Mustafa Kemal niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute Yl/Year:

2011 Cilt/Volume: 8 Say/Issue: 15, s. 213 - 237

9. SINIF TRK EDEBYATI PROGRAMININ ELETREL DNME AISINDAN RETMEN GRLERNE GRE DEERLENDRLMES
Yrd. Do. Dr. Mehmet KURUDAYIOLU anakkale Onsekiz Mart niversitesi, Eitim Fakltesi, Trke Eitimi Ar.Gr. Gamze ELK anakkale Onsekiz Mart niversitesi, Eitim Fakltesi, Trk Dili ve Edebiyat Eitimi
zet Bu aratrmann amac; anakkale il merkezinde ve ilelerinde bulunan Trk Dili ve Edebiyat retmenlerinin 9. snf Trk Edebiyat Programn eletirel dnme asndan deerlendirmesidir. Aratrma yntemi olarak betimsel aratrma tekniklerinden tarama modeli seilmitir. Verilerin toplanmas amacyla lek formu gelitirilmitir. lein ilk blm 8 maddeden oluan kiisel bilgiler leidir.. kinci blm ise; 55 maddeden oluan 9. snf Trk Edebiyat Programnda eletirel dnme becerisini retmen grlerine gre belirleme lei olarak hazrlanmtr. lek toplam 55 maddeden olumaktadr. Her bir maddenin karsnda da davrann grlme skln belirtmek iin beli bir seenek verilmitir. Bunlar en olumsuzdan en olumluya doru kesinlikle katlmyorum-kesinlikle katlyorum (1-5) biiminde derecelenmitir. lein gvenirlii Cronbach Alpha ile belirlenmitir. lein gvenirlik katsaysnn .90 olduu belirlenmitir. Uygulanan lein tamam gvenilir kabul edilmi ve uygulanmtr. Aratrmada; 9. snf Trk Edebiyat Programnn metin seiminin eletirel dnme becerisi asndan, ksmen yeterli olduu sonucuna ulalmtr. Anahtar Kelimeler: Eletirel dnme, Trk edebiyat, Eitim.

THE EVALUATION OF TURKISH LITERATURE CURRICULUM FOR 9TH GRADE ACCORDING TO THE TEACHERS PERCEPTIONS ABOUT CRITICAL THINKING
Abstract The aim of this study is to make Turkish Language and Literature teachers in anakkale province centrum and districts evaluate Turkish Literature Program in terms of critical thinking. Screening model as one of Descriptive Research Methods was used as the Research method. A survey form was developed for data collection. The first part of the survey including eight questions was prepared as "personal information" questionnaire and the second section consisted of 55 items as "determining vision of teachers on Turkish Literature Program of 9th classes in terms of critical thinking. Survey consists of 55 items. Five options were given in front of each item to indicate the frequency of the behavior to be seen. These are rated from the most negative to the most positive as "I certainly do not agree- certainly agree" (1-5). Reliability of the inventory was identified with Cronbach Alpha. Reliability of the survey was found as .90. All the applied surveys were accepted completely as reliable and practiced. At the end of the survey; text selection of Turkish Literature Program of the 9th classes was found to be partially sufficient in terms of critical thinking. Key Words: Critical thinking, Turkish literature, Education.

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

Giri
Nitelikli insanlarn yetitirilmesi ve bilginin insanlara ulamas iin, toplumla i ie olmas beklenen okullar, nemli ortamlardr; ancak okullar artk tek kaynak olarak dnlmemektedir. Okulun ilevi ile birlikte, renciye kazandrlmas beklenen nitelikler, renme-retme sreci, retmenlerin grev ve sorumluluklar da deiiklie uramtr. nceki dnemlerde retmen bilgiye sahip olan, bilgiyi aktaran kii olarak grlmekteyken, bilginin elde edilmesinde ve kullanlmasnda yaanan teknolojik gelimeler, retmenin snf ierisindeki roln de farkllatrmtr. Yaanan gelimelere paralel olarak bireyin topluma faydal olabilmesi iin kazanmas gereken davranlar katlanarak oalmakta, tm teknolojik kolaylklarna karn, insan bir yol gstericiye ihtiya duymaktadr. retmenden beklenen, bilgiyi depolayan ve onu renciye sunan kaynak olmas deildir. retmenden beklenen renciyi bilgiye ynlendiren kii olmasdr. Bu anlaytan yola kldnda, retmenin sahip olmas gereken yeterlilikleri de artmaktadr. retmenler rencilerin yalnzca bilisel becerilerinin gerekletirilmesini salamak durumunda deildir. Bunun yannda, rencilerinin renmelerini kolaylatrc olmalar, etkili bir retmen olmalar, grup almalarn organize etmeleri beklenmektedir. renme etkinliklerine ve rencilerin psikolojik dengelerine, sosyal etkileimlerine, cinsel eilimlerine, kltrel eitimlerine dikkat etmek zorundadrlar. retmenin sorumluluklar artmaktadr (Eacute ve Esteve, 2000den aktaran Gztok, 2006: 37-38). Gelimek isteyen toplumlar, bilgiye ulamay bilen insanlar yetitirmeyi amalamaktadr. Ulalan bilgilerin kullanlmas yeni bilgiler retilmesi de nem tamaktadr. Bunu salamak iin eitim politikalarnda yenileme yollar aranmaktadr. Gelecekte de bilgi retmeyi bilen toplumlarn deeri artacaktr (Dikba ve Hasrc, 2008: 70). Son yllarda, eitim sistemi iersinde rencilerin nasl dndkleri ve nasl rendikleri zerinde tartlmaktadr. Gnmzde bireylerin aratrma yapabilme, sorun zebilme, yaratc dnme, eletirel dnme gibi eitli dnme yollarn bilmesi ve uygulayabilmesi nem tamaktadr. Dnme ve renmenin nasl gerekletii zerinde artk daha ok durulmaktadr. Bundan dolay bireylerin nasl rendii ile ilgili olarak renme stili, nasl dnmesi gerektii konusunda ise eletirel dnme kavram, bu sorularn en azndan bir ksmnn aklanmasna yardmc olacaktr (Gven ve Krm, 2006: 76). Eitim, bakalarnn etkisiyle insann kendi davranlarnda deimeler oluturmas demektir. Byle bir oluum insann doumundan lmne kadar tm yaam boyunca srmektedir. Eitim denildiinde, ounlukla bu denli genel ve geni snrlar olan bir anlam akla gelmemektedir. Bu snflamann iine giren aile eitimi, toplumsal denetim, usta - rak ilikisi gibi eitimsel etkiler, eitim kavram iinde

214

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

olmalarna ramen eitim alanndan saylmamaktadr. nk bunlar planl olarak yaplan eitim deildir. nsan, gereksinmelerini karlamak iin aba gstermektedir. Her gereksinme ortaya ktnda bu ihtiyacn ortadan kaldrlmas insan iin bir ama olmaktadr. Bu amaca ulamada insann yeterli bilgisi, becerisi varsa ve sorununu zmek iin olumlu tutum iinde ise o zaman ona yardm etmeye gerek yoktur. Fakat insan amacna ulaacak yeterlikte deilse, onun bu sorununu zebilmesine yardm edecek bilgi, beceri ve tutumu kazanmas gerekmektedir. nsan yaamda renmeyi kendi kendine her zaman yapamamaktadr. Bakalarnn kendisine baz yeterlikleri kazandrmasn istemektedir. Okul, yzyllar sren uzun bir geliim sonucunda toplumun ortaya kard vazgeilmez bir toplumsal kurumdur (Baaran, 1983: 12). Kkahmete (2001:1-2) gre; dnyaya gelen her bebek yrmesini, konumasn daha sonra da yemek yemesini renmektedir. Doumdan sonraki ilk dnemde en yakn evresi; annesi, babas ya da ailesinin dier bireyleri bebein bir eyler renmesine yardmc olmaktadr. te bu retilenlerin tmne eitim denir. Tylera gre eitim; kiinin davran rntlerini deitirme srecidir. Eitim yanl ya da eksik olan renmelerin dzeltilmesini salamaktadr. Eitim bireyin kendi yeteneklerinin bilincinde olmasn salamakta ve bu yeteneklerini gelitirmesine yardmc olmaktadr (Tyler, 1950den aktaran: Snmez, 2002: 31-32). Gnmzde eitim programlarnda bilimsel dnceye nem verildii grlmektedir. Yeni retim yntemleri kullanlmakta ve eski metotlar rafa kaldrlmaktadr. Tm bu gelimeler rencilerin eitime bakna da yansmaktadr. Artk renciler kendi eksiklerinin farkndadr. Kendilerine sunulan her bilgiyi mutlak doru olarak grmemektedir. Farkl bak alarna kar hogrldr. Apaydn ve elik (2010: 265-266) tarafndan anakkale Onsekiz Mart niversitesinde okuyan retmen adaylarnn eletirel dnme eilimleri llmtr. Bu aratrmann sonularna gre; retmen adaylarnn ak fikirlilik alt boyutunda eletirel dnme eilimlerinin yksek olduu grlmtr. Bu sonu; retmen adaylarnn farkl yaklamlara kar hogrl ve kendi yaklamlarna kar duyarl olduklarn ifade etmektedir. Dnyada meydana gelen deimelere paralel olarak bilgiyi edinme ve kullanmada deimeler meydana gelmitir. Bilginin hzl akt yirmi birinci yzylda, gelimi bir toplum olabilmenin yolu, sorunu zmede ya da herhangi bir konuda karar vermede bilgiyi eletirel bir biimde kullanabilen bireylere bal olmaktadr (en, 2009: 70). Edebiyat eitimi genlere zgrce dnebilme, kendini ifade edebilme ve z gven sahibi olma zelliklerini kazandrabilmelidir. Edebiyat dersi sadece bir ezber dersi olmamaldr. retmenler rencilerinin yaratclklarn gelitirmelidir. Genlerin hayata farkl pencerelerden bakabilmeleri salanmaldr.

