Professional Documents
Culture Documents
_n\ojv C. sI.
`mc-XobZi-\--fpsS m\-ao-amw-k-bmb D]-\n-j-p-Ipw, {_-kq-{X-n-\psamw tN-s IrXn-bmWv `K-h-ZvKo-X. kmwJy-Zi-\w, tbmK-Zi-\w, thZm-Z- i\w Fnh-bpsS kqvahpw qe-hp-amb Bi-b
- CgtN-s Xz-LS- \
- b
- mWv KoX-bp-tS-Xv.
AXp-sIm--p-Xs Cu Zi-\--fpsSsbmw DZv`-h-Im-e-pw tij-amhmw KoXm-Im-ew.
`K-hZ- vKo-Xb
- psS Imew, Imhv, KoX alm-`m-cX
- `- m-Ka- mtWm? XpS-n-bh
- s- b-p-dnv At\Iw
hmZ-{]-Xn-hm-Z- \S-n-p-v; Ctmgpw XpS-cp-p-ap--v. Bb-Xn-\m Ah-sb-p-dn-p hnhcWw Cu {]_--ns hnj-b-a-.
{]_--ns BZy-`m-Kv, Is--Sp--s-Xpw {][m-\-s--Xp-amb KoX-I, hnh\-, hnip--{K--am-b-Xn\p ]nnse sImtfm- W n- b AP- - I Fnh N- sN-p-p.
\thm-m-\L
- n-epw, kzmX-{y-ka- c-
- nepw KoX-bn-eqsS {]tbm-Kn-s- aXm-I bpnsb
Is- - m- \ p {ia- a mWv c- m w `mK- n \S- p- - X v . ka- I m- e n- I - L - - nepw KoXsb
ap\nn \S-p ssl-h\
- nn-Xnsb hni-Zo-Ic- n-m-\mWv aqmw `mKp {ian-p-X
- v.
alm-`m-c-X-n \npw thdnv kzX-{-ambn \ne-\np--mb Imew apX KoXbvp kw`-hnp-sIm--n-cn-p ]cn-Wmaw aXm--I-k-ao-]-\-ns Dd \ne-]m-Sp-I-fn-e-[n-jvTn-X-am-sW-pw,
KoX-bpsS hnip ]Zhn sImtfm-Wn-b B[p-\n-I-X-bpsS krjvSn-bm-sW-p-ap ImgvN-mSmWv Cu {]_--n-\m-[m-cw.
`K-h-ZvKoX
thZm-Z- i-\
- ns ASn-d- b
- mbn hnti-jn-n-p {]m-\{- Xb-n-s `mK-am-bmWv
`K-h-ZvKo-X s]mXpth ]cn-K-Wn--s-p-t]m-cp--Xv. sshZn-I-a-X-ns kvXw`--fmbn XneI\pw 4, lnp-bn-k
- ns ASnm-\a- mbn Fkv. cm[m-Ir-jvW\
- pw5 hnti-jn-n-n-p {]m\-{X-b-n KoX Ds-Xv Zi-\-ssh-hn-[yhpw hym]vXnbpw AXn-\pXpsIm--m-bn-cp-p.
AXp-sIm--p-Xs tIh-e-amb Hcp Zi-\-n-s-tbm knm--n-stbm ]n_-e-n-tem
Bi-b-ntem HXpm-hp--X KoXm-Zi-\w. kmwJyw, tbmKw, aoamwk XpS-nb BkvXn-IZi-\--tfm-sSmw Xs _u-Zi-\hpw KoX-bn CSw ]nSn--Xmbn ImWmw. At\Iw Zi\-f- psS Iq-ambn KoX-bpsS D-Sw \ne-\np-tmgpw km-Xvhte-sd-tm-ep ]WvUnX thZ--fp-tS-bpw D]-\n-j-p-I-fptSbpw k-X-s-bm-Wv KoX-bn-ep--sXv hmZn-pp.6 KoXm-[ym-\
- nXs D]-\n-jZ- vkm-ck
- w-{K-la- m-Wv `K-h-ZvKo-Xs- bv kqN\ \Ip-p-ap2
- v .7 Fm {]IrXn ]pcp-j-hW-\, KpW-{X-b-hn-h-cWw XpS-n-b-h-bn-eqsS kmwJy-Zi-\s-bpw, [ym\-tbm-Kw, cmP-Kp-ly-tbm-Kw, hn`q-Xn-tbm-Kw XpS-n-b-h-bn-eqsS tbmK-Zi-\-sbpw, I--m-\-hn-h-c-W--fn-eqsS aoamw-km--th-Zm Zi-\--sf-bpw, Hw _u-Zi-\sbpw KoX-bnse {]Xn-]m-Z-\-hn-j-b-ambn Is--m-\m-Ip-p; Ccw Zi-\--fpsS ka-\zb-hpw ka-{K-X-bp-amWv KoXm-Zi-\-ns ImX.
`K-hZvKo-Xb
- psS cN-\m-Im-es kw_-n-p X-v Cpw AdpXn hn-n. kmwJy-Zi-\-n-sbpw thZ-]m-c--cy-n-sbpw ]p\:{Iao-I-cW ^e-am-bmWv KoX cq]s- - s Xpw AXp- s Im- - p - X s _n. kn. aqmw \qm- t - m fw ]gw KoX- b v p- s - pw
Nne hmZn-p-p.8 sI. Sn. sXemMv {In.-ap. \memw-\q-m--n-tev KoX-bpsS ]g-s sIms-n-p-tm Pn. Fkv. ssJ {In. ap. 700 \pw 200 \pan-S-bn-emWv KoXm-Im-e-sap hnh-cnp-p.9 t_m[m-b\
- s Krly-kq-{X-n-\pw `mk-Im-eL
- -
- n\pw apmWv KoX-bpsS cN-\m-Ime-sav tUm. Fkv. cm[m-Ir-jvW A`n-{]m-b-s-Sp-p.10 tPm F. t{_mn-Mv--Wm-Is
_n. kn. c- m w \qm- t - m fw ]nn- t ev KoX- b psS Ncn- { Xs sIms- - n- p- p.11 Fm
`K-h-ZvKoX GI-IXrXz-n cq]-s--X-s-pw, hyXy-kvX-cmb Fgp-p-Im hyXy-kvX-Im-e-fn-embn ]qo-Ic- n- IrXn-bm-sWpw, Hw kmwJy-aS-
- p Zi-\
- ]nm-e
- p-Iqn-t-Xm-sWpw sXfn-bn-m-\mWv Awt_-ZvI {ian--Xv.12 Un.-Un. sImkmw_n KoX-bnse
Ncn-{X-]-c-amb D-S-s IW-n-se-Sp-p-sIm-v F.-Un. 150 \pw 350 \pw CS-bn-emWv
KoX-bpsS cN-\m-Im-es- a-p \nco-n-p-p.13 C{]-Imcw {InkvXp-]q-hpw {InkvXzm-\
- c- h
- pamb Ime-K-W-\-In-S-bn-ep X--fn KoX-bpsS cN-\m-Imew \ne-\npp; AXp
XpS-cp-Ibpw sNp-p. KoX-bpsS cN-\m-Im-es kw_-n-p Fm hmZ-fpw Cu {]_-ns hnj-ba-
- m-X
- n-\memWv Nne kqN-\I
- f- n-eqsS IS-p-t]m-bX
- v. Fp-Xs- -bm-bmepw
kmwJyw, tbmKw, aoamw-k, _u-kn-mw XpS-nb At\Iw Zi-\--fpsS kzm[o\w KoXbn-ep-ff- X
- n-\m Cu Zi-\
- f- p-sS-sbmw DZv`h
- m-\
- c- a- mWv KoX-bpsS cN-\m-Im-es- av A\pam-\n-mw.
