You are on page 1of 200

. . , . . , . .

10


2003

22.151.0
32

32

. . , . . , . . .

. .: , 2003. | 200 .

ISBN 5-94057-050-X

, 20
. . , .
-. , , ,
; .
, .
, , ,
.

ISBN 5-94057-050-X

. . , . . ,
. . , 2003, 2000
, 2003, 2000


1.

1.
1.1. . . . . . . . .
1.2. . .
2. . . . . . . . . . .
3. . . . . . . . . . .
4. . . . . . . .
2.

3.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

5. ,
5.1. . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. . . . .
6.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2. . . . . .
7. . . . . . . . . . . . . . . . .
8. . . . . . .
9. . . . . . . . . . . . . . . . . .
10. . . .
11. . . . . . . . . . . . . .
12. . . . . . . . . . . .
13. sin x + cos x? . . . . . . . . . . . . . . .

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

7
7
9
11
13
16
21

21
21
24
26
31
32
34
36
40
45
55
62
65

67

14. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15. . . . . . . . . . . . .

67
71

4.

5.

16. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

76

81

17. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.1. . . . . . . . .
17.2. . . . . . . . . . . . . . . . .
17.3. . . . . . . . .
17.4. . . . . . . . . . . . . . . .
18. . . . . . . . . . . . . . . . .
19. . . . . . .
20. , . . . . . . . . . . . . . . . .
21. , . . . . . . . .
22.
. . . . . . . . . . . . . . . .
23. . . . .

81
81
87
90
94
95
99

24.
25.
26.
27.
6.

.
. .

. . . . . . . . . . . . . . .

105
111
118
126
137

.
.
.
.

.
.
.
.

.
.
.
.

137
151
159
165
168

28. . . . . . . . . . . . . . 168
29. . . . . . . . 173
30. . . . . . 182

189

196

? | . ,
.
-, .
, - , , .

, .
( ), -
.
, , - ,
.
,
.
.
.
(
, , ). ( ) . ( ,
| ;
, , ,
.)
. | ( ),
. , ,
, . ,
, .
;
5

, .
.
.
, , ,
, | . ,

.
. . ;
. . . . . .
.
,
.
.
. . , . . . ,
.

. . . . , ( |
18). ,
.
.
.



1.

:
| 60 ;
, ! | 65 ;
| 70 .
. . .

1.1.

. ,
| AB ABC
(. 1.1). : 1) ( BC . 1.1); 2)
(. 1.1) .
, : ,
. (
7

C
)

. 1.1.
)1 .
.
, .
, B 0 (. 1.2). AB 0 B 0 C 0 =AB 0 , AB BC=AB .
B 0 C 0 k BC , AC 0 B =
B
0
= ACB = 90 , AB 0 C 0 = ABC .
B
, ABC AB 0 C 0 , BC=AB = B 0 C 0 =AB 0 .
, A
C
C0
. ,
. 1.2.
,
, , .
.

,
, (. 1.3).
.

, ,
.
1

: ,

| .

A
B
O
A

. 1.3. sin = BC=AB .

B
. 1.4.
AOB |
AB AO.

1.2.


.

,
,
(. 1.4).

.
, ,
1=2, 1=2 B
, 1=2
, ,
. 1,
.
O
A

. r (. 1.5). AB
. 1.5.
.
r 2r,
9

2r=4 = r=2,
(r=2)=r = =2 1;57.
( )
, ;
:
,
? , ,
, ,
|
, .
,

. ,
2
. 1 90 ,
90 ,


: 90 = =180 0;017. k
2
(=180)k . ,
1 , k , (=180)k = 1.
, 180= 57;29 .
, :
1.1.

30

45

60

120

135

150

180

360

10 , 30 , 60 (
).
?

1.2.

. : sin < (:
).
1.3.

. . 1.6.
10

B
1

A
. 1.6.

2.

. 2.1. .

. ,
, , .
, , , (. 2.1).
,
.
, . ,
AC | .
BC=AC . .
,
, ,
(. 2.1).

, , .
: tg (
).
,
, .
2.1.

2.2.

tg ?

11

: sin

, . , , ; ? , tg
; ,

p
. 2.2. 1 + tg2 ,

tg

sin = p

tg

1 + tg2

. 2.2.
2.3.

tg

| ; , sin .

10 , 30 , 60 . : ? ?

2.4.

, , .
.
. 2.3. AC = 1,
CMC 0 2 ( , ), CBC 0 2 tg . ,
CBC 0 , CMC 0 ,1
2 tg > 2 , tg > .
,
.
2.5.

tg > .

. ABC AMC
(. 2.3).
, , .

CBC 0 , CMC 0 12

C
A

C
1

)
. 2.3. tg > .

3.

,
, (. 3.1).

. 3.1. cos = AC=AB .


,
, .
cos ( ).
3.1.

90

) sin(90 ) = cos ;

) cos(90 ) = sin ;

) tg = sin = cos .
13

30

60

45
1

. 3.2.
3.2.

A
45 .

1 2

. 3.3.

C
30

60 .

: sin2 + cos2 = 1.

3.3. | . , p
cos tg : cos = 1= 1 + tg2 .

. 2.2 .

a, . : ) ; ) , ; ) ,
.

3.4.

,
.
,
. 30 , 45 60 .
45 . , , , ,
45 .
1 (. 3.2).

,
2. , ACD :
14

sin 45 = CD=AC = 1= 2 = 2=2;

cos 45 = AD=AC = 2=2;


tg 45 = CD=AD = 1:
30 60 . 1 (. 3.3).

1 60 30 ; AD =
= 1=2 ( BD
).

2
2
BD = AB AD = 3=2. ,
ABD , :

sin 30 = AD=AB = 1=2;


sin 60 = BD=AB = 3=2;

cos 60 = AD=AB = 1=2;


cos 30 = BD=AB = 3=2;

tg 30 = AD=BD = 1= 3 = 3=3; tg 60 = BD=AD = 3:


, , sin 30 = 1=2, , , , ,
30 , .

. ABC
72 36 ( 3.4).
AM A .
, ABM ACM AC = AM = BM . AB =
a, AC = 2a cos 72 , MC = 2AC cos 72 =
4a cos2 72 ; AB = BC = MC + BM =
MC + AC ,

a = 4a cos2 72 + 2a cos 72 ;

B
36

M
A

36
36

72
72

. 3.4.

4 cos2 72 + 2 cos 72 1 = 0. ()
cos 72 ,

51
cos 72 =
:
4

15

3.5.

cos 36 .

.
.
3.6.

,
,
. 3.6, ,
. 1796 . .
, (
19 ,
). , , 17-.

, . .
. , , , 5 , .
:
,
.
3.7. 3.1 cos 25 .

4.

. ,
.
: . | 1=60
16

3.1. (
)

sin
tg

sin
tg

5
10 15 20 25 30 35 40
0;09 0;17 0;26 0;34 0;42 0;50 0;57 0;64
0;09 0;18 0;27 0;36 0;47 0;58 0;70 0;84

45 50 55 60 65 70 75 80
85
0;71 0;77 0;82 0;87 0;91 0;94 0;97 0;98 0;99
1;00 1;19 1;43 1;73 2;14 2;75 3;73 5;67 11;43

; | 1=60 . , , 129 , 34 16
, : 129 340 1600 .
4.1.

) ;
) ;
) ?
. ).
12 ; , 360=12 = 30 . ,
, 60 , ,
300 ; , , 60
, , 3000 . ,
: ,
( )
.
: (

17

10

. 4.1. .

C D

. 4.2. .
) . , , 10
, .
, ,
. . 4.2 , BC , BD
BE , AB , . |
sin , tg . ,
, :
| , , sin
tg .

, , .
4.2.

sin  =180.

, , |
!
18

4.3. 10
800 ? : ) ; ) .

,
? 6370 .
4.4.

, , ( ).

100

. 4.3. .
, . , 1
| , 1 100 (. 4.3). ?
( 150 .)
4.5.

. 4.4. .
1

: ( | ,

), ( ).

19

4.6. , . , | 1=3000
.

: = (= ) 1000. | ,
| , | , ,
(. 4.4). ? ?  ,
?

, sin , tg . , , . 30
0;5, =6 0;52. (, , ),
sin , 0;02, 4% . ,
( )
4%. , 10 , sin . ,
sin .
, | | . , sin 3 =6 (,
!) 1% , 50 .
, .
4.7. | , . cos > 1 2 .
p
1 sin2 , . cos =

sin < t > t ( 0 < t < 1).

1. ,
5
1%.
4.8.

20

5.

5.1.


. ( ). , , ,
,
. , ,
| .
,
1 (, ). : ) ; ) ; ) ? ( , , ,
.)

5.1.

21

3
0

. 5.1. .
1.
1 .
12 1 .
, , 1 ?
,
?

5.2.

,
,
. (. 5.1) .
( )
.
(, 3).
1 .
, 1. , , ,
, 1, | 2 . .
,
. , , . 5.2.
t (
t )? . 5.2 , ,
, 22

cos

sin

t P

. 5.2. .
(cos t; sin t) (
t ). , MAP
, cos MAP = AP , sin MAP = MP ,
MAP t.

( , t =2).
,
(cos t; sin t), t
,
. .
t
, t.
, t
. , , t
,
.
t?

5.3.

5.4.

) cos(=2) sin(=2);
) cos(3=2) sin(3=2);

) cos  sin  ;
) cos(5=2) sin(5=2).
23

.
.
, 2
.
t t + 2 . :
cos(t + 2 ) = cos t;
sin(t + 2 ) = sin t:
, 2 .

cos(t +  ) sin(t +  )?

5.5.

?

5.2.

, cos t sin t t.
( ).
, ,
t,
cos t (. 5.3). ,
1 1 . , ,
. ,

, | (. 5.3).
, [1; 1] , . | ,
. , [1; 1]
, . :
, , .
5.6. ) n sin(n=30),
?

24

t
cos

. 5.3. .
*) a,
cos(na), n , ?
**) n, | cos n| <
< 1=1000?
, . - , . , 1 / 1,
1.
t (. 5.4) 
A B , | M N .
MN . , CAB
, AB .

BAK =2 CAK = =2 t


( ). ,

MN

AB cos(=2 t) = AB sin t:

, AB , AB ,  . , MN  sin t,
M N
MN= = sin t.  , sin t.

25

B
K

C

. 5.4.
, , t, sin t. ,
sin t, t t + 
(
).
-, y = cos t |
y = sin t.

6.

.
1
(. 6.1).
( ). (1; 0), , ( !).
(. 6.1).
, 26

. t.
, |t|: t > 0 | , t < 0 | (,
). ,
, , t.
- , t,
|t|, , , , t.
. 6.2 , =2
( 0 1=4
, . . 2=4 = =2). ,



+ 2 , 2 , + 4 |
2
2
2
,
.
.

3=2,
=4, =4, =2, 7=4, 7=2.
6.1.

6.2.

(1; 0)

. 6.1. .
27

 
2

2 ;


2

4 ;

:::

. 6.2.
n=2 n. ?
:
) =4 + n; ) =3 + 2n (n | ).

6.3.

, 1000?

6.4.

, 73n=107, n | ?

6.5.

a, , 2an n,
?
6.6.

t
P . - , :
6.7.

P;

) , P ;
) ,

) ,

28

) , P
.
, : ) [0; =2];
) [=2; 2 ]; ) ( ;  ); ) (2; 9).

6.8.

0 < t < =2, t


, , ,
t . ,
0 t t
(. 6.3).
, .

t
0

. 6.3.

t
, t.

t | ,
t .
t cos t.
t
, t.

t | ,
t .
t sin t.
.

t .

t | ,
t
( tg t = sin t= cos t).
t tg t.
, , | ,
29

, . ,
.
, , , :
cos t
;
sin t
1
sec t =
;
cos t
1
cosec t =
:
sin t
ctg t =

,
, , , :
,
.
6.9.

sin
cos
tg

0 90 120 135 150 180

tg 90 ,
, , tg 90 = sin 90 = cos 90 , cos 90 = 0,
tg 90 .
.

6.10. ,
( , , ).

, , . .
6.11.

30

, ,
(: . 3.5).
6.12.

4.8 , 1,
. ,
,
, 0 = sin 0? ?

6.13.

M
M
. 6.4.

1, (. 6.4). ,
1 (. . t t ).

6.14.

) () ,
M ,
.
) , M
t .
6.1.

, , | ,
sin t= cos t. , , .
(1; 0) ( )
31

N
M
tg

. 6.5. .

| ,
. (. 6.5). : M | , t. SM . ,
tg t.
, NOS MP S . 6.5, , .
tg t =

sin t
=
cos t

MP
PS

NO
OS

NO
1

= NO;

.
M (0; 1) (0; 1), SM ,
. :
0, cos t = 0 t,
tg t = sin t= cos t .
6.2.

, t , , | . ,
32

sin

t>0

sin

t<0

cos

t<0

cos

t>0

. 6.6. .

tg

t>0

tg

t<0

. 6.7. .
sin t | ,
t. sin t > 0, t
, sin t < 0, t
(. 6.6). . 6.6 , cos t. , ,
tg t, : tg t ,
, t,
, ,
.
. 6.7.
33

6.15.

ctg t.

, . 6.7, -

) t,
:

sin t > 0;
0 6 t 6 4:

6.16.

) , :

sin x 6 0;
0 6 x 6 20:
, .

7.

sin2 + cos2 = 1:
cos

M
sin

. 7.1.

,
| . , M | , (. 7.1). M x = cos , y = sin .
(x; y ),

, x2 + y 2 = 1,
cos2 + sin2 = 1, .
34

, cos2 + sin2 = 1 . ,
( 3,
). , , :
x2 + y 2 = 1 .

p , cos = 1= 1 + tg2 .
:

, ,
. , .
: cos2 = 1=(1 + tg2 ). ,
:1


cos2
sin2
2
=
= cos2 :
1=(1 + tg ) = 1
1+
cos2
sin2 + cos2
, , sin2 + cos2 = 1 (
):
7.1.

sin
cos
;
ctg =
;
cos
sin
1
tg2
2
;
sin

=
; tg ctg = 1;
1 + tg2 =
cos2
1 + tg2
ctg2
1
2
;
cos

=
1 + ctg2 =
.
1 + ctg2
sin2
sin2 + cos2 = 1;

tg =

, , . , , , sin x = 1
=2. cos2 x =
2
= 1 sin x = 3=4, cos x 3=2, 3=2.
, cos x,
.
, .
7.2.

tg

, . . cos 6= 0.
35

) tg x = 1. sin x.
?
) ) ,
sin x < 0. ?
7.3.

7.4.

sin x = 3=5,

x [=2; 3=2]. tg x.

7.5.

tg x = 3, cos x > sin x. cos x, sin x.

7.6.

tg x = 3=5.

7.7.

tg sin
tg sin
=
;
tg + sin
tg sin
1
1
) sin + cos ctg + sin tg + cos =
+
.
sin cos
)

tg
tg + ctg
=
;
ctg + tg
tg

sin x + 2 cos x
.
cos x 3 sin x

7.8.

) (sin + cos )2 + (sin cos )2 ;


) (tg + ctg )2 + (tg ctg )2 ;
) sin (2 + ctg )(2 ctg + 1) 5 cos .

8.

x, x + 2 , x 2
( , , ).
,
5:
sin(x + 2 ) = sin(x 2 ) = sin x;
cos(x + 2 ) = cos(x 2 ) = cos x:
. .
36

. T 6= 0 f , x f (x T ) = f (x + T ) = f (x)
(, x + T x T , x).
, ( ).

.
5. :
1) ' = '(t) |
t. ' |
t.
2) ( , )
,
,
1 .
3) . | .
T ,
T , 2T , 2T ,. . . | , nT ,
n | , . , ,
, f (x + 2T ) = f (x):

f (x + 2T ) = f ((x + T ) + T ) = f (x + T ) = f (x):

| |
T , T | f
, T , f .
.

f
1

220 , -

,
.

37

21.

(, , ,
, ,
).
, . .
, ,
2 . , ,
y = sin x. , ,
T , 0 < T < 2 . x = =2 sin x =
= 1. x. x + T
1.
1 x = (=2) + 2 .
2 . .
,
( 1{3), .
2 ,
.
2 | :  . ,
, x x +  , : x
x + 2  , . ,
,
tg(x +  ) = tg x ctg(x +  ) = ctg x
(. 8.1). ( ),  |
.
.

