1.0 PENDAHULUAN 1.

1 Pengenalan

Tatabahasa merupakan salah satu daripada cabang ilmu yang mempelajari dan mengkaji mengenai bahasa. Tatabahasa juga merupakan bidang ilmu yang mempelajari kaedah-kaedah yang mengatur penggunaan bahasa. Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat (2006), tatabahasa didefinisikan sebagai pengetahuan atau pembelajaran tentang pembentukan dan proses pembinaan ayat seperti penyusunan kata dalam ayat dan penggolongan kata dalam sesuatu ayat. Ilmu ketatabahasaan sangat penting dalam mana-mana bahasa yang terdapat di dunia kerana ilmu ini mampu menjadikan bahasa itu menjadi lebih mantap dan dominan mengikut peredaran zaman.

Tinjauan terhadap bidang tatabahasa ini kebiasaannya dilakukan dari dua segi. Segi pertama merupakan proses perkataan yang dibentuk daripada bunyi-bunyi bahasa. Segi kedua ialah perkataan yang disusun menjadi satu ayat lengkap. Dalam kajian ilmu linguistik, proses perkataan yang dibentuk daripada bunyi-bunyi bahasa dikenali sebagai bidang morfolgi. Manakala, perkataan yang disusun menjadi satu ayat lengkap dikenali sebagai bidang sintaksis.

Menurut Abdullah Hassan (2006), morfologi merupakan satu bidang ilmu yang mengkaji bentuk perkataan. Dalam bidang kajian ini, para ahli bahasa amat menitikberatkan dua unsur yang terdapat dalam bidang ini, iaitu morfem dan kata.

Menurut Nik Safiah Karim et al. (1997), sintaksis didefinisikan sebagai satu cabang ilmu bahasa yang mengkaji bentuk, struktur, dan binaan ayat. Sintaksis bukan sahaja mengkaji ayat, tetapi hukum-hukum yang menentukan bagaimana ayat disusun.

2.0 FRASA 2.1 Definisi Frasa

Asmah Hj. Omar (1982), menerangkan dalam tatatingkat nahu atau tatabahasa, frasa menduduki setingkat lebih tinggi daripada kata dan setingkat lebih rendah daripada klausa.

KLAUSA

FRASA

KATA

MORFEM Rajah 1.1: Tingkatan Nahu

Pendefinisian frasa mestilah bergantung kepada teori yang mendasari hujah. Dalam konteks ini, frasa ialah suatu unit tatabahasa dalam tatatingkat atau tetingkat sintaksis sesuatu bahasa. Frasa juga merupakan satu komponen atau tunjang terpenting dalam bidang sintaksis. Selain itu, frasa juga memainkan peranan atau fungsi-fungsi tertentu dalam binaan sesuatu ayat.

Merujuk kepada Azhar Bahari (2009), frasa berpotensi untuk berkembang dan diperluas. Frasa boleh juga terdiri daripada satu perkataan dan dapat dikembangkan menjadi unit yang mengandungi dua perkataan atau lebih. Lihat rajah di bawah:

Frasa Nama Kucing Seekor kucing Seekor kucing jantan Seekor anak kucing jantan

Melalui seorang Tokoh Pejuang Bahasa Melayu Sepanjang Zaman, Asraf (2008) dalam buah fikiran beliau, Petunjuk Tatabahasa Bahasa Melayu, frasa merupakan sepatah kata atau lebih daripada sepatah kata yang berfungsi sebagai subjek dan predikat serta menjadi objek dalam sesuatu ayat. Dalam tatabahasa bahasa Melayu, terdapat empat jenis frasa lazim, iaitu Frasa Nama (FN), Frasa Kerja (FK), Frasa Adjektif (FA) dan Frasa Sendi Nama (FSN). Melalui Asraf juga, sesebuah ayat semestinya mempunyai subjek dan predikat. Lihat rajah di bawah:

Ayah seorang guru.

Subjek Ayah

Predikat Seorang guru

Habibah dan Hasnah (2010) mentakrifkan frasa sebagai satu unit yang terdiri daripada satu susunan lengkap yang mempunyai sekurang-kurangnya dua perkataan, ataupun satu perkataan yang boleh diperluas menjadi dua perkataan dan lebih.

Frasa Kucing Seekor kucing Seekor anak kucing Seekor anak kucing jantan

Seekor

anak

kucing
Frasa Frasa

jantan

Frasa

Rajah 1.2: Binaan Frasa

Abdullah Hassan (2008), dalam catatan beliau yang berbunyi, Tatabahasa Pedagogi Untuk Sekolah Menengah, frasa ialah satu unsur yang menjadi sebahagian daripada ayat. Beliau juga berpendapat bahawa frasa terdiri daripada satu perkataan ataupun satu kumpulan perkataan yang digabungjalinkan mengikut rumus tatabahasa bahasa Melayu bagi membawa sesuatu makna. Dalam hal ini, dapat kita lihat bahawa, frasa boleh bertindak sebagai pelengkap dalam sesuatu ayat yang boleh membawa sesuatu makna sama ada ayat itu pendek mahupun panjang.

Dalam catatan Nik Safiah Karim (2008), frasa ialah unit yang boleh terdiri daripada satu susunan yang mengandungi sekurang-kurangnya dua patah perkataan ataupun satu perkataan serta berpotensi untuk diperluas menjadi dua perkataan dan lebih.

Abdullah Hassan dan Ainon Mohd (1994) menyebut bahawa dalam bahasa Melayu, satu perkataan boleh membentuk frasa. Biasanya, terdapat dua perkataan ataupun lebih dalam frasa serta boleh membentuk ayat.

Ong Ching Guan (2009) pula berpendapat dalam bukunya, Kuasai Struktur Ayat Dalam Bahasa Melayu, menyebut frasa sebagai satu binaan yang tidak terpisah antara satu dengan yang lain bagi sesuatu kata atau kata-kata yang boleh membina ayat.

Merujuk Sulaiman Masri (2006), frasa merupakan kumpulan perkataan yang membentuk unit ayat. Satu daripada perkataan boleh menjadi satu frasa apabila dapat berfungsi sendiri dan menduduki fungsi binaan ayat.

Tuntasnya, melalui definisi beberapa tokoh linguistik, dapat saya simpulkan bahawa frasa merupakan satu unit kata yang berpotensi untuk dikembangkan atau diperluas menjadi dua atau lebih perkataan yang mendatangkan makna.

2.2 Jenis Frasa 2.2.1 Pengenalan

Nama jenis frasa ditentukan oleh nama-nama perkataan yang menjadi inti frasa. Sekiranya perkataan yang menjadi inti frasa itu kata nama, maka frasa itu disebut sebagai frasa nama. Sekiranya perkataan yang menjadi inti frasa itu kata kerja, maka frasa itu disebut sebagai frasa kerja. Sekiranya perkataan yang menjadi inti frasa itu terdiri daripada kata adjektif, maka frasa itu dikenali sebagai frasa adjektif. Sekiranya perkataan yang menjadi inti frasa itu terdiri daripada kata sendi, maka frasa itu disebut sebagai frasa sendi. Frasa

Frasa Nama

Frasa Kerja

Frasa Adjektif

Frasa Sendi

Rajah 1.3: Jenis-jenis Frasa Bahasa Melayu

Binaan ayat dasar dalam bahasa Melayu terdiri daripada konstituen utama iaitu subjek dan predikat. Dalam Kamus Dewan Edisi Keempat (2006), konstituen ialah unsur bahasa yang merupakan satu juzuk atau bahagian daripada satuan bahasa yang lebih besar dalam pembinaan sesuatu ayat. Unsur-unsur yang membentuk dua konstituen utama atau pola utama dalam pembinaan ayat-ayat dasar bahasa Melayu seperti berikut:

FN + FN FN + FK FN + FA FN + FSN

Rajah 1.4: Konstituen Utama Ayat Dasar Bahasa Melayu 5

Contoh:

SUBJEK Ali Cikgu Anuar Ibu Dia

PREDIKAT pelajar mengajar saya baik dari Pahang

POLA AYAT FN + FN FN + FK FN + FA FN + FSN

Rajah 1.5: Subjek dan Predikat

2.3 Frasa Nama 2.3.1 Pengenalan

Frasa nama (FN) ialah binaan yang boleh terdiri daripada satu perkataan atau beberapa perkataan yang boleh berfungsi sebagai satu konstituen dalam binaan ayat. Dalam binaan ayat bahasa Melayu, terdiri daripada dua konstituen, iaitu subjek dan predikat. Unsur-unsur yang membentuk dua konstituen utama ayat-ayat dasar bahasa Melayu terdiri daripada:

FN + FN FN + FK FN + FA FN + FSN

Rajah 1.6: Konstituen Utama Ayat Dasar Bahasa Melayu

Dalam pola ayat dasar atau konstituen di atas, frasa nama berfungsi sebagai subjek. Frasa nama hanya berfungsi sebagai predikat dalam konstituen FN + FN. Hal ini boleh dilihat berdasarkan contoh di bawah:

Subjek Frasa Nama Ibu Ibu budak itu Ibu budak itu Kuala Lumpur Bandaraya Kuala Lumpur

Predikat Frasa Nama doktor. doktor. doktor gigi. ibu negara Malaysia. ibu negara Malaysia.

Berdasarkan ayat-ayat di atas, jelas dilihat bahawa frasa nama boleh terdiri daripada satu perkataan sahaja walaupun ataupun beberapa perkataan yang terdiri daripada kata nama.

Perkataan-perkataan yang boleh hadir dalam frasa nama daripada jenis perkataan-perkataan seperti berikut:

Gelaran Ganti Nama Ganti Nama Penunjuk

Nama Khas

Frasa Nama

Kata Tanya

Nama Am

Kata Arah

Penjodoh Bilangan

Kata Bilangan

Rajah 1.7: Jenis Perkataan-perkataan Nama.

