You are on page 1of 13

( )

ISBN 978-81-89746-66-7



( ) -

1-Fefleneme%eebee Jeeo-efJeJeeo
DeeesOesle (ceefMeoerHetJeea cebefoj DemeCee) ee eceeCeebJej Fefleneme%eebee Jeeo-efJeJeeo Peeuee neslee (1990-1991 kes oewjeve)
leeefJe<eeer DeefOekeebMe ueeske peeCele veenerle. DeefOekelej Fbepeer meceeeej-He$es lemese mejkeejer er.Jeer. efvejblej yeerce@ke (yeeyejer
ceefMeo De@kemeve keefceer) ee yeepetvese nesles DeeefCe leebveer KeNee yeelecee meeceeve ueeskeebHeele Heesneset efouee veenerle. leebee
yeelecee DeHetCe& Demele. pesJne yeerce@keee Hejepee mHe Peeuee, lesJne leebee yeelecee eceMe: DebOegke nesle iesuee. Dr
Koenraad Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN 8185990751

Fbepeer meceeeej-He$eees leelHee& Deens Fbepeer meceeeej-He$es lemese leebee Yeejleere Yee<eebceOeerue DeeJe=lee. meceeeej-He$eebke[s
yeelecee esleele keestve? meceeeej Spebmeerke[tve; GoenjCeeLe& Heer.er.Deeed., S.He.Heer., jeeme& Fleeoer, ceie les osMeer Demeesle
Jee HejosMeer, Deens lej leee F&meeF&-Fepeer efMe#eCe-HeOoleeres Heerke.
YeefJe<eeleerue Fefleneme%e Demes peeCeleerue keer ceefMeoerHetJeea cebeof j vemeCeeee leke&, Mew#eefCeke-keHe lemese jepeveerefle-esjerleHebeef[leees Ske pJeueble GoenjCe nesles. Mew#eefCeke mebmLeeefveke lemese ceer[ereeee Meeqkeleejs Ske veJeerve Mew#eefCeke-He$ekeejer
menYeeJeer leeej kesueer iesueer nesleer, efpeeeJoejs eefmeOo Ssefleneefmeke mele (keHeJoejs) Keess kesues iesues DeeefCe DeMee ueeskeebee
ceveeble ne Yece HemejefJeuee iesuee, pes meceepeele eefle<erle Je eYeeJeMeeueer nesles, HeCe peebvee Ssefleneefmeke meleebes ele#e %eeve
veJnles, HeCe mele les melee Demeles DeeefCe les efvejblej o[Jetve sJeCeeee eelve ueHetve jent MekeCeej veener keejCe veJee efHe{eres
efJeJoeve meJe& yeeyeeRJej Hegvne mebMeesOeve kejleerue. Dr Koenraad Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN
8185990751

efJeeej keje - 1990-1991 eer iees Deens ner. yeeyejer meebiee[e DeeeHe He[uee veJnlee. lees He[Ceeeer HeeUerner Deeueer
vemeleer, pej ee yegeqOopeerefJeeeble Lees[er pejer F&ceeveoejer Gjueer Demeleer. ns meJe&e mJele:uee Oece&efvejHes#e cnCeleevee Lekele
veenerle, HeCe leebee DeMee efvejHes#elesMeer keOeer otjoteener mebyebOe jeefnuee veJnlee. JeemleJeele les meJe& nesles kecegefvemeceekeme&efmem.

ns kecegefvem-ceekeme&efmem F&MJejees DeeqmlelJe lej ceeveerle veenerle. leebee erves F&MJej ner Ske Ssefleneefmeke mebkeuHevee
Deens, pemes ue#ceer efueDees ves ceuee efueefnues nesles. les Demes ceeveleele keer YeieJeeve Ske Feflenemeeeer Jemlet Deens DeeefCe ns ueeske lees
Fefleneme efueefnCeejs Deensle.
pes F&MJej ceeveerle vemeleele, leebes F&ceeve les kemeues? leebee efJe<eeer ceePee oeele, ceePee efJeeejmejCeerle DeeefCe ceePee
uesKeveerletve keMeeekeejeer eOoe eceket MekeCeej? F&MJejeefJevee ceePes DeeqmlelJe veener DeeefCe peebeemeeer keOeerkeeUer F&ej
DeeqmLelJeele Demesue HeCe Deepe veener, DeMeer efJeeejmejCeer DemeCeeNeebee DeeqmlelJeeuee ceePee erves cenlJe les keee Demet
Mekesue?

2-Ievee ece
yeeyejer meebiee[e DeeeHe He[uee veJnlee
cegeqmuece2 Heg{eeNeebveer Demee oeJee kesuee neslee keer pej Demes efmeOo kesues iesues keer lee peeieer ceefMeoerHetJeea Ske cebefoj nesles, lej DeeHeCe
leer peeiee eEnotvee osTve eket. eeJej ebMesKej mejkeejves Demes jefJeues keer ne meieUe efveCe&e ee ieeserJej DeeOeejerle Demeuee
Heeefnpes keer lesLes ceefMeoerHetJeea cebefoj nesles keee? ebMesKej mejkeejee DeeenecegUs yeerce@ke (yeeyejer ceefMeo De@kemeve keefceer) Je
efJeneRHe (efJee eEnot Heefj<eo) ee ieeserJej mencele Peeues keer DeeHeeHeuee He#eeeer Ssefleneefmeke eceeCes emlegle kejeJeerle3 DeeefCe leeJej
efJeeej efJeefvecee keve ee efveCe&eeele HeesneseeJes keer pevceYetceer-ceefMeoerHetJeea lesLes cebefoj nesles. Dr Koenraad Elst, Ayodhya: The
Case against the Temple, ISBN 8185990751

Oeeve eeJes keer 1990-1991 ceOeerue ner iees< Deens. yeeyejer meebiee[e DeeeHe He[uee veJnlee.

