Professional Documents
Culture Documents
Analisa Struktur Metode Matriks (ASMM) adalah suatu metode untuk menganalisa
struktur dengan menggunakan bantuan matriks, yang terdiri dari : matriks kekakuan,
matriks perpindahan, dan matriks gaya. Dengan menggunakan hubungan :
{P}= [K]{U}
dimana :
{ P } = matriks gaya
[K] = matriks kekakuan
{ U } = matriks perpindahan
Salah satu cara yang digunakan untuk menyelesaikan persamaan di atas, yaitu
dengan menggunakan Metode Kekakuan.
Pada Metode Kekakuan, variable yang tidak diketahui besarnya adalah :
perpindahan titik simpul struktur (rotasi dan defleksi) sudah tertentu/pasti.
Jadi jumlah variable dalam metode kekakuan sama dengan derajat ketidaktentuan
kinematis struktur.
Metode Kekakuan dikembangkan dari persamaan kesetimbangan titik simpul yang
ditulis dalam : “ Koefisien Kekakuan “ dan “ Perpindahan titik simpul yang tidak
diketahui “.
3.2 Metode Kekakuan Langsung (Direct Stiffness Method)
Tujuan Pembelajaran Khusus
Mahasiswa mengerti tentang Metode Kekakuan Langsung, untuk mencari matriks
kekakuan elemen dan global, serta penentuan deformasi dan gaya pada ujung aktif
1 {P} =[K]{U}
1 2
U 3, P3 U4 , P 4 gaya perpindahan
P4’ = K41
Gb. B K22 =
4EI
L K42 =
2EI
L U1 ’ = 1 P1’ = K11
P2’ = K21
U'2 = 1
6EI -6EI
K12 = L2 K32 = L2
P3’ = K31
P4’ = K41
Gb. C K23 =
-6EI
L2 K43 =
-6EI
L2
U1 ’ = 1 P1’ = K11
U'3 = 1 P2’ = K21
K13 =
-12EI
L3 K33 =
12EI
L3
P3’ = K31
P4’ = K41
U1 ’ = 1 P1’ = K11
2EI 4EI
Gb. D K24 = L K44 = L
P2’ = K21
U'4 = 1
K14 =
6EI
L2 K34 =
6EI
L2 P3’ = K31
P4’ = K41
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
-
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
-
L2 L L2 L
K =
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
− - -
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
Matriks Kekakuan -
L2 L L2 L
U1’,P1’ U2’,P2’
L, EA
EA EA
K11 = K21 = −
L L
U1’= 1 EA
K22 =
L
EA
K12 = -
L U2’= 1
U1, P1 U2, P2
1
1 2
U3, P3 U4, P4
EA EA
0 0 - 0 0
L L
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
0 0 -
L3 L2 L3 L2
K = 6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
0 0 -
L2 L L2 L
6x6 EA EA
− 0 0 - 0 0
L L
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
0 − - 0 -
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
0 0 -
L2 L L2 L
q
1 2
L, EI
1 2
1 Kinematis tidak tentu orde 1
Kinematis tertentu
q
Struktur primer
1 q L2 1 q L2
12 12
(Restrained structure)
4 EI
L
Sistem sekunder
4 EI
L
q
1 2 Kondisi awal : M2 = 0
M2 = M2q + M2θ2 = 0
q
1 2 4 EI
− qL + θ2 = 0
12 L
3
qL
= qL3
48 EI θ2 =
48 EI
1 2
qL
θ 2 = 12
4 EI
L
4 EI 2 EI
M12 = M12q + θ1 + θ2
L L
1 2 2 EI q L3 1
= qL + 0 + = q L2
12 L 48 EI 8
4 EI 2 EI
M12 = M21q + θ2 + θ1
L L
1 2 4 EI q L3
= − qL + +0 = 0
12 L 48 EI
3.3 Elemen Balok 2 Dimensi
Tujuan Pembelajaran Khusus
Mahasiswa mampu menyelesaikan struktur statis tak tentu elemen balok 2
dimensi dengan cara Metode Kekakuan langsung
Contoh 1 Analisa struktur pada balok dengan cara Metode Kekakuan Langsung
Dengan memperhatikan deformasi akibat translasi dan rotasi.
