn ton cu ha trong th gii hin i, ng chnh tr l mt nhn t ht sc quan trng nh mt phng tin bo m cho cng tc qun l tm quc gia trong h thng chnh tr ca hu ht cc nc trn th gii hin nay, l mt trong nhng thnh phn c bn ca ch chnh tr, ca x hi cng dn hin i, c nh hng ln n i sng chnh tr, t c cu t chc n vn hnh ca h thng chnh tr. Tng cng vai tr ca cc ng chnh tr trong qun l x hi hin nay i hi phi tm ra nhng cch tip cn mang tnh phng php lun nhm ti u ha hot ng ca ng, s dng c hiu qu tim nng m ng hin c. Cun ng Chnh tr - Chin lc v s qun l ca cc tc gi: V.V. Meytus, V.IU. Meytus, do Nh xut bn Nika - Centre( Kiev, Ukraina) n hnh nm 2004 c Nh xut bn Chnh tr Quc gia xut bn nm 2010 l nhng nghin cu v vn pht trin l thuyt hin i v v cng tc qun l ca cc ng chnh tr trn c s thc tin, gip cho vic hiu r hn vn xy dng chin lc ca ng chnh tr cng nh vn qun l chin lc - nhng vn ht sc cn thit i vi gii lnh o ng a ra nhng quyt nh c c s vng chc. Cun sch gm 3 phn: Phn I: CHNH TR V NG CHNH TR phn th nht ny, bn cnh vic xc nh mt s khi nim nh: chnh tr, ng chnh tr, cng tc qun l ng, cc hnh thi ca ng, tc gi cn trnh by quan im chung v vn qun l hot ng ca ng chnh tr, xem xt tng quan gia ng v x hi, ng v c nhn, uy tn ca ng, c cu qun l ca ng, khi qut mt s vn thng gp i vi ng chnh tr. Phn I bao gm 3 chng: Chng 1: Chnh tr, t chc chnh tr, ng chnh tr. Chng 2: ng v x hi Chng 3: T chc ng Phn II: CHIN LC CA NG Phn th II, gm 4 chng: Chng 4: Cc thnh phn cu thnh ca qun l chin lc Chng ny nghin cu nh ngha chin lc v cc khi nim lin quan nh: qun l chin lc, xy dng k hoch chin lc v mc ch chin lc. Cc khi nim ny l yu t c bn p dng phng php c a ra. Chng 5: Cc vng nh hng chin lc Tc gi a ra phng php nh gi cc vng v phng thc xy dng chin lc. Chng 6: Cng tc ng trong vng nh hng chin lc Tc gi lm r v b sung cc phng php lm vic ca ng trong vng hot ng chin lc, bn cnh pht trin thm mt vi lun im nu. Chng 7: Chin lc i ni ca ng Tc gi nghin cu vn phn tch chin lc trong ni b ca ng. Phn III: QUN L NG Phn III nghin cu cch tip cn c h thng i vi cng tc qun l ng v nghin cu vn t chc qun l ng theo nhng quan im chung v chin lc c la chn.. Phn III gm 6 chng: Chng 8: H thng qun l ca ng Tc gi trnh by mt s nguyn tc chung, xem xt nhng chc nng c bn v s v s lin quan ca chng trong mt h thng ca cng tc qun l; trnh by cc nguyn tc c bn trong qu trnh hot ng m ng cn phi tun th.

