Phng php gii bi tp Vt l 10

CHNG IV: CC NH LUT BO TON

CH 1: NG LNG. NH LUT BO TON NG LNG
A. CC DNG BI TP V PHNG PHP GII
Dng 1: : Tnh ng lng ca mt vt, mt h vt.
- ng lng p ca mt vt c khi lng m ang chuyn ng vi vn tc
nh bi biu thc: p = m v
- n v ng lng: kgm/s hay kgms-1.
- ng lng
ur uu
r h
uurvt:
p = p1 + p2
ur
ur
Nu: p1 p 2 p = p1 + p2
ur
ur
Nu: p1 p 2 p = p1 p2
ur ur
Nu: p1 p 2 p = p12 + p2 2
r uur
uu
Nu: p1 , p2 = p 2 = p12 + p2 2 + 2 p1. p2 .cos

l mt i lng c xc

Dng 2: Bi tp v nh lut bo ton ng lng

Bc 1: Chn h vt c lp kho st
Bc 2: Vit biu thc ng lng ca h trc v sau hin
uu
rtng.
uu
r
Bc 3: p dng nh lut bo ton ng lng cho h: pt = ps (1)
Bc 4: Chuyn phng trnh (1) thnh dng v hng (b vecto) bng 2 cch:
+ Phng php chiu
+ Phng php hnh hc.
*. Nhng lu khi gii cc bi ton lin quan n nh lut bo ton ng lng:
a. Trng hp cc vector ng lng thnh phn (hay cc vector vn tc thnh phn) cng phng, th biu
thc ca nh lut bo ton ng lng c vit li:
m1v1 + m2v2 = m1 v1' + m2 v '2
Trong trng hp ny ta cn quy c chiu dng ca chuyn ng.
- Nu vt chuyn ng theo chiu dng chn th v > 0;
- Nu vt chuyn ng ngc vi chiu dng chn th v < 0.
b. Trng hp cc vector ng lng thnh phn (hay cc vector vn tc thnh phn) khng cng phng,
th ta cn s dng h thc vector: p s = p t v biu din trn hnh v. Da vo cc tnh cht hnh hc tm yu
cu ca bi ton.
c. iu kin p dng nh lut bo ton ng lng:
- Tng ngoi lc tc dng ln h bng khng.
- Ngoi lc rt nh so vi ni lc
- Thi gian
ur tng tc ngn.
ur
- Nu F ngoai luc 0 nhng hnh chiu ca F ngoai luc trn mt phng no bng khng th ng lng bo ton
trn phng .
B. BI TP VN DNG
Bi 1: Hai vt c khi lng m1 = 1 kg, m2 = 3 kg chuyn ng vi cc vn tc v 1 = 3 m/s v v2 = 1 m/s. Tm tng
ng
lng (phng, chiu v ln) ca h trong cc trng hp :
a) v 1 v v 2 cng hng.
b) v
v v
cng phng, ngc chiu.
1
2
c) v 1 v v 2 vung gc nhau
Gii
a) ng lng ca h :
1

Phng php gii bi tp Vt l 10

p= p1

+ p2
ln : p = p1 + p2 = m1v1 + m2v2 = 1.3 + 3.1 = 6 kgm/s
b) ng
lng
ca
h :

p= p1+ p2
ln : p = m1v1 - m2v2 = 0
c) ng
lng
ca
h :

p= p1+ p2
ln: p = p12 + p 22 = = 4,242 kgm/s
Bi 2: Mt vin n khi lng 1kg ang bay theo phng thng ng vi vn tc 500m/s th n thnh hai mnh
c khi lng bng nhau. Mnh th nht bay theo phng ngang vi vn tc 500 2 m/s. hi mnh th hai bay
theo phng no vi vn tc bao nhiu?
Gii
- Xt h gm hai mnh n trong thi gian n, y c xem l h kn nn ta p dng nh lut bo ton ng
lng.
-urng rlng
ur trc khi n n:
u
r
pt = mv
. =p
u
r
p
-urng lng
sau
khi
n
n:
p
r
r ur ur
2
ps = m1.v1 + m2.v2 = p1 + p2
u
r
Theo hnh v, ta c:
2
p1
O
2
m 2
m 2
2
2
2
2
2
2
p2 = p + p1 .v2 = ( mv
. ) + .v1 v2 = 4v + v1 = 1225m/ s
2

r
- Gc hp gia v2 v phng thng ng l:
p v 500 2
sin = 1 = 1 =
= 350
p2 v2
1225
Bi 3: Mt khu sng i bc nm ngang khi lng m s = 1000kg, bn mt vin on khi lng m = 2,5kg. Vn
tc vin on ra khi nng sng l 600m/s. Tm vn tc ca sng sau khi bn.
Gii
- ng lng ca sng khi cha bn l bng 0.
- ng lng ca h sau khi bn sng l:

mS .v S + m .v

- p dng inh lut bo ton ng lng.

mS .vS + m .v = 0

- Vn tc ca sng l:
m v
v = . = 1,5( m / s )
mS
Bi 4: Mt xe t c khi lng m 1 = 3 tn chuyn ng thng vi vn tc v 1 = 1,5m/s, n tng v dnh vo mt
xe gn my ang ng yn c khi lng m2 = 100kg. Tnh vn tc ca cc xe.
Gii
- Xem h hai xe l h c lp
- p dmg mh lut bo ton ng lng ca h.

m1 .v1 = (m1 + m2 )v

v cng phng vi vn tc v1 .
2

Phng php gii bi tp Vt l 10

- Vn tc ca mi xe l:
m1 .v1
v=
= 1,45(m/s)
m1 + m2
Bi 5: Mt ngi khi lng m1 = 50kg ang chy vi vn tc v1 = 4m/s th nhy ln mt chic xe khi lng m 2 =
80kg chy song song ngang vi ngi ny vi vn tc v2 = 3m/s. sau , xe v ngi vn tip tc chuyn ng
theo phng c. Tnh vn tc xe sau khi ngi ny nhy ln nu ban u xe v ngi chuyn ng:
a/ Cng chiu.
b/ Ngc chiu
Gii
Xt h: Xe + ngi l h kn
Theornh lut
r BT ng lng
r
m1.v1 + m2.v2 = ( m1 + m2 ) v
a/ Khi ngi nhy cng chiu th
mv
+ mv
50.4+ 80.3
1 1
2 2
=
= 3,38m/ s - Vy xe tip tc chuyn ng theo chiu c vi vn tc 3,38 m/s.
m1 + m2
50+ 80
b/ Khi ngi nhy ngc chiu th

mv
+
mv
50.4 + 80.3
1 1
2 2
v/ =
=
= 0,3m/ s Vy xe tip tc chuyn ng theo chiu c vi vn tc 0,3m/s.
m1 + m2
50 + 80

v=

CH 2: CNG V CNG SUT

A. CC DNG BI TP
Dng 1: Tnh cng v cng sut khi bit lc F ; qung ng dch chuyn v gc
Cng: A = F.s.cos = P.t (J)
A
Cng sut: P = = F .v.cos (W)
t
Dng 2: Tnh cng v cng sut khi bit cc i lng lin quan n lc( pp ng lc
hc) v ng hc.
Phng php:
- Xc nh lc F tc dng ln vt theo phng php ng lc hc ( hc trong chng 2)
- Xc nh qung ng s bng cc cng thc ng hc.
Nh: vt chuyn ng thng u: s = v.t
1
s = v0t + a.t 2
2
Vt chuyn ng bin i u:
2
2
v v0 = 2as
*Ch : Nu vt chu nhiu lc tc dng th cng ca hp lc F bng tng cng cc lc
tc dng ln vt
AF = AF1+ AF2+....+AFn
B. BI TP VN DNG
Bi 1: Ngi ta ko mt ci thng nng 30kg trt trn sn nh bng mt dy hp vi phng nm ngang mt gc
450, lc tc dng ln dy l 150N. Tnh cng ca lc khi thng trt c 15m. Khi thng trt cng ca trng
lc bng bao nhiu?
3

Phng php gii bi tp Vt l 10

Gii
- Cng ca lc F ko thng i c 15m l:
p dng cng thc:
A = F.s.cos = 1586,25J
( trong : F = 150N;
S = 15m; cos =

2
)
2

- Trong qu trnh chuyn ng trng lc lun vung gc vi phng chuyn ng nn cng ca Ap = 0.

