OSNOVE GRAE I FUNKCIJE LOKOMOTORNOG SISTEMA

Lokomotorni sistem izgrauju: - kosti - zglobovi - miii

KOST (OS) tvrd organ, osigurava stabilnost tela i prua dovoljnu otpornost na pritiske i istezanje ZGLOB (JUNCTURA) skup elemenata pomou kojih se kosti meusobno spajaju MII (MUSCULUS) mek elastian organ, sposoban da se gri (kontrahuje) i da svojom kontrakcijom vri pokret u zglobu

ZGLOBOVI
Dele

se na nepokretne i pokretne zglobove Nepokretni zglobovi: vezivni i hrskaviavi spojevi kostiju uloga nepokretnih zglobova: daju stabilnost pojedinim delovima kostura

POKRETNI ZGLOBOVI
Pokretni

zglob (articulatio) je pasivni deo lokomotornog sistema

Najosetljivije

kretanje

mesto pribora za

Svaki

pokretni zglob ima u svom sastavu glavne i sporedne elemente

GLAVNI I SPOREDNI ELEMENTI ZGLOBA

Glavni elementi: - zglobne povrine - zglobna upljina - zglobna ahura

Sporedni elementi: - zglobne veze (ligamenti) - vezivno-hrskaviave ploe (meniskusi, diskusi, aine usne)

GLAVNI ELEMENTI ZGLOBA

Zglobne povrine delovi kostiju pokriveni hrskavicom ija debljina zavisi od pritiska koji trpi zglob Zglobna upljina prostor izmeu zglobnih povrina ispunjen sluzavom tenou sinovijom Zglobna ahura sastoji se iz spoljanjeg sloja (fibrozna kapsula) i unutranjeg sloja (sinovijalna membrana)

SPOREDNI ELEMENTI ZGLOBA

Ligamenti fibrozne trake koje spajaju zglobne krajeve kostiju i pojaavaju zglobnu ahuru spolja (ekstrakapsularne veze) ili se nalaze u zglobnoj upljini (intrakapsularne veze) Vezivno hrskaviave ploe nalaze se unutar pojedinih zglobova; ublauju udarce, adaptiraju i poveavaju zglobne povrine

PODELA POKRETNIH ZGLOBOVA

- PREMA BROJU KOSTIJU KOJE ULAZE U SASTAV ZGLOBA Prosti zglobovi (izgrauju ih 2 kosti) Sloeni zglobovi (3 ili vie kostiju) - PREMA OBLIKU ZGLOBNIH POVRINA loptasti, jajasti, valjkasti, sedlasti, ravni zglobovi

- PREMA RAVNIMA U KOJIMA SE IZVODI POKRET jednoosovinski, dvoosovinski, troosovinski zglobovi

MIII

U naem telu postoje glatki, popreno prugasti miii i srani mii POPRENOPRUGASTI, SKELETNI MII (MUSCULUS) aktivni deo lokomotornog sistema Miii ine 42% teine mukaraca i 39% teine ena

SPOLJANJI IZGLED MIIA

Osnovni delovi miia: - trbuh miia (venter) - tetiva (tendo)

GRAA MIIA

Trbuh miia grade: popreno- prugasta miina vlakna vezivno tkivo u vidu omotaa vlakana (endomizijum, perimizijum,epimizijum) krvni sudovi nervi

Tetive nastavak perimizijuma; izgraene od snopia kolagenih vlakana; urastaju u pokosnicu kostiju

PODELA MIIA

Prema uglu spajanja miinih i tetivnih vlakana: - jednoperasti (unipennatus) - dvoperasti (bipennatus) - segmentarni (npr. pravi trbuni mii) - zupasti Prema broju miinih trbuha: - jednoglavi (prosti) - sloeni dvoglavi (biceps) troglavi (triceps) etvoroglavi (quadriceps)

PODELA MIIA

Prema obliku: - dugi - kratki (ovalni, obli, kruni) - pljosnati (lepezasti, trouglasti)

U odnosu na funkciju: - jednozglobni - viezglobni (prelazi preko vie zglobova)

FUNKCIJA MIIA

KONTRAKCIJA - dinamika (izotonina) - vodi pokretu u odgovarajuem zglobu - statika (izometrijska)-bez pokreta u zglobu * DINAMIKA KONTRAKCIJA - koncentrina vlakna se skrauju - ekscentrina spoljanja sila je jaa od sile miia, pa se vlakna izduuju iako su kontrakciji RELAKSACIJA