215

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

Ezberin de eitimde kullanlmas gerektii durumlar mevcuttur. Akyz (2007: 426) bu konudaki grlerini yle belirtmitir: Ezbercilik, anlamadan ve hemen her alanda bellekte birok gereksiz bilgiyi aynen tutmaya almaktr. Oysa ezber farkldr: ocua ya ve dzeyine uygun, ana dilinde baz edeb paralarn ezberletilmesi ya da yabanc dil derslerinde ezberin ksmen kullanlmas yararl olur. Fakat bunun da renme psikolojisi ve yntemlerinin verileri nda yaplmas gereklidir. Gnmzde, toplumumuzu oluturan tm geler, kendi dorular yolunda kyasya atyorlarsa bunun en nemli nedeni, kendi dorularn ezberletmeye ve onun kartlarn reddetmeye dayal eitim sistemimizdir. Alfred North Whiteheade (Titiz, 2001: 41-67) gre; Eitim, edinilen bilgilerin hayata uygulanmas sanatnn kazanlmasdr. Dutolu ve Tuncele (2008) gre; dnyann srekli bir deiim iinde olmas her alanda olduu gibi eitim alannda da deiimi zorunlu klmtr. Ancak bugn eitim dnyasnda srekli tartlan konulardan birisi; eitim sisteminin bu gerekliliin dnda kald, geliimin ve deiimin beraberinde getirdii nitelikli insan gc ihtiyacn karlayamaddr. Bilgi toplumu olma yolunda kaydedilen ilerlemelere ramen, bireylerin bilgiyi sorgulamadan kabul ettii grlmektedir. Bu durumun nne gemek iin bireylere eitim yoluyla st dzey dnme becerilerinden biri olan eletirel dnme becerisinin kazandrlmas son derece nemlidir. Dnme, iinde bulunulan durumu anlayabilmek amacyla yaplan aktif, amaca ynelik organize zihinsel srece verilen addr (Ccelolu, 1993:205). Presseisona (1991den aktaran: ner, 1999:8) gre dnme; genelde bilisel bir sre olarak kabul edilmektedir. Dnen insan yaad dnyay etkileyebilme gcn tamaktadr. nsan, yeni dnceler reterek gelimekte ve kendisini de yenileyebilmektedir. engl ve stndaa (2009) gre; dnmek insanolunun varoluundan beri sorgulad, inceledii, anlamaya alt ve eitimden sz aldnda ayrntl bir ekilde tartt konulardan birisidir. Dnmek eyleminin anlalmas, bireye ve dolayl olarak topluma eitim yoluyla kazandrlmas ngrlen bilgi, duygu ve becerileri belirlemek ynnden nem tamaktadr (engl ve stnda, 2009:237-248). Eletirel dnme rencilerin daha nceden bildiklerini uygulamaya koymas ve kendi dncelerine deer bierek n renmeleri yenilemesidir. Gereki tarafsz bir dnya gr iin gerekli olan zihinsel beceriler ve karmak grlerin renilmesindeki bireysel farkllklar ve sorunlarn zmndeki farkl grler, eitim programlarnn temel hedeflerinden birinin eletirel dnme olduunu ortaya karmaktadr. Eletirel dnme eitim ve retim sisteminin merkezinde yer almaldr (ahinel, 2002: 40-41).

216

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

Eletirel Dnme Eletirel dnme; rencilerin bilgilerini gnlk yaamlarnda kullanabilmesi ve kendi dncelerine deer biebilmesidir. Bireyin farkl gr ve dncelere ak olmasdr. Tarafsz bir dnya gr iin gerekli olan zihinsel beceriler ve karmak grlerin renilmesindeki bireysel farkllklar eitim programlarnda eletirel dnme becerisine yer verilmesi gerektiini gstermektedir (ahinel,2002: 40-41). Eletirel dnme bireyin ne yapacana ve neye inanacana karar vermesi iin zmleyici, deerlendirmeye ynelik, bilinli olarak yarglarda bulunmas ve bu yarglar ifade etmesi eklinde de tanmlanmtr (Evancho 2000den aktaran: Akbyk, 2002:9). Halpern (1996) eletirel dnmenin belirleyici zelliklerini yle sralamtr: 1. Sonu karma: Geerli sonulara ulamak iin doru kabul edilen durumlarn, olaylarn ya da olgularn incelenerek akl szgecinden geirilmesidir. Analiz etme: Sunulan nedenlere dayanarak varlan sonucun doruluunun zmlenmesi abasdr. Bunun iin de nedenlerin kabul edilebilir olmas gerekmektedir. Hipotezleri test etme: Dncelerimizin ya da inanlarmzn doruluunu snamaya ilikin ortaya atlan hipotezlerin farkl gzlemlere dayanarak doru olup olmadnn ortaya karlmasdr. Olaslklar grme: Herhangi bir sorunun sebeplerine ve zmlerine ilikin olas durumlar tespit edebilmedir. Karar verme: Belli bir sorun karsnda varolmas mmkn olan seenek ile balayan aktif bir sretir. Sorun zme: Bir sorunun tanmlanmas ile balamaktadr. zme doru ulamay salayan tm seenekleri iine alan bir sretir. Yaratc dnme: zgn ve kullanl olan bir ey retebilmedir (Halpern 1996dan aktaran: Krm, 2002:27-28).

2.

3.

4. 5. 6. 7.

Eletirel dnme becerisine sahip olan bireyler kendilerini bir ortamda belli etmektedirler. nk bu beceriye sahip bireyler zgn dnebilen ve yaratclklarn gelitirmi olan bireylerdir. Sorunlara yapc zmler retebilmektedirler. Edebiyat derslerinde renciler dncelerini ifade etmekte, yapc tartmalar yapabilmektedir. Gemite yaanan olaylardan bahsedilmekte, ayn zamanda gnmzde yaanan olaylar da bu derste deerlendirilmektedir. Trk edebiyat dersleri bu ynyle eletirel dnme becerisinin kazandrlmas iin en uygun olan derslerden bir tanesidir. Doru yntem ve teknikler kullanldnda rencilerin bu beceriyi kazanmas mmkn olacaktr.

217

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

Aratrmann Amac Bu aratrmann genel amac; Trk Dili ve Edebiyat retmenleri tarafndan 9. snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme asndan deerlendirilmesini salamaktr. Bu genel ama dorultusunda aadaki aratrma sorularna yant aranmtr: retmen grlerine gre 9. Snf Trk Edebiyat Programnn metin seimi eletirel dnme becerisi asndan ne dzeye sahiptir? retmen grlerine gre 9. Snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunun retmenler tarafndan uygulanabilirlik dzeyi ne durumdadr? retmen grlerine gre 9. Snf Trk Edebiyat Programnda yer alan eletirel dnme boyutunun renciler tarafndan uygulanabilirlii ne dzeydedir? retmen grlerine gre 9. Snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunda yer alan metinlerin, metin-yazar-okuyucu ilikisi ne dzeydedir? retmen grlerine gre 9. Snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunun farkl tekniklerle uygulanmas ne dzeydedir? retmen grlerine gre 9. Snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunun evrenselliinin deerlendirilmesi ne dzeydedir?

Snrllklar Bu aratrma, veri toplanan okullar ve anket uygulanan retmenler, rgtsel ve kiisel deikenler bakmndan aadaki gibi snrlandrlmtr. Aratrma kapsamna alnan okullar anakkale il merkezi ve ilelerindeki resm liseler ile snrldr. Anket soru balklar 9. snf Trk Edebiyat Programnn incelenmesi ve literatr taramas sonucu elde edilen eletirel dnme boyutu ile snrldr. Aratrma; 9.snf Trk Edebiyat Program eletirel dnme boyutunun yeterliliinin retmen grlerine gre deerlendirilmesi ile snrldr. Aratrma bulgular anakkale il merkezinde ve ilelerinde rnekleme alnan liselerde grev yapan Trk Dili ve Edebiyat retmenlerinin grleriyle snrldr.