2.3.2 Fungsi Frasa Nama

Dalam bahasa Melayu, terdapat lima fungsi frasa nama. Fungsi-fungsi bergantung kepada kedudukannya dalam sesuatu ayat. Fungsi frasa nama ialah:

Subjek

Predikat

Objek dalam frasa kerja

Pelengkap dalam frasa kerja

Kata nama dalam frasa sendi

Rajah 1.8: Fungsi-fungsi Frasa Nama.

Dalam semua konstituen bahasa Melayu, frasa nama bertindak sebagai subjek. Hal ini boleh dilihat melalui perkataan yang dicondongkan berdasarkan contoh di bawah:

Subjek Anisah Rahman Air

Predikat bekerja sebagai akauntan di Bank Negara Malaysia. dilantik sebagai Ketua Pelajar Sekolah Dato Abdul Razak. dalam bendang berkocak bagaikan dilantar batu ke dalamnya.

Selain bertindak sebagai subjek dalam ayat, frasa nama juga berfungsi sebagai predikat. Frasa nama yang bertindak sebagai predikat, merupakan frasa nama yang mempunyai pola ayat jenis FN + FN. Hal tersebut dapat dilihat melalui perkataan yang dicondongkan berdasarkan contoh di bawah:

Subjek Muhyiddin Yasin Dia Malaysia

Predikat Timbalan Perdana Menteri Malaysia guru sekolah agama. negara yang aman damai.

Frasa nama juga boleh berfungsi sebagai objek dalam frasa kerja. Hal ini boleh dilihat melalui perkataan yang dicondongkan berdasarkan contoh di bawah:

Subjek Ayah Emak Syafiq

Frasa Kerja + Objek memangkas dahan-dahan pokok yang rendang. menyiang ikan yang dibeli di pasar pagi tadi. menaiki bas ke sekolah pada setiap hari.

Selain itu, frasa nama turut berfungsi sebagai pelengkap kepada frasa kerja. Dalam hal ini, frasa nama menjadi pelengkap kepada frasa kerja tak transitif sahaja. Hal ini boleh dirujuk melalui perkataan yang dicondongkan berdasarkan contoh di bawah:

Subjek Bukit-bukau Abang Mangsa menjadi rata.

Predikat + Pelengkap

menjadi pegawai di kementerian. kekejaman Zionis hanya berumahkan khemah sahaja.

Akhir sekali, frasa nama juga dapat menjadi unsur dalam frasa sendi nama. Hal ini dapat dilihat melalui contoh berikut:

Subjek Ayah Emak Syafiq dirawat di hospital. membeli ikan di pasar.

Frasa Kerja + Objek

menaiki bas ke sekolah.

Kesimpulannya, frasa nama juga mempunyai lima fungsi yang saling melengkapi dalam sesuatu binaan ayat. Frasa nama berfungsi sebagai menjadi subjek, menjadi predikat, menjadi objek dalam frasa kerja, menjadi pelngkap dalam frasa kerja dan menjadi kata nama dalam frasa sendi nama. Frasa nama juga bukan sahaja menjadi subjek dan predikat dalam sesuatu ayat, malahan mempunyai fungsi lain dalam sesuatu ayat yang dibina dengan menggunakan pola ayat dasar yang betul. 10

2.3.3 Binaan Frasa Nama

Binaan frasa nama boleh terbentuk daripada satu perkataan sahaja ataupun deretan perkataan. Merujuk kepada Habibah dan Hasnah (2010), jika frasa nama dibentuk oleh sederetan perkataan, terdapat dua jenis hubungan antara perkataan-perkataan itu terdiri daripada satu perkataan yang merupakan inti bagi seluruh frasa nama itu, sementara perkataan lain merupakan penerang. Jenis kedua ialah mempunyai dua unsur inti di dalamnya. Hal ini turut disebut dalam Tatabahasa Dewan. Oleh itu, binaan frasa nama adalah terdiri daripada:

Inti + Penerang Inti + Inti

Rajah 1.9: Binaan Frasa Nama Bahasa Melayu

Abdullah Hassan dan Ainon Mohd (1994), mendefinisikan inti sebagai unsur yang diberi penumpuan makna dan mewakili seluruh frasa itu dari segi makna, sementara penerang merupakan unsur yang menerangkan makna dalam inti itu. Misalnya, dalam frasa nama bapa lelaki itu intinya ialah bapa, sementara lelaki dan itu merupakan penerang-penerang yang menerangkan bapa. Berikut merupakan contoh-contoh frasa nama yang mempunyai unsur inti + penerang dan inti + inti:

Frasa Nama Inti Guru Abang Kelakuan Encik Mohamad Penerang Bahasa Melayu itu budak perempuan itu baik pensyarah

Predikat sungguh mesra. sungguh kacak. selalu mendapat pujian. baru di institut kami.

Rajah 2.0: Contoh Frasa Nama Inti + Penerang

11

Frasa Nama Inti guru ibu pinggan pemuda Inti besar bapa mangkuk pemudi

Predikat sangat garang. perlu lebih tegas. diletakkan di atas para. harapan negara.

Rajah 2.1: Contoh Frasa Nama Inti + Inti

Merujuk kepada Tatabahasa Dewan Edisi Baharu, frasa nama yang mengandungi unsur-unsur yang mempunyai hubungan inti + penerang boleh terbentuk daripada jenis-jenis binaan seperti berikut:

Inti + Penerang Nama Inti + Penerang Bukan Nama

Rajah 2.2: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang.

Dalam hubungan inti + penerang nama, binaan frasa nama dalam hubungan ini semua konstituen terdiri daripada kata nama, dengan intinya terdiri daripada kata nama dan penerangnya juga terdiri daripada kata nama. Kata nama yang mengisi unsur penerang boleh terdiri daripada 13 jenis kata nama dalam binaan frasa jenis ini. Antaranya ialah:

12

Kata Nama Keturunan Jenis Penyambut Kegunaan Kelamin Tempat Arah Anggota badan Tenaga penggerak Hal atau perkara Milik Khas Panggilan atau gelaran

Contoh Inti orang beg pam kayu ayam anak simpang gelang dapur surat rumah negeri Haji Penerang Nama Melayu Kulit Air Pengukur Jantan Johor Jalan Kaki Gas Kebenaran Saya Johor Khalid

Rajah 2.3: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang Nama

Selain itu, frasa nama juga boleh terbentuk daripada inti yang menerima penerang bukan daripada jenis kata nama. Penerang bukan nama, terdiri daripada penerang-penerang yang dibentuk oleh perkataan bukan terdiri daripada kelas atau golongan kata nama. Hal ini terdiri daripada:

Penerang Bukan Nama Penentu hadapan Penentu belakang Kata kerja Kata adjektif Frasa sendi nama Bilangan ordinal

Contoh Inti kesemua orang mesin anak bungkusan tempat Penerang Bukan Nama Pekerja Itu Jahit Muda dari bandar Ketiga

Rajah 2.4: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang Bukan Nama 13

Dalam binaan frasa nama jenis inti + inti, tidak mempunyai sebarang unsur penerang kerana makna yang terkandung dalam binaan ayat frasa ini sudah didukung atau disertakan oleh kedua-dua kata nama inti. Oleh hal yang demikian, binaan frasa nama inti + inti tidak mempunyai makna penerang. Dalam hal ini, terdapat dua jenis binaan frasa nama inti + inti, iatu berteraskan makna yang disertakan oleh deretan perkataan, iaitu:

Inti + inti dengan maksud sama erti

Inti-inti dengan maksud lawan erti

Rajah 2.5: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Inti

Merujuk kepada buku Tatabahasa Pedagogi Untuk Sekolah Menengah, inti + inti dengan maksud sama erti ialah perkataan yang mengisi kedua-dua inti dalam binaan frasa nama sedemikian membawa makna sama erti. Hal ini boleh dilihat melalui rajah di bawah:

Frasa Nama Inti tubuh onak ribut wang Inti badan duri taufan ringgit

Rajah 2.6: Jenis Binaan Frasa Nama Inti + Inti Dengan Maksud Sama Erti

14

2.3.4 Susunan Konstituen Frasa Nama

Terdapat satu hukum yang perlu dipatuhi dalam pembinaan frasa nama. Hukum tersebut berfungsi sebagai penyusun kedudukan konstituen-konstituen. Dalam hal ini, hukum tersebut dikenali sebagai Hukum D M. Menurut Nik Safiah Karim et. al (2008), D M bermaksud diterangkan (D) dan menerangkan (M). Merujuk kepada hukum ini, unsur yang diterangkan hadir pada kedudukan yang pertama. Manakala, unsur yang menerangkan adalah unsur yang semestinya hadir dalam kedudukan kedua. Hal ini dapat dilihat dalam rajah contoh di bawah:

Frasa Nama Diterangkan (Inti) pisang nasi dewan telekung Rajah 2.7: Hukum D M. Menerangkan (Penerang) Goreng Goreng Makan Mini

Namun begitu, masih ramai lagi yang membuat kesilapan dalam penentuan Hukum D M ini. Hal ini terjadi berikutan aspek kebiasaan dalam pertuturan dan tidak mempunyai pengetahuan yang khusus dalam hukum ini. Mereka sering kali keliru dengan pisang goreng dan goreng pisang. Kebanyakannya menyebut goreng pisang berbanding pisang goreng. Hal ini demikian kerana goreng pisang merupakan perbuatan menggoreng pisang. Manakala, pisang goreng merupakan kata nama yang merujuk kepada jenis makanan atau menu.

Namun begitu, terdapat beberapa perkataan yang terkecuali daripada Hukum D M. Dalam hal ini, unsur yang menjadi penerang akan berada di hadapan unsur yang diterangkan. Hal ini demikian kerana berlakunya kebiasaan dalam sebarang

15

penggunaan khususnya untuk jawatan-jawatan serta tempat. Perkara ini boleh dirujuk kepada rajah contoh yang disertakan di bawah:

Frasa Nama Penerang perdana timbalan ibu naib Inti menteri menteri pejabat presiden Rajah 2.8: Kekecualian Hukum D M

Justifikasinya, hakikat inti frasa nama terdiri daripada kata nama. Namun begitu, frasa nama juga boleh terbina daripada unsur kata kerja dan kata adjektif.

