You are on page 1of 237

1

www.ebooksbrasil.org
2

Scriao cn Flor
Caiullo da Paiao Ccarcnsc |1863-1946|
Prcfacio do Dr. Mario dc Alcncar
(Da Acadcnia dc Lciras}

Ediao
cDoolsDrasil

Fonic Digiial
Digiializaao da cdiao ullicada cla DcdcscIi
Fio 1939

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

CoyrigIi. 2000,2006 Caiullo da Paiao
Ccarcnsc
|vcr noia dc coyrigIi|
3

NDICE
Noia do Ediior. 4
ndicc da Olra. 9
Noia dc CoyrigIi. 235
4

Nota do Editor

Qucn nao conIccc ou ja nao caniou O Luar
do Scriao" dc Caiulo da Paiao Ccarcnsc c Joao
Pcrnanluco?
Mas quanios das novas gcracs salcn quc
Caiulo foi un ocia dc rara insiraao c 15 livros
ullicados?
Ondc csiao csics livros?
Inossvcl acIa-los nas livrarias fsicas ou
onlinc.
TcnIo noicia, acnas, dc una conilaao dc
ocnas cdiiada cla Ediouro |www.cdiouro.con.-
lr|, iniiiulada Luar do Scriao c Ouiros Pocnas
EscolIidos" quc rcunc alguns dos ocnas dc
Caiullo da Paiao Ccarcnsc, sclccionados,
organizados, anoiados c rcvisiados or
Cuinaracs Mariins".
Nos sclos, so aos ocircnias garinagcns.
O ccnlar, raro, quc scrviu dc fonic ara a
digiializaao dcsia cdiao, daia dc 1939 c foi
cdiiado or DcdcscIi |Fio, 1939| c c una 6
5
cdiao, o quc rcvcla cono, cn sua coca, Caiullo
cra lido c arcciado.
Na rcscnic cdiao, conscrvou-sc
inicgralncnic a grafia original, cuidando-sc
acnas dc aiualizar, ara lcncfcio dos novos
lciiorcs, o quc, scn sonlra dc duvida,
corrcsondia oriografia da coca c nao
rcroduao do linguajar scriancjo cnrcgado or
Caiullo.
Escranos, con csia rcullicaao" dc
Caiullo, ajudar a iornar rcalidadc as alavras dc
Julio Danias, quc figura nas rinciras aginas
do livro. Crcio quc o scu nonc so icra o dcvido
cslcndor c scra suficicnicncnic grandc, dcois
quc a noric lIc fccIar os olIos."
Cono nao sc assaran ainda 70 anos quc a
Pocsia crdcu Caiulo c quc clc foi rccnconira-la
cssoalncnic, cIano a aicnao do lciior ara a
Noia dc CoyrigIi no fin da cdiao.
E scn nais, loa lciiura!
6


Caiullo c o sullinc canior da icrra lrasilcira
na sua cncaniadora ocsia."
ADELAIDE DE CASTFO ALVES, irna do grandc
ocia Casiro Alvcs.
Caiullo c o grandc ocia lrasilciro, o grandc
canior da nossa icrra, o Drasil."
Maior do quc clc, ningucn.
DELMIFO DFACA
AconanIando-sc ao violao c caniando una
das suas conosics, Caiullo c ciraordinario, c
arrclaiador! Duvido quc Iaja un coraao
inscnsvcl sua aric. No scu gcncro, foi o naior
canior do Drasil. Por isso, Olga Pragucr, a grandc
caniora, considcra-o o naior lrico c canior
oular".
Macsiro VILLA LODOS.
Caiullo Ccarcnsc c o nais lrasilciro dos
ocias do Drasil."
(DELLO FEDONDO, do Duo dc Notcus, dc
Lisloa.}
7
Os vcrsos dc Caiullo Ccarcnsc do ocna o
Sol c a Lua", sao una das nais lrilIanics
iiradas lrico-anicsiicas ja conosias no idiona
canoniano."
ACFIPPINO CFIECO.
Caiullo, dcois dc scus livros dc nodinIas c
lundus, rcdcscolriu ara scu uso rorio, a
ocsia rcgionalisia, quc rocura iniiar a dicao c
o scniir do Ioncn rural. Ncssa iniiaao c quc clc
iornou-sc un ocia adniravcl, ccriancnic o
naior criador dc inagcns da ocsia lrasilcira.
Con o Mcu Sctuo dcu un livro ouco ncnos quc
gcnial. Quando Caiullo lrilIa nais, quando
aiingc os fulgorcs vcrdadcirancnic sullincs do
csiro dclc, c nos noncnios cn quc dcscrcvc a
naiurcza, un scniincnio ou un scr,
csccialncnic a nulIcr. Caiullo nao salc
rcssuor. Conia iudo ara ficar lcn cnicndido
clo auior. un fcnncno dc culiura, dc
civilizaao. Mas cis quc Caiullo Ccarcnsc sc loia
concniando un scniincnio, una calocla, surgc,
cniao, o vaic adniravcl, analisia lon, frasc
crcucicnic c solrciudo o csanioso criador dc
nciaforas. Caiullo Ccarcncc foi sullinc no Mcu
Sctuo.
(MAFIO DE ANDFADE. Dc un csiudo solrc
Caiullo, nun jornal dc S. Paulo.}
8
... o galo irisic do luar do scriao do nosso
Caiullo..."
(TrccIo da Ouuo uos Moos, Discurso
dc Fui Darlosa aos lacIarclandos da
Faculdadc dc Dirciio dc S. Paulo, cn
1920. Pagina 29.}
O Drasil conicnoranco, o Drasil iniclcciual,
ainda nao sc dcu ao iralalIo dc lcr c ncdiiar a
olra dc Caiullo Ccarcnsc, dcssc fornidavcl ocia
rcgional, quc odc nuiio lcn scr incororado aos
grandcs ocias da sua gcraao. Crcio quc o scu
nonc so icra o dcvido cslcndor c scra
suficicnicncnic grandc, dcois quc a noric lIc
fccIar os olIos."
JULIO DANTAS
9

NDICE
A Luiz Carlos. 10
A ocsia dc Caiullo. 14
A Caiullo Ccarcnsc. 28
En louvor dc un ocia. 30
Noia rcvia. 32
O sonIo. 37
Alvorada do scriao. 43
Joao Dranco na caiial. 47
O fazcndciro c o rocciro. 104
A rcsosia dc Ccca-Taiu. 129
Draz Macacao. 148
Assonlracs. 210
A jusiia do crinc. 220
A nusica do norio. 229
10


A LUIZ CARLOS,
O GRANDE POETA DAS
"COLUNAS", NO DIA DO
ANIVERSRIO DO AUTOR

Fiz onicn (con quc csar!}
cinqucnia c scic janciros!
Os anos assan ligciros!
Mas isso c coisa vulgar.

Nos iodos nos cngananos.
ois o icno, (cis a dcsgraa!}
nao cisiindo, nao assa...
c sonos nos quc assanos!

Mas o icno, (cis a vcrdadc}
quc iudo c cn runas,
so nao icn garras fcrinas
ara naiar a Saudadc.

Pois foi con cla, a Saudadc,
quc onicn, dcniro do ncu ninIo,
assci o dia inicirinIo,
o dia iodo a caniar.
11
E cono faz lcn ao ciio,
rcsusciiando o dcsfciio,
nun vclIo inIo" cIorar!

Assin, caniando, gorjcando,
c quc vanos cvocando
os quc la foran viajando"
ara cicrnos julilcus!
E nos, os lardos, salcnos
quc no nundo ondc vivcnos,
qucn cania fala dc circnos
con una Saudadc ou con Dcus!

O nundo c una songa-nonga!
Tcndo a vida curia ou longa,
griiarci, cono a araonga,
os griios da ninIa dor.
Foi ara isso, soncnic,
quc Dcus, crucl c clcncnic,
dcu-nc csic Iorrcndo rcscnic
dc nc fazcr irovador.

Ora, adcus!... A vida c csia!
A solidao c una fcsia,
quando nossa alna inda rcsia
a solidao do Idcal!
Pois no dia dos ncus anos,
disianic dc olIos rofanos,
c dc iudo quc c norial,
scn visiias inoriunas,
12
con as cordas d'alna vilrando,
assci o dia sonIando,
a convcrsar con as COLUNAS
do scu livro divinal,
cssas COLUNAS giganics
dc cdra filosofal.

Afirncn salios douiorcs
quc dc alalasiro sao fciias
cssas COLUNAS crfciias,
con os scus linios dc anargorcs
c os fusics, quc sao dc dorcs,
c os caiicis dc oraao,
orquc cu, quc ianjo una lira,
dirci aos salios. ncniira!...
una conlcia Icrcsia!...
una conlcia ilusao!...
Porquc. a cdra c coisa fria,
inscnsvcl c concrcia,
c o scu livro, ccclso ocia,
c a cIorosa Eucarisiia
da sua nclancolia,
c a Pocsia cn coniriao,
c a dor da Filosofia,
rugindo una Avc-Maria
cla loca dc un vulcao.

Essas COLUMNAS dc glorias
scrao Colunas narnorcas,
13
nas dos narnorcs das lagrinas
do scu grandc coraao.
CATULLO CEAFENSE.
Fio, 8 dc Ouiulro dc 1920.
14


A POESIA DE CATULLO

Sc fossc ossvcl dcfinir o indcfinvcl, diria cu
quc a ocsia c a crcssao conovida c Iarno-
niosa do nundo ial cono c rcvclado clo
scniincnio. Tc-la-ia dcfinido aroinadancnic
ao ncnos?
Conicnia-nc quc ncssa fornula csicjan os
clcncnios csscnciais. dc un lado, o nundo, ou
anics a rcrcscniaao do nundo anic o Ioncn,
na sua rcalidadc rcscnic, na sua origcn, na sua
ossililidadc, no scu dcsiino, c o ncsno Ioncn,
dcniro dclc; nas con a condiao dc scrcn nais
scniidos quc cnicndidos, ois quc a inicligcncia
raciocinanic analisa, dcconc c alsirai, ao
asso quc o scniincnio crcclc concrciancnic
or inagcns; do ouiro lado, a cnoao quc
cssas inagcns cciian no csriio, nao confusa,
nas cn linIas Iarnoniosas c conccriada cn
riino, quc c rorio nodclo da cnoao
vcrdadcira.
Tal c a ocasiao da ocsia, c iudo odc sc-lo,
conianio quc sc rclacionc con o scniincnio
Iunano.
15
Dc dois Ioncns, anlos ocias, c ossvcl
quc o ncsno fcnncno, aio ou coisa, icnIa ara
un a fora insiradora, c ao ouiro arca
insignificanic c irivial. A difcrcna roccdcra
ncnos da caacidadc da cssoa, da sua
inicligcncia, quc do csiado do scu scniincnio, o
qual c consiiiudo clos anicccdcnics c
circunsiancias alcaiorias. A un Ioncn da
cidadc, conicnic da cidadc, nao ofcrccc o cano
con o scu ccnario c os scus cosiuncs, un icna
dc ocsia; a un Ioncn cancsirc a cidadc, ou
inrcssiona clo iunulio inadcquado a insira-
lo, ou dcscria, clo conirasic, a inagcn do
cano, quc clc scnic c clo qual sc conovc.
Dcscriando, cnircianio, o scniincnio dc un
ou do ouiro, csic clo cano, aquclc cla cidadc,
ara un c ouiro rccirocancnic o cano c a
cidadc assunirao a fora ociica, sc a crcssao
quc os conunicar, for sinccrancnic conovida.
Nao lasia ois cn si o oljcio insirador; c
nisicr quc o inicrrcic un scniincnio; c nao
lasia ainda icr sido scniido, c rcciso conor-sc
cn conoao, quc induza cn ouircn scniincnio
cquivalcnic.
difcil dizcr o quc c quc nais rclcva, sc o
scniincnio inicial, sc a cnoao ulicrior quc lIc
da coro. Na vcrdadc cisic una rclaao, cono dc
causa c cfciio, c cnirc causa c cfciio nao Ia sca-
16
rar dccndcncia; c ncsia csccic, causa c cfciio
invcricn-sc c influcn-sc nuiuancnic, duranic a
gcsiaao rccndiia da olra ociica.
Fciia cssa considcraao, cuja analisc
inicrcssa nais sicologia quc csiciica, odc-
sc afirnar quc na ocsia o rincial c a
crcssao, orquc c o quc a iorna scnsvcl, c o
quc a faz cisiir ara os ouiros, c cono no
Ioncn fsico, o scnllanic, quc o nanifcsia c o
disiinguc. ois individual, cono a fisiononia,
ainda quc, cono a fisiononia, icn os iraos
conuns da csccic, da raa c da fanlia.
Aos iraos conuns da csccic, da raa c da
fanlia, corrcsondcrian na crcssao ociica os
dos gcncros cico, lrico c dranaiico. s fcics
individuais rcsondcrian as qualidadcs do csiilo.
Do ncsno nodo quc no scnllanic Iunano as
fcics sao difcrcnics, cnlora scjan conuns os
iraos dc fanlia c dc raa, dos quais clas sc
fornan; assin a crcssao dc cada ocia,
fornada na idcniidadc da lngua c dos cosiuncs,
do ncio c do cnsancnio, disiinguc-sc cla
caracicrsiica cssoal, dc ndolc, dc cnoao, dc
inrcsscs succssivas, da influcncia olscura das
circunsiancias; c isso lIc consiiiui o csiilo. A
crcssao quc rcsulia do scniincnio
ccrincniado c da cssoalidadc do csiilo,
individualiza o quc cn naiurcza cisic aarcnic-
ncnic confuso; c ao ncsno icno, clo so cfciio
17
da individualizaao, rcdonina solrc iodas as
nanifcsiacs conuns daquclc scniincnio.
Ecnlificando. o anor c un scniincnio conun
a iodos os Ioncns; iodos o crincn
ncccssariancnic, nas a crcssao ociica do
anor, cono a da o ocia sinccro ao scu anor
individual, arccc a iodos os Ioncns a unica,
cnlora cssa unicidadc scja succssivancnic
airiluda a cada nova crcssao sinccrancnic
ociica do anor. Cada crcssao individualiza
un csiado, un noncnio dc anor, nas cla sua
ncsna fora dc conoao vivida, iorna-sc un iio
univcrsal.
A ocsia cocisic con o nundo c o Ioncn; a
crcssao da ocsia, orcn, Iunana c cssoal,
varia con a nuiaao das idadcs c dos ncios; c
cada idadc c cada ncio ossuiria nodos dc
crcssao niiidancnic divcrsos dos anicriorcs c
csiranIos, sc nao fossc o rcsigio conscrvador, c
or sua vcz insirador, das crcsscs quc no
assado aiingiran a graa da crfciao c da
crciuidadc.
O cfciio, . c., do rogrcsso naicrial c cicn-
ifico, quc dcicrninou a clicaao naina
aiingvcl das coisas do nundo c o conIccincnio
ioial da icrra c dos scus Ialiianics, foi a ciinao
dos niios, c o rcdonnio da razao. A ocsia do
Ioncn nodcrno, cn condiao rogrcssiva,
dcvcra crinir-sc na linguagcn da rosa, quc c
18
a forna roria da analisc. Pcrduraria a
crcssao sincirica soncnic cn raros ocias,
quc udcsscn ficar alIcios narcIa analiica c
rosaica do csriio Iunano, rcscrvando a alna
clcncniar quc foi a da infancia do nundo,
ignoranic na ilusao c no sonIo do nisicrio. A
solrcvivcncia da ocsia cn vcrso, na naior aric
dos quc vcrscjan, roccdc da iniiaao dclciiuosa,
c cn si ncsna arisiica, das fornas consagradas
da lclcza. Por isso sulsisicn ainda os gcncros,
conscrvados clo ialcnio a scrvio da voniadc,
or aric aliada cloqucncia, or ccononia do
csforo c clo rcflco insirador das glorias
aniigas.
Mas ainda algunas alnas clcncniarcs
solrcnadan ao nivclancnio; c ara csias, cada
vcz nais raras criaiuras, o vcrso c lcn a lcgiina
c ingcnua forna dc crcssao ociica. A uns una
fcliz coniingcncia os fcz aoniar, cn lcna
civilizaao dc dcscncanio, cncaniados, quasc
sclvagcns, circncs dc cicncia, con os scniidos
virginalncnic cIcios da scnsaao dircia c sinlcs
da vida. A ouiros, una fora rcscrva iniacias,
sol as aquisics da cicncia c as inrcsscs dos
icnos, cono sol una nascara, a ingcnuidadc c
a urcza da infancia da alna. Ia no csriio dclcs
conariincnios incrncavcis cnirc si, cn quc o
csriio vivc, casado razao, casado ao
scniincnio; culio ou inculio, logico ou nsiico; c
odc scr assin ora a alna clcncniar da ocsia,
19
ora a razao odcrosa c suiil da filosofia c da
criica.
Esia, cnirc aquclcs rinciros, Caiullo Cca-
rcnsc. Nascido no inicrior lrasilciro, cn icrras
quc rcroduzcn a fasc da infancia da icrra, ali
vivcu ioda a idadc lasiica do csriio, vcndo,
ouvindo, cIcirando, gosiando, alando, aic a
saiuraao dos scniidos, a naiurcza agrcsic
lrasilcira. Nao ficava lugar ara a cnciraao dc
ouiras inagcns csiranIas; c as quc rccclcssc
dcois scrian sucrosics fluiuanics,
indccisas, cfcncras, incaazcs dc aagar as
riniiivas, quc ja lIc fornavan a conscicncia
csiciica.
Pcrnancccssc Caiullo no scriao, icria sido
naiuralncnic ocia, cono sao ocias as criaiuras
sinlcs, na sua fala ingcnua, dc ion concrcio,
insiradas da naiurcza vizinIa c faniliar; c o
icria sido ainda clo don cssoal do scniincnio c
da inaginaao vivaz. A sua conccao ociica,
orcn, ficaria rcsiriia cn viriudc da sua ncsna
faniliaridadc dos cosiuncs c cla Ialiiuaao do
ccnario; nao iria ialvcz alcn das inrcsscs,
incisivas cnlora, nas curias, quc dao a naicria
dos vcrsos oularcs, raro cccdcnics dc una
quadra, janais dilaiados roorao dc un
canio. Ncn o audiiorio quc csiinula o canior,
icn ali caacidadc dc aicnao ara o
dcscnvolvincnio dos icnas, ncn o ncsno canior
20
ossui as condics dc coordcnaao c claloraao
dc dcnorados assunios dc ocsia. A ocasiao dc
con-la ofcrcccn-na os dcsafios viola, dc
conasso lrcvc; c o inroviso significa a in-
sianiancidadc do scniincnio rovocado ao c dc
una fogucira fcsiiva, ou a ar dc un laiao, anics
cono accssorio ou rcicio, do quc cono causa.
Anoriccida a dana, calado o insiruncnio, ioda a
insiraao sc cororificou cn caniigas
dialogadas, ou dcsconcas. O scniincnio, quando
rcal c agrcdido, candiu-sc no dcsforo fsico; c
iudo cnira na ncccssidadc do ncio rudincniar da
naiurcza, irivial ou so or noncnios iragico.
Algun scniincnio nais rofundo quc surja,
iraduz-sc na ioada vaga c inariiculada da nusica
soliiaria, orquc ara a alavra nao acIa a
sinaiia coniinuada dc alIcio ouvido.
O lcn ou nal do Caiullo foi o scu
afasiancnio do scriao naial. Disianic, sol a
ccricncia dc ouiros cosiuncs, dciou dc scr
aior no ccnario naiivo, ara scr o cscciador
alongado c nais scnsvcl dclc. A Iunanidadc
cnlrionaria do scriao crcsccu aos scus olIos cn
figuras acaladas; os scniincnios, liniiados aos
dcsafios, ionaran a inicnsidadc dc csiados dc
alna, csiuosos c ardcnics; os usos quoiidianos
iocaran-sc do rcsigio ara a rcvclaao a
csiranIos. surgiu o ccnario cn rclcvo, nas suas
arics nais indifcrcnics aos scus olIos dc
ouirora; iornou-sc ossvcl a crscciiva; crcsccu
21
a saudadc; dcu-sc o cIoquc vilraiorio dc iodas as
scnsacs adornccidas c da saiuraao dos
scniidos virgcns rcsuliou a fora inaginaiiva do
ocia scriancjo cn lcna cidadc.
A ncsna rclaao ncccssaria cnirc o oljcio
insirador c a cnoao crcssiva, Ia cnirc o
ocia c o audiiorio. O isolancnio c csiar no
cano c cono csiar isolado c ncgaiivo ara a
criaao. O iralalIo csiriiual roccdc con a
condiao da dualidadc da luz c do son, quc nao
cisicn scn o ncio iransnissor. nao Ia luz no
vacuo, nao Ia son scn a ondulaao do ar ou a
vilraao dc un coro. A voz do assado so rcssoa
ara o ouvido alIcio, roino ou disianic, nas
ossvcl, quc a cscrana rcaliza.
Agora na cidadc Iavia audiiorio ara cscuiar
o ocia scriancjo; c curiosidadc ara csiinula-lo.
O icna, cncuriado cn caniigas, dilaiou-sc
cn ocnas.
Nao iinIa Caiullo rccisao dc nodclo. Das-
iava-lIc coniar o quc vira, ouvira, cIcirara,
alara c gosiara no scu scriao disianic. A
condiao do ciio cra a csoniancidadc c a
Iarnonia da crcssao c do icna. cn suna quc
clc fossc cn iudo scriancjo sinccro. ConvinIa quc
clc csqucccssc o quc lIc iinIa dado a civilizaao
da cidadc, c a culiura liicraria, con os scus
22
lcncfcios c solrciudo con os scus crigos dc
iniiaao c ariificialisno.
Nao conIco scnao oucos vcrsos dos quc clc
cscrcvcu anics dc Mcu sctuo. Nao cran os vcrsos
da sua ocsu. Esia rcvclou-sc cn ioda a sua
fora c originalidadc nos ocnas uncu Mcuu, O
nuoco, A oncssu, A uuqucudu, O cungu-
cco, Tcu cudu, daquclc volunc, c A csostu
dc Gccu-Tut, c Huz Mucucuo, dcsic novo livro.
A ocsia dc Caiullo, roduzida na lcna con-
fornidadc do scu ialcnio, c a narraiiva
dranaiica, c caracicriza-sc cla crfciia
oljciivaao. A cssoa do ocia sc dcsvanccc, c
ccnlifica lcn o csiado da insiraao ociica,
scgundo a concclian os grcgos, o cniusiasno
divino. o ocia agc inconscicnic sol o donnio da
cnoao. un uro insiruncnio vilraiil, cn quc
o son sc forna or inulso cicrior, adquirc
ionalidadcs quc clc cla sua coniciura lIc
conunica, nas nao anuncia na sua conosiao a
qualidadc naicrial do ncsno insiruncnio.
Na voz dc Caiullo cania nao a cssoa dclc,
nas o scriao c o scriancjo. A ncirica do vcrso c,
ncn dcvia scr ouira, a ncsna rcdondilIa quc c o
vagido ociico do ovo; a rosodia c ianlcn a do
ovo naiuio, alrcviada, alrandada c
sinlificada, quasc dialcial. Podia, dcniro do
ncsno nuncro dc slalas, scr grafada cono a
23
linguagcn conun; nas scria una alicraao da
voz, do quc Caiullo foi un cco, c un iransnissor
organico; scria cono cigir-sc-lIc una
conscicncia dc Ioncn dc cidadc naquclc csiado
dc inconscicncia insirada.
Nao lIc can ao ocia ouira lngua, ncn c-
licaao da sua ocsia, ncn lIc sugiran ou soli-
ciicn ouiros assunios quc nao os da naiurcza c
Iunanidadc agrcsic do Drasil, ncn ouira forna
quc a da narraao oljciiva. Arriscar-sc-ian a vc-
lo difcrcnic c ncnor, scn a originalidadc cs-
onianca, ao conirario conirafciio, canIcsiro ou
ariificioso. Cada ocia icn o scu ialcnio cculiar
c o scu gcncro dc criaao; c ainda ncssc gcncro c
con cssc ialcnio nao cisic coniinuidadc dc
ocsia, scnao noncnios dc ocsia, quc nao Iao
dc scr luscados.
Conicnicno-nos con a ocsia dc Caiullo
naquclas conosics ciiadas; cssa c a sua
ocsia, c c a grandc ocsia. Os icnas quc a
originan sao, cono na grandc ocsia, as aics
Iunanas, o anor nulIcr, raro conicnic, quasc
scnrc dcsiludido, o scniincnio rcligioso c o da
Ionra, o cavalIcirisno, a lravura, a icnacidadc,
o orgulIo, a irisicza c a saudadc. cn suna a
alna Iunana iao vivancnic dranaiizada, quc cn
cada siiuaao, nao inoria o ncio agrcsic cn quc
clc sc agiia, arccc caracicrizar o Ioncn na sua
univcrsalidadc. A naiurcza nao figura cn
24
rinciro lano, cono clcncnio dcscriiivo
rincial; nas nao sc odc dizcr quc scja
sccundario, orquc csia csscncialncnic
conjugada ao Ioncn; c cono a roria iinia quc
o coniorna c lIc dcfinc os iraos, a cor c os novi-
ncnios. Tcn-sc a inrcssao dc quc o ocia nao
dcscrcvc or alavras, scnao quc as rorias
coisas c cssoas surgcn vivas cn inagcns da
naiurcza.
Nun dos ocnas dcsic livro, diz un violciro
da casa da nulIcr anada.
A casa ondc cla norava
dava gcnic una alcnlrana
d'un lrinqucdo dc criana.
N'na liloca da scrra,
lcjada ulo un rcgaio,
uccu uqucu cusu
unu o ctu dc tcu
sonIundo dcnto dos nuto.
O snilc dcfinc a inaginaao dc Caiullo. As
suas inagcns, nos scus grandcs ocnas, sao
assin. nao dcian crcclcr ncn lcnlrar o
iralalIo quc as fcz, ncn as arics dc quc sc
concn; arcccn florcs naiivas da icrra,
dcsalrocIando cn iodos os scus naiizcs c
fornas.
25
Essa c a inaginaao gcnial do ocia; c dos
ocnas dc Caiullo sc colIcrian inuncros c
ccnlos da dcfiniao dc WordsworiI.
A funao cculiar da ocsia, o scu cnrcgo -
cculiar, o scu rivilcgio c o scu dcvcr, c iraiar
das coisas nao cono clas suo, nas cono clas u-
ucccn; nao cono clas cn si ncsnas cisicn,
nas cono uccc cisiircn aos scntdos c s
uxocs".
dcIuxo dus usu ucdc
dc unu uIotcuIcu
dsoc todu u nnI`unu
ncstc ucuunto nuguudo.
En un ocna dc Iunor difcrcnic, quasc sa-
irico, o Gccu-Tut, diz a un oliico.
Vussuncc s uIc o Ico
u cuntu cono un cuncuo
quundo quc uzc scu nnIo
nos guo dc unu ncuo.
Inagcns dcssas nao sc rcncdiian, nao sc
rcluscan, nao sc invcnian cn ioda una vida dc
csriio; orquc nasccn or si, scn csforo, sao a
roria linguagcn dc qucn so crcclc or ina-
gcn. Ali nao Ia claloraao dc raciocnio, ncn
analisc; Ia iranslordancnio dc scnsacs dc
scniidos quc vivcran conccriancnic a vida da
naiurcza; Ia rclanagos dc gcnio, quc alrangcn
26
c aclaran, associando-as n'un fcic dc luz,
disiancias iniransonvcis ao olIar nais agudo c
ao csriio nais cclcrc.
Da as snicscs quc Ia cn cada inagcn. as
iransosics das roricdadcs das coisas quc
lIcs dao nais rcalidadc quc na rcalidadc; sao
golcs dc luz quc da confusao fazcn irroncr o
iio dc lclcza da vcrdadc vivaz c unico.
Nao sci sc un ocia gcnial, agrcsic cono o
scriao quc o fornou, rccisa scr julgado sol o cri-
icrio da aric. Ha duas csccics dc aric. Una quc
sc rcvcla, cuidada, oniilIosa, iralalIosa,
orfiada cn aarcccr clcganic, scn jaa, scn
dcfciio, ncdida; lrilIa, cncania, scduz nas acala
insinuando o cansao do csforo cn quc sc
gcrou; c iransarccc cniao o ariifcio quc lIc fcz o
arcalouo c o scnllanic. Essa aric nao a icn
Caiu1lo. A ouira, irrcgular na aarcncia,
dcsordcnada, rcciiiada, dcscurada dc
orncnorcs, cono c a aric da naiurcza, quc nao
sc dcicn na sinciria das arics nninas, ncn
alisa as sucrfcics, nas sc funda na Iarnonia
csscncial; cssa c a aric ingcniia, a grandc aric; c
cssa a ossui Caiullo. Fcvcla-sc na dranaiizaao
dos scus ocnas, na narraiiva dirciia c raida,
no novincnio dos quadros, no ialcnio da iniura
c quasc digo da csculiura aninada das cssoas c
das coisas. Conlcio, crfciio cn iodas as arics
dc cada ocna? Nao, anics inconlcio,
27
incrfciio cn nuiias arics dos scus ocnas.
Mas no fin dc cada ocna c ainda nas suas
ocsias ncnorcs, a inrcssao dcfiniiiva quc clc
nos dcia c a dc un grandc ocia c grandc
ariisia, cono a naiurcza.
29 dc Novcnlro dc 1919.