. :
100 ?, , 38

tg

x = tg(x + ) = tg(x )
x ; x + 

. 8.1. .
,
.
| : .
8.1.

x
y = sin 3x;
) y = cos ;
2
) y = cos x + cos(1;01x).

y = cos x;


U = U0 sin !t ( t | , U |
, U0 ! | ). | 50 ( , 50
).
8.2.

) ! , ,

t ;

) ( ) U t.
8.3. ) ,
2 ;
) ,  .

39

8.4.

f T . ,
nT n.

8.5. , :

) y = x2 ;
) y = x + sin x;
*) y = cos x + cos(kx),

) y = sin(x2 );
) y = sin |x|;
| .

5 8
, 1 | .
8.6.

f.

8.7. y = f (x)
2, y = g (x)
6. y = f (x) + g (x)
3?

f :

1; x | ;
f (x) =
0; x | .

8.8.

, f ( , ).

9.

M , x. (cos x; sin x).


M .
( . 9.1 ).
90
. , . 9.1.
40

1
cos

sin

cos

M0
x

sin x

cos

M
sin

. 9.1. M x, M 0 x + =2.

M x + =2 (
MZM 0 , , ) ( sin x; cos x).

| ,
:
cos(x + =2) = sin x;
sin(x + =2) = cos x:

. :
tg(x + =2) = ctg x;
ctg(x + =2) = tg x:
, |
, x, .
, .
, . 9.1,
.
,
. . 9.2
, .
41

x

x+
x + ) = cos x;
x + ) = sin x;
tg(x +  ) = : : :

 x) = : : : ;
 x) = sin x;
tg( x) = : : :

cos(

cos(

sin(

sin(

:::) = :::;
:::) = :::;
tg(: : : ) = : : :

x
x
x sin x;
tg(x) = tg x.

cos(

cos( ) = cos ;

sin(

sin( ) =

=2 x

=2 x) = : : : ;
sin(3=2 x) = : : : ;
tg(3=2 x) = : : :

: : : ) = sin x;
sin(: : : ) = : : : ;
tg(: : : ) = : : :

cos(3

cos(

. 9.2. .

42

9.1.

. 9.2.

,
, . , a, n=2 -
n. , x + a, x a a x
x. ,
, . , , ,
. 9.2, , .
, , . .
1)
x + a, x a a x, a = n=2. 
a (a = 0,  ,  , 2 , 2 ,. . . ),

, .  a , (a = =2, =2, 3=2,
5=2,. . . ), ,
( ).
2) x, ,
,
, | .

sin(3=2 + x): 3=2 , ,
;
x, ,
sin(3=2 + x) (. 9.3), . :
sin(3=2 + x) = cos x.
43

=2 + x

. 9.3.


, [0; =2] ( 0 90 ,
). 0 90 ;
, , [0; =2].
, ,
:




x = cos x;
cos
x = sin x;
sin
2
2




x = ctg x;
ctg
x = tg x:
tg
2
2
;
.
,
:
sin(x) = sin x;
tg(x) = tg x;

cos(x) = cos x;
ctg(x) = ctg x:

, , | , | .
9.2.

) sin(x =2);
) sin(x 3=2);
) sin(x 111 );
9.3.

) sin(x 1998 );
) sin(2 x);
) cos(x + 7=2);

) sin(x 1991=2);
) tg(x =2);
) tg(x 3=2).

) sin(44=3);
) sin(123=2);
) tg(1050 );

) cos(21=2);
) sin(19=3);
) cos 1575 ;

) cos(13=6);
) tg(77=4);
) sin 3540 ;
) sin(1200 ).

44


, [0; =2]:
9.4.

) tg 19;3 ;
) cos 114;
9.5.

) tg 10;
) sin(9);

) sin 46=9;
) sin 22=7.

) sin(127=5);
) cos 17;

) cos(26;17 );
) sin(46).

) tg 83;1 ;

M (a; b). , M :
9.6.

) ;
) ;
) ;
) 90 ;
)

10.

y = x.

.
: sin x = 1. , sin x |
x .
1 | M . 10.1.
, M , | =2. =2 , , =2+
2n, n | , . n |
n Z ( : n
, Z). ,
45

. 10.1. .
sin x = 1 : x = =2 + 2n; n Z.
:

n
2

+ 2n;

nZ :
o

, , :
:


2

+ 2n;

n Z:

cos x = 0. cos x | , x, x
M N (. 10.1), .
M , , =2 + 2n; n Z. N , ,
=2, , =2 + 2m (m Z).
,
x = =2 + n (n Z). ,
, M N
10.1.

. 10.2.
, , 10.2 .
46

sin x = 1;
sin x = 0;

x=


2

+ 2n; n Z

cos x = 1;

x = n; n Z

sin x = 1; x = + 2n; n Z
2

x = 2n; n Z

cos x = 0; x = + n; n Z
cos x = 1;

x =  + 2n; n Z

. 10.2. : .
. sin x = 1=2. M2
1=2
M1
- ,
30
S 150
O
. | 1=2, , , ( M1 M2
. 10.3).
,
. 10.3.
. M1 (

) =6 (=6 | 30 , sin 30 = 1=2), M2 |  =6 = 5=6 (


O M2 ,
 S , S
M2 , =6 |
SM2 OM1 ). ,
M1 , =6 + 2n, , M2 , 5=6 + 2n (n Z). ,
sin x = 1=2 :

x = =6 + 2n;
x = 5=6a + 2n
47

(n Z):

sin x = 1=2 ,
, 1=2.
sin x = a a, , a. ,
, ,
. :
a x,
= a =2 6 x 6 =2.

sin x
arcsin a.

. 10.4 , arcsin a , 1 6 a 6 1. |a| > 1 ( a > 1 a < 1),


arcsin a , sin x 1
1.
sin x = a. , 1 < a < 1.
a (. 10.5).
M1 , , arcsin a (
, 2 ). M2  arcsin a ( sin x = 1=2,
sin( x) = sin x). , , | arcsin a + 2n
 arcsin a + 2n (n Z). , |a| < 1 sin x = a :

x = arcsin a + 2n;
x =  arcsin a + 2n

(n Z):

(10.1)

a 1, a , a 1, .
sin x = a: =2 + 2n. a > 1 (
a < 1), sin x = a :
.
48

=2
a

arcsin

=2
. 10.4. .

 arcsin a + 2n

M2

M1

. 10.5. sin x = a.

49

arcsin

a + 2n

x2 = a: a > 0, ; a ,
, a = 0, , a , x2 = a . , ,
, , a < 0 x2 = a ,
. sin x = a a > 1
, . 6.

sin x = a :
x = (1)n arcsin a + n; n Z:
(10.2)
, (10.2) , (10.1) ( n, (1)n = 1, n,
(1)n = 1).
sin x = a (10.2) ,
, , . (, , 10.10
), (10.1) ( ) .
cos x = a.
.
a x,
cos x = a 0 6 x 6  . arccos a.

10.6 , arccos a
, 1 6 a 6 1, , |a| > 1.
cos x = a.
, 1 < a < 1. a (. 10.7). M1 arccos a, M2 | arccos a ( cos(x) = cos x).
, , 2 , , , |a| < 1
50

arccos

. 10.6. .
arccos

a + 2n

M1
a
M2

arccos a + 2n

. 10.7. cos x = a.
cos x = a :

x = arccos a + 2n;
x = arccos a + 2n

(n Z):

a = 1 1, , (. . x
); , a
. a > 1,
cos x = a .
cos x = a :

x = arccos a + 2n; n Z:
51

,
sin x = a .
tg x = a
.
a x,
tg x = a =2 < x < =2. arctg a.

. 10.8 , arctg a a.
tg x = a. ,
a | ,
M1 M2 . 10.8. M1 , ,


2

a
arctg


2

. 10.8. .
arctg a +2n, M2 | (arctg a +  )+2k ( ,
 , ).
. , ,
:
x = arctg a + n
(n Z):
52

, n M1 , | M2 . ,
,  .
ctg x = a. .
a
x, ctg x = a 0 < x < . arcctg a.

, ,
(. 10.5).
ctg x = a x = arcctg a +
+ n, n Z.
10.1.

arcsin a

2=2
3=2 1
1 3=2 2=2 1=2 0 1=2

arccos a

arctg a

3=3 1
3
3 1 3=3 0

arcctg a
10.2.



3
) sin 3x
=
;
4
2
 x   2
) sin
=
+
;
2
8
2
x

3
) cos
+
;
=
3 12
2

3
) tg (x + =4) =
;
3

1
) sin 2x = ;
2


) sin x +
= 3;
4


1
) cos 2x +
= ;
4
2



2
) cos 2x
=
;
3
2
x
) ctg
= 1.
2

53

1 5
) sin x =
;
 x 2

) cos
= 4 7;
+
2
4
) 6 sin2 x + sin x 2 = 0;
) 2 sin2 x = 4 sin x + cos2 x;
) cos2 y 3 cos y + 1 = 0;

) ctg x = 4 7;

10.3.

10.4.

) arcsin x = =6;
) arccos x = 1;2;
10.5.

1+ 5
) sin 2x =
;
2


1
) cos 2x
= ;
3
3
) 3 sin2 x 10 sin x + 3 = 0;
) 3 sin2 2x + cos2 2x + 5 cos 2x = 0;
) tg x = 3;

 2
2x = 2.
) tg
3

) arcsin x = 5=6;
) arcsin x = 1;6;

) arcsin(x) = arcsin x;
) arctg(x) = arctg x;
10.6.

) arccos x = 5=6;
) arccos x = 1.

) arccos(x) =  arccos x;
) arctg x + arcctg x = =2.

) y = sin(arcsin x);
) y = arcsin(sin x);
) y = tg(arctg x);

) y = cos(arccos x);
) y = arccos(cos x);
) y = arctg(tg x).

:

17 
31 
) arctg tg
;
) arcsin cos
;
5
5
) arcctg(ctg 8);
) arccos(cos 11);
) arccos(sin 11).

10.7.

) arcsin 1 x2 = arccos x;
) arcsin(sin x) = x;
) sin(arctg x) = x= 1 + x2 ;

10.8.

54

) arctg(1=x) = arcctg x;
) sin(arcsinx) = x;
) arccos(1= 1 + x2 ) = arctg x.

:

3
2
) cos arctg ;
) sin arctg ;
3
5


 1 
1 
) tg arcsin
;
) sin arccos
;
3
10 

 1
.
) cos arcsin
3

10.9.

) sin x = 1=2
[0; 10 ]?
) sin x = 1=3
[0; 100 ]?

) sin x = 2=2, [0; 64 ].


10.10.

11.

5.

, -

y = sin x.
5.
x = 0, , , y = 0. x y
0 =2, sin x
1
0 1 ( , ).
x 0 =2
 x
. 11.1.
2
x
y = x: , x - . 11.1.
sin x x. ,
y = x y = sin x (0; 0). ,
: x, , sin x < x.
55

x =2, .
, ,
[1; 1], :
5.
1

1
)

)
. 11.2.

, =2 6 x 6  ( ). , , , sin x,
1 0 (. 11.2). , x
 3=2, sin x 0 1, x
3=2 2 , 1 0. ,
0 6 x 6 2 (. 11.2). , , 11.2 x = =2. ,
sin( x) = sin x , x  x
, , x = =2 (. 11.3).
sin

sin

x
0

x  x
2

x
x

sin x
)

)
. 11.3.
56

x

y


1
3

1
. 11.4.
11.1.

y = sin x.

y = sin x (; 0).

11.2
( ; 0); : sin(2 x) = sin x (. 11.3).
, y = sin x
0 6 x 6 2 , . ,
2 , ; . , ,
11.2. y = sin x
, . 11.4. x [2 ; 4 ],
[4 ; 6 ], [2 ; 0], . . . 11.2
2 , 4 , 2 , . . . . | , y = sin x
2 .
y = cos x.
, . , ,
, .
, sin(x + =2) =
= cos x. : y = cos x
, y = sin x, =2
. , y = sin x 1
x = =2, y = cos x = sin(x + =2)
x = 0. :
57

y = sin x
y = cos x = sin(x + 2 )

2
0

. 11.5.

y = cos x.

y = sin x y = cos x,
, =2 (. 11.5).
, y = cos x ,
y = sin x =2 . . 11.5
y = cos x .
, , () . , , ,
.
, , y = 2 sin x?
, y = sin x 2,
. 11.6.
, y = 2 sin x
y = sin x .
y = sin 2x. ,
y = sin 2x ,
y = sin x, x.
, y = sin x 1 x = =2,
y = sin 2x | x = =4; ,
y = sin 2x,
y = sin x , . , , . 11.7. ,
y = sin 2x ( . 11.7)
58

y = sin x
y = 2 sin x

2
1

. 11.6.

y = 2 sin x.

y = sin x
y = sin 2x

. 11.7.

y = sin 2x.

y = sin x 2 .
y = sin(2x + =3).
, - y = sin 2x. ,
| =3 , , . 11.5. ,
, , ,
y = sin(2x + =3) 1 x = =4 =3 = =12,
(!).
: sin(2x + =3) = sin 2(x + =6), y = sin(2x + =3) ,
59

y = sin 2x


y = sin 2x +

. 11.8.

y = sin(2x + =3).

= sin 2x, =6 . | =3,


=6 (. 11.8).
, y = a sin bx,
a 6= 0, b 6= 0, . , : , |
, , .
11.2. , . 11.8
?

, .

.
. ,
. ,
.
11.3.

:


) y = sin x; ) y = sin x
;
) y = cos(x=2);
4 

x  

) y = 3 cos 2x; ) y = cos 2x
;
) y = sin
;

4
2
4
) y = sin(x).

11.4.

. , ,  . ,

60

x = arcsin a + 2n
x =  arcsin a + 2n

. 11.9.

x = arccos a + 2n
x = arccos a + 2n

. 11.10.
: 1 ,  6 .
11.5.

:
) y = arccos x.

y = arcsin x;

,
sin x = a cos x = a. y = a
y = sin x ( y = cos x).
. 11.9, 11.10 ,
1 < a < 1.
, , . , , y = sin x [=2; =2],
[3=2; 5=2], [5=2; 3=2],. . . | ,
[=2 + 2k ; =2 + 2k ], k Z,
[=2 + 2n; 3=2 + 2n], n Z.
11.6.

y = cos x?

61

y

2

M
tg


2

tg

tg x


2

)
. 12.1.

11.7.

) sin(17=5) cos(6=7);
) cos(19=9) cos(13=6);
) cos 7 cos 10.

) sin(11; 2 ) cos(6; 4 );
) sin 7 cos 7;

: sin 1, cos 2, sin 3,


cos 4, sin 5, cos 6.

11.8.

12.

y = tg x.
x, (=2; =2).
x = 0, tg x = 0; x 0 =2, tg x
| , (. 12.1). x =2,
=2, tg x ( M . 12.1
) , , . , x 0 =2, tg x
, x =2. x = =2
62

y
arctg

a

arctg

 

arctg

a
0


2

a+

 x

. 12.2.

y = tg x.

=2 tg x . , y = tg x
x (=2; =2) . 12.1.
y = x
x:
tg x x. , y = x
y = tg x . ,
12.1 . , y = tg x ,
tg(x) = tg x.
y = tg x x, , tg x |  .
, y = tg x,
. 12.1,
n, n | . y = tg x | . 12.2.
, y = tg x
x = =2 + n, n Z, x,
cos x = 0. x = =2,
3=2, . . . , ,
.
63

. 12.3.

y = ctg x.

. 12.2
tg x = a.
y = ctg x. , ctg x = tg(=2 x),
y = tg x , .
| . 12.3.
y = ctg x
y = tg x . ?
?
12.1.

, y = ctg x (=2; 0)?

12.2.

12.3.

ctg(11;3 ).

: ) tg(13=11) tg 3;3 ; ) tg 9;6

: tg 1, tg 2,
tg 3, tg 4, tg 5.
12.4.

12.5.

:
64

y = tg(2x =3);

12.6.

y = 2 ctg(=4 x).

y = arctg x;

12.7.