Bi 2: Mt xe ti khi lng 2,5T, bt u chuyn ng nhanh dn u sau khi i c qung ng 144m th vn
tc t c 12m/s. H s ma st gia xe v mt ng l = 0,04. Tnh cng ca cc lc tc dng ln xe trn
qung ng 144m u tin. Ly g = 10m/s2.
Gii

- Cc lc tc dng ln xe: N , P , Fk , Fms .
- Ox: Fk - Fms = ma.
- Oy: N P = 0.
- Gia tc ca xe l:
a=

v2
= 0,5m / s 2
2s

- ln ca lc ko l:
Fk = Fms + ma = 2250N
- ln ca lc ma st:
Fms = .m.g = 57,6 N.
- Cng ca cc lc:AP = AN = 0;A K = 3,24.105 J;Ams = 1,44.105J
Bi 3: Mt t c khi lng m = 1,2 tn chuyn ng u trn mt ng nm ngang vi vn tc v = 36km/h.
Bit cng sut ca ng c t l 8kw. Tnh lc ma st ca t v mt ng.
Gii
- Cc lc tc
dng
ln xe:

N , P , Fk , Fms .
- Ox: Fk - Fms = 0
- Oy: N P = 0.
- ln ca lc ko l:
Ta c:
P=

A F .s
=
= F .v
t
t

F = Fms =

P
= 800 N
v

Bi 4: Mt vt c khi lng m = 0,3kg nm yn trn mt phng nm khng ma st. Tc dng ln vt lc ko

F = 5 N hp vi phng ngang mt gc = 30 0 .
a) Tnh cng do lc thc hin sau thi gian 5s.
b) Tnh cng sut tc thi ti thi im cui.
c) Gi s gia vt v mt phng c ma st trt vi h s = 0,2 th cng ton phn c gi tr bng bao nhiu ?
Gii
- Chn trc ta nh hnh
v:
- Cc lc tc dng ln vt: P , N , F

- Theo nh lut II N- T: P + N + F = m.a (1)

- Chiu (1) xung trc ox:
y

F . cos
F . cos = m.a a =
F
N
m

- Vt di tc dng ca lc F th vt chuyn ng nhanh dn u.

- Qung ng vt i c trong 5s l:
4

Phng php gii bi tp Vt l 10

3
5.
1 2 1 F .cos 2 1
s = .at
. = .
.t = . 2 .52 = 180m
2
2
m
2 0,3
a) Cng ca lc ko:
A = F .s. cos = 5.180.

b) Cng sut tc thi:

3
= 778,5 J
2

N=

A F .s.cos
3
=
= F .v.cos = F .at
. .cos = 5.14,4.5.
= 312W
t
t
2

c) Trong trng hp c ma st:

Theo
nh lut II N- T:

P + N + F + Fms = m.a (1)

Chiu (1) xung trc oy, ta c:

N = P F . sin = m.g F . sin

1
Fms = .N = .(mg
. F .sin ) = 0,2.(0,3.10 5. ) = 0,06N
Suy ra:
2
- Cng ca lc ma st :
Ams = Fms .s. cos = 0,06.180 = 10,8 J
- Cng ca lc ko: Fk = 778,5 J
- Cng ca trng lc v phn lc:
AP = 0 ,
AN = 0
A = Ak + Ams + APr + ANr = 778,5 10,8+ 0+ 0 = 767,7J
- Cng ton phn ca vt:

CH 3: NG NNG TH NNG
A.CC DNG BI TP V PHNG PHP GII
Dng 1: bi ton tnh ng nng v p dng nh l bin thin ng nng
1.ng nng ca vt
1 2
W = mv (J)
2
2. Bi ton v nh l bin thin ng nng ( phi ch n loi bi tp ny)
W = w2 w1 =

Ngoi lc

1
1
mv22 mv12 = Fngoi lcs
2
2

Nh k: Fngoai luc l tng tt c cc lc tc dng ln vt.

Dng 2: Tnh th nng trng trng, cng ca trng lc v bin thin th nng
trng trng.
* Tnh th nng
- Chn mc th nng (Wt= 0); xc nh cao so vi mc th nng chn z(m) v
m(kg).
- S dng: Wt = mgz
5

Phng php gii bi tp Vt l 10

Hay Wt1 Wt2 = AP

* Tnh cng ca trng lc AP v bin thin th nng (Wt):
- p dng : Wt = Wt2 Wt1 = -AP mgz1 mgz2 = AP
Ch : Nu vt i ln th AP = - mgh < 0(cng cn); vt i xung AP = mgh > 0(cng
pht ng)
B. BI TP VN DNG
Bi 1: Mt vin n c khi lng 14g bay theo phng ngang vi vn tc 400 m/s xuyn qua tm g dy 5 cm,
sau khi xuyn qua g, n c vn tc 120 m/s. Tnh lc cn trung bnh ca tm g tc dng ln vin n?
Gii
bin thin ng nng ca vin n khi xuyn qua tm g.

1
1
1
Wd = mv22 mv12 = 0,014 1202 4002 = 1220,8J
2
2
2

Theo nh l bin thin ng nng

AC = Wd = FC.s = - 1220,8
1220,8
= 24416N
0,05
Du tr ch lc cn.
Bi 2: Mt t c khi lng 1100 kg ang chy vi vn tc 24 m/s.
a/ bin thin ng nng ca t bng bao nhiu khi vn tc hm l 10 m /s?
b/ Tnh lc hm trung bnh trn qung ng t chy 60m.
Gii
Suy ra: FC =

bin thin ng nng ca t l

1
1
1
Wd = mv22 mv12 = 1100 102 242 = 261800J
2
2
2
- Lc hm trung bnh tc dng ln t trong qung ng 60m
Theo nh l bin thin ng nng
AC = Wd = FC.s = - 261800

261800
= 4363,3N
60
Du tr ch lc hm

Suy ra: FC =

Bi 3: Mt t c khi lng 2 tn ang chuyn ng trn ng thng nm ngang AB di 100m, khi qua A vn
tc t l 10m/s v n B vn tc ca t l 20m/s. Bit ln ca lc ko l 4000N.
1. Tm h s masat 1 trn on ng AB.
2. n B th ng c tt my v ln dc BC di 40m nghing 30 o so vi mt phng ngang. H s masat trn
mt dc l 2 =

1
5 3

. Hi xe c ln n nh dc C khng?

3. Nu n B vi vn tc trn, mun xe ln dc v dng li ti C th phi tc dng ln xe mt lc c hng

v ln th no?
Gii
1. Xt trn on ng AB:
Cc lc tc dng ln t l: P, N; F; Fms
6

Phng php gii bi tp Vt l 10

Theo nh l ng nng: AF + Ams =

=> F.sAB 1mgsAB =

1
m ( v 2B v 2A )
2

1
m( v 22 v12 ) => 21mgsAB = 2FsAB - m ( v 2B v 2A )
2

2Fs AB m( v 2B v 2A )
=> 1 =
mgs AB
Thay cc gi tr F = 4000N; sAB= 100m; vA = 10ms-1 v vB = 20ms-1 v ta thu c 1 = 0,05
2. Xt trn on ng dc BC.
Gi s xe ln dc v dng li ti D

Theo nh l ng nng: AP + Ams =

=> - mghBD mgsBDcos = -

1
1
m ( v 2D v 2B ) = m v 2B
2
2

1
1 2
v
m v 2B <=> gsBDsin + gsBDcos =
2
2 B
2

vB
1 2
v B => sBD =
2
2g (sin + ' cos )
100
thay cc gi tr vo ta tm c sBD =
m < sBC
3

gsBD(sin + cos) =

Vy xe khng th ln n nh dc C.
3. Tm lc tc dng ln xe xe ln n nh dc C.
Gi s xe ch ln n nh dc: vc = 0, SBC = 40m
1
m v 2B
2
1
1
=> FsBC - mghBC mgsBCcos = m v 2B => FsBC = mgsBCsin + mgsBCcos m v 2B
2
2
mv 2B
1
2000.400
3
=> F = mg(sin + cos) = 2000.10(0,5 +
.
)= 2000N
5 3 2
2.40
2s BC

Khi ta c: AF + Ams + Ap = -

Vy ng c phi tc dng mt lc ti thiu l 2000N th t mi chuyn ng ln ti nh C ca dc.

Bi 4: Mt xe c khi lng m =2 tn chuyn ng trn on AB nm ngang vi vn tc khng i v = 6km/h. H
s ma st gia xe v mt ng l = 0,2 , ly g = 10m/s2.
a. Tnh lc ko ca ng c.
b. n im B th xe tt my v xung dc BC nghing gc 30o so vi phng ngang, b qua ma st. Bit vn tc
ti chn C l 72km/h. Tm chiu di dc BC.
c. Ti C xe tip tc chuyn ng trn on ng nm ngang CD v i thm c 200m th dng li. Tm h s ma
st trn on CD.
Gii
a. V xe chuyn ng vi vn tc khng i l 6km/h nn ta c:
Fk = fms = .mg
. = 0,2.2.103.10 = 4000N

b. Theo nh l bin thin ng nng, Ta c:

1
1
mvc2 mv
. B2 = AuPr + AuNur
2
2
u
u
r
A
=
Do N 0
1
1
mvc2 mv
. B2 = AuPr
2
2
. . .sin
Trong : AuPr = mgBC
Nn

Phng php gii bi tp Vt l 10

1
1
. . .sin
mvc2 mv
. 2 = mgBC
2
2 B
vc2 vB2 202 1,62
BC =
=
; 39,7m
Suy ra:
1
2.g.sin
2.10.
2
c. Gia tc trn on CD.
Ta c: vD2 vC 2 = 2.aCD
.
a=

vC 2
2.CD

202
= 1m/ s2
2.200

a 1
=
= 0,1
g 10
Bi 5: Di tc dng ca mt lc khng i nm ngang, mt xe ang ng yn s chuyn ng thng nhanh dn
u i ht qung ng s = 5m t vn tc v = 4m/s. Xc nh cng v cng sut trung bnh ca lc, bit rng khi
lng xe m = 500kg, h s ma st gia bnh xe v mt ng nm ngang =0,01. Ly g = 10m/s2.
. .mg
. = ma
. =
Mt khc: fms = ma

Gii
- Cc lc tc
dng ln xe l:


F ; Fms ; N ; P
- Theo
nh lut
II Niu tn:

F + Fms + N + P = ma

Trn Ox: F Fms = m.