c- m - b n- c - n- e - [ nIw ]cn- ` m- j - I - f p- s - p hniz- k n- - s - S p- p- s - nepw KoX- b psS
samw -]-cn-`m-j-I-sf{X Fv Xn-s-Sp-pI Gsd {]bm-k-I-c-am-bn-cn-pw. Fp-sIm-sm {]mtZ-inI `mj-I-fnepw tZi-`m-j-I-fnepw hntZ-i-`m-j-I-fn-ep-ambn hnh-\- Gsd.
AXn {]kn--s-Sp-n-bhtbmsSm-w, Am-Xpw Ds-Sp-p. kzman-am-cptSXp-am-{X-ambn
Bbn-c-n-e[nIw hymJym\ Ds--n-cns Cu IrXn-bp-sS cq]-L-S-\-bpw Bi-bhpw A{Xtbsd sshhn-[yhpw Bg-hp-ap--Xm-sWp sXfn-bp-p. c-m-bn-c-n \S-nb Hcp IWs-Spp {]Imcw KoX-bpsS hnh-\--fpsS ]nI C{]-Im-c-am-Wv 14.
Xangv
70
sXepv
150
3
admTn
132
_wKmfn
384
{^v
25
28
Cwojv
270
CsXmcp GI-tZ-i-I-W-p-am-{X-amWv. Cpw hymJym-\--fpw, X-a-Ifpw XpS-psIm--n-cn-p-p. Bpw GXp-co-Xn-bnepw hymJym-\n-m-\pw hni-I-e\w sNm-\pw hf-sm-Snm\pw Ign-bm-hp Bi-b-L-S\ KoX-bvp-v F-XmWv CXn\p Imc-Ww. i-cm-Nm-cy-cpsS
hymJym\w apX-ep `K-h-ZvKo-X-bpsS ]cn-Wmaw aXm--I-bp-n-bn-e-[n-jvTn-X-am-bn-cpp F
Xncn--dn-hn-te-mWv KoXm-]-T\w Fn-t-cp-I. 8mw \qm--p-hsc Cy P\-Xbvv A]-cnNn-Xa- mb KoX Hcp {]tXyI L-n hnip {K-ambn Db-Xn\p ]nnepw CtX bpnbm-bn-cp-p.
KoX]m-Tm--c--fpw ]cn-Wm-ahpw
Is--Sps \map-X \nc--c-amb ]cn-`mjI-pw ]cn-Wm-a-pw hnt[-bam-bn-sm--n-cn-p Bi-b-in-ev]-amWv `K-hZ- vKo-X-bp-tS-Xv. AXp-sIm--p-Xs hni-I-e-\-,
hnai\- XpS-nb A\pIqe/{]Xn-Iqe hmZ-a-pJ- Cu {Kw \nc--c-ambn krjvSnp-p. alm-`m-c-X-n\npw {]tXy-I-ambn KoXsb ASn-amn kzX-{-`mjyw cNn-pXv i-cm-Nm-cy-cm-Wv. i-c]
- qn-Ic- mb ss]im-Nn, t_m[m-b\
- , cn-tZ-h, Kp]vX Fnh-cpsS KoXm-hym-Jym-\--sf-p-dnp ]cm-ai-ap-s-nepw sXfn-hp-I-fpsS A`m-h-n i-c\mWv KoXm-hym-Jym\n\v XpS-a- n-sXv hniz-kn-s- -Sp-p. i-c`- m-jy-n-\p-apv ap KoXI-sf-tmse {]kvXpX IrXnbpw A{]-k--am-bn-cp-p. i-c-\p-ap-p-Xs hymJym-\-fpw
hymJym-Xm-fpw \ne-hn-ep--m-bn-cp-s-nepw Ah-cmcpw Xs KoX-bvtm KoXm-kw-_--amb
hymJym-\ \nn-Xntm {]mapJyw \In-bn-cp-n-. Pm{K-v, kz]v\k
- p-jp-]vXy-h
- I
- sf hnebn-cp-n-sm-v i-cs ]c-a-Kp-cp-hmbn Adn-b-s-Sp KuU-]m-Z cNn amWvUq-tIym-]-\njv hymJym\w (Ku-U-]m-Z-Im-cn-I) {K-hn-i-I-e-\-hym-Jym\ cwKs apt--v anI
DZm-l-c-W-am-Wv 15. Fm `K-hZvKo-Xm-kw-_--amb Hcp hymJym-\-tam, hni-I-e-\tam KuU-]m-ZcpsS ]cn-K-W-\-bn hn-cp-n-. (Ku-U-]m-Z-Ir-Xn-I-fpsS ]n-I-bn Nne ]WvUn-X KoXm-`mjys tNnps--nepw AXv GXp KoX-bm-sWv hnh-cn-n-n-). i-cm-Nm-cy-cpsS Kpcphm-b- tKm-hn--`-K-h-Zv]m-Z-cm-Is KoXm-]-cm-aiw t]mepw \S-n-b-Xmbn tcJ-I-fn-. A-s\bm-Ip-tm BZys KoXm-`m-jy-ambn i-cs KoXm-hym-Jym-\s ]cn-K-Wn-p--Xn sXn. c-m-a-ym-b-nse ]mw tmIw apX Bcw-`n-p `mjyw \njvIm-a-I-s-bpw Cuizcm-Ws- bpw hnh-cn-p-X
- n-\n-Sb
- n Xz-akn alm-hm-Iy-hp-ambn KoXsb _n-n-pp.