13.

y = arcctg x.
y = arctg x + arctg(1=x).

sin x + cos x

: sin x +
+ cos x?
, sin x + cos x 6 2 x: sin x,
cos x 1. , 2 x : , , sin x cos x
1, , sin2 x +
+ cos2 x = 1 , sin x = 1, cos x = 0 (
, sin x , cos x ).
x,
: , . , , x
3.
, ,
x, , sin x + cos x
x, 45 , ,
, =4. x = =4, sin x + cos x 2. ,
, ,

sin
x
+cos
x
6
2,

2 | , .
,
cos x
sin x
. ,
x
.
0 < x < =2, sin x cos x |
1
. 13.1.
1 x (. 13.1).
65

: ,

1 , | .
13.1.

1 2,
sin x + cos x 6 2 x, (0; =2). ,
x.
13.1 .
13.2. , AC B AB + BC
AC .

.
3,
y = sin x + cos x.
13.3.

, x ;
x [0; =2] .
, , . ,
, .
,
3 sin x + 4 cos x (, y = 3 sin x + 4 cos x
!).
.

66


14.

, ,
. ( ).
. :
. . : 180 . , ,
75 55 , ,
180 75 55 = 50 . ,
, . , ,
. , ,
. | , .
, . , ,
67

A
b

M
b cos

180

b
b cos
)

. 14.1. . 14.1

c
C

a = BC .

, .
, .
,
(
)1 . , a b .
. c. : AM BC (. 14.1 |
, , . 14.1 | ,
). AMB
c2 = AM 2 + MB 2 ; AM MB a, b , . :

(. 14.1). :

AM = b sin ( AMC );
CM = b cos ( );
BM = BC CM = a b cos .

c2 = AM 2 + BM 2 = (b sin )2 + (a b cos )2 :
1

68

, , :

c2 = a2 + b2 2ab cos :

AM
BM

(. 14.1). :

= b sin(180 ) = b sin ;
= BC + CM = a + b cos(180 ) = a b cos :

( ).

c2 = AM 2 + BM 2 = (b sin )2 + (a b cos )2 :
, ;
:

c2 = a2 + b2 2ab cos :
.
,
.
, , : = 90 , cos = 0,
c2 = a2 + b2 , .
, :
.
,
. , :
, 1 .
, : , . ,
1

69

: , , cos a, b c:
cos =

a2 + b2 c2
;
2ab

cos =

a2 + c2 b2
;
2ac

cos =

b2 + c2 a2
:
2bc

.
, , :
0 180 ( 0  ), cos
1 1, .
, :

b2 + c2 a2
:
2bc
14.1. a, b c c . ,
, a2 + b2 > c2 , ,
a2 + b2 < c2 .
= arccos

A
b
C

a=2

m
M

c
a=2

. 14.2.


, . ,
AB = c, BC = a, AC = b,
AM | , BC .
, , ABM
(. 14.2)
p
AM = AB 2 + BM 2 2AB BM cos =
r
=

c2 +

a2
4

ac cos :

, ABC
a2 + c2 b2
cos =
:
2ac
70

, ( ) :
a,
a,

, -

1p 2
2 b + 2 c2 a 2 :
2
14.4 .
.

14.2.

b c, . ,
,
, 12 b2 + c2 + 2bc cos .
14.3.

14.2, ,
.

14.4.

ABC AB = c, BC =
= a, AC = b. M BC ,
BM=MC = 1=2. AM .
14.5.

15.

a b
. | | .
A AM BC (. 15.1); AM = h. ,
ah=2.
, ,
AMC , h = b sin (. 15.1);
71

h c

180

c

)

. 15.1. .
(. 15.1), AMC
h = b sin(180 ) = b sin . ,
21 ah = 12 ab sin .

.
, .
sin = 1, S = 12 ab, , ,
.
, .

15.1.


, S1 , S2 , S3 S4 (. 15.2).
, S1 S3 = S2 S4 .
15.2.

S1

S2

S4

S3

. 15.2.

, , ,
.
, a, b c?
a
b, . ,
, .
: a2 + b2 c2

cos =
2ab
72

p
sin = 1 cos2 ( , , , |
0 180 , sin > 0, ).
, (S | ):
s

 2
ab
a + b2 c2 2
S = 1
:
2
2ab
.
p (a + b + c)=2 (p |
, | ).
:

a, b c
p
p(p a)(p b)(p c), p = (a + b + c)=2.

,
.
15.3.

, . ,
O | , ABC
AB = c, BC = a, CA = b, r | . O , , r
(. 15.3). , AOB , BOC COA, ,
O, r; , cr=2, ar=2 br=2, ABC
cr=2 + ar=2 + br=2 = (a + b + c)=2 r = pr, p | .
.
15.4.

a, b,

c . :

) ;
) , a.
73

B
r
A

A
C

. 15.3.

,
a b c. (,
, | . 15.4.)

15.5.

a, b, c.

. 15.4.

, ,
(
A
=2
).
c =2
b
. l h

:
B
M y
C
x
. AM | A ABC . 15.5. (. 15.5), BM=CM = AB=AC . .
: ,
.
, . 74

. 15.6.
, AB = c, AC = b, AM = l, BAC = , BM = x,
CM = y. AM ABC : ABM
ACM . . ABM ACM h,
:
ABM
=
ACM

x
:
y

, AM | , BAM =
= CAM = =2. , :
c
ABM
= :
ACM
b
ABM ACM , , x=y = c=b, BM=CM =
= AB=CB , .
15.6.

) AB = c, BC = a,
A.

CA = b AM
BM MC ?

)
A ?
7, 8 12.
1 , 12.

15.7.

: -

75

15.8.
a b l
x y . : l2 = ab xy .

ABC ,
BAC , BC M (. 15.6). , MB=MC = AB=AC .
15.9.

2, 3 4.
.
15.10.

16.


(
,
). C
, a
b
h
, ,

B
M
A . , a
. 16.1.
b ABC ,
C , C h AB (. 16.1).
h = a sin ( , , , ).
h = b sin . ,
a sin = b sin , , sin sin ,
a= sin = b= sin :
a b.
, . :
76

( ). a, b, c , , ,

b
c
a
=
=
:
sin
sin
sin

16.1.

a .

) .
) .
, , O
:
R =2 =2 R
,
, A
M
B
?
,
- .
. 16.2.
, .
ABO . 16.2 ,
AB , R, AB = 2 AM = 2R sin( =2) (
, , AB , = 360
sin( =2) = sin(180 =2) = sin( =2),
).
, , |
. AB
M , (. 16.3), AMB , AB .
,
, ,
77

M2

M
M1
O

M3

A
)

. 16.3.
AOB .1 , , AMB , A, M , B
, AB
M AB : . 16.3 AM1 B ,
AM2 B , AM3 B . . .
,
,
A
. ,
ABC A = ,
B
B = , C = AB = c,
R
O
BC
= a, CA = b,
.
R (. 16.4). C
^
BC , , 2R sin(BC =2)
. 16.4.
( BC , A). ,
^
BC =2 = , BC | , a 1

AB , AOB -

180 , .
.

78

ABC . BC ,
, a = 2R sin , a= sin = 2R.
, :
( ).
a, b, c , , ,

sin

sin

sin

= 2R;

R | , .
, ,
R. .

16.2.

) , a, b c, R, abc=4R.
) , a, b c.
16.3.

16.4. ABCD a.
, A, BC .

, . a. .
16.5.


. , , R.
.
16.6.

16.7. R , .
.

, R,
2 . .
16.8.

79

ABC BC = a
ABC = ACB = . A K .
AK .
16.9.

,
m n .
.
16.10.

80

17.


( ).

17.1.

, , .
,
( - A
B
). . . 17.1.
,
.
A B AB .
81

P D

B
Q

. 17.2.

L
N

AB = CD = KL.

|
, . ,
,
. :
.
, :

1) , . .

AB CD

AB = CD;

2) AB CD ( ),
AB CD .
, . 17.2 AB ,
CD, KL, P Q MN ;
AB = CD = KL; P Q MN
(P Q , AB , , AB ).

A
C

. 17.3.


, : AB =
= CD , ABDC
( 17.3). (,

, .)
82

y
A

y1
(y2 y1 )

y2
O

x2 x1

x1

B
x2

. 17.4. .
, ABDC : ,
AB CD ,
.
, . , .
, , .
:
A (x1 ; y1 ), B (x2 ; y2 ), AB
(x2 x1 ; y2 y1 ).
, OA , OA | ,
A.
: ,
(. 17.4).
(AMB )1 .
AB | , (,
1

AB

83


, ,
).
,
AB | , , , A B .
:
, .
, AB = CD.
B
ABM
D CDN (. 17.5), ,
M
AB = CD
A
N
BAM = DCN : C
x | O
,
,
. 17.5.
AB k CD AM k CN . ,
ABM CDN , ,
: AM = CN , BM = DN . | AB CD.
, ,
AB CD . , ABM CDN , , ( ),
BAM = DCN ; AM k CN , ,
AB k CD.

: ,
, .
| , , .

.

84

, AB CD ,
AB = CD , , , ABDC |
.
, , :
AB = CD AD BC .
,
A, B , C D ; ,
.
.
,
. , A, B , C , D
(a1 ; a2 ), (b1 ; b2 ), (c1 ; c2 ), (d1 ; d2 ).

, AB = CD ( , , AD BC )

a1 + d1

2
a2 + d2
=
2

b1 + c1

;
2
b2 + c2
:
2

, , b1 a1 =
= d1 c1 , b2 a2 = d2 c2 , AB CD.

M , N P , MN (10; 14),
NP (6; 26).
MP .

17.1.

, p
(x; y ) x2 + y 2 .

17.2.

,
, .


OXY , ( 1),
(. 17.6):

17.3.

85

Y0

Y 00

O0

X 00

X0

. 17.6.
O0 1 (3; 2), O0 X 0 O0 Y 0 OX OY .

2.


OX 00 OY 00 45
OX OY .

3.

O,


1 (1; 1). : )
2? ) 3?

,
, O.
, , (
), .
, . 17.2 5 , 3 . ,
: , , .
,
.

86

, , , .
, , ,
(0; 0). ,
AA, .
, ,
.
, ; ,
, a. : a
(x; y ), a = (x; y ). 0 (0; 0). a |a|.
: ,
, .
AB , A
B | . ?

17.4.

a M ,
N ,
a = MN (. 17.7). ,
MN
a M . ,
N M a.

a
M

MN

. 17.7.

17.5. (1; 0), (0; 1),


(1; 0), (0; 1) (1; 2).
, .

17.2.

,
. 87

.
a b.
, . b
M
P MN = a; b
a N
NP = b.
a
a + b a b MP .
a b a + b | ,
M
.
.
17.8.
- :
.
MN + NP = MP :
, , a + b
a b. , M ,
M 0 , N 0 P 0 ; ,
M 0 P 0 MP ? ,
; , .

. ,
() :
( a) = (

N ) ( M );
( b) = ( P ) ( N ):

.
, :
( a) + ( b) =
= (

P ) ( M ):

, MP ,
, , a + b. , a + b a b.
:
88

B
M

N
)

D
A

E
)

. 17.9.

a1 = (a1 ; a2 ), b = (b1 ; b2 ), a + b = (a1 + b1 ; a2 + b2 );


(a1 ; a2 ) + (b1 ; b2 ) = (a1 + b1 ; a2 + b2 ):

, , a + b
a b, M , . 17.8
.

, : . ,
, :

a + b = b + a (, );
a + (b + c) = (a + b) + c (,
);
a + 0 = a ( ).

O,
ABCD, MN P Q, (. 17.9). A a = DN +
+ AP + MB + ON , ?

17.6.

ABCDE | (. 17.9). AD + CE + BC + DB .

17.7.

89

O. C , OC = a + b, a b |
, : ) |a| 6 1, |b| 6 2; ) |a| = 1, |b| = 2.
17.8.

a+b

a
O

. 17.10.

a b (),
. ,
a b O , OA = a, OB = b,
a + b = OC , C | ,
OACB | (. 17.10). , OB = AC , OC = OA +
+ AC = OA + AB = a + b, .
.

17.3.

,
. a = MN , a, a +(a) = 0. ,
NM : MN +
+ NM = 0. , A
, ,

. a = MN O
B , N M , a = NM |
. 17.11. OAOB = M = BA.
N . , a a .
a b, , , c, c + b = a ( | , ).
a b , , a +(b) = a b;
, a b
. a = OA b = OB
O, a b = BA ( OB + BA = OA). :
90

Q
P

. 17.12.

MN

= a;

P Q = 5a.

a = MN , a = NM ; a + (a) = 0.
a = (a1 ; a2 ), a = (a1 ; a2 ).
a b = a + (b); (a b) + b = a.
a = (a1 ; a2 ), b = (b1 ; b2 ), a b = (a1 b1 ; a2 b2 ).
, . , a b | b ,
a. , 5a = a + a + a + a + a.
a, a.
5a = a + a + a + a + a (. 17.12).
, P Q = 5a ()
a, 5 a,
, a. , 5a
, 5a.
, , 5
5. 5 .
.
b, :

6= 0

6= 0

1) |b| = |k | |a|;
2)

b a;

3)

b , a,
, k < 0.

a k
ka = 0, k = 0 a = 0.
91

k > 0, ka. -

y
A

B1

M1

B
B1

M1

)
. 17.13.

ka : 1
, 2 3 | .
, a b
, a = OA b = OB O. O, A B , ,
a b , O
A B , | .

, . a = AB k , ka = AB (. 17.13
k > 0 . 17.13 k < 0). AB AB1 , .
ABM AB1 M1 , , . , ,
AB1 =AB = |k|; AB1 M ABM |k |, ,
, ka
a k ( , k > 0, , k < 0). :
a = (a1 ; a2 ), ka = (ka1 ; ka2 ).
: k (a1 ; a2 ) = (ka1 ; ka2 ):
,
, :
92

k (la) = (k l)a ();


)
k(a + b) = ka + kb (,
(k + l)a = ka + la ).
17.9.

, . , :
| , | . , ,
, .
(
, ).
,
, .


, . : . e1 e2 ,
1, .
. , e1 = (1; 0), e2 = (0; 1). a = (a1 ; a2 ) : a =
= (a1 ; a2 ) = (a1 ; 0) + (0; a2 ) = a1 (1; 0) + a2 (0; 1) = a1 e1 + a2 e2 .
, a | ,
.
e1 e2 | ,
a (a1 ; a2 ) , a =
= a1 e1 + a2 e2 .
a = (2; 1), b = (1; 6),
x y , c = xa + yb.
17.10.

93

c = (2; 24).

S2

S1 + S2

S1

S2

S1
. 17.14. .
17.4.

. , , , , , , , ( ,
, ,
, ). ,
, , ,
. ,
. | . ,
, A
B , , AB ( ,
:
). S 1 , S 2 ,
S 1 + S 2 . ,
S 2 ,
S 1 : S 1 +S 2
(. 17.14).
| ,
. , . 17.14,
94

:
u, v , u + v .
) 5 =,
80 , 3 = . ,
. ?
*) ,
? ?
17.11.

17.12. , 30 , 10 1 () , . 17.15.
? ,
, ?

, ,
,
v , | w,
w v .
.

18.

30

. 17.15.

, F , s. , , . ,
,
+, , . , F s
1

30

Fk

. 18.1. .

| , .

95

F
'

', |F ||s| cos '. ,


F F k F , ,
F k (, , ).
. , , ,
, , , .
.
a 6= 0, b 6= 0
|a| |b| cos ', ' | a
b ( a b , ' = 0,
, ' =  , ).
, . a b a b.
.

|
a ( b + c) = a b + a c.

y
b
'

,
x : a = (a1 ; 0), a1 > 0,
a
b = (b1 ; b2 ), a b = a1 b1 . ,
b1
|a| = a1 , |b|cos ' = b1 (. 18.2),
. 18.2.

; a, b c,
, a
. a = (a1 ; 0),
a1 > 0; b = (b1 ; b2 ); c = (c1 ; c2 ), :

b + c = (b1 + b2 ; c1 + c2 );
a b = a1 b1 ; a c = a1 c1 ;
a (b + c) = a1 (b1 + c1 );
96


a1 (b1 + c1 ) = a1 b1 + a1 c1 .

| : k | , a b | ,
(ka) b = k (a b) ( , ' | a b,
k |a| |b| cos '). ,
, : a b = b a. :

a b = b a;
(a + b) c = a c + b c;
a ( b + c) = a b + a c ;
(ka) b = k (a b):
, ,
, ,
. , | , .
a b | .
ab , | , ?
18.1.

a
.
cos 0 = 1, ,
b

A
: a a = |a|2 .
c

C . . 18.3.
ABC
BAC = BC AB AC .