Jes meYeer yeercewke keer eekejer ceW Les


eesHesmej n<e& veejeeCe, eesHesmej yeer.Heer.efmevne, [e@.Smed.Heer.iegHlee, [e@.yeer.Deejd. eesJnj lemese eer.S.kes e&peer eebveer efJeneRHees
eefleefveefOelJe kesues. [@e.S.Heer.iegHlee efJeeEnHeMeer efJeefOeJele mebueive nesles, lej Flej ueeske veJnles. yeerce@kees ueeske,
Deee.meer.Sed.Deej.4 Fbef[eve keewevq meue Dee@He efnme@jerkeue efjmee&) DeLee&le (Yeejleere Ssefleneefmeke Keespe Heefj<eo) veJeerr
efouueeres eesHesmej FjHeeve nyeeryeke[s iesues, peeveer KejesKejereerr Fefleneme%eebeerr esUer GYeer kesueer efpees vesle=lJe eesHesmej
Deejd.Smed.Mecee&veerr kesues.. Dr Koenraad Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN 8185990751

Deueerie{ cegeqmuece efJeeefJeeeuee, Deueerie{es eesHesmej FjHeeve nyeerye Heej otjee efJeeej kejerle Demele. leebveer mJele: ee
esUeres vesled=lJe kesues veener. eeceeies Ske ceeser peeCetve-yegpetve DeeKeuesueer eeue nesleer.

3-Ske eesHesmej, peeves efoMee efoueer Heg{erue Ieveebvee


yesequpeecees [e@.keeseveje@[ Sum eebveer DeeHeuee Hegmlekeele pesSvedet (peJeenjueeue vesn efJeeefJeeeuee) veJeer efouueeree
mJeveeceOeve Fefleneme%eeee GuuesKe Deejd.Smed. Mecee& ee veeJeevese kesuee. Ske Jesieee Hegmlekeele ceuee leebes HetCe& veeJe jece
MejCe Mecee& Dee{Uues.
leebee pevceeee JesUer DeeF&yeeHeeves ceesee uee[eves leebvee YeieJeeve eerjeceeee ejCeer meceefHe&le kejerle leebes veeJe jece MejCe
sJeues Demesue. Mecee& keggbyeele pevceuesues ns yeeueke efve:mebosn Skee eebieuee yeeeCe kegUees JebMepe DemeeJes.
DeeF&yeeHeeves ceesee DeeMesves leeme F&meeF&-Fbepeer efMe#eCe osJeefJeues DemeeJes keer peeeesies DeeHeuee Heg$e ceese ceeCetme yevetve JebMeees
veeJe GppJeue kejerue. lee Heg$eeves JebMeees veeJe lej GpeU kesues HeCe keMeeekeejs ns Heg{s HeenCeele esF&ue. letle& eeee
JeeqkelelJeeee efJekeeme keMeeekeejs Peeuee Demesue eeefJe<eeer Lees[erMeer keuHevee kesueeme legcner mJele:e DeeHeuee cegueebvee
Lees[syengle mecepet Mekeeue.
()

,
-

Ske cesOeeJeer yeeueke F&meeF& lej yeveues veener, HeCe eerjeceeee MejCee (Deeeee) Heemetvener Heej otj Heg{s iesues. pesJne les meee
eEnoge jeefnues veener, lesJne DeeHeuee cegUeHeemetve les keeHeues iesues. F&meeF&ner yevet Mekeues veener, lej DeeOeeeqlceke mlejeJej
eq$eMebketeceeCes mJele:e mJele:uee Metveele De[keeJetve yemeues 5.
jece MejCeeeer efJebyevee nesleer les Metve leeme peiet osle veJnles. les efjlesHeCe Yeve kee{Ces leeuee DeeJeMeke nesles. Deeeg<eele lees
leCe neslee DeeefCe leees oe eleerle [eJee yeepetme Oe[Oe[le Demes. YeeJeveelceke keue [eJee He#eeke[s DemeCes ner leeee
Deeeg<eeleueer mJeeYeeefJeke eeqeee nesleer. ner keneCeer kesJeU jeceMejCeeeere veJns lej legceee keggbyeele DeLeJee legceee
peJeUHeemeee Deveske egJebkeeeer Deens.