POMONI ORGANI MIIA

SLUZNE KESE (BURSA SYNOVIALIS) - kese izgraene od vezivnog tkiva ispunjene tenou; smetene izmeu miia i vrste povrine (kosti, zgloba); spreavaju trenje prilikom kontrakcije
TETIVNI OMOTAI - nalaze se na mestima gde tetive prolaze kroz kotano-vezivne otvore i kanale; smanjuju trenje FASCIJE - vezivne opne koje obavijaju miie, pojedinano ili itave grupe; fiksiraju miie

ZGLOBOVI

Dele se na: - zglobove - zglobove uda - zglobove - zglobove uda

glave gornjeg trupa donjeg

ZGLOBOVI GORNJEG UDA

Dele se na:

- spojeve ramenog pojasa - spojeve ruke

SPOJEVI RAMENOG POJASA

Spadaju: - grudno-kljuni zglob (art. sternoclavicularis)

- kljuno natpleni zglob (art. acromioclavicularis) - kljunasto kljuna veza (lig. coracoclaviculare)

GRUDNO KLJUNI ZGLOB

Spaja unutranji okrajak kljunice sa drkom grudne kosti Zbog razliite zakrivljenosti zglobnih povrina izmeu njih je umetnut hrskaviavi kolut koji ima ulogu adaptera

Zglobna ahura je spolja ojaana sa etiri ligamenta: sa gornje, donje, prednje i zadnje strane
Troosovinski zglob, ponaa se kao kuglasti zglob: kljunica se pomera napred, nazad, gore, dole, a mogua je i rotacija Funkcionalno dopunjuje zglob ramena

KLJUNO NATPLENI ZGLOB

Spaja spoljanji okrajak kljunice i natpleak lopatice Izmeu zglobnih povrina umetnut je hrskaviavi kolut Zglobna ahura je ojaana sa gornje i donje strane putem dva ligamenta Polupokretan zglob, u njemu se odvijaju mali pokreti klizanja naprednazad

MIII KOJI UESTVUJU U POKRETIMA RAMENOG POJASA

Povlaenje kljunice put nazad vre leni miii koji se pripajaju na kimenom stubu, kljunici i lopatici: - rombasti mii (m. rhomboideus) - trapezni mii (m. trapezius) Povlaenje kljunice put napred vre grudni miii koji se pripajaju na rebrima i lopatici: - mali grudni mii (m. pectoralis minor) - prednji zupasti mii (m. serratus anterior)

Povlaenje kljunice put navie vre leni miii koji se pripajaju na kimenom stubu, kljunici i lopatici: - trapezni mii (gornji snopovi) (m. trapezius) - mii podiza lopatice (m. levator scapulae) Rotiranje ramenog pojasa upolje vre: - trapezni mii (m. trapezius) - prednji zupasti mii (m. serratus anterior) Rotiranje ramenog pojasa put unutra vre: - rombasti mii (m. rhomboideus) - mali grudni mii (m. pectoralis minor) - mii podiza lopatice (m. levator scapulae)

ZGLOB RAMENA (ART. HUMERI)

Spoj izmeu glave ramenice i aine jame na spoljnom uglu lopatice Glava je poluloptastog oblika, a aica je plitka, pa se zato na njenoj perifernoj ivici nalazi fibrozno hrskaviava usna (labrum); otupljuje nagle pokrete ramenice

Zglobna ahura je veoma labava, spreda je pojaavaju kljunasto ramena veza i tri aino ramene veze koje predstavljaju zadebljanje zglobne ahure U zglobnoj upljini se nalazi tetiva duge glave dvoglavog miia nadlakta (m. biceps brachii) Ovaj zglob osiguravaju i okolni miii: nadgrebeni mii (m. supraspinatus), podgrebeni mii (m. infraspinatus), mali obli mii (m. teres minor) i podlopatini mii (m. subscapularis)

Najpokretljiviji loptasti zglob Vre se pokreti: fleksija, ekstenzija, abdukcija (odvoenje ruke u stranu), adukcija (privoenje ruke trupu), unutranja, spoljanja rotacija i kruno kretanje fleksiju vre veliki grudni mii (m. pectoralis major), deltasti mii - prednja vlakna (m. deltoideus), kao i miii nadlakta dvoglavi mii (m. biceps brachii) i kljunastoramenini mii (m. coracobrachialis) Ekstenziju vre: deltasti mii zadnja vlakna(m. deltoideus), najiri leni mii (m. latissimus dorsi), troglavi mii nadlakta duga glava (m.triceps brachii), veliki obli mii (m.teres major), veliki grudni mii (m. pectoralis major)