F = Fms + m.

v2
2.s

v2
2.s

- Cng ca trng lc:

A = F.s = ( Fms + m.

v2
).s
2.s

A = 4250J
- Cng sut trung bnh ca xe l:
+ Ta c: v =a.t t =

A 4250
v
= 2,5s P = t = 2,5 =1700W
a

Bi 6: Mt vt c khi lng 10 kg, ly g = 10 m/s2.

a/ Tnh th nng ca vt ti A cch mt t 3m v pha trn v ti y ging cch mt t 5m vi gc th nng ti
mt t.
b/ Nu ly mc th nng ti y ging, hy tnh li kt qu cu trn
c/ Tnh cng ca trng lc khi vt chuyn t y ging ln cao 3m so vi mt t. Nhn xt kt qu thu c.
Gii
Ly gc th nng ti mt t h = 0
a/ + Ti cao h1 = 3m
Wt1 = mgh1 = 60J
+ Ti mt t h2 = 0
Wt2 = mgh2 = 0
+ Ti y ging h3 = -3m
Wt3 = mgh3 = - 100J
b/ Ly mc th nng ti y ging
+ Ti cao 3m so mt t h1 = 8m
8

Phng php gii bi tp Vt l 10

Wt1 = mgh1 = 160J

+ Ti mt t h2 = 5m
Wt2 = mgh2 = 100 J
+ Ti y ging h3 = 0
Wt3 = mgh3 = 0
c/ Cng ca trng lc khi vt chuyn t y ging ln cao 3m so vi mt t.
A31 = Wt3 Wt1
+ Khi ly mc th nng ti mt t
A31 = Wt3 Wt1 = -100 60 = -160J
+Khi ly mc th nng y ging
A31 = Wt3 Wt1 = 0 160 = -160J
Bi 7: Mt vt c khi lng 3 kg c t v tr trong trng trng v c th nng ti W t1 = 500J. Th vt ri
t do n mt t c th nng Wt1 = -900J.
a/ Hi vt ri t cao no so vi mt t.
b/ Xc nh v tr ng vi mc khng ca th nng chn.
c/ Tm vn tc ca vt khi vt qua v tr ny.
Gii
- Chn chiu dng c trc Oz hng ln
Ta c:
z A
Wt1 Wt2
= 500 (- 900) = 1400J
Z1
= mgz1 + mgz2 = 1400J
o
1400
= 47,6m
Vy z1 + z2 =
Z2
3.9,8
B
Vy vt ri t cao 47,6m
b/ Ti v tr ng vi mc khng ca th nng z = 0
- Th nng ti v tr z1
500
= 17m
Wt1 = mgz1 z1 =
3.9,8
Vy v tr ban u cao hn mc th nng chn l 17m
c/ Vn tc ti v tr z = 0
Ta c: v2 v02 = 2gz1
v = 2gz1 = 18,25m/ s

CH 4: PHNG PHP GII BI TON NH LUT BO TON C NNG

1
mv2
2
2. Th nng: Wt = mgz
1. ng nng: W =

1
mv2 + mgz
2
* Phng php gii bi ton v nh lut bo ton c nng
- Chn gc th nng thch hp sao cho tnh th nng d dng ( thng chn ti mt t v ti chn mt phng
nghing).
1
1
2
2
- Tnh c nng lc u ( W1 = mv1 + mgh1 ), lc sau ( W2 = mv2 + mgh2 )
2
2
- p dng: W1 = W2
3.C nng: W = W +Wt =

Phng php gii bi tp Vt l 10

- Gii phng trnh trn tm nghim ca bi ton.

Ch : ch p dng nh lut bo ton c nng khi h khng c ma st ( lc cn) nu c thm cc lc th Ac =
W = W2 W1. ( cng ca lc cn bng bin thin c nng).
B.BI TP VN DNG
Bi 1: Mt vt c nm thng ng ln cao vi vn tc l 20m/s t cao h so vi mt t. Khi chm t vn
tc ca vt l 30m/s, b qua sc cn khng kh. Ly g = 10m/s2. Hy tnh:
a. cao h.
b. cao cc i m vt t c so vi mt t.
c. Vn tc ca vt khi ng nng bng 3 ln th nng.
Gii
a. Chn gc th nng ti mt t ( tiB).
1
+ C nng ti O ( ti v tr nm vt): W (O) = mvo2 + mgh.
2
A
C nng ti B ( ti mt t).
z
1 2
H
O
W(B) = mv
2
h
Theo nh lut bo ton c nng.
B
W(O) = W(B).
v2 vo2 900 400
1
1
mvo2 + mgh = mv2 h =
=
= 25m
2g
20
2
2
b. cao cc i m vt t c so vi mt t.
Gi A l cao cc i m vt t ti.
+ C nng ti A
W( A) = mgH
C nng ti B
1
W(B) = mv2
2
Theo nh lut bo ton c nng
W(A) = W(B)
v2 900
1
mv2 = mgH H=
=
= 45m.
2g 20
2
c. Gi C l im m W(C) = 3Wt (C)
- C nng ti C:
2
W(C) = W(C) + Wt (C) =W(C) +W(C)/3 = 4/3W(C) = mvc2
3
Theo nh lut bo ton c nng
2
1
3
30
W(C) = W(B) mvc2 = mv2 vC = v =
3 = 15 3m/ s
4
2
3
2
Bi 2: T cao 10 m, mt vt c nm thng ng ln cao vi vn tc 10m/s, ly g = 10m/s2.
a/ Tm cao cc i m vt t c so vi mt t.
b/ v tr no ca vt th W = 3Wt.
c/ Xc nh vn tc ca vt khi W = Wt.
d/ Xc nh vn tc ca vt trc khi chm t.
Gii
10

Phng php gii bi tp Vt l 10

- Chn gc th nng t mt t.
+ C nng ti O
1
W (O) = mvo2 + mgh.
2
+ C nng ti A
W( A) = mgH
Theo nh lut bo ton c nng
W (O) = W(A)
vo2 + 2gh
= 15m
Suy ra: H =
2g
b/ Tm h1 ( W1 = 3Wt3)
Gi C l im c W1 = 3Wt3
+ C nng ti C
W(C) = 4Wt1 = 4mgh1
Theo nh lut BT c nng
W(C) = W(A)
H
H 15
Suy ra: h1 = =
= 3,75m
4 4
c/ Tm v2 W2 = Wt2
Gi D l im c W2 = Wt2
+ C nng ti D
W(D) = 2W2 = mv22
Theo nh lut BT c nng
W(D) = W(A ) v2 = gH
. = 15.10 = 12,2m/ s
d/ C nng ti B : W(B) =

A
z
O
h
B

1 2
mv
2

Theo nh lut BT c nng

W(B) = W(A) v = 2g.H = 24,4m/ s
Bi 3: Mt hn bi c khi lng 20g c nm thng ng ln cao vi vn tc 4m/s t cao 1,6m so vi mt t.
a) Tnh trong h quy chiu mt t cc gi tr ng nng, th nng v c nng ca hn bi ti lc nm vt
b) Tm cao cc i m bi t c.
c) Tm v tr hn bi c th nng bng ng nng?
d) Nu c lc cn 5N tc dng th cao cc i m vt ln c l bao nhiu?
Gii
a) Chn gc th nng ti mt t.
1
2
- ng nng ti lc nm vt: Wd = .m.v = 0,16 J
2
Wt = m.g .h = 0,31J
- Th nng ti lc nm :
W = Wd + Wt = 0, 47 J
- C nng ca hn bi ti lc nm vt:
b) Gi im B l im m hn bi t c.
p dng nh lut bo ton c nng: W A = WB hmax = 2, 42m.
c) 2Wt = W h = 1,175m
F h +W

'
'
'
'
c
d) Acan = W W Fc ( h h ) = mgh W h = F + mg = 1, 63m
c

11

Phng php gii bi tp Vt l 10

Bi 4: T mt t, mt vt c khi lng m = 200g c nm ln theo phng thng ng vi vn tc 30m/s. B

qua sc cn ca khng kh v ly g = 10ms-2.
1. Tm c nng ca vt.
2. Xc nh cao cc i m vt t c.
3. Ti v tr no vt c ng nng bng th nng? Xc nh vn tc ca vt ti v tr .
4. Ti v tr no vt c ng nng bng ba ln th nng? Xc nh vn tc ca vt ti v tr .
Gii
Chn gc th nng ti A l v tr nm vt ( mt t): WtA = 0
1. Tm W = ?
Ta c W = WA = WA =

1
1
mv 2A =
.0,2.900 = 90 (J)
2
2

2. hmax =?
Gi B l v tr cao nht m vt t c: vB = 0
C nng ca vt ti B: WB = WtB = mghmax
Theo nh lut bo ton c nng: WB = WA => mghmax=

1
mv 2A
2

v 2A
=> hmax =
= 45m
2g

3. WC = WtC => hC, vc =>

Gi C l v tr m vt c ng nng bng th nng: WC = WtC
=> WC = WC + WtC = 2WC = 2WtC
Theo nh lut bo ton c nng: WC = WB
+ 2WtC = mghmax <=> 2mghC = mghmax=> hC =
+ 2WC = mghmax<=>2.