16

2.4 Frasa Kerja 2.4.1 Pengenalan

Merujuk kepada Tatabahasa Dewan, frasa kerja (FK) merupakan binaan yang boleh terdiri daripada satu perkataan atau lebih dan kata intinya terdiri daripada kata kerja. Sebagai contoh:

Subjek Ahmad Kami Menang

Frasa Kerja

melawat rakan sakit di hospital

Rajah 2.9: Frasa Kerja

Frasa kerja terdiri daripada dua kata kerja. Terdapat dua jenis kata kerja dalam bahasa Melayu, iaitu:

Kata Kerja Transitif

Kata Kerja Tak Transitif

Rajah 3.0: Jenis Kata Kerja

Dalam hal ini, kata kerja tak transitif boleh hadir dengan pelengkap dan tidak berpelengkap. Kata kerja tak transitif juga boleh hadir secara tunggal atau dengan disertai satu atau sederetan perkataan. Kata kerja transitif pula perlu dan mesti diikuti disertai dengan sesuatu objek atau pelengkap serta unsur-unsur yang lain. Hal ini boleh dirujuk kepada rajah contoh yang disertakan:

17

Subjek Kamil Adik Hujan Mereka kalah. sedang main.

Frasa Kerja

turun dengan renyai. makan lauk itu.

Rajah 3.1: Contoh Ayat Frasa Kerja

Merujuk kepada buku Tatabahasa Pedagogi Untuk Sekolah Menengah, Abdullah Hassan mengklasifikasikan perkataan-perkataan yang boleh hadir dalam frasa kerja. Perkataan-perkataan tersebut terdiri daripada:

Semua jenis kata kerja (makan, bersimpuh, menjalar, diketuk)

Kata bantu (akan, sedang, mesti, pernah, telah)

Rajah 3.2: Perkataan Yang Boleh Hadir Dalam Frasa Kerja

18

2.4.2 Binaan Frasa Kerja

Menurut Abdullah Hassan (2006), frasa kerja terbina daripada lima unsur yang tetap, iaitu:

Kata bantu

Kata kerja

Objek

Pelengkap

Keterangan

Rajah 3.3: Unsur Binaan Frasa kerja

Beliau menyimpulkan bahawa unsur binaan frasa ini dapat disusun dalam sebuah susunan berikut:

Kata kerja transitif atau Kata bantu kata kerja tak transitif sebagai inti. Objek atau pelengkap Keterangan atau adverba

Rajah 3.4: Susunan Unsur Binaan Frasa Kerja.

Menurut Ong Ching Guan (2009) serta Habibah dan Hasnah (2010), frasa kerja dapat dikelaskan kepada dua jenis, iaitu frasa kerja yang tidak mengandungi objek. Dalam konteks ini, kata kerja dalam frasa jenis ini tidak perlu disertakan sesuatu frasa nama sebagai pelengkap atau objek untuk melengkapkannya supaya menjadi sebuah ayat. Frasa kerja demikian mengandungi kata kerja tak transitif. Hal ini boleh dilihat berdasarkan ayat contoh berikut yang mengandungi frasa kerja tanpa objek:

i.

Kamil kalah. 19

ii. iii.

Adik sedang main. Hujan turun dengan renyai.

Berdasarkan ayat di atas, jelas menunjukkan bahawa kata kerja yang tidak mempunyai pelengkap objek, harus disertakan frasa nama sebagai objek pelengkap kata kerja dalam ayat tersebut.

Seterusnya, frasa kerja yang mengandungi objek. Dalam hal ini, kata kerja perlu disambut dan disertai dengan objek bagi melengkapkan kata kerja dalam ayat. Frasa kerja yang sedemikian juga mengandung kata kerja transitif dan objek boleh disertai keterangan.

Subjek Mereka Kakak Dia Peneroka

Frasa Kerja Kata Kerja makan membaca menghidangkan menebang Objek lauk itu majalah setalam makanan pokok dengan mesin gergajinya Keterangan

Rajah 3.5: Ceraian Ayat Frasa Kerja

Berdasarkan ayat di atas, jelas bahawa kata kerja yang diikuti oleh frasa nama menjadi pendukung kepada kata kerja sebelumya. Oleh itu, frasa kerja wujud dalam konstituen predikat. Frasa kerja juga terbahagi kepada dua. Frasa kerja terdiri daripada:

Frasa Kerja Transitif

Frasa Kerja Tak Transitif

Rajah 3.6: Jenis-jenis Frasa Kerja 20

Frasa kerja transitif terdiri daripada perbuatan atau perlakuan yang dilakukan oleh pelakunya kepada kata nama yang lain. Kata nama yang dikenakan perbuatan itu dikenali sebagai objek kepada perbuatan yang dilakukan oleh pelaku. Oleh itu, semua ayat yang mempunyai kata kerja transitif, mesti mempunyai objek yang bertindak sebagai pelengkap dan penerang penyata perbuatan tersebut.

Kebiasaanya, kata kerja transitif dalam bentuk tunggal atau terbitan. Bentuk terbitan dapat dikenali dengan imbuhan transitif yang digunakan, iaitu per-, -kan dan i. Manakala bagi kata kerja transitif bentuk tunggal amat sukar dikenal pasti, namun kelazimannya mempunyai imbuhan me-, me-kan dan me-i.

Frasa Kerja Transitif Tunggal Menafikan Menemui Meniduri Menyapa

Frasa Kerja Transitif Terbitan Perbarisan Tuangkan Bajai Perlakuan

Rajah 3.7: Frasa Kerja Transitif Tunggal dan Terbitan

Seterusnya, frasa kerja tak transitif juga mempunyai inti. Inti frasa kerja tak transitif adalah kata kerja tak transitif tanpa pelengkap dan kata kerja tak transitif berpelengkap. Dalam hal ini, terdapat dua jenis kata kerja dalam frasa kerja.

Kata kerja tak transitif tanpa pelengkap ialah kata kerja yang dapat berlaku sendirinya sebagai inti frasa kerja tanpa sebarang objek atau pelengkap ayat.

21

2.5 Frasa Adjektif 2.5.1 Pengenalan

Frasa adjektif ialah susunan perkataan yang terdiri daripada satu perkataan atau lebih yang mengandung kata adjektif sebagai intinya. Dalam susunan frasa ini, kata inti amat memainlan peranan yang penting dalam pembinaan frasa adjektif. Dalam konteks ini, frasa adjektif berfungsi sebagai predikat dan berfungsi sebagai unsur keterangan dan unsur penerang dalam predikat.

Unsur keterangan dalam predikat

Predikat

Unsur penerang

Fungsi Frasa Adjektif

Rajah 3.8: Fungsi Frasa Adjektif

Berikut merupakan contoh-contoh ayat kepada fungsi-fungsi frasa adjektif.

Subjek (FN) Adiknya Warna tudungnya Suara qari itu bijak

Predikat (FA)

kehijau-hijauan merdu sekali

Rajah 3.9: Frasa Adjektif Sebagai Predikat

22

Subjek Dia Budak lelaki itu Rakannya berlari tidur datang

Predikat Frasa Kerja pantas sangat nyenyak terlalu kerap Penerang

Rajah 4.0: Frasa Adjektif Sebagai Unsur Keterangan Dalam Predikat

Subjek Samad Kucing Dato Ridza pelajar

Predikat Frasa Nama pintar jinak kaya Penerang

haiwan usahawan

Rajah 4.1: Frasa Adjektif Sebagai Unsur Penerang

23

2.5.2 Binaan Frasa Adjektif

Binaan frasa adjektif boleh dilihat dalam pelbagai sudut. Binaan frasa adjektif dapat dikelaskan kepada tiga, iaitu:

Kata penguat

Jumlah perkataan dalam frasa

Kata bantu

Binaan Frasa Adjektif

Rajah 4.2: Binaan Frasa Adjektif

Jumlah perkataan dalam frasa merupakan binaan frasa adjektif yang mempunyai inti frasa adjektif. Bahagian ini pula dapat dikelasifikasikan kepada dua jenis, iaitu:

Binaan satu perkataan

Binaan dua perkataan

Rajah 4.3: Jenis Jumlah Perkataan Dalam Frasa 24

Binaan satu perkataan boleh terdiri daripada satu kata adjektif sahaja. Dengan kata lain, binaan ini boleh menggunakan kata tunggal. Selain itu, kata adjektif boleh hadir dalam bentuk kata terbitan yang berimbuhan serta kata ganda. Hal ini boleh dilihat dalam rajah di bawah:

Satu Kata Adjektif Pelajar-pelajar itu rajin Hati saya cemas

Kata Terbitan dan Kata Ganda Lukisan saya tidak secantik lukisan dia Perangai lelaki itu agak gila-gila

Sementara itu, frasa adjektif daripada binaan dua perkataan terdiri daripada dua jenis, iaitu:

Kata adjektif + kata adjektif

Kata adjektif + kata nama

Rajah 4.4: Jenis Frasa Adjektif Binaan Dua Perkataan

Binaan kata adjektif + kata adjektif terdapat tiga jenis. Dalam hal ini, binaan ini terdiri daripada kata adjektif sahaja. Pertama ialah dua kata adjektif yang memberi penekana kepada unsur keserasian dan keserupaan makna. Contohnya:

Riang gembira

Baik buruk

Jenis yang seterusnya ialah dua kata adjektif yang takrifannya membawa makna berlawanan. Misalnya:

Sedikit banyak

Tua muda

25

Akhir sekali, deretan dua kata adjektif, perkataan kedua digunakan kerana unsur rima atau keindahan bunyi. Misalnya:

Tinggi lampai Kaya raya

Gemuk gedempol Panjang lebar

Dalam binaan kata adjektif + kata nama, binaan ini boleh disertakan dengan kata nama selepas kata adjektif. Oleh itu, terdapat dua jenis binaan untuk kata adjektif + kata nama, iaitu frasa adjektif yang membawa maksud kesamaan. Contohnya ialah:

Kuning langsat

Biru kundang

Kedua ialah frasa adjektif yang membawa takrifan kiasan. Contohnya ialah:

Rabun ayam

Tua keladi

Frasa adjektif juga boleh terdiri daripada kata kata adjektif yang disertai kata penguat. Dalam hal ini, terdapat tiga jenis kata penguat, iaitu kata pengaut hadapan, kata pengaut belakang dan kata penguat bebas. Berikut merupakan rumusan kepada binaan frasa adjektif yang terbina daripada kata penguat:

Kata penguat hadapan hadir di hadapan kata adjektif

Kata penguat belakang yang hadir selepas kata adjektif

Kata penguat bebas, sama ada di hadapan atau selepas kata adjektif

Kata Penguat Dalam Frasa Adjektif

Rajah 4.5: Rumusan Kata Penguat Dalam Frasa Adjektif 26

Akhir sekali, frasa adjektif juga boleh terdiri daripada kata adjektif yang disertai kata bantu. Contohnya ialah:

Sudah tua Belum lama

Masih mentah Harus bijak

27

2.6 Frasa Sendi Nama 2.6.1 Pengenalan

Menurut Nik Safiah Karim dan Norlidza Shamsuddin (2008), frasa sendi nama ialah binaan ayat yang terdiri daripada satu kata sendi nama atau satu frasa nama. Kedua-dua frasa ini menjadi pelengkap kepada kata sendi nama. Contohnya:

Di dalam rumah Ke rumah itu

Di atas pagar Dalam pasu bunga

Frasa sendi nama juga merupakan tergolong dalam empat frasa yang menjadi predikat ayat. Walau bagaimanapun, frasa sendi nama bukanlah bersifat endosentrik iaitu frasa yang mempunyai satu unsur inti yang dapat mewakili keseluruhannya. Manakala, frasa sendi nama pula bersifat eksosentrik, iaitu tidak mempunyai satu unsur inti yang dapat mewakili keseluruhan frasanya. Dalam frasa sendi nama juga mempunyai dua unsur wajib, iaitu kata sendi nama dan diikuti kata nama.

Kata Sendi Nama

Dua unsur wajib dalam Frasa Sendi Nama

Kata Nama

Rajah 4.6: Unsur Wajib Dalam Frasa Sendi Nama

28

2.6.2 Binaan Frasa Sendi Nama

Frasa sendi nama boleh terbentuk daripada salah satu binaan yang mutlak. Binaan yang mutlak itu ialah:

Kata sendi nama + frasa nama

Kata sendi nama + (kata arah) + frasa nama

Kata sendi nama + (kata arah) + frasa nama + (frasa keterangan)

Rajah 4.7: Binaan Frasa Sendi Nama

Dalam binaan kata sendi nama + kata nama, kata sendi nama hadir di hadapan frasa nama. Contohnya:

Frasa Sendi Nama Kata Sendi Nama di dari Frasa Nama sekolah pejabat pos

Bagi jenis binaan kata sendi nama + (kata arah) + frasa nama, kata arah boleh hadir secara pilihan atau bebas, antara kata sendi nama dengan frasa nama dalam satu binaan ayat. Oleh hal yang demikian, kata arah ditulis dalam kurungan bagi menandakan kedudukannya bebas. Contoh bagi binaan di atas ialah:

Frasa Sendi Nama Kata Sendi Nama ke Kata Arah selatan Frasa Nama Semenanjung Malaysia

29

Akhir sekali, binaan frasa sendi nama berbentuk kata sendi nama + (kata arah) + frasa nama + (frasa keterangan), frasa keterangan boleh hadir secara pilihan selepas frasa nama. Contohnya ialah:

Frasa Sendi Nama Kata Sendi Nama di dari Kata Arah timur luar Frasa Nama Korea kedai itu Frasa Keterangan pada bulan lalu dengan anaknya

30

2.7 Kesimpulan

Secara tuntasnya, berdasarkan daripada pendefinisian dan pentakrifan para tokoh bahasa, dapat disimpulkan frasa ialah unit yang boleh terdiri daripada satu susunan yang mengandungi sekurang-kurangnya dua perkataan ataupun satu perkataan yang berpotensi untuk diperluas menjadi satu perkataan atau lebih.

Melalui kajian frasa, dapat dirangkumkan, frasa mempunyai empat jenis, iaitu frasa nama (FN), frasa kerja (FK), frasa adjektif (FA) dan frasa sendi nama (FSN). Frasa nama, frasa kerja dan frasa adjektif merupakan frasa yang tergolong dalam kalangan frasa endosentrik, iaitu frasa yang mempunyai satu unsur inti yang dapat mewakili keseluruhan frasanya. Manakala, frasa sendi nama pula dikenali sebagi frasa eksosentrik, iaitu frasa yang tidak mempunyai satu unsur inti yang dapat mewakili keseluruhan frasanya.

Frasa nama mempunyai dua jenis binaan, iaitu inti + inti dan inti + penerang. Binaan inti + inti mempunyai dua jenis, iaitu inti + inti maksud sama erti dan inti + inti maksud lawan erti. Manakala, inti + penerang juga mempunyai dua jenis, iaitu inti + penerang nama dan inti + penerang bukan nama.

Seterusnya, frasa kerja pula mempunyai tiga jenis binaan, iaitu frasa kerja tak transitif, frasa kerja transitif dan frasa kerja dengan kata bantu. Frasa kerja tak transitif pula terbahagi kepada tiga, iaitu frasa kerja tak transitif tanpa pelengkap, frasa kerja tak transitif berpelengkap dan frasa kerja tak transitif dengan kata nama sebagai pelengkap. Bagi frasa kerja transitif, terbahagi kepada dua, frasa kerja dengan satu objek dan frasa kerja dengan dua objek. Akhir sekali, frasa kerja dengan kata bantu. Frasa kerja jenis ini mempunyai dua pecahan, iaitu kata bantu aspek dan kata bantu ragam.

Frasa adjektif pula mempunyai tiga binaan, iaitu jumlah perkataan dalam frasa, kata penguat dan kata bantu. Jumlah perkataan dalam frasa adjektif dipecahkan kepada binaan satu perkataan, binaan dua perkataan dan binaan kata adjektif + kata nama. Untuk kata penguat dalam frasa adjektif, terbahagi kepada tiga, iaitu kata penguat hadapan yang hadir di hadapan kata adjektif, kata penguat belajang yang 31

hadir di belakang kata adjektif dan kata penguat bebas yang boleh hadir di hadapan dan di belakang kata adjektif.

Akhir sekali ialah frasa sendi nama. Frasa sendi nama mempunyai tiga binaan sahaja, iaitu kata sendi nama + frasa nama, kata sendi nama + (kata arah) + frasa nama dan kata sendi nama + (kata arah), frasa nama + (frasa keterangan).

32

3.0 ANALISIS FRASA BERDASARKAN 20 AYAT BINAAN SENDIRI 3.1 Frasa Nama 1. Gunung Kinabalu gunung tertinggi di Asia Tenggara.

Subjek: Gunung Kinabalu Predikat: gunung tertinggi di Asia Tenggara.

Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + penerang nama tempat"

Gunung Kinabalu gunung tertinggi di Asia Tenggara. Binaan frasa nama jenis "Inti + penerang nama tempat" dalam ayat ini ialah "Gunung Kinabalu". Unsur inti dalam binaan frasa nama "Gunung Kinabalu" ialah "gunung". Unsur penerang kepada binaan frasa nama "Gunung Kinabalu" ialah "Kinabalu", iaitu penerang nama tempat.

2. Ibu bapa tidak wajar menyalahkan pihak sekolah.

Subjek: Ibu bapa Predikat: tidak wajar menyalahkan pihak sekolah. Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + inti".

Ibu bapa tidak wajar menyalahkan pihak sekolah. Binaan frasa nama jenis "Inti + inti dengan maksud lawan erti" dalam ayat ini ialah "Ibu bapa". Unsur inti kepada binaan frasa nama "Ibu bapa" ialah "ibu" dan "bapa". Manakala, unsur penerang kepada binaan frasa nama "Ibu bapa" dalam ayat ini ialah "pihak sekolah", iaitu penerang jenis nama.

33

3. Sepasang kasut getah terletak di bawah rak.

Subjek: Sepasang kasut getah Predikat: terletak di bawah rak.

Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + penerang nama jenis"

Sepasang kasut getah terletak di bawah rak. Unsur inti dalam binaan frasa nama "kasut getah" ialah "kawasan". Manakala, unsur penerang kepada binaan frasa nama "kasut getah" dalam ayat ini ialah "getah", iaitu penerang nama jenis.

Binaan frasa nama jenis "Inti + penerang nama jenis" dalam ayat ini ialah "kasut getah".

4. Banjir teruk melanda kawasan timur Semenanjung Malaysia.

Subjek: Banjir teruk melanda Predikat: kawasan timur Semenanjung Malaysia. Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + penerang nama arah".

Banjir teruk melanda kawasan timur Semenanjung Malaysia. Unsur inti kepada binaan frasa nama "kawasan timur" ialah "kawasan". Manakala, unsur penerang kepada binaan frasa nama "kawasan timur" dalam ayat ini ialah "timur", iaitu penerang nama arah.

Binaan frasa nama jenis "Inti + penerang nama arah" dalam ayat ini ialah "kawasan timur".

34

5. Adik dapat tempat pertama dalam acara lari pecut 100 meter semalam.

Subjek: Adik dapat tempat pertama Predikat: dalam acara lari 100 meter semalam.

Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + penerang bilangan ordinal".

Adik dapat tempat pertama dalam acara lari 100 meter semalam. Unsur inti kepada binaan frasa nama "tempat pertama" ialah "tempat". Manakala, unsur penerang kepada binaan frasa nama "tempat pertama" dalam ayat ini ialah "pertama", iaitu penerang bilangan ordinal.

BInaan frasa nama jenis "Inti + penerang bilangan ordinal" dalam ayat ini ialah "tempat pertama".

6. Bulan terang pada malam ini.

Subjek: Bulan teang Predikat: pada malam ini.