4-Keesee HeeeeJej GYee Ske cenue


eesHesmej Deejd.Smed. Mecee& lemese leebee KeNgeeKegNee Fefleneme%eebee esUerves ee ieeseree eebieuee eeej kesuee keer les meJe&
mJeleb$e Fefleneme%e nesles. pevemeeceeveeee erves mJeleb$e les pes keesCeeJej DeJeuebyetve vemeleele, keceerle keceer DeeefLe&ke erves
lejer. mJeleb$e Jekeleerke[tve DeMeer DeeMee kesueer peeT Mekeles keer leeee eqkeesve mJeleb$e Demesue. Flejebee meebieCeevegmeej
mepeefJeuee-meJejuesuee vemesue. ueeske Demese mecepeleerue keer pees pes meebielees les DeeHeuee mJele:ee efJeeejevegmeeje Demesue pes
leeves DeeHeuee Hejer#eCeeves lemese DevegYeJeeves yeveefJeues Deensle(Deens). ueeske DeMeer keuHevee kejCeej veenerle keer lese kesJeU Ske
veeskej Deens pees He[eeceeies o[uesuee ceeuekeeeere Yee<ee yeesuele Deens. leeee HeeerMeer efJeJeefJeeeueeebee HeoJee lemese
leebee DeeOeejeJej Deefpe&le kesuesuee Deeblejje^ere ceevelee Deensle. cnCetve ueeske DeMeer Mebkee IesCeej veenerle keer leees
eesieoeve kesJeU DeeHeuee mee GceefJeCeeHegjles ceee&efole Deens. Heg{s eeuetve ner iees meceesj Deeueer keer les meJe& yeerce@keee
eekejerle nesles DeeefCe les pes keener meebiele nesles les mJeleb$e Heeves veJns lej DeeHeuee efveefnle mJeeLe&eves esefjle nesTve,
yeerce@keke[tve Hewmee IesTve. Demes lej Deens leebes eefj$e - Demes eefj$e pes Keesej[sHeCeeee HeeeeJej DeeOeejuesues Deens. ns,
lemese Flej yeNeee ieeser leebee eefj$eemebyebOeer DeeHeCeeme ceenerle nesleele egjesefHeeve Fefleneme%e [e@.keesSveje@[ Sumke[tve,
peebveer Yeejleele esTve DeeefCe esLes jentve kesuesuee mebMeesOeveeJeve.

lee eeejeceeies o[uesueer iet{ eeue


eMve He[lees keer leebveer DeejbYeeHeemetve peeCetveyegpetve ee Keesej[sHeCeeee eeej kee kesuee? ne KeessHeCee ceesee
meceeeejHe$eebee ceeOeeceeletve emejefJeCeeeer keee DeeJeMekelee nesleer? eeceeies o[uesueer Ske ceeser mecepetve Gcepetve
DeeKeuesueer eeue nesleer. les peeCele nesles keer pevelee DeMeee ieeser ue#eele sJeles pee DeejbYeer ceesceesee Deej[ee-Deesj[eeves
meebefieleuee peeleele. DeejbYeer Jeeekeebeer eer eleske veJee efJe<eeeble Demeles. keeUemeesyele les efJe<ee pegves nesle peeleele lemese
Jeeekeebeer eer leebHeemetve otj peeles. lee peeieer veJes efJe<ee Jeeekeebmeeer Deeke<e&Ceees keW yeveleele, DeLeJee ceie yeveefJeues
peeleele. ueeske Demese efJe<ee ue#eeble sJeleele pes leebveer DeejbYeer Deej[ee-Deesj[ebeveer Ssefkeuesues Demeleele. veblej pej keess
Jele&ceeveHe$eeee Deeleuee HeeveeJej SKeeOee eseeMee peeieer, SKeeos essmes Keb[ve DeLeJee efJejesOe eHeuee pejer iesuee, lejer ns
DeeJeMeke vemeles keer leee Jeeekeebeer er leeJej He[sue peebveer HetJeea Deej[ee-Deesj[eebveer HemejefJeuesues Demele Je=e Jeeeues
nesles. ee JeemleJeeee YejHetj ueeYe leebveer Geueuee. pevelesee ceveeJej DeMeer eHe mees[tve efoueer (mee Gcetve sJeuee) keer les
meJe& mJeleb$e Fefleneme%e nesles, DeeefCe pes keener les meebiele nesles, les kemeueener mJeeLee&efJevee nesles, kesJeU meleeves esefjle nesTve.
HeCe ns meJe& les yeerce@keke[tve Hewmes IesTve kejerle nesles, Demeleeves mele PeekeCeemeeer, DeeefCe cnCetve leebveer yesF&ceeveeree Deeee
megjJeeleerHeemetvee Iesleuee.

Ske Deve eesHesmej, peebveer yegeqOoyeUeleerue ceesnjs efveJe[ues


Deueerie[ cegeqmuece efJeeefJeeeueeees eesHesmej, FjHeeve nyeerye peeCele nesles keer mJele: cegeqmuece DemeueecegUs leebee mJeleb$e
YeeJevesJej mebMee Iesleuee peeT Mekelees. leebveer efJekele 6 Iesleues, ceesee menpeHeCes, eEnot veeJe OeejCe kejCeeNee kecegefvemceekeme&efmemevee pes HetJeeaHeemetvee kej eEnot-efJejesOeer nesles. Deveske eEnotceOes Ske efJeMes<e ekeejede iewjmecepe Dee{Ulees. yengOee
les Ske eEnog veeJe ogmeNee eEnot veeJeeHeemetve JesieUs ke Mekele veenerle. leebvee Jeeles keer peees veeJe SskeCeeme eEnotmeejKes
Deens, lees eEnote Demesue. leebvee eees Yeeve Demele veener keer eEnot DemeCeemeeer eEnot osJeer-osJeleebele DeemLee lemese eOoe
DeefveJeee& Demeles. les pesJne SKeeee eEnotmeejKee veeJeeee Jekeleerme eEnot-efJejesOeer keeceele iegbleuesueer Heeneleele lesJne DeMeer
leebeer OeejCee nesles keer eEnote eEnotee meJee&le ceese Me$et Deens. Oece& Heefjleeie keve megOoe Deveske eEnot DeeHeuee eEnot veeJeeee
Heefjleeie kejerle veenerle. les ceW{jeeer keele[er HeebIeve, ceW{jeeere Yee<ee yeesueCeele DeeHeues efnle Heenleele. DeefOekeebMe eEnot
eebvee DeesUKet Mekele veenerle, Deewj Jener jerje eer jeie DeueeHeles jnles nQ efke eEnot ner eEnot kee vegkemeeve kej jne nw 7 les
pesJne Mecee& veeJe Jeeeleele lesJne Demese mecepeleele keer peeDeLeea Ske yeecnCe Demes meebiele Deens lesJne Mekee Deens keer leebes
cnCeCes Kejse Demesue. leebvee keee ceenerle keer ne yeecnCeeee Jes<eele o[uesuee Ske Ieesj veeeqmleke (kecegefvemceekeme&efmem)8 Deens, pees eerjecee keee, F&MJejeee DeeqmlelJeeJejmegOoe eOoe sJeerle veener. FjHeeveves Mecee&me, DeeefCe Mecee&ves
DeeHeuee esUerme ceesee keewMeueeves efveJe[ues.