4
BZys Bdv Aym-b-sf Xzw (\o), a[y-n-ep Bd-[ym-b-sf XXv (A-Xv) Fn-s\bpw Ah-km-\s Bd-[ym-b-sf XXv s\bpw, Xzn-s\bpw XmZm-y-s-Sp-p
Akn F ]Zhpambpw hnh-cn-p-p. I-n \npw m\n-te-p ]mX-bmWv
i-cs\ kw_-nv KoX. Bb-Xn-\m KoX-bpsS D-S
- s B-km-m-XvIm-c]
- m-Ta- mbn
ImWm-\mWv i-c {ian-X
- v. thtZm-]\
- n-j
- p-f- psS hnm\w Fs\-bmtWm hymJym-\n-s--Xv, AtX m\-a-WvU-e-n \np-sIm--mWv i-c KoX-sbbpw hymJym-\n--Xv.
16
m\-]-cn-[n-p-n hymJym-\n--s--Xp-sIm--p-Xs ka-kvXt- h-Zm-km-c- kw-{K-l- ambmWv KoXsb i-c ]cn-K-Wn--Xv. i-c-Ko-Xm-`m-jy-ns Npcpw C{]-Im-c-amWv;
F)
_n)
Bm-hn-s\-p-dn-p m\-n-eq-sS-b
- msX asmcp tamN-\a- n F-XmWv
`K-hms D]-tZ-iw.
kn)
Un)
AssZz-Xh
- ym-Jym-\w
cmam-\p-P
hnin-jvSm-ssZz-Xh
- ym-Jym-\w
a[z
ssZzX hymJym-\w
h--`
ipm-ssZzX hymJym\w
\nw_m
ssZzXm-ssZzX hymJym\w
t`Zm-t`Z hymJym\w
{ioI-WvTm-Nm-cy
inh-hn-in-jvSm-ssZzX hymJym\w
hnm-\`- np
hnin-jvSm-ssZz-Xh
- n-tij hymJym\w
_e-tZ-h
ANn-ym-t`-Zh
- ym-Jym-\w
{ioI-cm-Nm-cy
{ioa-Zv`m-Kh
- X
- m-\p-km-ch
- ym-Jym\w
A`n\hKp-]vX
inhm-ssZz-Xh
- ym-Jym\w
A-hym]vXn \nn-p--Xv. Hcp cmjv{Ss Xr]vXn-I-c-ambn `cn-m AXns ]qIme Ncn-{X-hpw, kwkvm-chpw ]Tn--W-sa-n-cn-t, Cy-bnse tImf-\n-`-cWw Xr]vXn-I-cambn `cn-m {]mNo\ kwkvm-cw, Pohn-Xw, \nb-amh-en-I XpS-n-bh ]Tn-t--Xv {_nojp-ImcpsS Bh-iy-am-bn-Xop. ]uc-kvXy-hm-Z-ns ^e-ambn Cy kwkvm-c-n-epw,
kmln- X y- n- e p- a p- - mb XmXv]cyw Cwojv `mj-I-fn-tev Cy IrXn-I XPa sN-sSm Imc-W-ambn Xop. Cy kwkvm-c-N-cn-{X-ns `qcn-`m-Khpw sshZnI kmln-Xynepw ap kwkvIr-XIrXn-I-fnepw AS-n-bn-cn-pp FXn\m kwkvIrXIr-Xn-I-fpsS
hnh-\-v {]m[m\yw e`n-p-Ibpw 18, 19 \qm--p-I-fnse sImtfmWn-b A[n-Im-cn-Ifpw {K-Im-fpw kwkvIr-XIrXn-I-fpsS hnh-\-n\v ]cn-{i-an-p-Ibpw sNbvXp.
As\ Cuv Cym I\n Kh-dm-bn-cp hmd tln-Mvkns PpUo-jy ]Xn
A\p-k-cnv ]c--cm-KX lnp imkv{X \nb-a- t{ImUo-I-cn--s-Sp-Ibpw F tImUvHm^v Pp-temkv F t]cn \Xm-\n-tb CXv Cwo-jn-tev ]cn-`m-j-s-Sp-p-Ibpw
sNbvXp. am{X-a 1784 hneyw tPmkv m]n Gjym-nIv skmsskn Hm^v _wKm
]uckvXy IrXn-I-fpsS hym]-\-n\v apJy ]p-h-ln-p. Gjy-bnse kmln-Xyw, Ie, imkv{Xw,
tZiob kw`m-h\
- I
- , ]pcm-hk
- vXp-, Ncn{Xw Ch-bpsS ]T-\
- n-\mbn kan-s- -n-cp
Hcp alm-{]-m-\-am-bn-cpp Gjym-nIv skmssk-n. {]kvXpX skmssk-n-bpsS {]h\
^e-am-bmWv 1785 Nmkv hnnkv BZyambn KoX Cwo-jn-tep hnh\w sNp-Xv. Kh P\-d-em-bn-cp hmd tln-vkns \nt-itmsS e--\nshv I\n
sNe-hn Xs-bmWv Bhagavad Geeta or Dailogue of Kreeshna and Arjoon
F- IrXn {]kn-o-I-cn--s--Xv. {_nojv {]kn-o-I-c-W-hn-`mKw ta[m-hn-bmb \Xm-\n-tb
kvann\v hmdtl-nvkv Ab Iv {it-ba- m-Wv. Iev]\
- b
- p-tSbpw \ymbhm-Z
- n-tbpw
`mjm coXn-bp-tSbpw DZm--X-sIm-v KoX al-mb IrXn-bm-sWp ]d-bm F\nv bmsXmcp
aSn-bp-an-. AXv AXp-ey-amb Hcp IrXn-bm-Wv. a\p-jy-h-n\p Adn-hmb k-aX
-
- f- nepw shv
{InkvXp-aX Xz--tfmSp ssZh-im-kv{X-]-c-ambn icn-bmw-hw s]mcp--s-Sp-Xpw AXns
auen-I-kn-m-- ZrV-ambn {]I-Sn-n-p-Xpw Ko-X-bm-Wv 19. {]am-W-{K-s Bkv]-Z-amn-bp Ccw \n-N\w ]mm-Xy--Pq-X--ss{I-kvXh amXr-I-bn Cy-bnse aX-sf
hmbn-m-\p {ia-ns `mK-am-bn-op. GI-ssZ-h-hn-izm-k-n-e-[n-jvTn-X-amb aXs
Cy-bn ]cy-th-jWw sNbvXv Is-m-\mWv Hmdn-ben-p-I ]cn-{i-an-20-sX hmZ-nte-mWv Cu Ip- \-bn-p--Xv. KoXsb {InkvXp-a-X-X-z--tfmSv Zmi-\n-I-ambn ASp-nm\pw AXp-hgn aX-]-c-ambn sImtfm-Wn-b B[n-]Xyw m]n-m-\p-ap Hcp ]mX Xpdp-I-bm-bn-cpp hmdtl-n-vkns eyw. Nmkv hnnkv hgn Cu AP- XpSn-sh-bvm\pw tln-vkn\p Ign-p.