Binaan frasa nama dalam ayat ini ialah "Inti + penerang kata adjektif".

Bulan terang pada malam ini. Unsur inti dalam binaan frasa nama "Bulan terang" ialah "Bulan". Manakala, unsur penerang kepada binaan frasa nama "Bulan terang" ialah "terang", iaitu penerang kata adjektif.

Binaan frasa nama jenis "Inti + penerang kata adjektif" dalam ayat ini ialah "Bulan terang".

35

3.2 Frasa Kerja

1. Mereka akan beransur pulih selepas mendapat rawatan.

Subjek: Mereka akan beransur pulih Predikat: selepas mendapat rawatan.

beransur pulih: kata kerja transitif berpelengkap.

pulih: pelengkap jenis kata adjektif dan menjadi penyambut kata kerja.

2. Suhailah memandu kereta BMW yang mahal itu. Subjek: Suhailah Predikat: memandu kereta BMW yang mahal itu

memandu kerta BMW: kata kerja tak transitif berpelengkap.

kereta BMW: objek yang menjadi penyambut kata kerja dan pelengkap jenis kata nama.

36

3. Kakak menghidangkan bapa sepinggan kuih melaka.

Subjek: Kakak Predikat: menghidangkan sepinggan kuih melaka.

bapa

menghidangkan bapa: kata kerja transitif berpelengkap dua objek.

bapa: objek tepat sepinggan kuih melaka: objek sipi objek yang menjadi penyambut kata kerja dan pelengkap jenis kata nama.

4. Hamidah pandai mengarang surat.

Subjek: Hamidah pandai Predikat: mengarang surat.

mengarang surat: kata kerja transitif berpelengkap.

surat: pelengkap jenis kata nama dan menjadi penyambut kata kerja.

37

5. Pengemis itu tidur berbantalkan bungkusan kain.

Subjek: Pengemis itu Predikat: tidur berbantalkan bungkusan kain.

tidur berbantalkan bungkusan kain: kata kerja tak transitif berpelengkap.

bungkusan kain: objek yang menjadi penyambut kata kerja dan pelengkap jenis kata nama.

38

3.3 Frasa Adjektif

1. Perangai wanita itu kebarat-baratan. Perangai wanita itu : Subjek Kebarat-baratan : Predikat

Subjek dan predikat

Frasa adjektif

Kebarat-baratan

: Frasa adjektif yang digandakan. : Kata dasarnya ialah barat.

Analisis frasa

Berdasarkan ayat di atas, frasa adjektif dalam ayat tersebut daripada binaan jumlah perkataan dalam frasa jenis binaan satu perkataan.

2. Kulit wanita itu berwarna kuning langsat.

Subjek dan predikat

Kulit wanita itu : Subjek Berwarna kuning langsat : Predikat

Frasa adjektif

Kuning langsat

: Frasa adjektif yang terdiri daripada kata adjektif yang diikuti kata nama.

Analisis frasa

Berdasarkan ayat di atas, frasa adjektif dalam ayat tersebut daripada binaan jumlah perkataan dalam frasa jenis binaan kata adjektif + kata nama yang membawa maksud keserupaan dan kesamaan.

39

3. Isi buah durian itu agak manis.

Subjek dan predikat

Isi buah durian itu : Subjek Agak manis : Predikat

Frasa adjektif

Agak manis

: Frasa adjektif yang terdiri daripada binaan kata penguat hadapan diikuti kata adjektif

Analisis frasa

Berdasarkan ayat di atas, frasa adjektif dalam ayat tersebut daripada binaan kata penguat jenis kata penguat hadapan yang hadir di hadapan kata adjektif.

4. Anak antelop itu lincah sungguh.

Subjek dan predikat

Anak antelop itu Lincah sungguh

: Subjek : Predikat

Frasa adjektif

Lincah sungguh

: Frasa adjektif yang terdiri daripada kata adjektif diikuti kata penguat bebas.

Analisis frasa

Berdasarkan ayat di atas, frasa adjektif dalam ayat tersebut daripada binaan kata penguat jenis kata penguat bebas yang hadir selepas kata adjektif.

40

5. Pokok yang ditanam ayah sudah besar.

Subjek dan predikat

Pokok yang ditanam ayah Sudah besar

: Subjek : Predikat

Frasa adjektif

Sudah besar

: Frasa adjektif yang terdiri daripada kata adjektif yang disertai kata bantu.

Analisis frasa

Berdasarkan ayat di atas, frasa adjektif dalam ayat tersebut daripada binaan kata bantu yang berada di hadapan kata adjektif.

41

3.4 Frasa Sendi Nama

1. Pagi tadi Kak Bedah pinjamkan dulangnya buat seketika.

Subjek

: Pagi tadi

Kata sendi nama: buat Kata adjektif: seketika

Predikat: Kak Bedah pinjamkan dulangnya buat seketika.

Pagi tadi Kak Bedah pinjamkan dulangnya buat seketika.

Frasa sendi nama ayat tersebut buat seketika daripada binaan Keterangan frasa Kata Sendi Nama + Kata Adjektif berpelengkap.

: kerja

tak

transitif

2. Kami akan berbincang tentang program besar itu.

Subjek : Kami akan berbincang Predikat : tentang program besari itu.

Kata sendi nama: tentang

Kata nama: program

Kami akan berbincang tentang program besar itu.

Frasa sendi nama ayat tersebut daripada binaan Kata Sendi Nama + Kata Nama

tentang program besar itu : Keterangan frasa kerja tak transitif tanpa pelengkap.

42

3. Abang meletakkan peti duit di atas almari itu pada malam tadi.

Subjek : Abang meletakkan peti duit di atas almari. Predikat : pada malam tadi.

Kata sendi nama: di Kata arah: atas Frasa nama: almari Frasa keterangan: pada malam tadi

Abang meletakkan peti duit di atas almari itu pada malam tadi. : kerja

Frasa sendi nama ayat tersebut di atas almari itu daripada binaan Keterangan frasa Kata Sendi Nama + Kata Adjektif berpelengkap.

tak

transitif

4. Emak menanam cili di belakang reban ayam

Subjek : Emak menanam cili Predikat : di belakang reban ayam.

Kata sendi nama: di Kata arah: belakang Frasa nama: reban ayam Emak menanam cili di belakang reban ayam.

Frasa sendi nama ayat tersebut daripada binaan Kata Sendi Nama + Kata Arah + Frasa Nama

di belakang reban ayam Keterangan frasa kerja berpelengkap.

: tak

transitif

43

5. Fakhai pandai sejak dahulu lagi.

Subjek : Fakhai pandai

Kata sendi nama: sejak Frasa Nama: dahulu lagi.

Predikat : sejak dahulu lagi.

Fakhai pandai sejak dahulu lagi.

Frasa sendi nama ayat tersebut daripada binaan Kata Sendi Nama + Frasa Nama

sejak dahulu lagi : Keterangan frasa adjektif

44

4.0 GOLONGAN KATA 4.1 Pengenalan

Istilah golongan kata adalah sama ertinya dengan istilah jenis kata yang ditulis oleh Zaba dalam Pelita Bahasa Melayu. Istilah ini telah diguna pakai di sekolah-sekolah dalam pengajaran bahasa Melayu sehingga tahun 1980-an.

Selain itu, terdapat prinsip-prinsip yang digunakan bagi menggolongkan perkataan. Kebanyakan prinsip tersebut dapat dijelaskan dengan melihat sejarah perkembangan yang tersusun rapi mengikut turutan kronologi dalam penggolongan perkataan.

Dalam buku Morfologi: Siri Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa Melayu (2006), Abdullah Hassan memetik ulasan yang diberikan oleh W. Marsden melalui buku The Grammar of the Malayan Language: with an Introduction and Praxis (1812), iaitu Marsden telah membahagikan perkataan-perkataan bahasa Melayu kepada tiga kumpulan. Kumpulan kata tersebut terdiri daripada:

Kata Namaan (substantives)

Kata Kerjaan (verbals)

Kata Partikel (particles)

Rajah 4.8: Pecahan Kumpulan Kata Menurut W. Marsden

45

Merujuk pula kepada Tatabahasa Dewan (2008), golongan kata dalam bahasa Melayu terbahagi kepada empat, iaitu:

Nama

Tugas

Kata

Kerja

Adjektif

Rajah 4.9: Pecahan Golongan Kata Menurut Tatabahasa Dewan

Kata nama, kata kerja dan kata adjektif juga disebut sebagai golongan kata utama kerana menjadi inti bagi frasa-frasa utama ayat, iaitu frasa nama, frasa kerja dan frasa adjektif. Kata tugas pula dikelompokkan ke dalam satu kelompok golongan kata secara kolektif. Walaupun tiada sebarang perubahan dan penambahan yang berlaku pada jumlah golongan utama, namun penambahan dan perubahan berlaku dalam golongan kata tugas. Oleh itu, kata tugas pada asalnya mempunyai 14 kata, kemudian menjadi 16 jenis kata.

