a. b.

wag kang humingi ng payo sa akin pagsanguni sa isang baliw, hindi sumusuporta ang mga mayayaman sa payo ng isang baliw Pagyubok ng rosas sa hangin pagiging matatag

Kabanata 26: Bisperas ng Pista a. b. Magarbong pagdiriwang ng pista habang abala si Ibarra sa pag-aayos ng paaralan May mga bagay na mas mahalaga pa kaysa sa mga panandaliang okasyon o selebrasyon

Kabanata 27: Takip-silim a. b. Ugaling Pilipino: (1) pagkaingit pagkaingit ni Tiyago kay Ibarra; magpapatayo na rin ito ng kumbento, (2) mapagbigay pagbigay ng relikaryo Simbolismo: (1) ketongin hindi ito nakakahawa dahil sa paglapit ni Sisa dito; (2) sakit sa lipunan ang ketong korupsyon, gahaman, pagmamalabis, katamaran; --Pilipino: wala ng lunas ang sakit, Rizal: may lunas ito at tugon

Kabanata 28: Ilang Sulat a. Laman ng mga sulat: pangyayari sa pista tulad ng sugal, komedya, misa ni PMartin, misa mayor, kainan at sayawan

Kabanata 29: Ang Umaga a. b. c. d. e. Araw ng pista; malaking parte ng Noli ang nilaan para sa pista Prusisyon pagiging magastos; pagpapakita ng estado ng buhay ng bawat Pilipino Intsik pagbenta ng kandila; nagpabinyag -> nagpapakitang superior ang katolikong simbahan Tasyo payak na kasuotan Hermano mayor pagimbintang kumain upang ipakitang mayaman ito

Kabanata 30: Sa Simbahan a. b. c. d. Sermon nagkakahalaga ng P250; ngunit hindi nabibili ang kabanalan Agua bendita pagkawalang saysay ng kabanalan Tingin ni PDamaso kay (1) Ibarra para sakanya ang sermon, kaya making dapat ito, (2) PMartin mas magaling magsermon si PDamaso Alkalde magarbong kasuotan; pinatotohanan ang Filipino time o pagdating ng wala sa napagusapang oras

Kabanata 31: Ang Sermon a. Unang bahagi: kastila; pugay sa patrong San Diego, pari ang guardia sibil ng langit; hindi maiintindihan ng mga Indyo b. Ikalawang bahagi: tagalog; di nangungumpisal, pag aalipusta sa mga indyo c. Pagpapakitang tao ni Damaso Kabanata 32: Ang Panghugos a. Panghugos: panukalang bato b. Ayos lamang na mamatay ang isang indyo c. Sinakal at tinulak ni Elias ang taong madilaw d. Nahuhubog ang bayan sa paaralan; hindi lahat ng pamahiin ay totoo Kabanata 33: Malayang Kaisipan a. Mga lihim na kaaway ni Ibarra: mga dating kaaway ng ama Kabanata 34: Ang Pananghalian a. Pagbalita na sa bahay ni Tiyago tutuloy ang Kap Hen b. Napagusapan: sermon ni Damaso, paaralan, Don Rafael (pagpapahalaga sa magulang) c. pagmamagaling ng mga pilipinong nakapagaral sa labas d. Muntikan ng mapatay ni Ibarra si Damaso Kabanata 35: Mga Kuro-kuro a. Kapitana Maria: tuwa dahil sa pagtangol sa ama

b. Don Filipo: dapat ay nagtimpi si Damaso c. Kababaihan: patay na si Damaso d. Magbubukid: hindi na matutuloy ang mga pangarap ng anak Kabanata 36: Unang Panganorin a. Excommulgado ni Ibarra b. Pinagbawal si MC na makitapgkita kay Ibarra; hindi matutuloy ang kasal, posibleng pagbitay c. Pagpasok ng magulang sa relasyon ng mga anak Kabanata 37: Ang Kapitan-heneral a. Mabuting pagkatao ng kastila b. Kapitan-heneral: sangayon sa mga payo ni ibarra; hindi bagay ang isip ni ibarra sa pilipinas Kabanata 38: Ang Prusisyon a. Pinakita ang ibat ibang estado ng buhay ng tao b. Mabuti: pugay sa relihiyon, matibay na paniniwala sa Diyos c. Masama: paboritong santo, pamamalo ng agwasil, pilitang pagsama Kabanata 39: Doa Consolacion a. Nilikhang pangit ng manunulat: marimakim ang taong tumalikod sa sariling wika Kabanata 40: Karapatan at ang Lakas a. Tungalian ng lakas ni Damaso at Ibarra b. Don Filipo at Kapitan c. Damaso sa pagpapaalis kay Ibarra d. Paggambala ng mga sibil Kabanata 41: Dalawang Dalaw a. Dalaw ni Elias at ni Lucas b. Elias: mabuting pakay, mapagkumbaba; sabihing may sakit si MC at pagpunta sa Batangan c. Lucas: masama ang gahaman, oportunista; paghingi ng bayad-pinsala para sa taong madilaw d. Sakit ng lipunan: pagkagahaman Kabanata 42: Mag-asawang De Espadaa a. Doa Victorina: mapagmataas, mababa ang pagtingin sa Pil, mayabang at mayaman; kinahihiya ang pagkaPil b. Don Tiburcio: nagmamarunong na mga Pil, mahirap ngunit kastila; hindi lahat ng kastila ay mayaman c. Pahiwatig ng mag-asawa: ginagamit ang Pil noon dahil sa mga yaman nito Kabanata 43: Mga Panukala a. Mga panukala ni Carlico: 1) trabaho para kay Linares, 2) makahanap ng asawa si Linares Kabanata 44: Paggunam-gunam ng Kasalanan a. Pagkasakit ni MC b. Mga paraan ng paggamot: 1) pangungumpisal, 2) huwad na paggamot Kabanata 45: Mga Pinaguusig a. Sawimpalad: a) Elias hindi tulisan dahil ayaw nito ng gulo; b) Kap Pablo tulisan, nagalaga kay Elias b. Kasawian ni Kap Pablo: nawalan ng anak (ginahasa), namatay sa paghanap ng hustisya Kabanata 46: Ang Sabungan a. Bahagi ng sabungan: pasukan, ulutan, ruweda b. Negatibong epekto ng sabong: pagpusta, pagasa sa pagkakataon, napapabayaan ang pamilya c. Positibo: samahan ng taong iba iba ang estado, katapatan Kabanata 47: Dalawang Seora a. Laban ng pilipino at ng kanilang kapwa b. Umaasa sa kapangyarihan ng asawa c. Kahinaan ng kababaihan at ng inang bayan na nagpapadala sa paligid nila Kabanata 48: Ang Talinghaga

a. Hindi na excommulgado si Ibarra b. Lumabas na espiya si Elias dahil wala ito sa talaan c. Mga talinghaga/kaisipan: pagbisita ni ibarra nang nakita si Linares at MC, ano ang paguusapan ni Elias at Ibarra sa lawa Kabanata 49: Tinig ng mga Pinaguusig a. Mga kahilingan: 1) pagtangkilik ng gobyerno, 2) karangalan ng tao, 3) bawasan ang kapangyarihan ng sibil at prayle b. Malaking impluwensya ang relihiyon Kabanata 50: Mga Kaanak ni Elias a. Pagsalaysay ni Elias ng nakaraan b. May paparating na unos na di kapansin-pansin Kabanata 51: Ang pagbabago a. Liham ni Victorina kay Linares b. Tauhang nagbago: Salvi magiliw kay Ibarra; MC masaya dahil napatawad si Ibarra, malungkot dahil ikakasal na ito kay Linares