Fm Nmkv hnnkv aX-{Kw F-Xn-\-pdw Hcp Imhy-am-bmWv KoXsb
]cn-K-Wn--Xv. hnh\ns Bap-J-n hnnkv Fgp-Xp-p. `K-hZv KoX FXv
7
tZio-b-{]-m-\hpw `K-h-ZvKo-Xbpw
\mp-cm-Py-f- n-sem-Xp-p {]mtZ-inIhpw kp-Nn-Xh
- p-amb tZi-t_m[w F-Xn-\
- pd-tv ]q-L--n hnim-em-n-ep Cy tZio-bX hfn-cp-n-. A\m-Nm-c-fp-tS-bpw ]c-c- m-KX
- h
- n-izm-k
- f- p-tSbpw sIp-]m-Sp-If- m _n-Xa- m-bn-cp tZi-t_m-[s
GI-t_m-[-n-epw s]mXp-N-cn{X kvarXn-bn-ep-sa-n-pI FXv Gsd {]bm-k-I-c-am-b-n-cpp. kmaq-ly-\t- hm-m-\
- n-eq-sS-bp apt-
- p-am-{Xta hnim-ea- mb tZio-bt_m[w krjvSnm Ign-bp-am-bn-cp-p-q. AXp-sIm--p-Xs \thm-m-\-{i-a--fn \np-amWv Cy
tZio-bX
- b
- psS {]mcw-`w. Cy \thm-m\w aX-\h
- o-Ic- W
- {- ]-{In-bb
- n-eq-sS-bmWv hnImkw {]m]n-sX-n-cns BZy-L---fnse Cy tZio-bXz-n\v cmjv{So-b-t-m aX-]-c-hpw kmaqln-I-hp-amb kz`mhw ssIh-cnI kzm`m-hn-I-am-Wv. Cy \thm-m-\]n-Xm-hmbn Adn-b-sSp cmPm- dmw-tam-l tdmbpsS t\Xr-Xz-n 1828 cq]o-Ic- n {_-ka- mPw D]-\n-j
- ns\
tI{o-Ic- n-p-sIm-v bpn-bn-e[
- n-jvTn-Xa- mb B[p-\n-IC
-
- ysb \nn-s-Sp-m {ian-p. tdmbv
hn{K-lm-cm-[\
- sb FXn-Xpw GI-ssZ-hh
- n-izm-ks ]Sp-p-bm {ian-X
- p-samw D]\n-jXv hmIy-f- psS ]n_-e
- n-em-bn-cp-s hmZhpw \ne-\np-p. `K-hZ- vKo-Xsb BZyambn kmaq-lnI A\o-Xn-s-Xn-sc-bp Bbp-[-ambn {]tbm-Kn-Xpw cmPm dmwtaml tdmbnbm-sW-Xv {]k--am-Wv. kv{XoPo-hnXw kwc-n-m-\pw kmaq-lnI ss]im-Nn-I-Xzs adnI-S
- m\pw tdmbv D]-tbm-Kn-Xpw D-cn-Xpw KoX-bnse tmI-f- m-bn-cp-p.24 tdmbn-eqsS km[yamb kXn \nm\w, hn[-hm-hn-hmlw Fo kmaq-ly-]c- n-jvm-c
- p Imc-Whpw KoXbm-bn-cp-p F hmZhpw i-ambn cwK-p-h-p.25 KoX-bn-eqsS \thm-m-\-n\pw tZio-bXbvpw {]mcw`w Ipdn-p-I-bm-bn-cpp tdmbv. XpSv Z-bm-\--k-c-kz-Xn-bpsS t\Xr-Xz-n
1875 cq]w-sIm- Bcy-k-amPw Cy Zmi-\nI ]mc--cy-ns {]k-nsb DWp-Ibm-bn-cp-p. thZ-sf Zpcp-]-tbmKw sNbv X p- s Im- - p {_m- W nI {]h-\-sf iambn FXnp-Ibpw sslh \thm-m-\
- n\p in ]Icp-Ibpw sNbvXp Zbm-\
- k
- c- k
- zXn. Fm {_m-Wy-tm-sSmw Xs {InkvXp-a-X-hpw Cmw-a-Xhpw Bcy-k-am-P-n
FXn-sp FXpw {it-b-am-Wv. lnp \ho-I-cWw F {]{In-b-bn-sem-Xp-p--Xm-bncpp Bcy-ka- m-P{- ]-h-\
- s- f-nepw `KXvknw-Kv, emem-eP
- v]X
- vdmbv XpS-nb tZio-bt- \-Xm kam-P-n \npw {]tNm-Z-\-apsm--h-cm-bn-cp-p.