MAFIO DE ALENCAF.
(Da Acadcnia dc Lciras}.
28


A CATULLO CEARENSE

Houvc un ocia una vcz, cnirc os quc lcnlra a
Iisioria
Da Provcna dc aniiga c inorrcdoura gloria,
Nao ncnor quc Dcrirand, nao ncnor quc Dcrul.
A cicncia do caniar, anada ao Noric c ao Sul,
A gaia-cicncia aniga, aniga o fcsicjara
Dcsdc o lcro, a infundir-lIc o jorro dc luz clara,
Quc c alna da ocsia csriio suiil
Da docc lngua d'oc c da ascra dc oil.

Ningucn iangcu, cono clc, o nagico insiruncnio
E o fcz nclIor ouvir variado, ou no lancnio
Do dcscot anoroso c soluado unI,
Ou no gorjcio da uIu a canao da nanIa.
Ningucn sua dana cnircicccu nais lcla
A cIunso rcsciiosa, ou, ficl, ustocu,
irasladou nais scniida a qucia do zagal.

Era csic irovador Cutuo, o oucnu.
Nao lIc vais rocurar o nonc cnirc ouiros noncs;
Tcno inuiil assin cn icu afa consoncs.
Dclc csqucccu-sc a Hisioria, ou ialvcz o csqucccu
Para, cn ouira rcgiao, sol a luz dc ouiro ccu,
29
En ouiro ocia o lcnlrar, digno d'aquclcs dias.
Essc ouiro ocia cs iu, con as iuas Iarnonias,

Con o icu csiro a vilrar nos violas do scriao,
Fazcndo ao quc ic cscuia ir-sc a inaginaao
Ao lon icno fcliz, ao lon icno dc ouirora,
Ir-sc o csriio alcn, alcn... or alcn fora,
En quc cu sci quc caniava cssc dc nonc igual
E gcnio igual ao icu Cutuo, o oucnu.
ALDEFTO DE OLIVEIFA.
(Da Acadcnia dc Lciras}.
30


EM LOUVOR DE UM POETA
Caiullo. nuiia vcz cnso quc os lciiorcs
CIciran nossas noncs c o olor das nossas
florcs,
Cozan nossos vcrcs, cscuian nossas fonics,
Vccn, luz iroical, nossos ccus, nossos nonics,
Nossos rios caudais, narulIosos, lravios,
Pcncirando no nar cono nos ouiros rios,
Nossas sclvas cn flor, ioda a lclcza anlicnic
Quc faz da nossa Tcrra o dcn do Coniincnic.

A foriuna nao quis coniigo scr avara.
Tcus vcrsos icn calor, iua Musa dcara
Scnrc novos clarcs, niragcns rcslandcnics,
Ouiras fornas vcrlais ara iudo quc scnics,
Ercsscs dc inrcsscs, cn cujos lanccs
assa,
Lrica c virginal, a alna da nossa Faa...

Sc rcflcics assin, Caiullo, a Naiurcza
En scus ions, sua luz, sua cor c rudcza
Dos scus asccios rcais; sc dc alna ardcnic c
inquicia
Das s iuas criacs icu coraao dc ocia,
Quc udcra cu dizcr dc icu nuncn criador?
Quc cs fcliz, iao fcliz cono o lon scncador!
31

Dcn vcs nas caiiais, nas vilas, nas aldcias
Florir c fruicccr iudo quanio scncias!
A. J. PEFEIFA DA SILVA
(Da Acadcnia dc Lciras}
32


NOTA PRVIA

Enlora soulcssc c udcssc cscrcvcr os scus
vcrsos cn oriugucs, cnicndcu Caiullo Ccarcnsc
conscrvar-lIc a ingcnuidadc naiiva nas alavras
rudcs c sinlcs, inrcvisias c cncaniadoras,
cono os dirian os scriancjos, quc lIc
cnrcsiaran o coraao c alna, con quc os fcz.
Na lilliografia" da Hcustu do Hus, agina
638 do vol. IV, dc 1918, a qucsiao foi susciiada.
A ullicaao das ocsias dc Caiullo
Ccarcnsc c dc c una inicrcssanic
qucsiao. ossvcl acciiar, cono lngua,
na qual sc vazcn vcrsos, o nodo dc falar
do caloclo? Crcnos quc nao, orquc ial
nodo dc falar nao c scqucr un dialcio c
sin ncra corruao do dialcio lrasilciro.
A lngua oriugucsa, iranslaniada ara
o Drasil, sofrcu a cvoluao logica
dcicrninada clo ncio anlicnic c clos
ncios raciais quc fcrncnian a salada
lrasilcira. O dialcio csia a, aicnic,
irrcfragavcl, con nodificacs siniaicas,
con un cnornc vocalulario novo, con
33
nodisnos c idioiisnos, quc so clcs
conscgucn crcssar as coisas c
scniincnios novos cculiarcs nossa
icrra. Mas cssc dialcio c una coisa c c
ouira coisa a corruicla dcssc dialcio
cla loca do caloclo.
Pcnsando assin, lancnianos quc o
grandc, o naior ocia dcsic as; o ocia-
ocia, o ocia cujas conosics fciias
cn nusica vivcn dc noric a sul caniadas
or iodas as locas, dcscriando cn
iodos os ciios as nais suavcs cnocs,
nao icnIa cscriio o scu livro cn nossu
lngua, a lngua lrasilcira, filIa da
oriugucsa. EscolIcu ara isso cn vcz do
nosso dialcio, a corruicla calocla, cono
odcria icr cscolIido a corruicla do
grcgo, do iialiano, do iurco. Fcz assin un
livro quc nao sc dirigc a nos lrasilciros
quc lcnos c scniinos, nas acnas ao
rcsduo racial quc vcgcia nos scrics c
quc nao o lcra nunca, orquc c
analfalcio.
Sc Caiullo iraduzir scus vcrsos cn
nossa lngua, nao rcccanos afirna-lo,
fara una olra quc narcara coca, criara
cscola, dcicrninara corrcnics. Esia nas
suas naos scr acnas un ocia caiira
ou scr o naior ocia oular do Drasil."
34
Cono rcsisiir a iais arguncnios, solrciudo a
csia roncssa uliina, quando concciios dcssa
ordcn aricn da cna consagrada dc Moniciro
Lolaio?
So cdindo anaro a ouira auioridadc, a dc
Josc Oiiicica, criico c filologo, quc, rccisancnic
solrc csic icna, assin sc cicrnou.
Caiullo... fcz-sc, clc ncsno,
cangacciro, narrociro, lcnIador,
assador dc gado, adoiou o scni-dialcio
scrianisia con una jusicza raras vczcs
claudicanic. O salor quc nos advcn
dcssc roccsso c dclicioso. Scu uo
cdcu cnqcntu o ccnto sc ou
cscto cn nguu dc Iunco.
O livro dc Caiullo c rcciosssino
ara a filologia lrasilcira. Vai ficar cono
livro classico, nanancial dc ccnlos
ara o fuiuro grandc dicionario da lngua
oriugucsa, ondc sc consignarao, con a
frasc alonaioria, os nuiissinos
vocalulos dc nossa icrra. Firnando-sc
cn livro, firnan-sc no lcico.
Dcnais, a iranscriao fonciica do
linguajar caiira c o icio caio ara
docuncniaao da norfologia dialcial
lrasilcira, insiruncnio indiscnsavcl aos
linguisias quc ali csiudarao as
35
corruiclas, os arcasnos, as iransfor-
nacs fonciicas do idiona, as
influcncias varias do africano c do iui".
(A Huu, 27 julIo 1919.}
Caiullo Ccarcnsc so dcscjava dar razao aos
dois... ois quc cscrcvcu ocnas cn oriugucs
corrcio c cn dialcio scriancjo.
O EDITOF.
36


O SONHO

37


O SONHO
A Hcnquc Pccz MucIudo.

Pocias! Vou coniar-vos un sonIo, cn quc,
n'un surio csiriiual, nc iransorici ao scriao,
ondc nasci. A noiic cra dc lcnilunio. Dclcndo os
nisicrios da lua clas naos da saudadc dos 25
anos dc auscncia, ali, no rcgao das naias
indoncsiicas, cnirci a caniar os vcrsos quc
cscrcvi a cssa Virgcn Maria dos irovadorcs, a lua.
Scniia-nc oulcnio, nil vczcs nilionario, orquc
nc cnconirava, ouira vcz, no coraao do ncu
alacio dc folIas. E cu caniava Nao Ia, o
gcnic, oI, nao, luar, cono cssc do scriao",
quando un vclIo jcquiiila, ondc ouir'ora nc
cncosiava ara convcrsar con os assaros
crranics, concou a falar assin.
Qucn ic dcu o dirciio dc violar o silcncio
dcsia noiic niscricordiosa?! Quc vcns aqui fazcr
ncsias solcdadcs, ondc, dcois dc icrcs sido
confidcnic dc nossos nclindrcs, ja fosic
analdioado clos nossos coracs?! Nao nos
cricnccs nais. O icu csiro csia civado dc
civilizaao. Nao cscrcs quc ananIca. Sc csias
38
fonics, csias lagoas, csics luniiivos c csias
arvorcs ic vircn, ic csnagarao sol o guanic do
scu cscarnio, orquc, ainda quc sofrcsscs ccn
anos, nao lavarias as naculas do icu crinc
ncfario. Eu, Incrador dcsics vcgciais, falo or
ioda a Naiurcza. Fiia a lua. O scu lrial argcnico
cniurvou-sc. Cono agradcccr-ic as csirofcs quc
lIc fizcsic, sc as ofcrcccsic naldiia civilizaao?
A lua scriancja nao c a lua das cidadcs. Essc
canio rcligioso cra nosso. so dcvcra scr vilrado
ncsias caicdrais dc vcrdura. Porquc fosic falar
dos irinos dc un salia, clas Avcnidas infcrnais,
ondc so sc ouvc a algazarra dos caicgorias c o
griio csiuido dos auionovcis funarcnios?!
Porquc fosics dcslriar as cordas dc urna viola
scrrana c os dcsafios agrcsics dos caloclos
nanorados?! Porquc aiirar ao riso alvar das
iurlas dcsunanancnic civilizadas, a virgindadc
noral dc un cangacciro, quc rcsciia a Ionra dc
una nulIcr, cono cu rcsciio o undonor lunar,
quc sc vclou sol o lcnisic dc una nuvcn, ara
quc nao gozcs nais da sua luninosidadc?!
Porquc andasic clas scniinas dos icairos,
ridicularizando a aiao dc un narrociro,
sclvagcn, nas fornosa, cono csic anor quc nc
csircnccc o caulc c o diadcna dos ncus ranos,
quando avisio a lucilaao da csircla, quc c o
sonIo dourado das nanIas?! Porquc andas,
cono un alIao, rovocando a Iilaridadc
arisiocraiica dos salcs, quc nao ic odc
39
cnicndcr, falando do Icrosno c alncgaao do
rudc canciro, quc sacrifica as suas afcics
rofundas c a gloria dc un iriunfo, clo anor
sucr-Iunano quc consagra ao scu cavalo, quc
nao irocaria or iodos os salios, or iodos os
douiorcs, or iodos os ocias do nundo?! Quc
icairo ic odc arcscniar o csciaculo dcsic ccu
alfinciado dc csirclas?
Quc ccnario nais sullinc c iragico quc una
noiic dc icncsiadc, cn quc cu rcciio os ncus
ocnas vcgciais, gcsiiculando con csics lraos
vcrdcs, aconanIado clos salicrios c alaudcs
dos vcnios soliiarios?! En quc avcnidas
conicnlarias nanIas nais cclicas, nais
sonoras, nais Iarnnicas, do quc csias nanIas
scriancjas, sol cujas cclcsiinagcns o salia
dcsciala, do scu ninIo, o Hino Drasilciro das
Sclvas? Quc cincnaiografo nais cncaniador
quc a iniura dcsias florcsias olifnicas?! OlIa
ara nin! Ainda csiou na rinavcra do
cnvclIcccr! Sou, cono cra, a ncsna iaa dc
csncralda, cn quc a noiic dcrrana os niosoics
do scrcno, ara quc o sol sc rcfrigcrc, ao
dcsoniar.
Ja nao odcs conrccndcr a alcgria dc una
arvorc, quando, solrc as vcrdcs iluscs da sua
coa vcrdc, un assaro dc vcsics nuliicolorcs
vcn dcscansar, ao fcncccr da iardc, ara nusicar
a nclancolia do crcusculo! Assin cono ianlcn
40
ja nao ic c dado inicrrciar a nagoa dcssc
ncncsircl florcsial, quando sc scnic rcso, nao
nas gradcs dc una gaiola, nas no crgasiulo frio
dos vcrsos dc un ocia, cono iu, quc dcsrcza a
lilcrdadc, a gcncrosidadc anccsiral das naias c
os anccnulios dcsias nadrugadas, ara sc fazcr
un vcrscjador vulgar da civilizaao, quc iudo
cncqucnccc! Filosofia, Aric, Musica, Esculiura c
Pocsia, so Ia na Naiurcza. Filosofia na
ausicridadc das noiics icncsiuosas c das
arvorcs Icrculcas, cono cu! Aric na fciiura
dcsics ninIos, na consiiiuiao dcsias florcs
lilcrias! Musica na nusica das avcs c das
cacIociras, c na quc aliia nas aricrias dcsic
silcncio farfalIanic c no claror da lua,
csunando as suas ondas dc lciic no diadcna
csncraldino dcsics arvorcdos!
Esculiura no consccio dcsics arvorcdos!
E Pocsia na quc Dcus cscrcvc no alinscsio
dcsic firnancnio, con a iinia fulva das csirclas c
na quc o sol dcclana, quando surgc no Iorizonic,
cono un cnacIo dc luz, varrcndo as ircvas! Vai!
Ja nao nos cricnccs nais! Fcrolo! Ja nao
salcs iangcr n'una viola una oraao dc sons,
quc sc dcrrancn clos aliarcs da noiic! Ja nao
salcs alraar icu insiruncnio, cono un rio,
doccncnic runoroso, alraa as suas duas
nargcns viridcnics! Tu nao iraduzcs nos icus
canios a alcgria das ircvas c a irisicza da luz! La,
ondc vivcs, assas as noiics clas ruas, nos
41
andcnnios orgacos, nas csirilarias da
naicria, nas ja nao salcs cair nos lraos do
silcncio, cnioando una canao, ungida clo olco
luninoso da lua cnanorada! Vai! Fciira-ic!
Con os icus olIos dc lcdc civilizado nao
odcs vcr o quc cu vcjo agora, ara aquclas
landas do Nasccnic! Ja conco a scniir no
arninIo das ninIas folIas a llandcia dos
crisiais da Anunciaao da Alvorada! OlIa ara
aquclcs nonics, quc, con as rincias do
diluculo, ja disiinguiras as silIucias daquclas
arvorcs, cnfilciradas, cono una visao dc
crucifios!!
A nanIa vai dcscriar c c convcnicnic quc
cla nao ic cnconirc aqui, sol a roicao dos ncus
ranos!
A alvorada do scriao ic odcia!
Nunca ic lcnlrasic dcla, quc ianio ic
insirava! Ela csia cnciunada! Caniasic a noiic
dc luar c csqucccsic-a! Vai, niscravcl!
Porquc nao nos ofcrcccsic o livro quc
ullicasic, cono cra do icu dcvcr c graiidao?! Os
ocias c os liicraios dc la ic considcran un rclcs
nodinIciro, un caadocio dc insidas scrcnaias!
Fonos vingados.
42
Sc csiivcsscs cnirc nos, scrias Iojc un salia
Ionorario, c o icu livro ja icria sido laurcado
clos alausos dc ioda a Naiurcza!
Fciira-ic! Nao iarda o sol dcsiranar-sc da
crisalida do Nasccnic, cono una lorlolcia dc
fogo, ara csvoaar cla fclrc azul dcsic
firnancnio!"
E calou-sc. Longc, nuiio longc, os galos
rcludiavan! A assarada concava a cnsaiar os
scus nodilIos, ara a rcccao lrica da irna das
noiics cnluaradas!
Era Ela! Era a Alvorada do scriao, quc Ia 25
anos cu nao via!
Osculando o ironco do filosofo das naias c
dcsfiando dos olIos as violcias lrancas da
conunao c arrccndincnio, assin lIc dissc.
Podc ioda a alna do scriao, falando cla
iua loca, culsar-nc ara scnrc do scu
convvio, sc cquci. Mas conccdc-nc a dulcssina
graa dc saudar, cla uliina vcz, a alvorada quc
ja sc dcsfolIa!"
E, cono o silcncio do vclIo jcquiiila cra a
nanifcsiaao do scu conscniincnio, dcdilIando
as cordas da ninIa viola, ajoclIado c con os
olIos florcscidos dc lagrinas, conccci a caniar.
43

ALVORADA DO SERTO
Ao nucsto Vu-LoIos.

(EsirililIo}
Fccorda, coraao,
as nanIas claras
do scriao!!

Ai!... Quania dor
lroia do anor
da luz nasccnic,
niscricordiosissinancnic,
o ncu coraao!!!

A alna dc Dcus c quc rcslcndc,
ciasiada,
solrc a luz crucificada
da nanIa do ncu scriao.

Ai!... Quania luz!...
Quania irisicza Iarnonizada,
no scriao, n'una alvorada,
lcnicjada
dc crisiais!
A naiurcza. acorda cn fcsias
lacrinosas,
44
vcndo Dcus qucinando
as rosas
dos scrics cclcsiiais.

Sc as noiics lindas dc luar,
sc as noiics calnas,
alrcn n'alna
a flor das alnas,
quc sc diz Fccordaao
cssas nanIas,
quc sao crisalidas do dia,
sao as rosas da agonia
do razcr do coraao.

Sc a voz do galo, quc as irisiczas
insinua,
c a roria alna da lua,
no scu canio, a soluar,
quando ananIccc,
c un Iino nuiio nais loniio,
orquc a voz do galo c o griio
la do sol, quc vai lroiar.

Sc o galo cania luz da lua
scriancja,
quc o scriao iodo alvorcja,
la nos ccus, a rcslcndcr,
c iao soncnic, con saudadc
da alvorada,
da nanIa frcsca c rosada,
45
quc ionara ja nasccr.

No aliar azul do lacrinal
das noiics lclas,
Ia no ccu fcsias dc csirclas,
fcsias lrancas dc luar!

Mas, finda a noiic,
vai a icrra dcscriando,
c o scriao dcsalrocIando
n'una flor crcuscular.

Ai!... Qucn nos dcra,
quando fossc alvorcccndo,
Dcus arassc o sol nasccndo,
nao dciassc o sol nasccr!
Porquc a nanIa ca do scriao,
quando alvorccc, c iao alva quc arccc
quc c o luar do ananIcccr!

Hora gloriosa
dos anorcs
c das florcs
c dos assaros caniorcs,
iao saudosa c iao loua!
Hora dilcia,
cn quc Dcos foi nais ocia!
Prcdilcia
da Pocsia!
Avc Maria
46
da ManIa!!

Noiva do Sol!
Irna das noiics argcniadas,
quc nc das lcnaos douradas
con iuas naos dc rosiclcr!
ManIa,
quc nasccs, roncicndo
a Eicrnidadc,
c nos dcias, scn icdadc,
ial c qual una nulIcr!

Sc Dcus nc ouvissc con anor
c caridadc,
nc faria csia voniadc,
quc c o ncu unico idcal!...
Quando a nanIa no ncu scriao
fossc nasccndo,
cu ianlcn fossc norrcndo,
cono a Esircla Maiinal!..."

E ucodc.
A nusica dcsics vcrsos c da auioria
dc Joao Pcrnanluco
47


JOO BRANCO NA
CAPITAL

JOO DFANCO, scriancjo cono CIico Mironga,
vcn Caiial Fcdcral, ara dcsncniir as
inrcsscs cssinisias quc o scu conanIciro
d'aqui lcvou. Voliando ao scriao no fin dc ircs
ncscs, vai agora, cnirc os scus, confirna-las,
acrcsccniando quc a coisa c ior. Esic ocna c
una cono coniinuaao do Pussudo dc Gudo, quc
sc cnconira no ncu rinciro livro Mcu Sctuo.
48


JOO BRANCO NA
CAPITAL
A Encus Cudoso dc Custo c Josc TIuco
Gonuucs Cunuz.

MinIa gcnic! Pru iadadc!
Nao nc olriga a fala, nao!
O nosso CIico Mironga,
cssc licIo niniiroso,
dcsia vcz icvc rczao.

Elc nao dissc a nciadc
do quc cncrgou, Zc Pianco!
Pru Sanio Onofrc, cu ic juro
quc a coisa c nunio io!

Manc Joaquin, ninIa loca
ncn iudo odc dizc!...
Eu vi iudo cun csics oio,
quc a icrra icn dc conc.

Logo no rcncro dia
quc la cIcguci, fui rolado
no dinIcro quc cu lcvava,
49
cun ianio suo ganIado,
c'una inada iralaiando
na raniaao do roado.

Pra fazc ninIa viagc,
iu salc, CIico Francisco,
quc cu vcndi ninIa naiada,
ioda a criaao niuna
c o ncu cavalo o Cusco.