Abdukciju vre deltasti mii srednja vlakna (m. deltoideus) i nadgrebeni mii (m.supraspinatus) Adukciju obavljaju veliki grudni mii (m. pectoralis major), kljunasto-ramenini mii (m.coracobrachialis), veliki obli mii (m.teres major) i najiri leni mii (m. latissimus dorsi) Unutranju rotaciju vre: podlopatini mii (m. subscapularis), veliki obli mii (m.teres major), najiri leni mii (m. latissimus dorsi), veliki grudni mii (m. pectoralis major) i deltasti mii prednja vlakna (m. deltoideus) Spoljanju rotaciju vre mali obli mii (m. teres minor), podgrebeni mii (m. infraspinatus) i deltasti mii zadnja vlakna (m. deltoideus)

ZGLOB LAKTA (ART. CUBITI)

Sloen zglob, tipa arke

Izgrauju ga donji okrajak ramenice i gornji okrajci bice i laktice

U sastav ovog zgloba ulaze: rameninolakatni zglob (art. humeroulnaris), ramenino bini zglob (art. humeroradialis) i bino-laktini zglob (art. radioulnaris)

Zglobna ahura je zajednika za sva tri zgloba: na svom prednjem zidu ima kruni, slepo zatvoreni kesasti nastavak koji olakava pokrete obrtanja gornjeg okrajka ramenice

Izmeu fibrozne i sinovijalne zglobne ahure nalaze se masni jastuii koji ispunjavaju jame na donjem okrajku ramenice pri pregibanju i opruanju podlakta; spreavaju utiskivanje zglobne ahure

Zglobnu ahuru ojaavaju dva bona ligamenta i jedna prstenasta veza koja obavija glavu bice

U ramenino lakatno zglobu vre se pokreti fleksije i ekstenzije, a u bino- lakatnom zglobu vre se pokreti uvrtanja (pronacija) i izvrtanja podlakta (supinacija) Fleksiju obavljaju dvoglavi mii nadlakta(m. biceps brachii), nadlakatni mii (m.brachialis), nadlakatnobini mii (m. brachioradialis) i mii podlakta obli uvrta podlakta (m. pronator teres) Ekstenziju vre troglavi mii nadlakta (m. triceps brachii) i mii podlakta srpasti mii (m. anconeus)

Izvrtanje (supinaciju) obavljaju: izvrta podlakta (m. supinator), dvoglavi mii nadlakta(m. biceps brachii) i nadlakatno-bini mii (m. brachioradialis) Uvrtanje (pronaciju) vre: mii podlakta obli uvrta podlakta (m. pronator teres), etvrtasti uvrta podlakta (m. pronator quadratus) i nadlakatno-bini mii (m. brachioradialis)

GORNJI ZGLOB AKE (ART. RADIOCARPEA)

Elipsoidni, sloeni zglob Gornji zglob ake izgrauju donji okrajci bice i laktice i prve tri kosti proksimalnog reda ruja (carpus) Donji okrajak bice se direktno zglobljava sa unastom i polumeseastom kosti, a laktica se preko hrskaviavog diskusa zglobljava sa trorogljom kosti ruja

Zglobnu ahuru pojaavaju spreda dva ligamenta (prednja bino-runa i laktino-runa veza), sa zadnje strane ake jedan ligament (zadnja bino-runa veza) i dva bona ligamenta

U ovom zglobu se vre pokreti palmarne fleksije (pregibanje ake put napred), dorzalne fleksije (pregibanje ake put nazad), radijalna, ulnarna abdukcija i kruno kretanje

Palmarnu fleksiju ake vre miii podlakta: unutranji pregiba ake (m. flexor carpi ulnaris), spoljanji pregiba ake (m. flexor carpi radialis), dugi dlanski mii (m. palmaris longus), povrni pregiba prstiju (m. flexor digitorum superficialis), duboki pregiba prstiju (m. flexor digitorum profundus) i dugi pregiba palca (m. flexor pollicis longus) Dorzalnu fleksiju (ekstenziju) vre:dugi spoljanji oprua ake (m. extensor carpi radialis longus), kratki spoljanji oprua ake (m. extensor carpi radialis brevis),unutranji oprua ake (m. extensor carpi ulnaris), oprua prstiju (m. extensor digitorum), oprua kaiprsta (m. extensor indicis), oprua malog prsta (m. extensor digiti minimi), dugi oprua palca (m. extensor pollicis longus) i kratki oprua palca (m.

Radijalnu abdukciju vre: spoljanji pregiba ake (m. flexor carpi radialis), dugi spoljanji oprua ake (m. extensor carpi radialis longus), kratki spoljanji oprua ake (m. extensor carpi radialis brevis), dugi oprua palca (m. extensor pollicis longus) i kratki oprua palca (m. extensor pollicis brevis) i dugi odvodilac palca (m. abductor pollicis longus)
Ulnarnu abdukciju vre: unutranji pregiba ake (m. flexor carpi ulnaris) i unutranji oprua ake (m. extensor carpi ulnaris)