97

, BC 2 = BC BC ; ,
AB = b AC = c, BC = c b. ,

BC 2 = BC BC = (c b)(c b) = c c b c c b + (b) (b) =


= c c 2b c + b b = AC 2 2b c + AB 2 =
= AC 2 2AB AC cos + AB 2 ;
.
18.2.

a b | . :

a b = (|a + b|2 |a|2 |b|2 ):


.
,
|a + b|2 = (a + b)(a + b).

ABC | O |
. , M
18.3.

MA2 + MB 2 + MC 2 = OA2 + OB 2 + OC 2 + 3 MO2 :


MO = x, OA = a, OB = b, OC = c , MA2 = MA MA, MB 2 = MB MB ,
MC 2 = MC MC .
, , . a = (a1 ; a2 ),
b = (b1 ; b2 ).
e1 = (1; 0), e2 = (0; 1),
.

a b = (a1 e1 + a2 e2 ) (b1 e1 + b2 e2 ) =
= a1 a2 (e1 e2 ) + a1 b2 (e1 e2 ) + a2 b1 (e2 e1 ) + a2 b2 (e2 e2 ):
e1 e2 = e2 e1 = 0, e1 e2 ;
, e1 e1 = e2 e2 = 1; , a b = a1 b1 + a2 b2 . :

a = (a1 ; a2 ), b = (b1 ; b2 ), a b = a1 b1 + a2 b2 .
98

( a2 = 0) ,
.

, ,
18.2.
18.4.

19.

,
, | , .

. A
,
b B
.

a

.
Z
, . A,
, B ,
. 19.1.
(. 19.1).
Z a = ZA,
b = ZB . ,
a b : a = (cos ; sin ); b =
= (cos ; sin ). , a
b , ,

a b = cos cos + sin sin :


, a b , ( , ( ) + 2n
n,
 ).
a b cos( ), a b = |a||b| cos( ) =
99

= cos( ).

a b, :

cos( ) = cos cos + sin sin :


,
cos( ) :
cos( + ) = cos( ( )) =
= cos cos( ) + sin sin( ) =
= cos cos sin sin :
, . :
sin( + ) = cos(=2 ( + )) =
= cos((=2 ) ) =
= cos(=2 ) cos + sin(=2 ) sin =
= sin cos + cos sin :
.
:

cos( + ) = cos cos sin sin ;


cos( ) = cos cos + sin sin ;
sin( + ) = sin cos + cos sin ;
sin( ) = sin cos cos sin :
. , ,
:
100

sin( + )
sin cos + cos sin
=
=
cos( + )
cos cos sin sin
(sin cos + cos sin )= cos cos
=
=
(cos cos sin sin )= cos cos
(sin = cos ) + (sin = cos )
=
=
1 (sin sin = cos cos )
tg + tg
=
:
1 tg tg

tg( + ) =

:
tg( + ) =

tg + tg
;
1 tg tg

tg( ) =

tg tg
:
1 + tg tg

, , . (,
) . , ,
u, , t
u = A sin !t, A ! | . , 
, t
t +  , u = A sin !(t +  ) = A sin(!t + '),
' ! . ! , A ' , ,
. ,
, ,
: ' = 0,
, u = 0, , , ' = =2, ,
u .
u = A sin(!t + '), :

u = A cos ' sin !t + A sin ' cos !t = P sin !t + Q cos !t;


P = A cos ', Q = A sin ' | . ,
101

cos !t sin(!t + =2), ,



0 =2.
, + |
,
, . , . 19.2.

19.1.

19.2.

s
co

sin

. 19.2.

)
tg + tg =

sin( + )
:
cos cos

) ctg + ctg .
19.3.


sin + sin( + 120 ) + sin( 120 ) = 0:

19.4.

) cos 78 cos 18 + cos 12 cos 72 ;


) cos 76 cos 31 + cos 14 cos 59 ;
tg 22 + tg 113
)
.
1 + tg 158 ctg 23
19.5. ) sin , sin(=6 + ) = 4=5, =2 6
6 6 =2.
) , 0 < < < =2, tg + tg = 3, tg( + ) = 3.
.
19.6.

) arctg 2 + arctg 3 = 3=4;


) arctg 31 + arctg 15 + arctg 17 + arctg 18 = =4.
102

19.7.

)
sin(60 ) + sin = sin(60 + ):

) ABC .
BC M . , AM = BM + CM .
19.8.
a,
90 60 . .


10 . 2 5 8 .
?
19.9.

) ,
( ). , .
) , .
19.10.

19.11.

u t

u = P cos !t + Q sin !t:


 ( t = t0 +  u t0 );
u = P 0 cos !t0 + Q sin !t0 . P 0 Q0 P , Q
' = ! .
, ,
, y = a sin x + b cos x c ( x x + c)
, a b.
: y = kax
x x + c , k . XVIII
, | .
, .

103

M0

ye2
ye2
0

xe01
'

xe1

. 19.3.
M , (x; y ), '
. M 0 (. 19.3). ?
19.12.

e1 e2 | ,
OM = xe1 + ye2 ; e1 0 e2 0 | , e1
e2 ' ( ). , ,
OM 0 = xe1 0 + ye2 0 .

, M 0
M , , P 0
Q0 P Q.
.

a b | , 1.
a+b
.
, arctg a + arctg b = arctg
1 ab
19.13.

arcsin a + arcsin b = arcsin(: : :);

,
a b?
104

20.

13:

sin x + cos x?


u = A sin(!t+') u =
= P cos t + Q sin t.
.
t , : P sin + Q cos ; A ',
P sin +Q cos = A sin( +') ( ,
, , P Q ).
, ',
P = cos ', Q = sin '. :

P sin + Q cos = cos ' sin + sin ' cos = sin( + '):
:
P = cos ', Q = sin ', P 2 + Q2 = cos2 ' + sin2 ' = 1,
P Q
.
, p
2
P + Q2 :

P sin + Q cos = P
p

+Q


p

P 2 + Q2

sin + p

P 2 + Q2

cos


p

P 2 + Q2

2


p

P 2 + Q2

2

= 1:


P
Q
;

P 2 + Q2
P 2 + Q2
; ' | - ,

105

cos ' = p

sin ' = p

P
P

+ Q2

+ Q2

;
;

:
p
P sin + Q cos = P 2 + Q2 (cos ' sin + sin ' cos ) =
p
= P 2 + Q2 sin( + '):
, .
P Q 0,
p
P sin + Q cos = P 2 + Q2 sin( + ');
cos ' = P2 2 , sin ' = Q
.
P +Q
P 2 + Q2

| ').

sin ' cos ',


tg ' = Q=P ,
' = arctg(Q=P ). , P > 0:
, ', ,
(=2; =2),
. P < 0, (
' arctg( (Q=P ) +  ) ).


= sin x + cos x, 13.
sin x + cos x , :



1
1
sin x + cos x = 2 sin x + cos x =
2
2

= 2(sin x cos(=4) + sin(=4) cos x) = 2 sin(x + =4):

, | ;
,

sin x + cos x 2, 2.
106

y
r sin
O

)
)

r cos x

20.1.

. 20.1.

y = sin x + cos
x;
y = sin x 3 cos x.

y = sin x cos x;

20.2.

20.3.

2 cos x.

'

) 6 cos x 5 sin x = 8;

= sin x

) sin x + cos x = 1.

. , r, , (r cos ; r sin )
(. 20.1).
OA, P , OB ,
Q + =2
(. 20.1).

OA = (P cos ; P sin );

OB = (Q sin ; Q cos )

( sin( + =2) =
= cos , cos( + =2) = sin ),

OA + OB = (P cos Q sin ; P sin + Q cos ):


: OA +
+ OB = OC , C | OACB .
107

OC = OA2 + OB 2 = P 2 + Q2 ;
AOC ', OC
+ ',
p
p

OC = P 2 + Q2 cos( + '); P 2 + Q2 sin( + ') :
OC OA + OB , ,
p
P sin + Q cos = P 2 + Q2 sin( + '):
' : OAC , tg ' = AC=OA = Q=P .
(,
P Q ).
20.4. OC OA + OB ,
P Q
p
P cos Q sin = P 2 + Q2 cos( + ');

' = arctg(Q=P ). , .
, , .
, , sin + sin( + 120 ) +
+sin( 120 ) ( 19.3 ).
a, b c, , 120 , + 120
: a = (cos ; sin ), b = (cos( 120 ); sin( 120 )),
c = (cos( + 120 ); sin( + 120 )) (. 20.2).
a + b + c ( b a . .), ,
, a + b + c = 0 (. 20.2).
a + b + c ,
sin + sin( + 120 ) + sin( 120 ) = 0;
cos + cos( + 120 ) + cos( 120 ) = 0:
108

c
120

120

120

120

120

120

b
)

)
. 20.2.

, 19.3 ( ). ,
, .
.
A > 0,
! ': u = A sin(!t + '). u t A,
!t + ' . , u t A,
! .

t = 0. , ,
(. 20.3).
: u1 = A1 sin(!t + '1 ), u2 = A2 sin(!t + '2 ).
u1 + u2 ? u1
u2 , , ! , u1 + u2
. , .
109

!
A

u1

u !

'1 '2
u2

'
)

. 20.3. .
, . 20.3
p ,
A21 + A22 + 2A1 A2 cos('1 '2 ),

A1 sin(!t + '1 ) + A2 sin(!t + '2 ) =


=

A21 + A22 + 2A1 A2 cos('1 '2 ) sin(!t +

);

(,
).

A sin(!t + ') = P sin !t + Q cos !t


,
( P Q | ,
).  , ! = ,
. ,
19.11 19.12.


;
.
, u1 =
= A1 sin !t u2 = A2 sin(!t + ').
u1 + u2 .
20.5.

110

21.

, , . :
sin 2 = sin( + ) = sin cos + cos sin = 2 sin cos ;
cos 2 = cos cos sin sin = cos2 sin2 ;
tg + tg
2 tg
tg 2 = tg( + ) =
:
=
1 tg tg
1 tg2

, , 2
:
sin 2 = 2 sin cos ;

cos 2 = cos2 sin2 ;


2 tg
tg 2 =
:
1 tg2
cos 2 . sin2 1 cos2 , , cos 2 cos :
cos 2 = cos2 sin2 = cos2 (1 cos2 ) = 2 cos2 1:
, , cos2 1 sin2 . :
cos 2 = 2 cos2 1;
cos 2 = 1 2 sin2 :

cos 2 = 1 2 sin2 (
) . , 2 1.

21.1.

) sin + cos = m; sin 2 .


) sin cos = n; sin 2 .

21.2.

111

21.3.

:
cos cos 2 cos 4 = sin 8 =8 sin :

8 sin .

, :

21.4.

) cos(=9) cos(2=9) cos(4=9);


) sin 10 sin 50 sin 70 .
, 3 , 4 .. :
cos 3 = cos(2 + ) = cos 2 cos sin 2 sin =

= (cos2 sin2 ) cos 2 sin cos sin =


= cos3 3 sin2 cos =

( sin2 1 cos2 )
= cos3 3 sin2 cos = cos3 3(1 cos2 ) cos =
= 4 cos3 3 cos :

21.5.

:
cos 3 = 4 cos3 3 cos ;
sin 3 = 3 sin 4 sin3 :

n
n, 3. n ; n,
, .
cos 2
. , cos2 sin2 cos 2 . :
1 + cos 2
;
2
1 cos 2
sin2 =
:
2

cos2 =

112

; .
-, =2.
:

cos2 ( =2) = (1 + cos )=2;

sin2 ( =2) = (1 cos )=2:

, :
r
r




1 + cos
1 cos


;
:
sin =
cos =
2
2
2
2
, , |
| =2.

r 1 + cos

, , , cos =
2
2
: ( ),
. , sin
cos .

: sin cos ,
, , , , =2,
:
2 ,
, =2 =2 .

) cos(x=2), cos x = 1=3; 2 < x < 3 .


) sin(x=2), cos x = 1=4; 0 6 x 6  .
) sin(x=2), cos x = 1=4 a
2 6 x 6 a. a [0; =2]
?

21.6.

113

U =R) cos 2!t

( 02
+

. 21.1.
a, b, c A,
B , C . :
r
r
A
A
(p b)(p c)
p(p a)
) sin =
;
) cos =
2
bc
2
bc

21.7.

(p = (a + b + c)=2 | ).

. , (, ) R U ,
U 2 =R. ,
U , , ;
. .
U = U0 cos !t, U0 | ( ).
:
1 + cos 2!t
=
U 2 =R = (U02 =R) cos2 !t = (U02 =R)
2
= U02 =2R + (U02 =R) cos 2!t:
,
:
cos 2!t , | ,

(. . 21.1).

, U02 =2R. U = U0 = 2, ,
114

2
(U
)=R. , , R
U0 ,
,
, 2 , U0 . U ;
, , 220 .
21.8.

) sin ( + ) + sin2 ( ) + cos 2 cos 2 = 1;


) cos2 ( + ) + cos2 ( ) cos 2 cos 2 = 1;
2

) cos6 x + sin6 x =

5
8

+ 38 cos 4x.

sin4 x + cos4 x
y = sin4 x + cos4 x.

21.9.

| sin( =2)| | cos( =2)|,


| tg( =2)| ,
:
s

1 cos 2


:
tg =
2
1 + cos
2

, , sin( =2)
. tg( =2) =
cos( =2)
2 cos( =2):
tg

2 sin( =2) cos( =2)


sin
=
2 cos2 ( =2)
1 + cos

( ). 2 sin( =2):
tg
:
tg

2 sin2 ( =2)
1 cos
=
:
2 sin( =2) cos( =2)
sin

sin
;
1 + cos

tg

115

1 cos
:
sin

?
1

cos

. 21.2.
:
sin =

sin

sin
2
1 + cos
(
) . , . 21.2.
21.10.

tg

:
.
.

sin(2 ( =2))
2 sin( =2) cos( =2)
2 tg( =2)
=
=
2
2
1
1 + tg2 ( =2)
cos ( =2) + sin ( =2)

( cos( =2)).
:
cos =

cos(2 ( =2))
1 tg2 ( =2)
cos2 ( =2) sin2 ( =2)
=
=
:
1
1 + tg2 ( =2)
cos2 ( =2) + sin2 ( =2)

sin cos , :
tg =

2 tg( =2)
:
1 tg2 ( =2)

, :
tg = tg(2 ( =2)), | .
:
2 tg( =2)
;
1 + tg2 ( =2)
1 tg2 ( =2)
cos =
;
1 + tg2 ( =2)
2 tg( =2)
tg =
:
1 tg2 ( =2)
sin =

116

, , , sin cos : sin cos


tg( =2), , tg( =2) t, t,
, .
,
sin x cos x,
tg(x=2) (,
, , , ).
,
, .

. | 1 .
x2 + y2 = 1 ,
: (x; y ) ; ,
. , , , ,
, : | (cos ; sin )
. cos sin
t = tg( =2),
, :  1 t2
2t 
x2 + y 2 = 1 |
;

1 + t2 1 + t2
1
t. , t ( |
,
).
1

, ,

(1; 0). ,
.

117

, x2 + y 2 = 1,
- . ,
t?
. x y
, ( |
21.11). 2,
, , : x3 + y 3 = 1.

:

21.11.

x2 + 4y2 = 1;
xy = 1;
x2 y 2 = 1.

)
)
)

. )
.

= t,

= 1=t. )

) x2 + y 2 = 1 .
) a2 + b2 = c2
.
21.12.

22.

:
sin( + ) = sin cos + cos sin ;
sin( ) = sin cos cos sin :
, sin( + )+sin( ) = 2 sin cos ,

1
sin cos = (sin( + ) + sin( )):
2
118


, :
cos( + ) + cos( ) = 2 cos cos ;
cos( + ) cos( ) = 2 sin sin ;
:
1
cos cos = (cos( ) + cos( + ));
2
1
sin sin = (cos( ) cos( + )):
2
, .
: .
, ,
2 sin cos = sin( + ) + sin( ):
+ x,
y . + = x = y ,
, = (x + y )=2, = (x y )=2. ,
:
xy
x+y
cos
:
sin x + sin y = 2 sin
2
2
y y , :
xy
x+y
sin x sin y = 2 sin
cos
:
2
2
cos cos sin sin ,
sin cos ,
:
x+y
xy
cos x + cos y = 2 cos
cos
;
2
2
x+y xy
cos x cos y = 2 sin
sin
2
2
( ).
119

22.1.