218

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

Yntem
Aratrma Modeli 9. Snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme asndan retmen grlerine gre deerlendirilmesini amalayan alma, tarama modelinde yaplmtr. Tarama modeli betimsel nitelikte olan bu aratrmann amacna en uygun olan modeldir. Tarama aratrmas; bir konuya ya da olaya ilikin katlmclarn grlerinin veya ilgi, tutum, beceri, yetenek gibi zelliklerinin tespit edildii aratrmalardr (Bykztrk, Kl, akmak, Akgn, Karadeniz ve Demirel, 2008:177). Bu almada verilerin toplanmasnda anket tekniinden yararlanlmtr. Aratrma bulgular ayrca literatr taramasndan elde edilen verilere dayanlarak oluturulmutur. Evren ve rneklemi almann evrenini, 20072008 eitim retim ylnda anakkale ili resm ortaretim kurumlarnda grev yapan toplam 210 Trk Dili ve Edebiyat retmeni olutururken almann rneklemini ise anakkale merkez ve ilelerinde grevli random yoluyla seilen 100 Trk Dili ve Edebiyat retmeni oluturmaktadr. Veri Toplama Arac Verilerin toplanmas amacyla Trk Dili ve Edebiyat retmenlerine ynelik bir lek gelitirilmitir. Anketin ilk blm sekiz sorudan oluan kiisel bilgiler anketi, 55 sorudan oluan ikinci blm ise 9. snf Trk Edebiyat Programnda eletirel dnme becerisini retmen grlerine gre belirleme lei olarak dzenlenmitir. Anket toplam alt boyutta 55 maddeden olumaktadr. Her bir maddenin karsnda da davrann gsterilme skln belirtmek iin beli bir seenek verilmi, bunlar en olumsuzdan en olumluya doru kesinlikle katlmyorum kesinlikle katlyorum (1-5) biiminde derecelenmitir. Anketin gvenirlii Cronbach Alpha ile belirlenmitir. 50 retmene anket uygulanmtr. Anketin gvenirlii .9021 olarak bulunmutur. Anketin Alpha deerleri anketin gvenirlik derecesinin yksek olduunu gstermitir. Uygulanan anketin tamam gvenilir kabul edilmi ve uygulanmtr. Anket formuna son ekli verildikten sonra, anket rnekleme giren ortaretim okullarndaki Trk Dili ve Edebiyat retmenlerine uygulanmtr. Anket formlarnn uygulanmas ve geri toplanmas aratrmac tarafndan gerekletirilmitir. 100 retmene ulalmtr. Verilerin zmlenmesi Verilerin zmlenmesinde SPSS paket programndan yararlanlmtr. Verilerle ilgili frekans, yzde, aritmetik ortalama ve elli be davrana ilikin retmen alglamalarnn okullar genelinde ortalama standart sapma deerleri bulunarak

219

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

tablolar oluturulmutur. retmenlerin grleri ile ilgili bulgular tablolatrlm ve incelenmitir. Daha sonra elde edilen bulgular aklanm ve yorumlanmtr. retmenlerin 9. snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutuna ynelik maddelere ilikin verilerden frekans, yzde ve ortalama hesaplanmtr.

Bulgular ve Yorumlar
Bu blmde, retmen grleri asndan 9. snf Trk Edebiyat Program metin seiminin eletirel dnme becerisi asndan dzeyleri, programn eletirel dnme boyutunun retmenler tarafndan uygulanabilirlik dzeyi, programda yer alan eletirel dnme boyutunun renciler tarafndan uygulanabilirlii, programn eletirel dnme boyutunda yer alan metinlerin metin-yazar-okuyucu ilikisinin deerlendirilmesinin yeterlilii, programn eletirel dnme boyutunun farkl tekniklerle uygulanma yeterlilii ve programn eletirel dnme boyutunun evrenselliinin deerlendirilmesi alt balklar altnda incelenmi ve elde edilen bulgulara yer verilmitir. Tablo 1: retmen Grleri Asndan 9. Snf Trk Edebiyat Programnn Metin Seiminin Eletirel Dnme Becerisi Asndan Dzeyleri
Katlmyorum Kesinlikle katlmyorum Kesinlikle Katlyorum Katlyorum Kararszm

Ss

f 1. Metni oluturan gelerin birbiriyle ilikilendirilmesi becerisi dikkate alnmtr. 2. Metni oluturan gelerin karlatrlmas becerisi ele alnmtr. 3. Metnin yazl amacnn aklanmas dikkate alnmtr. 4. Metnin hedef kitleye uygunluunun deerlendirilmesine yer verilmitir. 5. Metnin yazl amacnn eletirilmesi dikkate alnmtr. 6. Metnin hedef kitleye uygun olup olmadnn deerlendirilmesi ele alnmtr. 7. Metnin dnemini temsil gcnn sorgulanmas dikkate alnmtr. 8. Yazarn baarsnn sorgulanmas zerinde durulmutur. 9. Yazarn yazma amacnn tartlmas dikkate alnmtr. 10. Metne ilgi duyma nedeninin aklanmas zerinde durulmutur.

% 9

f 4

% 4 3,65 2 3,57 ,99 ,98

17 17 48 48 22 22 9

14 14 49 49 19 19 16 16 2 16 16 41 41 19 19 20 20 4 7 9 4 7 23 23 32 32 30 30 8 9 24 24 28 28 34 34 5

4 3,45 1,10 8 2,91 1,06 5 2,98 1,07

4 25 25 30 30 29 29 12 12 2,80 1,07 3 3,51 1,03

13 13 50 50 15 15 19 19 3 4 2 8

4 23 23 25 25 38 38 10 10 2,73 1,05 2 34 34 36 36 25 25 3 8 19 19 36 36 29 29 8 3 3,07 ,89

8 2,90 1,05

220

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

Tablo 1de, 9. snf Trk Edebiyat Programnn metin seiminin eletirel dnme becerisi asndan dzeyleri retmen grleri asndan deerlendirilmitir. Buna gre, en st dzeyde metni oluturan gelerin birbiriyle ilikilendirilmesi becerisinin dikkate alnmas yer almaktadr ( X = 3,65). Programda metni oluturan gelerin birbiriyle ilikilendirilmesi becerisi retmen grlerine gre uygulanabilmektedir. Bu durum retmenlerin metinlerin gelere ayrlmasnda ve bu gelerin birbirleriyle ilikilendirilmesinde rencilere rehberlik edebildikleri eklinde yorumlanabilir. Trk Edebiyat Programnda metni oluturan gelerin karlatrlmas becerisi yeterli dzeyde ele alnmtr ( X = 3,57). Programda seilen metinlerdeki gelerin karlatrlmas salanarak rencilerin metnin ana dncesini daha iyi anlayabilmeleri ve yorum yaparak dncelerini aklama frsat bulabilmeleri salanmak istenmitir. retmen grlerine gre programn bu boyutu uygulanabilecek dzeydedir. Programda yksek dzeydeki dier bir beceri metnin dnemini temsil gcnn sorgulanmasdr ( X = 3,51). Seilen metinlerin yazldklar dnemin sosyal ve siyasi zelliklerini yanstabilme baarsnn yksek olmasna zen gsterilmitir. Edeb metinlerin en nemli zelliklerinden birisi tarih bir belge zellii tamasdr. nk okuduumuz eserlerden o gnn artlar gzlemlenebilmektedir. O dnemdeki artlar gnmzle kyaslanabilmektedir. O dnemde yaam nemli kiilerin hayatlar hakknda gerek bilgilere ulalabilmektedir. Program bu noktalara dikkat ederek hazrlanmtr. Metnin yazl amacnn aklanmas dikkate alnmtr becerisi de yksek dzeydedir ( X = 3,45). Bir metin zerinde aklama ve yorum yapmaya gemeden nce o metnin yazl amacnn ne olduunun anlatlmas renci asndan nemlidir. nk rencilerin yapacaklar alma hakknda belirli bir n bilgiye sahip olduklar zaman konuya hkim olma dzeyleri de artacaktr. Programn bu adan retmen grlerine gre yeterli dzeyde olduu grlmektedir. Trk Edebiyat Programnda yazarn yazma amacnn tartlmas becerisi de yksek dzeydedir ( X = 3,07). retmen grlerine gre programda bu beceriye gereken nem verilmitir. Her yazarn yazma amac birbirinden farkldr. Kimi yazar belirli bir konudaki grlerini dile getirmek iin yazmay tercih ederken, kimileri sadece unutulmamak adna yazma ihtiyac duyar. Bu konularn renciler tarafndan tartlmas yazarlar daha yakndan tanma asndan da nemlidir. Trk Edebiyat Programnda orta dzeyde yer alan becerilerden ilki, metnin yazl amacnn eletirilmesi becerisidir ( X = 2,98). Anketimize katlan retmenler bu konuya programda daha az yer verildii grndedirler. Bu konuya ayrntl yer verilmemesinin nedeni yazarn yazma amacnn tartlmasna ayrntl yer verilmesinden kaynaklanm olabilir. Bu iki konunun birbiriyle balantl olduu