1
hmax= 22,5m
2

1
2
mv C
= mghmax=> vC =
2

gh max

= 15 2 ms-1

4. WD = 3WtD => hD = ? vD = ?

CHNG V: CHT KH
CH 1: NH LUT BI - L MA RI- T
A. Phng php gii bi ton nh lut Bi-l Ma-ri-ot
- Lit k hai trng thi 1( p1, V1) v trng thi 2 ( p2, V2)
- S dng nh lut Bi-l Ma-ri-ot .
p1V1 = p2V2
Ch : khi tm p th V1, V2 cng n v v ngc li.
* Mt s n v o p sut:
1N/m2 = 1Pa
1at = 9,81.104 Pa
1atm = 1,031.105 Pa
1mmHg = 133Pa = 1torr
B. BI TP VN DNG
Bi 1: Nn kh ng nhit t th tch 9(l) n th tch 6 (l) th thy p sut tng ln mt lng p = 40kPa . Hi p
sut ban u ca kh l bao nhiu?
Gii
- Gi p1 l p sut ca kh ng vi V1 = 9 (l)
- Gi p2 l p sut ng vi p2 = p1 + p
- Theo nh lut lut Bi-l Ma-ri-ot .p1V1 = p2V2
12

Phng php gii bi tp Vt l 10

9p1 = 6.( p1 + p)
p1 = 2.p = 2.40 = 80kPa
Bi 2: Xylanh ca mt ng bom hnh tr c din tch 10cm2, chiu cao 30 cm, dng nn khng kh vo qu
bng c th tch 2,5 (l). Hi phi bom bao nhiu ln p sut ca qu bng gp 3 ln p sut kh quyn, coi rng
qu bng trc khi bom khng c khng kh v nhit khng kh khng i khi bom.
Gii
- Mi ln bom th tch khng kh vo bng l Vo = s.h = 0,3 (l)
- Gi n l s ln bom th th tch V1 = n.Vo l th tch cn a vo bng p sut p1 = po
Theo bi ra, ta c :
P2 = 3p1 v V2 = 2,5 (l)
Theo nh lut Bi-l Ma-ri-ot
p2.V2 3p1.2,5
=
= 25
n.p1.Vo = p2.V2 n =
p1.Vo
p1.0,3
Vy s ln cn bom l 25 ln.
Bi 3: Ngi ta iu ch kh hidro v cha vo mt bnh ln di p sut 1atm nhit 20 oC. Tnh th tch kh
phi ly t bnh ln ra np vo bnh nh c th tch 20lt p sut 25atm. Coi qu trnh ny l ng nhit.
Gii
Trng thi 1: V1 =?;
p1 = 1atm;
Trng thi 2: V2 = 20l; p2 = 25atm.
V qu trnh l ng nhit, nn ta p dng nh lut Boyle Mariotte cho hai trng thi kh (1) v (2):
p1V1 = p2V2 => 1.V1 = 25.20 => V1 = 500lt
Bi 4: Ngi ta bin i ng nhit 3g kh hidro iu kin chun (p o=1atm v To= 273oC) n p sut 2atm. Tm
th tch ca lng kh sau khi bin i.
Gii
m

+Th tch kh hidro iu kin tiu chun: Vo = n.22,4 = .22,4 = 33,6 (lt)
Trng thi u: po = 1atm; Vo = 33,6 lt;
Trng thi sau: p = 2atm; V = ?
V y l qu trnh ng nhit, nn ta p dng nh lut Boyle Mariotte cho hai trng thi trn:
pV = poVo <=> 2.V = 1.33,6 => V= 16,8lt.
Bi 5: Mi ln bom a c Vo = 80 cm3 khng kh vo rut xe. Sau khi bom din tch tip xc ca n vi mt
ng l 30cm2, th tch rut xe sau khi bom l 2000cm3, p sut kh quyn l 1atm, trng lng xe l 600N. Tnh
s ln phi bom ( coi nhit khng i trong qu trnh bom).
Gii
- Gi n l s ln bom a khng kh vo rut xe.
Vy th tch khng kh cn a vo rut xe l V1 = nVo = 80n cm3
V p sut p1 = 1atm.
Ap sut p2 sau khi bom l
600
= 2.105 Pa = 2atmv th tch V2 = 2000cm3.
p2 =
0,003
= p2.V2 80n = 2000.2 n = 50
V qu trnh bom l ng nhit nn : pV
1 1
Vy s ln cn bom l 50 ln.
13

Phng php gii bi tp Vt l 10

CH 2: NH LUT SC L
A.Phng php gii bi ton nh lut Sac - l
- Lit k hai trng thi 1( p1, T1) v trng thi 2 ( p2, T2)
- S dng nh lut Sac l:
p1 p2
=
T1 T2
Ch : khi gii th i toC ra T(K)
T(K) = toC + 273
- nh lut ny p dng cho lng kh c khi lng v th tch khng i.
B. Bi tp vn dng
Bi 1: Mt bng n dy tc cha kh tr, khi n sng nhit ca bng n l 400 oC, p sut trong bng n
bng p sut kh quyn 1atm. Tnh p sut kh trong bng n khi n cha sang 22oC.
Gii
Trng thi 1
Trng thi 2
T1 = 295K
T2 = 673K
P1 = ?
P2 = 1atm
Theo L Sc l
p1 p2
=
p1 = 0,44atm
T1 T2
Bi 2: un nng ng tch mt khi kh ln 20 oC th p sut kh tng thm1/40 p sut kh ban u. tm nhit
ban u ca kh.
Gii
- Gi p1, T1 l p sut v nhit ca kh lc u
- Gi p2, T2 l p sut v nhit kh lc sau
Theo nh lut Sc l
p1 p2
p .T
=
T1 = 1 2
T1 T2
p2
Vi p2 = p1 +

1
p
40 1

T2 = T1 + 20
p1.( T1 + 20)
T1 =
= 800K t1 = 527oC
41p1
40
Bi 3: Nu nhit kh tr trong bng n tng t nhit t 1 = 15oC n nhit t2 = 300oC th p sut khi tr
tng ln bao nhiu ln?
Gii
Trng thi 1: T1= 288K;
p1;
Trng thi 2: T2 = 573;
p2 = kp1.
V qu trnh l ng tch, nn ta p dng nh lut Charles cho hai trng thi kh (1) v (2):
p1T2 = p2T1 => 573p1 = 288.kp1 => k =

573 191
=
1,99
288
96

Vy p sut sau khi bin i gp 1,99 ln p sut ban u.

CH 3: NH LUT GAY LUY XC ( QU TRNH NG P)

14

Phng php gii bi tp Vt l 10

A.Phng php gii bi ton nh Gay luy xc

- Lit k hai trng thi 1( V1, T1) v trng thi 2 ( V2, T2)
- S dng nh lut Gay luy- xc:
V1 V2
=
T1
T2
Ch : khi gii th i toC ra T(K)
T(K) = toC + 273
- nh lut ny p dng cho lng kh c khi lng v p sut khng i.
B. Bi tp vn dng
Bi 1: Mt khi kh em gin n ng p t nhit t 1 = 32oC n nhit t2 = 117oC, th tch khi kh tng thm
1,7lt. Tm th tch khi kh trc v sau khi gin n.
Gii
Trng thi 1: T1 = 305K;
V1
Trng thi 2: T2 = 390K
V2 = V1 + 1,7 (lt)
V y l qu trnh ng p, nn ta p dng nh lut Gay lussac cho hai trng thi (1) v (2):
V1T2 = V2T1 => 390V1 = 305(V1 + 1,7) => V1 = 6,1lt
Vy + th tch lng kh trc khi bin i l V1 = 6,1 lt;
+ th tch lng kh sau khi bin i l V2 = V1 + 1,7 = 7,8lt.
Bi 2: un nng ng p mt khi kh ln n 47oC th th tch tng thm 1/10 th tch ban u. tm nhit ban
u?
Gii
S dng nh lut Gay luy- xc:
Tnh T1 = 290,9K, tnh c t1 = 17,9oC.
Bi 3: un nong mt lng khng khi trong iu kin ng ap thi nhit tng thm 3K ,con th tich tng thm
1% so vi th tich ban u. Tinh nhit ban u cua khi?
Gii
- Goi V1, T1 va V2, T2 la th tich va nhit tuyt i cua khi trang thai 1 va trang thai 2.
Vi qua trinh la ng ap nn ta co
V1 V2
V2 T2
V V T T
=
= 2 1= 2 1
hay
T1 T2
V1 T1
V1
T1
V2 V1
= 0, 01
Theo bai ra, ta co:
V1
T2 = T1 +3
3
T1 = 300K t = 27oC
Vy : 0,01 =
T1

CH 4: PHNG TRNH TRNG THI KH L TNG

A. Phng php gii bi tp v phng trnh trng thi kh l tng.
- Lit k ra 2 trng thi 1 ( p1,V1,T1) v 2 (p2,V2,T2).
- p dng phng trnh trng thi:
p1V1 p2V2
=
T1
T2
* Ch : lun i nhit toC ra T(K).
T (K) = 273 + to C
B. Bi tp vn dng
15

Phng php gii bi tp Vt l 10

Bi 1: Trong xilanh ca mt ng c c cha mt lng kh nhit 47o C v p sut 0,7 atm.