kzman-hn-th-Im-\-s t\Xr-Xz-n cq]w-sIm- cma-Ir-jvW-an-j A-hn-izm-k-sf
\ncm-I-cn-p-sIm-p {]hn-p-Ibpw thtZm-]-\n-j-p-Iv ]pXp-hym-Jym\w \Ip-Ibpw
sNbvXp. hnth-Im-\
- Xs {]`m-jW
-
- v Ghpw IqSq-Xe
- mbn D]-tbm-K
- n-Xv KoXm-hN
- \
- -sf-bm-bn-cp-p. Icp-n-s-bpw, I-n-sbpw Dd-hn-S-am-bn-cpp hnth-Im-\-s\ kw_nv KoX. AXp-sIm--p-Xs I-t_m-[-n-e-[n-jvTn-X-amb tZio-b-XbmWv hnth-Im-\-
cma-Ir-jvWa- n-j\
- n-eqsS hn`m-h\w sNbvXX
- v. Cy kwkvm-c
- n-em-Ir-jvSb
- mb B\n-_k
- v
t\XrXzw \Inb Xntbm-k-^n- skmssk-n-bpsS {]h-\- X-fpsS kwkvm9
cs Xncn--dn-bm-\p ]mX Cy-mp Xpd-p-sIm-Sp-p. -`-K-hZvKo-X-bpsS I-`m-Kn\v Gsd {]m[m\yw \Inb B\n-_-kv ssZ\w-Zn-\-{]-h-\--sfmw Iam-sWv
hni-Zo-I-cn-p-I-bpw KoXsb shfn-]m-Sns ]pkvX-I-ambn ImWp-Ibpw sNbvXp. C{]-Imcw
aXmI-hpw kmaq-ly-hp-amb At\Iw {]m-\--fpsS hf tZio-b-X-bpsS hym]-\-n
Hpw Ipdhm ]p-hl
- n-p. thZ-s- f-bpw D]-\n-j
- p-sf-bpw kvarXn-Is- fbpw ap\nnbp \thm-m-\- t- Z-io-b{- ]-h-\
-
- B[n-Im-cn-Ia- mb tZio-b{- K-
- f- mbn kwkvIr-XIrXnIsf cq]m-c- s- -Sp-n. Acw cq]m-c-
- ns ]cn-Wn-X^
- e
- a- m-bmWv tZio-ba- m-sbmcp m\w
KoXbvp e`n-p-X
- v.
KoX-bn-eqsS \thm-m-\i
- _
- vZ
- apg-n-sb-nepw bYm-n lnp aX-ns
B[n-Im-cnI {K-ambn Cu L-n KoX ]cn-W-an-p-I-bm-bn-cp-p. KoXsb ap\nn
kmaq-ly-hn-h
-
- n\p XpSw Ipdn cmPm d- mw-tam-l tdmbv, Adntm Adn-bm-sXtbm KoXsb
lnp--fpsS {]am-W-{K--ambn AwKo-I-cn-p. Fm hn`m-K--fnepw s] lnp- {]am-Wambn AwKo-I-cn-p ]pWy-{Kw26 Fv KoXsb Atlw hnti-jn-n-p. \thm-m-\L-n tdmbv \Inb Cu aXm-I hnti-jWw tIhe {K-n \nv ]pWy-{Kamn
KoXsb amp-Ib
- m-bn-cpp; AXpw lnp-f- psS ]pWy-{K-w. sImtfm-Wn-b \ne-]m-Sp-If- psS
ASn-d IqSp-X ZrV-am-p-Ib
- m-bn-cpp tdmbv Xs KoXm-hN
- \
-
- f- n-eq-sS. KoXbvv hnh\-tam hymJym-\tam cNn-m-Xn-cp hnth-Im-\- lnp--fpsS am{Xw {K-ambn KoXsb ]cnK-Wn-n-cp-n-. KoX ]Tn-n-s--Xn-ep-a-[nIw ^pSvt_m Ifnp kz-tm-S-Sp-mw27 Fv
A`n-{]m-b-s-Sp-I-bmWv sNbvX-Xv. tIh-e-a-X-{K--ambn am{Xw KoXsb sIn-n-Sn-n-cn-p-hp adp-]-Sn-bm-bn-cpp {]kvXpX hmIyw. Fm hnth-Im-\-s atX-X-c-Ko-Xm-k-tis aX-n-e-[n-jvTn-X-am-m-\p {ia- \nc-cw \SpsIm-n-cn-p-p. hnth-Im-\-s
t]cn \S-s- KoX-bpsS ]e hmZ-ap-J
- f- pw ]pkvXI
-
- fpw KoXsb lnp-Xz-n Xfbvm-\mWv {ian-X
- v. am{X-a lnp-t_m-[a- p-Wp ]e KoXm-b
-
- p apnepw hnthIm-\ Nn{X-hpw hmIy-fpw {]Xy--am-Ipp FXpw {it-b-amWv. B.-F-kv.-F-kv. eoUdm-bncp _m_m-km-tl_v B]vtX hnth-Im-\
- B.Fkv.Fkn\v KoX-sb-tmsebmsWv
28A`n-{]m-bs- -Xv {it-ba- m-Wv. tIc-f
- n am{X-a Cy-bn-ep-S\
- ofw hnth-Im-\
- K
- oXm ktiw
C-c-n-emWv hn\n-tbm-Kn--s-Sp--Xv. KoX atX-X-c-am-m A\p-h-Zn--s-Sm kml-NcysbmWv CXv kqNn-n-p--Xv. Cy \thm-m\w ssl-h-\-thm-m-\-am-sW-n-cn-t,
tZio-b-X-bpsS {]mcw`w aXm-[njvTnX-am-sW-n-cnt `K-h-ZvKo-X-bpsS Bibhpw aX-Nn--ntep Npcp-p-sa-Xv \nkvX-am-Wv.
KoX--a-Xm-[n-jvTnX cmjv{Sobw
`K-h-ZvKo-Xbvv tZio-b-hpw cmjv{So-b-hp-amb apJw ssIh-cp-Xv Cy kzmX-{y-ka-c-n-em-Wv. _me-Kw-Km-[-c-Xn-e-I, Ac-_n-tm, Kmn, hnt\m-_ -`mth XpSn At\Iw
10
sken-y-ens\ Kmn I- - X v 34. ]noSv At\Iw KoXm ]cn-`m-j-I-fn-eq-sS-bpw IrXn-I-fn-eqsSbpw IS-p-t]mb Kmnsb kw_-nv KoX Pohn-X-ns Awiw Xs-bm-bn-op,
Hw amXm-hpw.35 Fm Hcp Ncn{X{K-ambn KoXsb ]cn-K-Wn-m Kmn Xm-dm-bn-cp-n. alm`mc-Xs- -tmepw Hcp [ imkv{X-ambn ImWm-\m-bn-cpp At-l
- n\p XmXv]c- yw.