5-Ske Demele mJele:es mJele:le Hegjsmes vemeles


DeejbYeeHeemetvee oesvner He#eebee DeeHemeeleerue menceleerves Demee efveee kesuee iesuee neslee keer efJeeEnHeuee, leebee eceeCeebJej,
yeerce@ke efueefKele Gej osF&ue 10 peevesJeejerHetJeea, HeCe leebveer DeeeHe Demes kesues veener. leeveblej DeeCeKeer oesve DeeJe[s iesues
nesles. oesvner He#e Ske$e Deeues DeeHeHeuee eceeCeebJej yeesueCeemeeer. Deelee lejer keceerle keceer leebveer Fefleneme%e eesHesmej
Deejd.Smed. Mecee&veer ee yewkeerle cnues keer leebvee Je leebee meeLeeroejebvee, efJeefnbHeJoejs emlegle kejCeele Demeuesuee eceeCeebes
DeOeeve kejCeeme JesUe efceUeuee veener. Dr Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN 8185990751, p 152
esLes oesve ieeser DeJeOeeve osCeepeesiee Deensle. Heefnueer cnCepes ner esueJee-esueJeer veerleer?. JesUsJej (10 peevesJeejer) Gej ve
osCes. leeveblej DeeCeKeer JesU IeeueefJeCes. veblej (24 peevesJeejerme) cnCeCes keer legcner efouesueer eceeCes JeeeCeeme JesUe efceUeuee
veener Flekes Jemle neslees Deecner. Hejbleg DeeCeKeerner Ske iees< DeefOeke iebYeerj nesleer peeJeve mHeHeCes yesF&ceeveer vepejsme esles.
Sskee efleeer keneCeer.

24 peevesJeejerme, pee efoJeMeer leebveer yewkeerle cnues keer Deecnebme legcner efouesueer eceeCes HeenCeemegOoe JesU efceUeuee veener,
leeee Ske DeeJe[eeHetJeeae ee eesHesmej Deejd.Sme.Mecee&veer DeeHeuee 41 Fefleneme%e meeLeeroejebee mJee#ejerves Ske JekeleJe
eme=le kesues nesles, peeee leebveer ceesee Deej[e-Deesj[erves eeej kejefJeuee neslee. lee meJe&e Fefleneme%eebveer lee JekeleJeele
Yeejleeee pevelesme Demes meebefieleues nesles keer efveeqeleHeeves, DeJeMee, keessner, keesCelesner eceeCe veener keer lee efkeeCeer
ceefMeoeree Deieesoj SKeeos jececebeof j nesles. eee ieeserJej eesHesmej Deejd.Sme. Mecee&veer jeceeee DeeesOesee meebeoeefeke
Fefleneme DeMeer Fbepeer Yee<esleerue Ske ueneveMeer Hegeqmlekee cegeqle kejefJeueer nesleer. Dr Elst, Ayodhya: The Case against the
Temple, ISBN 8185990751, p 152

Lees[e efJeeej keve Heene


esLes eMve He[lees keer pej Mecee& lemese 41 Fefleneme%eebveer efJeefnbHeves efouesueer eceeCes Jeeeueere veJnleer, lej keesCelee DeeOeejeJej
Deej[e-Deesj[e keve eeej keve leebveer pevelesme cnues nesles keer efveeqeleHeeves, DeJeMee, keessner, keesCelesner, eceeCe
veener keer lee efkeeCeer ceefMeoerHetJeea kemeuesner jececeboerj nesles. eee eMveeee ogmeje Hewuet Demee keer pej les SJe{ee DeefOekeej
JeeCeerves cnCet Mekele nesles keer efveeqele Heele, DeJeMee, keessner, keesCelesner, eceeCe veener keer lee efkeeeCeer ceefMeoeree
Deieesoj SKeeos jece-cebefoj nesles, lej ceie 24 peevesJeejeree Deieesoj yewkeerle leebveer Demee yeneCee kee emlegle kesuee keer
Deecner eexmeeer leeej veenerle, keejCe legcner efouesueer eceeCes DeepeHeele Jeeeueere veenerle.
, ,
, , , , , , -
?

ee Hewkeer keesCeles cegUele Keess nesles? ns keer efveeqele Heeves, DeJeMee, keessner, kemeuesner eceeCe veener keer lee efkeeCeer
ceefMeoerHetJeea SKeeos jececebefoj nesles, DeLeJee ns JekeleJe eme=le kejCeeee Heeje HetJeea legcner DeOeeve kejCeemeeer Deecnebme
efouesueer eceeCes Deecner Jeeeueere veenerle?

leebveer Demes kee kesues?


les peeCele nesles keer pevelesee ceveele Iej keve jenerue leere iees, peer Deieesoj Skeoe ceesee Deej[ee-Deesj[erves eeeefjle
kesueer iesueer, DeeefCe pevelee leere ue#eele sJeerue. Heg{ee yewkeerle keee Peeues ner iees< pevelesee Oeeveerner esCeej veener keejCe
mecemle ceeser Je=eHe$es leer eHeCeej veenerle. ner peeCetve-yegpetve kesuesueer keHeer eespevee nesleer.