221

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

dnlrse rencilerin metnin yazl amac hakknda belirli bir gre sahip olabilecekleri dnlebilir. Metnin hedef kitleye uygunluunun deerlendirilmesi becerisine Trk Edebiyat Programnda orta dzeyde yer verilmitir ( X = 2,91). Edeb metin sadece toplumun belirli bir kesimine sesleniyor olabilir. Bununla birlikte her metin belirli bir ya grubuna hitap eder. Btn bunlarn dikkate alnmas rencilerin metni anlayabilmesi, yorumlayabilmesi iin nem tar. Ayrca rencilerin Trk Edebiyat dersine olan tutumlarn da etkiler. Eer metin rencilerin ya grubuna, eitim seviyesine uygunsa ve rencilerin merakn uyandrmay baaryorsa derse kar olumlu bir tutum oluacaktr. Metne ilgi duyma nedeninin aklanmas becerisi Trk Edebiyat Programnda orta dzeyde ele alnmtr ( X = 2,90). rencilerin her biri metin zerinde ayr bir dnceye sahip olabilir. Kimi renciler metne ilgi duyarken, kimileri seilen metne kaytsz kalabilir. Metni kendi hayatlaryla badatramayabilirler ya da metinde ilenen konu ilgi alanlar dndadr. Metne ilgi duyma nedeninin aklanmas rencilerin kendi fikirlerini aklayabilmeleri ve metni eletirmeleri iin iyi bir frsat olacaktr. Ancak retmenlerin grne gre Trk Edebiyat Programnda bu beceriye orta dzeyde yer verilmitir. Trk Edebiyat Programnda retmen grlerine gre metnin hedef kitleye uygun olup olmadnn deerlendirilmesi becerisi dk dzeydedir ( X = 2,80). Bu beceri daha nce ele alnan metnin hedef kitleye uygunluunun deerlendirilmesi becerisiyle benzerlik gstermektedir. Bu nedenle Programda yeterince yer almad dnlebilir. Yazarn baarsnn sorgulanmas becerisi Trk Edebiyat Programnda retmen grlerine gre yeterince yer almamaktadr ( X = 2,73). Yazarn baars metnin renciler tarafndan beenilip beenilmemesine gre deerlendirilebilir. Ancak yazarn dier eserleri hakknda da bilgi edinilmesi gerekir. renciler grup almas yaparak yazarn hayatn ve yaptlarn aratrp yazar hakknda bilgi edinebilirler. Bu bilgileri snfta tm arkadalarna sunabilirler. Bu konuda yaplabilecek etkinlikler oaltlabilir. Programn bu konuda eksik kald sylenebilir. Yeni programn yapsn incelediimizde metinleri inceleme, zmleme, deerlendirme ve yorumlamann nasl gerekleeceini konu alan nite ve kazanmlarn 9. snfta yer ald grlmektedir. Bu kazanmlarn ardndan balangtan gnmze Trk edebiyat metinleri, yaanlan medeniyet daireleri, dnemlere ait zevk ve anlay dikkate alnmtr. snfa ayrlan bu blmler kendi ilerinde de nitelere blnmtr (MEB 2005: 12).

222

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

Tablo 2: retmen Grleri Asndan 9. snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Boyutunun retmenler Tarafndan Uygulanabilirlik Dzeyi
Katlmyorum Kesinlikle katlmyorum Kesinlikle Katlyorum Katlyorum Kararszm

Ss

f % f % f % f % f % 11. Metnin yorumlanmas, metinden sonu karlmas dikkate alnmtr. 12. Yazarn bak asnn sorgulanmas ele alnmtr. 13. Metindeki ifadenin kesin olup olmadnn tartlmas nemsenmitir. 14. Metnin dzenleniinin deerlendirilmesi dikkate alnmtr. 15. Kurmaca metindeki gereklikle yaanan gerekliin karlatrlmas dikkate alnmtr. 16. Metindeki olay rgsnn oluumunun belirlenmesi ele alnmtr. 17. Olaya dayal metinlerde temann belirlenmesi zerinde durulmutur. 18. Metnin kiisel olarak yorumlanmas dikkate alnmtr. 19. Yazld dnemin kltr yapsyla metin arasnda iliki kurulmas zerinde durulmutur. 20. Metnin dnce yapsn oluturan gelerin ayrlmas zerinde durulmutur. 28 28 51 51 10 10 8 8 3 3 3,93 ,98 21 21 43 43 19 19 13 13 4 4 3,64 1,07 9 9 38 38 27 27 22 22 4 4 3,26 1,03 9 9 47 47 30 30 12 12 2 2 3,49 ,89 27 27 48 48 13 13 10 10 2 2 3,88 ,98 24 24 55 55 13 13 6 6 2 2 3,93 ,89 33 33 47 47 14 14 3 3 3 3 4,04 ,93 19 19 47 47 21 21 12 12 1 1 3,71 ,94 28 28 56 56 12 12 3 3 1 1 4,07 ,78 18 18 45 45 21 21 14 14 2 2 3,63 1,00

Tablo 2ye bakldnda 9. snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunun retmenler tarafndan uygulanabilirlik dzeyi, konusunda yazld dnemin kltr yapsyla metin arasnda iliki kurulmas zerinde durulmas becerisi en st dzeydedir ( X = 4,07). Bir metin yazld dnemin kltr zelliklerini az ya da ok iinde barndrr. Bu yazarn toplumdan ve evresinden etkilenmesi sonucu olabilir. Bunun yannda anlatlan olay o dnemin kltr yapsn dorudan doruya anlatabilir. Bu nedenle de rencilerin metnin yazld dnemin kltr yapsyla olan ilikisini incelemesi gerekir. Olaya dayal metinlerde temann belirlenmesi becerisi zerinde Trk Edebiyat Programnda yksek dzeyde durulmutur ( X = 4,04). Trk Edebiyat derslerinde

223

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

metin zerinde alma yaplmasnn sebebi, rencilerin belirli bir konu hakknda yorum yapabilmelerini salamaktr. Konunun temasn belirlemek de bu adan nemlidir. Edebiyat retmenlerine gre olaya dayal metinlerde temann belirlenmesi zerinde yeterli dzeyde durulduu sylenebilir. Bu da edebiyat dersinin hedeflerine ulamas iin nemlidir. Metnin yorumlanmas, metinden sonu karlmas becerisi ile metindeki olay rgsnn oluumunun belirlenmesi becerisi Trk Edebiyat Programnda ayn dzeyde ele alnmtr ( X = 3,93). retmen grlerine gre bu iki beceri yksek dzeyde yer almaktadr. Edebiyat derslerinde retmenlerin zerinde nemle durmas gereken konulardan bir tanesi rencilerin yorum yapma becerilerinin glenmesini salamaktr. Metinden sonu karmak, olay rgsnn oluumunu belirlemek de daha sonra gnlk yaamlarnda olaylara kar bak alarnn deimesini salayacaktr. Edebiyat insann empati kurmasn, hayata farkl ynlerden bakabilmeyi baarmasn ve daha gzel bir yaam iin aba harcamay renmesini salamaktadr. Programda bu iki beceriye yeterli dzeyde yer verilmitir. Trk Edebiyat Programnda kurmaca metindeki gereklikle yaanan gerekliin karlatrlmas becerisi orta dzeyde yer almaktadr ( X =3,88). Her iki konuya yer veren Trk Edebiyat Program bu beceriye retmen grlerine gre orta dzeyde deinmitir. Gnlk hayattan konuulan dersler daha dikkat ekicidir. Elbette edebiyatta gerek d konulara yer verilecektir. Bu tr konular hayal gcnn gelimesini salamaktadr. Metnin kiisel olarak yorumlanmas becerisi Trk Edebiyat Programnda orta dzeyde ele alnmtr ( X = 3,71). Edeb metinler okuyucuya gre farkl ekillerde yorumlanabilir. Her eser okuyucu zerinde deiik etkiler brakr. Okuyan kiinin hayal gcne gre deiik armlarn olumasn salar. Trk edebiyat derslerinde rencilerin kiisel yorumlarn yapmas hem dile hkimiyetin gelimesi, hem de z gvenin olumas asndan nem tamaktadr. Trk edebiyat derslerinde olabildiince ok metin yorumlarna yer verilmelidir. Trk Edebiyat Programnda yazarn bak asnn sorgulanmas becerisi orta dzeyde ele alnmtr ( X = 3,64). renciler edebiyat derslerinde edeb metinler kadar o edeb metinleri yazan yazarlar da yakndan tanmaldr. Eseri daha yakndan tanmann bir yolu da yazarn tanmak ve anlamaktr. Bu konuya Edebiyat Programnn yeterince yer vermedii grlmektedir. Program bu adan gelitirilmelidir. Programda metnin dnce yapsn oluturan gelerin ayrlmas becerisi zerinde orta dzeyde durulmutur ( X = 3,63). Edebiyat derslerinde metin incelenirken her paragrafn ana dncesinden yola klarak metnin aklanmas salanabilir. Ancak programda paradan btne deil, btnden paraya doru

224

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

inceleme yapld grlmektedir. Metnin gelere ayrlarak incelenmesi edebiyat retmenlerinin grlerine gre orta dzeydedir. Trk Edebiyat Programnda metnin dzenleniinin deerlendirilmesi becerisi dk dzeyde bulunmaktadr ( X = 3,49). Oysaki Programda dokuzuncu snfta yazld dnemi en iyi temsil eden metinlerin seilmesine zen gsterilmelidir. nk bu snfta ama; edeb metinlerin zelliklerini ve nasl incelenip, zmlenmesi gerektiini anlatmaktr. Yakn dnem Trk ve dnya edebiyatlarndan seilen metinler bu amacn gerekletirilmesi iin daha uygun olacaktr (MEB 2005: 26). Son olarak metindeki ifadenin kesin olup olmadnn tartlmas becerisi de dk dzeyde ele alnmtr ( X = 3,26). Bir metinde savunulan dnce kesin doru olabilecei gibi, doruluu greceli de olabilir. Elbette tartma yaplmas hem eletirel dnme becerisinin gelimesi asndan hem de rencilerin kendilerini ifade etmelerini gelitirmeleri asndan nemlidir. Ancak bu becerinin ak bir ekilde ifade edilmemi olmas Programda yeterince yer almamasna neden olmu olabilir. Tablo 3: 9. Snf Trk Edebiyat Programnda Yer Alan Eletirel Dnme Boyutunun renciler Tarafndan Uygulanabilirlii
Katlmyorum Kesinlikle katlmyorum Kesinlikle Katlyorum Katlyorum Kararszm

Ss

f 21. Metnin temasn bularak temayla yaanan gerekliin karlatrlmas salanmtr. 22. Tartlan bir kavramn doruluu zerinde kiisel dncelerin aktarlmas salanmtr. 23. Tartlan kavramn olumlu ve olumsuz ynlerinin ortaya konulmas zerinde durulmutur. 24. Tartlan konu zerinde uzman grlerinin aktarlmas nemsenmitir. 25. Metni meydana getiren farkl gelerin bir btn oluturduunun belirlenmesine imkn salar. 26. Temay destekleyen dncelerin olumlu veya olumsuz ynlerinin aklanmasn salar. 27. Temel dnceleri destekleyen yardmc dncelerin doruluunun tartlmas salanr. 28. Metindeki dncelerin nasl organize edildiinin tartlmas zerinde durulmutur. 29. Yazarn metni nesnelletirme ynteminin tartlmas salanmtr. 30. Metni oluturan gelenei deerlendirme zerinde durulmutur.