.
, C
OA OB , 1
A
;
OC = OA + OB (. 22.1). , ,

OA = (cos ; sin );
O
OB = (cos ; sin );
OC = (cos + cos ; sin + sin ):
. 22.1.
, OA = OB = 1,
OACB . , OC |
AOB , BOC = 2 , OBC

OC = 2 OB cos BOC = 2 cos
:
2


=
OC +
2
+
=
,
2


+
+
; OC sin
=
OC = OC cos
2
2


+

+

= 2 cos
cos
; 2 sin
cos
:
2
2
2
2
OC ,
+

cos + cos = 2 cos
cos
;
2
2
+

sin + sin = 2 sin
cos
2
2
.
120

:
) sin( + ) sin( ) + sin( + ) sin( ) +
+ sin( + ) sin( ) = 0;
) 4 sin sin(=3 ) sin(=3 + ) = sin 3 ;
5
) cos + cos 2 + cos 6 + cos 7 = 4 cos cos
cos 4 .
2
2
22.3. , + + =  , :
sin + sin

)
= ctg ;
cos + cos
2
22.2.

) sin + sin + sin = 4 cos


) sin2 + sin2 + sin2

cos cos ;
2
2
2
= 2 + 2 cos cos cos .

a, b,
, , . :
22.4.

a+b
ab


tg +
ctg 2
2
=

:
tg
tg
2
2

, .
22.5.

) , + + +  =  ,

sin sin + sin sin  = sin( + ) sin( + ):


) ABCD . ,
AB CD +BC AD = AC BD (
| ).
, , . , , 300 .
: , , .
121

. 22.2. ) ; ) .
. ,
! ( | .
. 22.2).
.
 ( , ! ); u = (A sin t) sin !t. . 22.2. ,
!  . , ( |
, ).
:

u = A sin t sin !t =

A
2

cos(!  )t

A
2

cos(! +  )t:

, | ,
! +  !  . , , ,
! = 10 , ,
! , [!  ; ! +  ]  |
, . ,
: [!  ; ! +  ] , .
| , 122

(
).

cos + cos( + h) + cos( + 2h) + : : : + cos( + 10h):
, ,
. : a0 = (cos ; sin ), a1 = (cos( + h); sin( + h)), . . . ,
a10 = (cos( + 10h); sin( + 10h)). , |
a0 + a1 + : : : + a10 . .
OA1 = a0 , A1 A2 = a1
A1 . . (. 22.3). a0 + a1 + : : : + a10 = OA11 .

A4
A3
Z h=2

h=2

. 22.3.

G A2
h
A1

OA1 = a0 , A1 A2 = a1 ,. . . , A10 A11 = a10 .

OA,
. , OA1 , A1 A2 ,. . . 1
h . ,
O, A1 , A2 , . . . , A11 .
Z
OA1 A1 A2 . F Z GZ | ,
F ZG = h, F ZA1 = h=2 R
123

F A1 = sin F ZA1 = 1=2 sin(h=2) (, OA1 A1 A2 ). , , OZA1 =


= A1 ZA2 = : : : = A10 ZA11 = h, OZA11 = 11h,
OZA11

OA11 = 2R sin

OZA11
sin(11h=2)
=
:
2
sin(h=2)

OA11 , , A1 ZA11 = 10h,


^
A11 OA1 , A1 A11 , 10h=2 = 5h,
A11 OX = A11 OA1 + = + 5h. ,

OA11 = (OA11 cos( + 5h); OA11 sin( + 5h)) =




sin 112h cos( + 5h) sin 112h sin( + 5h)
=
:
;
sin(h=2)
sin(h=2)

:

OA11 ,

cos + cos( + h) + cos( + 2h) + : : : + cos( + 10h) =


sin 112h cos( + 5h)
=
;
sin(h=2)
sin + sin( + h) + sin( + 2h) + : : : + sin( + 10h) =
sin 112h sin( + 5h)
=
:
sin(h=2)
| , ,
.
, . - , . 22.3
h, h OA1 A10 A11 ,
, .
h ( sin(h=2)
124

; h = 2n n, ,
11 cos ). , , .
, 2 sin(h=2):
cos + cos( + h) + cos( + 2h) + : : : + cos( + 10h) =
1
=
(2 sin(h=2) cos + 2 sin(h=2) cos( + h) +
2 sin(h=2)

+ 2 sin(h=2) cos( + 2h) + : : : + 2 sin(h=2) cos( + 10h)) :

2 sin(h=2) cos( + mh) :



h
h
2 sin(h=2) cos( + mh) = sin + mh +
+ sin mh +
=
2
2




1 
1 
h sin + m h :
= sin + m +
2
2
, ,
 


h
h
3h 
1
sin +
sin
+ sin +
+ ::: +
2 sin(h=2)
2
2
2





1 
1 
+ sin + 10 +
h sin + 9 + h ;
2
2
, , 


h
1 
sin
sin + 10 +
h ,
2
2



h
11h
1 
h sin
2 sin
cos( + 5h)
sin + 10 +
2
2 =
2
h
h
2 sin
2 sin
2
2
( ).
, ,
.
125

,
. ,
( ) .
, . 22.3
.
22.6.

O; A1 ; A2 ; : : : ; A11

:
) cos x cos(x + h) + cos(x + 2h)
cos(x + 3h) + : : : cos(x + 9h) + cos(x + 10h);
) sin x + sin 2x + : : : + sin 100x.

22.7.

, , . ,
.
22.8.

23.

4:

5: ,
11:

;
.

, .
y = 0;7x + 0;4:

x
0 ;7 x + 0 ;4

3
4
5
6
7 8 9
2 ;5 3 ;2 3 ;9 4 ;6 5 ;3

, x = 8, x = 9, . . . 0;7x + 0;4:
, x 1 y
0; 7. : ,
126

.
, , ,
. , x,

y = x (
):

3
4
5
6
7 8 9
x 1;732 2;000 2;234 2;449

x 1 x
0;268, 0;234, -.

, 7 . , , x , ,
0;01:

0;95 0;96 0;97 0;98 0;99 1;00 1;01 1;02


x 0;975 0;980 0;985 0;990 0;995 1;000 1;005 1;010

( x ).
,
: x 0;01

x 0;005.
, , ,
, x [0;95; 1;02]

y = x .

g (x) = x.

:
. -
.
,
,
.
,,

1;93 1;94,

1;931, : 1;93

127

1;94 1;93, y = x
[1;93; 1;94] .
.

, y = x,
. x 1, x
0;01 x 0;005, . .
. x 1

h, x 1 h=2. ,

h
h 1 + h 1 + .
2

y = x
y = f (x) a . x, a, f (x)
x. c; x a
h, f (x) f (a)
ch, f (a + h) f (a) + ch.
h f (a + h)
f (a) + ch, c f
a. f a f 0 (a).

y = x

: y = x 1
1=2.
,
? y = f (x).
f (a + h) f (a) + ch c = f 0 (a)
:

f 0 (a)

f (a + h) f (a)
:
h

a, . ,
128

f 0 (a) | ,
f (a + h) f (a)
h
h, .

f (a + h) f (a)
h,
-, f (a)
h
. ,
,
( ).

f (x) = x3 . a, ,
(a + h)3 a3


h
h . 3a2 + 3ah + h2 . ,
h 3a2 ,
f 0 (a) = 3a2 , f (x) = x3 .

y = x.


a, ,

a+h a
h .

a b, a + h a t; a + h
b + t; h

h = (a + h) a = ( a + h)2 ( a)2 = (b + t)2 b2 :


:

a+h a

t
1
=
:
2bt + b2
2b + t

h ,
t = a + h a
a+h a
,
1=2b =
h

= 1=2 a. , y = x a

1=2 a. a = 1 1=2, .
h

(b + t)2 b2

129

f (x)
R

f (a + h)
f (a)
O

'

P
a

f (a + h) f (a)
Q
x
a+h

. 23.1.
, . ,
.
y = f (x) , (a; f (a)) (a + h; f (a + h)) (. 23.1). ' |
, P QR
f (a + h) f (a)

= tg '. h , -

R(a + h; f (a + h)) P (a; f (a)), P R


P ,
f (a + h) f (a)
f (a). :

y = f (x) a
(a; f (a))
.
. ,
, | y = cos x
. , 5, ,
. ,
 ,  ,
cos(t +  ) cos t
(  )
. 
,
. 5,  130

sin t, y = cos x
t sin t, , : (cos x)0 = sin x.
, , , , (sin x)0 = cos x.
5 :
, , ,
. .
, 0. , ,
sin(0 + h) sin h

sin h

h . ,
h sin h h, , 1.
, , h 0 =2
sin h < h tg h > h. ,
sin h=h < 1, tg h > h (. . sin h= cos h > h)
, sin h=h > cos h. , sin h=h
cos h, h . ,
sin h=h h , . , 0
.
y = sin x
a. :
sin(a + h) sin a

2 sin h2 cos

a + h2


=


sin(h=2)
h
cos a +
:
h=2
2

h , h=2
. , , , cos a,
131

cos a. ,
sin x a cos a, :
(sin x)0 = cos x:
y = cos x , .
: , cos x =


= sin
+ x . a 2
:




sin
+
a
+
h

sin
+
a
cos(a + h) cos a
2
2
=
;

h ,

, + a, ,
2 


 
+ a . cos
+a =
, cos
2
2
= sin a, , y =
= cos x a sin a, :
(cos x)0 = sin x:
,
, . , 11, y = cos x
y = sin x 
; ,
2
y = cos x a
y = sin x 
a + (. 23.2). , ,
2
;

a + ,
2



a+

sin a. ,
2
, a.
cos

132

y = cos x
y = sin x
a+

. 23.2.
, a, , h:
sin(a + h) sin a + h cos a;

cos(a + h) cos a h sin a:

, , . .
, a = 0. sin h h, cos h 1. hp cos h , cos h = 1 sin2 h.

, 0 6 h 6 , sin h 6 h.
2
p
p
cos h = 1 sin2 h > 1 h2 > 1 h2

( | x > x 0 6 x 6 1). ,
1 cos h 6 h2 , cos h 1 h2 . sin h h,
sin h 6 h 6 tg h:
 1

sin h
h sin h 6 tg h sin h =
sin h = sin h
1 6
cos h
cos h
 1

6h
1
1 h2
( sin h
). ,

h 11h2 h

3
1
1 = 1h h2 . h 6 0;1, 1 h2 > 0;99,
1h2
1
cos

133

3
h 6 1;02, h sin h 6 1;02h , |h| 6 0;1 sin h h 1;02|h|3 .

1
1 2

sin(a + h) sin a + h cos a:


, ,
sin a + h cos a sin(a + h);
sin(a + h) :
sin a + h cos a sin(a + h) =
= sin a + h cos a sin a cos h sin h cos a =
= sin a(1 cos h) + cos a(h sin h) 6 h2 sin a + 1;02h3 cos a

( , 0 6 a 6 , sin a
2
cos a ;
).
h 6 0;1 1;02h3 < h2 ,
:

h2 sin a + 1;02h3 cos a 6 h2 sin a + h2 cos a 6 h2 + h2 = 2h2 :


, sin(a + h) 6 sin a + h cos a

0 6 h 6 0;1). ,
2h2 ( 0 6 a 6
2
h = 0;01, 0;0002,
sin(a + h) sin a + h cos a
.

, , | :
f | , h f (a + h) f (a) + hf 0 (a)
Mh2 M , h.
23.1. , cos(a + h) cos a h sin a 2h2
h. - h, 0 6 h 6 0;1 (
).

134

.
:

f (x)
g(x)

0

f 0 (x)g(x) g0 (x)f (x)


:
g(x)2

tg x = sin x= cos x, :
(tg x)0 =

23.2.

 sin x 0
cos x

(sin x)0 cos x (cos x)0 sin x


1
=
:
2
(cos x)
(cos x)2

, (ctg x)0 =

1
.
sin2 x

,
. , ,
y = arcsin x. arcsin(a + h) arcsin a
a.

arcsin a = b, arcsin(a + h) arcsin a = t; arcsin(a + h) = b + t,


h = (a + h) a = sin(b + t) sin b,
arcsin(a + h) arcsin a

sin(b + t) sin b

h , t ; , ,
b, coshb,

 i
1= cos b; b = arcsin a ; ,
2 2
q
p
p
cos b = 1 sin2 b = 1 sin2 (arcsin a) = 1 a2 ;

a 1=

(arcsin x)0 =
135

1 a2 . :

1
:
1 x2

23.3.

: ) (arccos x)0 =

) (arctg x)0 =

1
.
1 + x2

1
;
1 x2

, , ,
y = x. - ,

( y = x y = arcsin x y = x2
y = sin x ).

136

24.

19.
20.
21.
22.

10.

.
.
, .
-

,
. ,
. .
, cos x = 0 sin x = 1=3,
.
137

cos2

7 cos

+ 4 = sin2

.
3
3
3
sin2

24.1.

cos

,
3
.

3
sin2

cos2

x
3

. sin2
cos2

x
3

x
3

1 cos2

7 cos

x
3

x
3

+ 4 = 1 cos2

x
3

x
3

t, , , 2t2 7t +3 =
3
x
= 0. : t1 = 3, t2 = 1=2, cos = 3
3
x
cos = 1=2. ,
3
x
x

cos 6 1; , = + 2k ,
3
3
3
x =  + 6k (k Z).
:  + 6k (k Z).
,
.
1
sin x = 1.
24.2. sin 2x + 4 cos x
2
. sin 2x :
cos

1
sin x 1 = 0;
2
1
2 cos x(sin x + 2) (sin x + 2) = 0;
2

1
2 cos x
(sin x + 2) = 0;
2
1
1
2 cos x = 0 sin x+2 = 0, cos x = sin x =
2
2
1
= 2. x = arccos +
4
sin 2x + 4 cos x

138

+ 2n (n Z), ,
sin x 6 1.
1
: arccos
+ 2n (n Z).
4
.
,
:
cos 2 = 2 cos2 1;

cos 2 = 1 2 sin2 :

+ cos x + 2 = 0.
2
 x
x
= 1 2 sin2 , ,
. cos x = cos 2
2
2
x
sin t,
2
24.3.

2 sin

2t + 1 2t2 + 2 = 0

2t2 2t 3 = 0:

1 7
,
2

x
x 1+ 7
sin =
sin =
2
2
2

1 7
=
. ,
2

x
1 7
1+ 7
n
> 1;
= (1) arcsin
+ n
2
2
2
(n Z),

1 7
n
: (1) 2 arcsin
+ 2n (n Z).
2
24.1. : ) cos 2x 5 sin x 3 = 0;
x
) 2 cos x = 5 9 sin .
2
,
:

cos 3 = 4 cos3 3 cos ;

139

sin 3 = 3 sin 4 sin3 :

24.2.

) cos 3x 18 cos x + 10 = 0;
) 5 sin x = sin 3x;
) 8 cos 6x cos 3x cos 9x cos 3x = 0.
,
, |
. , u v

a0 un + a1 un1 v + a2 un2 v2 + : : : + an vn = 0;

( )

u v
( ). ,
(), u v
.
2:
sin2 x 4 sin x cos x + 3 cos2 x = 0.
. cos x. , , , , x,
. , cos2 x = 0,
cos x = 0; , :
sin2 x = 0. cos2 x sin2 x , cos2 x . ,
: tg2 x 4 tg x + 3 = 0.
tg x = t, , t,
x.
: (=4) + n; arctg 3 + n (n Z).
, cos2 x,
, sin2 x. cos2 x ,
, cos x . .
24.4.

24.5.

3 sin x cos x + 2 cos2 x = 0.


140

cos x(3 sin x + 2 cos x) = 0,


, :

"

cos x = 0;
3 sin x + 2 cos x = 0:

(1)
(2)

+ k , k Z;
2
(2) cos x (
, cos x = 0, (2) ,
sin x = 0, sin x cos x )
 2
2
+ n
3 tg x + 2 = 0, tg x = x = arctg
3
3
(n Z).
 2

:
+ n (n Z).
+ n; arctg
2
3
, (2), , |
sin x cos x,
.
, , ,
.
(1)

sin2 x, cos2 x, sin x cos x, sin 2x; cos 2x


(, - ) ,
,
sin 2x 2 sin x cos x, cos 2x cos2 x sin2 x, a a(cos2 x + sin2 x).
3x
3x
3x
= cos 3x + sin
cos .
2
2
2

3x
3x
3x 
= 2 sin
cos ,
. , sin 3x = sin 2
2
2
2
 3x 

3
x
3
x
3
x
3
x
cos 3x = cos 2
sin2
, 2 = 2 cos2
+ sin2
= cos2
.
2
2
2
2
2

24.6.