46

4.2 Kata Nama

Menurut Nik Safiah Karim dan Norlidza Shamsuddin (2008), kata nama diinterpretasikan sebagai sejumlah perkataan yang boleh menjadi unsur inti dalam binaan frasa nama. Lazimnya, kata nama menamakan tempat, benda dan konsep. Kata nama pula boleh dipecahkan kepada subgolongan berdasarkan ciri-ciri semantik perkataannya, iaitu:

Kata Nama Khas

Kata Nama Am

Kata Ganti Nama

Rajah 5.0: Pecahan Golongan Kata Nama

Kata Nama khas mendukung makna rujukan khusus kepada sesuatu nama seperti orang, haiwan, benda, institusi, undang-undang, bangsa, bahasa, pangkat dan sebagainya yang seumpama dengannya. Dalam penulisan kata nama khas, huruf awal perkataan akan ditulis dengan huruf besar. Dalam kata nama khas juga, boleh dibahagikan kepada dua golongan, iaitu:

Manusia Hidup Bukan Manusia Kata Nama Khas Tak Hidup

Rajah 5.1: Pecahan Subgolongan Kata Nama Khas

47

Kata nama am pula ialah perkataan yang merujuk kepada benda, perkara atau konsep yang umum pada sifatnya. Penulisan kata nama am pada awal kata menggunakan huruf kecil sahaja. Selain itu, kata nama am boleh dibahagikan kepada jenis-jenis yang lebih kecil dan khusus. Pembahagian ini perlulah mendasari ciri maknanya. Subgolongan kata nama am ialah: Manusia

Hidup

Bukan Manusia

Kata Nama Am

Institusi

Tak Hidup

Bukan Institusi

Abstrak

Konkrit

Berbilang

Tak Berbilang

Rajah 5.2: Pecahan Subgolongan Kata Nama Am

48

Kata ganti nama pula ialah perkataan yang menjadi pengganti kata nama khas dan kata nama am. Merujuk kepada Abdullah Hassan dan Ainon Mohd (1994), kata ganti nama ialah perkataan-perkataan yang digunakan untuk menggantikan nama orang, benda, tempat, atau perkara. Kata nama terbahagi kepada empat jenis, iaitu:

Kata Ganti Nama Tunjuk

Kata Ganti Nama Kata Ganti Nama Diri Tanya

Kata Ganti Nama Diri

Kata Ganti Nama Diri Orang

Pertama

Kedua

Ketiga

Rajah 5.3: Pecahan Subgolongan Kata Ganti Nama

49

4.3 Kata Kerja

Abdullah Hassan dan Ainon Mohd. (1994), mengatakan kata kerja dalam bahasa Melayu ialah perkataan yang jenunjukkan perbuatan. Dalam Tatabahasa Pedagogi (1993), perbuatan dikenal pasti sebagai aktiviti yang terkandung dalam perkataan seperti menulis, berlari dan keadaan yang terkandung dalam perkataan berfikir dan tidur. Kata kerja terbahagi kepada dua jenis, iaitu:

Kata Kerja Transitif

Kata Kerja Tak Transitif

Kata Kerja
Rajah 5.4: Pecahan Subgolongan Kata Kerja Kata kerja tak transitif ialah kata kerja yang tidak memerlukan penyambut atau objek selepas kata tersebut. Kata kerja tak transitif boleh dibahagikan kepada dua, iaitu: Kata Kerja Tak Transitif Tanpa Pelengkap Berpelengkap

Rajah 5.5: Pecahan Subgolongan Kata Kerja Tak Transitif

Kata kerja tak transitif tanpa pelengkap merupakan kata kerja yang boleh berdiri dengan sendiri tanpa sebarang objek. Antara contoh kata kerja tak transitif tanpa pelengkap ialah pulang, tidur, tersenyum dan tergelak. Kemudian, kata kerja tak transitif berpelengkap pula merupakan kata kerja yang mesti diikuti pelengkap untuk menyempurnakan ayat bagi menyatakan maksud sesuatu. Contoh kata kerja tak transitif berpelengkap ialah beransur, berbuat dan tinggal. 50

Kata kerja transitif ialah kata kerja yang mengandungi objek yang terdiri daripada frasa nama yang melengkapkan maksudnya. Menurut Abdullah Hassan (1993), kata kerja transitif berlaku dengan masuknya dua kata nama. Satu kata nama melakukan perbuatan dalam kata kerja itu, manakala kata nama yang kedua dikenai dengan perbuatan itu. Contohnya:

Abu mengail ikan

Dalam contoh ayat di atas, perbuatan mengail dilakukan kata nama Abu. Perbuatan mengail itu mengenai pada kata nama ikan. Oleh itu, kata kerja mengail dikatakan sebagi kata kerja transitif.

51

4.4 Kata Adjektif

Menurut Asraf (2007), mendefinisikan kata adjektif sebagai kata yang menerangkan sifat atau keadaan sesuatu benda atau kata nama. Habibah dan Hasnah (2010), menyatakan kata adjektif boleh didahului atau disertai oleh kata penguat. Ciri ini juga dapat membezakan kata adjektif dengan kata nama atau kata kerja. Contohnya: amat besar, sangat cerdik, sakit sungguh, terlalu sedikit dan sangat bijak.

Walaupun kata adjektif tidak mempunyai subgolongan yang ketara, namun berdasarkan kriteria makna, kata adjektif dapat dibahagikan kepada sekurangkurangnya sembilan jenis. Antaranya ialah:

Sifatan atau keadaan Warna Ukuran

Bentuk
Waktu Jarak Cara Perasaan Pancaindera

Rajah 5.6: Pecahan Jenis Kata Adjektif

52

Berikut merupakan penerangan kepada jenis kata adjektif serta contoh kata adjektif.

Bil 1.

Kata Adjektif Sifatan atau keadaan

Penerangan Terdiri daripada perkataan yang memberi takrifan sifatan atau

Contoh Baik Jahat Cerdik Pandai Bijak Berani Takut Sihat Sakit Lemah Merah Biru Kuning Hitam Jingga Hijau Ungu Perang Putih Kelabu Panjang Pendek Kecil Besar Tinggi Rendah Nipis Tebal

keadaan sesuatu sebagai satu unsur keterangan nama dalam ayat.

2.

Warna

Terdiri daripada perkataan yang memberi takrifan warna sebagai unsur keterangan.

3.

Ukuran

Satu

jenis

perkataan takrifan

yang

memberi

mengenai

ukuran sesuatu sebagai unsur keterangan.

53

4.

Bentuk

Terdiri daripada perkataan yang memberi takrifan mengenai rupa bentuk sebagai unsur keterangan.

Bulat Lonjong Bujur Bengkok Lurus Buncit Kembang Kempis Baharu Lama Segera Lampau Lewat Awal Cepat Jauh Dekat Hampir Nyaris Cepat Lincah Cekap Laju Lambat Perlahan Pantas Rindu Benci Kasih Cinta sayang

5.

Waktu

Terdiri daripada perkataan yang memberi konsep takrifan masa mengenai unsur

sebagai

keterangan.

6.

Jarak

Terdiri daripada perkataan yang memberi takrifan mengenai

konsep ruang antara dua benda atau sesuatu keadaan sebagai unsur keterangan. 7. Cara Terdiri daripada perkataan yang memberi kelakuan takrifan dan ragam mengenai sesuatu

sebagai unsur keterangan.

8.

Perasaan

Terdiri daripada perkataan yang memberi takrifan mengenai

konsep perasaan, sebagai unsur penerang kata nama serta harus diikuti kata sendi nama.

54

9.

Pancaindera

Terdiri daripada perkataan yang memberi takrifan kepada konsep rasa, pandang, dengar, bau,

1. Indera rasa Sedap Manis Pahit Pedas

sentuh serta gabungan kelimalima indera manusia sebagai

penerang kepada kata nama. 2. Indera pandang Cantik Tampan Kacak Hodoh

3. Indera dengar Merdu Parau Garau Bising

4. Indera bau Wangi Busuk Hanyir Hancing

5. Indera sentuh Halus Kasar Kesat Tajam

Rajah 5.7: Pecahan Jenis Kata Adjektif

55

4.5 Kata Tugas

Dalam buku Bahasa Melayu untuk Maktab Perguruan (1994), kata tugas tidak mempunyai sebarang makna. Kata ini digunakan dalam ayat untuk menjalankan tugas tatabahasa. Nik Safiah Karim dan Norlidza Shamsuddin (2008), menyatakan kata tugas ialah golongan perkataan selain kata nama, kata kerja dan kata adjektif yang mendukung sesuatu tugas tertentu dalam binaan ayat, klausa dan frasa. Walaupun tidak berfungsi sebagai unsur inti dalam sebarang frasa, namun kata tugas amat berguna dalam mendukung sebarang tugas sintaksis. Siti Hajar Abdul Aziz (2008), mengkelaskan tugas kata tugas kepada sepuluh, iaitu:

Penghubung Penerang Penentu Penguat Pendepan Pembantu Penegas Penafi Pembenar Pemeri

Rajah 5.8: Pecahan Tugas Kata Tugas

56

Oleh itu, berdasarkan tugas-tugas yang dikelaskan di atas, kata tugas dapat dijeniskan kepada 16 jenis. Jenis-jenisnya ialah:

1. Kata hubung 3. Kata tanya 5. Kata pangkal ayat 7. Kata penguat 9. Kata nafi 11. Kata sendi nama 13. Kata arah 15. Kata penekan

2. Kata seru 4. Kata perintah 6. Kata bantu 8. Kata penegas 10. Kata pemeri 12. Kata pembenar 14. Kata bilangan 16. Kata pembenda

Rajah 5.9: Pecahan Jenis Kata Tugas

Oleh hal yang demikian, berdasrkan kriteria kedudukan dan fungsi kata tugas dalam ayat, kesemua kata tugas tersebut yang disenaraikan dapat dikelompokkan dalam empat kategori, iaitu:

Kelompok Dasar Kata Tugas

Penyambung ayat

Pascakata

Praklausa

Prafrasa

Rajah 6.0: Pecahan Kelompok Dasar Kata Tugas

57

Bil 1.

Kelompok Dasar Kata Tugas Kata penyambung ayat i. ii.

Jenis Kata hubung gabungan Kata hubung pancangan Kata hubung pancangan relatif Kata hubung pancangan komplemen Kata hubung pancangan keterangan Kata seru Kata tanya Kata perintah Kata pembenar Kata pangkal ayat Kata bantu ii. iii. iv. v. vi. vii. viii. Bantu aspek Bantu ragam Kata penguat Penguat hadapan Penguat belakang Penguat bebas Kata penegas Menegaskan frasa predikat Menegaskan kedua-dua bahagian ayat Kata nafi Kata pemeri Kata sendi nama Kata arah Kata bilangan Jumlah yang tentu sifatnya Bilangan tak tentu Maksud himpunan Maksud pisahan Maksud pecahan Kata penekan Kata pembenda

2.

Kata praklausa

i. ii. iii. iv. v.

3.

Kata prafrasa

i.

4.

Kata pascakata

i. ii.