% 2 3,75 ,94 3 3,48 1,02 4 3,35 1,03

19 19 51 51 18 18 10 10 2 13 13 46 46 20 20 18 18 3 12 12 37 37 29 29 18 18 4 2

2 25 25 26 26 35 35 12 12 2,70 1,03 4 3,51 1,05 3 3,24 1,00 3 3,23 ,99 3 3,00 ,95 7 2,82 1,00 2 3,78 1,00

16 16 42 42 23 23 15 15 4 8 9 4 4 8 38 38 27 27 24 24 3 9 33 33 33 33 22 22 3 4 30 30 31 31 32 32 3 4 24 24 29 29 36 36 7

22 22 51 51 11 11 13 13 2

225

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

Tablo 3 incelendiinde 9. snf Trk Edebiyat Programnda yer alan eletirel dnme boyutunun renciler tarafndan uygulanabilirlii konusunda metni oluturan gelenei deerlendirme becerisi" zerinde yksek dzeyde durulmutur ( X = 3,78). Edeb metinler oluturulduklar toplumun geleneini tamaktadrlar. Bu nedenle her edeb metin ayn zamanda kendi toplumunun gelenek yaps ve kltr hakknda bilgi kaynadr. Metnin nasl bir gelenek iinde olutuunun tartlmasna Programda geni yer ayrlmtr. Trk Edebiyat Programnda metnin temasn bularak temayla yaanan gerekliin karlatrlmas becerisi yksek dzeydedir ( X = 3,75). Metin okunduktan sonra, nce temas bulunmaldr. Metinde anlatlmak istenen dncenin tespit edilmesinin ardndan bu temann gerek yaamla ilgili olup olmad tartlabilir. Edebiyat retmenlerinin grlerine gre bu beceriye Programda yksek dzeyde yer verilmitir. Metni meydana getiren farkl gelerin bir btn oluturduunun belirlenmesi becerisi de programda yksek dzeydedir ( X = 3,51). 9. snfta rencilere metin trlerini kavratmak, her trl metni yap, tr olarak tantmak amalanmtr. Sonraki yllarda bu temel zerine daha ayrntl bilgi verilmitir. 9. snf Trk Edebiyat Program drt niteden olumaktadr. Bunlar; gzel sanatlar ve edebiyat, coku ve heyecan dile getiren metinler (iir), olay evresinde oluan edeb metinler ve retici metinlerdir (MEB 2005: 37-72). 9. snf, rencileri her trl metinle karlatrma snfdr. renciler bu snfta metin trlerini tandklar zaman, dier snflarda bu bilgilerini kullanabileceklerdir. 9. snf Trk Edebiyat Programnda tartlan bir kavramn doruluu zerinde kiisel dncelerin aktarlmas becerisi yksek dzeyde yer almaktadr ( X = 3,48). Her birey hayata bak, evresi, ald eitim dorultusunda hayata farkl pencerelerden bakmaktadr. Dolaysyla edeb metni okuyan kiilerin metne bak as farkl olacaktr. Bir baka beceri tartlan kavramn olumlu ve olumsuz ynlerinin ortaya konulmas becerisidir. Programda bu becerinin anketimize katlan edebiyat retmenlerinin grlerine gre orta dzeyde olduu grlmektedir ( X = 3,35). Bu becerinin orta dzeyde yer almas dier becerilerle benzerlik gstermesinden kaynaklanm olabilir. Temay destekleyen dncelerin olumlu veya olumsuz ynlerinin aklanmas becerisi Programda orta dzeyde yer almaktadr ( X = 3,24). Trk Edebiyat derslerinde metin incelenirken tema renciler tarafndan tespit edilmelidir. Daha sonra temay oluturan unsurlar, ayrntl olarak incelenebilir. Temay destekleyen dncelerin olumlu ya da olumsuz ynleri olabilir. Bu ynleri aklayabilme becerisi programda orta dzeyde yer almtr. Temel dnceleri destekleyen yardmc dncelerin doruluunun tartlmas becerisi programda orta dzeyde yer almtr ( X = 3,23). Edeb metinler temel dnceyi destekleyen yardmc dncelerden olumaktadr. Bu becerinin orta dzeyde ele alnmas benzer almalarn programda bulunmasndan kaynaklanmtr denilebilir.

226

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

Trk Edebiyat Programna bakld zaman metindeki dncelerin nasl organize edildiinin tartlmas becerisi orta dzeydedir ( X = 3,00). Bu beceri daha nce bahsedilen metni meydana getiren farkl gelerin bir btn oluturduunun belirlenmesi becerisiyle benzerlik gstermektedir. Bu beceri Programda yksek dzeyde bulunduu iin, metindeki dncelerin nasl organize edildiinin tartlmas becerisine orta dzeyde yer verilmitir. Trk Edebiyat Programnda yazarn metni nesnelletirme ynteminin tartlmas becerisi dk dzeyde ele alnmtr ( X = 2,82). Edeb metinde anlatlan olay, yazar tarafndan nesnelletirilerek anlatlabilir. Metindeki olaylar her bireyin yaamnda karlaabilecei olaylardan oluabilir. Yazarn bunu salarken uygulad yntemler hakknda tartma yaplmas etkinliine Programda dk dzeyde yer verilmitir. Son olarak bu blmde tartlan konu zerinde uzman grlerinin aktarlmas becerisinin Programda dk dzeyde olduu grlmektedir ( X = 2,70). Edebiyat dersleri hayatn iinden pek ok konunun tartlabildii ve eitli konularda bilgi edinme imknnn saland bir ders olmas asndan sosyal bilimlerle ilgili dersler iinde farkl bir yere sahiptir. Bylesine nemli bir yn olan edebiyat derslerinde tartlan konu zerinde uzman grlerinin aktarlmasnn nemsenmesine, Programda daha yksek dzeyde yer verilmesine dikkat edilmelidir. Programn bu adan yetersiz olduu grlmektedir. Tablo 4: 9. Snf Trk Edebiyat Program'nn Eletirel Dnme Boyutunda Yer Alan Metinlerin Metin-Yazar-Okuyucu likisinin Deerlendirilmesinin Yeterlilii
Katlmyorum Kesinlikle katlmyorum Kesinlikle Katlyorum Katlyorum Kararszm

Ss

31. Metnin dilini deerlendirme nemsenmitir. 32. Metin-yazar-okuyucu ilikisini tartma dikkate alnmtr. 33. Metnin yazl amacna ne lde ulat zerinde durulmutur. 34. Dnemleri belirleyen zihniyete yer verilmitir. 35. Metinde gzlemin etkisi nemsenmitir. 36. Metnin yazarnn beslendii kltr kaynaklar zerinde durulmutur. 37. Sosyal hayatn metne yansy biimi dikkate alnmtr. 38. Metnin yazarnn toplumu etkileme derecesi nemsenmitir. 39. Metnin yazarnn toplumdan etkilenme derecesi ele alnmtr. 40. Metindeki kalp ifadelerin metne katks vurgulanmtr.

f % f % f % f % f % 22 22 49 49 12 12 10 10 7 7 3,69 1,13 15 15 32 32 28 28 20 20 5 5 3,32 1,10 14 14 29 29 23 23 27 27 7 7 3,16 1,17 24 24 58 58 5 5 7 7 1 1 4,07 ,84 21 21 43 43 25 25 11 11 3,74 ,91 13 13 42 42 16 16 25 25 4 4 3,35 1,11 24 24 51 51 15 15 10 10 3,89 ,88

14 14 32 32 23 23 25 25 6 6 3,23 1,15 12 12 50 50 23 23 13 13 2 2 3,57 ,93 10 10 46 46 20 20 22 22 2 2 3,40 1,00