2 4;5 sin 3x + 5 cos2

141

:
2 cos2

3x
3x
3x
3x
3x
+ 2 sin2
4;5 2 sin
cos
+ 5 cos2
=
2
2
2
2
2
3x
3x
3x
3x
= cos2
sin2
+ sin
cos ;
2
2
2
2

, :
3 sin2

3x
3x
3x
3x
10 sin
cos
+ 6 cos2
= 0:
2
2
2
2

3x
3x
sin
cos .
2
2
.
2
5 7 2
:
arctg
+ n (n Z).
3
3
3

a sin x + b cos x = c, 20
:  sin x 
2 sin

x
2

cos , cos x | cos2 sin2 , c |


2
2
2

cos2

x
2

+ sin2

x
2

24.3.

10x2 13xy + 3y 2 = 0:
24.4.

10x4 7x2 (x2 + x + 1) + (x2 + x + 1)2 = 0:


24.5.

) 7 sin2 x 5 sin x cos x cos2 x = 0;


) sin2 x + 3 sin x cos x + 2 cos2 x = 1;
) sin x cos x = 1;
) 4 sin3 x 5 sin2 x cos x + sin x = cos3 x;
) 2 sin3 x + sin 3x + 3 sin2 x cos x + cos3 x = 0;
) 3(cos x sin x) = 1 + cos 2x sin 2x.
142

24.6.

a sin x + (a + 1) sin2

x
2

+ (a 1) cos2

x
2

=1

?
|
.
.
sin 3x = cos 5x.
. cos 5x
.


sin 3x sin 5x +
= 0:
2
24.7.

:
2 sin

3x + 5x + (=2)
3x 5x (=2)
cos
= 0;
2
2



2 sin

sin

x+



x+


4

cos 4x +


= 0 cos 4x +

4
, x +


4


4

= 0;

= 0. -

= n, x = + n, n Z.
4
4
 
 k
, 4x + = + k , x =
+ ,
4
2
16 4
k Z.

+ n,

k

+
(n; k Z).
16
4
24.8. sin 2x sin 6x = cos x cos 3x.
. :
:

1
1
(cos 4x cos 8x) = (cos 4x + cos 2x);
2
2
cos 4x cos 8x = cos 4x + cos 2x;
cos 2x + cos 8x = 0;
2 cos 5x cos 3x = 0;
143

cos 5x = 0 cos 3x = 0. .
=10 + n=5; =6 + n=3 (n Z).

24.7.

) cos 3x = cos 5x;


) sin x sin 3x + sin 4x sin 8x = 0;
) sin 3x sin 7x = 3 sin 2x;
) cos 5x + cos 6x + cos 7x = 0;
) cos 9x cos 7x + cos 3x cos x = 0;








) sin
+ x cos
4x = sin
+ 3x cos
6x .
6
3
4
4

( 20).
20 ,
a sin x +
+ b cos x a b
:
.

2=2.
24.9. sin x cos x =
. :

 1
1
sin x cos x = 2 sin x cos x =
2
2




= 2 sin sin x cos cos x :
4
4



, 2 cos x +
= 2=2,
4


= 1=2. .
cos x +
4
5
11
:
+ 2n;
+ 2k .
12
12
-,
x
x
cos sin .
2
2
24.8. :

) 2 sin x + 5 cos x = 29 sin 7x;


x  

) cos x + 3 sin x = sin

.
2
6
144

:
sin2 =

1 cos 2
;
2

cos2 =

1 + cos 2
:
2

cos 4x + 2 cos2 x = 2.
:

24.10.
.

1 + cos 2x
= 2;
2
cos 4x + 1 + cos 2x = 2;
cos(2 2x) + 1 + cos 2x = 2;
cos 4x + 2

2 cos2 2x + cos 2x 2 = 0:

.
1
17 1
:
arccos
+ n (n Z).
2
4

,
.
sin x + cos x = sin 2x.
sin x + cos x = t.

24.11.
.

t2 = (sin x + cos x)2 = sin2 x + cos2 x + 2 sin x cos x = 1 + sin 2x;


sin 2x =

t2 1.
,

5
1

, t = t2 1, t =
2

1 5
1+ 5
: sin x +cos x =
sin x +cos x =
.
2
2

( | ).
:
, , ,
1 + sin 2x = sin2 2x;
145

()

sin 2x = y
. , , . ,
sin x + cos x = sin 2x

()

()! , (), , , (). ( ) .


( , ,
), .
24.9.

) sin2

x
2

:
+ cos 2x = 1;

) sin 2x = cos4

) sin4 x + cos4 x = 7=8;

sin4 ;
2
2
2
2
) cos 3x + cos 4x + cos2 5x = 3=2;
3x
x
= sin2 2x sin2 4x;
) cos2 cos2
2
2




) sin2
+ x = sin x + sin2
x ;
8
8

x
3
3
) 2 + cos x + 3 sin x = 4 sin2 ;
2
2
4
) 2 sin x + 2 cos x + 1 = sin 2x + 4(sin3 x + cos3 x).
, - ,
. | .
, tg x

, x 6=
+ n n Z ( 2
, cos x 6= 0). ctg x
, x 6= n, n Z ( ,
146

sin x 6= 0). (

tg 2x, , 2x 6= + n; 2
, ,
0,
, , x:
!).
. . ,

1 + 33
cos x =
, 6
cos x + 1 6= 0, ,
x . , , 1
tg 2x = 1 tg 2x = ,
3
 n
x 6= +
,
4
2
tg 2x ; - x : , tg 2x,
tg 2x . , ; .
(cos x + 1) ctg x = sin 2x.
: x 6= k (k Z).
, :
24.12.

(cos x + 1) cos x
= sin 2x:
sin x
:
(cos x + 1) cos x = sin 2x sin x;

(cos x + 1) cos x = 2 sin2 x cos x;

(cos x + 1) cos x = 2(1 cos2 x) cos x:


cos x;
, : cos x = 0, cos x = 1 cos x = 1=2.
147

+ n (n Z); x
2
, sin x 6= 0. cos x = 1 ,
cos x = 1, sin x = 0. , cos x = 1=2

x = +2m; (
3
cos x = 1=2, sin x 6= 0).


2

+ n;

+ 2m (n; m Z).


3
24.10. :

2 3 cos 2x
1
3
) ctg x tg x =
;
)
+
= 4;
1 + cos 2x
cos x sin x
1
2
) 2 ctg x
=
;
) (sin 2x + sin 4x) tg x = 0;
cos x
sin 2x
1 cos x
sin x
cos x
)
= 2;
)
+
= 2.
sin(x=2)
1 + cos x 1 + sin x

, ,
,
.
, , , ,
, , - ,
. , ,
(,
).
3 sin x 2 cos x = 2
( sin x cos x
tg(x=2)). ,
24.13.

sin x =

2 tg(x=2)
;
1 + tg2 (x=2)

cos x =

1 tg2 (x=2)
:
1 + tg2 (x=2)

( )

x, |
x

=
+ k (k Z). x, ,
2
2
148

x
x 
. = + k , x =  + 2k (k Z);
2
2
, , x .
tg(x=2) = t sin x cos x
(). :
6t
1 t2

= 2:
1 + t2
1 + t2
, :

t = 2=3;

tg(x=2) = 2=3;

x = 2 arctg(2=3) + 2n (n Z):


x,
:  + 2k ; 2 arctg(2=3) + 2n (k; n Z).
x,
tg(x=2) ,
.

24.11.

sin
;
2
1 + cos
1 cos
) tg2 =
;
2
1 + cos
2 tg
) tg 2 =
;
1 tg2
1
.
) 1 + tg2 =
cos2

sin( + )
;
cos cos
1 cos
) tg =
;
2
sin
2 tg( =2)
) sin =
;
1 + tg2 ( =2)
1
)
= cos2 ;
1 + tg2
) tg + tg =

) tg

: 1) , ; 2) ,
,
; 3) ,
, .
3 sin x 2 cos x = 2,
, :
, sin(x=2) cos(x=2).

24.12.

149

24.13.

) 8 cos x + 6 sin x cos 2x 7 = 0;


) 5 sin 2x 5 cos 2x = tg x 5;



) 2(1 cos 2x) = 3 tg x;


) 3 tg x = tg
x .
3
, .
24.14.

:
(
cos(x + y ) = 1;
cos(x y ) = 1:

, , :
(
x + y = 2k
(k Z);
x y =  + 2n (n Z):

, :

y=


2

+  (k + n),

+  (k n).



: (x; y ) =
+  (k + n); +  (k n) (k; n Z).
2
2
|

:
(
x + y = 2k;
x y =  + 2k;
2

(x; y ) =
 

=
+ 2k ; . ,
2
2
  3 
,
;
.
2 2
cos(x + y ) 1, cos(x y ) 1, ,
x + y = 2k x y =  + 2n
k n.
150

, (x; y ) :

24.14.

) 24.14;
(
cos x = 0;
) cos x cos y = 0;
)
cos y = 0;
) cos x + cos y = 0.
:
(
sin x cos y = 1=2;
sin2 x = cos x cos y ;
)
sin y cos x = 1=2;
cos2 x = sin x sin y ;

24.15.

(
)

1
= sin y ;
sin x
)

cos x 1 = cos y ;
cos x

2 51
2

cos 6x + ( 5 1) ctg(9y ) =
;
4
)

ctg2 (9y ) + ( 5 1) cos 6x = 2 5 1 ;


4
(
2y ctg(x y ) = 3;
)
3y + 2 ctg(x y ) = 8:

sin x

25.

10.

6.

, , ,
. , ,
, | .
cos 3x
= 0.
25.1.
sin 2x
151

=2

=2

=6

=6

=6

11
3

=6

=6

=6

=6

11

=2

=6

=2

)
. 25.1.

, ,
(
cos 3x = 0;
sin 2x 6= 0;

3x =


2

+ k ;

2x 6= n

x =

x 6=


6

k

n
2

k

x,

(k; n Z):

+
, k | ,
6
3
n
, n | -
| ,
2
.

k

+
, k Z (. 25.1).
6
3
6 , . 25.1.
, 6 n, n . ,
, ,

x=

k

. 25.1 ,
+

6
3
k .
152

,
n

, . 25.1 (, 2
n

, ).
2
 k
, +
6
3
n
. ,

2
| , ,
. . 25.1, ,
, 
5
7
11
x: + 2n;
+ 2n;
+ 2n;
+ 2n.
6
6
6
6
, |
5

+ n
. : x = + n; x =
6
6
(n Z).

 k

x = +
;
6
3

x 6= n
2

k

n

: x =
+
=
, k 6= n, x |
6
3
2
. , k = 4
n = 3 ( 3=2).
cos(x=2)
= 0.
sin(x=3)
.
(
(
cos(x=2) = 0;
x =  + 2k;

(k; n Z).
sin(x=3) 6= 0
x 6= 3n

25.2.

, :
|  + 2k | 3n. , ,
. 25.2.
153

,
, ,
: , . , , , x =  . ?
, 3n,
. 25.2.
n Z, : ,
. 25.2, , , , 3n n: . 25.2  , 2 , 4 , 5
. .
, ,
2 : x x 2
x + 2. , 2
, 2
x.
cos(x=2)

= 0.
sin(x=3)
, , | , k
x =  + 2k . ,
n Z,  + 2k = 3n.
 , , :
k Z n Z, 1 + 2k = 3n?
, k n: k =
3n 1
=
; :
2

k=

3n 1
2n + n 1
=
=n+
2
2

n1
2

()

n1
| . k n | ,
2
n1
,
= m, n = 2m + 1 (m Z). (),
2
k = 3m + 1 (m Z). , :
154

k = 3m +1, m Z. k . , k 6= 3m +1,
m Z| , k 3
, 1. 3
0 2. ,
x =  +2k , , k
3 0 2, , , k = 3m
k = 3m + 2, m Z. k,
: x =  + 6m x = 5 + 6m.
, k , ; ,
.
cos(x=2)
= 0 ,
sin(x=3)
.
x = 6t. cos 3t

= 0.
sin 2t
2 t, ,
. t, x = 6t.
25.1.

sin 3x
= 0;
cos 6x
sin 4x
)
= 1;
cos 6x
) tg 5x = tg 3x.
)

25.2.

) sin 3x + cos 4x = 2;
) sin 4x + | sin 5x| = 2;
) sin

sin 4x
= 0;
cos 5x
cos 3x
)
= 1;
sin 2x
)

sin

) sin 3x cos 2x = 2;
) sin3 5x + sin4 7x = 2;

= 2.
3
4
). x sin 3x 6
6 1, cos 4x 6 1. , , sin 3x + cos 4x 6 2,
,
1.
155

25.3.

) sin 6x cos 8x = 1;
) cos 8x cos 3x = 1;
) cos

x
2

cos

x
5

) cos 4x cos 5x = 1;
x
x
) sin
cos = 1;
10
3

= 1.

). x | sin 6x| 6
6 1, | cos 8x| 6 1. , sin 6x cos 8x = 1
, 1 1.

) cos x + cos(x 2) = 2.
) a cos x + cos(ax) = 2
?
25.4.

: k Z n Z, 44k + 6 = 166n?
: ,
k n 166n 44k = 6.
( , , ,
). , .
, , |

(, ). , , 21k 24n =
= 8. 3, , 8 3 .
,
156

. , (k ; n) | 1 ,
3 ( 3 ), 3 . , .
:
ax+by = c ( a, b c) a
b d, c
d, .
,
. , .
ax + by = c
c a b
( , , a b
, ),
.
, ,
.
166n 44k = 6. , , 2: 83n 22k = 3.
,
| k , |
83n 3
: k =
. :
22

k=

83n 3
66n + 17n 3
17n 3
=
= 3n +
:
22
22
22

()

, , n,
17n 3

: () ,
22
1

157

17n 3
. ,
22
17n 3
?
t :
22
17n 3
= t, 17n 3 = 22t. , 22
, ,
. ,
c : , (
n), :

k |

22t + 3
17t + 5t + 3
5t + 3
=
=t+
:
()
17
17
17
5t + 3
() ,
.
17
5t + 3
= s, 5t + 3 = 17s. ,
s:
17
t s:

n=

2s 3
17s 3
= 3s +
:
5
5
2s 3
2s 3
v :
= v , 2s 3 = 5 v ,
, ,
5
5
5v + 3
v+3
v+3
s=
= 2v +
. , ,
u:
2
2
2
v+3
= u, v = 2u 3. .
2
v+3
, , v
2
, : v = 2u 3,
u | ! ( , , , v = 2u 3 v
). , ,
v u, s v , t
s, n t k n. :
2s 3
v+3
= 5u 6; t = 3s +
= 17u 21;
v = 2u 3; s = 2v +
2
5
5t + 3
17n 3
n = t+
= 22u 27; k = 3n +
= 83u 102. , 17
22
: k = 83u 102, n = 22u 27, u |

t=

158

. , :
k | . 44k +6 = 166n n Z
, k = 83u 102, u Z.

.


7k 19 = 5n?
25.5.

n,

: ) 17x + 19y = 1;
) 26x 78y = 143; *) 7x2 4y = 5.
25.6.

166n 44k =
= 6 n k
(t, s, v u). ax + by = c, a b | ,

. ,
a b .

25.7.

26.

11.

6.

, .
sin x > 1=2.
. , . |
, 1=2, P Q, . 26.1.

26.1.

159

. 26.1.


,
P Q. ,
(=6; 5=6) (=6
P , 5=6 | Q),

(=6 + 2k ; 5=6 + 2k ), k | :

x,

x + 2k (k Z) (. 26.2).

11=6 7=6

=6

=6

. 26.2.
:
(=6 + 2k ; 5=6 + 2k )

(k Z)

=6 + 2k < x < 5=6 + 2k.


sin x 6 1=3.

:
26.2.