1 1 2 2 3
L, EI L, EI
1 1 2 2 3
0 1 2
0 0 0 0
2
1 1 2 3 Matriks kekakuan struktur
0 1 1 2 [ Ks ] 2 x 2
Membuat matrik kekakuan elemen : [ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
Elemen 1
0 0 0 1
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
- 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
- 0
L2 L L2 L
K1 =
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
− - - 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
- 1
L2 L L2 L
Matriks Tujuan { T1 } = { 0 0 0 1 }T
4 EI
0
[ K1 ] = L
2x2 0 0
Elemen 2
0 1 0 2
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
- 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
- 1
L2 L L2 L
K2 =
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
− - - 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
- 2
L2 L L2 L
Matriks Tujuan { T2 } = { 0 1 0 2 }T
4 EI 2 EI
[ K2 ] = L L
2 EI 4 EI
2x2
L L
[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
4 EI 4 EI 2 EI 8 EI 2 EI
0
L L L L L
[ Ks ] = + =
2 EI 4 EI 2 EI 4 EI
2x2 0 0
L L L L
Untuk mendapatkan deformasi ujung-ujung aktif struktur, maka digunakan
hubungan :
{ Ps } = [ Ks ] { Us } { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
dimana :
Us = deformasi ujung-ujung aktif
Ks = kekakuan struktur
Ps = gaya-gaya pada ujung aktif elemen akibat beban luar (aksi)
0 0 1 1
− q L2 q L2
12 12
1
− q L2
12
Ps =
1
q L2
12
8 EI 2 EI
L L
[ Ks ] =
2 EI 4 EI
L L
1 L ⎡ 4 - 2⎤ L ⎡ 4 - 2⎤
[ Ks ]-1 = = ⎢- 2 8 ⎥
8 . 4 - 2 . 2 EI ⎢⎣- 2 ⎥
8⎦ 28 EI ⎣ ⎦
Jadi : { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
1
− q L2
L ⎡ 4 - 2⎤ 12
Us =
28 EI ⎢⎣- 2 8 ⎥⎦ 1
q L2
12
1 1
− q L2 - q L2
L 3 6
Us =
28 EI 1 4
q L2 + q L2
6 6
3 q L3
− Rotasi di joint 2
Us = 168 EI
5 q L3
Rotasi di joint 3
168 EI
0
U1 1 0
Elemen 1 : U1 = U1 2 = 0
U1 3
3 q L3
U1 4 −
168 EI
0
U2 1 3 q L3
U2 2 −
Elemen 2 : U2 = = 168 EI
U2 3 0
U2 4 5 q L3
168 EI
1 1
0 0 q L2 − q L2
12 12
qL qL
qL 2
2
0 2
1
q L2
0 12
PR1 = PR2 =
qL
0
2
0 1
− q L2
12
Gaya akhir elemen :
Elemen 1 : { P1 } = [ K1 ] + { PR1 }
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI 0 0
-
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI 0 0
-
L2 L L2 L
P1 = 12 EI 6 EI 12 EI 6 EI +
− - - 0 0
L3 L2 L3 L2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI 3 q L3
- − 0
L2 L L2 L 168 EI
6
− qL 3
56 − qL
28
2 1
− q L2 − q L2
56 28
P1 = 6 =
qL 3
56 qL
28
4 2
− q L2 − q L2
56 28
Elemen 2 : { P2 } = [ K2 ] + { PR2 }
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI 0 qL
- 2
L3 L2 L3 L2
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI 3 q L3 1
- 2 − q L2
L2 L L L 168 EI 12
P2 = 12 EI 6 EI 12 EI 6 EI + qL
− - - 0
L3 L2 L3 L2 2
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI 5 q L3 1
- 2 − q L2
L2 L L L 168 EI 12
32
qL 16
56 qL
28
4 2
q L2 q L2
56 28
P2 = =
24 12
qL qL
56 28
0 0
1 2 2
q L2 q L2 q L2
28 28 28 q 0
3 16 12
3 qL qL qL
qL 28 28 28
28
- -
3 3 12
qL qL qL
28 28 28
Bidang M : 2
q L2
28
-
+ +
1
q L2
28
Contoh 2 Analisa struktur pada balok dengan cara Metode Kekakuan Langsung
Dengan hanya memperhatikan deformasi akibat rotasi saja.
