Professional Documents
Culture Documents
Bi 1. Cho tam gic ABC c ba gc nhn ni tip ng trn (O). Cc ng cao AD,
BE, CF ct nhau ti
H v ct ng trn (O) ln lt ti M,N,P.
Chng minh rng:
1. T gic CEHD, ni tip .
2. Bn im B,C,E,F cng nm trn mt ng
trn.
3. AE.AC = AH.AD; AD.BC = BE.AC.
4. H v M i xng nhau qua BC.
5. Xc nh tm ng trn ni tip tam gic
DEF.
Li gii:
1. Xt t gic CEHD ta c:
CEH = 90
0
( V BE l ng cao)
CDH = 90
0
( V AD l ng cao)
=> CEH + CDH = 180
0
H
(
(
2
-
-
2
1
1
1 P
N
F
E
M
D
C B
A
O
M CEH v CDH l hai gc i ca t gic CEHD , Do CEHD l t gic ni
tip
2. Theo gi thit: BE l ng cao => BE AC => BEC = 90
0
.
CF l ng cao => CF AB => BFC = 90
0
.
Nh vy E v F cng nhn BC di mt gc 90
0
=> E v F cng nm trn ng trn
ng knh BC.
Vy bn im B,C,E,F cng nm trn mt ng trn.
3. Xt hai tam gic AEH v ADC ta c: AEH = ADC = 90
0
; l gc chung
=> AEH ADC =>
AC
AH
AD
AE
AH
CH
= 9 (cm)
OC = 225 12 9
2 2 2 2
+ +HC OH = 15 (cm)
Bi 5 Cho ng trn (O; R), t mt im A trn (O) k tip tuyn d vi (O). Trn -
ng thng d ly im M bt k ( M khc A) k ct tuyn MNP v gi K l trung
im ca NP, k tip tuyn MB (B l tip im). K AC MB, BD MA, gi H l
giao im ca AC v BD, I l giao im ca OM v AB.
1. Chng minh t gic AMBO ni tip.
2. Chng minh nm im O, K, A, M, B cng nm
trn mt ng trn .
3. Chng minh OI.OM = R
2
; OI. IM = IA
2
.
4. Chng minh OAHB l hnh thoi.
5. Chng minh ba im O, H, M thng hng.
6. Tm qu tch ca im H khi M di chuyn trn
ng thng d
Li gii:
1. (HS t lm).
2. V K l trung im NP
nn OK NP ( quan h
ng knh
d
H
I
K
N
P
M
D
C
B
A
O
V dy cung) => OKM = 90
0
. Theo tnh cht tip tuyn ta c OAM = 90
0
;
OBM = 90
0
. nh vy K, A, B cng nhn OM di mt gc 90
0
nn cng nm trn ng
trn ng knh OM.
Vy nm im O, K, A, M, B cng nm trn mt ng trn.
3. Ta c MA = MB ( t/c hai tip tuyn ct nhau); OA = OB = R
=> OM l trung trc ca AB => OM AB ti I .
Theo tnh cht tip tuyn ta c OAM = 90
0
nn tam gic OAM vung ti A c
AI l ng cao.
p dng h thc gia cnh v ng cao => OI.OM = OA
2
hay OI.OM = R
2
; v OI.
IM = IA
2
.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
4
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
4. Ta c OB MB (tnh cht tip tuyn) ; AC MB (gt) => OB // AC hay OB //
AH.
OA MA (tnh cht tip tuyn) ; BD MA (gt) => OA // BD hay OA // BH.
=> T gic OAHB l hnh bnh hnh; li c OA = OB (=R) => OAHB l hnh thoi.
5. Theo trn OAHB l hnh thoi. => OH AB; cng theo trn OM AB => O, H, M
thng hng( V qua O ch c mt ng thng vung gc vi AB).
6. (HD) Theo trn OAHB l hnh thoi. => AH = AO = R. Vy khi M di ng trn d th
H cng di ng nhng lun cch A c nh mt khong bng R. Do qu tch
ca im H khi M di chuyn trn ng thng d l na ng trn tm A bn
knh AH = R
Bi 6 Cho tam gic ABC vung A, ng cao AH. V ng trn tm A bn knh
AH. Gi HD l ng knh ca ng trn (A; AH). Tip tuyn ca ng trn ti D
ct CA E.