P
P Q, . 26.3.
B
O - ,
,
2n. . 26.3.
- , 1
. , P arcsin .
3
, , , . ,
1
arcsin
3

1= 3

160

, P Q. O
, B |  , Q | ,
1
1
arcsin ,  arcsin . 3
3

P
Q
,
h
1
1i
 arcsin ; arcsin , sin x 6 1=3 3
3

 arcsin

i
1
1
+ 2k ; arcsin + 2k
3
3

(k Z):

, -,


2

+ 2k ; arcsin

i
1
+ 2k ;
3

 arcsin

i
1
3
+ 2k ;
+ 2k :
3
2

3
tg x > .
4
M
. , N
,
3
, . 26.4. P Q  3 
 
Q 4
P
; arctg
,
2  4

3
. 26.4.
MN | ;  + arctg .
2
4
 , , |
26.3.

 3

+ n; arctg
+ n
2
4

(n Z):

, . , sin x 6 1=3,
,
y = sin x 1=3
(. 26.5). .
161

arcsin 13

1
arcsin 3

 arcsin 13

 + arcsin 13

. 26.5.

,
:
. 26.3 .
. 26.5 .
26.1.

) cos x > 0;
x
) cos
6 0;
100

) sin x < 0;
) tg 2x < 0.

2
1
;
) sin x < ;
) sin 2x >
2
2

3
) tg x > 1;
) | tg x| >
.
3

) cos 100x > 0;

26.2.

26.3.

3
;
2

2
) cos 3x > ;
9

) | sin x| 6

10
;
10

) sin x > sin 1;


) cos x 6 sin 2;
26.5.

) | sin x| 6

1
) sin x < ;
4
) tg x > 5.
26.4.

) sin x 6 sin 7;
) tg x < ctg 10.

:
162

) cos x > cos 10;

) 2 sin2 x 3 cos x 1 > 0;


) cos 2x 2 sin x + 5 > 0;
) 1 2 cos
26.6.

x
2

) 9 cos 4x + 6 cos 2x + 5 < 0;


x
) 4 sin 3 cos x + 1 > 0;
2

< cos x.

) arccos x >

) arccos x < 2;

;
3
1
) arcsin x 6 ;
4

) arccos x <


6

.
26.4.

2 sin x + 1
2 cos

> 0.

2
,
.
: , ; , ,
,
. , ,
, ,
.
2 ,
4 . [0; 4 ]: 4 ,
, .
, [0; 4 ]
23
7 11 19
,
,

, |

6
6
6
6
2
10

. ,
3
3
(,
, ).
.

163

2 sin x + 1
2 cos

x
2

0;

 2 7 i
;
3 6

h 7 11 i
;
6
6

h 11 19 i
;
6
6

2 
3

h 19 10 
;
6
3

h 10 23 i
;
3
6

2 sin x + 1

2 cos

x
2

h 23
6

; 4

, , ,
4k ,
h
h
i h 19
7
11
10
2
: 4k ;
+ 4k ;
+ 4k ;
+ 4k ;
+ 4k ;
+
3
6
6
6
3
i h 23
i
+ 4k ;
+ 4k ; 4 + 4k (k Z).
6
26.7. 26.4 i h 19
i
h 7
11
10
+ 4k ;
+ 4k ;
+ 4k ;
+ 4k ;
:
6
6
6
3
h 23

14
+ 4k ;
+ 4k (k Z). ,
6
3
x.
26.8.

sin 3x
6 0;
sin 5x

) cos 2x > cos x +


6

164

3 sin x + 1
2 cos x + 1

< 1;

27.

27.1.

) sin x + cos x = cos 2x;


) sin2 x + cos2 3x = 1;
2
2
cos 3t cos t
)
+
= 0;
) sin6 x + cos6 x = sin 2x;
tg t
tg 3t
) ctg x + ctg 3x = tg 2x;
) tg 3x tg x = 4 sin x;
) 5 sin x + 12 cos x = 13 sin 3x;
) cos2 x cos4 x = sin2 x sin 3x 1;
) 3 ctg t 3 tg t + 4 sin 2t = 0;
) sin x cos x + 5 sin x cos x = 1;
3
) sin x(3
 x + 12 sin
 2x sinx 16 cos x) + 2 sin 4x = 0;
 sin 2x sin
) 2 cos 2x

+ 1 = cos

3
) sin 3x sin x + 1 = cos 2x;

x+

) cos 2x + 2 cos x + 7 = 2 sin

 7


3


+ x + 4 sin2

2
) 4(sin 4x sin 2x) = sin x(4 cos2 3x + 3);
)
sin 3x sin x + cos 2
x = 1;
) 3 sin x + 2 cos x = 3 + sin 2x;
) sin x + cos 4x + 2 sin 5x = 4.

x
2

) 5 cos x cos 2x + 2 sin x = 0;

) 1 4 sin x = 1 4 cos 2x;


p
) (1 + 2 cos x) sin(x + =4) = 0;
r
r
1
1
)
+ sin x =
+ sin 3x;
2
2
) 2 sin x sin 2x = 5 cos x + 4 sin 2x;

) 5 sin x cos 2x + 2 cos x = 0;


r
r
x
x
) cos 2x + sin = sin x + sin .
2
2

27.2.

a = b
165

a = b2 ;
b > 0;

a = b


a = b;
a>0

a = b;
b > 0:

:

x 1

) cos2 = 3 cos x + 1;
2 3
| cos x|
)
= cos 2x 1;
cos x
) 4| cos x| + 3 = 4 sin2 x;


1
1
= ;
) cos
x 2
 sin



) sin  8 cos x = cos  8 sin x ;


1
) cos( arcctg2 x) = ;
 13
 2 3
) sin
sin x =
.
9
2

27.3.

:

3 
(
tg x + ctg x = 2 sin y
;
4
)

3 
tg y + ctg y = 2 sin x +
;
4
(
cos 2x cos x = 0;

)

= 0;
2 sin2 x cos 2y
3
(
1
sin x cos y = ;
)
2
tg x ctg y = 1;
(
sin(x y ) = 2 cos x sin y ;
)
cos(2x + y ) + cos x cos y = 0;
(
4 sin x 2 sin y = 3;
)
2 cos x cos y = 0;

27.4.

166

1 + sin x sin y = cos x;


2 sin x ctg y + 1 = 0:

(p
)

27.5.

) cos 2x > sin x;


) cos 2x > cos x
sin x;
) 2 cos x(cos x 8 tg x) < 5;
) 4 sin x sin 2x sin 3x > sin 4x;
) (cos x cos 5x)(2 sin
x + 3 cos
x + 4) > 0;
1
| tg x 3| + 3
)
1>
.
cos2 x
ctg x
27.6.

1
) sin2 x + cos2 14x = sin x + cos 14x ;
2
) x2 + 2x sin(xy ) + 1 = 0;
) sin10 x + cos16 x = 1;

1
) sin2 x 2 sin x sin y 2 cos2 y + cos4 y + = 0;
4

) 2 3 sin 5x 3 sin x = cos 24x cos x + 2 cos 5x 6.


3
1
tg 6 .
5
3

27.7.

sin , sin 2 >

27.8.

27.9.

a -

3 cos x sin a sin x cos a 4 cos a = 3 3:


y = sin2 x 12 sin x cos x + 3 cos2 x + 1:

167


28.

17:

, . , ?
,
: . , , , i,
1. , ,
i .
i : i2 = 1 (
), i3 = (i2 ) i = (1) i = i; i4 = i3 i =
= (i) i = i2 = (1) = 1 . .
28.1.

i5 ? i6 ? i2003 ?

i .
1 i, 4i, 2 + 5i ..
,
; i2 1,
168

, ,
:

(2 + 5i) + (3 i) = 2 + 3 + 5i i = 5 + 4i;

(2 + 5i)(3 i) = 6 + 15i 2i 5i2 = 6 + 13i 5(1) = 11 + 13i:


28.2.

: )

3
3 + i ; ) (1 + i)20 .

i,
1,
.
,

2
2 i 2, (i 2)2 =

i 2 = 2.
, i 2 2; i 2
2.

: , i, , , | .
, x2 4x + 5 = 0 (
, i). x, .
28.3.

i ? ,
, i,
,
. .
1
.

2 + 3i
, ,
: 2 3i:
1
2 3i
2 3i
2
3
=
=
=
i:
2 + 3i
(2 + 3i)(2 3i)
4 (9)
13 13
28.4.

: )
169

7 11i
1
; ) .
3+i
i

, : |
i, . :
a + bi,
b | (, ) .
a + bi c + di ,
a = c b = d. , ,
i2 1.

, :
(a + bi) + (c + di) = (a + c) + (b + d)i;
(a + bi)(c + di) = (ac bd) + (ad + bc)i:
, :

a + bi
c + di

(a + bi)(c di)
=
(c + di)(c di)

ac + bd bc ad
+i 2
:
c2 + d2
c + d2

a + bi
,
c + di
, c + di , a + bi
28.5.

(
, ).

a + bi (a; b) (. 28.1). ,
a, ( )
a + bi, , b,
a + bi. , ,
.
, , (
170

3+2

i
i
1

. 28.1. .
, , , , | ). , , ,
: i . , |
, , , |
.
, z 2 = 1 ( ) , i i.

28.6.

z = x + iy . z 2 = x2 y 2 + i 2xy . ,
z = 1. ,
, :
(
x2 y2 = 1;
2xy = 0:
.

.
z 3 = 1
.
28.7.

;
.

28.8.

= 5 12i.

171

z2

, a + bi
z 2 = a + bi.
28.9.

28.9 , , ,
,
.
z = a + bi, abi.
,
. , z ,
z. , z z . ,
.
:
) (z ) = z ; ) (z + w) = z + w
; ) (zw) = z + w
.

28.10.

z w | ,
. , z w , z + w zw | .
28.11.

28.12. , , .
?

,
,
. ,
.
0 ( )
,
z = x + iy | OZ , (x; y).
,
z1 + z2 = z3 OZ1 + OZ2 = OZ3
(. 28.2). , |
.
172

z3 = z1 + z2

z2
z1
O

. 28.2. .

; .

29.

25:

. | .

( O)
z = a + bi
z |z | b
z . z |z |, a
O
.
,
. 29.1.

O. z = a+bi, , , |z | = a2 + b2
(. 29.1).
,
|z + w| 6 |z | + |w|.

29.1.

173

zw

|z |
=

z = a + bi

r sin ' r
'
r cos '

1 i
)

)
. 29.2.

z O. , ( , ), z (. 29.2).
.
z = a + bi, |z | = r, z ', , ,

a = r cos ';
b = r sin ':
, z = r cos ' + ir sin ' = r(cos ' + i sin ').
r(cos ' + i sin '), r > 0,
.

, ( ).
, , z =
= 1 i. , |z | = 2, . 29.2 ,
5=4:

5
5 
1 i = 2 cos
+ i sin
:
4
4
, ,  

3 
1 i 3=4: 1 i = 2 cos
+
4

3 
+ i sin
. , 4
, 2n,
174

n | . z
', z = |z |(cos ' + i sin ').
,

: ) i; ) 1;
) 3 + i; ) 3 i; ) (cos ' + i sin '); ) cos ' i sin '.

29.2.

29.3.

,
1
= cos ' i sin ':
cos ' + i sin '

z1 = r1 (cos '1 +
+ i sin '1 ) z2 = r2 (cos '2 + i sin '2 ). :

z1 z2 = r1 (cos '1 + i sin '1 )r2 (cos '2 + i sin '2 ) =


= r1 r2 (cos '1 + i sin '1 )(cos '2 + i sin '2 ) =
= r1 r2 (cos '1 cos '2 sin '1 sin '2 )+
+ i(sin '1 cos '2 + cos '1 sin '2 ) =
= r1 r2 (cos('1 + '2 ) + i sin('1 + '2 ))
( ).
, ,
:

r1 (cos '1 + i sin '1 )r2 (cos '2 + i sin '2 ) =


= r1 r2 (cos('1 + '2 ) + i sin('1 + '2 )):
:
,
.
| , , :
, .
175

, , .
17, , .
, , | , ,
, ,
, -,
!

,
, ,
.

|zw| = |z | |w|:

(1)

(1), .

29.4.

) , |z | =
(1).
29.5.

z z;

(1)
. , z = a1 + b1 i w = a2 + b2 i, ,
(1) , :
(a21 + b21 )(a22 + b22 ) = (a1 a2 b1 b2 )2 + (a1 b2 + b1 a2 )2 :

(2)

, .
29.6.

32858969712941053630927296788431704044342041015625 = 531 1325


.
29.7.

73734314159378042035384049570 =
= 2 5 13 29 37 41 53 61 73 89 97 101 113 137 149 157 173
.
176

2 = 12 + 12 ; 5 = 12 + 22 . . .

(2) , ,
:
(a21 + a22 + a23 + a24 )(b21 + b22 + b23 + b24 ) =

= (a1 b1 a2 b2 a3 b3 a4 b4 )2 + (a1 b2 + a2 b1 + a3 b4 a4 b3 )2 +

+ (a1 b3 + a3 b1 a2 b4 + a4 b2 )2 + (a1 b4 + a4 b1 + a2 b3 a3 b2 )2 :

29.8.

, : n 6= 2; 4; 8
n n
.

, , .
n, n , n,
n:
(r(cos ' + i sin '))n = rn (cos n' + i sin n'):
,

r = 1 :

(cos ' + i sin ')n = cos n' + i sin n':


.
,
cos n' sin n' cos ' sin '.
. n = 5, ,
:
(cos ' + i sin ')5 = (cos5 ' 10 cos3 ' sin2 ' + 5 cos ' sin4 ') +

+ i(5 cos4 ' sin ' 10 cos2 ' sin3 ' + sin5 ') =
= cos 5' + i sin 5':
177

, , :
cos 5' = cos5 ' 10 cos3 ' sin2 ' + 5 cos ' sin4 ';
sin 5' = 5 cos4 ' sin ' 10 cos2 ' sin3 ' + sin5 ':

n, (cos ' + i sin ')n ,


(a + b)n . , .
:

n(n 1) n2 2
(a + b)n = an + nan1 b +
a b +
12
n(n 1)(n 2) : : : 2 1 n1 n
n(n 1)(n 2) n3 3
+
a b + ::: +
a b +b :
123
1 2 : : : (n 1)
, ank bk
n(n 1) : : : (n k + 1)
:
1 2 ::: k
k , | k
, n.
,
| .
(a + b)n , , .
29.9.

n = 3; 4; 5.

)
) cos 6' sin 6'.

29.10.

n = 6.

, abn1 n.
29.11.

, ank bk ak bnk ( :
, a
b, ).
29.12.

178

| , ( 22). ,

cos + cos( + ) + cos( + 2 ) + : : : + cos( + n ):
a = cos + i sin , b = cos +
+ i sin . , , abk = cos( + k ) + i sin( + k ). ,

a + ab + ab2 + : : : + abn = (cos + cos( + ) + : : : + cos( + n )) +


+ i( sin + sin( + ) + : : : + sin( + n )):

:
1 bn+1
=
1b
1 cos(n + 1) i sin(n + 1)
= (cos + i sin )
:
1 cos i sin

a + ab + ab2 + : : : + abn = a

( , , ,
, ,
.)
(
, , (1 cos )+ i sin ).
cos +cos( + )+ : : : +cos( +
+ n ), sin + sin( + ) + : : : + sin( +
+ n ).
,
22.
29.13.

, ,
179


| .
, .
32,
, , , 32.
| 2.
, ,
. z , z 5 = 32.
z : z 5 = 32, |z 5 | = |z |5 = 32 ( ), |z | = 2 ( -,
|z | | ,
). z .
z : z = 2(cos ' + i sin ').
z 5 = 32(cos 5' + i sin 5'), 32(cos 5' + i sin 5') = 32,
cos 5' + i sin 5' = 1, , ,

(
cos 5' = 1;
sin 5' = 0:
, ,
', 5' , 5' = 2k ,
' = 2k=5 (k Z). , z 5 = 32 |
2(cos 2k=5 + i sin 2k=5), k Z.
: , 2 , ,
k = 0; 1; 2; 3; 4, z . , z 5 = 32 ,
, 32 :

z1 = 2(cos 0 + i sin 0);


z2 = 2(cos 2=5 + i sin 2=5);
z3 = 2(cos 4=5 + i sin 4=5);
z4 = 2(cos 6=5 + i sin 6=5);
z5 = 2(cos 8=5 + i sin 8=5):
180

z1 | 2, z2
z 5 = 32. z3
.
z1
32 z4
, ,
z5
(. 29.3).
. 29.3.
, 5,
, 32.
a 6= 0 n z n = a ( n a).
n
a n-
0.
29.14. :
) i; ) 6
1
.

