Professional Documents
Culture Documents
ISBN 978-81-89746-66-7
( ) -
1-Fefleneme%eebee Jeeo-efJeJeeo
DeeesOesle (ceefMeoerHetJeea cebefoj DemeCee) ee eceeCeebJej Fefleneme%eebee Jeeo-efJeJeeo Peeuee neslee (1990-1991 kes oewjeve)
leeefJe<eeer DeefOekeebMe ueeske peeCele veenerle. DeefOekelej Fbepeer meceeeej-He$es lemese mejkeejer er.Jeer. efvejblej yeerce@ke (yeeyejer
ceefMeo De@kemeve keefceer) ee yeepetvese nesles DeeefCe leebveer KeNee yeelecee meeceeve ueeskeebHeele Heesneset efouee veenerle. leebee
yeelecee DeHetCe& Demele. pesJne yeerce@keee Hejepee mHe Peeuee, lesJne leebee yeelecee eceMe: DebOegke nesle iesuee. Dr
Koenraad Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN 8185990751
Fbepeer meceeeej-He$eees leelHee& Deens Fbepeer meceeeej-He$es lemese leebee Yeejleere Yee<eebceOeerue DeeJe=lee. meceeeej-He$eebke[s
yeelecee esleele keestve? meceeeej Spebmeerke[tve; GoenjCeeLe& Heer.er.Deeed., S.He.Heer., jeeme& Fleeoer, ceie les osMeer Demeesle
Jee HejosMeer, Deens lej leee F&meeF&-Fepeer efMe#eCe-HeOoleeres Heerke.
YeefJe<eeleerue Fefleneme%e Demes peeCeleerue keer ceefMeoerHetJeea cebeof j vemeCeeee leke&, Mew#eefCeke-keHe lemese jepeveerefle-esjerleHebeef[leees Ske pJeueble GoenjCe nesles. Mew#eefCeke mebmLeeefveke lemese ceer[ereeee Meeqkeleejs Ske veJeerve Mew#eefCeke-He$ekeejer
menYeeJeer leeej kesueer iesueer nesleer, efpeeeJoejs eefmeOo Ssefleneefmeke mele (keHeJoejs) Keess kesues iesues DeeefCe DeMee ueeskeebee
ceveeble ne Yece HemejefJeuee iesuee, pes meceepeele eefle<erle Je eYeeJeMeeueer nesles, HeCe peebvee Ssefleneefmeke meleebes ele#e %eeve
veJnles, HeCe mele les melee Demeles DeeefCe les efvejblej o[Jetve sJeCeeee eelve ueHetve jent MekeCeej veener keejCe veJee efHe{eres
efJeJoeve meJe& yeeyeeRJej Hegvne mebMeesOeve kejleerue. Dr Koenraad Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN
8185990751
efJeeej keje - 1990-1991 eer iees Deens ner. yeeyejer meebiee[e DeeeHe He[uee veJnlee. lees He[Ceeeer HeeUerner Deeueer
vemeleer, pej ee yegeqOopeerefJeeeble Lees[er pejer F&ceeveoejer Gjueer Demeleer. ns meJe&e mJele:uee Oece&efvejHes#e cnCeleevee Lekele
veenerle, HeCe leebee DeMee efvejHes#elesMeer keOeer otjoteener mebyebOe jeefnuee veJnlee. JeemleJeele les meJe& nesles kecegefvemeceekeme&efmem.
ns kecegefvem-ceekeme&efmem F&MJejees DeeqmlelJe lej ceeveerle veenerle. leebee erves F&MJej ner Ske Ssefleneefmeke mebkeuHevee
Deens, pemes ue#ceer efueDees ves ceuee efueefnues nesles. les Demes ceeveleele keer YeieJeeve Ske Feflenemeeeer Jemlet Deens DeeefCe ns ueeske lees
Fefleneme efueefnCeejs Deensle.
pes F&MJej ceeveerle vemeleele, leebes F&ceeve les kemeues? leebee efJe<eeer ceePee oeele, ceePee efJeeejmejCeerle DeeefCe ceePee
uesKeveerletve keMeeekeejeer eOoe eceket MekeCeej? F&MJejeefJevee ceePes DeeqmlelJe veener DeeefCe peebeemeeer keOeerkeeUer F&ej
DeeqmLelJeele Demesue HeCe Deepe veener, DeMeer efJeeejmejCeer DemeCeeNeebee DeeqmlelJeeuee ceePee erves cenlJe les keee Demet
Mekesue?