\nXy-ssN-X\
- y-bXn Fgp-Xppalm-m-Km-np KoX IrXy-ambn GXp-Im-ev cNn-pshtm
AXns D]-m-Xmhv Ncn-{X-]p-cp-j-\m-bn-cptm AtXm ]pcm-W-nse Hcp IYm]m{X-am-bncptm Fsmpw Xocp-am-\n-p--Xn henb XmXv]-cy-an-m-bn-cp-p36. Fm Xs
Bob \nL--p-hmbn KoXsb I- Kmn h-[s AwKo-I-cn-p-I-bpw I-]-c-Xbmbn AXns\ ImWp-Ibpw sNbvXp FXv AXn-ib
- I
- c- a- m-bn-cp-p. Adntm Adn-bm-sXtbm
aXm--I-amn KoXsb amp-I-bm-bn-cpp Kmn-bpw. Fm Znh-khpw cmhn-se-bp-Wv KoX
]m-cm-bWw sNm hnZymn-Isf Atlw D]-tZ-in-p-Ibpw sNbvXp.37am{X-a; thZ-t- fm
`mKh-Xtam tZho-]p-cm-W-tam lnp-P-\-X-bpsS Bo-b{Kambn AwKo-I-cn-m Atlw
Xm-dm-bn; Fp-sIm-s-m ]Xn\pw ]Xn-\mdpw hj- Ah ]Tn-m\mh-iy-amWv
F-Xp-sIm--p-X-s. 700 tmI-f-nembn \ne-\n-p KoX Fm imkv{X fp-tSbpw
k-bm-sWpw lnp-P\
- X
- bvv kXys Xncn-d- n-bm-\p GI-{K-a- m-sW-pw Kmn hnhcn-p-.38 CXv AwKo-I-cn--s-Sm KoXsb {]]--am-Xm-hmbn ( Universal Mother) Atlw
]cn-K-Wn-p-Ibpw sNbvXp. am{X-a k\m-X\ lnp-hmbn kzbw hnti-jn-n-p-hm\pw Kmn
{ian-n-cp-p-.39
atX-Xc k-ev]-sf aptmp shp-tm t]mepw Kmn-b KoXm-Xzw aXt_m-[a- mbn ]cn-Wa- n-p-X
- mbn ImWmw. Xs {]m-\m-tbm-K
- f- n-semw hnip Jpdm-\pw
ss__n-fn-\p-samw Kmn ]mcm-bWw sNbvXXv `K-h-ZvKo-X-bmWv. atX-Xc k]s Dunbp-d-n-m-\mWv CXn-eqsS Dt-in--sX-nepw t\sc hncp--am-bmWv kw`-hn--Xv. apo-an\p
Jpdm\pw, {InkvXy\v ss__n-fp-sa--t]mse lnp-v {]amWw hnip--Ko-X- bm-sWp
m]n-s-Sp-m-\mWv Cu {iaw hgn-sh-Xv. Kmn-bpsS Pohn-Xmw-ia- m-bn-o KoXsb Kmn
injy-cpw lnp-P-\-X-bpsS `qcn-]-hpw kzoI-cn-p-Ibpw X-fpsS hnip--aX{K-ambn
AXns\ kqn-p-Ibpw sNbvXp. XpSv SmtKm, s\lvdp, hnt\m-_`- mth XpSn At\Iw
tZio-bt- \-Xm- X-\p-kr-Xa- mbn KoXsb hymJym-\n-n-p-v-. c_o-{-\m-YS- m-tKm \ntm
amIv \ntm-fns lnp-th-Z-{K-- F IrXnv Fgp-Xnb Ah-Xm-cn-I-bn Bobhpw Xz-im-kv{X-]-c-hp-amb hnh-c-W-ambn KoXsb I-p. s\lvdp-hm-Is KoX -a-lm-`m-c-Xns Hcwiw Xs-bm-sWp m]n-p-Ibpw kzbw ]qamb IrXn-bmbn AXns\ hnebn-cp-p-I-bp-am-bn-cp-p40. tZiob kzmX-{y-k-a-c-n ]s-Spv h[-in-bvp hn[n-s JpZndmw t_mkpw dmw {]kmZv _nkvanepw sIme-a-c-n-te-p \on-bXv KoX ssIn
apdp-sI-]n-Sn-p-sIm-m- s- W-X
- pw A\-iz-ca- mb Bmhn-s\-p-dn-p KoXm-hn-Nm-c
- JpZndmw
13
KoX--kzm-X-{ym-\-c \ne-]m-Sp-Ifn
kzmX-{ym-\--chpw \nc-h[n hymJym-\-fpw XP-a-Ifpw KoX-bvp--m-bn-p-v; Ctmgpw
cq]-s-p-sIm--n-cn-p-p. temIw ]cn-W-an-p--Xn-\-\p-k-cnv KoX-bpsS Bi-b-tem-Ihpw ]cnW-an-p-I-bm-bn-cp-p. km{am-PyXz A[n-\n-th-i-L--n tZio-b-X-bmbpw tZi-]p-kvX-I-hp-ambmWv KoX amdn-bs- X-n, tImf-\n-h-cW
- h
- p-ambn _-s B[p-\n-IoI-cW
- {- ]-{Inb hgn
cq]w-sIm- BtKm-f-h-c-W-Im-ev BtKm-f-hn-]-\--c-m-bmWv KoX cq]m--c-s--Xv.
e- hmn- s m- - p w sNe-h-gn-p-sIm--pw, temI-m-I-am\w \S--s-Sp KoXm-b--fpw ]T-\-m-p-Ifpw aXm-I Nn-sf KoX-bn-eqsS m]n-m-\p {]{In-b-bmWv.
Ata-cn- Khsav 1983 ss__n hj-ambn BN- c n- - X n hnlz- e X ]q- v c- m - b n- c - a m-ns\ KoXm-hj-ambn {]Jym-]n AP--sb tUm. [-cmPv ASmv KoXbpw \htem-I-{IahpwF ]pkvX-I-n hne-bn-cp-p-p--v. \h-tem-I-ns Zi-\-ambn KoX hymJym-\n-s-Sp-tm AsX-s\ ]q lnp-Xzambn amdpp FXpw {Kw N sNp-p.