1 1 2 2 3
L, EI L, EI
0 0 0
1 1 2 2 3
0 1 2
2
1 1 2 3 Matriks kekakuan struktur
0 1 1 2 [ Ks ] 2 x 2
[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
Membuat matrik kekakuan elemen akibat deformasi rotasi saja :
Elemen 1
0 1
4 EI 2 EI
0
L L
K1 = 2 EI 4 EI
2x2 L L 1
Matriks Tujuan { T1 } = { 0 1 }T
4 EI
0
L
[ K1 ] =
2x2 0 0
Elemen 2
1 2
4 EI 2 EI
1
L L
K2 = 2 EI 4 EI
2x2 L L 2
Matriks Tujuan { T2 } = { 1 2 }T
4 EI 2 EI
[ K2 ] = L L
2 EI 4 EI
2x2
L L
[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
4 EI 4 EI 2 EI 8 EI 2 EI
0
L L L L L
[ Ks ] = + =
0 0 2 EI 4 EI 2 EI 4 EI
2x2
L L L L
0 0 1 1
− q L2 q L2
12 12
1
− q L2
12
Ps =
1
q L2
12
8 EI 2 EI
L L
[ Ks ] =
2 EI 4 EI
L L
1 L ⎡ 4 - 2⎤ L ⎡ 4 - 2⎤
[ Ks ]-1 = =
8 . 4 - 2 . 2 EI ⎢⎣- 2 ⎥
8⎦ 28 EI ⎢⎣- 2 8 ⎥⎦
Jadi : { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
1
− q L2
L ⎡ 4 - 2⎤ 12
Us =
28 EI ⎢⎣- 2 8 ⎥⎦ 1
q L2
12
1 1
− q L2 - q L2
L 3 6
Us =
28 EI 1 4
q L2 + q L2
6 6
3 q L3
− Rotasi di joint 2
Us = 168 EI
5 q L3
Rotasi di joint 3
168 EI
Deformasi untuk masing-masing elemen
U1 1 0
Elemen 1 : U1 = =
3 q L3
U1 2 −
168 EI
3 q L3
U2 1 −
168 EI
Elemen 2 : U2 = =
U2 2 5 q L3
168 EI
0 0 1 1
q L2 − q L2
12 12
0 1
q L2
12
PR1 = PR2 =
0 1
− q L2
12
Gaya akhir elemen :
Elemen 1 : { P1 } = [ K1 ] + { PR1 }
4 EI 2 EI 0 0
L L
P1 = +
2 EI 4 EI 3 q L3
− 0
L L 168 EI
2 1
− q L2 − q L2
56 28 Hasil perhitungan
P1 = = hanya momen saja
4 2
− q L2 − q L2
56 28
Elemen 2 : { P2 } = [ K2 ] + { PR2 }
4 EI 2 EI 3 q L3 1
− q L2
L L 168 EI 12
P2 = +
2 EI 4 EI 5 q L3 1
− q L2
L L 168 EI 12
4 2
q L2 q L2
56 28 Hasil perhitungan
P2 = = hanya momen saja
0 0
1 2 2
q L2 q L2 q L2
28 28 28 q 0
3 3 16 12
qL Dihitung lagi qL qL Dihitung lagi qL
28 28 28 28
- -
3 3 12
qL qL qL
28 28 28
Bidang M : 2
q L2
28
-
+ +
1
q L2
28
Contoh 3 Analisa struktur pada balok dengan cara Metode Kekakuan Langsung,
dengan hanya memperhatikan deformasi akibat rotasi saja untuk
kekakuan balok yang tidak sama.