227

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

Tablo 4e bakldnda 9. snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunda yer alan metinlerin metin-yazar-okuyucu ilikisinin deerlendirilmesinin yeterlilii konusunda dnemleri belirleyen zihniyete yer verilmesi becerisi Programda en yksek dzeyde yer almtr ( X = 4,07). Trk edebiyat dersleri eserlerin iledii konular, slp ve yazarlarn bak alar gibi farkl nedenlerden ayr dnemlerde incelenmektedir. Bu dnemlerin belirlenmesinde etkili olan dnce yapsnn incelenmesi retmen grlerine gre, uygulanmakta olan Programda yksek dzeyde ele alnmtr. Sosyal hayatn metne yansy biimi becerisi Programda retmen grlerine gre yksek dzeydedir ( X = 3,89). Trk Edebiyat derslerinde renciler sosyal hayatta yaanan olaylar tartmaktadr. Sosyal hayatla ilgili farkl konular derslerde ilenen metinlere yansmaktadr. Gncel konulardan bahsetmek ve rencilerin bu konular hakkndaki yorumlarn almak edebiyat derslerinde byk nem tamaktadr. Grld gibi Programda bu beceriye gerektii lde yer verilmitir. Metinde gzlemin etkisinin nemsenmesi becerisi yksek dzeydedir ( X = 3,74). Edeb eserler yazlrken yazar, toplumu ve evresinde yaanan olaylar gzlemlemektedir. Bu gzlem bilinli yaplabildii gibi, yazarn ister istemez etkilendii olaylar eserine aktarmasndan da kaynaklanabilmektedir. Bu konunun tartlmas becerisi Programda yksek dzeydedir. Metnin dilini deerlendirme becerisi de 9. snf Trk Edebiyat Programnda yksek dzeydedir ( X = 3,69). Metnin dilinin olumasnda yazarn slbunun da etkisi vardr. rencilerin metnin dili konusunda yorumlarda bulunmas, eletiri yapmas daha sonra karlaacaklar edeb eserlere bak alarn da etkileyecektir. Trk Edebiyat Programnda metnin yazarnn toplumdan etkilenme derecesinin incelenmesi becerisi orta dzeydedir ( X = 3,57). Yazar, iinde bulunduu kltrden dolaysyla da toplumdan etkilenmektedir. Edebiyat derslerinde incelenen metinlerde yazarn toplumdan etkilenme derecesinin incelenmesi etkinliine orta dzeyde yer verildii grlmtr. 9. snf Trk Edebiyat Programnda metindeki kalp ifadelerin metne katksnn vurgulanmas becerisi orta dzeydedir ( X = 3,40). Trk dilini zenginletiren unsurlardan olan ataszleri ve deyimler edeb metinlerde yer alabilmektedir. Bu tr kalp ifadeler metinlerin anlatmnn zenginlemesini de salamaktadr. rencilerin metinleri bu ynden de incelemesi gerekmektedir. Bu beceri retmen grlerine gre Programda orta dzeyde ele alnmtr. Metnin yazarnn beslendii kltr kaynaklar zerinde durulmas becerisi de Programda orta dzeyde yer almtr ( X = 3,35). Bir yazar sadece kendi yaad toplumdan ve corafyadan etkilenmemektedir. Yazar etkileyen farkl unsurlar da olabilmektedir. Bu konunun incelenmesi Programda orta dzeydedir.

228

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

Trk Edebiyat Programnda metin-yazar-okuyucu ilikisini tartma becerisi retmen grlerine gre dk dzeydedir ( X = 3,32). Edebiyat derslerinde edeb metinlerin nasl oluturulduunun aratrlmas nem tamaktadr. Yazar-okuyucu ilikisi tartlmal ve yazarn edeb metni oluturma serveni incelenmelidir. Bu konunun Programda daha fazla yer almas gerekmektedir. Metnin yazarnn toplumu etkileme derecesinin deerlendirilmesi becerisi Programda dk dzeydedir ( X = 3,23). Metin okunduktan sonra rencilere metinden etkilenip etkilenmedikleri sorulmal ve rencilerin dnceleri alnmaldr. Programda metnin yazarnn toplumu etkileme derecesinin deerlendirilmesi zerinde daha ok durulmas gerekmektedir. Son olarak metnin yazl amacna ne lde ulat zerinde durulmas becerisi de Programda dk dzeydedir ( X = 3,16). Yazarn eseriyle anlatmak istedikleri ve verdii mesajlar zerinde durulmas metnin daha iyi anlalmasn salayacaktr. Bu nedenle bu beceriye Trk Edebiyat Programnda daha fazla yer verilmesi gerekmektedir. Tablo 5: 9.Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Boyutunun Farkl Tekniklerle Uygulanma Yeterlilii
Katlmyorum Kesinlikle katlmyorum Kesinlikle Katlyorum Katlyorum Kararszm

Ss

f 41. Metindeki temayla ilgili olan ve olmayan hususlar birbirinden ayrma salanmtr. 42. Gerek hayatta kurmaca metinlerden yararlanlp yararlanlamayaca zerinde durulmutur. 43. Metindeki dncenin nasl gelitirdii zerinde durulmutur. 44. Metnin yapsnn zellikleri dikkate alnmtr. 45. Metnin dier metinlerle ilikisi vurgulanmtr. 46. Metnin anlatm zellikleri dikkate alnmtr. 47. Metnin dilini edeb klan zellikler dikkate alnmtr. 48. Metnin dneminin kltryle ilikisi zerinde durulmutur. 49. Metin bir btn olmas bakmndan ele almtr. 50. Kiilerin gerek hayattan farkllklar ele alnmtr. 8

% 5 2,98 1,06 3 3,56 1,11 3 3,48 1,01 2 4,01 ,88 2 3,76 ,93 1 4,04 ,77 2 3,84 ,95 3,94 ,76

8 26 26 27 27 34 34 5

21 21 39 39 18 18 19 19 3 12 12 48 48 19 19 18 18 3 29 29 51 51 14 14 4 20 20 48 48 22 22 8 26 26 57 57 13 13 3 23 23 51 51 15 15 9 22 22 54 54 20 20 4 20 20 49 49 22 22 8 16 16 56 56 20 20 6 4 8 3 9 4 8 6 1 2 2 2 1 2

1 3,79 ,89 2 3,78 ,85

229

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

Tablo 5 incelendiinde 9. snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunun farkl tekniklerle uygulanma yeterlilii konusunda metnin anlatm zelliklerinin dikkate alnmas becerisi yksek dzeydedir ( X = 4,04). Trk edebiyat dersinde seilen metinlerin hangi anlatm teknikleri kullanlarak yazld incelenmelidir. Bu beceri retmen grlerine gre yksek dzeydedir. Metnin yapsnn zelliklerinin dikkate alnmas becerisi Programda yksek dzeydedir ( X = 4,01). Metin incelenirken metnin yapsnn zellikleri dikkate alnarak rencilerin yorum yapmalarna nem verilmelidir. Programda bu beceri de yksek dzeydedir. 9. snf Trk Edebiyat Programnda metnin dneminin kltryle ilikisi zerinde durulmas becerisi yksek dzeydedir ( X = 3,94). Trk edebiyat derslerinde ilenen metinler kltrmze ve tarihimize k tutmaktadr. Bu ynyle edeb metinler tarih belge nitelii de tamaktadr. Programda bu becerinin yksek dzeyde olduu grlmektedir. Metnin dilini edeb klan zelliklerin dikkate alnmas becerisi de yksek dzeydedir ( X = 3,84). Edeb eserler incelenirken, nasl bir slp kullanlarak yazldnn incelenmesi nem tamaktadr. Eserin zellikleri zerinde tartlmas rencilerin edebiyat eserlerinin hangi tekniklerle yazldn renebilmeleri asndan nem tamaktadr. Metnin bir btn olmas bakmndan ele alnmas becerisi Programda orta dzeydedir ( X = 3,79). Metnin btnnde ne anlatld ve metnin btn olarak yorumlanmas nemlidir. Bu beceriye Programda orta dzeyde yer verilmitir. 9. snf Trk Edebiyat Programnda gerek hayattaki kiilerle metinlerde anlatlan kiiler arasndaki farkllklarn ele alnmas becerisi de orta dzeydedir ( X = 3,78). Edeb metinlerde kiiler gerek hayattan seilebildikleri gibi, kurmaca metinlerde kiiler hayal rn de olabilmektedir. Kiiler bu ynleriyle incelenmelidir. Metnin dier metinlerle ilikisinin vurgulanmas becerisi orta dzeydedir ( X = 3,76). zerinde durulan metnin dier metinlerle ilikisinin incelenmesi iyi bir deerlendirme yaplmas asndan nem tamaktadr. Bu ekilde yaplan karlatrmalar rencilerin metni daha iyi anlamasn ve yorumlayabilmesini salayacaktr. Gerek hayatta kurmaca metinlerden yararlanlp yararlanlamayaca zerinde durulmas becerisi de Programda dk dzeydedir ( X = 3,56). Hayal gcn gelitirmede edebiyat derslerinin nemli bir yeri vardr. Bu konuya yer verilerek rencilerin deerlendirmeler yapmas salanmaldr. Metindeki dncenin nasl gelitirildii zerinde durulmas becerisi Programda dk dzeydedir ( X = 3,56). Yazarn metni anlat ekli ve bunu

230

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

yaparken izledii yolun tespit edilmesi metni daha iyi anlamak asndan nemlidir. Bu beceriye Programda daha fazla yer verilmelidir. Metindeki temayla ilgili olan ve olmayan hususlar birbirinden ayrma becerisi Programda dk dzeydedir ( X = 2,98). Metin incelenirken renciler temay belirlemelidir. Temann tespit edilmesinin ardndan temayla ilgili olan ve olmayan hususlar da belirlenmelidir. Bu beceriye retmen grlerine gre Programda yeterince yer verilmemitir. Tablo 6: 9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Boyutunun Evrenselliinin Deerlendirilmesi
Katlmyorum Kesinlikle katlmyorum Kesinlikle Katlyorum Katlyorum Kararszm