a. Sau khi b nn th tch ca kh gim i 5 ln v p sut tng ln ti 8atm. Tnh nhit ca kh cui qu trnh
nn?
b. Ngi ta tng nhit ca kh ln n 273oC v gi pit-tng c nh th p sut ca kh khi l bao nhiu?
Gii
a. Tnh nhit T2.
TT1
P1 = 0,7atm
V1
T1 = 320K

TT2
P2 = 8atm
V2 = V1/5
T2 = ?

p dng PTTT kh l tng,

Ta c:
p1V1 p2V2
8V .320
=
T2 = 1
= 731K
T1
T2
5.0, 7V1
b. V pt- tng c gi khng i nn l qu trnh ng tch:
Theo nh lut Sc l, ta c:
p1 P3
p .T 546.0,7
= p3 = 1 3 =
= 1,19atm
T1 T3
T1
320
Bai 2: Tinh khi lng ring cua khng khi 100oC , ap sut 2.105 Pa. Bit khi lng ring cua khng khi 0oC,
ap sut 1.105 Pa la 1,29 Kg/m3?
Gii
- iu kin chun, nhit To = 273 K va ap sut po = 1,01. 105 Pa
1kg khng khi co th tich la
m
1
Vo =
=
= 0,78 m3
0 1, 29
iu kin T2 = 373 K, ap sut p2 = 2. 105 Pa, 1kg khng khi co th tich la V2,
Ap dung phng trinh trang thai,
p0 .V0 p2 .V2
=
Ta c:
T0
T2
p .V .T
V2 = 0 0 2 = 0,54 m3
T0 . p2
1
Vy khi lng ring khng khi iu kin nay la 2 =
= 1,85 kg/m3
0,54
Bi 3: nu th tch ca mt lng kh gim i 1/10, p sut tng 1/5 v nhit tng thm 16 0C so vi ban u.
Tnh nhit ban du ca kh.
Gii
TT1: p1, V1, T1
TT2: p2 = 1,2p1,
V2 = 0,9V1, T2 = T1 +16
p1V1 p2 .V2
=
T1 = 200 K
T phng trnh trng thi kh l tng:
T1
T2

16

Phng php gii bi tp Vt l 10

Bi 4: pt tng ca mt my nn, sau mi ln nn a c 4 lt kh nhit 27 0 C v p sut 1 atm vo bnh

cha kh th tch 2m3. tnh p sut ca kh trong bnh khi pht tng thc hin 1000 ln nn. Bit nhit trong
bnh l 420 C .
Gii
TT1
TT2
p1 = 10atm
p2 =?
V1 = nV = 1000.4 = 4000l
V2 = 2m3 = 2000l
T1 = 300K
T2 = 315K
p dng phng trnh trng thi:
p1V1 p2 .V2
=
p2 = 2,1atm
T1
T2
Bi 5: trong xilanh ca mt ng c t trong c 2dm3 hn hp kh di p sut 1 atm v nhit 470C. Pt tng
nn xung lm cho th tch ca hn hp kh ch cn 0,2 dm3 v p sut tng ln ti 15 atm. Tnh hn hp kh nn.
Gii
TT1TT2
p1 = 1atm
p2 =15atm
3
V1 = 2dm
V2 = 0,2 dm3
T1 = 320K
T2 ?
p dng phng trnh trng thi:
p1V1 p2 .V2
=
T2 = 480 K t2 = 207 o C
T1
T2

CHNG VI: C S NHIT NG LC HC

CH 1: NI NNG V S BIN THIN NI NNG
A. Phng php gii bi ton v s truyn nhit gia cc vt
+ Xc nh nhit lng to ra v thu vo ca cc vt trong qu trnh truyn nhit thng qua biu thc:
Q = mct
+Vit phng trnh cn bng nhit: Qto = Qthu
+ Xc nh cc i lng theo yu cu ca bi ton.
Lu : + Nu ta s dng biu thc t = ts tt th Qto = - Qthu
+ Nu ta ch xt v ln ca nhit lng to ra hay thu vo th Qto = Qthu, trong trng hp ny, i vi
vt thu nhit th t = ts - tt cn i vi vt to nhit th t = tt ts
B. Bi tp vn dng
Bi 1: Mt bnh nhm c khi lng 0,5kg cha 0,118kg nc nhit 20oC. Ngi ta th vo bnh mt ming
st c khi lng 0,2kg c un nng ti nhit 75oC. Xc nh nhit ca nc khi bt u c s cn
bng nhit.Cho bit nhit dung ring ca nhm l 920J/kgK; nhit dung ring ca nc l 4180J/kgK; v nhit
dung ring ca st l 460J/kgK. B qua s truyn nhit ra mi trng xung quanh.
Gii
Gi t l nhit lc cn bng nhit.
Nhit lng ca st to ra khi cn bng:
Q1 = mscs(75 t) = 92(75 t) (J)
Nhit lng ca nhm v nc thu vo khi cn bng nhit:
Q2 = mnhcnh(t 20) = 460(t 20) (J)
Q3 = mncn(t 20) = 493,24(t 20) (J)
p dng phng trnh cn bng nhit: Qto = Qthu
17

Phng php gii bi tp Vt l 10

92(75 t) = 460(t 20) + 493,24(t 20)

<=> 92(75 t) = 953,24(t 20)
Gii ra ta c t 24,8oC
Bi 2: Mt nhit lng k bng ng thau c khi lng 128g cha 210g nc nhit 8,4 oC. Ngi ta th mt
ming kim loi c khi lng 192g un nng ti nhit 100oC vo nhit lng k. Xc nh nhit dung ring
ca ming kim loi, bit nhit khi c s cn bng nhit l 21,5 oC.B qua s truyn nhit ra mi trng xung
quanh v bit nhit dung ring ca ng thau l 128J/kgK v ca nc l 4180J/kgK.
Gii
Nhit lng to ra ca ming kim loi khi cn bng nhit l:
Q1 = mkck(100 21,5) = 15,072ck (J)
Nhit lng thu vo ca ng thau v nc khi cn bng nhit l:
Q2 = mc(21,5 8,4) = 214,6304 (J)
Q3 = mncn(21,5 8,4) =11499,18 (J)
p dng phng trnh cn bng nhit: Qto = Qthu
15,072ck = 214,6304 + 11499,18
Gii ra ta c ck = 777,2J/kgK.
Bi 3: Th mt qu cu bng nhm khi lng 0,105kg c un nng ti 142 0C vo mt cc ng nc 20 0C,
bit nhit khi c s cn bng nhit l 420C. Tnh khi lng ca nc trong cc, bit nhit dung ring ca nc
l 880J/kg.K v ca nc l 4200J/kg.K.
Gii
- Nhit lng do ming nhm ta ra
Q1 = m1c1(142 42)
- Nhit lng do nc thu vo:
Q2 = m2c2(42 - 20)
- Theo PT cn bng nhit:
Q1 = Q2
m1c1(142 42)=m2c2(42 - 20)
m2 =

mc
1 1.100
22.4200

= 0,1kg

Bai 4: Mt cc nhm co khi lng 120g cha 400g nc nhit 24 oC. Ngi ta tha vao cc nc mt thia
ng khi lng 80g nhit 100oC. Xac inh nhit cua nc trong cc khi co s cn bng nhit. Bit nhit
dung ring cua nhm la 880 J/Kg.K, cua ng la 380 J/Kg.K va cua nc la 4,19.103. J/Kg.K.
Gii
- Goi t la nhit khi co s cn bng nhit.
- Nhit lng do thia ng toa ra la
Q1 = m1 c1 (t1 t)
- Nhit lng do cc nhm thu vao la Q2 = m2 c2 (t t2)
- Nhit lng do nc thu vao la
Q3 = m3 c3 (t t2)
Theo phng trinh cn bng nhit, ta co:
Q1 = Q2 + Q3
m1 c1 (t1 t) = m2 c2 (t t2) + m3 c3 (t t2) t =

m1.c1.t1 + m2 .c2 .t2 + m3 .c3 .t2

m1.c1 + m2 .c2 + m3 .c3

Thay s, ta c
0, 08.380.100 + 0,12.880.24 + 0, 4.4190.24
= 25, 27 oC.
t=
0, 08.380 + 0,12.880 + 0, 4.4190
Bai 5: Mt nhit lng k bng ng khi lng m1 = 100g co cha m2 = 375g nc nhit 25oC. Cho vao
nhit lng k mt vt bng kim loai khi lng m 3 =400g 90oC. Bit nhit khi co s cn bng nhit la 30 oC.
18