Heg{erue yewke efveeqele kesueer iesueer Heg{erue efoJeMeer 25 peevesJeejerme. HeCe yeerce@kees Fefleneme%e Deeuese veenerle. leebveer vee Demes
SKeeos efueefKele eceeCe GHeeqmLele kesues, pes oeKeJeerue keer jececebefoj lesLes keOeer veJnlese, vee leebveer kemeues efueefKele Keb[ve
efoues efJeefnbHeee eceeCeebes, vee leebveer GHeueyOe eceeCeebJej meceesje-meceesj yemetve eee& kesueer. les ee meJeeHeemetve otje jeefnues.
DeMee ekeejs Yeejle mejkeejes eelve (ke=leer) JeLe& iesues, Ske meceeOeeve MeesOeCeees Je GHeueyOe eceeCeebee DeeOeejeJej,
DeeHemeeleerue eexves eMve mees[efJeCeees. Dr K Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN 8185990751, p 153
legcner Heenelee Deenele keer ne Ske peeCetveyegpetve KesUuesuee eeueeree HeefjCeece Deens. pesJne eceeCeebee cege Heg{s eslees, lesJne ceeies
nCes, lee meesyelee ceesee Jele&ceeveHe$eebee DeeOeej IesTve Keess Je=e Hemej(Je)Ces peeeesies pevelee Keeseeme Kejs peeCeerue Je
lemese ceeveerue.

6-Deelee ceesee Jele&ceeveHe$eebes eefj$e Heene


efpeve Hej DeeHe Yejesmee kejles nQ, peyeefke Jes DeeHekees OeesKee osles jnles nQ DeHeveer pesyeW Yejves kes efueS
[e@.keeseveje[ Sumee mebMeesOeveeJeve DeeHeCeeme ue#eele esles keer pesJne ueeskemeYesle Demee eMve efJeeejuee iesuee keer
Fefleneme%eebee Jeeo-efJeJeeoeee keee efvelke<e& efveIeeuee, lesJne eesHesmej FjHeeve nyeerye (Deefueie[ cegeqmuece efJeeeueeees
Fefleneme%e) DeeefCe megyeesOe keeble menee (pes leeJesUer ie=nceb$eer nesles) eebveer meebefieleues keer efJenerbHeJeeues HeUtve iesues
JeeoefJeJeeoeHeemetve. DeeefCe leebes Jele&ceeveHe$eeMeer meessueess Heene, meJe& ceesee Jele&ceeveHe$eebveer ee mebHetCe& Demeleees Keb[ve
eHeCeemener vekeej efouee. Dr K Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN 8185990751, p 152
pevelesme Keeseeeer ceeefnleer osCeeme Deeueer DeeefCe mele oeyetve ekeues iesues. Demes Deens eefj$e DeeHeuee meJe& ceesee
Jele&ceeveHe$eebes. ns eefj$e lee F&meeF&-Fbepeer efMe#eCe HeOoleereer osCeieer Deens, pesLes DeeHeCe DeeHeueer cegues HeeefJeCeele ceese
DeefYeceeve yeeUielees. mecemeener mecemesee Heele HeenCes Hegjsmes vemeles, DeeHeCe efleee cegUeHeele HeesneseCeeeer DeeJeMekelee
Demeles. Deeceee Deeieeceer Hegmlekeeble Deecner ee mecemesee cegUeHeele legceee eJeeme Ie[Jet. nUtnUt, Ske-Ske HeeTue
ekeerle. DeOece& pesJne Hemejlees eesnerke[s lesJne Ieesj DebOekeej nesle Demelees, lesJne DeeJeMekelee Demeles SKeeee Depe&gveeeer, pees
DeOecee&ee veeMe kejerue.

7-Keesej[eebvee ueHeefJeCeemeeer eesjereerner SJeb yesF&ceeveer keer


DeeJeMekelee Demeles
[e@.keeseveje[ Sum DeeHeCeeme nsner meebieleele keer keceerle keceer eej JesUe efJeefnHeee efJeJoeveebveer yeerce@keee efJeJoeveebvee eceeCes
ueHeefJeleebvee lemese eceeCes ve kejleevee Heke[ues. ee DeMee mebOeer neslee peeJesUer eesNee Heke[uee iesuee. DeMee efkeleerlejer
eesNee Peeuee Demeleerue pee Heke[uee iesuee vemeleerue Je peebeer DeeHeCeebme ceeefnleerner vemesue. Heke[uee iesuesuee eesNeebes
Keb[ve yeerce@keee efJeJoeveebveer kesues veener, vee yeerce@keee efJeJoeveebveer Demee keesCelee DeejesHe efJeefnbHeee efJeJoevee(vee)bJej ueeJeuee.
(meboYe& - [e@. keeseveje[ Sum, He=.17-18).

eeJeve mHe< nesles keer Skeerke[s efJeefnHeee efJeJoeveebvee eesjeree Deeee IeeJee ueeieuee veener, keejCe mele leebee yeepetves
nesles, lej ogmejerke[s yeerce@kees efJeJoeve JeejbJeej KeessHeCeeee DeeefCe eesjeree Deeee Iesle jeefnues, DeeHeuee Keese Heeee ueHeJetve
sJeCeemeeer. meJe&e ceesee Jele&ceeveHe$eebveerner eebvee YejHetj meeLe efoueer. Les meJe& efJekeues iesues nesles keee? Dejye osMeebes DeHeej
Oeve DeeefCe keesCelee keeceees nesles? eJeveeW keer meesnyele ceW jnWies lees yesF&ceeveer kes efmeJee Deewj keee meerKeWies?