1 1 2 2 3
L, EI L, 2EI
0 0 0
1 1 2 2 3
0 1 2
2
1 1 2 3 Matriks kekakuan struktur
0 1 1 2 [ Ks ] 2 x 2
[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
Matriks Tujuan { T1 } = { 0 1 }T
4 EI
0
L
[ K1 ] =
2x2 0 0
Elemen 2
1 2
8 EI 4 EI
1
L L
K2 = 4 EI 8 EI
2x2 L L 2
Matriks Tujuan { T2 } = { 1 2 }T
8 EI 4 EI
[ K2 ] = L L
4 EI 8 EI
2x2
L L
[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
4 EI 8 EI 4 EI 12 EI 4 EI
0
L L L L L
[ Ks ] = + =
0 0 4 EI 8 EI 4 EI 8 EI
2x2
L L L L
Untuk mendapatkan deformasi ujung-ujung aktif struktur, maka digunakan
hubungan :
{ Ps } = [ Ks ] { Us } { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
dimana :
Us = deformasi ujung-ujung aktif
Ks = kekakuan struktur
Ps = gaya-gaya pada ujung aktif elemen akibat beban luar (aksi)
0 0 1 1
− q L2 q L2
12 12
1
− q L2
12
Ps =
1
q L2
12
12 EI 4 EI
L L
[ Ks ] =
4 EI 8 EI
L L
1 L ⎡ 8 -4 ⎤ L ⎡ 8 -4⎤
[ Ks ]-1 = = ⎢- 4
12 . 8 - 4 . 4 EI ⎢⎣- 4 ⎥
12⎦ 80 EI ⎣ 12⎥⎦
Jadi : { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
1
− q L2
L ⎡ 8 -4⎤ 12
Us =
80 EI ⎢⎣- 4 12⎥⎦ 1
q L2
12
2 1
− q L2 - q L2
L 3 3
Us =
80 EI 1 3
q L2 + q L2
3 3
1 q L3
− Rotasi di joint 2
Us = 80 EI
1 q L3
Rotasi di joint 3
60 EI
U1 1 0
Elemen 1 : U1 = =
1 q L3
U1 2 −
80 EI
1 q L3
U2 1 −
80 EI
Elemen 2 : U2 = =
U2 2 1 q L3
60 EI
0 0 1 1
q L2 − q L2
12 12
0 1
q L2
12
PR1 = PR2 =
0 1
− q L2
12
Gaya akhir elemen :
Elemen 1 : { P1 } = [ K1 ] + { PR1 }
4 EI 2 EI 0 0
L L
P1 = +
2 EI 4 EI 1 q L3
− 0
L L 80 EI
2 1
− q L2 − q L2
80 40 Hasil perhitungan
P1 = = hanya momen saja
4 2
− q L2 − q L2
80 40
Elemen 2 : { P2 } = [ K2 ] + { PR2 }
8 EI 4 EI 1 q L3 1
− q L2
L L 80 EI 12
P2 = +
4 EI 8 EI 1 q L3 1
− q L2
L L 60 EI 12
2 1
q L2 q L2
40 20 Hasil perhitungan
P2 = = hanya momen saja
0 0
1 2 2
q L2 q L2 q L2
40 40 40 q 0
3 3 22 18
qL Dihitung lagi qL qL Dihitung lagi qL
40 40 40 40
Menggambar gaya-gaya dalam :
Bidang D : 22
qL
40
- -
3 3 18
qL qL qL
40 40 40
Bidang M : 2
q L2
40
-
+ +
1
q L2
40
Contoh 4 Analisa struktur pada balok dengan cara Metode Kekakuan Langsung
Dengan memperhatikan deformasi akibat translasi dan rotasi.