So dcsois dc ic cado
na nardiia da candonga,
c quc nc islarrci na Cric
cun o cunadc do Mironga.

Aqui, no nosso scriao,
icn nunio calra ladrao.

Os ladrao dcsias aragc
vcn da canaia ruin,
nas orcn, oia, na Cric,
a coisa nao c ansin.

Eu nao salia quc os Inc
nais nio c arrcsciiado
cra os ladrao la das icrra
dos Inc cirvilizado.

ia. o quc cu li iu dizcndo,
sc quizc, odc inscrcvc.
50

Cunadc!... Ncn quc vancc
assuniassc un ano inicro,
nunca Iavcra dc dizc
qucn nc rolou ncu dinIcro!!

Fiquci dc loca r a,
quando cu vi no ouiro dia
a cara do Cunduru
ulricada nos jorna.

Pulas raga quc cu roguci,
cssc Inc, quc nc inuiou,
icn dc aga nunio caro!
Vancc quc salc qucn foi
quc nc rolou?!

Un uguo!!!

Un Inc quc a gcnic lcja,
quando ouvc nissa, na Ingrcja!!!!
Lcvc a lrcca, ncu cunadc,
a ia cirvilizaao!

Aois o sinI vigaro
iodo o dia ia rolando,
c nunca vac ra rizao.

ia aqui, Manc Diju!
Nao c ru qucrc fala.
51
a Cric, cssa Caiia,
issuc nunias Avinida
dc icrra c dc lcra-na;

icn casa quc un Inc lcva
un dia inicro a airca!

A casa do Pcrzidcnic,
a Dilroicca, o Manrido,
o Triaio Municia,
icn nunia coisa dc luno,
nunia coisa ra si oia.

Mas orcn icn nunio calra
quc anda scnc na Avinida,
nos ironovc ou dc c,
quc assa o dia inicrinIo
cun una cIica dc cafc!

Vancc ia vcndo acola
un calra saranlclao,
c'una canisa arrufada,
una gruvaia iniada,
cun o cIacu scnc na nao,
fazcndo ra iodo o nundo
una cunrincniaao,
cun os lrao alcrio c lufando,
quc inic arccc un avao?

Un sarara quc sc dana,
52
quando vc una nuic,
c vac airaz, no sucaro,
cuno nosca, quando scnic
o cIcro frcsco dc nc!?...

Aois lcn. Virc o candinla
cun a focinIcra r cIao,
quc nao cac daquclcs lrso
ncn un nilc dc iosiao.

Nos sulurlo, inic arccc
quc as criancinIa nao cnc!

Dc iardc, ulas varcda,
voriando do scu iralaio,
cu via assa uns Inc,
quc la sc cIana ocraio,
ruquc icn cara dc fonc.

Manzonlcra, isfalriada,
cu nao sci quc gcnic c aqucla,
quc icn os oio iao irisic
c a cara ioda anarcla.

La nas rua, nas isirada,
andaiulo iudo ru junio,
vancc nao isfrcga un io,
scn vc assa un iranlio,
una carroa dourada,
quc vac lcvando un difunio.
53

Dcnio da carangajola
vac o sinI ocraio,
uado ru dois lurrico!
E o carro iodo infrorado,
ru scis cavalo uzado,
lcva o doui, o Inc rico!

O cadavc do difunio,
ansin, n'un lau fccIado,

vac caninIando, acoado,
r rancIo do uniicro,
dcnio dc cinco arcdc.

Cunadc! Viva os sarvagc,
quc faz a uriina viagc,
no lalano d'una rcdc, (1}
siniindo o lcjo dos naio,
c as izada do rcgaio,
quc scguc a gcnic cun nagua,
cuno sc fossc un caninIo
quc vac andando, sozinIo,
cun as arcia fciia d'agua!...

Dc vcz inquando iscuiando
una viola saluando!...
Pulos uvido lclcndo
o adcus da iardc norrcndo,
no liquinIo d'un cncu!...
54
Cuno o Isriio, dc aza sria,
suas cna sacudindo,
vac caniando, vac sc rindo,
vac assulindo, assulindo,
cuno un asso, la r cco!

E os doui ia la dizcndo,
na Cric, ulos jorna,
quc os scriao da nossa icrra
nao c nais quc un Iosiia!

Esscs doui dislanlido
anda a invcnia iania coisa,
quc inic faz raiva na gcnic!!

Quc dialo c crislosionogc,
dianlcia, irunlcrculogc?!
Quania orqucra, cunadc!!
Quania alava indcccnic!!

Pra dizc quc ncu cunadc
icn nos c una fricra,
os doui cncIc ircs livro,
quc cu nao sci dondc csscs Inc
vac lusca iania lcsicra.

Manuc Drcjo, d'una fciia,
quagc norri d'una d!!
O cunadc do Mironga
nandou cIana un doui.
55

Parando un carro na oria,
un Dunga dcsaiou,
c dcndc as unIas dos c
nic a raiz do qucngo,
iodo o coro nc aru.

Dcsois, dissc rs dc casa
quc cu iava nunio in irigo.
quc cu iinIa una Ianiiic,
aqui, na loca do figo.

Tirou do lorso una cna,
c un acu iodo inicirinIo
o dialo iscarafuncIou.

Quando cu uvi, ncu cunadc,
iodo o nonc das nczinIa
quc o diacIo nc arrccciiou,
cu nao scnii nais a d!

Mandci lusca la na vcnda
un contu dc nandurcla,
c o scu CIico Pc dc CIunlo
n'un insianiinIo nc curou!

Tudo la fala dc nos,
dizcndo quc os nossos fio,
crciza dc sc cura.

56
Mas orcn, cunadc, a Cric
c quc c ncno un Iosiia!
Sc vancc assa nas rua
a cinco Iora, cunadc,
vancc so vc as criana,
os noo, as noa, os crrcnguc,
c as nuic ionando cIa!

Os fio ca dcsias landa,
quc icn nuquc c sanguc qucnic,
nao salc quc coisa c cIa,
scnao quando ia ducnic.

Tando na Cric ircs ncz,
so fui no iriaio una vcz,
ru via dc Dizidcro
un dia nc agaranii
quc os ia dc ai ncssa noiic
ia fala no iriaio
dcsias icrra ondc cu nasci.

Fui no iriaio. Aois nao!
Ai!... Quania sasiifaao
cu Iavcra dc sinii,
vcndo os ai, csscs Inc
falando do ncu scriao!

Mas orcn, quc nardiao!

Dcos do cco nunca arcniia
57
quc vanccs vcjc a orqucra
dcssa cia quc uvi.

Os inscrii c os ai
cnsa la quc os scriancjo
so nasccu ra fazc ri!

S ncno un iaaranlc
inscrcvia aquclas coisa
da nossa icrra qucrida.

Foi iarvcz un lacIarc,
quc do scriao so conIccc
as nodas la da avinida.

Quando cu vi dois lolaiao,
vcsiido dc scriancjo,
ra cania n'una iuada,
cuno o CIico da Doiada
cania aqui cun o Zc Croiao,
cu griici. isso c niniira!!

Fora!... Fora os inscrii!!
cna aqui ncsias nao
nao ic un cIiqucrad!
Sc cu iivcssc un cia-loi,
cu dcrrcava csscs Inc,
iodos csscs insirangcro,
ra anosira quc nao sc lrinca
cun un calco rclingudo,
58
quc nao conIccc o arfalcio,
nas orcn quc c lrasilcro!

Cunadc Quania nardadc!
Cunadc! Quc farsidadc!

O Dcra d'gua, o Arucra,
O Pcdro Cainguclc,
o Vcnano, o Zc Curinga,
a MariquinIa Sac,
diz ianio vcrso luniio
c nunca rcndcu a lc!

Mcu cunadc. a Naiurcza
c una caria dc A. D. C.!!!!

A ocsia dos doui
dcsscs ocia la da Cric,
ia cIcia dc alavrao,
nas orcn nao valc nada!...
una coisa airaaiada!...
una airaaiaao.

vcrso so dc calca
Nao c cuno os c dc vcrso
dcsscs calra d'aqui, nao.

O vcrso aqui do scriao
c una lcja-fr quc sc scnic
sa da loca da gcnic,
59
cun as cnuginIa inda qucnic
do ninIo do coraao.

Mas orcn... Vano ao iriaio,
quc o caso inda nao findou.

Quando o iriaio acalou,
in rila d'un canlaroic
laicu as aza un frangoic,
un cara dc lacuri,
ra dizc una ocsia,
c'una nusga scriancja,
cun o nonc dc Suucn.

AI, cunadc! AI! ncu cunadc!
Quando o anigo Dizidcro
nc dissc quc Suucn
cra o ncno quc Sdadc,
cu nao sci o quc sinii!

Criici cun iodo o ialcnio
quc clc nao disscssc os vcrso,
inquanio cu iivcssc ali!!
Quc cra una ouca vrcgonIa!
Quc cu cra un Inc dc idadc,
c fio aqui do Drazi,
c nunca inconirci un calra
quc disscssc quc Sdadc
udia sc Suucn!!!
Esia alavra fcrnosa
60
quc ninIa nac carinIosa,
quando sc foi r ouiro nundo
n'un lcjo dciou-nc aqui!

Canaia! cnioncc griici!...
Fiz cun as nao un dizafro!
Duici o cIacu dc couro
c logo nc arriiirci!!

Nao falo a vanccs das noda,
ruquc so vcndo cun os oio,
c ossivc crcdiia!

Toda a nuic raciana
lcva in rila da calca,
cuno cIacu, un jaca.

ia!... Aois sc vanccs vissc
as nuic cuno sc vcsic,
la naqucla infcrnaao,
vanccs ria, ria ianio,
dc arrclcnia os urnao.

O'cnic!... Daquclas noda
c nio nao dizc nada!
As calca scriancja
nao dcvc salc das coisa
daqucla gcnic inducada.

Alasia cu dizc, soncnics,
61
quc un dia cu vi na Avinida
una raciana vcsiida
c'un ano fciio dc cscuna,
nais fino do quc una acu,
carrcgando na calca
una galinIa arriiada,
laicndo as aza, csciada
no iocic do cIacu!!

Cunadc Zc Pcrnanluco!...
O carnava la na Cric
c o dia quc o Cairio
fcz ra fcsia dos naluco.
A gcnic vc iania coisa,
iania coisa a gcnic vc,
quc inic a gcnic nao salc
o quc a gcnic Ia dc fazc.

N'ouiros icno cssc forgucdo
nao assava dc ircs dia...
Era ircs dia c ircs noiic
rs dialo anda no lrucdo
cun ioda a sarvajaria.

Mas orcn o quc cu acIci,
quc nao ia nuiio dcrciio,
cra a faria dc arrcsciio
daqucla gcnic assanIada,
quc cu nao sci ruquc rczao,
andava ula Avinida,
62
caniando as nossas iuada!

Maginc agora vancc
o canio d'un canlocro
na loca daquclcs Inc,
quc inic arccc insirangcro!

Nos nasccu ca no Drasil!...
Qucrcno sc lrasilcro!
Nos c lurro, ncu cunadc!
Nos fala cuno Dcos quc!
A caniiga c lrasilcra,
cuno a casa dc sac!

Nos cania in frcnic da iroa!

A gcnic cIora nas corda,
caniando a d, a alcgria,
scn rcciza da insiruvanca
das lngua dcssas Oroa.

Elcs sc ri, ri dc nos,
ruquc icn a loca cIcia!

Un Inc la da Avinida
nao fala cinco ninuio,
scn ncc na lingua alcia!

Quaguc ccguci dcsics oio,
quando lcvci a insguincIa
63
d'un ia dc lana rcfunc,
quc, c un canudo dc ialoca,
cIcio dc cacIaa qucnic,
quc, ao dcsois, dca na gcnic
un cIcro frio, un cIcirinIo,
ialiqua galinIa cIoca.

Tcn ircs Assucicdadc
o Carnava, ncu cunadc.
Os Tcncnic rs Dialo,
Os Fcrniano, os Dcnoscraia
c inda urrila os cordao.
ia. cu falo cun lcardadc.
nao gosio daquilo, nao.

MinIa cunadc adiscurc,
sc cu dissc quc una nuic,
nun girau, quc ia rodando,
in rila d'un carro, oiando
so ra nin, quc iava ali,
scn vrcgonIa c scn salc
sc cra soricro ou casado,
nc inou con os dcdo un lcjo
c, dcsois, sc s-sc a ri!

Muic dc cara lanlida,
cuno aqucla, cu nunca vi!

Cunadc, as coisa quc cu vi
no dialo do carnava,
64
ncno cu scndo scu cunadc,
nc invrcgnIo dc conia!

D'una fciia, cu fui na casa
do scu doui dos fonosgo,
un cara dc jaloii.

Eu fui cun clc assunia
ra salc sc clc qucria
unas iuada nc uvi,
c dcsois luia na roda,
inscrcvc no raio rcio
uns acalanio dc viola
do Caniad Dcniivi.

Essc Inc quc iroca lngua
cun as arna la do ouiro nundo,
c inicndc aquclc farduno,
foi lusca una rodcla
d'un caniad das insiranja,
quc la sc cIana. Caruno.

O raio s-sc a roda,
c o Caruno alriu a gucla,
quc a gcnic uvindo o iurcla,
c cuno sc a gcnic uvissc
os griio das araonga
c a assarada a griia!

Quando o Caruno acalou,
65
anic dc cu nc arriiira,
cu dissc r doui Figar
quc o calra iinIa urnao,
nas orcn quc cra crciso
vin arcndc cun os violcro
c os caniad do scriao!

Eu dissc r sinI Figar
quc clc nandassc o icn
la das insiranja ra ca,
ra vin rcndc a cania
cun os nais grandc caniad.
cun o Juca CIiqucrad,
cun o Dcrnardino Calaa,
cun o Anionio Pcdro CacIaa,
cun o CIico c o Josc CIicao
c, dcsois, quc clc vinIcssc
un dia aqui, no scriao,
soncnics ra clc iscuia,
n'una noiic dc lua,
dc un lua cIcio dc ouro,
cssc Caruno danado,
vcsiido iodo dc couro,
c'una aguiada na nao,
n'un acalanio cIorado,
caniando c iangcndo o gado,
na frcnic do loiadao.

Sa scn dizc nais nada
c inic agora cu nao sci
66
sc o Figar nc dcu rczao.

Manuc Joaquin, ouvc la.
Tcn la na Cric una casa,
quc sc cIana Acardcnia,
c c ondc os Inc sc ajunia
ra cania suas ocsia.

Ora, agora vcjc lcn.
Salcndo ja, scu Joaquin,
quc a Acardcnia cra ansin,
luici as vcsiia dc couro,
c, cun ncu nIo naicro,
n'un dia dc ajuniancnio,
fui vc os ncus cunanIcro.

A casa da Acardcnia
c ialiqua una casa
dc Fazcnda ou nio, dc IngcnIo,
quc c cuno sc diz no Noric.

O cunadc do Mirnga
nc dissc quc iodo o Inc
quc un dia iivc a soric
dc inira ncssc Cia,

crdc o nonc dc lauiisno,
ra fica scndo cIanado.
SinI Doui Inoria!

67
Eu jurgava, ncu cunadc,
quc ali so ia inconira
Os Inc quc faz ocsia,
quc faz Iisiora loniia
c quc inscrcvc nos jorna.

Mas orcn, qua, ncu anigo!
A casa iava crivada
dos doui quc nao inscrcvc,
quc so rcndcu a cura,
dos Inc quc faz csirada,
dos ouiro quc faz as lczcs,
c un lando dc gcncra!!

Dcsois cu sulc, cunadc...
i so!... Parccc incrivc
quc ali, no ncio dos Inc
dc iniiligcna c cacIola,
so iinIa un, un soncnics,
quc gcnia n'una gaiia
c uniiava na viola!!

un calco surunganga,
un calra dizinlanlado,
c'una calca dc arara,
uns ligodc isorcado,
uns oio dc ona vcadcra,
quc iu arccc ia vcndo
o nanorado da Fosa.
o Anionio das Cuvicra.
68

Sulc dcsois quc cssc Calra
icn nunia coisa inscrivido
ca do scriao... Sin, sinI!
Dizidcro lcu ra nin
una Iisiora, ondc clc conia
quc andava fazcndo ccra
ra ncnina da Fazcnda,
quc li iinIa nunio an,
c quc, dcsois, n'una iardc,
ru via la dos ac dcla,
dcando o Calra incruado,
laicu aza la do IngcnIo
c nunca nais la voriou!
(}


Dizidcro iava lcndo
c cu iava uvindo c cIorando,
gosiando daquclas coisa
quc fala aqui dcsics naio!

O'cnic!... Eu juro a vanccs
quc cssc ocia nandrongucro
icn auia con o Pc dc Paio!

Eu so qucria, cunadc,
quc vancc uvissc a Iisiora,
quc clc inscrcvcu ras arncra!!
Nao sci la sc clc c doui...
So sulc quc clc c cIanado
scu Arlcrio dc Olivcra.
69

Faz gosio a gcnic iscuia!!
Os vcrso daquclc Inc
cania no uvido da gcnic,
quc inic arccc quc o dialo
c fio dc salia!!

Mas orcn aquclas coisa
quc cu nao odia inicndc,
(Quc cna!!} iava inscrivida
na lngua dos Inoria!

Sc cssc Inc da Acardcnia
vinIcssc cnioncc ra ca,
c vissc un dia sanla
o Anionio das Cuvicra
n'un sanla, n'una fonao,
Scu Arlcrio dc Olivcra
o nais grandc dos violcro
scria o naio cancro
das naia dcsic scriao!

Cunadc!... Vancc quc vc
o quc aquclcs Inc c?!
Dcc vc una iiada
do scu cIcroso rac.

i... La, na Acardcnia,
icn nunio iaquaranlo
quc nunca cgou na cna
70
ra inscrcvc un livro so!

Aois un Inc, cunadc,
un ia dc Francisco Arvc
la da rua do Ouvid,
quc inscrcvcu aquilo iudo.
un casarao quc ia cIcio
so dc livro, sin, sinI!...
Essc grandc salcd!!
Essc saliun quc dcou
iudo quanio clc ganIou
rs Inoria, rs doui!...
O nio dos inscrii,
Quc inscrcvcu iania cicna,
ioda aqucla livraria,
norrcu, cuno un anina,
cuno un lurro, quc c noria,
scn inira ra Acardcnia!!

Eu qucria inira na Casa
ao ncno una vcz, (ocnic!!...}
ra salc sc cra vcrdadc
quc cu ficava ra scncnic!

Uvindo cssas coisa ioda,
quc Dizidcro falou,
o scu cunadc Joao Dranco,
disicncrando a viola,
nao quis inira!!! Nao inirou!

71
Agora cu qucro fala
d'uns Inc cIanado Estutu,
quc anda isaiado ru la.

No cano dc Sao Francisco,
vi un sinI nuiio scro,
CIanado Zc Dunifao,
Inc dc nunia Ionradcz,
quc ula cara sc vc-sc
quc clc so vcvc assuniando
nas lcsicra quc clc fcz.

Ora vcjc vasnincc.
cssc sinI Dunifao
foi fciio csiaia ruquc
foi clc qucn cnsinou
o scgundo Incrad
a inscrcvc c lc urrila
n'una caria dc A. D. C.!!

Mas orcn aquclc vcio,
virado scnrc ra un lado,
c'una cara dc filosgo
c un oia dc Caniad,
c un vciacao, ncu cunadc,
quc fingc quc ia cnsando,
c so lcva oiando, oiando,
ra vc as ncia dc c
das nuic quc vac assando
ula rua do Ouvid.
72

No ouiro Cano do Fucio,
vi o Fcis Pcdro Prcncro,
rcnunIciando, aircado
n'un alazao assarinIciro.
O calra ja ia qucnado
do so quc lcva nas fua
ioda Iora... o dia inicro.

Fiquci cun cna do Pcdro!

Mas orcn, quando assulia
ra li luia na calca,
o ncu cIacu dc irocro,
o Pcdro, quc ia cansado
dc ic o lrao dc c,
griiou, dc rila ra lao,
quc cu nc vi quagc iniranado
la no ncio dos sarvagc,
das ona, dos caiiciu,
das ania c dos jacarc.

Cuno cssc Fcis discarado,
cssc cara dc iinlu,
conscnic quc aquclcs lruio
icjc ali n'un arraia,
cuno clcs vcvc nos naio,
scn vrcgnIa, quagc nu?!

Os sinI cirvilizado
73
odc dizc quc isio iudo
ia nunio lao, ia dcrciio!
Mas orcn aquilo iudo
c una aiifaria!...

Dcos nc livrc quc a nuic,
vissc aqucla larlaria,
quc c una faria dc arrcsciio.

Eu fugia dos sarvagc
quc nc qucria fisga,
quando adicnic islarrci
c'un o dialo d'un assassino
c cunccci a griia.
Ai Socorro! Aqui, dcl rci!

Era un iauia, un cafuzo,
cun os dois oio iao vrcncio,
quc arccia cravao!

Eu nao sci cuno a Polia
dcia ali aquclc Inc
cun aquclc quicc na nao!

o ia dc Scu Joao Caciano,
un caanga, un valcniao.

Sc cssc licIo c ncno lao,
ruquc nao vcn o crrcnguc
cun aquclc cacrcngucnguc
74
ra aqui, r nosso scriao,
lrinca cun o Luca, o Joao Fcra,
ou cun o Zc do Cacinlao?!

Scjc ru via soncnics
d'arguna grandc luqucra,
scjc ulas lclcdcra...
(aois quc clc ia ccrcado
dos lruiiquin dos cafc...}
ou scjc ulo cIancgo
dc ioda aquclas nuic,
a Polia ja dcvia
ic d'ali iscurraado
cssc licIo arriliado,
cssc Inc rovocad,
quc Dizidcro nc dissc
quc inlcn cra un ai.

A nao sc Pcdro Prcncro,
inda icn dois Fcis cqucno,
quc sc cIana narccIa
quc dizc dois ntu.

O Osoro, quc c un gcncra,
quc c o icrr dos araguaia,
ia iscancIado n'un cavalo,
ra ca da lcra da raia.

No scu iquira anuniado
arccc, ansin, afolado
75
quc ainda ia na laiaia.

O Caia, ouiro gucrrcro,
c'unas rosa dc cancro,
ia no Cano do MacIado,
aircado n'un lczcrro,
quc inic arccc un viado.

Quando dc noiic o Caia
rasgando os urnao dc fcrro,
diz. Osoro!... O quc Iay ru la?!
O Osoro, o ouiro valcnic,
quc ia scnrc dc vigia,
arrcsondc. Nao Iay nada!
Tu vcndo so, scu Caia,
cuno faz sdadc a gcnic
una noiic dc lua!!

Anlos os dois la sc inicndc,
quc un c ouiro c narccIa.

Do lado, nun jardinzinIo,
ia un Inc, scn angarc,
un sinI quc foi ninisio,
c quc norrcu icndo so
nos lrso quairo nir rc!

Morrcu noo c nunio ccdo
cssc Inc quc sc cIanava
Scu Druaquc dc Maccdo.
76

So ru via dcssc noo
ic norrido ansin iao olrc,
scndo un ninisio, quc c un Inc,
quc, sc c lon rculricano,
fica rico n'un insianic,
sc cu fssc o scu Pcrzidcnic,
in vcz dc fcrro ou dc lronzc,
clc Iavcra dc sc fciio
iodo dc ouro c dc lrianic,

Vi ionlcn un ouiro saliun,
un airao nunio dc lcn,
quc dcu calo d'uns licIinIo
c dcsois norrcu ionlcn.

O doui ia c'una cara
c c'una filuzusiria
dc qucn ia ncno a cnsa.

Mc disscro quc cssc saliun
foi o Osoro dos nosquiio,
dos naruin, das nurioca,
vcnccndo iudo na gucrra,
cuno un grandc gcncra!

(Nao c so nos, Zc Lourcno,
quc vcvc so n'un Iosiia!}

Aois lcn. Naqucla noiic,
77
indo druni no sulurlo,
quc c nio ra sc druni,
assci a noiic inicrinIa,
cun os dois oio arrcgalado,
uvindo os nardiuado,
quc c io do quc os d'aqui!

O quc cu digo, Zc Lourcno,
c vancc odc dizc,
c quc a Cric da Fculrica
icn naruin cuno quc!...

N'un caninIo... (agora o nonc
c quc cu nao osso alcnlra...}
vi un sinI Conscicro,
cIanado. Zc dc Alcnca.

Alasia oia r calco,
ra gcnic dizc quc o licIo
c fio do Ccara!

Munio a scu gosio asscniado,
n'un caua inlorcado,
c un acu n'una das nao,
vcvc inscrcvcndo unas coisa,
una Iisiora iao luniia,
quc fala aqui das calca
c dos calra valcniao.

Aquclc c Inc do Noric!
78
Nao c ca dc novidadc!
E quarquc dia, cunadc,
o Conscicro, aois nao,
ra fica nais voniadc,
iira as loias c o casacao,
c fica ali dc ciloura,
cuno andava la no IngcnIo
do scu qucrido scriao.

Vi inlcn o scu Calra,
quc Dizidcro nc dissc
quc cra un sordado do Ma,
c quc nao cra d'aqui.

Pulas curvcrsa quc uvi,
cssc Calra foi un calra,
quc iinIa iania calca,
quc vcio dc Puriuga,
so ra invcnia o Drazi.