Phng php gii bi tp Vt l 10

Tim nhit dung ring cua ming kim loai. Cho bit nhit dung ring cua ng la 380 J/Kg.K, cua nc la
4200J/Kg.K.
Gii
Nhit lng ma nhit lng k va nc thu vao tng nhit t 25oC ln 30oC la
Q12 = (m1.c1 + m1.c2).(t- t1).
Nhit lng do ming kim loai toa ra la:
Q3 = m3.c3.(t2 t)
Theo phng trinh cn bng nhit, ta co:
Q12 = Q3
(m1.c1 + m1.c2).(t- t1) = m3.c3.(t2 t)
(m1.c1 + m2 .c2 ). ( t t1 )
(0,1.380 + 0,375.4200).(30 25)
c3 =
=
= 336
0, 4 ( 90 30 )
m 3 ( t2 t )
Vy c3 = 336 J/Kg.K
Bai 6: Tha mt qua cu bng nhm khi lng 0,105 Kg c nung nong ti 142oC vao mt cc nc 20oC. Bit
nhit khi co s cn bng nhit la 42oC. Tinh khi lng nc trong cc. Bit nhit dung ring cua nhm la 880
J/Kg.K va cua nc la 4200 J/Kg.K.
Gii
Goi t la nhit khi co s cn bng nhit
Nhit lng do qua cu nhm toa ra la: Q1 = m1.c1.(t2 t)
Nhit lng do nc thu vao la Q2 = m2.c2.(t t1)
Theo phng trinh cn bng nhit, ta co:
Q1 = Q2
m1.c1.(t2 t) = m2.c2.(t t1)
m1.c1 ( t2 t )
0,105.880.(142 42)
m2 =
=
= 0,1 Kg.
c2 ( t t1 )
4200.(42 20)

CH 2: CC NGUYN L CA NHIT NG LC HC
A. Cc dng bi tp v phng php gii
Dng 1: Tnh ton cc i lng lin quan n cng, nhit v bin thin ni nng
p dng nguyn l I: U = A + Q
Trong : U : bin thin ni nng
(J)
:
cng
(J)
A
Qui c:
+ U > 0 ni nng tng, U < 0 ni nng gim.
+ A > 0 vt nhn cng , A < 0 vt thc hin cng.
+ Q > 0 vt nhn nhit lng, Q < 0 vt truyn nhit lng.
Ch :
a.Qu trnh ng tch:
V = 0 A = 0 nn U = Q
b. Qu trnh ng nhit
T = 0 U = 0 nn Q = -A
c. Qu trnh ng p
- Cng gin n trong qu trnh ng p: A = p(V2 V1) = p.V
p = hngs : p sut ca khi kh.

V1, V2 : l th tch lc u v lc sau ca kh.

19

Phng php gii bi tp Vt l 10

- C th tnh cng bng cng thc: A =

pV1
(T2 T1 ) ( nu bi ton khng cho V2)
T1

n v th tch V (m3), n v ca p sut p (N/m2) hoc (Pa). 1Pa = 1

N
m2

Dng 2: Bi ton v hiu sut ng c nhit

- Hiu sut thc t:
Q1 Q2
A
=
H=
(%)
Q1
Q1
- Hiu sut l tng:
T1 T2
T
= 1 - 2 v H Hmax
Hmax =
T1
T1
- Nu cho H th suy ra A nu bit Q1 ,ngc li cho A suy ra Q1 v Q2
B. Bi tp vn dng
Bi 1: mt bnh kn cha 2g kh l tng 200C c un nng ng tch p sut kh tng ln 2 ln.
a. Tnh nhit ca kh sau khi un.
b. Tnh bin thin ni nng ca khi kh, cho bit nhit dung ring ng tch kh l 12,3.103 J/kg.K
Gii
p1 p2
=
a. Trong qu trnh ng tch th:
, nu p sut tng 2 ln th p nhit tng 2 ln, vy:
T1 T2
T2 = 2T1 = 2.(20 + 273) = 586K, suy ra t2 = 3130C
b. Theo nguyn l I th: U = A + Q
do y l qu trnh ng tch nn A = 0, Vy U = Q = mc (t2 t1) = 7208J
Bi 2: Mt lng kh p sut 2.104 N/m2 c th tch 6 lt. c un nng ng p kh n ra
v c th tch 8 lt. Tnh:
a.Cng do kh thc hin
b. bin thin ni nng ca kh. Bit khi un nng kh nhn c hit lng 100 J
Gii
a. Tnh cng do kh thc hin c:
A = p(V2 V1) = p.V
Vi

p = 2.104 N / m2 v V = V2 V1 = 2lt = 2.103m3

Suy ra: A = 2.104.2.103 = 40 J

V kh nhn nhit lng ( Q > 0 ) v thc hin cng nn: A = 40 J
b. bin thin ni nng:
p dng nguyn l I NLH U = Q + A
Vi Q = 100J v A = 40J
Suy ra: U = 100 40 = 60 J
Bi 3: Mt khi kh c th tch 10 lt p sut 2.105N/m2 c nung nng ng p t 30oC n 1500C. Tnh cng
do kh thc hin trong qu trnh trn.
Gii
Trong qu trnh ng p, ta c:
V2 T2
T
423
=
V2 = 2 .V1 = 10.
= 13,96l
V1 T1
T1
303
- Cng do kh thc hin l:
20

Phng php gii bi tp Vt l 10

A = p.V = p.( V2 V1 ) = 2.105.( 13,96 10) .103 = 792J

Bi 4: Mt ng c nhit l tng hot ng gia hai ngun nhit 100oC v 25,4oC, thc hin cng 2kJ.
a. Tnh hiu sut ca ng c, nhit lng m ng c nhn t ngun nng v nhit lng m n truyn cho ngun
lnh.
b. Phi tng nhit ca ngun nng ln bao nhiu hiu sut ng c t 25%?
Gii
a. Hiu sut ca ng c:
H=

T1 T2
T1

373 298,4
= 0,2 = 2%
373

- Suy ra, nhit lng m ng c nhn t ngun nng l:

Q1 =

A
=10kJ
H

- Nhit lng m ng c truyn cho ngun lnh:

Q2 = Q1 A = 8kJ
b. Nhit ca ngun nng c hiu sut 25%.
T
T2
298,4
H / = 1 2/ T1/ =
=
= 398K t = T1/ 273 = 125oC.
/
1 0,25
T1
1 H
Bi 5: Mt my hi nc c cng sut 25KW, nhit ngun nng l t 1 = 2200C, ngun lnh l t2 = 620C. Bit
hiu sut ca ng c ny bng 2/3 ln hiu sut l tng ng vi 2 nhit trn. Tnh lng than tiu th trong
thi gian 5 gi. Bit nng sut ta nhit ca than l q = 34.106J.
Gii
- Hiu sut cc i ca my l:
T T
H Max = 1 2 = 0,32
T1
- Hiu sut thc ca my l:
H = 2/3HMax = 2/3.0,32 = 0,21
- Cng ca my thc hin trong 5h:
A =P.t
- Nhit lng m ngun nng ca my nhn l:
H=

A
A P.t
Q1 =
=
= 2,14.19 9 J
Q1
H
H

- Khi lng than cn s dng trong 5h l:

m=

Q1
q

= 62,9kg

Bi 6: mt khi kh c p sut p = 100N/m2 th tch V1 = 4m3, nhit t1 = 270C c nung nng ng p n

nhit t2 = 870C. Tnh cng do kh thc hin.
Gii
p1V1 p2V2 p2V2 p1V1
=
=
T phng trnh trng thi kh l tng:
(P = P1= P2)
T1
T2
T2 T1
p1V1 P (V2 V1 )
pV
=
p (V2 V1 ) = 1 1 (T2 T1 )
Nn:
T1
T2 T1
T1
pV1
(T2 T1 ) , trong : T1 = 300K, T2 = 360K, p = 100N/m2, V1 = 4m3.
Vy: A =
T1
21

Phng php gii bi tp Vt l 10

Do : A =

100.4(360 300)
= 80 J
300

CHNG VII: CHT RN V CHT LNG. S CHUYN TH

CH 1: BIN DNG C CA VT RN
A. Phng php gii bi ton v bin dng do lc gy ra ( bin dng c)
- Cng thc tnh lc n hi:
Fh = k l ( dng cng thc ny tm k)
S
Trong : k = E ( dng cng thc ny tm E, S).
l0
k ( N/m) cng ( h s n hi).
E ( N/m2 hay Pa) : goi la suat an hoi hay suat Y-ang.
S (m2) : tit din.
lo (m): chiu di ban u
l
F
=
- bin dng t i:
l0
SE
d2
- Din tch hnh trn: S =
(d (m) ng knh hnh trn)
4
Nh: cng ca vt ( thanh,l xo) t l nghch vi chiu di:

l1 k2
=
l2 k1

B. Bi tp vn dng
Bi 1: Mt si dy bng kim loi di 2m, ng knh 0,75mm. Khi ko bng 1 lc 30N th si dy dn ra thm
1,2mm.
a. Tnh sut n hi ca si dy.
b. Ct dy thnh 3 phn bng nhau ri ko bng 1 lc 30N th dn ra l bao nhiu?
Gii
- V ln lc tc dng vo thanh bng ln lc n hi nn:
s
F = Fdh = k. l = E. . l
l0
vi s =
E=

.d2

4
4F .l0

.d . l
2

nn F = E.

.d2 l
.
4 lo

4.30.2

3,14. 0,75.10 3 .1,2.10 3

= 11,3.1010 Pa

b. Khi ct dy thnh 3 phn bng nhau th mi phn dy c cng gp 3 ln so vi dy ban u. nu ko dy

cng bng lc 30N th dn s gim i 3 ln l = 0,4mm
Bi 2: a.Phi treo mt vt c khi lng bng bao nhiu vo mt l xo c h s n hi k =
250N/m n dn ra l = 1cm. Ly g = 10m/s2.
b.Mt si dy bng ng thau di 1,8 m c ng knh 0,8 mm. Khi b ko bng mt lc
25N th thanh dn ra mt on bng 1mm. Xc nh sut lng ca ng thau.
22

Phng php gii bi tp Vt l 10

Gii
a. Tm khi lng m

ur

ur

Vt m chu tc dng ca trng lc P v lc n hi F

Ta c: P + F =0 ( trng thi cn bng)

Suy ra: P = F
Vi P = mg v F = kl
Nn mg = kl m=
m=

kl
g

250.0,01
= 0,25kg
10

(Vi k = 250N/m; l =1cm =0,01m ; g=10m/s2)

b. Tm sut Young E?