q = 1 t/m
P=2t
1 1 2 2 3
L = 4 m, EI L = 2 m, EI
0 0 2
1 1 2 2 3
0 1 3
Menentukan matriks tujuan DOF : 3 2 rotasi
1 dilatasi
0 0 2
2
1 1 2 3 Matriks kekakuan struktur
0 1 1 3 [ Ks ] 2 x 2
[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
Membuat matrik kekakuan elemen :
Elemen 1
0 1
4 EI 2 EI
0
4 4
K1 = 2 EI 4 EI
2x2 4 4 1
Matriks Tujuan { T1 } = { 0 1 }T
4 EI
0
4
[ K1 ] =
2x2 0 0
Elemen 2
0 1 2 3
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
- 0
23 22 23 22
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI
- 1
22 2 22 2
K2 =
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI
− - - 2
23 22 23 22
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
- 3
22 2 22 2
Matriks Tujuan { T2 } = { 0 1 0 2 }T
4 EI 6 EI 2 EI
-
[ K2 ] = 2 4 2
6 EI 12 EI 6 EI
3x3 − -
4 8 4
2 EI 6 EI 4 EI
-
2 4 2
Matriks Kekakuan Global Struktur
[ Ks ] = [ K1 ] + [ K2 ]
4 EI 6 EI 2 EI
-
4 EI 2 4 2
0
L 6 EI 12 EI 6 EI
[ Ks ] = + − -
4 8 4
2x2 0 0 2 EI 6 EI 4 EI
-
2 4 2
6 EI 6 EI 2 EI
-
2 4 2 3 -1,5 1
6 EI 12 EI 6 EI = EI
= − - -1,5 1,5 -1,5
4 8 4
2 EI 6 EI 4 EI 1 -1,5 2
-
2 4 2
{ Ps } = [ Ks ] { Us } { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
dimana :
Us = deformasi ujung-ujung aktif
Ks = kekakuan struktur
Ps = gaya-gaya pada ujung aktif elemen akibat beban luar (aksi)
Untuk contoh di atas, maka :
P=2t
q =1 t/m
1 1
− q L2 q L2 0 0
12 12
1 1,33
q L2
12
Ps = = -2
-P
0
0
3 -1,5 1
1 -1,5 2
1 2 1
1 2 6,67 4
[ Ks ]-1 =
EI
1 4 3
Jadi : { Us } = [ Ks ]-1 { Ps }
U1 1 0
Elemen 1 : U1 = =
U1 2 -2,67
0
U2 1
U2 2 - 2,67
Elemen 2 : U2 = =
U2 3 -10,67
U2 4
- 6,67
P=2t
q =1 t/m
1 1 0 0
q L2 = 1,33 − q L2 = - 1,33 2
12 12
1,33 0
PR1 = PR2 =
2
-1,33
0
EI 0 1,33
EI
2
P1 = +
EI
EI − 2,67 -1,33
2
0
P1 = Hasil perhitungan
hanya momen saja
-4
Elemen 2 : { P2 } = [ K2 ] + { PR2 }
12 EI 6 EI 12 EI 6 EI 0 0
-
8 4 8 4
6 EI 4 EI 6 EI 2 EI - 2,67 0
-
4 2 4 2
P2 = 12 EI 6 EI 12 EI 6 EI +
− - - -10,67 2
8 4 8 4
6 EI 2 EI 6 EI 4 EI
- - 6,67 0
4 2 4 2
4
P2 =
0
q =1 t/m P=2t
0 4 4
1 3 2
Menggambar gaya-gaya dalam :
Bidang D :
1 2 2
+
+
-
3
Bidang M :
4
-
+