`mK-hX
- ]
- m-cm-bW
- h
- pw cmam-bW
- ]
- m-cm-bW
- hpw t]mse aXm-[n-jvTn-Xa- mb KoXm-]m-cm-bW-bw
hnZym-k---amb tIc-f-n hsc ]nSn-ap-dp-p--Xns ImgvN B[p-\nI ssl-h-t_m-[s-bmWv {]Xn-\n-[m\w sNp--Xv. ]q-Ln tIc-fob P\-Xbvv KoX A{X-I-v ]cnNn-X-amb ]pkvX-Iam-bn-cp-n-. alm-`m-c-X-hpw cmam-b-W-hpw `mK-h-Xhpw ae-bm-fnv kp]-cn-NnX-am-nb Fgp-- KoXsb hymJym-\n-p-I-tbm XPa \S-p-Itbm sNbvXn-n FXpw
Ncn{Xw; Fgp-
- s\ KoX kzm[o-\n-n-n Fp-thWw Icp-Xm. {_m-Wsc `b-mWv KoXmhym-Jym-\-n\v Atlw aSn-sX-n 16-mw \qm--nepw {_m-W am{Xw hmbn--n-cp-, `qcn]w P\-Xbvpw A]-cn-Nn-X-amb tIh-e-{K--ambn am{Xta KoXsb ]cn-K-Wn-m-\mhpIbpq. tIcf \thm-m-\-n-em-Is KoXsb tI{o-I-cn-p-sIm--p ]ptcm-K-a\ {]h\w
\S-n-t-bn-. AssZzXXzs {]Xn-]m-Zn-p-tm t]mepw \mcm-b-W-Kpcp KoXsb ]cmain-n-p-an-. Fm Kpcp-hns injy-cm-Is KoX-bn hnip-Xzw ImWp-I-bpw hymJym-\np-Ibpw sNbvXp. \S-cmP Kpcp-hns\ kw_-nv Htck-abw DZm-hpw kwn-]vX-hp-amWv
KoX, m\-ns A]m-c-amb kmm-XvIm-cw, \qm--p-I-fn-eqsS Cu ]pXnb Imepw KoXsb
sIm- m - S p- Xv AXp- s Im- - m - W v . hwiw, aXw, ]mc-cyw Fn-h-bv-p-d-amWv KoX-bpsS \ne]mSv Fv hmZn-p-tmgpw B[p-\n-I-Im-epw KoX -sIm--m-tS-- Xns Bh-iy-I-X-sb-n
\S-cm-P-Kpcp hmNm-e-\m-Ip- p- v . XpSv \nXy ssNX-\y-bXn apX ap\n \mcm-b-W-{]-kmZv
hsc-bp Kpcp-in-jyv KoX Zn\w-{]Xn kzmymbw sN- s - t S- - X pw Pohn- X - ] - c yS\am- t - Xp-amb hnip ]pkvXI
- a- m-bn-cp-p. Nn-bm-\
- \
- m-Is Pohn-X
- ns `mK-hpw. Ans\ KoXm
Xzs A{X-Iv- ]cn-Nn-Xa- n-m tIc-fob ico-c
- s- fbpw aXm-I
- K
- o-Xb
- psS hnip-_m[
Iog-S
- p-Ib
- m-bn-cp-p-.
F]-Xp-I-fpsS Ah-km-\-tm-Sp-Iq-Sn-bmWv KoX Nm\-ep-I-fn iamb m\w
15
]nSn-p-X
- v. alm-`m-cX IYsb Ah-ew-_n-p-h At\Iw sSen-ko-cn-be
- p-If- mWv IrjvWs\
IqSp-X P\-Io-b-am-n-b-Xpw, IrjvW ico-cs shfn-s-Sp-n-b-Xpw Hw cmjv{Sob D]-I-cW-amn KoXsb amn-b-Xpw. Nn{X--fn-epw, IY-I-fnepw am{Xw ]cn-N-bn IrjvW-i-cocw Ne-\m-I-ambXpw kwkm-cn-Xpw Cy ssl-h-t_m-[s Ipd-sm-p-a kzm[o-\n--Xv. (C-tXL-
- n Xs-bmWv `K-hZ- vKo-Xb
- psS Km\-cq-]
- n-ep HmUn-tbm-Im-k- p-I hn-\b
- vsp--Xpw) am{X-a Cy-bnse Hp-an kwm-\--fnepw AXmXp `mj-I-fn samgn-amw
sN-sv sSen-ko-cn-be
- p-I kwt{]-jWw sN-s-n-cpp FXpw {it-ba- mWv. sXmq-dpI-fn C{]-Imcw i-amb coXn-bn KoXm-Xzw P\--fn-te-s-n-m-\p t_m[-]qamb {iaw \S-n-p--v. am{X-a `K-h-ZvKo-Xsb D]-tbm-Kn-p-sIm-v cmjv{Sob {]h\w \Sp-Ib
- pw temI-k`- b
- n-ew-KXzw t\Sp-Ibpw sNbvXh
- cpw Npcp-a- m-bn-cp-n-42.ka-Im-enIL-n-em-Is kocn-be
- p-If- n \npw A]w IqSn-bp-bv hnh-cW
- mm--I-amb Ah-X-cW coXn-bn-eqsS hmm-h-Xm-c-I-tc-m {i- t\Sm Nnep km[n-p.
Cu {i-bpsS aq Fn-\np-Xv aX-n-em-sWp am{Xw. ]c-ky-I--\n-I-fn \npw
Nm\-ep-I-fn \npw e- CuSm-n-bmWv Ccw KoXm Nm\b-- \S-p-sXXpw hmkvX-hw. KoX BtKm-f-h-c-W-Im-ev hn]-\-N-c-mbn ]cn-W-an-pp
FXmWv kXyw. \njvIm-Is D]-tZ-in-p--h Xs KoXm-hn-jv-c-W-n\v {]Xn^ew tNmZnp hmp--sX-n\v F tNmZyw _mn-\np-p. \mfn-Xp-h-sc-bn-m KoXmt_m[w Cy P\-X-bn ]Sp-p-bm\pw AXp-hgn aXs in-s-Sp-m\pw KoXm-]cn-Wm-a-p Ign-bpp F-XmWv hmkvX-hw.