8-ns Kejs jues Demeles mLeeeeroHeeves, lej


DeeesOee JeeoefJeJeeoeves eEnotceOes Ske Ssefleneefmeke yeesOe peeieefJeuee. cnCetve Deelee ner keener keeUeHegjleere yeeye Deens keer
(mJele:e mJele:uee) Oece&-efvejHes#e (cnCeefJeCeeNee) Fefleneme%eebJoejs leeej kesuee iesuesuee vekeueer (Keesee) Feflenemeees
efHeleU GIe[s He[Ceej Deens. leebeer GHepeerefJekee lemese eeflee Deelee HeCeeme ueeieueer Deens. jepevewefleke Je Meemekeere
mJeeLee&ee HeveecegUs ee Heg<eebveer DeeefCe eqeeebveer Deveske Je<e& lee ceevelee, Heos Je efJeMes<e megefJeOee GHeYeesieuee, pee leebee
eesieleebee leguesvesle DemeeOeejCeHeeves DeefOeke neslee. leeHes#eener JeeF& iees DeMeer keer leebveer DeeHeuee jepevewefleke
GsMeebmeeer lemese JeJemeeeiele mJeeLee&bee GVeleermeeer Feflenemeele ceesee eceeCeeJej ueyee[ee Je Oeeskesyeepeer kesueer. Deepe
HeCeeuee ueeieueer Deens ee Heg<eebeer DeeefCe ee eqeeebeer ve kesJeU GHepeerefJekee DeeefCe eeflee, lej Ske meeOeejCe ceeveJeeee
Heele leebeer DeesUKemegOoe. eeee mJeerkeej kejCes keefCe Demeles keer DeeHeCe Demeleeee DeeOeejeyej peiele Demelees.
leentvener DeefOeke keefCe Demeles, eeee mJeerkeej kejCes keer DeeHeCe DeeHeuee GHepeereJerkesee Heeee jeuee neslee Keesee
ieeseRJej. Dr N S Rajaram, A Hindu View of the World - Essays in the intellectual Kshatriya Tradition, ISBN 8185990522,
pp 91-92

keWele mejkeej yeoueues. ns ueeske Hegvne Deeues. Deeed.meer.Sed.Deejd. lemese Sved.meer.F&.Deejd.er.9 DeMee keWere mebmLeebJej ceeb[
esketve yemeues. Hegvne DeebjYe Peeuee Ssefleneefmeke ueyee[ebee HemeJesefiejeree pegvee keeUeee. Deepe DeeHeuee meceepeele yeeweqOoke
Yeecesefiejer KetHe Jee{ueer Deens, keejCe eebvee Gefele efMe#ee osCeees eeJeOeeve F&meeF&-FbepeerJoejs DeecnebJej ueeouee iesuesuee
DeeOegefveke veeeMeeeele veener.

Lees[e efJeeej keje


pej meceepeees keCe&Oeejkee yesF&ceeveebee peeleeres Demeleerue lej epee keMeer GlHeVe nesCeej? pej kecegefvem-ceekeme&efmem
eeOeeHeke Je eeOeeefHekeee yesFceeveebes cegkegceCeer Demeleerue lej leebee HeeJeueeJej HeeGue sJetve eeueCeejs efJeeeefLe&-efJeeeefLe&veer
kemes yeveleerue?

Ske pJeueble GoenjCe legcnebmeceesj


Deelee leebee HeeJeueebJej HeeTue sJetve eeueCeeNee Skee DeeoMe& efJeeeefLe&veeres GoenjCe Heene. eesHesmej cebpejer keedpet leguevee
kejleele eerjeceeer efnuej Je cegmeesefueveerMeer Manjari Katju, Vishva Hindu Parishad and Indian Politics, Orient Longman
[Book Review, MV Kamath, The Free Press Journal, Mumbai, 30-3-2003, Spectrum p 6]

ee eyebOeeJej leebvee efceUles [e@kej(js)seer GHeeOeer. Oeve Deens les efJeeefJeeeuee, peeves efoueer GHeeOeer leebvee
[e@kej(js)eer, yeveefJeues leebvee eesHesmej. leebvee [e@ke(js)eer GHeeOeer osCeejs lemese leebvee eesHesmej yeveefJeCeejs mege eee
eeOeeefHekee Deensle peebveer Keesej[sHeCee Jeef[ueesHeeefpe&le mebHeeeree Heele eeHle kesuee Deens DeeefCe KeessHeCee Jeeerle
efHejleele. DeMee ekeejs DeMeebes Heerke Jee{le peele Deens - Skee efHe{erveblej ogmejer efHe{er leeej nesle Demeles. efJeeej keje, keee
nesF&ue legceee cegueeyeeUebes, pes efMekeleerue eebeeke[tve 1keer DeeHeues eerjece nesles Ske eeHeo, lee efnuej cegmeesefueveermeejKes.
DeeefCe ee cebpejer keedpet Deensle lejer keesCe? eebes Deepeesyee (Jeef[ueebes Je[erue) nesles DeOe#e, efJeMJe eEnot Heefj<eoses. leere efJee
eEnot Heefj<eo peer ieefle Peeueer eerjeceeee cebefojemeeer ue{Ceemeeer. keee iegpejues Demesue leebeeJej? leebvee Jeeues Demesue
keee keer Ske efoJeme Demeener Gpee[sue pesJne DeeHeuee JebMeele Demes vecegves GlHeVe nesleerue cnCetve? oes<e JebMeeee veener, oes<e
efMe#eCeeee Deens. DeeHeCe HeeefJelees DeeHeueer cegues DeMee F&meeF& MeeUebceOes DeeefCe veblej efouueeree peJeenjueeue vesn
efJeeefJeeeueemeejKee kecegefvem-ceekeme&efmemebee ie[erJej efMe#eCeemeeer. F&meeF& DeeefCe veeeqmleke kecegefvem-ceekeme&efmem
leebvee keee efMekeJeCeej? nse lej efMekeefJeleerue pes efMekeues Deens DeeHeuee eqee cebpejer keedpetveer.