2-Ievee ece
yeeyejer meebiee[e DeeeHe He[uee veJnlee
cegeqmuece2 Heg{eeNeebveer Demee oeJee kesuee neslee keer pej Demes efmeOo kesues iesues keer lee peeieer ceefMeoerHetJeea Ske cebefoj nesles, lej DeeHeCe
leer peeiee eEnotvee osTve eket. eeJej ebMesKej mejkeejves Demes jefJeues keer ne meieUe efveCe&e ee ieeserJej DeeOeejerle Demeuee
Heeefnpes keer lesLes ceefMeoerHetJeea cebefoj nesles keee? ebMesKej mejkeejee DeeenecegUs yeerce@ke (yeeyejer ceefMeo De@kemeve keefceer) Je
efJeneRHe (efJee eEnot Heefj<eo) ee ieeserJej mencele Peeues keer DeeHeeHeuee He#eeeer Ssefleneefmeke eceeCes emlegle kejeJeerle3 DeeefCe leeJej
efJeeej efJeefvecee keve ee efveCe&eeele HeesneseeJes keer pevceYetceer-ceefMeoerHetJeea lesLes cebefoj nesles. Dr Koenraad Elst, Ayodhya: The
Case against the Temple, ISBN 8185990751
Oeeve eeJes keer 1990-1991 ceOeerue ner iees< Deens. yeeyejer meebiee[e DeeeHe He[uee veJnlee.
Deueerie{ cegeqmuece efJeeefJeeeuee, Deueerie{es eesHesmej FjHeeve nyeerye Heej otjee efJeeej kejerle Demele. leebveer mJele: ee
esUeres vesled=lJe kesues veener. eeceeies Ske ceeser peeCetve-yegpetve DeeKeuesueer eeue nesleer.
Ske cesOeeJeer yeeueke F&meeF& lej yeveues veener, HeCe eerjeceeee MejCee (Deeeee) Heemetvener Heej otj Heg{s iesues. pesJne les meee
eEnoge jeefnues veener, lesJne DeeHeuee cegUeHeemetve les keeHeues iesues. F&meeF&ner yevet Mekeues veener, lej DeeOeeeqlceke mlejeJej
eq$eMebketeceeCes mJele:e mJele:uee Metveele De[keeJetve yemeues 5.
jece MejCeeeer efJebyevee nesleer les Metve leeme peiet osle veJnles. les efjlesHeCe Yeve kee{Ces leeuee DeeJeMeke nesles. Deeeg<eele lees
leCe neslee DeeefCe leees oe eleerle [eJee yeepetme Oe[Oe[le Demes. YeeJeveelceke keue [eJee He#eeke[s DemeCes ner leeee
Deeeg<eeleueer mJeeYeeefJeke eeqeee nesleer. ner keneCeer kesJeU jeceMejCeeeere veJns lej legceee keggbyeele DeLeJee legceee
peJeUHeemeee Deveske egJebkeeeer Deens.