) , n 1 | n 1.
*) z1 ; z2 ; : : : ; zn | n 1, k |
. ,

0; k n;
z1k + z2k + + znk =
n; k n.
29.15.

i
, ; ,
. ,
: i . , 181

, 18
. . .

30.

23.

,
| .
.. .

,
, ,
, , ,
. |
, 2z sin z , z | .
, ( ) : ,
. :
, , ,
, . ,

( , , ).
.
. a | ;
az z ?
, az z . z | , az | z ,

a; z = m=n, m n | ,
az = n am .
z | : i
i- ?!
.
182

, x , ax . ,
l y = ax x = 0, ,
23, x : ax = a0+x a0 + lx = 1 + lx. :
x , ax 1+ lx, l | y = ax

x = 0.

, 23, , x.
, , x. .
x | . n ax = a(x=n)n = (ax=n )n ; n , x=n ,
ax=n
1 + lx=n. ax=n , :

n
ax (1 + lx=n)n ;

l |

y = ax x = 0.

,
: , , n
ax=n 1+ lx=n , ax
(1 + lx=n)n ? , , ,
: n ax (1 + lx=n)n , , n
,
.
. 23 , f (a + h) f (a) +
hf 0 (a) Mh2 M ,
h. f (x) = ax , ,

183

ax=n 1 + lx=n Ml2 x2 =n2


M . , , Ml2 x2
c, , ax=n 1 + lx=n
c=n2 , c n .
n , : , n-
, 1
( ax=n 1 + lx=n),
n .
, ax (1 + lx=n)n n (c=n2 ) = c=n, n, ,
ax
.

az z .
,
x. z az (1 + lz=n)n
n. , az , , az | ,
(1 + lz=n)n n (- , (1 + lz=n)n
n, ). , l
y = ax .
, | . l. , , l
1. ,
: e;
, e | , ,
, y = ex
.
,
0 a e.

30.1.

y = ax

e 2;718. , :

z n
ez 1 +
n.
n

184

z e, z .
ez
z =n 1,

1
1
e = e : e 1 +
.

,

ez+w = ez ew z w.
,
ez z , . , ,
eix , x | .
, n, eix (1+ix=n)n . ,
n, ,
n x=n ,
sin(x=n) x=n, cos(x=n) 1. (1 + ix=n)n
cos(x=n) + i sin(x=n), , n, :


x n
ix n  x
= cos x + i sin x:
cos + i sin
1+

, n
(1 + ix=n)n cos x + i sin x. , n
.
, sin(x=n) x=n, cos(x=n) 1
, 23, (x=n)2 ( n); , ,

x
x
+ i sin
n
n
( ) c=n2 , c n.
n
n ( ) c=n,
n.
1+

ix
n

cos

185

, , (1+ ix=n)n
n, | cos x + i sin x. , eix . ,

eix = cos x + i sin x:


| , .
, .
,
a + bi:

ea+bi = ea ebi = ea (cos b + i sin b):

( )

() ez +w = ez ew
z w.

30.2.

30.3.

: ) ei=2 ; ) ei .

30.4. z , ez = 1.

, e2i = cos 2i + i sin 2i = 1.


, z :

ez+2i = ez e2i = ez :
, 2i | f (z ) = ez . , ,
, .
, f (z ) = ez
2in n ( 2i -
).
30.5.

, |
, | ( 19).
,
.
186

, | , x x:

eix = cos x + i sin x;


eix = cos x i sin x
( , cos(x) = cos x, sin(x) = sin x).
, eix + eix =
= 2 cos x, eix eix = 2i sin x, :
cos x =

eix + eix
2

sin x =

eix eix
:
2i

,
, , , .
, , .
, , . ,
, x . ,
, . : z | , :
cos z =

eiz + eiz
2

sin z =

eiz eiz
:
2i

,
, , z .
30.6.

sin i cos i.

, eiz = cos z + i sin z


z .

30.7.

187

,
eb + eb
eb eb
cos(a + bi) =
cos a + i
sin a:
2
2
30.9. ) , sin z = 0 z = n, n | ( ).
) cos z = 0.
) 10.
30.8.

, z | sin z | 6 1?
30.10.

30.11.

) cos(z + 2 ) = cos z ;
) cos(z ) = cos z ;
30.12.

) sin(z + 2 ) = sin z ;
) sin(z ) = sin z .

,
cos2 z + sin2 z = 1;
cos(z + w) = cos z cos w sin z sin w;
sin(z + w) = sin z cos w + cos z sin w:

,
4, , ( ,
| . 30.11).

.
sin z = 2
( | ).

30.13.

30.14.

, sin z = a cos z = a (, ) a.

30.15.

188

sin 10 0;17, sin 30 = 0;5, sin 60 0;87.


10 , 30 60 0;17, 0;52 1;05. 30 60
4% 21% ; 10
.
2.1. :
.
2.2. sin < tg .
p
1 tg2 .
2.3. tg = sin =

2.4. tg 10 0;18, tg 30 0;58, tg 60 1;73.


10 , 30 60 1%,
10% 65% .

3.4. ) 2a cos ; ) a sin ; ) a sin 2 , < 45 , a sin(180

2 ), > 45 ( , ,
a sin 2 ).

5 + 1)=4.
3.5. (
p

3.6. 2 sin(36 ) =
10 2 5=2.

3.7. cos 25 = sin 65 0;91.


0

4.1. ) 6 ) 6 .
0
4.3. 0;012 , 43 .
4.4. 1850 .
4.6. . =3000 1=1000 (
,  3, ).
: 15%, , ,

.
5.1. ) 90 . ) .
5.2. 12 , .
, , , 4 .
5.4. ) cos(=2) = 0; sin(=2) = 1.
1.2.

189

5.6. ) 30 ; ) a ; ) .
6.1. , 4
.
6.3. ) ; ) .
6.4. .
6.5. 214 .
6.6. .

6.11. (1=2;
3
=
2),
(

1
=
2;
3
=
2),
(

1;
0),
(

1
=
2;

3=2),

(1=2; 3=2).
p
p

6.12. ((
5 1)=4; 10 + 2 5=4), ((1 + 5)=4; 10 2 5=4),
p
p

((1 + 5)=4; 10 2 5=4), (( 5 1)=4; 10 + 2 5=4).


6.13. cos 1
(
) , sin 0, 100%
|
.
6.14. ) (t sin t; 1 cos t).
6.16. ) 10 .

2=2
7.3. )
2=2; )
2=2.
7.5. cos x = 10=10; sin x = 3
10=10.
7.6. 13=5.
2
2
7.8. ) 2; ) 2(tg + ctg ); ) 2= sin .
8.1. ) 2=3; ) 4 ; ) 2; ) 200 .
8.2. ) 100 ; ) 1=50.
8.6. : 2 8 3 5 = 1.
8.7. : . 22, ,
f (x) = sin x, g (x) =
2x
sin x. , , ,
= sin
3
.
9.2. ) cos x; ) sin x; ) ctg x; ) sin x.

9.3. )
3=2; ) 0; ) 1; ) 3=2; ) 2=2.
9.4. ) tg(10 3 ); ) cos(114 36 ); ) sin(=7).
9.5. ) ; ) .

190

) (a; b). ) (a; b). ) (b; a).


n  + n ; n Z; ) ; )   +
10.2. ) (1)
12
2
8
3
 3
+ n; n Z; )
+ n; n Z.
6
8

1 5
n
10.3. ) (1) arcsin
+ n; n Z; ) ;
2
 2
) (1)n arcsin
+ n n Z (: sin x = t);
3
2 5
+ n; n Z (: cos2 x
) (1)n arcsin
3
1 sin2 x); ) arctg 3 + n; n Z.
10.4. ) 1=2; ) ; ) 3=2.
10.6. ) : sin(arcsin x) = x

, . ) : | 2 .
9
11.
10.7. ) 2=5; ) 3=10; )
2


10.8. ) 1 6 x 6 1. ) x > 0. )
6 x 6 . ) 1 6 x 6 1.
2
2

13=13. ) 1=3. ) 2 2=3.


10.9. ) 2
10.10. ) 10.
11.1. y =  x.

11.2. (0;
3=2), (5=6; 0).
11.7. ) sin(11;2 ) < cos(6;4 ); ) sin 7 < cos 7;
11.8. sin 5 < cos 4 < cos 2 < sin 3 < sin 1 < cos 6.
12.1. , x = =4.
12.2. y = =2 x.
12.3. ) tg(13=11) < tg 3;3 .
12.4. tg 5 < tg 2 < tg 3 < tg 4 < tg 1.
12.7. : .
14.1. : ?
14.2. : a b, ;
a, b .
14.5. : ABM
, .
9.6.

191

15.1. : .
p
15.4. ) r =
(p a)(p b)(p c)=p.

14=5.
15.7. 6
15.10. arccos(43=48), arccos(29=36), arccos(11=24).
2
16.2. 2R sin sin sin .

16.4. a
10=4.
16.5. a
21=6.
16.6. : .




2
16.7. R
sin +sin
cos

cos

( , ,
2
2
2
2
!).
p
2
16.8. R (sin + sin 2 )
4 sin2 3 (sin 2 sin )2 .
a cos 2
.
16.9.
sin(
+ )
m2 + n2 + 2mn cos
16.10.
.
sin
17.1. (4; 12).

17.3. ) (1; 1); ) (


2; 0).
17.4. 19 ( !).
36
50
17.10. x =
,y= .
11
11
17.11. ) 400=3 133;9 ; ) arctg(4=3) ;
320=3 106;7 .
17.12. | 15 ;

3 3=2 2;6 .
19.4. ) 1=2.

3)=10; )
19.5. ) (3 + 4

=4.

19.8. 4a=(
2 + 6), 2a 2=( 2 + 6).
19.9. 22
5=5.
19.12. (x cos ' + y sin '; y cos ' x sin ').

20.2. [ 5;
5].


20.3. )
+ (1)n + n; n Z.
4
4
2
21.2. ) m 1.
21.4. ) 1=8; ) 1=8.

192

) 6=3; ) 6=4; ) 0 6 a < 2 arcsin( 6=4).


cos(11h=2) cos(x + 5h)
sin 50x sin(101x=2)
22.7. )
; )
.
cos(h=2)
cos(x=2)
23.1. , , 0 6 h 6 0;1.

9 33
n
24.1. ) (1) 2 arcsin
+ 2n; n Z.
8

24.2. )
+ 2n; n Z. ) n; n Z.
3
24.3. , y = x y =
= 10x=3.

1 5 1 17
;
.
24.4.
2
8

5 53

24.5. ) arctg
+ n; n Z. )  +2n; +2k; n; k Z.
14
2

) + n; n Z.
4
24.6. a > 0.
21.6.

24.7.

n;

k

; n; k Z (
n

x = n; . 25); ) ; n Z; ) +

n 
+
;
2

12

k
7

; n; k Z.

24

1 33
n
24.8. )
+ (1) arcsin
+ 2n; n Z.
3
 3 8


24.9. ) 2n; arccos
+2k; n; k Z; ) + n; (1)n +
4
2
6
n 2k  2m
2
4
+ k; n; k Z; )
;
; +
; n; k; m Z; ) + n; +
2
7 5
5
3
3
+ 2k; n; k Z.
 n 

24.10. )
+
; + k; n; k Z; ) (1)n + n; n Z;
4
2 6
6
)  + 4n; n Z.
24.11. (), (), () (),
(), | ().


24.13. ) 2n;
+ 2k; n; k Z; ) n; arctg(5 34) +
2
 1


+ k; n; k Z; ) n; + k; + m; n; k; m Z; ) arctg
3
3
6
6

193


1 1p

4 + 14 3 + n; n Z.
6 6

9
13
17
n
; n Z; ) + 2n; + 2k;
+ 2m;
+
25.1. )
3
10
10
10
10
+ 2l; n; k; m; l Z.

+ 2n; n Z; ) ; ) .
25.2. )
2
3
25.3. )
+ n; n Z; ) 15 + 60n; n Z.
4
25.4. ) 0; ) a .
25.5. k = 2 + 5t; t Z.
25.6. ) x = 10 + 19t; y = 9 17t; t Z; ) ;
) h.
i
  n n 


26.1. )
; n Z.
+ 2n; + 2n ; n Z; ) +
;
2
4
2 2 i
h 2
i
h
3


+ n;
+ n ; n Z; ) + n; + n ; n Z;
26.2. )
3
3
h
8
8
)
+ n; + n ; n Z.
4

2
1
1
26.3. )
 arcsin + 2n; arcsin + 2n ; n Z;
4
4
 1
2 2n 1
2 2n 
) arccos +
; n Z;
; arccos +
3
9
3 3
9
3

h
i
10
10
+ n; arcsin
+ n ; n Z.
) arcsin
10
10
26.4. ) ( 1 + 2n; 1 + 2n); n Z; ) [3 7 + 2n; 7 +
+ 2n]; n Z; ) (10 + 2n; 8 10 + 2n); n Z.

h
i
3 + 17
3 + 17
26.5. ) arccos
+ 2n; 2 arccos
+ 2n ,
4
4
n Z.
h
h
 3 i
1i
1i
26.6. ) 1;
; ) (cos 2; 1]; ) 1; sin ; )
;1 .
4  h 3
 2 
i  2
3
2
4 
26.8. )
+ n; + n ;
+ n;
+ n ;
+ n;
,
3
5
5 
3
5
 25
2
4
2
n Z; )
+ 2n; arctg +  + 2n ;
+ 2n; arctg +
3
 3
h 3
i 3h 23
11
35
+ 2 + 2n ; n Z; )
+ 2n;
+ 2n ;
+ 2n;
+
6
18
18
18
i
+ 2n ; n Z.

28.1.

i5 = i, i6 = 1, i1999 = i.
194


) ( 3 + i)3 = 8i.
28.3. 2 i.
28.4. ) 8 10i; ) i.

1
3 1
3
28.7. 1;
+i
; i .
2
2
2
2
28.8. (3 2i).





29.2. ) cos
+ i sin ; ) 2 cos + i sin
; ) cos(' +  ) +
2
2
6
6
+ i sin(' +  ).
6
6
5
4 2
3 3
2 4
5
6
29.10. ) (a + b) = a +6a b +15a b +20a b +15a b +6ab + b ;
2
4
6
) cos 6' = cos6 ' 15 cos4 ' sin ' +15 cos2 ' sin ' sin '. sin 6' =
= 6 cos5 ' sin ' 20 cos3 ' sin3 ' + 6 cos ' sin5 '.
30.4. ) i + 2in; n Z.

30.9. )
+ n; n Z.
2
30.10. .
28.2.

195


159

174
50
53
48
135
52
136
178
74{76
109
81{99, 104, 107{110,
120, 123
90
93
83, 93
87
86
90
82
96{99
98
96
96
88
89
90
91

92
77
90
73
111
169,
170
175

13, 44
159

174

184, 186

170
169, 170
175
180{181
173
170
170
172
172
174
169
175

196

93
83, 93

180{181
30

57{58
33

15
187
20, 133{134
23, 29
13
38
25{26, 132
44
69, 97
30
64
44
135

26{29
71
16
173
122
177{178
87
32
37

186
37
38
38
37
,
:
73


72

73
182{184
113,
115

112
90

118, 119

119
120
,

123, 179
42
43
128, 129

135, 136
130
130
135
35
90
121
96
82

9
10
121
30
17

57

15

197

187
18, 31, 133{134
44
23, 29
8
38
132
79

150{151, 166
, .

88
89
90
170
172
100, 101

172

115

32
63
33

15
18
44
29
11
115
135
121

97
77
121
79

121
69

174

159{164
162
163
159


146{149
47, 48, 51{53
cos x = a 51
ctg x = a 53
sin x = a 48
tg x = a 52
61, 63
26{29
112
16
17

91
92
169
175
116

156{159
140, 141

106
107
73

139, 141
177{178
186

198


111
13, 44
113, 115
112
42
43

35
121
100, 101
112
116
e 184
186

199

, ,



01335 24.03.2000 .
01.10.2003.
60 90 1=16. . . . 12,5.

119002, , ., 11
. 241{0500
www.mccme.ru
: 241{7285, biblio@mccme.ru


125252, . , . , 15

You might also like