9-Oece&efvejHeseleses ns Deew[byej
kecegefvem-ceeke&fmemebvee menpeemenpeer DeesUKeCes DeJeie[ Demeles. vesnbveer leebvee Ske veJes veeJe efoues nesles - Oece&efvejHes#e.
keejCe leebee kemeuee Oece& veJnlee. ceesee DeefYeceeveeves les cnCele Demele - F&meeF& Deens ceer efMe#eCeeves, cegmeueceeve Deens ceer
eerves, DeeefCe eEnot Deens ceer ogIe&vesves (DeHeIeeleeves). eEnot kegUele pevceCes10 cnCepes Ske DeHeIeele - ogIe&vee ceeveerle Demele
(vesn). eOeeveceb$eer (HebleeOeeve) Heoeeer leebvee ceeser ueeuemee nesleer. osMeeeer efJeYeeieCeer (HeeUCeer) Peeueer lejer eeuesue, HeCe
Flej keesCeer HebleeOeeve yeveves cee$e leebvee ceeve veJnles. DeMee Jekeleeree SkecesJe Oece& Demelees meee, lemese lee meesJoejs eeHle
nesCeejer eefmeOoer, Oeve lemese les meJe&keener peees les nkekeoej vemeleerue.
Oece&efvejHes#elesee Dee[tve ne kecegefvem-ceeke&efmem yegeqOopeerJeer eEnot meceepeele yeecnCeeeer eeflecee ceefueve kejCeeee Geesieele
melele Demelees, keejCe leeme mJele: eEnot meceepeele yeecnCeeee mLeeveeJej DeefOekeej peceJeeJeeeee neslee. eEnot meceepeele
yeecnCe Demele Deve JeCeees DeOeeHeke lemese efoioMe&ke cnCetve lese mLeeve HekeeefJeCeeee mHeOexle Hejes#eHeeves ns Jee
Deensle, ns Deepees kecegefvem-ceekeme&efmem yegeqOopeerJeer lemese kecegefvem-ceekeme&efmem eeOeeHekeeeOeeefHekee. nse keejCe
Deens, peecegUs leebHewkeer eleskepeCe lee eelveele Jee Deens keer keesCeleeekeejs yeecnCeees mLeeve eEnot meceepeele Ske
DeJeebefle mLeeve yeveefJeues peeJes.
F&meeF& efceMevejer meW pesefJeejves DeejbYe kesuee neslee ee eeqeesee 16Jee Melekeele (ne efJe<ee Deeceee Flej Hegmlekeeble
efJemleejeves Deeuee Deens) peeJej keee&Jeener kesueer F&meeF&-Fbepeer mejkeejves lemese leebee ke=Hee$eeKeeueer Jee{le Demeuesuee
F&meeF&-efceMevejer MeeUebveer. pesJne les iesues, lesJne osTve iesues DeeHeueer Deewueeo, vesn meejKeer. ner eeqeee ceesee OegceOe[ekeeeves
Heg{s Jee{efJeueer 20Jee Melekeele ee kecegefvem-ceekeme&efmem yegeqOopeerefJeeebveer.
kecegefvem-ceekeme&efmem yegeqOopeerJeer cnCelees mJele:e mJele:uee Oece&efvejHes#e,HeCe lees lemee vemelees. ne leeee Hekele cegKeJee
Demelees. F&MJejeuee lees ceeveerle veener. eEnot ne DeeHeuee meJee&le ceese Me$et lees ceevelees, HeCe mHe Heeves lemes cnCele keOeer veener,
ee keejCeeves DeeHeCe DeesUKet Mekele veenerle keer lees eleske veJee efHe{erme kemee eEnot Lees[e HeCe eEnotefJejesOeer DeefOeke yeveJeerle
peele Demelees. pees yevelees lees mJele:ner peeCele vemelees keer Deeleuee Deele DeeHeCe nUtnUt efkeleer eEnot-efJejesOeer yevele eeueuees
Deenesle.
kecegefvem-ceekeme&efmem yegeqOopeerJeer nesCeemeeer ns DeeJeMeke vemeles keer kecegefvem Heeeaee meome JneJes. legceeer
efJeeejmejCeer kecegefvem DemeeJeer SJe{se Hegjs. ner efJeeejmejCeere legcnebme eLece DeeEnot yeveefJeles DeeefCe pemepemes ee efJeeejmejCeeree eYeeJe legceee ceve:HeueeJej KeesueKeesue He[le peelees, lemelemes legcner DeefOekeeefOeke eEnotefJejesOeer yevele peelee.