24 peevesJeejerme, pee efoJeMeer leebveer yewkeerle cnues keer Deecnebme legcner efouesueer eceeCes HeenCeemegOoe JesU efceUeuee veener,
leeee Ske DeeJe[eeHetJeeae ee eesHesmej Deejd.Sme.Mecee&veer DeeHeuee 41 Fefleneme%e meeLeeroejebee mJee#ejerves Ske JekeleJe
eme=le kesues nesles, peeee leebveer ceesee Deej[e-Deesj[erves eeej kejefJeuee neslee. lee meJe&e Fefleneme%eebveer lee JekeleJeele
Yeejleeee pevelesme Demes meebefieleues nesles keer efveeqeleHeeves, DeJeMee, keessner, keesCelesner eceeCe veener keer lee efkeeCeer
ceefMeoeree Deieesoj SKeeos jececebeof j nesles. eee ieeserJej eesHesmej Deejd.Sme. Mecee&veer jeceeee DeeesOesee meebeoeefeke
Fefleneme DeMeer Fbepeer Yee<esleerue Ske ueneveMeer Hegeqmlekee cegeqle kejefJeueer nesleer. Dr Elst, Ayodhya: The Case against the
Temple, ISBN 8185990751, p 152
ee Hewkeer keesCeles cegUele Keess nesles? ns keer efveeqele Heeves, DeJeMee, keessner, kemeuesner eceeCe veener keer lee efkeeCeer
ceefMeoerHetJeea SKeeos jececebefoj nesles, DeLeJee ns JekeleJe eme=le kejCeeee Heeje HetJeea legcner DeOeeve kejCeemeeer Deecnebme
efouesueer eceeCes Deecner Jeeeueere veenerle?
Heg{erue yewke efveeqele kesueer iesueer Heg{erue efoJeMeer 25 peevesJeejerme. HeCe yeerce@kees Fefleneme%e Deeuese veenerle. leebveer vee Demes
SKeeos efueefKele eceeCe GHeeqmLele kesues, pes oeKeJeerue keer jececebefoj lesLes keOeer veJnlese, vee leebveer kemeues efueefKele Keb[ve
efoues efJeefnbHeee eceeCeebes, vee leebveer GHeueyOe eceeCeebJej meceesje-meceesj yemetve eee& kesueer. les ee meJeeHeemetve otje jeefnues.
DeMee ekeejs Yeejle mejkeejes eelve (ke=leer) JeLe& iesues, Ske meceeOeeve MeesOeCeees Je GHeueyOe eceeCeebee DeeOeejeJej,
DeeHemeeleerue eexves eMve mees[efJeCeees. Dr K Elst, Ayodhya: The Case against the Temple, ISBN 8185990751, p 153
legcner Heenelee Deenele keer ne Ske peeCetveyegpetve KesUuesuee eeueeree HeefjCeece Deens. pesJne eceeCeebee cege Heg{s eslees, lesJne ceeies
nCes, lee meesyelee ceesee Jele&ceeveHe$eebee DeeOeej IesTve Keess Je=e Hemej(Je)Ces peeeesies pevelee Keeseeme Kejs peeCeerue Je
lemese ceeveerue.
eeJeve mHe< nesles keer Skeerke[s efJeefnHeee efJeJoeveebvee eesjeree Deeee IeeJee ueeieuee veener, keejCe mele leebee yeepetves
nesles, lej ogmejerke[s yeerce@kees efJeJoeve JeejbJeej KeessHeCeeee DeeefCe eesjeree Deeee Iesle jeefnues, DeeHeuee Keese Heeee ueHeJetve
sJeCeemeeer. meJe&e ceesee Jele&ceeveHe$eebveerner eebvee YejHetj meeLe efoueer. Les meJe& efJekeues iesues nesles keee? Dejye osMeebes DeHeej
Oeve DeeefCe keesCelee keeceees nesles? eJeveeW keer meesnyele ceW jnWies lees yesF&ceeveer kes efmeJee Deewj keee meerKeWies?
keWele mejkeej yeoueues. ns ueeske Hegvne Deeues. Deeed.meer.Sed.Deejd. lemese Sved.meer.F&.Deejd.er.9 DeMee keWere mebmLeebJej ceeb[
esketve yemeues. Hegvne DeebjYe Peeuee Ssefleneefmeke ueyee[ebee HemeJesefiejeree pegvee keeUeee. Deepe DeeHeuee meceepeele yeeweqOoke
Yeecesefiejer KetHe Jee{ueer Deens, keejCe eebvee Gefele efMe#ee osCeees eeJeOeeve F&meeF&-FbepeerJoejs DeecnebJej ueeouee iesuesuee
DeeOegefveke veeeMeeeele veener.