Tcn nais scu CIico dc Casio,
quc foi grandc rofcss!

Scu Fio Dranco, un ninisiro
do difunio Incrad,
quc cra un dungao alouvado.
c dc nunia oiniao,
quc nao quis nais quc as cscrava
iivcssc fio rs lranco
vcndc ru cinco iosiao.
79

Dcn in frcnic da Ccntu,
vi scu Oioni, un Doui,
quc foi inlcn ingincro,
c'una cara dc vaqucro,
c una ralona cunrida,
cuno qucn lcva assuniando
na isiuidcza da vida...

Un ouiro Doui gurduncIo,
o scu Tccra dc Frcia,
quc Dizidcro agaranic
quc ra rcio no lranco
nunca icvc un ouiro, nao!
Foi Inc quc arcarava
vinic lczcs nais dcrcssa
do quc vassuncc, cunadc,
faz un raio dc irao.

Ocnic! Essc Doui gordo,
ia ali no ncio da rua,
inilruiado nun lcno,
ruquc Dizidcro dissc
quc quanio sc faz nais lczcs
a coisa fica io.

Dizidcro nc anosirou
ouiro Arniranic do Ma,
un ia dc sinI Darroso
inlcn dc nunio salc,
80
quc lcva dc noiic c dia
lcrrando, acola, furioso,
quc todo Iuo Iuzco
dcuc cun scu dcuc.

TcnIo cna do Arniranic,
daquclc grandc gucrrcro,
quc c nais faci isioca
aquclc ciio ja rouco
dc ianio c ianio griia,
quc fazc un lrazilcro
un dia so li iscuia!!

Dizidcro nc jurou
quc cssa alavra dcvc
dc ianio czo c val,
nunca foi lcn iricada
ulos ia rculricano.
foi d'una lingua falada
no icno do Incrad.

Hay nais un ouiro calco,
quc foi inlcn narccIa,
cuno o Caia, o Darrzo,
O Osoro c o Arvc Calra!

o Froriano Pcio,
o scu narccIa dc fcrro
cuno c cIanado ru la.

81
Essc calco iurcla,
na frcnic d'una landcra,
cun a csada na nao gucrrcra,
fic, dc c, dando as cosia
r ia dc Alifanic Dranco
o Triaio Municia,
dia c noiic, noiic c dia,
nao dronc, nao fccIa os oio,
cun os oio scnrc r Ma.

Daqucla canaia ioda
so gosici do narccIa.

Quc dialo ia la fazcndo
alurrinIando o calco
una nuic assanIada,
inirida c iaranlcla,
qucrcndo lcja o Inc,
quc ncn sc inoria cun cla?

Aquilo c fcio, cunadc,
nunio fcio, sin, sinI!

Ca no cIao, ouira oroca,
quc a dc rila iscurraou,
ru via dc qucrc da
r narccIa una fr,
lcva ali o dia inicro
c a noiic inicra dc c,
dando a fr ra iodo nundo,
82
c quc, afina, ningucn quc.

Qucn nao vc quc aqucla Iisiora
c o dialo da ciuncra?!
Pra quc n'una coisa scra
sc foi ncic landaicra,
ali, nos larla d'un adrc,
un adrc quc ia anosirando
ra una nocinIa una cruz!!
Agora, diga, cunadc,
ulo nonc dc Jcsus.
o quc faz la do ouiro lado
un Inc, iodo azangado,
cIcio dc rogo c gangcnio,
c'un ladrao ajuciado,
cdindo crdao r crinc
dc ic rolado a orqucra
d'un galo vcio c gosncnio?!

Aois o raio do Inc
nao vc cuno la na Cric
sc ia norrcndo dc fnc?!
Scra ussvc quc o adrc
nao incrguc aquilo, nao?!

D'ouira landa, un ouiro calra,
quc c iarvcz ouiro ladrao,
foi ul'un ouiro agarrado
c quc fugi dos sordado,
ra nao la ra rizao.
83

Aois o raio do Inc
nao vc cuno la na Cric
sc ia norrcndo dc fonc?

E, agora, ocnic, cu rcgunio.
quc ia fazcndo una rcia,
cun ouiro rcio, quagc nu,
n'un laic-loca danado,
n'un cIancgo acanaiado,
fazcndo daqucla raa
cuno sc fossc un zungu?!
O quc icn scu Floriano
cun cssc casa dc arilu?!

Ja iu cansado, cunadc,
dc fala so nas csiaia!

So faria fala d'un Inc
quc ra nos icn nais val

Nao c rcis ncn narccIa,
c ncn sci sc clc c doui.
Sci quc c un calra caniad,
ruquc fcz nunia ocsia!
Scu nonc c Conarvcs Dia!

Agora vcnIa os violcro
suas viola icncra,
aois irago dc calca
84
quairo vcrso lrasilcro
ra vanccs iudo cania.
MinIa icrra icn arncra,
dondc cania o salia!
As avc quc aqui grogcia,
nao grogcia cuno la!"

Qucn inscrcvcu csics vcrso
Iavcra dc ia n'un aria!

Toda a ninIa, scu Lourcno,
quando Dizidcro lia
as fia, os jorna do dia,
cu nao qucria uvi lc.

Aquclc acu, cunadc,
cra o rcio quc no lranco
iava a gcnc... a gcnc!
Un Inc quc sc naiou
ru nao ic o quc cunc!...
Ouiro quc o va dc icrra
n'un insianiinIo isnigaiou!...
Un ladrao, quc, ra rola,
una nuic safocou!...
Un ia sinI Nrasicno,
quc ru via da ducna,
c'un suscnso sc inforcou!
Una criana cqucna
quc a nac danada ingciiou!
Un doui quc na Avinida
85
dcu un iiro n'un doui!...
O scu Francisco Manuc
quc ru qucsia dc fania
ncicu o au na nuic!...
Dois irnovc islarrado,
c a fugida do cIofc...
Do iravcssao d'una cscada
un ocraio caido,
c'un a calca isaiifada...
Una casa dc ncgoo,
quc, ru faria dc dinIcro,
o fgo lanlcu cun o fgo,
naiando quairo lonlcro...
Un nocinIo, un cirdadao,
daquclcs lindo avao,
dos avao la da Avinida,
quc dcu un iiro, soncnics
cun o insirondo dc rva scca,
na loca do coraao!...
Tudo isso, Zc Lourcno,
cu nao odia uvi lc!...
Nao cra un jorna!... Nao cra!...
Era a cirvilizaao
quc cu iava uvindo a gcnc!

Ai, cunadc!... D'ouira fciia,
quando cu cai d'un clciro,
vcio o carro da Assisicna
c un doui niiriqucnio,
quc dissc ra Dizidcro
86
quc o caso cra nunio scro,
aois cu iinIa na qucda
quclrado un osso ru dcnio.

Enioncc scu Dizidcro,
iroccndo logo o nariz,
nc lcvou no consurioro
d'un doui nunio falado,
quc c cunIccido na Cric
ulo doui Huo X.

Quando cu lisci quc o danado
qucria vc c'una luz
ca dcnio o osso quclrado,
cu dissc la r doui.
vassuncc sc cansa aia,
quc cu icnIo o coro fccIado!

O doui sc oz-sc a ri!...

Aois, cunadc, cssc raio
do scu doui Faio X,
nao salc cuno c quc un Inc
fccIa o coro, cuno cu fiz!!!

CIico Mironga, cu cnsava
quc a Canlra dos Diuiado
cra a casa do Mcrcado!
Qua ncrcado, Zc Pianco!
O ncgoo inda c io!
87

Aquilo arccc un cco,
acalando in laic-lca,
quando os calra anda arrasiando
as azas ra una calca.

Inquanio os adiuiado,
n'una iuiuliaao,
lcrrava, laicndo arna
cun as loca, cun os c, cun as nao,
un curinga, a nodc llo,
un lico dc lacurau,
c'una cara dc vcaco,
aircado n'un girau,
fazia ianio nungango,
quc arccia un nacaco!
Nao crciza ic dizc
quc cssc Inc, quc cra un doui,
iinIa o nonc dc Oudo.

Quando os dilo sc danava,
uvindo o rsiad,
o Calca, o Pcrzidcnic,
ra acala cun a naiagc,
alcvaniava o focinIo,
c dcsois iudo acalava
cun o ioquc d'un ucainIo.

Ccn nir rc, iodos os dia,
ganIa os ia dc adiuiado,
88
ra fazc iania arrclia!

Inda icn nais. o Scnado!

Mas orcn, oia!.. Afina...
Tudo aquilo c una fania!!!

O Incrad Pcrzidcnic
c os Dunga cirvilizado
qucria quc cu agarassc
na canla do au furado!
Eu dissc r sinI Dunga
quc o Inc quc foi criado
cun o lciic vcrdc dos naio,
nao dava nais ra sordado.

Quando o Inc, ncu cunadrc,
nc dissc quc cra crcizo
sc sordado ra aiira,
cu nc ri so, voniadc,
c dissc ro gcncra.
Vancc fica fic aqui!...
Eu fico fic acola!...
Vancc cga na csingarda,
quando a garruncIa cu cga!...

Eu so fao a uniaria,
quando vancc aunia!...

vancc qucn vac rcncro
89
a csingarda adisara!...

Quando, aqui, dcnio do cano
da ninIa garruncIa inira,
a lala quc vassuncc
sriou rcncro dc ca,
cu qucno fogo!... E, dcsois,
vassuncc icn dc lcva...
(oi lcn, scu gcncra!!...}
in vcz d'una, duas lala.
a lala, quc nc nandou,
c a ouira quc cu li nanda.

O Inc ficou nc oiando,
ialiqua nariiacaca,
quando vc fogo qucna.
Duici o cIacu dc couro
c dissc ro gcncra.
Quando os calra la da Insiranja
vinIc cun rovocaao,
in cada un scriancjo,
c'un cravinoic na nao,
o Drazi icn un sordado
nas icrra do ncu scriao.

Una noiic... (cra na fcsia.
da Virgc da Cuncciao!...}
Ia vc cun Dizidcro
a ingrcja da Caiia,
quc dizc. a Caicdra.
90
Zc Lourcno! Zc Pianco!
Quando inirci dcnio da ingrcja
ra fazc ninIa oraao,
fiquci cun os oio assonlrado
c una d no coraao!
Vi ianio luo cunadc,
a ingrcja iava iao cIcia
dc lrianic c raia c ouro,
quc cu jurguci (Dcos nc crdc}
quc cra ali quc cra o Tcsouro.

Dcsois c quc cu vi os Sanio,
c, cnioncc, cdi crdao!
MinI'arna, naquclc insianic,
nao iava na casa Sania!
Tava aqui ncsic fundao!

O SinI Curcificado,
aquclcs sanio dourado,
o aria, iodo inluninado,
nao icn, cunadc, a irisicza
d'aqui dos nossos saniinIo,
do Crisio iao olrczinIo
da cacla la do nonic,
adondc cu fui lauiizado.

Pra quc iania lunaria
c iania luz a lria,
sc a Sania Virgc Maria,
no ncio dos anina,
91
dcu luz a Jcsu Crisio
na olrcza d'un curra?

C'un cordao alrianiado,
un nanio iodo azulado,
a Virgc da Caicdra
nao icn aqucla Iunirdadc,
aquclc oia dc iadadc,
aqucla cara luniia
da Mac dc Crisio, a Maiuia
d'ali da cdra da gruia,
alrindo os lraos ra gcnic,
cun o scu vcsiido dc cIiia!

Dcnio da Casa do Fio
dc Dcos, ninIa cunadrinIa,
cada noa quc assava
arccia una rainIa!

Os Inc, scn arrcsciio,
scn Iunirdadc, scn fc,
in vcz dc rcza rs Sanio,
iava nciido nos canio,
nccndo so cun as nuic!

Sc a Sania quc ia no ario,
dc noiic fica infciiada
cun aqucla luz invcniada
ulas nao dos Inc incrco,
a SaniinIa scriancja,
92
a d'aqui, da nossa ingrcja,
icn a luz dcssas candcia,
quc Dcos accndc no cco!

Quando cu saia da Ingrcja,
a lua vinIa naccndo,
cono nacc no scriao!
Enioncc, oiando ra lua,
rczci una avc-naria
con iodo o ncu coraao!

A lua, no cco accza,
c a Sania Mac da Trisicza!

Aois, quando a lua sania,
cIcia dc an c iadadc,
nacc ali, naqucla scrra,
quc Dcos fcz, cuno un aria,
a gcnic inic icn voniadc
dc cai dc jucio in icrra,
dcando cnioncc a sdadc,
cun as nao cruzada, a rcza!

Agora iscuic ouiro caso
quc sc assou la cunigo.
Dizidcro, quc foi scnc
un calra lao, un anigo,
nc roncicu uns colrinIo
ra aga ninIa assagc,
ra nin voria ra csias landa,
93
r ncu scriao, ra csias vargc.

Trcs ncs cunrido fazia
quc cu iava scnic d'aqui,
la, no Fio dc Jancro.
Mas orcn cra crcizo
clc arrccclc rcncro
un locado dc dinIcro
quc clc iinIa no Tczouro,
quc c o dialo d'una Fazcnda
quc so icn gcnic vciaca!
(Eu ja dissc a vanccs iudo
quc o Tczouro c una arauca,
ondc sc guarda as aiaca}.

Todo dia Dizidcro
ia la ncssc canlcnlc,
ondc o dialo sc crdcu,
c, cuno clc nc dizia,
ja cinco ano fazia.
quc iava ali crcurando
arrccclc uns colrinIo,
uns aiaco, quc cra scu.

Pru via d'un riquirncnio,
quc clc fcz Ia cinco ano,
nunca vi ianio acu!
Aquilo iudo grudado,
sc avuassc un dia ra rila
culria as nuvc do cco!
94

Era una casa indialrada
dc da fulaca na gcnic!
Prcncro a gcnic falava
c'un scrvcnic o scu Tcncnic.
O scu Tcncnic nandava
a gcnic r Caiiao.
O Caiiao, quc cra un calra
ainda nunio io
nandava a nos quc nos fssc
sc inicndc c'un scu Manjo.
Essc, quc iava iiando
un lao cIaruio, falou.
Vanccs va fala rcncro
c'un o fic d Dirci.

O ia fic, quc cra rcio,
cuno o ralo dun anun
dissc quc nos crcurassc
scu Tcncnic-Coronc,
un cara dc araiicun.
Scu Tcncnic-Coronc
iava ionando cafc!
Fcz un sina r fic,
quc dissc ra Dizidcro
crcura scu Coronc.
Scu Coronc, afolado,
quc iava ncno cun cara
dc qucn cun a nuic lrigou,
dcu un lcrro isarranado,
95
ficou iodo alurrinIado,
c dissc quc o riquirncnio,
iava la cun scu Doui!
(Eu nc csqucci dc dizc
quc na Cric iodo o nundo
iraz no dcdo o scu anc.
Dizidcro dissc, inic,
quc dc ninIa viu un Inc,
quc nao salia inda lc,
dc noiic sc lacIarc!!
Agora o nio, cunadc,
c quc, dcsois dc fronado,
o scu doui Aniccio
sc csqucccu di quc rcndcu,
ficando ouira vcz dc novo,
cono iava. anarfalcio!!}
La foi a gcnic, cunadc,
r scu Doui, quc, dc longc,
vcndo a gcnic, arrcsnungou.
Falc ai cun cssc sinI",
cun scu FocIa, o lariiano!"
O FocIa, quc c un caniad;
quc icn cara dc criana,
quando acala dc cIora,
uns oio dc gaviao,
unas crna dc ilao,
c un coro quc inic arccc
un ironco dc jaiola,
dissc a gcnic quc nos fssc
fala cun o scu Dirci.
96
AI, ncu cunadc, quc Iorr!
O criado do Dirci,
quc cra un Coronc inlcn,
c iava lcndo un jorna,
soriando una alavrada,
virou as cosia, griiando.
O Dirci ja nao ia".

E foi-sc cnlora, gingando!

Nos dois funo sc inicndc
c'un scu doui Vardcniaro,
quc c o calca da isiruvanca,
ondc sc aga o dinIcro!
O Inc quc ia na oria,
cun cara dc arcuviicro,
dissc ra nos, cun infaro.

Nao odc agora fala!!...
Vinic nuic ia assuniando
cun scu doui Vardcniaro!"
Dcsois, nc dissc, lainIo.
Tcn acicncia, ncu fio!
Essc Inc, vcndo nuic,
fica ansin cuno nacaco,
quando vc roa dc nio".

No fin dc ircs ncs, a gcnic
rcncicno ra Sao Cuino
ircs griio, sc os Inc acIassc
97
o nardiio riquirncnio,
quc os doni nunca inconirou.

Mas orcn... Qua.. Mcu cunadc!
Cun aquclcs caicgoria
Sao Cuino nao icn val.
Aois, dcndc aquclc dia
scu Joao Dranco c Dizidcro
fcz r Tcsouro una gu
c nunca nais la voriou.

Lcvc a lrcca os caiiao,
os nanjo c os coronc
c a iruia dos doui!!...
Pra quc ianio lacIarc?!

Pra via disso, cunadc,
c quc as nuic la da Cric
vai vira in Inc nacIo
c os Inc, vira nuic.

Quando cu sai do Tcsouro,
fui fala cun o Pcrzidcnic,
o Incrad da Fculrica,
quc c o SinI dc ioda gcnic.
Ia vc sc clc odia
nc da logo, scn dcnora,
una assagc dc graa,
ra nin udc vin nc cnlora.

98
A casa do Pcrzidcnic,
quc un Inc lcva ircs dia
so ra anda, ru nais quc andc,
c una casa cuno a Ingrcja,
nas orcn nunio nais grandc.
Quando ioci la na oria
cun un Inc iodo dourado,
julguci quc cra o Pcrzidcnic...
nas orcn... cra un crcado!!
Hojc, aninIa, nao, dcsois!...

Eu li digo, cun irisicza,
quc lcvci cinco sunana
ra fala cun sua Aricza!!...
Inic quc un dia o dialo
da soric nc rcniiiu!...
Inirci. O Dunga, asscniado,
oiu ra nin c sc riu!
Dcsois dc nc agaranii
quc cu iava ncno scrvido,
cu dci ra scu Pcrzidcnic
un rlo dc naingui!
Tirci da rca un cigarro
c, cdindo rcnissao,
qucnci a cdra dc fogo
c cunccci a iia.
Prcgunici a sua Aricza
sc nao iinIa, no Palao
una gaiia ou una viola
ra unas iuada cania.
99

Sua Aricza, scnc rindo,
cun nunia sasiifaao,
dissc quc viola nao iinIa,
nas orcn iinIa un violao.
Mandou lusca o insiurncnio,
icncrou c alriu o ciio
c cuncou saluando
o dialo d'un alundu,
quc cu cnsci, ninIa cunadc,
quc iava uvindo nos naio
o cIro d'una inIanlu!

Mc alcnlrando do scriao,
c vcndo quc sua Aricza
cra ncno un Inc lao,
cu nc asircvi a fazc
o ncu uriino cdido,
ra dcsois nc arriiira.
Era ra clc nanda
inscrcvc os c dc vcrso
do alundu quc clc caniou.
Quando clc dissc quc Iavcra
dc nc nanda o alundu
ulo rcncro va
quc vinIcssc da AlananIa,
agardcci o fav,
c sarvci o Pcrzidcnic,
quc cra o scu doui PrcanIa.

100
Una sunana dcsois,
cai docnic dc cana
O cunadc do Mironga
nandou cIana 'ra nc vc
un doui dc nunia fana.
O doui s un canudo
aqui ra rila do ciio!...
Mandou isirra, iussi;
laicu cun as onia dos dcdo
na loca do isionlo... aqui,
c ao dcsois, cun nuiio gciio,
nc rcguniando sc cu cra
soricro ou ai dc fania,
nc dissc quc cra crcizo
cu fazc ninIa viagc
dcnio dc dois a ircs dia,
aois cu iava sofrcndo
d'un na, quc nao iinIa cura,
cIanado. lcrzao cardia.
Arcarada a lagagc,
alracci scu Dizidcro
c la do Fio arii,
ra naia ninIa sdadc,
c norrc, nais voniadc,
ca nos naio ondc cu naci!

Agora, quc cu iu aqui,
cun vanccs iudo. a cunadc,
ninIa afiada, o cunadc,
a ninIa vcia Dasiiana
101
c a fania, a olrigaao,
osso assunia quc o doui
foi un Inc da rczao,
quando nc dissc quc cu iava
ducnic do coraao.
Essc doui, quc cra crnao
do scu doui Faio X,
salc ondc icn o nariz!!

Mas orcn vanccs nao cIorc,
quc cu iando aqui cun vanccs,
iu conicnic, i fcliz!
O grandc na, quc cu irazia
no coraao, quc sofria
a ia dc lczao cardia
do doui la da cidadc,
ia curado! Tcvc cura!...
Nao nc lcva a siuriura!...
Aois a lcrzao cardia
iinIa ouiro nnc.
Sdadc.
102


VOCABULRIO

Muudu cIoa. c, cn ouiros lugarcs, curral.
Munu niuda.
Cundongu naroicira.
Cundu cclclrc crininoso do scriao.
Inuou cnganou.
SuunIuo clinira.
Suuu falador.
Sucuo cgada.
CundnIu csccic dc lclrc.
IsuIudo csfarraado.
Contu ccria dosc dc cacIaa.
Xctu ilIaria grosscira.
TuuunIc lolo.
CIqucudo cIicoic.
Pcu-Io csccic dc cIicoic.
HcIngudo valcnic.
Pucunu da cidadc.
Cuoto dialo.
Suungungu loniio c facciro.
DznIunIudo dcsicnido.
Fuzcndo ccu nanorando.
Tcn uutu icn rclacs con...
Pc dc uto dialo.
103
TuquuunI inccricnic.
Ho orgulIo.
Xocu vclIa dcsfruiavcl.
Mungu funo dc rolo.
Cutcgou Ioncn dc osiao.
AIunIudo csaniado cono un lurro.
Muun nosquiio dos anianos.
Muocu nosquiio crnilongo.
TuunIcu quc fala nuiio.
Gungcnto saiisfciio.
OIguuo fanlia.
FuIucu caiorisno.
Mutucucu cqucno nanfcro.
S. Guno sanio, a qucn o scriancjo roncic
aclanar o scu nonc, quando acIa un oljcio
crdido.
104


O FAZENDEIRO E O
ROCEIRO
O fazcndciro Darnalc, cn viagcn ara a Caiial,
dc assagcn cla roa, convcrsando ligcirancnic
con o scu conadrc Zc Joaquin, disscra-lIc
Iavcr crdido grandc quaniia, roncicndo-lIc
iudo clicar, quando voliassc da Caiial, cn
caninIo do scriao. Tcrninados os scus ncgocios
c dc rcgrcsso ao scriao, vcn dcscdir-sc do
conadrc, cn cuja casa crnoiia, ara scguir
viagcn, dc nanIa. noiic. Esianos na cIoa do
rocciro, quc vai rccclcr Darnalc, a qucn cdc
quc lIc conic a Iisioria do dinIciro crdido.
105


O FAZENDEIRO E O
ROCEIRO
Ao Coonc D. Sucs FIo.

DAFNAD.
Munio las noiic, cunadc.

Z JOAQUIM.
Cunadc, nuiio las noiic.

DAFNAD.
Cuno aninIa, dc ninIa,
vorio ra ninIa Fazcnda,
vin alraa ncu cunadc
c rcgunia sc nao quc
fazc arguna inconcnda
la ra argucn daquclas naia.

Z JOAQUIM.
Nao, cunadc. So dcscjo
quc vancc nc arrcconcndc
a cunadc Furiunaia.
E, agora, quando iu voria,
ca ula roa ouira vcz?!
106

DAFNAD.
Nos iano no ncs...

Z JOAQUIM.
dc Maro.

DAFNAD.
No fin do ano, iarvcz.

Z JOAQUIM.
Qua, cunadc!... Eu nao nc cngano!
Tu ic cga no scriao,
c so voria aqui, na roa,
d'aqui Ia dois ou ircs ano.

DAFNAD.
Nao, sinI, ruquc na Cric
icnIo uns ncgoo a iraia.

Z JOAQUIM.
AI! Cunadc!! Eu nc csquccia!
E o caso quc vancc dissc
quc nc Iavcra dc conia?!

DAFNAD.
Ouira vcz, quando cu voria.

Z JOAQUIM.
O quc?! Nao, sinI! Agora!
107
Tu ja dcu ra nadraccro?

DAFNAD.
Qucn faz viagc crciza..

Z JOAQUIM.
dc dcscanso. Mas orcn
cu qucro salc ruquc
iu crdcu ianio dinIcro.

DAFNAD.
Nao foi lcn crdc, cunadc;
cu nao ic conici a Iisiora
cuno foi quc assuccdcu.

Z JOAQUIM.
Aois lcn. nc conia agora.

DAFNAD.
Mc da rcncro un cigarro
daquclc funo gosioso,
quc onic noiic iu nc dcu.

Z JOAQUIM.
Tona la... Piia voniadc.

DAFNAD.
Agora...

Z JOAQUIM.
108
O quc c nais cunadc?

DAFNAD.
Un golc daqucla nossa!...
da lranquinIa!...

Z JOAQUIM.
Tonc la.
Esia c cana ca da roa!

DAFNAD.
Agora faria una coisa.

Z JOAQUIM.
Aois falc. O quc nais quc?