Ss

f 51. Metindeki kiilerin tutarl olup olmad zerinde durulmutur. 52. Olay rgsnn inandrc olup olmad zerinde durulmutur. 53. Gndelik hayata ait gerekliin nasl deitirildii ele alnmtr. 54. Metnin temasnn evrensel olup olmad dikkate alnmtr. 55.Anlatcnn anlattklarnn inandrc olup olmadnn tartlmas salanmtr. 8

% 6 3,32 1,03 5 3,49 1,04 6 3,50 1,09

8 44 44 26 26 16 16 6

12 12 50 50 18 18 15 15 5 14 14 49 49 16 16 15 15 6

19 19 41 41 16 16 13 13 11 11 3,44 1,24 12 12 46 46 22 22 14 14 6 6 3,44 1,06

Tablo 6 incelendiinde 9. snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunun evrenselliinin deerlendirilmesi konusunda gndelik hayata ait gerekliin nasl deitirildiinin ele alnmas becerisi yksek dzeydedir ( X = 3,50). Gndelik hayatla edeb eserlerde ilenen hayat arasnda baz farkllklar bulunabilmektedir. Bu konularn rencilerle tartlmas da edebiyat derslerinde nem tamaktadr. Olay rgsnn inandrc olup olmad zerinde durulmas becerisi Programda yksek dzeydedir ( X = 3,49). Metnin bu konuda deerlendirilmesi rencilerin metinden etkilenip etkilenmediklerini de ortaya karacaktr. Farkl yorumlar, rencilerin bak asn zenginletirecektir. Metnin temasnn evrensel olup olmadnn dikkate alnmas becerisi Programda orta dzeydedir ( X = 3,44). Sanat eserleri evrensellik tadklarnda deerleri daha da artmakta ve kalc olduklar grlmektedir. Bu ynn tespit edilmesi de nem tamaktadr.

231

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

Anlatcnn anlattklarnn inandrc olup olmadnn tartlmas becerisi de Programda orta dzeydedir ( X = 3,44). Edeb eserler yaamn aynas olma zellii tamaktadr. rencilerin yazarn inandrc olup olmad konusunu tartmalar becerisi Programda orta dzeydedir. Metindeki kiilerin tutarl olup olmad zerinde durulmas becerisi Programda dk dzeydedir ( X = 3,32). Bu beceri Programdaki dier becerilerle benzerlik gstermektedir. Bu nedenle Programda dk dzeyde yer ald sylenebilir.

Tartma ve Sonu
9. snf Trk Edebiyat Programnda metin seiminin eletirel dnme becerisi asndan, ksmen yeterli olduu sonucuna ulalmtr. Ayrca metni oluturan gelerin birbiriyle ilikilendirilmesi, karlatrlmas ve metnin dnemini temsil gcnn sorgulanmasnn dikkate alnmas grlerine retmenler katldklarn ifade etmilerdir. Munzur (1999) tarafndan gerekletirilen Trk Dili ve Edebiyat Ders Kitaplarnda Eletirel Dnme Eitimi zerine Bir Deerlendirme adl aratrmann amac 1996-1997 retim ylnda okutulan Trk Dili ve Edebiyat ders kitaplarn inceleyerek, bu kitaplar Mill Eitim Bakanlnn Trk Dili ve Edebiyat dersinin amalarndan birisi olarak belirledii eletiri yapabilen vatandalar yetitirme amacn gerekletirmeye katks asndan deerlendirmektir. Trk Dili ve Edebiyat eitiminin program, sre, renci says, ama, yntem, ara ve gere, snav, lme ve deerlendirme gibi konularda sorunlar bulunmaktadr. En temel sorunlar bile zmlenememi Trk Dili ve Edebiyat Ders Kitaplaryla, eletirel dnme eitiminin gerekletirilemeyecei sonucuna varlmtr. Eldeki almada ise yeni programda eletirel dnme eitimine nceki programlara gre ok daha fazla nem verildii tespit edilmitir. retmen grleri asndan 9. snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunun retmenler tarafndan uygulanabilirlik dzeyinin, yeterli olduu sonucuna ulalmtr. zellikle yazld dnemin kltr yapsyla metin arasnda iliki kurulmas zerinde durulmas ve olaya dayal metinlerde temann belirlenmesi zerinde durulmas grlerine retmenler katldklarn ifade etmilerdir. Pithers ve Soden (2000)n yapm olduu aratrmann amac; eletirel dnme konusunda yaplan aratrmalar bir btn olarak incelemek ve bir araya getirmektir. Tm eitim kurumlarndaki retmen ve rencilerin eletirel dnme yeteneklerini nasl gelitirebilecekleri tartlmtr. Ulusal hkmetlerin, irketlerin ve eitim sektrlerinin tmnde iyi dnebilen, kiisel zelliklerini gelitiren bireylerin neminin her geen gn arttna dikkat ekilmitir. Bu makale sadece rencilerin

232

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

deil, retmenlerin de eletirel dnme yeteneklerine sahip olmalar gerektiini kantlamaktadr. elikin (2010) yapm olduu almada da eletirel dnme becerisini nce retmenlerin kazanmas gerektii belirtilmitir. almada anket sonularna gre, Trk Dili ve Edebiyat retmenlerinin 9. snf Trk Edebiyat Programndaki eletirel dnme yeterlilikleri ile eletirel dnmeyle ilgili eitim almalar arasnda anlaml bir fark bulunmutur. Eletirel dnme eitimi alan retmenler programn bu boyutunu daha iyi uygulayabileceklerdir. retmenlerin yetersiz olduklar konularda kendilerini gelitirmeleri gerekmektedir. Bunun iin seminerlere, kurslara, konferanslara katlmalar gerekmektedir. 9. snf Trk Edebiyat Programnda yer alan eletirel dnme boyutunun renciler tarafndan uygulanabilirlii becerisi asndan ksmen yeterli olduu tespit edilmitir. Ayrca metni oluturan gelenei deerlendirme zerinde durulmas, metnin temasn bularak temayla yaanan gerekliin karlatrlmasnn salanmas ve metni meydana getiren farkl gelerin bir btn oluturduunun belirlenmesine imkn salanmas grlerine retmenler katldklarn belirtmilerdir. Demir (2006)in yapt almada ilkretim drdnc ve beinci snf rencilerine 1998 Sosyal Bilgiler Program uygulanmtr. Bu rencilerin eletirel dnme dzeylerinin renim grdkleri okulun trne gre farkl olup olmad ttesti ile analiz edilmitir. Sonulara gre; devlet okulu rencilerinin birok eletirel dnme beceri alannda zel okul rencilerinden geri kalmad grlmtr. Bu durum genel olarak dz anlatm ya da pasif renciaktif retmen eklinde nitelenen eski programlarn doal bir sonucu olarak yorumlanmtr. nk eski programlar zel okullara gre deiime daha kapal olarak bilinen devlet okullarnn retmenleri iin daha uygundur denilebilir. Bunun sebebi retmenlerin yllarca ayn zelliklerdeki programlara uygun eitim retim faaliyeti yrtmelerinden kaynaklanm olabilir. Devlet ve zel okul rencilerinin eletirel dnme becerileri birbirlerine yakn dzeydedir. Baz eletirel dnme beceri alanlarnda devlet okulu rencilerinin daha yksek eletirel dzeyde olmas da artc bir sonutur. Devlet okulu retmenlerinin rencilerde eletirel dnmeyi gelitirmede zel okul retmenlerinden daha baarl olduklar sylenebilir. Gnhan ve Baerin (2009) yapm olduu almada n test-son test kontrol gruplu deneme modeli kullanlmtr. Kullanlan deneysel yntemde, deney grubu zerinde etkisi incelenen yntem Probleme Dayal renme (PD) dir. Kontrol grubunda ise Geleneksel retim Yntemleri kullanlmtr. Aratrmada uygulanan yntemlerin rencilerin eletirel dnme becerileri zerindeki etkileri gzlemlenmitir. Bu aratrma zel bir okulda 7. snfa devam eden 46 renci ile gerekletirilmitir. Aratrma sonunda PD ynteminin matematik dersinde rencilerin eletirel dnme becerilerini gelitirmede geleneksel retim yntemlerine gre daha etkili olduu tespit edilmitir. Trk Edebiyat derslerinde de