ee eyebOeeJej leebvee efceUles [e@kej(js)seer GHeeOeer. Oeve Deens les efJeeefJeeeuee, peeves efoueer GHeeOeer leebvee
[e@kej(js)eer, yeveefJeues leebvee eesHesmej. leebvee [e@ke(js)eer GHeeOeer osCeejs lemese leebvee eesHesmej yeveefJeCeejs mege eee
eeOeeefHekee Deensle peebveer Keesej[sHeCee Jeef[ueesHeeefpe&le mebHeeeree Heele eeHle kesuee Deens DeeefCe KeessHeCee Jeeerle
efHejleele. DeMee ekeejs DeMeebes Heerke Jee{le peele Deens - Skee efHe{erveblej ogmejer efHe{er leeej nesle Demeles. efJeeej keje, keee
nesF&ue legceee cegueeyeeUebes, pes efMekeleerue eebeeke[tve 1keer DeeHeues eerjece nesles Ske eeHeo, lee efnuej cegmeesefueveermeejKes.
DeeefCe ee cebpejer keedpet Deensle lejer keesCe? eebes Deepeesyee (Jeef[ueebes Je[erue) nesles DeOe#e, efJeMJe eEnot Heefj<eoses. leere efJee
eEnot Heefj<eo peer ieefle Peeueer eerjeceeee cebefojemeeer ue{Ceemeeer. keee iegpejues Demesue leebeeJej? leebvee Jeeues Demesue
keee keer Ske efoJeme Demeener Gpee[sue pesJne DeeHeuee JebMeele Demes vecegves GlHeVe nesleerue cnCetve? oes<e JebMeeee veener, oes<e
efMe#eCeeee Deens. DeeHeCe HeeefJelees DeeHeueer cegues DeMee F&meeF& MeeUebceOes DeeefCe veblej efouueeree peJeenjueeue vesn
efJeeefJeeeueemeejKee kecegefvem-ceekeme&efmemebee ie[erJej efMe#eCeemeeer. F&meeF& DeeefCe veeeqmleke kecegefvem-ceekeme&efmem
leebvee keee efMekeJeCeej? nse lej efMekeefJeleerue pes efMekeues Deens DeeHeuee eqee cebpejer keedpetveer.
9-Oece&efvejHeseleses ns Deew[byej
kecegefvem-ceeke&fmemebvee menpeemenpeer DeesUKeCes DeJeie[ Demeles. vesnbveer leebvee Ske veJes veeJe efoues nesles - Oece&efvejHes#e.
keejCe leebee kemeuee Oece& veJnlee. ceesee DeefYeceeveeves les cnCele Demele - F&meeF& Deens ceer efMe#eCeeves, cegmeueceeve Deens ceer
eerves, DeeefCe eEnot Deens ceer ogIe&vesves (DeHeIeeleeves). eEnot kegUele pevceCes10 cnCepes Ske DeHeIeele - ogIe&vee ceeveerle Demele
(vesn). eOeeveceb$eer (HebleeOeeve) Heoeeer leebvee ceeser ueeuemee nesleer. osMeeeer efJeYeeieCeer (HeeUCeer) Peeueer lejer eeuesue, HeCe
Flej keesCeer HebleeOeeve yeveves cee$e leebvee ceeve veJnles. DeMee Jekeleeree SkecesJe Oece& Demelees meee, lemese lee meesJoejs eeHle
nesCeejer eefmeOoer, Oeve lemese les meJe&keener peees les nkekeoej vemeleerue.
Oece&efvejHes#elesee Dee[tve ne kecegefvem-ceeke&efmem yegeqOopeerJeer eEnot meceepeele yeecnCeeeer eeflecee ceefueve kejCeeee Geesieele
melele Demelees, keejCe leeme mJele: eEnot meceepeele yeecnCeeee mLeeveeJej DeefOekeej peceJeeJeeeee neslee. eEnot meceepeele
yeecnCe Demele Deve JeCeees DeOeeHeke lemese efoioMe&ke cnCetve lese mLeeve HekeeefJeCeeee mHeOexle Hejes#eHeeves ns Jee
Deensle, ns Deepees kecegefvem-ceekeme&efmem yegeqOopeerJeer lemese kecegefvem-ceekeme&efmem eeOeeHekeeeOeeefHekee. nse keejCe
Deens, peecegUs leebHewkeer eleskepeCe lee eelveele Jee Deens keer keesCeleeekeejs yeecnCeees mLeeve eEnot meceepeele Ske
DeJeebefle mLeeve yeveefJeues peeJes.