DAFNAD.
Daquclc lao!... Do cIcroso!

Z JOAQUIM.
Fac, cunadc?

DAFNAD.
Fac.

Z JOAQUIM
Tona la. Esic c do lao.

DAFNAD.
Esias vcnia, Zc Joaquin,
109
c ialiqua un fogao.
Pcrciza ia scnc qucnic,
ras indca rcfcrvc.

Z JOAQUIM.
Sc c ansin, loia cravao.

DAFNAD.
Agora nunia aicnao!
Ha ircs ncs, caiu docnic...

Z JOAQUIM.
A cunadc?!!!

DAFNAD.
Sin,sinI.

Z JOAQUIM.
Vano! Conia!

DAFNAD.
Era una d
quc cla scniia no figo,
nas orcn arrcsondcndo
(La ncla...} in rila do inligo.
Ha dois ncs quc iava ansin,
c cada dia io.
Pcrcurci Manuc Tinlo,
curandcro fananado,
quc nc dissc quc cla iava
110
cun o figo iodo inaado.
Ha dois ncs quc Furiunaia
iinIa usscntudo nu quutu,
ja dcsois dc ianios ano
a gcnic sc ic casado.
Manuc Tinlo nandou da
iodos os dias ircs cIa
dc uriiga c dc crva cidrcra
c una loa csfrcgaao
dc lanIa dc quaii nacIo,
ra csqucnia ioda a aqucra.
Cuno Ia scis dia a docnic
ja nao dcscu nos c
o calco aconsciu
una isiruvanca dc arruda,
lingua dc loi, c unas fia
dc iianga c dc coiic.
Mas orcn, cuno in ircs dia
nao iinIa ccssado a d,
cIanci o Anionio Piiu
nandigucro c lcnzcd...

Z JOAQUIM.
... Quc c o av da CIica Dodc...

DAFNAD.
Isso ncno, sin, sinI!...

Z JOAQUIM.
Ja sci quc o calra accriou!
111

DAFNAD.
Nao fazcndo, ouco caso
na sua alava Ionrada,
dcc cu fala.. ru fav!

Z JOAQUIM.
Aois lcn ... Pco crdao!...

DAFNAD.
Nao icn dc quc. Mcu cunadc
nao dca dc ic rczao.

Z JOAQUIM.
Fala, cunadc! Eu rcncio
quc nao ic isirovo nais, nao!

DAFNAD.
Anionio Piiu, cssc Inc
quc icn fciio iania cura,
lcnzcu, rczou, nas orcn
o na nao arrcsciiava
o dialo das lcnzcdura!...

Z JOAQUIM.
Crcdo in cruz!... Avc Maria!
Nao falc iania Iirizia

DAFNAD.
Hirizia?!
112

Z JOAQUIM.
Aois nao foi?!

DAFNAD.
Tcn rczao! Dcos nc crdc!

Z JOAQUIM.
Dcos scnc crda a gcnic,
quando quc sc arrccndc.

DAFNAD.
Vcndo quc sua cunadc
iava in risco dc norrc
c ja nao icndo nais nada,
nao icndo nais quc fazc,
nandci cIana un doui
quc inicndia dcssas coisa
dc docna das nuic
c quc cu uvia dizc
quc cra un grandc ncrad.

Z JOAQUIM.
Pra quc, cunadc!.... Pra quc!?
Tu ncn arccc Inc vcio
cun ianios ano dc vida!
Pulo quc iu dissc airaz,
o na da ninIa cunadc
cra csinIcla caida!!!

113
DAFNAD.
Nao cra, nao, Zc Joaquin!
A coisa cra nais ruin!

Z JOAQUIM.
Fuin?! Qua ruin! Qua nada!...
Eu unIa a nuic curada
so c'un co d'agua inic!

DAFNAD.
Cun isso so?!

Z JOAQUIM.
E cun Aqucla!...
A ScnIora das Candcia,
c a Sania Virgc Maria,
quc c nossa Mac, Darnalc.

DAFNAD.
Era crcizo un doi...

Z JOAQUIM.
Pra ii!... quc crdcu a fc!

DAFNAD.
Tu, cunadc, in ncu luga...

Z JOAQUIM.
... TinIa curado a cunadc,
ruquc inda icnIo una loca
114
c duas nao ra rcza!

DAFNAD.
Mas orcn... dca cu fala.

Z JOAQUIM.
Nao iu aqui ra ouira coisa
sc nao c ra ic cscuia!

DAFNAD.
O Inc, dc nunio longc,
dc dcz lcgua lcn uada,
in rila d'un Husso PonIo,
aarciado dc raia,
vcio vc a Furiunaia.
O doui, quc cra un frangoic,
nunio lcn acssoado,
anic dc vc a ducnic,
nc rcguniou cuno cra
quc o na iinIa cuncado.
Nao fariando cun o arrcsciio
ra un doui, quando c frnado,
dissc o quc cu ja iinIa fciio!

Z JOAQUIM.
Pra fala vcrdadc, cu acIo...

DAFNAD.
Nao falc!...

115
Z JOAQUIM.
Ja iu calado!

DAFNAD.
O doui sc s-sc a ri!!...

Z JOAQUIM.
ia la!!... Eu logo vi!!..
Aois oia Darnalc!
Tcn nn calra aqui na roa,
o Fcinundo Jacarc, quc scn sai da aioa,
soncnics cun as suas rcza,
curava a iua nuici!

DAFNAD.
Eu nao sci la, Zc Joaquin!
Dca la scu Jacarc
c vano cIcga no fin.
Dcsois scu doui nc dissc
quc qucria inzanina.
Arrcsundi. scu doui,
quando quizc; odc inira.
Furiunaia ja salia
quc o doui iinIa cIcgado.
(Eu li juro, ncu cunadc,
quc inic naquclc noncnio,
ningucn, a nao sc nos dois,
iinIa inirado ali, no quario,
dcndc o dia dc casado}.

116
A ducnic, Zc Joaquin,
cIorava cun a d!... Ccnia
dc fazc cna ra gcnic
vc a ducnic gcnc!
O doui iirou do lrso
un aliiinIo dc vidro,
luiou dclao da lrao,
c cuncou a laic!
Os dcdo do Inc laiia
ligcro in rila das vcia,
cuno lngua dc nuic.
Dcsois nandou a ducnic
alri a loca c luia
a lngua ioda ra fora.
Tirou do lrso o rclojo;
iirou do lrao o vidrinIo;
oiu r vidro, c, dcsois,
r rclojo, vcndo as Iora.
Dcsois, iornando a laic,
quando laicu n'un loga,
a sua sania cunadc
griiava quc arccia
(cun crdao do ncu cunadc!}
carro dc loi, quando assa
n'una varcda, a guincIa.

Z JOAQUIM.
CoiiadinIa!... CoiiadinIa!...
Sc cu fssc vancc, li juro,
quc cssc calra, cssc nardiio,
117
nao conia nais farinIa.

DAFNAD.
Tu icn rczao, ncu anigo!
CoiiadinIa!... CoiiadinIa!

Z JOAQUIM.
Ondc nora cssc canaia!?
Eu crcizo dcssc licIo
ra lcva ninIas lanana
in rila d'una cangaia!

DAFNAD.
Cunadc! Nao nc airaaia!
Dca la dc nacacagc,
quc cu icnIo dc acorda ccdo,
ra scgui ninIa viagc!

Z JOAQUIM.
AI!... sc cu garro cssc scrvagc!!

DAFNAD.
Tu quc uvi ou nao quc?!

Z JOAQUIM.
Fala!... Fala, Darnalc!

DAFNAD.
Dcsois do doui laic
no luga quc cu ja falci,
118
fcz ansin, dando cun os Ionlo!

Z JOAQUIM.
Qua foi o luga, cunadc?!

DAFNAD.
Un locadinIo ra lao
do lado isqucrdo do isinlo,
quc o Tinlo nandou isfrcga
cun lanIa dc quaii nacIo!

Z JOAQUIM.
Isso c nunio lao r figo...
Mas orcn, cunadc, cu acIo...

DAFNAD.
Escra la. ja ic digo.
Dcsois do inzanc, o doui,
saindo cnioncc do quario,
cdiu agua c a nao lavou.
Lcvou lcn uns ircs ninuio
calado, oiando ra nin.
Ao dcsois, falou ansin.
Cuno sc cIana o sinI?
Darnalc" li arrcsundi.
Aois lcn, scu Darnalc".
(nc dissc, ansin o doui...}
so una coisa, soncnics,
sarvara sua nuic".
Aois, scu doui. qua c?
119
Scu doui. cu fao iudo
quc iivc nas ninIas nao!!
Enioncc o Inc nc dissc.
Sua ducnic crciza
fazc una ncraao".
Quando uvi cssa rcosia,
cai dc vcnia r cIao!

Ao dcsois dc dcz ninuio,
o doui nc alcvaniou,
c cnioncc ansin nc falou.
Ou o sinI nanda fazc
ja c ja a ncraao,
cuno inda Ia ouco cu dizia,
ou a sua conanIcra
nao dura nais dc dois dia
Eu agaranio ao sinI
quc ncnIun crigo icn.
Nao sci os scus issuido;
nas orcn, cu li rcncio
quc nao li co un vinicn".
Todo o na dc Furiunaia
cra un iun, ncu cunadc,
quc iava rocndo ru dcnio.

Z JOAQUIM.
Cunadc!... Aara un noncnio!!...
Pruquc, sc iu coniinua,
cu isioro!.. Eu arrclcnio!!!
Sc un Inc odc, rczando,
120
cun a ajuda d'una oraao,
dc c dcscaro, iza
nas lrasa d'una fugucra,
cuno faz os scriancjo,
no dia dc Sao Joao!...
Sc un Inc c'una oraao
odc novc os rocIcdo!...
Arranca d'una nonianIa
os ironco dos arvorcdo!...
Anda 'urrila das agua,
cuno andou Nosso SinI!...
Cuno c quc iu nao odia,
arranca cssa orqucra
do dialo d'un iun?!!

DAFNAD.
Ora! Pula nor dc Dcos!
O quc assou ja assou!

Z JOAQUIM.
Nao nc falc in Dcos!... Nao falc!
Nao falc cn Dcos!... fav!

DAFNAD.
Nao falo, nais, nao, sinI!
E a ninIa Iisiora, cunadc,
ja sc acalou! Ta acalada!

Z JOAQUIM.
Qua ja sc acalou!... Qua nada!
121
Conia o rcsio!... Vano la!

DAFNAD.
Eu conio, nas nao isirovc,
quc o scicsirclo vac ario,
c as ircs Iora da ninIa
cu icnIo dc alcvania.

Z JOAQUIM.
Conia o rcsio! Vano la!

DAFNAD.
Ta lao. Ainda cu nc fio
na iua alavra Ionrada.

Z JOAQUIM.
Cala-ic!... Cala-ic, loca!...
Ja iu cun a loca fccIada.

DAFNAD.
O doui, quc ja irazia
n'un lauzinIo as fcrragc...

Z JOAQUIM.
Dca la dc naiagc,
dca o raio do doui,
quc cu qucro salc, soncnics,
sc a cunadc sc sarvou.

DAFNAD.
122
O noo lcvou ircs Iora
ra fazc a ncraao!
Mas orcn fcz un iralaio
quc, alao dc Dcos, cunadc,
a clc a iua cunadc
dcvc a sua sarvaao.

Z JOAQUIM.
E iu, quc sois un crisiao,
quc nunca dcou ningucn
inira dcnio do icu quario
a nao sc iu c a nuic,
iu vac dcia, Darnalc,
un doui iaraaniao...

DAFNAD.
Enioncc, scu Zc Joaquin,
cu Iavcra dc dca
a ninIa la nuic
norrc cuno un anina?!

Z JOAQUIM.
ia!!... Sc fssc cunigo!!...

DAFNAD.
Escra la!... Ja ic digo!
Quando cu vi quc a Furiunaia
ja iava ja scn crigo,
arrici ncu PussunIo,
c ra casa do doui,
123
quc cra ircs lcgua disianic,
nc uz logo dc caninIo.
TinIa Ia ircs Iora saido
ra vc a vo do Pcnido.
O Inc la no scriao
iinIa ianio quc fazc,
s vcz inic, ccrios dia,
sc csquccia dc conc.
O sino da caclinIa
laiia as avc-naria,
quando iscuici o iroc
d'un cavalo quc na csirada
vinIa a ioda disarada.
Era clc, sin, sinI!
Quando nc viu, sc assusiou,
c cnioncc nc rcguniou.

Cuno vac sa Furiunaia!"
Ja ia dc c, scu doui
E clc. Pruquc noiivo
cu dcvo a scu Darnalc
a Ionra dcsia visiia,
quc nc da nunia alcgria?!!

Puci cnioncc do lrso
un inlruio quc cu irazia,
c cnircgando r doui,
dissc. Vossa ScnIoria
vac nc fazc o fav
dc cscuia, qucio c calado,
124
iudo o quc cu qucro dizc!

Essc c un fav nunio grandc
quc cu co agora a vancc.

Pcdindo cnioncc liccna
ra nc odc asscnia,
cu cunccci a fala.

Ha vinic ano, scu noo,
Ia vinic ano assado,
quc cu Anionio Darnalc
cun a fc dc Dcos sou casado.

Lcvci dois ncs iodo inicro
ra cdi ao Zc Vaqucro
a nao daqucla nuic.

Quando cu ia alri a lca,
cu scniia una friagc
frcvcndo, aqui na gragania.
i, noo!... a Furiunaia
nao c nuic!... una sania!
Mc casci. A vcz rcncra
quc cu dci un lcjo na nao
da Maria Furiunaia,
fiquci iao invrcgonIado,
quc andci ircs dias nas naia,
cuno un loi, anucanlado.

125
Douira fciia... Escuic la.

Tava casado Ia dcz ano.

Un dia, ionando lanIo
nas agua d'una laga
nunio longc da Fazcnda,
do ouiro lado da Tala.
Vi, cu vi quc a Furiunaia
vinIa la das Croia Funda,
ulo ncu nonc a griia.

E cuno nao iinIa icno
da roua disindura
dos gaio d'un iquia,
varci ulos naio afora,
os naio cIcio dc csinIo,
ra nc cscondc, la, disianic
ru dciraz d'un ialoca.

ansin a inducaao
quc sc arrccclc ru la.

Scu doui. Eu nao sou Inc
dc foriuna. Mas orcn,
fao as ninIa incununia,
c vou vivcndo, vivcndo,
cuno Dcos quc. na ou lcn.

Trago aqui, ncsic ac,
126
iodo, iodo o ncu dinIcro.
Nao c aga! Nao, sinI!
Eu sci quc vancc nao c
dcsscs Inc inicrcsscro!

Aquilo quc vancc fcz,
sc cu fossc dono do nundo,
nao agava, scu doui,
ncn li dando o nundo inicro!!

O quc cu irago ncsic inlruio,
cIcga lcn ra vassuncc
vivc ircs ano aforgado,
casado, viuvo ou soricro.

Aois lcn!... Munio olrigado!

No cIao, aqui, ajuciado,
cuno un grandc ccad,
cu qucro lcja scus c!

Mas orcn... MinIa nuic,
quc vancc viu quagc nua,
ioda nua, scu doui!!!!!!

Eu li co ru fav!!!...

In nonc dc Jcsu Crisio!...
Dc Maria!... E Sao Josc!...

127
Ja!! Cun aqucla ligcrcza
quc vassuncc nc falava,
ra fazc a ncraao,
nandc arruna suas naca!...

Saia d'aqui!... Va ra longc!...
Dcn longc dcsic scriao!...

Pruquc, sc vancc nao f,
cu, cun a onia dcsia faca,
li isiraaio o coraao.
128


VOCABULRIO

Inuxudo incurgiiado.
Asscntudo nu quutu dado luz.
Puqucu inicsiinos, larriga.
Dcscu nos cs concrava os inicsiinos, cclia
os ccrcncnios.
Istuuuncu nisiura.
Mundguco fciiicciro.
Tuuuuntuo quc fala nuiio.
Husso-onIo cavalo dcsia cor.
McsnIu rcncdio casciro.
PnIuo dc ugu urganic.
PutnIo dc udo icrnnciro.
Vucdu caninIo.
PussunIo cavalo csaniadio.
AnucunIudo cscondido nos naios.
Mucu saco dc couro cn quc sc lcva roua.
129


A RESPOSTA DO GCA-
TAT
O caloclo Ccca Taiu, icndo o ncsno nonc do
ouiro, a qucn sc rcfcriu n'un dos scus discursos
una crsonagcn dc grandc vulio, ofcndido, c
julgando quc iodas aquclas rcfcrcncias foran
fciias a si, rcsolvc vir Caiial ara rclaic-las,
scgundo scu nodo dc cnsar. Ouanos a dcfcsa
do violciro noriisia, cranic o scu cnincnic
ofcnsor, o naior lrasilciro do scu icno.
130


A RESPOSTA DO GCA-
TAT
A Jouo PcnunIuco, u unu dos uocos c
cuntudocs du nnIu tcu.

Scu doui!... VcnIo dos lrcdo,
so ra nodc arrcsondc
ioda aqucla fardunagc
quc vancc foi inscrcvc.
Eu nao sci lc, nas orcn
o scu Padrc Caclao,
quc salc lc nunio lcn,
lcu ra nos iudo, in ircs ncz,
o scu luniio scrnao.
Mc disscrun, ca na Cric,
quc o scu doui faz aquilo
dc calca c scn iralaio!...
Vancc icn frgo dc gaio
c lingua dc aagaio!

Nao icjc vancc jurgando
quc cu scjc argun canguu!
Nao sou, nao, scu Conscciro!
Sou do Noric!... Eu sou violcro,
131
c vivo naquclas naia,
cuno vcvc un sanIassu.
Vassuncc ja nc cunIccc!
Eu sou o Ccca-Taiu!

Os Ionc ca da cidadc
nc agaranic quc o sinI
c o rcncro cnirc os rcncro,
c o nais grandc lrasilcro,
c o Dunga dos inscrii!....
Mas orcn nacaco vcio
nao ncic a nao in cunluca
vazia ansin, scu doui!

Nos iudo ja ia cansado
dcsia vida dc roccro,
ra da nio a ianiu galo
quc so cania no olcro.
Mcu airao c os cunanIcro
so lcva a fala dc lczcs,
quc c una grandc iraaiada,
inquanio nos lcva a vida
surrando as nao c'una inada.

Cun ioda cssa naiagc,
vassuncc, scu scnad,
nunca un dia sc alcnlrou
quc la, naquclas aragc,
a gcnic norrc dc scdc
c dc fnc.. sin sinI!
132
Vassuncc so alrc o lico,
ra cania cuno un cancao,
quando quc fazc scu ninIo
nos gaio d'una inlciao!

Vassuncc, quc salc iudo,
c caaz dc arrcsondc
quando c quc sc ouvc nos naio
o canio dos zalclc!?
In quc Iora c quc o nacuco
sc c nais a ia?
E quando c quc a jacuiinga
ia nio dc sc caa?
Quando o uru, cnirc as foiagc,
salc nais assuvia?
Qua c dc iodas as arvc,
a nais dcrciia c ininada?
E a quc icn o au nais duro,
c a casca nais incourada?
Vancc nao salc qua c
a nadcra quc c nais la,
ra fazc-sc una cana!!!

Vancc, no ncio da iroa
dos cavalo, scu doui,
oiando rs anina,
scn vc un so sc novc,
nao c caaz dc iscuic
un cavalo isquiad!

133
Eu qucria vc vancc,
no ncio d'una lurrada,
soncnics ulo un isiurro,
dizc, in conia ajusiada,
quanios ano, quanias nanIa,
quanios fio icn un lurro!

Vancc so salc dc lczcs
quc sc faz cun as duas nao!...
Mas orcn nao salc as lczcs
da Naiurcza c quc Dcos
fcz ra nos cun o coraao!

Vancc nao salc cania
nais nio quc un curio,
gcncndo lcra da csirada!
Vancc nao salc inscrcvc
no ac, fciio dc icrra,
quando a iinia c a do suo,
c quando a cna c una inada!
Sc vancc nao salc disso,
nao odc nc arrcsondc!...

ia aqui, scu Conscicro!...
Dcos nao fcz as naos dos Inc
soncnics ra clc inscrcvc!

Vassuncc c un scnad,
c un conscicro, c un doui!
nais quc un Incrad!...
134
o nais grandc cirdadao!...
Mas orcn cu lIc agaranio
quc nada disso scria
naquclas naia lravia
das icrra do ncu scriao!!
A nizcra, scu doui,
ionlcn a gcnic consola!

O orguio c quc naia a gcnic!...
Vancc quc sc Pcrzidcnic
c cu so qucro sc roccro
c iocad dc viola!

Vancc icn iodo o dcrciio
dc ganIa os ccn ru dia,
ra nio udc fala!!
Mas orcn o quc nao odc
c a inguinorana insuria!

A gcnic, scu Conscicro,
ia cansada dc cscra!!

Vancc diz quc a gcnic vcvc
cun a nao no quco, asscniado,
scn fazc caso das coisa
quc vancc diz no Scnado!

E vassuncc icn rczao!
Sc nos iudo c anarfalcio,
cuno c quc a gcnic vac lc
135
ioda aqucla falaao?

Pra dizc quc dois cun dois
faz quairo, scu Conscicro,
vancc gasia scis iinicro
c fala una noiic ioda
c un dia iodo inicrinIo!
Vossa Inccrlcna arccc
a cunadc Cinuvcva,
quando iniica cun os vizinIo.

Prcguioso?! Madraccro?!
Nao, sinI, scu Conscicro!!

ruquc vancc nao salc
o quc scjc un loiadcro
cria cun ianio cuidado,
cun ianio an c alcgria,
unas calca dc gado,
c, dcsois, a inidinia
carrcga iudo, cun os dialo,
in ncno dc quairo dia!

ruquc vancc nao salc
o iralaio disgraado
quc un Inc icn, scu doui,
dc incoivara un roado,
c, quando o ouro do nio,
vac ficando inlonccado,
ra gcnic cnioncc cuic,
136
o nio norrc dc scdc,
ulo So iniurricado,
scquinIo, cuno vancc.

ruquc vancc nao salc
quanio cusia un ai sofrc,
vcndo o scu fio crcsccndo,
dizcndo scnc. Paai!!
Vcn nc cnsina o A. D. C.!

i aqui, scu Scnad!
Nao c so qucsiao dc nnc!!

Eu so voiava ra un Inc
sc Pcrzidcnic, sc o calra
ja sulcssc o quc cra fonc!
Eu nao qucria salc
sc clc cra, cono vancc,
un doui dc falaao.
Alasia so quc cssa Inc
fossc un lurro, cuno cu,
nas orcn, un lon crisiao!
Pra sarva o nundo inicro
alasia ic coraao!

Sc cu sulcssc, ncu sinI,
inscrcvc, lc c conia,
cnioncc, sin, cu Iavcra
dc salc cuno assunia!

137
Tarvcz vanccs nao dcassc
os scriancjo norrcndo,
io quc fossc anina!

Pru nodc a oliiicaia,
vancc quc quc un Inc saia
do scriao ra vi voia
in Joaquin, Pcdro, ou Francisco,
quando vcn sc iudo igua!?

Prcguioso?! Madraccro?!
Nao sinI!... Scu conscicro!

Vancc nao salc dc nada!
Vancc nao salc a coragc
quc c crcizo un Inc ic
ra corrc nas vaqucjada!
Vossa Inccrlcna nao salc
o val d'un scriancjo,
accrando una Qucnada!

Vancc ncnic, sin, sinI!!

O calco lrasilcro
icn nunio lrio c val!

Nos c quc ja ia cansado
dc iralaia rs doui!
A gcnic nao faz qucsia
dc lcva un dia inicro
138
cun una inadinIa na nao!
A gcnic cdc, soncnics,
ra vanccs nao sc csquccc
quc nos iudo scno crnao!

Vancc icn un casarao!
Tcn un jardin c una aca!
Tcn criado dc casaca!
E ganIa, iodos os dia,
quc cIva, quc faa So,
so ra fala, ccn nir rc!
Eu iralaio o ano inicro,
soncnics quando Dcos quc!!
Eu vivo da ninIa roa,
nc isfarfando, cuno un lurro,
ra susicnia oiio fio,
ninIa nac, ninIa nuic!

Eu druno in rila d'un couro,
n'una casa dc sac!!
Vancc icn scu irnovc!
Eu, ra vi no aovoado,
ando dcz lcgua dc c!!

Ncsic ncz anarfadado,
ru via dc nao cIovc,
vi a roa du fcijao
faria d'agua norrc!!
O So icvc iao ardcnic
la rs lado do scriao,
139
quc in ncno dc quinzc dia
crdi ioda a criaao!!

A ninIa vaca, a Fcnsu,
quc anava cun ianio an,
ul'una surucuiinga
foi nordida, sin, sinI!

Na sunana arrcirazada,
o vcnio ianio vcniou,
quc a aia, quc colrc a cIoa,
foi ulos naio!.. Avuou!!!

MinIa nuic ia norrcndo,
so ru faria dc nczinIa,
c ru faria d'un doui!

MinIa fia, quc c luniia,
luniia cuno una fr,
scu doui!!! Nao salc lc!
E o JuquinIa, quc inda ia
cIcrando ncno a cucro
c ja unicia a viola,
sc inirassc la ra una cscola,
salia nais quc vancc!