233

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

eletirel dnme becerisinin kazandrlmas iin artk geleneksel retim yntemlerinin dna klp, yeni yntemlerin uygulanmas gerekmektedir. 9. snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunda yer alan metinlerin metin-yazar-okuyucu ilikisinin deerlendirilmesi asndan yeterli olduu sonucuna varlmtr. Programda dnemleri belirleyen zihniyete yer verilmesi, sosyal hayatn metne yansy biiminin dikkate alnmas ve metinde gzlemin etkisinin nemsenmesi grlerine retmenler katldklarn ifade etmilerdir. McKendree, Small ve Stennng (2002)in yapm olduklar almada ncelikle eletirel dnme hakknda teorik bilgiler verilmitir. Son yllarda retim programlar oluturulurken, dnme yeteneklerinin gelitirilmesi de hedefler arasndadr. Bu almada aratrmaclar, sosyal olmak ve rencilerin eletirel dnme yeteneklerini gelitirmeleri konusunda yaplan rehberlikte karlalan sorunlar zerinde durmulardr (McKendree, Small ve Stennng, 2002: 57-66). Bizim almamzda da retmenler eletirel dnmenin uygulanmasnda skntlar yaandn belirtmitir. Bu aratrmann sonucuna gre; 9. snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunun farkl tekniklerle uygulanma becerisi asndan, yeterli olduu sonucuna ulalmtr. Ayrca, Trk Edebiyat Programndaki metnin anlatm zelliklerinin dikkate alnmas, metnin dneminin kltryle ilikisi zerinde durulmas ve metnin dilini edeb klan zelliklerin dikkate alnmas grlerine retmenlerin katldklar grlmtr. 9. snf Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme boyutunun evrenselliinin deerlendirilmesi becerisi asndan, ksmen yeterli olduu sonucuna ulalmtr. Ayrca, gndelik hayata ait gerekliin nasl deitirildiinin ele alnmas ve olay rgsnn inandrc olup olmad zerinde durulmas grlerine retmenler katldklarn ifade etmilerdir. Grosser ve Lombard (2008)n yapt aratrmaya gre; bilisel geliime verilen nem esnasnda kltrel balam gzard edilmitir. Bu almada kltrel balamn gz ard edilmesinden bahsedilir. Bu alma sonucunda bilisel yeteneklerin gelitii grlmtr. Bu makalenin amac; eletirel dnme yeteneklerinin gelitirilmesinde geleneksel ve bireysel olann ztt olan bir yaklam uygulayabilmektir. Deiik kltrlerden gelen rencilerin eletirel dnme yetenekleri arasndaki fark incelenmitir. Bilisel geliim iin yaa ve bymeye bal yntemlerin zerinde yaa daha fazla nem verilmektedir. Ama bilisel geliimin kltrel yn unutulmaktadr. Aratrmann sonuncunda; dnyann eitli kltrlerinden gelen retmenlerin ve rencilerin eletirel dnme yeteneklerini yeterli ekilde gelitiremedikleri sonucuna ulalmtr (Grosser ve Lombard, 2008: 13641375). Eletirel dnme becerisi her bireyin kazanmas gereken bir beceridir.

234

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi

Bu alma anakkale ilini kapsamaktadr. Trk Edebiyat Programnn eletirel dnme asndan daha iyi deerlendirilebilmesi iin, benzer bir alma daha geni bir evrede yaplabilir. Eletirel dnme becerisini kazanan bireyler, yaamlar boyunca bu beceriyi kullanabileceklerdir. Eletirel dnme kiinin hayata farkl alardan bakabilmesi ve kendini yenileyebilmesi gibi ynleriyle byk nem tamaktadr. Bu beceriyi kazanacak rencilere rehberlik edecek retmenlerin de iyi yetimi olmas gerekmektedir. Eitim fakltelerinde retmen adaylarnn eletirel dnme becerisini kazanmalar ve bu beceriyi rencilerine de aktarabilecek dzeye gelmeleri salanabilir. retmenlerin eletirel dnme becerisini rencilerine kazandrmakta bir takm zorluklar yaadklar grlmtr. Baz retmenlerin eletirel dnme konusunda kendilerini yeterli grmedikleri belirlenmitir. Bu eksikliklerin giderilmesi iin retmenlere eletirel dnme konusunda hizmet ii kurslar dzenlenebilir. retmenlerin bir ksm yeni program konusunda yeterince bilgilendirilmemitir. Bu nedenle yeni programn uygulanmasyla ilgili eitim seminerleri verilebilir. retmenler tarafndan tespit edilen, 9. snf Trk Edebiyat Programnda yer alan eletirel dnme becerilerinin uygulanmasnda karlalan sorunlar program gelitirme uzmanlarnca gz nnde bulundurulabilir. Bu almada sadece 9. snf Trk Edebiyat Program eletirel dnme asndan incelenmitir. 10., 11. ve 12. snf Trk Edebiyat Programlar iin de benzer almalar yaplabilir. Bu almada retmen grlerine bavurulmutur. renci alglamalarna dayal olarak benzer almalar yaplabilir. Aratrmada sadece eletirel dnme becerileri ile ilgili etkinlikler ele alnmtr. Gerekletirilecek olan aratrmalarda dier beceriler de (problem zme becerisi, yaratc dnme vb.) incelenebilir. Aratrmada veri toplama arac olarak anket kullanlmtr. Yaplacak benzer aratrmalarda gzlem ve grme gibi farkl teknikler de kullanlabilir. Bu alma devlet okullarnda alan retmenlerle yaplmtr. Benzer almalar zel okullarda alan retmenlerle de gerekletirilebilir.

235

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

Kaynaka
Akbyk, C. (2002). Eletirel Dnme Eilimleri ve Akademik Baar. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe niversitesi. Akyz, Y. (2007).Trk Eitim Tarihi M.. 1000-M.S: 2007. Ankara: Pegem A Yaynclk. Apaydn, S. ve elik, G. (2010).Ortaretim Fen, Matematik ve Sosyal Alanlar retmen Adaylarnn Eletirel Dnme Eilimleri. 19. Ulusal Eitim Bilimleri Kurultay,16-18 Eyll, Lefkoa-Kuzey Kbrs Trk Cumhuriyeti, s.265-266. Baaran, . E. (1983). Eitime Giri. Ankara: Kadolu Matbaas. Bykztrk, ., akmak, E. A., Akgn, . E., Karadeniz, ., ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Aratrma Yntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Ccelolu, D. (1993) yi Dn Doru Karar Ver. stanbul: Sistem Yaynclk. elik, G. (2010). 9. Snf Trk Edebiyat retim Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi. Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, anakkale: anakkale Onsekiz Mart niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits. Demir, M. K. (2006). lkretim Drdnc ve Beinci Snf rencilerinin Sosyal Bilgiler Derslerinde Eletirel Dnme Dzeylerinin eitli Deikenler Asndan ncelenmesi. Yaymlanmam Doktora Tezi, Ankara: Gazi niversitesi, Dikba, Y. ve Hasrc Kaf, . (2008). renme Stretijeleri retiminin ve Ders leniinde Kullanmnn rencilerin Akademik Baarlarna ve Tutumlarna Etkisi. Ahi Evran niversitesi Krehir Eitim Fakltesi Dergisi, 2, 70. Dutolu, G. ve Tuncel, M. (2008). Aday retmenlerin Eletirel Dnme Eilimleri le Duygusal Zek Dzeyleri Arasndaki liki. Abant zzet Baysal niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi, 8 (1). Gztok, F. D. (2006). retim lke ve Yntemleri, Ankara: Ekinoks Yaynevi. Grosser, M.M. ve Lombard B.J.J. (2008). The Relationship Between Culture and The Development of Critical Thinking Abilities of Prospective Teachers. Teaching and Teacher Education. 24, 1364-1375. www.elsevier.com/locate/tate. (Eriim Tarihi: 03.11.2009). Gnhan, B ve Baer, N. (2009). Probleme Dayal renmenin rencilerin Eletirel Dnme Becerilerine Etkisi. Trk Eitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), s.451-482. Gven, M. ve Krm, D. (2006). renme Stilleri ve Eletirel Dnme Arasndaki likiye Genel Bir Bak. Sosyal Bilimler Dergisi,1, s. 76. Kkahmet, L. (2001). retim lke ve Yntemleri. Ankara: Nobel Yayn Datm. Krm, D., (2002). retmen Adaylarnn Eletirel Dnme Gc. Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Eskiehir: Eskiehir Anadolu niversitesi. Mckendree, J. Carol S. ve Keth S. (2002). The Role of Representation in Teaching and Learning Critical Thinking. Educatonal Review, 54 (1), 57-66. http://dx.doi.org/10.1080/00131910120110884 (Eriim Tarihi: 16.12.2009)

236

9. Snf Trk Edebiyat Programnn Eletirel Dnme Asndan retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi Munzur, F. (1999). Trk Dili ve Edebiyat Ders Kitaplarnda Eletirel Dnme Eitimi zerine Bir Deerlendirme (Edebiyat 1 ve 2 rnekleri), Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara niversitesi. ner, S. (1999). lkretim Beinci Snf Sosyal Bilgiler Dersinde Kubak renme Ynteminin Eletirel Dnme ve Akademik Baarya Etkisi, Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, Adana: ukurova niversitesi. Pithers, R.T. ve Rebecca S. (2000). Critical Thinking in Education: A Review, Educational Research, 42 (3), 237-249, http://dx.doi.org/10.1080/001318800440579 ( Eriim Tarihi: 17.12.2009). Snmez, V. (2002). Eitim Felsefesi. Ankara: An Yaynclk. ahinel, S. (2002). Eletirel Dnme. Ankara: Pegem Yaynclk. en, . (2009). Trke retmeni Adaylarnn Eletirel Dnme Tutumlarnn eitli Deikenler Asndan Deerlendirilmesi. Zeitschrift fr die Welt der Trken Journal of World of Turks, 1 (2), 70. engl, C. ve stnda, T. (2009). Fizik retmenlerinin Eletirel Dnme Eilimi Dzeyleri ve Dzenledikleri Etkinliklerde Eletirel Dnmenin Yeri, Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi, 36, 237-248. Titiz, M. T. (2001). Ezbersiz Eitim Yol Haritas. Ankara: Pegema Yaynclk.

237

Mehmet KURUDAYIOLU, Gamze ELK

238