Rajah 6.1: Pecahan Jenis Kata Tugas Mengikut Kelompok Dasar Kata Tugas

58

4.6 Penggolongan Kata Berdasarkan Teks Pilihan Mak Tak Marah Lagi!. 4.6.1 Kata Nama 4.6.1.1 Kata Nama Am

Bil 1.

Kata Anak Ayah Emak Ibu Kakak Mak Orang Rakyat Ustazah Wanita Akal Ayam Cili padi Hati Ikan kembung Kaki Kepala Laut Mata Mengkuang Muka Paha Pulau Sawi Tangan Telinga Tupai Udara Wajah Sekolah Anjung Bilik Gerai Jalan raya Jalan tar Jambatan Kampung Kantin Pagar Pintu Ruang 59

Keterangan Kata nama am hidup manusia

2.

Kata nama am hidup bukan manusia

3. 4.

Kata nama am tak hidup institusi Kata nama am tak hidup bukan institusi konkrit

5.

Rumah Serambi Stor Tanah Air mata Al-Quran Arahan Ayat Baki Balasan Bayaran Buku Dakapan Darjah Duit Ekor Getah Gula-gula Hari Hasil Helai Jawapan Keadaan Kelibat Kemalangan Kepastian Kisah Langkah Malam Masa Minggu Nafas Nasi Operasi Pakaian Pelukan Penjelasan Perkara Permintaan Senyuman Solat Suara Surah Tambang Telekung Tempat kejadian Titik 60

Kata nama am tak hidup bukan institusi abstrak berbilang

6.

Wang Warna Faham Hairan Hampa Hasrat Ingatan Kebimbangan Kedatangan Kepalang Kepunyaan Kesakitan Ketakutan Ketenangan Lega Lumayan Maaf Nekad Simpati

Kata nama am tak hidup bukan institusi abstrak tak berbilang

Rajah 6.2: Pecahan Golongan Kata Nama Am

61

4.6.1.2 Kata Nama Khas

Bil 1.

Kata Abang Ngah Cikgu Zaleha Didi Kak Long Mak Cik Liah Nina Pak Andak Pak Lah Tuk Tuk Wan Ustazah Hawa Allah Asia Tenggara Bukit Bendera Hospital Besar Alor Setar Jambatan Pulau Pinang Jumaat Pulau Pinang Quran Rumah Tuk Wan Sungai Korok Jumaat Sabtu

Keterangan Kata nama khas hidup manusia

2. 3.

Kata nama khas hidup manusia Kata nama khas tak hidup

bukan

Rajah 6.3: Pecahan Golongan Kata Nama Khas

62

4.6.1.3 Kata Ganti Nama

Bil 1. 2.

Kata Ini Itu Apa Bila Mana Sesiapa Dia Kita Mereka Nya Saya

Keterangan Kata ganti nama tunjuk Kata ganti nama diri tanya

3.

Kata ganti nama orang

Rajah 6.4: Pecahan Golongan Kata Ganti Nama

63

4.6.2 Kata Kerja

Bil 1.

Kata Ambil Berhasrat Berkira Bermalam Bernasib Bertandang Bertemu Diambil Dibacanya Dibawa Dicengkam Diceritakan Dikumpulkan Dipinta Diserahkan Disuruh Dituduh Tengok Tergambar Terhenti Tersalah Akur Bangun Bayar Bekerja Belajar Berbisik Berdegup Beredar Berfikir Berjanji Berjimat Berlagak Bermain Bermula Berpura-pura Bersalah Bersetuju Bersyukur Datang Diam Didakap Dijawab Dirawat 64

Keterangan Kata kerja tak transitif berpelengkap

2.

Kata kerja tak transitif tanpa pelengkap

3.

Diundang Faham Kata Keluar Makan Menangis Menangis Mencongak Naik Pergi Pergi Radang Terkata Terkumpul Terlaksana Tersenyum Melawan Meleraikan pelukannya Meleset Melihat laut Memandang emak Memasukkan beberapa helai baju Memberikan arahan Membuat telekung Membuka kasut Memecah ketenangan Meminta emak Mempedulikan Kak Long Menagih simpati Menaiki Jambatan Pulau Pinang Menambahkan baki Menampung sekilo ikan kembung Menapak ke atas rumah Mencabut stokingnya Mencapai beg Mencari Nina Mencubit paha Mencuci pinggan Mencuri Mendapatkan penjelasan Mendengar suara emak Menemui wang tunai Mengabulkan permintaan Mengaduh kesakitan Mengambil sarapan Menganggukkan kepala Mengayuh basikal 65

Kata kerja transitif

Mengeluh hampa Mengemas pinggan mangkuk Mengerjakan solat Menggeletar Menghadap buku Menghapuskan kebimbangan Menghulurkan sesuatu Mengumpulkan wang Mengunci basikal Menghampiri emak Meninggalkan Didi Menjamah nasi Menjenguknya pada hari Jumaat Menolong Mak Cik Liah Menuju ke dapur Menunaikan solat Menunggu Nina Menunjukkan ayat Menyambutnya di muka pintu Menyatakan hasrat Menyelubungi Nina Menyembunyikan sesuatu Merasa gula-gula getah Rajah 6.5: Pecahan Golongan Kata Kerja

66

4.6.3 Kata Adjektif

Bil 1.

Kata Aman Baik Baik hati Bijaksana Cuai Cukup Diam Endah Erat Gagal Hilang sabar Kaya Kebanggaan Kenyang Ketakutan Lapar Lenyap Liar Mati akal Puas Puas Rajin Ringan Sedar Sejuk Sepandai-pandai Tabah Takut Yakin Banyak Jauh Jauh-jauh Panjang Sedikit Sekurang-kurang Terpanjang Putih Harum Lantang Manis Sakit Sebam Sedap 67

Keterangan Kata adjektif sifatan atau keadaan

2.

Kata adjektif ukuran

3. 4.

Kata adjektif warna Kata adjektif pancaindera

5.

6.

7.

Segar Sekasar Tajam Cepat Cepat-cepat Cermat Kencang Pantas Perlahan-lahan Tepat Benci Bimbang Gembira Geram Hairan Kasih Lega Marah Risau Sayang Sedih Takut Terharu Awal-awal Baharu Cepat Lama Lanjut Lepas Sekarang Sempat Terakhir

Kata adjektif cara

Kata adjektif perasaan

Kata adjektif waktu

Rajah 6.6: Pecahan Golongan Kata Adjektif

68

4.6.4 Kata Tugas 4.6.4.1 Kata Penyambung Ayat

Bil 1.

Kata Dan Tetapi Yang Bahawa Untuk Agar Apabila Kalau Kerana Semasa Setelah Untuk Walaupun

Keterangan Kata hubung gabungan

2. 3. 4.

Kata hubung pancangan relatif Kata hubung pancangan komplemen Kata hubung pancangan keterangan

Rajah 6.7: Pecahan Golongan Kata Penyambung Ayat

69

4.6.4.2 Kata Praklausa

Bil 1.

Kata Adakah Apa Bila Di mana Ke mana Mana Nanti Pergi Betul Akhirnya Namun begitu Namun demikian Oleh sebab itu Sementara itu Sepatutnya Lagipun Kata tanya

Keterangan

2. 3. 4.

Kata perintah Kata pembenar Kata pangkal ayat

Rajah 6.8: Pecahan Golongan Kata Praklausa

70

4.6.4.3 Kata Prafrasa

Bil 1.

Kata Akan Boleh Dapat Harus Masih Pernah Sedang Setelah Amat Paling Sangat Sekali Adakah Begitulah Juga Lagi Memang Pun Sahaja Bukan Tidak Adalah Ialah Akan Dalam Dari Daripada Di Ke Kepada Pada Sampai Untuk Atas Dalam Hadapan Sana Situ Banyak Beberapa Dua puluh Empat belas Enam 71 Kata bantu

Keterangan

2.

Kata penguat

3.

Kata penegas

4. 5. 6.

Kata nafi Kata pemeri Kata sendi nama

7.

Kata arah

8.

Kata bilangan

Lapan Lima Satu Satu per satu Seberkas Sebuah Sehari Sekali Sekeluarga Sekilo Seminggu Semua Seorang Setambun Rajah 6.9: Pecahan Golongan Kata Prafrasa

72

4.6.4.4 Kata Pascakata

Bil 1.

Kata Biliknya Bukannya Dengannya Dirinya Esoknya Hasratnya Hatinya Jantungnya Maknanya Matanya Membacanya Membantunya Nafasnya Padanya Pentingnya Rasanya Rumahnya Sebaliknya Sebenarnya Selalunya Selanjutnya Semuanya Sudahnya Tambangnya Tangannya Wajahnya Akhirnya Kurangnya Lamanya Putihnya Sakitnya Sedapnya Segarnya

Keterangan Kata penekan

2.

Kata pembenda

Rajah 7.0: Pecahan Golongan Kata Pascakata

73

4.7 Kesimpulan

Justifikasinya, golongan kata tergolong dalam bidang morfologi. Golongan kata ini boleh membezakan jenis kata, iaitu kata nama, kata kerja, kata adjektif dan kata tugas.

Dalam bidang ini, kata nama boleh dibahagikan kepada tiga jenis, iaitu kata nama khas, kata nama am dan kata ganti nama. Setiap daripadanya, mempunyai pecahan yang tersendiri. Kata nama khas boleh digolongkan kepada dua, iaitu kata nama khas hidup manusia serta hidup bukan manusia dan kata nama khas tak hidup.

Selain kata nama khas, bidang golongan kata ini boleh membahagikan kata nama am dengan lebih jelas dan terperinci lagi. Dalam bahagian kata nama am ini, kita boleh simpulkan kata nama am mempunyai dua bahagian, iaitu hidup dan tak hidup. Untuk bahagian hidup, kata nama am boleh dibahagikan kepada dua iaitu kata nama hidup manusia dan bukan manusia. Bahagian kedua pula ialah kata nama am tak hidup yang merangkumi institusi dan bukan institusi. Manakala, mata nama am bukan institusi pula boleh dikelaskan kepada dua, iaitu konkrit dan abstrak. Kata nama am abstrak terdiri daripada berbilang dan tak berbilang.