Pra fala dc ianias lczcs,
vancc vivcu assuniando
ncsia grandc lilroicca,
nais dc quarcnia jancro!
140
Inquanio la, no scriao,
o Anionio da Caiurriia
c o Mundico CacIaccro,
garrando o lrao d'un inI,
salua, n'un dcsafio,
ircs noiic c ircs dia inicro!

E inda quc ru na rcgunio,
vassuncc, quc salc nunio,
diga, scn iuiulia.
qucn foi quc cnsinou o Anionio
c o Mundico CacIaccro
iania coisa ra cania?!
Eu digo vossa Inccrlcna
quc isso c quc c iniciligcna.
o salc, scn sc csiuda!!!

Prcguioso!? Madraccro?!
Nao sinI, scu Conscicro!!

Vossa Inccrlcna nao viu
un calco isiruviado,
c'un cravinoic ou garruncIa,
isania un laiaiao
d'una ruao dc sordado!

Vossa Inccrlcna arccc
quc nao lc nunio cssas coisa,
ou fingc quc nunca lcu!

141
Vanccs icn nunio ialcnio!!!!
Mas orcn crcisa icnio
cun a fnc c cun o sufrincnio!...
Qucn lIc agaranic sou cu!

Vancc diga aos cunanIcro
quc un calra, o Zc das Calca,
anda caniando csics vcrso,
quc, Iojc, la, no ncu scriao,
ava dc loca un loca.
Eu ranici a ninIa roa!
O iaiu iudo concu!
Pranic roa qucn quizc,
quc iaiu qucro sc cu!"
Vassuncc salc ondc ia
os luraco adondc vcvc
os iaiu infoncado?
Ta nos alao da Cric
dcssa ruao dc ricao,
quc fcz aquclc alao
cun o sanguc dos diagraado!

Vossa Inccrlcna crciza
dizc rs rculricano
quc c crcizo ic cuidado!

Pairao!... Vassunccs icn iudo!...
Vanccs iudo lcva a vida
nunio lcn adivcriida,
asscando la dc irnovc
142
ula csirada da Avinida!!

Vanccs icn rio dc audc!!
Tcn os doui da Hingicna,
quc c ra cuida da saudc!!
E nos?! Quc icn?! Arrcsonda!!
No icno das inlciao,
quc o icno das landacra,
nos so icn una cangaia,
ra lcva ioda a orqucra
dos doui oliiicaia!

SinI doui Conscicro!
Dc lczcs cu nao sci nada!...
Mcu Dcrciio c a ninIa inada!
Mcu alao c dc sac!
Qucn da lczcs ra fania
c a ninIa la nuic!
Eu sou frnado oiio vcz,
c sou inlcn conscicro,
ruquc icnIo oiio fiinIo!
Qucn da lczcs ra ninI'arna
c as dcz corda dcsic inIo!

Vancc quc sc Pcrzidcnic!
Aois scjc, ncu airao!...
Nos ja ficava conicnic,
sc vanccs dcssc ra gcnic
uns rcsiozinIo dc ao!

143
A nossa icrra o Drazi
ja icn nunia inicligcna!!
Munios Inc dc salcna,
quc so da ra cscriaiao!!!!

O quc nos cdc c a Piadadc!!
un iico dc Caridadc,
ra nos vivc, cuno crnao!!

Lcvc o dialo a falaao!

Pra sarva o nundo inicro!
alasia ic coraao!
Prs Inc dc inicligcna
irago cunigo csia gu!!

Esscs Inc icn calca,
nas orcn o quc c nais grandc
do quc a calca, c a larriga!!

Vancc, quando faz scrnao,
fala nunio in riligiao!

Aois lcn. Nosso SinI
quc nasccu n'un rczcinIo,
falava nunio ouquinlo,
cun clarcza c cun an!

Elc, o Doui dos doui
quc cra o ccnro da Iunirdadc,
144
cscuicu ra scus aosiro,
cnirc os rico da cidadc,
dozc olrc, cuno Pcdro,
quc cra un olrc cscad!

E inic os c dcsscs Inc
o Crisio un dia lavou!!!

Scu Conscicro, un conscio.
Dcc ioda a lilroicca
dos livro, cssa csiuidcza,
va csiuda o Dcrciio
das lczcs, na Naiurcza,
va vc cuno Dcos c grandc
c cuno odc cnsina
as coisa quc un Inc salc,
scn sc crcizo csiuda!

Vancc lcva ncsics livro
lcndo c lcndo a ioda Iora!
Mas orcn cu so qucria
cunIccc, scu Conscicro,
o quc vancc inguinora!!!

E alasia! Ja vou nc cnlora.

Si un dia vancc quizc
assa uns dia dc fonc,
dc fonc c iarvcz dc scdc,
c druni la n'una rcdc,
145
n'una casa dc sac,
va assa cunigo uns icno
nos naio do ncu scriao,
quc cu Ici dc li alri as oria
da cIoa c do coraao.

Eu vorio ros naiaga,
nas orcn, oua rcncro.
Vancc dc nos inga,
nos cIana dc nadraccro,
ruquc nos, scu Conscicro,
nao quc nais sc lcsiaiao.

Inquanio os Inc dc rila
dca nos iudo naznlo,
c so cuida dos isinlo,
c so iraia dc inlciao,
scu Conscicro Ia dc vc,
iiando o scu cacIinlao,
o Ccca-Taiu sc rindo,
cusindo, scnc cusindo,
oiando ansin ra vancc,
cun o quco scnc na nao.

Eu sci quc sou un anina!

Eu nao sci ncno o quc cu sou!

Mas orcn cu li agaranio
quc o quc vancc ja falou,
146
c o quc inda icn dc fala,
c o quc inda icn dc inscrcvc...
iodo, iodo o scu salc,
c ioda a sua saranIa,
nao valc unn alavrinIa
daquclas coisa luniia
quc Jcsus, n'una iardinIa,
dissc in rila da nonianIa!
147


VOCABULRIO

Hcdo naio.
Fudunugc rcuniao da nuiias vozcs.
Cunguss ona.
SunIus assaro canoro.
Lczcs lural dc lci.
Muugc algazarra.
Cuncuo assaro concdor dc fruias.
ZuIcc assaro, cujo canio rcnuncia cIuva.
Jucutngu avc dc coro csguio.
U cqucno galinacco cor dc rac.
Huudu iroa dc lurros.
Istuo rincIo.
Cu avinIado (assaro}.
Muducco ncgligcnic.
InIonccudo con csigao.
Accu coriar o naiagal nas qucinadas, ara
cviiar a roagaao do inccndio.
Istuuudo dcsicnido.
Tucnto fora, coragcn.
PnIo viola.
MuzonIo irisic, ncccssiiado.
SuunIu alavrcado.
148


BRAZ MACACO

149


BRAZ MACACO
A Acdo Hcs Juno.

Aois sin. sc o scu doui
nI no c scu caiiao,
nIa dna c scu coronc
c nais o airao quizc
a ninIa Iisiora iscuia,
nao fao qucsia... E, inic,
osso agora cunca.

Digo a nccc, dcndc ja,
quc cu lcvci a vida inicra
ulos scriao, a viaja.
Os scriao la do Ccara,
dc Pcrnanluco c DaIia,
Parala c MaranIao,
cunIco, cuno cunIco
os dcdo aqui dcsias nao.
Mas orcn sou naiura
d'ouiras icrra, ncu airao.

N'un rancIo iodo ccrcado
d'un roadao dc nandioca,
d'un grandc nandioca,
150
cu naci in irinia c novc,
na scrra dc Iliiioca,
quc c la ras Mina Ccra.
Aois oiicnia jancro
carrcgo aqui ncsic ciio,
quc c un vcio jiquiiila

Mcu av, Zc Tinguassila,
o rcis dc iodo os violcro,
a nais io iaiajula
dos calra dc arrcinaao,
foi inlcn o nais surula,
o nais grandc cacIaccro
quc Dcos luiou no scriao.

In Sania Cruz das Parncra,
ao dcsois d'un dcsafio
c'un o Joao da CIica do Fio,
norrcu nuna unlrcgucra,
cun a lca n'un garrafao.

Quc la, no Fcno do Cco,
cun Jcsus c a sua graa,
Dcos o icnIa c nao li faric
c'un garrafao dc cacIaa.

Mcu ac, un iinlu vciaco,
cIanado Manuc Macaco,
iinIa os c rasgado c cIaio
c una cara dc lugiu!
151
Foi o caiiiiu nais fcio
quc no nundo ja sc viu.
Mas orcn juro a vancc,
juro ulas cinco cIaga
dc Crisio Nosso SinI,
quc nunca sc viu no nundo
una calra gcnc nas corda
cuno ncu ai, scu doui.

Hnc scro cuno quc,
dansad dc rccoriado,
caanlu, caicrcic,
inaiao quc ncn un galo,
nais lcvc quc una cncra,
foi o ladrao dc cavalo
nais Ionrado c arrcsciiado
da Scrra da Maniiqucra.

Era o orguio da fania.

C'un iiro dc lacanaric,
n'un Scriao la da DaIia,
norrcu quagc cun ccn ano
n'una vcsra dc Naia,
quando rlava un iquira,
o nais fcrnoso da iroa,
quc vinIa ra Caiia.
Dando un lcjo no iquira,
dcu dc isora no licIinIo,
quc azulou ulos caninIo,
152
no avo d'un isquiado,
indo cai nunio longc,
c'un o ciio discdaado,
n'un c dc larlaiinao,
c una ncdaia dc sanguc
urrila do coraao.

Quc Dcos o icnIa no Cco,
ru nunios ano, a scu lado,
c Sao Jorgc ionc icnio
cun scu cavalo, scnao,
ia no fundao... ia rlado.

Vin r nundo cun csia cara,
cun csic carao dc nno,
ruquc a CIica das Coivara,
a ninIa nac, ncu airao,
foi a nais fcia das cara
quc o iinIoso do cacia
nandou aqui ra csic nundo,
quc roda cuno un inIao,
adondc cu fui lauiizado
cun o nonc dc Macacao.

Sc Dcus nao nc dcssc o dao
dc violcro afananado,
c sc nao fssc as nuic,
cu ja nc iinIa inforcado,
scu coronc, scu doui.

153
Mas orcn... (Dcus nc crdc!...}
icnIo a viola c a gargania
quc ianio c ianio caniou!
TcnIo csic ciio, o olcro,
adondc, vcndo una franga,
d'aqui ou la do scriao,
inda laic as aza c cania
un galo vcio c fulcro,
quc sc cIana. coraao.

Sc nao fssc o galo vcio,
o coraao ja sc vc,
cu nao icria naiado
un Inc, no fin da vida,
quc c cssa a rczao da Iisiora,
quc cu vou conia ra vancc.

Fio Prcio, Caiingucra,
Azulao, Pcdro Jai,
Josc Maria, Arucra,
Dcra d'gua, Dcnicvi,
Sarvina, CIica Darroza,
Turlana, nuic do diacIo,
caniadcra quc nao iinIa
arrcccio dc Inc nacIo...
Jcrnc Junqucro, un calra
caniad cIcio dc lrio,
quc in Sao Josc das PiranIa
norrcu dc rccnicncnic,
caniando n'un disafio...
154
Esscs violcro dc fana,
quc no Noric cu cunIcci,
iinIa solro, nI no,
do ncu nIo ucnccdo,
quc dos ncu iaiarav
c'un orguio arrcccli

Cun crdao dc qucn nc ouvc!
Vcndo un cdao dc saia
dansando n'un niudinIo,
ncu coraao, coiiadinIo,
firido, arrasiando as aza,
cIiava dcnio do ciio,
ialiqua cuno casianIa,
quando sc loia nas lraza.
(Cala a lca, Macacao!
Cuniinua a iua Iisiora!...
Dca dc sc lolaiao!...}
i aqui, scu caiiao.
nc faa agora csia conia
ccriinIa... cun rcfciao!
Violcro dcndc os quinzc ano,
c dc scic cn scic dia,
icndo una nova aao,
cun scsscnia c scis invcrno,
diga vossa SinIoria.
quanias aao cu ja iinIa
no lau do coraao?
Aois scu Draz Macacao
cun cssa lagagc czada
155
dc iania d incruada
dos an, quc iinIa iido
ulas calca indialrada
dos naio do scu scriao,
un dia dcu dc viagc
ras landa dc Pcrnanluco
cun csia viola assanIada,
ra sc laic cun as viola
daquclcs calra do Noric,
quc icn fana dc cIorao.
A rczao dcssa fugida
da ninIa icrra qucrida,
foi ra vc sc cra ossivc
nc csquccc nas ouiras icrra
dc iania aao quc cu iivc
na icrra ondc fui nacido!
Vcio ja, cnsci, nIa dona,
quc, crcurando ouiras landa,
nunca nais sofrcssc as nagua
quc ru via das calca
cu ja iinIa adccido!
Scn dcsfazc nos rcscnic,
o dialo d'una calca
inda iava ra nacc
quc nc quizcssc qucrc!
Aois lcn. i vancc.
TinIa scsscnia c scis ano
quando cIcguci no Arricifc,
c'una sdadc danada
daqucla Mina Ccra!
156
Vancc salc quc a sdadc,
quc faz a gcnic cna,
c cuno a lua, quc scnc
vai acunanIando a gcnic
ra ioda a aric ondc va.
N'un scriao dc Pcrnanluco,
la, in Pajcu dc Fr,
cu vi a Xii da Croia,
a figa d'una norcna,
luniia cuno os an.
(Dcvo dizc a nccc
quc anic dc vc a Xii,
ja iinIa andado naluco.
ru ircs ou quairo licIinIa
quc cu vi la ra aquclas landa
dos scriao dc Pcrnanluco}.

Eu vi a Xii da Croia
no rancIo d'un violcro
cIanado. Zc do Assuccgo.
Ai!.. Scu doui!... Quc ralicIo!
Ai!... NIa dna!... Quc cIancgo!

Eu logo lisci quc a licIa
iava cun os oio crdido
ulo Pcdro Cunac.
O Cunac cra un lodc
crrcnguc c iodo larrido,
quc, sanlando, aricia
quc iinIa nusga nos c.
157

Pra dizc cuno cra linda
a XiizinIa da Croia,
scu doui!... Faria a alava!...
Eu nunca nais vi, n'un sanla,
una calca narvada
sanla, cuno cla sanlava!!!

Eu nc alcnlro do vcsiido
cun quc cla iava vcsiida
(Dcsias coisinIa da vida
a gcnic nunca sc isquccc}.

NIa dna, o vcsiido dcla
iinIa a c das fia vcrdc
das arvc, quando aninIccc.
A fiia dos scus calclo
cra anarcla, anarcla,
cuno as ful do argudao.
E a ful quc cla irazia
na cova do calcao,
cra da c da irisicza
do coraao dos ducnic,
quc sofrc do coraao.
As cIincla, as cIinclinIa,
cra, scn iira ncn ,
ninosa c iquininIa
dois vo dc lcja-fr.
O lcno, o lcncinIo dcla,
scguro no cos da saia,
158
cra nais lranco c arrcndado
quc a rcnda do lcno d'agua
quc a onda csicndc na raia!
Tudo ncla cra ninoso!...
Era lindo c incaniad!
O nariz cra un liquinIo
iao lcn fciio c ingraadinIo,
cuno o da ogo-ugou.

TinIa, a carinIa rcdonda,
quc ncn quc fssc una lola.
O coro ansin iao lcn fciio,
cun as cadcra, arrcdondada,
aricia una viola!

Xinguci ianio csia viola,
canici ianio aqucla noiic
csia ioada sdosa
ra calquinIa iscuia,
quc fiquci cun o cco da lca
ducndo so dc cania.
CANTO
Xii da Croia!...
Eu ja nc crdi!...
Ja iu crdido
ru ii, Xii!....
Xii da Croia!...
Pruquc cu ic vi,
159
si iu nao gosia dc nin,
Xii?
Eu sonIava csia noiic
quc a lua naccu,
c dcsois n'un susiro,
cnirc as nuvc norrcu!
O cain nais ninoso
o vcado concu!
OI!...
O vcado concu!...
Cro
O cain nais ninoso
o vcado concu!
CANTO
Xii da Croia!...
Eu ja nc crdi!...
Ja iu crdido
ru ii, Xii!....
Xii da Croia!...
Pruquc cu ic vi,
si iu nao gosia dc nin,
Xii?

Eu sonIci quc cu sonIava
dc un dia sc icu!...

E ninI'arna assulindo
160
r cco... sc crdcu!...
O cain nais ninoso
o vcado concu!... OI!...
O vcado concu!...
Cro
O cain nais ninoso
o vcado, concu!
Canici ianio csia iuada
quc o coraao nc ducu!

Mas orcn..., Qua, ncu airao!
Era o Pcdro Cunac
o rcis do scu coraao.

Cuno violcro c cani,
o Inc odia sc,
quando nunio... un iriquiio.
Mas orcn... ra quc ninii?!
Era un calco luniio!!

Scu caiiao arrcarc
no quc agora cu vou dizc.
vassuncc, quc c fcio c vcio,
icncrc as corda d'un nIo,
ioquc c canic a noiic inicra,
quc vancc logo Ia dc vc
quc as nuic fcia c quc iscuia,
aois as nuic fcrnoza
161
ncn faz caso dc vancc!!!
So as fcia, as nuic fcia,
c quc arccia csias coisa
dc canioria, airao.
Scu coronc. c un fcnnico,
quc ningucn salc a rczao!!!

Xii da Croia sanlou,
ioda a noiic saaiiou,
c ncn una vcz, soncnics,
ncn una vcz so nc oiu.

Quando o sanla sc acalou,
c cu ia nc ariiirando,
cla dissc ansin, lainIo,
la r Pcdro saranlc.
Crcdo in Cruz! Vac-ic, Cacia,
quc clc c fcio cuno quc!"

Pcgando a ninIa viola,
nc aiirci ulas isirada.
Lina c azu, a nadrugada
vinIa lroiando, faccra.
Na sonlra das caucra,
dando lon dia r dia,
cunvcrsava as juriii.
Prcia, cuno una cnugc
cada d'aza da noiic,
una grauna caniava
nos gaio dun ianluri.
162

Pulos canio da grauna,
jurci, jurci, scn icn,
quc nunca nais cu Iavcra
dc sc ncganIa do An.

Duici cclo nas cancla
naquclc dia, airao,
c la nc fui r Ccara,
cun a lagagc nais czada
no lau do coraao.

Nos vcrdc la do Ccara,
cu vi nunia icniaao,
nunia, nunia fcrnuzura,
nas orcn logo alcnlrava
da grauna quc caniava,
quando cu fiz aqucla jura!

Mas orcn... oi o ccado!!
O isriio do coraao,
quc anda scnc airaaido,
c un calra discronIado,
quc cu nao conIco, nIr, nao.

farso cuno un ladrao!

Vcjc la, scu coronc.
Un dia, in Daiuriic,
fiquci ouira vcz cIunlado!...
163
Andci dc canio cIorado
ulos oio arrcncgado,
os oio d'ouira nuic,
quc cu vi la n'un casancnio
d'un ia dc Pcdro PinIc.

A ccarcnsc cra una fia
la dc Quicranulin.
Era o dia... o dia... dc...
Nosso SinI do Donfin.

Pru nando dc scu PinIc,
ra fcsia fui cunvidado
ulo un calra fananado,
cIanado Juca Cunluca,
un iocad dc viola,
nanorado da calca,
quc sc cIanava. InIaiuca.

O calra disfalriado
nc foi dizcndo na cara
quc ra un grandc disafio
cu iava disafiado.

Sin, SinI! Mina Ccra
ia lriga cun o Ccara.

No dia do casancnio,
c inlcn do dsafio,
o Cunluca, inda ccdinIo,
164
cun o iuin iodo incclado,
caniando ulos caninIo,
assou ulo ncu rancIinIo,
cIcio dc roo c cun o nIo
nos scus lrao alcvaniado.
CIcguci na oria do rancIo,
c c'un sarva dc arna
arrccili ncu riva,
quc foi siguindo c caniando,
inic n'un caao dc naio
o scu vurio sc aaga.

No Iora quc no scriao
o arilu irisic na noiic
isicndc ru ioda a icrra
as aza c dc arcairao,
iirci un sao na viola,
c la nc fui caninIando
ra fcsia do scu PinIc,
ncsias corda uniiando.

Vassuncc quc nc iscuia
o canio quc ia caniando?
Ora, cnioncc, iscuic la.
Cro
Quc scra,
sc as nuic nc dca?
CANTO
165
Quc scra dc ii, ncu ciio,
quc saluando ficou,
dcndc quc a Xii da Croia
ircidra nc alandonou!!
Coro
Quc scra,
sc as nuic nc dca?
CANTO
Quc scra dc ii, viola,
iu, quc ja ianio cIorou, sc cu ic alandona, viola,
cuno cla nc alandonou?!
Coro
Quc scra,
sc as nuic nc dca?
CANTO
Quc scra dc ii, ninI'arna,
sc cu dca dc sc qucn sou?!
Quc scra dc ii, sdadc?!
Quc scra dc ninIa d?!
Coro
Quc scra,
sc una nuic nc ana?
166
Quando cIcguci na oricra,
o sinI Juca Cunluca
ja iava in c, nc iscrando,
cun as larla dc lodc nacIo.
Anic dc inira na ironqucra,
lavci os c no riacIo,
no cainza inuguci,
a nao do calra acrici,
c quando na cIca inirci,
cun a viola ioda caiiia,
ioda rosada dc fiia,
n'una iuada luniia,
o noivo c a noiva sarvci.
CANTO
Sarvc os dno dcsia casa,
sarvc o scu Pcdro PinIc!...
Sarvc o noivo c os ai da noiva,
quc icn nnc dc Isalc.
Sarvc iodo os cunvidado,
quc vcio aqui ra forga.

Sarvc cssc grandc violcro,
Joao Cunluca, ncu riva!
Dcos csicjc ncsia casa
ra nos iudo alcnua".

Anionio Durro, un irocro,
nc dando n'una cancca
ircs dcdo daqucla aguinIa
167
dos vcrdc canavia,
arrciiiu la cun os ouiro.
Pra nos iudo alcnua.

Enioncc cguci no inIo,
c fui inirando a cania.
COFO
EI! Danlcra!... EI! Danlara!...
Mcu coraao ia sanlando,
cuno un cravao a qucna!
Quando a lua vcn naccnio,
inlcn sanla o arniia!
COFO
EI! Danlcra!... EI! Danlara!
CANTO
ia a luz das csirclinIa,
la no cco iudo a lria!
o SinI quc ia sanlando,
c as csircla a ucra a avua!
COFO
EI! Danlcra!... EI! Danlara!...

As caloquinIa iscundia
as carinIa ra sc ri!...
Vancc ja salc o quc cra!!
168
Era csia cara dc nno,
ncu carao dc sucuri!

Agora o quc cu nais scnii
foi quando vi ncu riva,
quc cra un calrocIa luniio,
cunigo sc advcrii.

Mas orcn... dccno la,
quc qucn icn lca c ra ri.

Pcdro PinIc, un cafuzo,
cun una c dc orco assado,
iava iodo invrcgonIado,
c'un canisao dc riscado,
lruza c cara dc argudao.
A noiva, quc cra luniia,
iava asscniada do lado,
cun un vcsiido dcrrcngado
do nio nadalao.

Pru via dc ia carado,
dcndc a ninIa, scu PinIc,
ra udc sanla c'un a noiva,
iirou as loia dos c.

O casancnio, nIa dna,
iinIa gcnic cuno icrra!...
Nunca vi iania nuic!!!
E cada qua, ncu airao,
169
dc fazc un Inc sanio
anda dc fua r cIao.

A cafua do roccro,
quc cra un calra surunlanla,
iava cIcia dos vizinIo,
dos Inc c nais das nuic
quc vinIcro dc dcz lcgua,
ra da dc crna no sanla.

A Vcrdiana, a QuininIa,
a Inlc Cora, a CIiquinIa,
a crna da noiva, una ona
cIanada Maria Fiia...
Scu caiiao!... Scu doui!...
NI noo!... Scu coronc!...
Quania calca luniia!
Pra sc sanla ioda a noiic
iinIa inic nuic dc solra!
NIa dna!... a Maria Fiia
cra nuic quc, sanlando,
ficava cIcrando a colra!
Mas orcn a fcrnuzura,
a dna daqucla fcsia,
cra Ela!... Era a InIaiuca,
quc andava iirando linIa
cun o ia dc Juca Canluca!
Eu juro ru Sanio Anionio!
Quando avisici o dcnonio
da InIaiuca, aqucla fr,
170
o jurancnio, nIa dna,
c'un iiro dos oio dcla,
caiu norio, c discnado
cuno un iic-sanguc isircado
cun o iiro d'un caad.

Ouiro cIancgo danado!...
Ouira aao, scu doui!

InIaiuca cra fcrnosa
ra da calo d'un crisiao!
Aria, arisca, quando andava,
vassuncc via una cna,
andando ulo scriao.
A lca, rasgada c ra,
quando alria ra fala,
ja nao aricia lca!...
Paricia, ioda alcria,
a cIaga dc Jcsu Crisio
na fr do naracuja!
Sc dcrranava no sanla,
cuno a ful da cancla
sc alrindo dcnio dos rano,
c cun os calclo iniiado,
cuno a cora anarcla
do ciio dos gaiurano!
Cun a canizinIa ninosa,
a saia sarainiada
d'unas ranagc dc rosa
c cun os calclo caido,
171
quando sanlava, isaiva
un rna dc gcna dc vo,
un cIcro dc ano novo,
una caiinga cIcrosa
da cIiia do scu vcsiido!