F&meeF& efceMevejer meW pesefJeejves DeejbYe kesuee neslee ee eeqeesee 16Jee Melekeele (ne efJe<ee Deeceee Flej Hegmlekeeble
efJemleejeves Deeuee Deens) peeJej keee&Jeener kesueer F&meeF&-Fbepeer mejkeejves lemese leebee ke=Hee$eeKeeueer Jee{le Demeuesuee
F&meeF&-efceMevejer MeeUebveer. pesJne les iesues, lesJne osTve iesues DeeHeueer Deewueeo, vesn meejKeer. ner eeqeee ceesee OegceOe[ekeeeves
Heg{s Jee{efJeueer 20Jee Melekeele ee kecegefvem-ceekeme&efmem yegeqOopeerefJeeebveer.
kecegefvem-ceekeme&efmem yegeqOopeerJeer cnCelees mJele:e mJele:uee Oece&efvejHes#e,HeCe lees lemee vemelees. ne leeee Hekele cegKeJee
Demelees. F&MJejeuee lees ceeveerle veener. eEnot ne DeeHeuee meJee&le ceese Me$et lees ceevelees, HeCe mHe Heeves lemes cnCele keOeer veener,
ee keejCeeves DeeHeCe DeesUKet Mekele veenerle keer lees eleske veJee efHe{erme kemee eEnot Lees[e HeCe eEnotefJejesOeer DeefOeke yeveJeerle
peele Demelees. pees yevelees lees mJele:ner peeCele vemelees keer Deeleuee Deele DeeHeCe nUtnUt efkeleer eEnot-efJejesOeer yevele eeueuees
Deenesle.
kecegefvem-ceekeme&efmem yegeqOopeerJeer nesCeemeeer ns DeeJeMeke vemeles keer kecegefvem Heeeaee meome JneJes. legceeer
efJeeejmejCeer kecegefvem DemeeJeer SJe{se Hegjs. ner efJeeejmejCeere legcnebme eLece DeeEnot yeveefJeles DeeefCe pemepemes ee efJeeejmejCeeree eYeeJe legceee ceve:HeueeJej KeesueKeesue He[le peelees, lemelemes legcner DeefOekeeefOeke eEnotefJejesOeer yevele peelee.
ce@kee@ues-ceguej-vesn Heg$eebveer yeeeCeebee leeW[eJej keeUs Heemeues. yeeeCe leeW[ ueHeJetve yemeues. pesefJeejHeg$eebveer eEnot F&meeF&
yeveJetve ekeues, lej vesnHeg$eebveer eEnot ceekeme&efmem yeveJetve ekeues.Deepe pej eEnbotvee Hegvne eEnot yeveCeeeer Fe Demesue lej
leebveer yeeeCeebme ieceeJeuesuee mevceeve Hejle efceUJetve eeJee ueeiesue.11
eEnot Fefleneme DeeHeCeeme meebielees keer #eeq$eee yeeeCeeee j#eke Demes. efJemejueele lees eerjece? Deepe lee #eeq$eeeves DeeHeuee
#ee$eOece& efveYeeJeuee Heeefnpes. pej #eeq$ee egkeuee, lej yeeeCeeves HejMet neleele OeejCe keve Hegvne Skeoe HejMegjece JneJes
ueeiesue. eeJesUer ne HejMegjece #eeq$eeebee veJns, lej pesefJeej Heg$eebee lemese ce@kee@uescetuej-vesnHeg$eebee mebnej kejerue. cnCetve
eEnot-#eeq$eeebvees! legcnebme Deepe peeies JneJes ueeiesue, eEnot ceee&oebes j#eCe kejCeemeeer, keejCe HejMet GeueCeeves yeeeCeebeer
ceee&oe ve nesF&ue.