10-legcner ue#eCes DeesUKeCeeeer Mekeelee keceere


legcnebme les kecegefvemebee Yee<esle yeesueleevee Dee{UCeej veenerle. GoenjCeeLe& HegbpeerHeleer meecebleJeeoer Fleeoer Meyoebee les
melele eeesie kejleele. eeJeve Demes ve mecepeeJes keer leebee efJeeejmejCeerJej kecegefvem-ceekeme&efmePeceee eYeeJe vemelees.
DeeHeuee mebleleerle eEnot osJe-osJeleebele DeefJeMJeeme Jee DeeOoseer YeeJevee Dee{Ules. legcner leeke[s keeCee[esUe kejlee. legcner
Demee efJeeej kejlee Je DeeHeues meeblJeve kejlee keer Deepe ner cegues Deensle, Gee pesJne ceess nesleerue lesJne Deeeg<eeee LeeHe[e
leebeele Oecee&ele Je F&MJejeele eOoe GlHeVe kejleerue.
meJe&e Oece& F&MJej keesCelee vee keesCelee Heele ceeveleele. Ske kecegefvemceekeme& efmeme Deens pees F&MJejees DeeqmlelJe ceeveerle
veener. DeeHeuee (Yeejle osMeele les mJele:me kecegefvem-ceekeme&efmem ve cnCelee Oece&efvejHes#e cnCeleele, keejCe ne Meyo
SskeCeeme DeefOeke DeeojCeere Jeelees. Oece&efvejHes#e cnCeJetve ns ueeskeebvee peeCeJet Feqleele keer les Oeeefce&ke efJeeejmejCeermeejKee
mebkegefele ceveesJe=eeree Jej Deensle.
Deelee leebes DeeejCe DeJeOeeveHetJe&ke Heene, peeeeletve leebeer Kejer efJeeejmejCeer efomet ueeieles. leebee efJeeejeCeeueerle
legcnebme meJe& Oeceeele meceYeeJe keOeere Dee{UCeej veener. yengOee yegeqOopeerJeer, keueekeej, eueefe$e efveoxMeke, meeefneqleke,
jepeveerefle%e, eeOeeHeke Fleeoer DemeueecegUs leebee Yee<esle legcnebme meHeeF&oejHeCee Dee{Use. HeCe leebee Yee<esJej peeT
vekee. leebes DeeejCe Heene DeeefCe leebeer efJeeejmejCeer DeesUKee.
les legceee mebleleeruee Deeesie ceeiee&Jej vesle Deensle. pemeerpeMeer legceeer cegues ceeser nesleerue lemeleMeer leebeer efJeeejmejCeer eieuYe
nesle peeF&ue. leebeer ner efJeeejmejCeerce Hemejle peeles, eYeeefJele kejles Flej ueeskeebvee, Deveske ceeOeceebletve, GoenjCeeLe& He$eHeeq$ekee, er.Jner. ceeefuekee, efmevescee, meeefnle, er.Jner.Jeelee&ueeHe lemese er.Jner.Jejerue eee& Fleeoer. cnCetve efJeeej keje keer
DeeHeCe keee kesues Heeefnpes.

11-eEnot yeeeCeeeer efJebyevee


eEnot yeeeCeebveer DeeHeuee yes[ee lees[tve Hegvne Skeoe Gtve GYes jeefnues Heeefnpes. egJee Jeiee&ee efMe#eke Je ceeie&oMe&ke yeveues
Heeefnpes. lemes JneJes ueeiesue. eEnot #eeq$eeeves eele meenee kesues Heeefnpes. leeves les kejeJes ueeiesue; pemes eerjeceebveer efJeMJeefce$eebvee
kesues nesles; peecegUs les (yeeeCe) Hegvne nesT Mekeleerue eEnot mecegoeeees efMe#eke Je ceeie&oMe&ke.
pej yeeeCe vemelee lej ceer meejs eEnot F&meeF& yeveJetve ekeues Demeles Demes efueefnues nesles meW pesefJeejves 16Jee Melekeele
meesmeeeer Dee@He peer pemeuee. keeU ueesle iesuee, pesefJeej Heg$eebveer yeeeCeebvee yes[eeble peKe[tve ekeues DeeefCe Heg{s eeuetve

ce@kee@ues-ceguej-vesn Heg$eebveer yeeeCeebee leeW[eJej keeUs Heemeues. yeeeCe leeW[ ueHeJetve yemeues. pesefJeejHeg$eebveer eEnot F&meeF&
yeveJetve ekeues, lej vesnHeg$eebveer eEnot ceekeme&efmem yeveJetve ekeues.Deepe pej eEnbotvee Hegvne eEnot yeveCeeeer Fe Demesue lej
leebveer yeeeCeebme ieceeJeuesuee mevceeve Hejle efceUJetve eeJee ueeiesue.11
eEnot Fefleneme DeeHeCeeme meebielees keer #eeq$eee yeeeCeeee j#eke Demes. efJemejueele lees eerjece? Deepe lee #eeq$eeeves DeeHeuee
#ee$eOece& efveYeeJeuee Heeefnpes. pej #eeq$ee egkeuee, lej yeeeCeeves HejMet neleele OeejCe keve Hegvne Skeoe HejMegjece JneJes
ueeiesue. eeJesUer ne HejMegjece #eeq$eeebee veJns, lej pesefJeej Heg$eebee lemese ce@kee@uescetuej-vesnHeg$eebee mebnej kejerue. cnCetve
eEnot-#eeq$eeebvees! legcnebme Deepe peeies JneJes ueeiesue, eEnot ceee&oebes j#eCe kejCeemeeer, keejCe HejMet GeueCeeves yeeeCeebeer
ceee&oe ve nesF&ue.

You might also like