106

Chng 9: Tim lc t chc ca ng Chng ny tc gi nu cch phn loi cc tim lc v bng o tim lc t chc ca ng. Chng 10: Cc nguyn tc chung v qun l chin lc Chng 10 tc gi nghin cu cc nguyn tc qun l chin lc v h thng xy dng k hoch chin lc. Chng 11: Xy dng k hoch chin lc cho hot ng ca ng Tc gi xem xt vn thu thp thng tin chin lc v tm kim gii php chin lc. Chng 12: Th lnh ng Tc gi i vo nghin cu khi nim th lnh ng, trn c s nghin cu nhng c im ca gii lnh o ng, a ra nh ngha v lun im v vai tr lnh o v phm cht c bn ca th lnh ng. Chng 13: Bo m thng tin cho cng tc qun l ca ng Tc gi trnh by vai tr ca thng tin trong vic bo m thc hin nhim v qun l chin lc ca ng. Cun sch bao gm 654 trang, l ti liu ht sc qu bu gip cho vic tham kho, nghin cu v ging dy v vn ng chnh tr ca cc nh qun l, cc nh hoch nh chnh sch, cc nh nghin cu, cc ging vin, cc nghin cu sinh, hc vin cao hc, sinh vin v bn c quan tm. Xin trn trng gii thiu!

107

CH NGHA MC LNIN VI VN MNH V TNG LAI CA CH NGHA X HI HIN THC. Th.S. L Th Hng Tc gi: GS,TS. Nguyn Ngc Long

Nh xut bn CTQG,2009.
Nhng thng li to ln ca ch ngha x hi, lm thay i b mt th gii l mt minh chng hng hn chng t sc sng mnh lit ca ch ngha Mc Lnin, mt hc thuyt khoa hc v cch mng, nn tng t tng, kim ch nam cho phong tro cng sn quc t. Trong bi cnh cc th lc phn ng, th ch ang ra sc chng ph ch ngha Mc Lnin, t tng H Ch Minh v s nghip cch mng ca nhn dn ta vic nghin cu v qun trit nhng quan im ng n ca ch ngha Mc Lnin, t tng H Ch Minh c ngha ht sc quan trng. Cun sch Ch ngha Mc Lnin vi vn mnh v tng lai ca ch ngha x hi hin thc ca GS,TS. Nguyn Ngc Long v tp th tc gi thuc Hc vin Chnh tr - Hnh chnh quc gia H Ch Minh l nhng suy ngm v tng kt nhiu nm nghin cu v ging dy v vn ny. Phn th nht: S hnh thnh v pht trin ca ch ngha x hi hin thc trc i mi v ngha ca n. Chng I: S hnh thnh ch ngha x hi Lin X v ngha lch s ca n. Tc gi lm r ngha lch s ca ch ngha x hi hin thc Lin X chng minh tnh ng n ca ch ngha Mc Lnin. Chng II: H thng x hi ch ngha th gii v ngha lch s ca n. khng nh tnh hin thc ca con ng gii phng nhn dn lao ng theo t tng x hi ch ngha. Chng III: Tht bi ca cng cuc ci t Lin X- nguyn nhn v bi hc lch s. Phn th hai, ch ngha x hi hin thc i mi v pht trin. chng IV: Cng cuc ci cch, xy dng ch ngha x hi c sc Trung Quc. Chng V: Cng cuc i mi trn con ng qu ln ch ngha x hi b qua ch t bn ch ngha Vit Nam. Tc gi lm r tnh tt yu ca qu trnh i mi v nhng thnh tu t c ca cng cuc i mi vi mt s bi hc kinh nghim. Chng VI: V con ng i ln ch ngha x hi Cng ha Cuba, Cng ha dn ch nhn dn Lo, Cng ha dn ch nhn dn Triu Tin. Chng VII: ch ngha x hi hin thc mi. Phn th ba, tng lai thuc v ch ngha x hi. Chng VIII: qu ln ch ngha x hi l xu th khch quan ca thi i. Chng IX: Kin tr v pht trin ch ngha Mc Lnin trong s nghip cch mng x hi ch ngha v s nghip xy dng ch ngha x hi trong th k XXI; tnh thi i ca ch ngha Mc Lnin v ch ngha Mc Lnin soi sng con ng xy dng ch ngha x hi. Cun sch 526 trang l ti liu tham kho ging dy v nghin cu qu bu cho cc nh hoch nh chnh sch, cc nh nghin cu, cc ging vin, cc sinh vin, hc vin cao hc, cc nghin cu sinh v bn c quan tm tm hiu. Xin trn trng gii thiu!

108