Professional Documents
Culture Documents
Cc bi ton v h phng trnh thng xut hin trong cc k thi i hc, Cao ng.
gip cc bn hc sinh n tp tt v phn ny, bi vit ny xin nu ra mt phng php
hiu qu gii quyt mt lp cc h phng trnh l phng php ng bc.
Th d 1: Gii h phng trnh
( )
( )
2 2
2 2
2 3 9 1
4 5 5 2
x xy y
x xy y
+
'
+
Vi
5 x y
thay vo (1) ta c
2 2
1 2
18 9
2 2
y y y t tng ng
5 2
2
x t .
Vi
3
2
y
x
thay vo (1) ta c
2
4 2 y y t
tng ng
3 x t
.
Vy h phng trnh c bn nghim l
( ) ( )
5 2 2 5 2 2
; ; ; ; 3; 2 ; 3; 2 .
2 2 2 2
_ _
, ,
Th d 2: Gii h phng trnh
( )
2 2
3 3
30 (1)
35 2
x y y x
x y
+
'
+
Phng trnh ny l phng trnh i xng loi mt tuy nhin chng ta cng c th gii
theo phng php ng bc.
Gii: Ly (1) nhn 7 v (2) nhn 6 ta c phng trnh ng bc
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2 2 3 3 3 2 2 3
3
7 6 6 7 7 6 0 2 3 3 2 0
2
2
3
x y
x y y x x y x x y y x y x y x y x y x y
x y
+ + +
Vi
x y
thay vo (2) suy ra v nghim.
Vi
3
2
x y
thay vo (2) ta c
3
8 2 y y
suy ra
3 x
.
Vi
2
3
x y
thay vo (2) ta c
3
27 3 y y
suy ra
2 x
.
Vy h c nghim l
( ) ( ) 3; 2 , 2;3
.
Th d 3: Gii h phng trnh
( )
( )
2 2
3 3
2 1 1
2 2 2
y x
x y y x
'
+ +
Vi
x y
thay vo (1) ta c
2
1 1 y y t
.
Ta c
2
2 2 2
3 11
3 5 0
2 4
x xy y x y y
_
+ + + +
,
. R rng
0 x y
khng phi l nghim h
phng trnh. Vy (3) v nghim.
Vy h cho c nghim l
( ) ( ) 1;1 , 1; 1
.
Th d 4: Gii h phng trnh
( )
( )
2 1
5 3 2
x y x y y
x y
+ +
'
+
+ +
'
' '
Vi
0 y
thay vo (2) ta suy ra 9 x (loi)
Vi
5 4 0 y x
thay vo (2) ta c
4
1 1
5
x x y
(tha mn).
Vy h phng trnh c nghim l
4
1;
5
_
,
.
Th d 5: Gii h phng trnh
2 2
5 5
3 3
3
31
7
x xy y
x y
x y
+ +
' +
' ' +
+ +
Vi 1 0 1 t t + hay
0 x y x y +
(loi).
Vi
( )
4 3 2
10 21 10 21 10 0 3 t t t t + + + +
. V
0 t
khng phi l nghim ca phng trnh (3)
chia hai v phng trnh cho
2
t ta c:
2
2
1 1
10 21 10 0 t t
t t
_ _
+ + + +
, ,
,
t
2 2 2 2
2 2
1 1 1
2; u 2 2 u t u t t u
t t t
+ + + +
. Khi (3) tr thnh
2
2
5
10 21 10 0
5
2
u
u u
u
Vi
5
2
u
ta c
2
2
1 5
2 5 2 0
1
2
2
t
t t t
t t
+ + +
Vi 2 t ta c
2 x y
th vo (1) ta c
2 2
3 3 1 1 y y y t tng ng
2 x m
.
Vi
1
2
t
ta c
2 y x
th vo (1) ta c
2 2
3 3 1 1 x x x t tng ng
2 y m
.
Vy h cho c bn nghim l
( ) ( ) ( ) ( ) 1; 2 , 1; 2 , 2; 1 , 2;1 .
Th d 6: Gii h phng trnh
3 4
2 2 3
7
2 9
x y y
x y xy y
'
+ +
Gii:
( ) ( )
( ) ( )
3 3
3 4
2 2 3 2
7 1
7
2 9
9 2
y x y
x y y
x y xy y
y x y
' '
+ +
T h suy ra
.y 0; y, y 0 x x t >
.
Ly phng trnh (1) ly tha ba, phng trnh (2) ly tha bn. Ly hai phng trnh
thu c chia cho nhau ta thu c phng trnh ng bc:
( )
( )
3
3 3 3
3
8 4
4
7
9
y x y
y x y
+
. t
x ty
ta c phng trnh:
( )
( )
( )
3
3
3
8 4
1
7
3
9
1
t
t
+
. T phng trnh ny suy ra 1 t > .
Xt ( )
( )
( )
3
3
8
1
; t 1.
1
t
f t
t
>
+
(loi)
( )
( ) ( ) ( ) ( )
( )
( ) ( ) ( )
( )
( ) ( ) ( )
( )
2 3 2
8 7 7
2 3 3 3 3 2 3
8 8
2
7
3 3 2
8
9 1 1 8 1 1 1 1 9 9 8 8
f'
1 1
1 1 9 8
0 1
1
t t t t t t t t t t
t
t t
t t t t
t
t
+ + + + +
+ +
+ + +
> >
+
Vy f(t) ng bin vi mi 1 t > . Nhn thy 2 t l nghim ca (3). Vy 2 t l nghim
duy nht. Vi
2 t
ta c
2 x y
th vo (1) ta c
4
1 1 y y
(v
0 y >
) suy ra
2 x
.
Vy h c nghim l
( ) 2;1
.
Bi tp t lm
Gii cc h phng trnh sau
Bi 1:
3 3 2
4 4
1
4 4
x y xy
x y x y
+
'
+ +
.
Bi 2:
( )
3 3
2 2
8 2
3 3 1
x x y y
x y
+
'
+
.
Bi 3:
2 0
1 4 1 2
x y xy
x y
'
+
Bi 4:
3 2 2 3
6 9 4 0
2
x x y xy y
x y x y
+
'
+ +
Bi 5:
4 4
6 6
1
1
x y
x y
+
'
+
Bi 6:
5 5
9 9 4 4
1 x y
x y x y
+
'
+ +
Bi 7:
( ) ( )
( ) ( )
2 2
2 2
13
25
x y x y
x y x y
'
+
Bi 8:
2 2
2 2 2
x xy y 3(x y)
x xy y 7(x y)
+
'
+ +
Tc gi
L Xun Thng
GV THPT Triu Sn 4, Triu Sn, Thanh Ha