Ai, nIa dna!... Ai, nIa dninIa!...
Vassuncc nao salc, nao!...
So qucn salc c ncu airao!...
Un cIcro dc cIiia nova
c una coisa dos dialo,
quc faz na r coraao!

Aria noiic, quando o galo,
la nas naia saluou,
ncu riva sc alcvaniou,
c cu inlcn nc alcvanici.
Elc a viola icncrou.
cu a viola icncrci.
n'un lanco clc sc asscniou.
cu n'un lau nc asscnici.
foi clc qucn cuncou.
cu con a arrcsosia iscrci.

Foi ansin quc clc caniou.
CANTO
JUCA CUMDUCA
172
Tcncra a iua viola,
quc a ninIa ja icncrci!
Eu dcvo cania rcncro,
ruquc ic disafici.
MACACO
Eu vcnIo dc duas lcgua,
ra via do icu cIanado
Vin cunri as iuas ordc,
quc cu scnc fora lcn criado.
CUMDUCA
Tu vcio dc duas lcgua,
caninIando, scnc a c!!...
Tu ja ia vcio c cansado!...
Dcscansa, sc iu quizc.
MACACO
Scsscnia c scic ja icnIo,
nas orcn cu ic agaranio
quc, sc una nuic nandassc,
cu caninIava ouiro ianio.
CUMDUCA
Ja fico ic cunIcccndo,
cuno un vcio roziad.
Eu nunca fui caninIcro,
sou violcro c caniad.
173
MACACO
Sc sou vcio c icnIo roza,
nao vin aqui ra roza!
Alrc o ciio c soria o vcrso
c vano as conia ajusia.
Nao sou d'aqui dcsia icrra!
Sou la das Mina Ccra!...
CUMDUCA
Eu nunca ic cdi nada,
r'agora iu vin colra!...
Sc as conia c fciia cun os vcrso,
iu icn nunio quc aga
Eu ja ic dissc, calco,
quc cu sou fio do Ccara!
MACACO
Tudo o quc cu crdc ic ago!
Vano la!... Dca dc cIro!
Na calca cu irago nunio
dinIcro, sc o vcrso c ouro.
CUMDUCA
Dca dc roza, Mincro,
vac cania c'os arilu,
quc cu nao vou cania cun Inc
fcio c vcio, cuno iu!
MACACO
174
Quc icn a fiziulusiria
cun a nossa inruvisaao?!
O fcio vcvc na cara!...
E o vcrso, no coraao!
CUMDUCA
Qucn c quc vc, scn ic cna,
un galo vcio lrigando
c'un galaroic quc agora
os dois fcrrao vcn loiando?
MACACO
Tu ia falando a vcrdadc!...
Tu nao ia niniindo, nao!...
Tu icn crisia dc frangoic!...
Cuidado cun os csorao!...
CUMDUCA
Sc a lriga c so cun as viola,
do csorao no nc arrcccio.
Con un frango cania ouiro frango.
c'un galo vcio, ouiro vcio.
MACACO
Quando c nusgo, un galo nusgo,
inquanio a voz nao crdc,
so c'un ouiro galo nusgo
c quc dc sc laic!
175
CUMDUCA
Tu odc insuria, Mincro,
quc Inc vcio cu nao dizanco!
Eu icnIo os calclo rcio!...
Tu so icn calclo lranco!...
MACACO
Quc dizc quc cssa calca
nao icn luz ra inlunina!...
E a ninIa ficou iao lranca,
quc inic arccc o lua!
CUMDUCA
A vcicc c cuno a lua,
quc icn a luz nunio fria!
E a nocidadc, Mincro,
c a luz do So, quc c do dia.
MACACO
Scu lolaiao!... Mc arrcsonda.
quando o So cunca a ardc?!
quagc loca da noiic,
quando ia quagc a norrc!!
CUMDUCA
O coraao c a viola
do ciio dos violcro!...
176
E o icu coraao, calco,
icn quagc oiicnia jancro!
MACACO
Tcn quagc oiicnia jancro
c ia qucnic, cuno o So!
A viola, quando ia vcia,
c quando fica nio.
CUMDUCA
Calco!... Dca dc roza!...
Dca dc roza, Mincro!...
Eu sci quc o icu coraao
c un galo vcio c lanzcro!...
MACACO
Mas orcn, vcndo un franga,
laic as aza no olcro!...
Cania, cuno un galo novo,
vcndo un ouiro no icrrcro!
CUMDUCA
Tu ia crdcndo o icu icno,
c as nuic ja quc sanla!
NIaiuca c una fr luniia,
quc nao c ra iu cIcra!
MACACO
177
Sci quc InIaiuca c una rosa!...
Sci quc iu c un lcja-fr!...
Sci quc cu sou un asso vcio!!!
Un salia cauiad!!
E a fr so guarda, scrcna,
a doura do scu nc
r asso rico dc cna,
r lcja-fr, iao galanic,
quc c olrc, cuno un lrianic,
c c un lurro, cuno iu c!"

No fin dcsic c dc vcrso,
soriando una gargaiada,
o violcro, o scu Cunluca,
quc cra olrc dc calca,
nas, orcn, rico dc crna,
la foi sanla c'un InIaiuca.

Mangando da ninIa cara,
cuiucando una nas ouira,
dc nin sc ria as nuic!
So duas, scu coronc,
duas nuic, nunio fcia,
arccc quc nao sc riu.

A nodc quc un ingo d'agua
inic dos oio caiu!!

O sanla isiorou c, cnioncc,
inirando naqucla Iora
178
una ruao dc violcro
acunanIando un gaiicro,
cuncou iodo a ioca.

Nao iinIa nais quc iscra!

Provciici a larafunda
daqucla inirada dos nusgo,
ra udc nc arriiira.

Quando ja iava la fora,
c, ula alcria dos naio,
cu vi a rosa InIaiuca
cun o lcja-fr a sanla,
sinii ansin cuno un inguio
ra qucrc nc sufoca.

Pulas fia do isinIcro
quc vinIa aos ouco sc alrindo,
odia logo sc vc
quc a ninIa nao iava longc...
Nao iardava a ananIccc.

No ninguanic qucla Iora,
no cacuruio da scrra,
un fiainIo da lua,
nunio fininIo... fininIo,
nacia cuno una fia
d'arguna rosa anarcla,
quc vcio sc disfoiando
179
la do cco, ulos caninIo!!...

Pulo rcncro susiro
quc a lua dava rs naio
daqucla scrra, a nacc,
suriquci a Dcos, dc jucio,
quc cu ficassc ccgo, ccgo,
sc cu dcassc nais un dia
una nuic nc vcncc!
Na iardc daquclc dia
dci cunigo dc viagc
ras icrra da Parala...
la rs scriao... ja sc vc.

Mas orcn... ja iu cansado
dc fala, scu caiiao.

Pco agora rcnissao
ra vassunccs nc iscra
un iiquinIo, inquanio cu vou
c'un irago dc nandurcla
os grugunio noia,
ra dcsois, cun nais coragc,
cnioncc coniinua.
II
No dia dc Sanio Anionio,
cu cIcguci na Parala,
quc c a icrra dos coqucra.

180
Quania norcna irula,
quc inic os oio da gcnic
duia, dc ianio oia,
cu vi in Canina Crandc,
Iialaiana c Ponla!

Sindoca!! Lulu!... FrzinIa!..

Pul'cssas ircs calrocinIa
o coraao andou ncno
n'un disiscro inlciado!
Mas orcn, airao!... Cun Dcos
ncn ru lrinqucdo sc lrinca,
quc o jurancnio c sagrado!
Pairao!... Mcu Pairao!... A gcnic!....
Scn qucrc!... Un dia!... Scnic!...

a ial Iisioria, airao!...

Dcos do cco c nunio lao!...

Vcjc so!!... N'una irciao...
n'un insianiinIo... n'un noncnio,
o an varando csic ciio,
dcu calo do jurancnio
c iscurraou a rczao!!

Agora, diga, arrcsonda.
quc cura cu icnIo, airao?!

181
Pcrio dc Canina Crandc,
foi quc cu vi cssa calca,
quc iinIa o nonc dc Islcla!

Nao foi Dcos qucn nc ccgou!...

Foi cla, airao!... Foi cla!!

A Islcla, o diacIo norcno,
ja assava dos cincocnia
lcn uado, sin, sinI!!
Ja iinIa os calclo lranco,
cuno a fr da laranjcra!
Mas orcn cra soricra!...
Soricra, sin, scu doui!...

Essa naiiniacrcra
so o Cacia c quc invcniou!

Era un dia dc funao,
una lauiizado, na casa
do CIico da Encarnaao.

As nuic, no coia,
aricia un frunigucro,
quc a cIuva vcn assanIa!
Quando una sc dcsnancIava,
no coco a rcdia,
a lua no cco arava,
c la do ccu aiirava
182
suas rosa dc lua!

Mcu airao!... Eu iniiava
os calclo da viola,
cun ianio carinIo c an,
c a calca ncn nc oiava,
ncn falava, ncn sanlava!...
Tava irisic!... Scnc irisic!...
Scnc irisic, sin, sinI!!

Vassuncc quc vc, nIa dona,
un quclranio arrcncgado,
quc naia c quc nao icn cura!?
un Incn cria cIancgo
u'una nuic nadura,
quc un dia foi iao fcrnosa,
quc inic as garra do icno
arrcsciia a fcrnuzura!!!

Sulc dcsis, scu doui,
quc cla anava un cangaccro,
quc sc foi d'aquclas icrra
c nunca nais la voliou.

A calca ioda lranca
ra landa do coraao
cuno una fr discaindo,
aricia ansin iao lranca,
a fr da noiic sc alrindo!

183
A cara, cIcia das ruga
dos ano, quc nao crda,
arccia una lagoa,
quando o vcniinIo da iardc,
cun a fr das agua lrincando,
assa ula fr das agua,
c as agua vac inrugando.

NIa dna, a calcla Islcla
iinIa a clc iao cIcrosa,
quc aricia a nangala
ja assada dc nadura,
quc c quando ia nais gosiosa!

Quando falava, nI noo,
caniava, ansin cono cania,
dc iardc, cIanando cIuva,
la nos naio, os zalclc!

E a lca, c a lca, nIa dona,
quc aricia un susiro,
quc iava scnc a gcnc,
c cuno aquclc lcjo,
da noiic lcjando a rora,
quando aninIccc a cIovc.

Os dois oio da scrrana
cra duas rosa nurcIa,
quc dcsois dc nunio icno
a gcnic inconira no fundo
184
d'un lau, cuno guardou,
nas orcn arrcccndcndo
un cIcro scco dc noric,
quc iarvcz scjc inda un sonIo
da nocidadc da fr!

Ja vinIa naccndo o dia,
quando, irisic, cla saia
da fcsia, ra casa dcla!
Era irisic, nas orcn
ioda alcgria da fcsia
cra a irisicza dc Islcla!!

Saiu sozinIa! Eu, sozinIo,
la nc fui ulos caninIo,
dcrranando na viola
csia iuada, airaz dcla!
CANTO
Tcu rosio cIcra,
cunIo un gaio dc alicrin!
Tu c faccra!...
Tu quc da cal dc nin!...

Tu c ninosa,
calca, ncu lcn!
Fr nais cIcrosa
no nundo nao icn!!...
Vcn! AnacIuca!... AnacIuca
no cIao,
185
ncu coraao!

Eu sou juruii crdida,
gcncndo dc an,
ca no ncu scriao!!
MinI'arna ficou firida,
ruquc iu firiu
csic ncu coraao!

CIora a viola,
cono cIora a rilaa
quando consola
a irisicza da ninIa!

Tu c ninosa,
calca, ncu lcn!
Fr nais cIcrosa
no nundo nao icn!...
Vcn! anacIuca!... AnacIuca
no cIao,
ncu coraao!"

Eu so dcci dc cania,
quando cla in casa cIcgou!

A casa ondc cla norava,
dava a gcnic una alcnlrana
d'un lrinqucdo dc criana.

N'una liloca da scrra,
186
lcjada ulo un rcgaio,
aricia aqucla casa
una fr fciia dc icrra,
sonIando dcnio dos naio.

Passando as naos ulas irana
da calclcra dc aia
do rancIinIo dc sac,
un assorozinIo da aragc
caniava ulas foiagc,
cuno un saci-scrcrc.

Islcla, alrindo a oriinIa
daqucla casa cqucna,
sc assuniu dcsics ncus oio,
cuno, dc longc, un adcus,
sacudindo as suas cna.

Ai, vcia dos ncus ccado!
Carrci dc novo o insiurncnio,
varcjci ula oricra,
c, n'una cdra asscniado,
dclao das aza vcrdc
d'una jaloiicalcra,
disfici ioda a ninI'arna
ncsic acalanio naguado.
CANTO
Cuno iao fcrnosa c linda
a ninIa vcn a ronc!
187
Alrc a jincla da cIoa!...
Vcn un adcus nc dizc!...
Cuno iao fcrnosa c linda
a ninIa vcn a ronc!

N'una ninIa, iao cIcrosa,
cun os assarinIo a lrinca,
cuno c gosioso una lca
cun siniincnio lcja!
N'una ninIa iao fcrnosa,
cun os assarinIo a cania!!"

No fin dcsic c dc vcrso,
cla cIcgando a jincla,
vrcncia, cuno una rosa,
dissc ansin. Quc cara fcia
n'una ninIa iao fcrnosa!!

Na ingrcja daquclcs naio,
naqucla ninIa cIcrosa,
nao jurci, ruquc cu salia
nao sc crcizo jura!

Era a uriina nuic
quc nc fazia cna!
Agora ncn o TinIoso
nc fazia ncsic nundo
ouira vcz nc acIancga!

Scicnia c novc jancro
188
carrcgava cu ncsic ciio,
quc c un vcio jiquiiila.
Na noiic daquclc dia,
cu dcci Canina Crandc,
c ros scriao da DaIia
inirci logo a viaja.

Scu doui, quanios cIancgo,
quanias aao dc arrilia
ulas calca dcngosa
dc Scrgic, Isriio Sanio,
c cssa icrra da aligria
cssa nulaia scsirosa,
quc c a sua icrra. a DaIia!

Scu coronc. ninIa Iisiora
nunca nais acalaria.

Alasia so li conia
a aao nais disgraada
quc nc fcz sofrc airao,
dcz ano n'una rizao!!!

Fazia duas sunana
quc csic scu Draz Macacao
iinIa cIcgado do Noric
das viagc la dos scriao.
Quando sc dcu csic caso,
ja iava crio dc Mina,
na ninIa icrra, airao.
189

Maginc quc csia calca
ja iava ioda isfiaada
dc fiao dc argudao!

Agora, iscuic vancc.

Foi nun dia dc Sani'Anna,
na cIa d'un caad.
cIanado Manuc Praquc.

Fclcca, frauia, andcro,
crarincia, violao,
un landao dc cavaquinIo,
una ruao dc violcro,
un ofiscridc, un gaiicro,
quc cra un calra ncno lao;
caanlu, sanla do Noric,
niudinIo, caicrcic,
nada fariava na fcsia
do caad scu Praquc.

Ouiro an!... E o quc c io,
ouiro an discunavado!...

Mas orcn... qucn o curado?!

Dcos!... So Dcos, scu caiiao!

Cuno Dcos, scndo iao lao
190
faz una calca lranca
ra scrvi dc nangaao?!

Eu li digo, scn solro,
a rczao, scu coronc.
c ruquc Dcos norrcu noo,
nunio noo c nunio louro,
cun os calclo c dc ouro,
scn ana una nuic!

E alcn disio, c una vcrdadc
quc cu ja dissc c quc arrciio.
Jcsus, o fio dc Dcos,
foi Inc c Inc loniio.
Pulas cIavcs quc Sao Pcdro
iraz infiada nas nao,
cu juro quc nao quclrava
o jurancnio sagrado,
sc Dcos nao iivcssc fciio,
aqui, dcniro dcsic ciio,
csia viola dc carnc,
quc sc cIana coraao.

Un Inc, cun oiicnia ano,
quc icn a viola" incordoada,
scn una corda quclrada,
cuno o scu Draz Macacao,
dc jura ioda a vida
ru iudo quc clc quizc,
quc o dno dcssa viola"
191
nao c Dcos ncn o Cacia!
o dialo da nuic!!!

Naquclc caicrcic,
cun o caniad nais falado
nc isirici n'un dcsafio
do Morro da Caialaia,
quc c la no Esiado do Fio.
Essc calra adorad
da fcrnuzura, cuno cu,
sc cIanava Zc Xfrcu!

Siniindo agora ouiro an,
c vcndo, scu caiiao,
quc cu iava discunjurado,
crdido, scn sarvaao,
nc garrci cun a Mac dc Crisio,
cun a Sania Virgc Maria,
cuno sc fossc un nurccgo!
Quando cnira ralo dc saia,
nao sc cdc a Jcsu Crisio,
quc andou aqui ncsic nundo,
scn ic siniido un cIancgo!!

i!... A Virgc crdou!

E cu li juro, sin, sinI,
quc cssc crdao nao isania!

In vcz dc Sania Maria,
192
o nnc dcla cra ansin,
ncu airao. Maria Sania!

Zc Xofrcu iinIa vinic ano
c cu iinIa scicnia c novc!
Agora, ra cunara
a viola dclc cun a ninla,
cra cuno una andorinIa,
caniando cun un salia!

Era fcrnoso c incnado,
nas orcn, in ircs ninuio,
dcsois dc alri a gargania,
dizcndo uns vcrso alolado,
cu dissc un vcrso lainIo,
nas orcn, iao accriado,
quc o nazarcao iaranlcla,
dcando a viola do lado,
fugiu, dcsavrcgonIado,
c la foi sanla cun cla!

Os nusgo cnioncc griiando.
Fora!... Fora o iraaniao!..."
inirou iocando a rclcca,
a crarincia, o fiscridc,
a frauia, a gaiia sacca,
in louv do Macacao!

As nuic nao iinIa uvido
aquclc vcrso, airao!
193
No ncio dc ianias cara,
nao iinIa una cara fcia!...
Vancc nc inicndc!... Aois nao!

Agora, cun os rcco-rcco,
a gaiia, a frauia, as viola,
c os cavaquinIo acIola,
rolava o caicrcic!

Maria Sania, quc ainda
nao iinIa dczascis ano,
curruiava c sanlava,
quc nccc ncn odc crc!

Nao cra ainda galinIa!...
Ja nao cra nais iniiunIa!...
Era!... Era!. . Scu doui!...
(Cun crdao dc qucn nc ouvc!...}
cra una franga, quc iava
ja sc aninIando ra !

Quando cu vi aquclcs oio,
nao sci dizc, nao, sinI,
sc o quc cu scniia aqui dcnio
cra friagc ou cal!
Aois, dcnio dcsic ciio,
o coraao, a laic,
iava ansin cuno una csircla,
quando icn fclrc, a ircnc.

194
Dcnio daquclcs dois oio,
quc vancc crcia, quc nao,
caniava iodos os asso,
quc icn no Noric c quc cania
nas naia do ncu scriao.

NI noo!... Scu caiiao!...
A d nais grandc, a disgraa
da d dc iodas as d,
c un vcio cria cIancgo
ul'una calrocIazinIa,
cuno cssa Maria Sania,
quc a ninI'arna islandaiou!

NIa dna!... A Maria Sania
dc iudo cra o u Jcsus!
C'un vcsiidinIo incarnado
c os lrao alcrio rs lado,
ialiqua fciia una cruz,
ia sanlando c dcando
no luga quc cla assava,
un cIcro qucnic dc fgo
c un gsio frcsco dc luz.

NIa dna, aquclcs calclo,
quc iinIa iania frcscura,
cra nais rcio, nIa dna,
quc o fundo das siuriura!

Vassuncc nao via a loca!
195
Aois, naquclc luga,
so sc via, noiic c dia,
una coivara a qucna!

E cla ia!... ia!... ia!...
E, quando ja sc assunia!...
quando, longc, sc crdia,
la, no icrrcro, a sanla,
arccia quc a calca
cra ansin cuno un susiro
quc sac do ciio da gcnic,
c vac-sc cnlora, a avua!...

Dcus do Cco! Nun inircvisio,
Xinguci Jcsus, Jcsus Crisio
Nosso Pai, Nosso SinI
c logo n'ouiro inircvisio,
nc agarrci na siricaia
do Sanio Falo dc saia
da Sania Virgc Maria,
quc c Nossa Mac, Scu doui!!!
Ela, quc c Mac, c quc cura
ioda as ducna do An!

Enioncc, rasguci o ciio,
c conccci a cania.
CANTO
Dca dc csircla,
quc Dcos fcz so ra lria
196
Arna dc rosa,
quc icn rosa inic no oia!
COFO
Uc!.. U!... Uc!... Ua!...
Arna dc rosa,
quc icn rosa inic no oia!
CANTO
Dca vrcncia, cuno as cna do iic!...
Nariz dc fr!... Coraao dc Cainguclc!...
COFO
Ua!.. U!... Ua!... Uc!...
Dca vrcncia, cuno as cna do iic!
CANTO
Coro dc alcia, cun dois c dc araua!...
Pao dc rola, quando conc inic faria!...
COFO
Uc!.. U!... Uc!... Ua!...
ia dc ona c coraao dc salia"
O Zc Xfrcu, inciunado,
cun os io dislugaiado,
assou as nao no iucic
dos calclo iain,
cgou no nIo, c o safado
197
cuncou caniando ansin.

Violcro lao c o violcro
da Fazcnda!
Quando o airao ia in casa,
o violcro ia na vcnda."

O calra icvc una sarva
dc arna das caloquonIa,
c dos Inc dansad!
Maria Sania arrancou
a fr quc iinIa no ciio,
c dcu r calra a ful.

Os nusgo cnioncc griiando.
Macacao! EI! Macacao!!...
Susicnia agora o noiivo!...
Scgura cssc nafiao!..."

Eu, cnioncc, arrcsondi.
CANTO
Violcro lao c o quc so salc dansa,
c sc vai ncic na vcnda,
ra nio sc incacIaa".

Agora, sin, ncu airao!
O Zc Xfrcu, incolrado,
cun os oio disiocado,
uou dc dcnio do couro
198
a cuu Iocu isciada,
ra nc da una fisgada!

Vcndo a noric ali, rcscnic,
cu fiz r licIo una figa,
c dando un ulo ra frcnic,
niii-lIc o cacrcngucnguc
na aqucra da larriga!

Maici o calra, scu no,
ulo acaso!... Scn qucrc!...

Maici un Inc, nIa dona,
ru via dc quc? Dc quc?!

Do nardiio galo vcio,
do coraao nariraiado,
cun crdao dc vassuncc!!

Andci ircs ncz iscundido,
nos cvado das scrra,
nas groia iscura, nas icrra
dc dcnio dos caucrao,
inic quc un dia fui rczo
ulos gafnIa, os ncganIa,
ra sc irancado dcz ano
na inIaca d'una rizao.

Pco agora rcnissao
ra nao fala ncssc icno
199
quc cu iivc la na rizao.

Isso ja nao icn val!...

Scu doui faa dc conia
quc dcz ano ja assou!!

Faa dc conia, ouira vcz,
quc cu, Ionic, dc ninIazinIa,
dcsois da cna cunrida,
nc alilcrici do adrcz.

La do adrcz, da liloca,
rcgrcssci ra ninIa icrra.
a scrra dc Iliiioca.

Ai! Dcsois dc ianios ano,
cu ia naia, nIa noo,
a afolaao da sdadc
dc vc aquclcs caninIo
cuno o cavalo, viajando,
cun ircs dias dc sccura,
naia a scdc na frcscura
das agua d'un riacIinIo!

TinIa dcado a viola
cun o CIico Tingua, o ai
do Zc Coro ncu cunadc.
Pra fala ioda a vcrdadc,
scu coronc, ncu cunadc
200
nc oiu, c nao cunIcccu!

Vcjc cuno vorici cu!!

Dcsois dc nunios alrao,
cu rcgunici. Qucdc o CIico?
Cunadc dissc. Morrcu!"
E a Sarafina? A Caiga?
Scrafina ia casada!
A ouira norrcu ru nodc
dun no quc dcu na larriga!"
Joaquin dos Sanio inda vcvc?
Quc c fciio dc Zc Mundira?
Joaquin dos Sanio norrcu
dc coisa fciia" E o ouiro?
Morrcu ru via da czira".

Nisio, cIcgando o Huozu,
vcio, iro c ja scn dcnic,
quc ncn un cao aricia,
cu inguli as rcgunia
quc r cunadc fazia.

Cunadc cnioncc nc vcndo
quc cu iava irisic, falou.
Tu Iojc quc Ii n'un sanla
ondc icn nunias nuic,
in casa do CIico Fr?"
Vai lusca ninIa viola
arrcsondi r cunadc,
201
cuno qucn nada iscuiou.

Muic!!? Muic!? Scu doui!...
Isso c la cun o coraao!...
Elc c qucn salc cssas coisa
c la sc inicndc con a d
Quando o cunadc voriou
cun a viola ioda cinzada
dc ocira c icia dc aranIa,
sunii una d iananIa,
quc inic ncn osso irica!