\nK-a-\-, \nco--W-
apI-fn hnh-cn `K-hZvKo-X-bpsS Ncn-{X-s-bpw Zi-\-s-bpw {]tbm-Ksbpw
ap\nn ]cn-tim-[n-p-tm sNs-p Nne \nK-a\
-
- f- pw, \nco-W
-
- fpw
`K-h-ZvKo-Xsb GsX-n-ep-samcp Zi-\-n-s-tbm Bi-b-n-stbm `mK-ambn am{Xw
kzoI-cn-m-\m-hn-.; FpsIm-s-m {]mNo\ Cy BkvXnI Zi-\--fmb kmwJy-hpw
tbmKhpw apX ]nme Zi-\
- f- m-b aoamw-kbpw thZm-h
- pw \mkvXn-Ia- mb _u-kn-mhpw `K-h-ZvKo-X-bn {][m\ Xz--fmbn \ne-sIm-p-p. hnhn-[-Zi-\--fn \npw
ISw-sIm- Bi-b--fpsS ka-{K-X-bmWv KoX-bpsS ImX. AXp-sIm--p-Xs GXp Zi\
Ip-I-fn-eq-sS-bpw KoXsb ImWp-I-bpw ]cm-ain-p-I-bpw hymJym-\n-p-Ibpw sNm-hp-Xm-Wv. Hw GXv Bi-b--tfmSpw tbmPn-n-m-hp- Ab-hp (Flexible) m\-a-WvU-eamWv KoX-bp-tS-sX \nco-W
-
- n-tepw AXns D-Sw Fn-t-cp-p.
alm-`m-c-X-n \npw thdnp \ne-sIm--Xp apX `K-h-ZvKoX Bi-b-]-c-amb ]cnWm-a-p hnt[-b-ambnp-v; Ccw ]cn-Wm-a--sfmw sNs-p-Xv aXm-I bpnbn-em-Wv. lnp F ]Zw Hcp aX-ambn cq]-s-Sp--Xn\p app-Xs KoX At\Iw aX-16
fpsS `mK-ambn \ne-sIm-np-ap--v. AssZz-X-aXw apX ANn-ym-t`Z aX-n-\p-hsc kzoI-cnm-hp aXm-i-b--fmbn KoX-bpsS D-Sw ]cn-W-an-n-p-v.
tI{o-Ir-Xa- mb Hcp aX-ns N-q-Sn-\p-n-tev KoX HXpp-X
- pw hnip {Kambn Db-cp-Xpw sImtfm-Wn-b L-n-em-Wv. i-c\
- p-apv KoXm-`m-jy-an-m-X
- n-\m F.Un.
8mw \qm-p- h
- sc `qcn-]w t]pw KoX A]-cn-Nn-Xa- m-bn-cpp Fp A\p-am-\n-mw. AssZzX-s- - sZzX hn-in-jvSm-ssZz-Xa- X
-
- f- m hnL-Sn-p-In-S
- p L-n KoXbvv hnipX ssIhcnI Akm-[y-am-Wv. AXp-sIm--p-Xs tbmtdm-]y \nn-s-Sp ]uckvXy hnm-\-n
\npw kph-`q-X-Ime k-ev]-n \npamWv `K-h-ZvKoX lnp P\-X-bpsS hnip--{K-ambn hf-cp-X
- v.
Cy tZio-b-X-bp-tS-bpw, tZiob {]m-\-n-s-bpw {]mcw`w aX-]-c-amb ASn--dbn \nm-bn-cpp F-Xn-\m tZio-b-kzm-X{yka-c-N-cn-{X-nse KoXm-{]-tbm-Khpw aXm-[njvTn-X-am-bn-cp-p. tZio-b-{]-m-\-L--nse {]N-c-W-n-\mbn D]-tbm-Kn--s KoX {]tbmK--fn-epw Bi-b-hym-Jym-\-nepw Zzzambn \ne- s Im- t mgpw lnp-Xz-ns ]cn-t]m-j-Wsa GIm-I
- k
-
- e
- v]
- n-te-mWv Fn-tXv. k\m-X\
- h
- pw Bo-bh
- p-amb ]cnthjw
KoX-bvp- hptNcm kzmX-{y-k-a-c-nse KoXm-{]-tbmKw Imc-W-am-bn-onp-v.
kzmX-{ym-\--c-ap--mb KoXm-]-cn-Wm-ahpw aX-tI-{n-X-am-bn-cp-p. lnp-Xzs hn]peo-Ic- n-m-\p b-f- pw, ]T-\
- m-p-Ifpw cq]-s-Sp-Xv KoXm-hN
- \
-
- sf tI{o-Ic- n-psIm--m-sWXpw \nkvX-am-Wv. am{X-a- KoXm-]-T-\s ap\nn \nc-h[n kvIq-fp-Ifpw ]T-\-tI-{-fpw \mp-\m \nn--s-Sp-p-ap-v. ka-Im-enI L-nepw hymJym-\, \n-ehpw Ne-\m--I-hp-amb hnh-c-W- Fn-h-bn-eqsS KoXbvv ]cn-Wmaw kw`hnpsIm-n-cn-p-p. KoX-bpsS Hmtcm ]cn-Wma hnIm-k-hpw A\--a-X-km-[y-X-I-fn-tep
Xpd-p hmXn-ep-I-fm-Ipp; AXp-sIm--p-Xs Ah-bpsS ]cn-Wmaw XpSp-sIm--n-cnpw.
Ipdn-p-I
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
John Brockingston, The Bhagavat Gita, Text and Context, pp. 29-21
12.
13.
14.
15.
KuU]m-Z Xs Imcn-Ib
- n Pm{K-v, kz]v\w, kpjp]vXn Fo aq-h
- I
- t- fbpw
Ah-bpsS anYym-Xz-sbpw hne-bn-cp-p-Ibpw Xpco-bs- a \mem-as Ah-sb
m]n-s-Sp-p-Ibpw sNp- p- - v . t{^mbn-Uob a\:imkv{X-hp-ambn _-s-Spn
KuU-]mZ knm-- Gsd N-sN- - s - n- p- - v .
16.
17.
bap-\m-Nm-cy, KoXm-km-ck
- w-{Klw
18.
19.
20
21.
22.
AtX-]p-kvXIw, t]Pv 39
23.
25.
Ibid
18
26.
27.
28.
29.
30.
AtX-]p-kvXIw, t]Pv. 21
31.
32.
33.
Ibid
34.
35.
36.-
37.
38.
39.
40.
41.
42.
{K-kqNn
1.
2.
3.
4.
5.
_me-Kw-Km-[c- X
- n-eI
- , {ioa-Zv`K
- h
- Z- vKoXm cl-kyw, amXr-`qan _pIvkv, tImgn-tm-Sv, 2010
6.
7.
8.
10.
11.
12.
13.
Khair G.S., The Quest for the original Gita, Somaiya Publications,
Mumbai, 1997.
14.
15.
16.
17.
18.
19.