Seterusnya, kita juga dapat mengenali bahagian dan pecahan kata adjektif. Dahulunya kata adjektif ini dikenali sebagai kata sifat. Namun demikian, penggunaannya masih ketara dalam kalangan ahli bahasa veteran dan dalam bukubuku tatabahasa bahasa Melayu. Kata adjektif mempunyai sembilan bahagian, iaitu sifatan atau keadaan, ukuran, bentuk, waktu, jarak, cara, perasaan dan pancaindera.

Akhir sekali, kita juga dapat mengetahui secara meluas dan mendalam mengenai bahagian dan pecahan dasar kelompok yang terdapat dalam kata tugas. Dalam penggolongan kata, kata tugas merupakan bahagian yang paling luas. Hal ini demikian kerana kata tugas mempunyai 16 jenis kata dan empat dasar kelompok kata tugas. Dasar kelompok kata tugas tersebut ialah kata penyambung ayat, kata praklausa, kata prafrasa dan kata pascakata.

74

5.0 REFLEKSI

Alhamdulillah syukur ke hadrat Allah kerana saya berjaya menyiapkan tugasan projek Bahasa Melayu 1 Akademik ini. Sepanjang saya menyiapkan tugasan ini, banyak perkara yang saya lalui bersama-sama rakan kelas yang lain.

Apa-apa yang saya dapat melalui daripada proses penyiapan tugasan ini, saya dapat merasakan kepayahan dan kesulitan dalam menganalisis frasa dan penggolongan kata. Walaupun saya amat meminati bidang menganalisis bahasa Melayu, namun saya tetap dapat merasakan betapa sukarnya untuk mengelaskan kata dan menganalisis frasa berdasrkan binaan ayat sendiri. Namun begitu, proses itu amat menyeronokkan kerana hal ini dapat meningkatkan lagi daya kefahaman saya terhadap binaan frasa dan penggolongan kata bahasa Melayu mengikut jenisnya.

Selain itu, saya juga amat berbesar hati kerana ramai rakan saya sudi berkongsi ilmu dan masalah yang menimpa ketika menyiapkan kerja projek ini. Bagi saya, senario ini wajar diketengahkan ke peringkat akar umbi kerana secara tidak langsung, hal ini dapat memupuk semanagt kerjasama serta usaha mengelakkan budaya plagiat dalam kalangan pelatih.

Tuntasnya, mempelajari sintaksis dan morfologi atau ilmu ketatabahasaan bahasa Melayu amat menyeronokkan. Walau apa-apapun, minat dan kesungguhan perlulah digembleng dan dirangkum sekali bagi menghasilkan kefahaman yang berkualiti dan jitu.

75

6.0 BIBLIOGRAFI

________________ (1995). Kamus Dewan Edisi Ketiga. Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.

________________ (2006). Kamus Dewan Edisi Keempat. Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.

Abdullah Hassan (1993). Tatabahasa Pedagogi Bahasa Melayu. Kuala Lumpur, Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd.

Abdullah Hassan (2006). Morfologi: Siri Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa Melayu. Batu Caves, PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.

Abdullah Hassan (2008). Tatabahasa Pedagogi Untuk Sekolah Menengah. Batu Caves, PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.

Abdullah Hassan, Ainon Mohd (1994). Bahasa Melayu untuk Maktab Peguruan. Kuala Lumpur, Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.

Abdullah Hassan, Seri Lanang Jaya Rohani, Razali Ayob, Zulkifli Osman (2006). Sintaksis: Siri Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa Melayu. Batu Caves, PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.

Asmah Hj. Omar, Prof. (1982). Nahu Melayu Mutakhir. Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.

Asraf (2007). Siri Penataran Bahasa Dan Sastera: Petunjuk Tatabahasa Bahasa Melayu. Petaling Jaya, Sasbadi Sdn. Bhd.

Habibah Mohd. Samin, Hasnah Awang (2010). Revisi Bahasa Melayu Akademik 1 untuk PPISMP. Kuala Lumpur, Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.

76

Hasrina Baharom (2009, Disember). Mak Tak Marah Lagi!. Pelita Bahasa, Dewan Bahasa dan Pustaka, muka surat 44 47.

Kho Thong Eng (2009, Disember). Tatatingkat Bandingan Kata Adjektif. Pelita Bahasa, Dewan Bahasa dan Pustaka, muka surat 19 21.

Lim Yock Fang, Abdullah Hassan (1994). Siri Pengajaran Bahasa Fajar Bakti: Nahu Melayu Moden. Kuala Lumpur, Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.

Muhammad Norrudin Abdul Aziz (2009). HBML 4803: Perbandingan Tatabahasa Melayu. Kuala Lumpur, Fakulti Pendidikan dan Bahasa Open University Malaysia.

Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Hj. Musa, Abdul Hamid Mahmood (1997). Tatabahasa Dewan Edisi Baharu. Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.

Nik Safiah Karim, Farid M. Onn, Hashim Hj. Musa, Abdul Hamid Mahmood (2008). Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga. Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.

Nik Safiah Karim, Norlidza Shamsuddin (2008). Teks STPM: Bahasa Malaysia Kertas 1 dan 2. Shah Alam, Oxford Fajar Sdn. Bhd.

Ong Ching Guan (2009). Kuasai Struktur Ayat Dalam Bahasa Melayu. Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.

Siti Hajar Abdul Aziz (2008). Siri Pendidikan Guru: Bahasa Melayu 1. Shah Alam, Oxford Fajar Sdn. Bhd. Sulaiman Masri, Abdullah Yusof, Mohd. Rain Shaari (2007). Siri Pengajian dan Pendidikan Utusan: Bahasa Melayu Dimensi Pengajaran dan Pembelajaran. Kuala Lumpur, Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd.

W. Marsden (1812). The Grammar of the Malayan Language: with an Introduction and Praxis. London, Longman. 77

7.0 SENARAI RAJAH

Rajah 1.1: Tingkatan Nahu Rajah 1.2: Binaan Frasa Rajah 1.3: Jenis-jenis Frasa Bahasa Melayu Rajah 1.4: Konstituen Utama Ayat Dasar Bahasa Melayu Rajah 1.5: Subjek dan Predikat Rajah 1.6: Konstituen Utama Ayat Dasar Bahasa Melayu Rajah 1.7: Jenis Perkataan-perkataan Nama. Rajah 1.8: Fungsi-fungsi Frasa Nama. Rajah 1.9: Binaan Frasa Nama Bahasa Melayu Rajah 2.0: Contoh Frasa Nama Inti + Penerang Rajah 2.1: Contoh Frasa Nama Inti + Inti Rajah 2.2: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang. Rajah 2.3: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang Nama Rajah 2.4: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Penerang Bukan Nama Rajah 2.5: Binaan Frasa Nama Jenis Inti + Inti Rajah 2.6: Jenis Binaan Frasa Nama Inti + Inti Dengan Maksud Sama Erti Rajah 2.7: Hukum D M. Rajah 2.8: Kekecualian Hukum D M Rajah 2.9: Frasa Kerja Rajah 3.0: Jenis Kata Kerja Rajah 3.1: Contoh Ayat Frasa Kerja Rajah 3.2: Perkataan Yang Boleh Hadir Dalam Frasa Kerja Rajah 3.3: Unsur Binaan Frasa kerja Rajah 3.4: Susunan Unsur Binaan Frasa Kerja. Rajah 3.5: Ceraian Ayat Frasa Kerja Rajah 3.6: Jenis-jenis Frasa Kerja Rajah 3.7: Frasa Kerja Transitif Tunggal dan Terbitan Rajah 3.8: Fungsi Frasa Adjektif Rajah 3.9: Frasa Adjektif Sebagai Predikat Rajah 4.0: Frasa Adjektif Sebagai Unsur Keterangan Dalam Predikat Rajah 4.1: Frasa Adjektif Sebagai Unsur Penerang Rajah 4.2: Binaan Frasa Adjektif 78

Rajah 4.3: Jenis Jumlah Perkataan Dalam Frasa Rajah 4.4: Jenis Frasa Adjektif Binaan Dua Perkataan Rajah 4.5: Rumusan Kata Penguat Dalam Frasa Adjektif Rajah 4.6: Unsur Wajib Dalam Frasa Sendi Nama Rajah 4.7: Binaan Frasa Sendi Nama Rajah 4.8: Pecahan Kumpulan Kata Menurut W. Marsden Rajah 4.9: Pecahan Golongan Kata Menurut Tatabahasa Dewan Rajah 5.0: Pecahan Golongan Kata Nama Rajah 5.1: Pecahan Subgolongan Kata Nama Khas Rajah 5.2: Pecahan Subgolongan Kata Nama Am Rajah 5.3: Pecahan Subgolongan Kata Ganti Nama Rajah 5.4: Pecahan Subgolongan Kata Kerja Rajah 5.5: Pecahan Subgolongan Kata Kerja Tak Transitif Rajah 5.6: Pecahan Jenis Kata Adjektif Rajah 5.7: Pecahan Jenis Kata Adjektif Rajah 5.8: Pecahan Tugas Kata Tugas Rajah 5.9: Pecahan Jenis Kata Tugas Rajah 6.0: Pecahan Kelompok Dasar Kata Tugas Rajah 6.1: Pecahan Jenis Kata Tugas Mengikut Kelompok Dasar Kata Tugas Rajah 6.2: Pecahan Golongan Kata Nama Am Rajah 6.3: Pecahan Golongan Kata Nama Khas Rajah 6.4: Pecahan Golongan Kata Ganti Nama Rajah 6.5: Pecahan Golongan Kata Kerja Rajah 6.6: Pecahan Golongan Kata Adjektif Rajah 6.7: Pecahan Golongan Kata Penyambung Ayat Rajah 6.8: Pecahan Golongan Kata Praklausa Rajah 6.9: Pecahan Golongan Kata Prafrasa Rajah 7.0: Pecahan Golongan Kata Pascakata

79