CIico Tingua nc isiranIava!
Nunca nc viu cu cIora!

Naquclcs icno, nIa dona,
cun as corda daquclc nIo,
c os grugunio noiando
dc vcz in quando no suco
dos vcrdc canavia,
discunjunici nunio calra
dos scriao da Parala,
dc Pcrnanluco c Ccara!

Dc ninIa, ninIa viola,
alcgrc c assarinIcra,
caniava quc aricia
cssa calca faccra
dos naio. a Muu c du.
Sc cra dc iardc, fingia
202
a salia laranjcra
quc cIora una iardc inicra,
gcncndo, quc ncic do!
Agora, loca da noiic,
quando o So sc adiscdia,
nIa dona, as corda ginia,
cuno a inIanlu cIororo!

Mas orcn, naquclas noiic,
cuno so icn ninIa icrra,
quando a lua, la na scrra,
cIcrando a nuic nacia,
nao sci sc as corda caniava,
sc cIorava ou saluava,
ruquc, airao, a viola,
vcndo a lua... indoidicia!

Pra naia iania sdadc,
dc jucio, naqucla Iora,
cu dci un lcjo na loca
da viola, scu caiiao!
O dia vinIa norrcndo
in iodo aquclc scriao!

La, ras landa adondc o So
ncrguiu, qucnando o inccnso
das nuvc lranca do cco,
na uriina Avc-Maria,
arccc quc aquclcs nonic,
ansin, dc c, cuno iava,
203
isiava, oiando argucn
, argucn quc os nonic iscrava,
c qucla nao via!!
Scnc a nuic, ncu airao!

Aois, qucn cra a nuic,
quc in rila daquclc nonic
iao fcrnosa aaricia!?

Era norcna c arccc
quc iava un ouco inciunada,
ruquc irinia... irinia!

Qucn cra, airao, qucn cra?!

Nao salc? A Esircla da iardc,
quc nunio longc nacia!

Ha ianio icno quc o cco
do ncu scriao nao nc via!

Naqucla noiic o iscanado
la do cco do ncu scriao
ficou dc iodos os lado,
iodo crivado, crivado
dc iania inluninaao,
quc cu li juro, ncu airao,
ula ninIa sarvaao,
quc dcndc quc cu nc inicndi,
un cco iao inluninado,
204
iai csirclado, csirclado,
cono aquclc, cu nunca vi!!!

TinIa iania, iania csircla,
iania oniinIa dc vcla
la no cco, iodo accndido,
quc cu cnsci, naqucla noiic,
quc aquilo iudo cra o inicrro
dc Dcos, quc iinIa norrido!

Aois foi naqucla noiic
quc cu nc arriiirci ra scnc
das icrra do ncu scriao!

E aqui findou ioda a Iisiora
do grandc Draz Macacao.

Sc cu Iojc ficassc ccgo,
cu li dizia, airao,
un a un, iodos os nonc
dos scriao ru dondc andci,
so ulo cIcro das arvc,
ulas cunvcrsa dos asso,
quc iania vcz iscuici.
Pulo ioquc dos violcro,
irisic, alcgrc ou gcncd,
cu dizia o nonc iodo
do violcro ou caniad.

Sc cu lcjassc agora ncno
205
una so daquclas loca,
dcsois do lcjo, cu dizia
iodo o nonc das calca.

E ulo lcjo cIcroso,
cu Iavcra dc dizc,
cun os dois oio lcn iaado,
o dia, a Iora c os naio
ru dondc cla iinIa andado!

Scnc a nuic!... A nuic!...

Vancc salc quc cssa licIa
nao dca o dialo dun Inc
ncsic nundo assuccga!...
Ela!... A nuic, scu doui,
c ialiqua cuno o So,
quc vac scguindo cun a gcnic
ra ioda aric ondc va.

Mcu airao!... Scu coronc!...
NI noo!... E nais scu doui!...
NIa dona!... Scu caiiao!...

Vassunccs diga o quc c
un coraao dc Inc vcio,
quc quanio nais vcio fica,
nais arcccia a nuic!

Vassunsccs ri?! Falo scro.
206

O coraao do nc vcio
c un lurro vcio iroiando,
d'aqui, dali iruicando
na dcrradcra viagc,
quc faz la ru uniicro,
concndo ulos caninIo
uns rcsio scco dc csinIo
quc vac ioando no cIao,
lclcndo uns ingo dc orvaio
dos oio as duas cacinla
da fonic do coraao!...

In rila d'una cangaia,
duas nuic carrcgando
cun o czo iodo da idadc.
una, ja noria. a Escrana,
ouira, inda viva. a Sdadc!...

Inic ca cun a Escrana
c o cadavc da Sdadc
c os fruio odrc dos ano
quc clc lcva nos jaca,
ra arrccclc, afina,
o lcjo dc an da loca
da nanorada dos vcio,
quc ioda nagua alivia/
quc ioda a cna consola!...
A Moric, airao, a Moric!!
Essa calca fic!!
207
Muda!... Surda!... Ccga c fria!
Quc ao dcsois dc una viola,
c a nais nio das nuic...
208


VOCABULRIO

TutuuIu lania uriicacca.
Acnuuo arrclia.
SuIu valcniao.
XunIcgucu lclcdcira.
TnI aninal fcio c nal cIciroso.
Cutt orco sclvagcn.
Hccotudo, cuxunI, cutcctc danas.
Pnuuo galanic.
Pquu cavalo cqucno c dc raa.
HuIutnuo arvorc lcguninosa.
Cuctu dialo.
Pccnguc icinoso, dcsordciro.
Fogo-ugou cqucna juriii, quc, caniando, diz
cssas duas alavras.
Hcs rci.
SuunIc arvo.
McgunIu soldado.
Tun c xun calclo dc rcio.
Ho orgulIo.
Tonqucu canccla.
Sucu colra vcncnosa.
Dccngudu csarranada.
Muduouo norin.
209
Cuu cIoa.
Tundo nIu nanorando.
Hunzco nolcirao, csiuido.
Fzuustu fisiononia.
XIu facciro.
Mutntuccu avc quc cania noiic.
Suc-sccc avc, cujo canio iniia o scu nonc.
TnIoso dialo.
Muuo colardc.
Tuuuntuo nuiio falador.
Auuu alclIa grandc.
Cuu-Iocu faca.
Cuxccngucnguc faquinIa.
Cuuudo cova, luraco.
Cuocuo naia.
GuonIu soldado.
InIucu nau cIciro.
Ezu crisicla.
PuIou ncniiroso.
210


ASSOMBRAES

211


ASSOMBRAES
A HuIuc HuIozu.

Nao sc ria, ncu airao!
in dia dc scia-fcra,
nao sc dcvc anda dc noiic
nos naio la do scriao.
Aois, n'una scia-fcra,
cu sai cun o Zc Tccra,
un calco anarclao
c a cuja nuic do diio,
ra sanla, n'una fonao,
in casa do Piriquiio.

A casa ficava longc!

A noiic iava nais rcia
quc un caro dc fcjao.

Quando nos ia quclrando
o naio ario da csirada,
nos uvino un assuvio
ras landa da incruziada.

Era clc!... Eu ja salia!...
212

Ningucn ansin assuvia
clos naio, quclas Iora!

Era clc, ncu airao!
Era o isriio do calco,
quc a gcnic cIana; Cuu!
Mas orcn o Zc Tccra,
quc so qucria sanla,
Jurava ulos dois oio
quc aquilo iudo cra o vcnio
nas fia dos naiaga.

Dc rccnic, a gcnic islarra
c'un nardiio caiiiiu!

O diacIo do calquinIo
iinIa uns oio inda nais rcio
do quc o ralo do arilu

O Cuu, ncu airao,
quc c o nais grandc caad,
nao c nao!... nuiio lao!
Sc clc arrccclc un fav
do caad do scriao,
nao Iay caa nais quc cscac
do iiro do caad!

Agora, sc o quc clc cdc,
o caad nao li da,
213
odc aiira, cuno qucra,
quc nunca nais caara.

Aois lcn. O calquinIo
cdiu funo r Tccra
c, dcsois, fogo ra nin!

Eu, quc iava arcarado,
Alrindo o ncu aiua,
dci logo r rcncgado
un rlo dc nainguin.

Quando accndcu o cacIinlo,
disianou nuna risada,
c la sc foi na carrcra,
ras landa da incruziada.

Sc cu nao iivcssc irazido
funo c fogo ra accndc,
clc fazia na gcnic
iania cosca, iania cosca,
inic a gcnic, sc rindo
dc iania cosca norrc!

Nos inda uvia o assuvio
do Cuu, do TinIoso,
quc la ra longc sc foi,
quando, do naio, ianado,
saiu un licIo afolado,
urrando quc ncn un loi!
214

O anina, dc quairo c,
assou ru crio da gcnic,
n'una carrca infcrna!
Os lcrro quc clc lcrrava
inic fazia os calclo
ra rila sc arriia!

Eu ja salia, airao,
o quc cra aquilo!... Aois nao!

Vancc nao ria, airao!

Era una Muu dc Pudc!

Era o isriio da nuic...
da CIica!... A ninIa cunadc,
quc as loca la do scriao
dizia quc iinIa sido,
in vida (Dcos nc crdc!!}
a nuic do Caclao!

Era a cunadc virada
n'una Muu scn CuIcu,
quc vinIa inoicando,
sariando, corcovcando,
no ncio das lalaiao!

Cruz in crcdo, ncu sinI!
Eu fiz o uo snu
215
c rczci una oraao!!

E o dialo da arna cnada
la sc foi, dando aiada
c urrando, dizinlcsiada,
dc arrclcnia os urnao!...

Nao sc ria, ncu airao!!
Nao sc ria, ruquc a Iisiora
nao cIcgou inda no calo!

A noiic dc scia-fcra
c una noiic dos dialo!!
Escuic agora, scu noo!

A gcnic funo scguindo
ulos caninIo noiado!...
A casa do Piriquiio
iava longc inda un locado.

Eu scniia ca nos lofc
cssc frio dc av,
quc ioda a arna cnada
vac dcando ondc assou.
Eu scnc discunfici
do Tccra o anarclao!

O calco cra anarclo,
cuno a ful do argudao.
E cra ccrio o quc cu cnsava
216
cun o scsso do coraao.
Vancc ia rindo, airao?!
Vancc ri, ruquc nao salc
quc coisa c una assonlraao!!!
i!... A gcnic iravcssava
una cqucna ingucla,
ra scgui ula varcda
do Huuco du Puncu,
quando o Tccra aarou,
c ansin ra nos dois falou.

Vanccs cscrc un noncnio,
quc cu vou aqui!... Vorio ja".
E inirou no lrcdo c sc s-sc,
cono un cavalo, a isoja.
Nu in clo, o Zc Tccra,
o raio do curiloca,
si isaiava ula icrra,
ialiqua galinIa cIoca!!

Dcsois, roncndo dos naio,
fuando dc quairo c,
ncicu os dcnic, inraivado,
na saia azu da nuic!

Ao dcsois, dando un gcnido,
dczinlcsiou ulos naio,
quc inic os naio assusiou!

Foi corrcndo!... Foi corrcndo!...
217
Inic quc n'una laada,
n'un cacinlao sc afundou!

Eu nao salia, airao,
quc o Ioncn quc icn a c
cono gcnic quc nao conc,
vira scnrc Luliznc.

Eu so sci quc las ras iania,
con un lua nunio luniio,
quando o sanla iava qucnic
in casa do Piriquiio,
o dia do inalanado
cIcgou na fcsia isaniado
oiando c rindo ra gcnic,
irazcndo uns fiao dc ano
da saia azu da nuic
garrado ainda nos dcnic!

Quando a Maria Navaia
iirou clc ra dansa,
o calra, a sc ganzia,
ulando cuno liscaia
quc nao sc dca anunia,
assando crio d'un Ionc
cun os calclo assaranIado
c uns carraicIo isciado
na furquia dos ligodc,
scnc a sanIa, a sanla,
ia soriando airaz dclc
218
una nurrinIa dc lodc,
quc foi un Dcos nos ucudu
dc iodo o nundo isirra!!!

Vancc odc ri, scu noo,
nao crcndo no quc cu li digo,
jurgando quc c lrincadcra.
Eu c quc nao sou nais lurro
dc anda no ncio dos naio,
in noiic dc scia-fcra.
219


VOCABULBIO

Cuu cnic faniasiico.
Cutt nanfcro aquidcrnc.
Putuu lolsa.
Munqun funo dc rolo.
TnIoso o dialo.
Tunudo fccIado.
AoIudo anciado.
Muu Scn CuIcu alna dc una nulIcr
iransfornada ncssc nonsiro.
HuIutuo fogo faiuo.
Scsso juzo, rcsscniincnio.
Pngucu au scrvindo dc onic.
Hcdo naio.
CuIcu ncsiio.
Dcsncuntudo Ioncn ouira vcz cono cra.
CucnIuo luraco fundo n'un dcscnIadciro.
CuucIo csinIo dc varias lanias.
AssuunIudo cnlaraado.
Gunzu novcr-sc cono o ganza, quando c
iocado.
220


A JUSTIA DO CRIME

O crininoso, rcso Ia dois dias, cn lcno scriao,
c arcscniado auioridadc, a qucn vai falar,
clicando a razao dos scus dois uliinos
assassinaios.
221

A JUSTIA DO CRIME
A Juo dc Mouu

Scu doui. fui rczo ani'Ionic,
la crio do Scrrradao.
TcnIo aqui no cravinoic
onzc risco, nas orcn
nao sou crininoso, nao.
Fui rczo ulos sordado
ru via d'una iraiao.

Salcra Vossa SinIoria,
o sinI doui Juiz,
quc cada risquinIo dcsic
c una noric quc cu ja fiz.
Eu li juro quc csias nao
nunca fcz fogo ru un Inc,
scn noiivo c scn rczao.

Scu doui. das ouiras novc
nao aga a cna fala.

Alasia so li conia
a rczao dc ioda a Iisiora
das duas uriina noric,
ra vancc udc julga.
222

Scu coronc CIico Inao
quc cra un vcio soricrao,
nc nandou cIana un dia,
ra nin da calo d'un noo,
o fio d'un fazcndcro,
ru nonc. doui Janjao.
Sc cu fizcssc cssc iralaio,
Scu noo, o coronc,
dava ra nin ccn nir rc!!!!

Pra arrccclc os aiaco,
cu iinIa dc li irazc
una orcia do vciaco.
Prcncro (cra o ncu cusiunc}
cu rcgunici, cun arrcsciio,
quc c quc o noo iinIa fciio.

Scu CIico Inao orvou
Quc Scu Janjao, o doui,
iinIa rolado a Tunaza,
quc cra una cria dc casa,
nunio noa c loazinIa;
c, dcsois d'uns niirico,
ru via la... d'unas cosu,
iinIa naiado a licIinIa.

Ao dcsois dc ic ccricza
quc o caso cra vcrdadcro,
fui assunia cun o noo,
223
o fio do fazcndcro.
Tivc soric. Eu nc islarrci,
cara a cara cun o canaia,
nuniado n'una liscaia.

O luga cra o nio
ra sc fazc o iralaio.

Mais dcrcssa do quc un raio,
cguci na canla do frcio,
c dissc. Scu noo, dcsa!...
Scnao lcva ja dois iiro
no cvado da calca.

Scu Janjao, quc conIcccu
o calra quc li falava,
ircncndo, dcsaiava!

Quando li dissc a rczao
ruquc cu ia li naia,
o noo caiu dc jucio
c cuncou a cIora.

Ao dcsois dc confcssa
quc clc iinIa fciio iudo
quc o Coronc nc coniou,
ircncndo, nc rcguniou
sc cu li odia fazc
un ouiro grandc fav...
agando lcn... ja sc vc.
224

Vancc diga arrcsondi
c o lacanaric iscundi.

Enioncc o doui nc dissc
quc o scu CIico, o coronc,
iinIa rolado a nuic
d'un vaqucro da Fazcnda,
quc cra un Inc iao Ionrado,
quc, no fin dc quairo dia,
ja iinIa sido cnicrrado.

Mc coniou quc nunia gcnic
do luga salia disso.
quc a calca do vaqucro
ra via d'una docnu,
iinIa lcvado un sunio!...
E quc clc, in luga dc ccn
dava duzcnios nir rc,
ra naia scu coronc.

Aois, sin! dissc ru noo.

Elc iirou da caricra
o ac vcrdc c iniado,
dizcndo nunio incruado.
Tona la!... Isso c ra iu
da un iiro lcn na loca
daquclc calra safado".

225
Vancc icjc scn cuidado
o Inc, in dois os ircs dia,
vac airaz dc vassuncc.
MinIa alavra ia fic,
Mais do quc o rcio no lranco
dc qucn rcndcu a inscrcvc.

O ncgo ia fccIado!...
Podc norrc discansado!

Mas orcn, quando o nocinIo
ja ia, scn nc inicndc,
fazcndo infuca cun o coro,
ra anunia iodo laninIo,
c ula isirada corrc,
cu iirci o lacanaric,
c dissc. vancc nao scguc,
ruquc inlcn vac norrc!

Pun!... Cun un iiro lcn ccricro,
luici o licIo no cIao!

Curici lcn rcnic una orcia!...
Inlruci!... E guardci dcnio
ca do lorso do gilao.

Anic dc cu Ii crcura
scu coronc, quiz salc
sc cra niniira ou vcrdadc
aquclas coisa quc o noo
226
dissc anic dc norrc.

Era vcrdadc, airao,
o quc dissc o scu Janjao!

Fui ic cun o scu CIico Inao,
c dissc. Scu coronc,
ia aqui a orcia do Inc!
E clc, rindo, dissi. Tonc!..."
E nc dcu os ccn nir rc!!!

Quando clc ia dando as cosia,
saiisfciio c inaniurrado,
cu garrci no lrao dclc,
c dissc. Scu CIico Inao!...
Vancc inlcn ia curado!
O noo nc coniou iudo,
iudo, iudo, ulo inicro,
aquilo quc vassuncc
fcz con a nuic do vaqucro!
O crinc dc vassuncc
foi ru via dc nuic!
Scu coronc nc agou
ra da calo do nocinIo
do scu Janjao, ccn nir rc.
E o noo, cun cura igua,
nas orcn, nais lilcra,
nc dcu nais!... Mc dcu duzcnio,
ra naia scu coronc...

227
Puando o Iocu-dc-sno,
cu quc fui un lon Juiz,
c vancc cIana assassino,
dci un iiro iao fcrnoso,
iao nacio c iao gosioso,
quc o coronc invisgou
c ali quciinIo ficou!
Aois lcn. Sc o scu doui
nao nc jurga un crininoso,
acric aqui ncsias nao!
Sc nc jurga un assassino,
nc nandc ja ra rizao,
quc c so ansin, ncu sinI,
quc nos inicndc a Jusiicia
la ras landa do scriao.
228


VOCABULRIO

Hscuu cgua.
TuIuo o iraio, a noric.
CunIu do co o frcio.
Hucunutc rcvolvcr dc cano largo c curio.
Puc ucdc c ntudo o dinIciro, a noia dc
duzcnios nil rcis.
Incuudo fcroz, crucl.
Pcto no Iunco a iinia no acl.
LunnIo galanic.
Fuzc ncu fazcr icniaiiva.
GIuo vcsic dc couro.
Hocu dc sno rcvolvcr.
Inusgu cair ara o lado.
229


A MSICA DO MORTO

230


A MSICA DO MORTO
A JunquIo Louuu.

Eu vinIa do scriao c cra o ncu guia
un caloclo dc gcsios alianciros,
quc, scgundo clc rorio nc dizia,
cra a flor dos nais cclclrcs gaiiciros.

Ao asso dos cavalos nadracciros,
a Iisioria assional nc rcfcria
do scu ncsirc dc canio c dc Iarnonia,
quc foi scnrc o rinciro cnirc os rinciros.

O gaiiciro, o scu ncsirc lcn anado,
iinIa sido airozncnic dcsrczado
cla nulIcr nais linda do scriao.

Fazia nuiio icno quc norrcra,
c a gaiia divinal cnudcccra,
cono cnudccc a voz dc un coraao
II
Era una noiic asiral dc rinavcra!
Noiic aronal, dc rusiica urcza
231
c iao cIcia dc luz, quc sc disscra
quc cra a Fcsia Naial da Naiurcza.

A scrra cn quc cu nasci, la, lcn disianic,
sc sunia iao nciga c iao vcloz!
No caninIar, ausado, nas consianic,
nos fuganos dcla c cla, dc nos!

Ao sol do ncu scriao, quc a icrra incrua,
ja iinIa diio adcus, no fin do dia!
Mas o sol, quc sc foi, dciou-nc a lua,
quc c o sol argcnico da Mclancolia.

O caloclo falava do scu ncsirc,
scn guardar un noncnio, un so, dc ircguas,
c cnirc o vcrdor do naiagal silvcsirc
nos ja inIanos fciio lcn scis lcguas.

Dc rccnic, avisici luz ncvada
do clarao do luar suavc c cicrco,
os lraos dc una cruz, ncio inclinada,
cono o cnllcna fcral d'un ccniicrio.

Saliando ara o cIao, raidancnic,
con a nao csqucrda as rcdcas scgurando,
con a dirciia, n'un gcsio rcvcrcnic,
o caloclo nc dissc, a cruz nosirando.

Pairao! Pcqucna auza crniii!
Nao vos nalcsiarcis, ccrio, conigo
232
N'un gralaio dc icrra dornc ali
ncu grandc ncsirc!... O ncu saudoso anigo!

Era un lclo raaz! Era un oricnio!
Pois quc ningucn, ningucn nclIor salia
iirar cono clc, un son ncsic insiruncnio,
con nais anor, nais aric c nclodia.

Nao asso or aqui, scn quc, rinciro,
solucc, ncsia gaiia dolorida,
csic canio dc anor, o dcrradciro,
quc clc fcz 'ra nulIcr, quc anou na vida".

E a gaiia dcdilIando, ali, dc lruos,
gcncu, con iania nagua, quc c dc crcr
quc o finado, cscuiando os scus soluos,
dcscriassc c cIorassc dc razcr!

Porquc a voz do insiruncnio aaionado,
no soluo do cco rolongado,
dc longc ara nos rccrcuiia,
cono sc o norio, suliio, acordado,
n'ouira sanfona, ao ncsno ion naguado
rcsondcssc da cana cn quc dornia,
E a goloc ariinos cla csirada!

Mas, no dcscrio da anlidao sonora,
or nuiio icno, ainda, ouvi naguada,
a voz da gaiia, cla noiic afora!!

233
........................................

A lua, cn quc o scriao iodo sc csclIa,
iransnoniava no allor da circna-unao,
cono iransnonia una saudadc vclIa
no Iorizonic scn fin da coraao.
(OFERTRIO)
MinI'alna, quc or ii solua c cIora
o fcl dc un ranio anargo c dcliranic,
inda agora rccic, a iodo o insianic,
csics vcrsos quc cu vou dizcr-ic agora.

Aqucla voz nonoiona c cIorona
da gaiia do gaiiciro, dolorida,
cra ial qual cssa ouira voz scniida
do Iunano coraao, quc c una sanfona,
c vivc, quando o Anor, irisic, o alandona,
quando a Escrana norrc, cnurcIccida,
rosscguindo o scu longo iiincrario,
no dcscrio do ciio soliiario,
a sanfonar a nusica da vida.
234

(1} Os cnicrros no scriao cran fciios a rcdc.
(} O scriancjo rcfcrc-sc ao ocna Anu cn
Fo, do ilusirc acadcnico.
235

NOTA DE COPYRIGHT

O siaius dc coyrigIi, cono dc Caiulo da
Paiao Ccarcnsc, rcfcrc-sc aos scus dirciios
norais, cicrnos. Quanio rcscnic cdiao, c fciia
cn fair usc", rcuiando a olra cono dc donnio
ullico c cn lcncfcio dc un dirciio noral do
auior infclizncnic nao conicnlado cla Lci
9.610 dc 19/02/1998 |Lci dos Dirciios Auiorais|.
Ela nao ncnciona, cnirc os Dirciios Morais
do Auior (Ariigo 24} o nais inorianic dcnirc
clcs, cono qualqucr auior salc. o dc icr sua olra
divulgada, cn vida c, rincialncnic, aos sua
noric.
Caso Iaja, ncsia ullicaao, a violaao dc
qualqucr dirciio airinonial (o quc nao
acrcdiianos, visio a olra nao icr sido rcullicada
or nais dc 60 anos c a rcscnic cdiao csiar
scndo disonililizada con ccssao ullica, quc
aqui fica dcclarada, dc iodo c qualqucr dirciio
airinonial solrc cla}, o dcicnior lcgiino dc ial
dirciio, ou qucn iivcr conIccincnio dc algun,
csia cordialncnic convidado a cnviar scu c-nail
ara livroscloolslrasil.org ara quc o rcscnic
iiulo scja roniancnic rciirado da arcciaao
236
ullica c ossanos infornar aos arcciadorcs da
olra dc Caiulo ondc odcrao adquiri-la.
237

2000,2006 Caiullo da Paiao Ccarcnsc
Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

__________________
Ouiulro 2000
Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc agou or cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos
CFTIS
dircio na fonic.
cDoolsDrasil.org
Edics cn df c cDoolLilris
cDoolsDrasil.org
__________________
Maro 2006

You might also like