Xt dy ng thau chu tc dng ca lc ko Fk v lc n hi F .

trng thi cn bng: F = Fk
S
M: F = kl v i k = E ,
l0

d2
S=
4

d2
l = Fk
Nn: F = E
4l0
Suy ra: E =

4Fkl0
d2l

Vi Fk = 25 N; l0 =1,8m; d = 0,8mm =8.10-4 m ; l =10-3 m

Nn: E =

4.25.1,8
4

3,14 8.10

.10

= 8,95.1010 Pa

Bi 3:Mt thanh thp di 4m, tit din 2cm2. Phi tc dng ln thanh thp mt lc ko
bng bao nhiu thanh di thm 1,5mm? C th dng thanh thp ny treo cc vt c
trng lng bng bao nhiu m khng b t? Bit sut Young v gii hn hn bn ca thp
l 2.1011Pa v 6,86.108Pa.
Gii
23

Phng php gii bi tp Vt l 10

Ta c: F = kl (1)
V k = E

S
(2)
l0

Thay (2) vo (1) suy ra: F = ES

l
l0

103
F = 2.1011 2.104 1,5
= 15.103 (N)
4
Thanh thp c th chu ng c cc trng lc nh hn Fb
P Fb = bS = 6,86.108 2.104
P <137200 N
Bi 4: mt dy thp c chiu di 2,5m, tit din 0,5mm2, c ko cng bi mt lc 80N th thanh thp di ra
2mm. tnh:
a. Sut n hi ca si dy.
b. Chiu di ca dy thp khi ko bi lc 100N, coi tit din day khng i.
Gii
F .l0
S .E
80.2,5
.l E =
=
= 2.1011 Pa
a.Ta c: F =
6
3
l0
S .l 0,5.10 .10
F .l
S .E /
100.2,5
.l l / = 0 =
= 2,5.103 m = 0, 25cm
b.Ta c: F =
6
11
l0
S .E 0,5.10 .2.10
/
Vy chiu di s l: l = l0 + l = 250 + 0, 25 = 250, 25cm
Bi 5: mt thanh tr trn bng ng thau di 10cm, sut n hi 9.109 Pa, c tit din ngang 4cm.
a. Tm chiu di ca thanh khi n chu lc nn 100000N.
b. Nu lc nn gim i mt na th bn knh tit din phi l bao nhiu chiu di ca thanh vn l khng i.
Gii
- Chiu di ca thanh khi chu lc nn F = 100000N.
F .l
F .l0 .4
S .E
100000.0,1.4
.l l = 0 =
=
= 0, 08cm
Ta c: F =
2
l0
S .E d .E 3,14.16.104.9.109
Vy: l = l0 l = 10 0, 08 = 9,92cm
F
/
b. Bn knh ca thanh khi F =
2
S .E
.l (1)
- Khi nn bng lc F: F =
l0

S / .E /
.l (2)
- Khi nn bng lc F : F =
l0
/

/
V chiu di thanh khng i: l = l / , ly (1) chia (2) v c F =

24

F
nn:
2

Phng php gii bi tp Vt l 10

1 S/
1 d /2
1
d
4
=
= 2 d /2 = d 2 d /2 =
=
= 2 2cm
2 S
2 d
2
2
2

CH 2: S N V NHIT CA VT RN
A. Phng php gii bi ton v bin dng do nhit gy ra ( bin dng nhit)
1. S n di
- Cng thc tnh n di
l = l - l 0 = l 0t
Vi l0 l chiu di ban u ti t0
- .Cng thc tnh chiu di ti t0C
l = lo (1+ .t)

Trong : : He so n dai (K-1).

2. s n khi
- Cng thc n khi
V=VV0 = V0 t
- Cng thc tnh th tch ti t0C
V = Vo(1 + .t)
Vi V0 l th tch ban u ti t0
* Nh: = 3 : He so n khoi ( K-1)
B Bi tp vn dng
Bi 1: Hai thanh kim loi, mt bng st v mt bng km 0 0C c chiu di bng nhau, cn 1000C th chiu di
chnh lch nhau 1mm. Tm chiu di hai thanh 0 0C. Bit h s n di ca st v km l 1,14.10 -5K-1 v 3,4.1105 -1
K
Gii
- Chiu di ca thanh st 1000C l:
l s = l0 (1 + s t )
- Chiu di ca thanh km 1000C l:
l k = l 0 (1 +k t )
- Theo bi ta c:
l k l s =1

l0 (1 +k t ) - l0 (1 + s t ) = 1
1

= 0,43 (m)
l0 (k t - s t ) =1 l0 =
(k s )t

Bi 2: Mt dy nhm di 2m, tit din 8mm2 nhit 20oC.

a. Tm lc ko dy n di ra thm 0,8mm.
b. Nu khng ko dy m mun n di ra thm 0,8mm th phi tng nhit ca dy ln n bao nhiu ? Cho
bit sut n hi v h s n di tng ng ca dy l E = 7.1010Pa; = 2,3.105 K 1
Gii
- Lc ko dy di ra thm 0,8mm.
6
S
10 8.10
F
=
F
=
E
.
.

l
=
7.10
.
.0.8.103 = 224N
Ta c:
dh
lo
2
25

Phng php gii bi tp Vt l 10

b. Ta c:
l
0,8.103
+ t0 =
+ 20 = 37,4oC
5
lo.
2.2,3.10
Bi 3: mt u dy thp ng knh 1,5mm c treo mt qu nng. Di tc dng ca qu nng ny, dy thp di
ra thm mt on bng khi nung nng thm 30oC. Tnh khi lng qu nng. Cho bit = 12.106 K 1, E = 2.1011Pa .
Hng dn
dn ca si dy: l = lo .t
l = .lo.( t t0 ) t =

S
3,14. 1,5.103
11
E. .lo. .t
2.10 .
.12.106.30
Ta c:
lo
S
E.S. .t
4
Fdh = P = mg
. = E. . l m=
=
=
= 12,7kg
l0
g
g
10
Bi 4 Tnh lc cn t vo thanh thp vi tit din S = 10cm 2 khng cho thanh thp dn n khi b t nng t
20oC ln 50oC , cho bit = 12.106 K 1, E = 2.1011Pa .
Hng dn
Ta c: l = lo .t
S
S
11
4
6
C: F = E. . l = E. . .lo.t = E.S. .t = 2.10 .10.10 .12.10 .30 = 72000N
lo
lo
Bi 5: Tnh di ca thanh thp v thanh ng 0oC sao cho bt k nhit no thanh thp cng di hn thanh
ng 5cm.Cho h s n di ca thp v ng ln lt l 1, 2.105 K 1 v 1, 7.105 K 1 .
Gii
- Gi l01 , l02 l chiu di ca thanh thp v thanh ng ti 00 C
Ta c: l01 l02 = 5cm (1)
- Chiu di ca thanh thp v ng ti t o C l
l1 = l01 (1 + 1t )
Theo th l01 l02 = l1 l2 = l01 l02 + l01.1t l02 2t
l2 = l02 (1 + 2t )
l02 1 12
=
=
Nn l02 2 = l011
(2)
l01 2 17
T (1) v (2), ta c: l01 = 17cm v l02 = 12cm

CH 3: CC HIN TNG B MT CA CHT LNG

A. Cc dng bi tp v phng php gii
Dng 1: Tnh ton cc i lng trong cng thc lc cng b mt cht lng
- Lc cng b mt cht lng:
F= l
(N/m) : He so cang be mat.
l (m) chiu di ca ng gii hn c s tip xc gia cht lng v cht rn.
Ch : cn xc nh bi ton cho my mt thong.
Dng 2: Tnh lc cn thit nng vt ra khi cht lng
- nng c: Fk > P + f
- Lc ti thiu: Fk = P + f
Trong : P =mg l trng lng ca vt
26

Phng php gii bi tp Vt l 10

f l lc cng b mt ca cht lng

Dng 3: Bi ton v hin tng nh git ca cht lng
- u tin git nc to dn nhng cha ri xung.
- ng lc git nc ri:
P=F
mg = .l ( l l chu vi ming ng)
V1 D.g = d
V
.Dg = d
n
Trong : n l s git nc, V( m 3) l th tch nc trong ng, D(kg/m3) l khi lng ring cht lng, d (m) l
ng knh ming ng

B. Bi tp vn dng
Bi 1: Mt cng rm di 10cm ni trn mt nc. ngi ta nh dung dch x phng xung mt bn mt nc ca
cng rm v gi s nc x phng ch lan ra mt bn. Tnh lc tc dng vo cng rm. Bit h s cng mt
ngoi ca nc v nc x phng ln lt l 1 = 73.103 N / m, 2 = 40.103 N / m
Gii
- Gi s bn
tri
l
nc,bn
phi
l
dung
dch
x
phng.
Lc cng b mt tc dng ln cng rm gm lc cng
ur uu
r
mt ngoi F 1, F2 ca nc v nc x phng.
- Gi l l chiu di cng rm:
Ta c:

F1 = 1.l, F2 = 2.l
Do 1 > 2 nn cng rm dch chuyn v pha nc.
- Hp lc tc dng ln cng rm:
F = F1 F2 = (73 40).10-3.10.10-2 = 33.10-4N.
Bi 2: Cho nc vo mt ng nh git c ng knh ming ng d = 0,4mm. h s cng b mt ca nc l
2
= 73.103 N / m. Ly g = 9,8m/s . Tnh khi lng git nc khi ri khi ng.
Gii
- Lc git nc hnh thnh, lc cng b mt F u ng ko n ln l F = .l = . .d
- Git nc ri khi ng khi trng lng git nc bng lc cng b mt: F = P

. .d 73.103.3,14.0,4.103
mg = . .d m=
=
= 9,4.106 kg = 0,0094g
g
9,8
Bi 3: Nhng mt khung hnh vung c chiu di mi cnh l 10cm vo ru ri ko ln. Tnh lc ti thiu ko
khung ln, nu bit khi lng ca khung l 5g. cho h s cng b mt ca ru l 24.10-3N/m v g = 9,8m/s2.
Gii
Lc ko cn thit nng khung ln: Fk = mg + f
3
3
1
y f = 2 .l nn Fk = mg + 2 .l = 5.10 .9,8 + 2.24.10 .4.10 = 0, 068 N
Bi 4: C 20cm3 nc ng trong mt ng nh git c ng knh u mt l 0,8mm. Gi s nc trong ng chy
ra ngoi thnh tng git mt. hy tnh xem trong ng c bao nhiu git, cho bit
= 0, 073 N / m, D = 103 kg / m3 , g = 10m / s 2
Gii
V
- Khi git nc bt u ri: P1 = F m1 g = .l V1 Dg = .l vi V1 =
n

27

Phng php gii bi tp Vt l 10

- Suy ra

V
VDg
20.106.103.10
.D.g = d n =
=
= 1090 git
n
. d 0, 073.3,14.0,8.103

CH 4: S CHUYN TH CA CC CHT
A. Phng php gii bi tp v s chuyn th cc cht
1. Cng thc tnh nhit nng chy
Q = m
(J)
m (kg) khoi lng.
(J/kg) : Nhiet nong chay rieng.
2. Cng thc tnh nhit ha hi
Q = Lm
L(J/kg) : Nhiet hoa hi rieng
m (kg) khi lng cht lng.
3. Cng thc tnh nhit lng thu vo hay ta ra
Q = m.c (t2 t1).
c (J/kg.k): nhit dung ring.
Ch : Khi s dng nhng cng thc ny cn ch l cc nhit lng thu vo hoc ta ra trong qu trnh chuyn
th Q = m v Q = L.m u c tnh mt nhit xc nh, cn cng thc Q = m.c (t 2 t1) c dng khi
nhit thay i.
B. Bi tp vn dng
Bi 1: Ngi ta th mt cc nc khi lng 80g 0 oC vo mt cc nhm ng 0,4kg nc 20 oC t trong
nhit lng k. Khi lng ca cc nhm l 0,20kg. Tnh nhit ca nc trong cc nhm khi cc nc va tan
ht. Nhit nng chy ring ca nc l 3,4.10 5J/kg. Nhit dung ring ca nhm l 880J/kg.K v ca nc
lJ/kg.K. B qua s mt mt nhit do nhit truyn ra bn ngoi nhit lng k.
Gii
- Gi t l nhit ca cc nc khi cc tan ht.
- Nhit lng m cc nc thu vo tan thnh nc toC l.
Q1 = .mn + cn .mn .t
- Nhit lng m cc nhm v nc ta ra cho nc l. Q2 = c Al .m Al (t1 t ) + cn .mn (t1 t )
- p dng nh lut bo ton v chuyn ha nng lng.
Q1 = Q2
t = 4,5o C

Bi 2: Tnh nhit lng cn cung cp cho 5kg nc -10oC chuyn thnh nc 0oC. Cho bit nhit dung
ring ca nc l 2090J/kg.K v nhit nng chy ring ca nc 3,4.105J/kg.
Gii
- Nhit lng cn cung cp cho 5kg nc -10oC chuyn thnh nc 0oC l:
Q1 = m.c.t = 104500J
- Nhit lng cn cung cp 5kg nc 0oC chuyn thnh nc 0oC l:
Q2 = .m = 17.105J
- Nhit lng cn cung cp cho 5kg nc -10oC chuyn thnh nc 0oC l:
Q = Q1 + Q2 = 1804500J
Bi 3: Tnh nhit lng cn cung cp cho 10kg nc 25 oC chuyn thnh hi 100oC. Cho bit nhit dung ring
ca nc 4180J/kg.K v nhit ha hi ring ca nc l 2,3.106J/kg.
Gii
28

Phng php gii bi tp Vt l 10

- Nhit lng cn cung cp cho 10kg nc 25oC tng ln 100oC l:

Q1 = m.c.t = 3135KJ
- Nhit lng cn cung cp 10kg nc 100oC chuyn thnh hi nc 100oC l:
Q2 = L.m = 23000KJ
- Nhit lng cn cung cp cho 10kg nc 25oC chuyn thnh hi nc 100oC l:
Q = Q1 + Q2 = 26135KJ
Bi 4: Tnh nhit lng cn phi cung cp lm cho 0,2kg nc -20 oC tan thnh nc v sau c tip
tc un si bin hon ton thnh hi nc 100 oC. Nhit nng chy ring ca nc l 3,4.10 5J/kg, nhit
dung ring ca nc l 2,09.103J/kg.K, nhit dung ring ca nc 4,18.103J/kg.K, nhit ha hi ring ca nc
l 2,3.106J/kg.
Gii
- Nhit lng cn phi cung cp lm cho mt cc nc c khi lng 0,2kg -20oC tan thnh nc v sau
tip tc un si bin hon ton thnh hi nc 100oC.
Q = cd .m.( t0 t1 ) + .m+ cn.m.( t2 t1 ) + L .m= 619,96kJ
Bi 5: ly 0,01kg hi nc 1000C cho ngng t trong bnh nhit lng k cha 0,2kg nc 9,50C. nhit cui
cng l 400C, cho nhit dung ring ca nc l c = 4180J/kg.K. Tnh nhit ha hi ca nc.
Gii
- Nhit lng ta ra khi ngng t hi nc 1000C thnh nc 1000C.
Q1 = L.m 1 = 0, 01.L
- Nhit lng ta ra khi nc 1000C thnh nc 400C
Q2 = mc(100 40) = 0, 01.4180(100 40) = 2508 J
- Nhit lng ta ra khi hi nc 1000C bin thnh nc 400C
Q = Q1 + Q2 = 0, 01L + 2508 (1)
- Nhit lng cn cung cp 0,2kg nc t 9,50C thnh nc 400C.
Q3 = 0, 2.4180(40 9,5) = 25498 J (2)
- Theo phng trnh cn bng nhit: (1) = (2)
Vy 0,01L +2508 = 25498
Suy ra: L = 2,3.106 J/kg.

CH 5: M CA KHNG KH
A. Phng php gii cc bi ton v m khng kh
- m t i ca khng kh:
a
.100%
A
p
Hoc f =
.100%
p bh

f=

- tm p sut bo ha pbh v m cc i A, ta da vo bng 39.1 sgk.

- Khi lng hi nc c trong phng:
m = a.V ( V(m3) th tch ca phng).
B. Bi tp vn dng
Bi 1: Phng c th tch 50m3 khng kh, trong phng c m t i l 60%. Nu trong phng c 150g nc bay
hi th m t i ca khng kh l bao nhiu? Cho bit nhit trong phng l 25 oC v khi lng ring ca hi
nc bo ha l 23g/m3.
Gii
o
3
- m cc i ca khng kh 25 C l A = 23g/m .
- m tuyt i ca khng kh lc u a1 = f1.A = 13,8g/m3.
29

Phng php gii bi tp Vt l 10

- Khi lng hi nc trong khng kh tng thm 150g nn m tuyt i tng thm:
150
a =
= 3g / m3
50
Vy m t i ca khng kh l:
a + a
f2 = 1
= 73%
A
Bi 2: Phng c th tch 40cm3. khng kh trong phng c m t i 40%. Mun tng m ln 60% th phi
lm bay hi bao nhiu nc? bit nhit l 20oC v khi lng hi nc bo ha l Dbh = 17,3g/m3.
Gii
- m tuyt i ca khng kh trong phng lc u v lc sau:
- a1 = f1.A = f1.Dbh = 6,92g/m3.
- a2 = f2.A = f2.Dbh = 10,38g/m3
- Lng nc cn thit l:
m = (a2 a1). V = ( 10,38 6,92).40 = 138,4g.
Bi 3: Mt cn phng c th tch 60m3, nhit 200C v c m tng i l 80%. Tnh lng hi nc c
trong phng, bit m cc i 200C l 17,3g/m3.
Gii
- Lng hi nc c trong 1m3 l: a = f.A = 0,8.17,3 = 13,84g
- Lng hi nc c trong phng l: m= a.V = 13,84.60 = 830,4g.

30