1. Chng minh tam gic BEC cn.
2. Gi I l hnh chiu ca A trn BE, Chng minh rng
AI = AH.
3. Chng minh rng BE l tip tuyn ca ng trn
(A; AH).
4. Chng minh BE = BH + DE.
Li gii: (HD)
1. AHC = ADE (g.c.g) => ED = HC (1) v AE = AC (2).
V AB CE (gt), do AB va l ng cao va l ng trung
tuyn ca BEC => BEC l tam gic cn. => B
1
= B
2
2
1
I
E
H
D
C
A
B
2. Hai tam gic vung ABI v ABH c cnh huyn AB chung, B
1
= B
2
=> AHB =
AIB => AI = AH.
3. AI = AH v BE AI ti I => BE l tip tuyn ca (A; AH) ti I.
4. DE = IE v BI = BH => BE = BI+IE = BH + ED
Bi 7 Cho ng trn (O; R) ng knh AB. K tip tuyn Ax v ly trn tip tuyn
mt im P sao
cho AP > R, t P k tip tuyn tip xc vi (O) ti M.
1. Chng minh rng t gic APMO ni tip c
mt ng trn.
2. Chng minh BM // OP.
3. ng thng vung gc vi AB O ct tia BM ti N.
Chng minh t gic OBNP l hnh bnh hnh.
4. Bit AN ct OP ti K, PM ct ON ti I; PN v OM ko
di ct nhau ti J. Chng minh I, J, K thng hng.
Li gii:
1. (HS t lm).
2.Ta c ABM ni tip chn cung AM; AOM l gc
tm
chn cung AM => ABM =
2
AOM
(1) OP l tia phn
gic AOM ( t/c hai tip tuyn ct nhau ) => AOP
=
2
AOM
(2)
T (1) v (2) => ABM
= AOP (3)
X
( (
2
1
1 1
K
I
J
M
N
P
A
B
O
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
5
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
M ABM v AOP l hai gc ng v nn suy ra BM // OP. (4)
3.Xt hai tam gic AOP v OBN ta c : PAO=90
0
(v PA l tip tuyn ); NOB = 90
0
(gt
NOAB).
=> PAO = NOB = 90
0
; OA = OB = R; AOP = OBN (theo (3)) => AOP = OBN =>
OP = BN (5)
T (4) v (5) => OBNP l hnh bnh hnh ( v c hai cnh i song song v bng
nhau).
4. T gic OBNP l hnh bnh hnh => PN // OB hay PJ // AB, m ON AB => ON PJ
Ta cng c PM OJ ( PM l tip tuyn ), m ON v PM ct nhau ti I nn I l trc
tm tam gic POJ. (6)
D thy t gic AONP l hnh ch nht v c PAO = AON = ONP = 90
0
=> K
l trung im ca PO ( t/c ng cho hnh ch nht). (6)
AONP l hnh ch nht => APO = NOP ( so le) (7)
Theo t/c hai tip tuyn ct nhau Ta c PO l tia phn gic APM => APO =
MPO (8).
T (7) v (8) => IPO cn ti I c IK l trung tuyn ng thi l ng cao => IK
PO. (9)
T (6) v (9) => I, J, K thng hng.
Bi 8 Cho na ng trn tm O ng knh AB v im M bt k trn na -
ng trn ( M khc A,B). Trn na mt phng b AB cha na ng trn k tip
tuyn Ax. Tia BM ct Ax ti I; tia phn gic ca gc IAM ct na ng trn ti E;
ct tia BM ti F tia BE ct Ax ti H, ct AM ti K.
1) Chng minh rng: EFMK l t gic ni tip.
2) Chng minh rng: AI
2
= IM . IB.
3) Chng minh BAF l tam gic cn.
4) Chng minh rng : T gic AKFH l hnh thoi.
5) Xc nh v tr M t gic AKFI ni tip c mt
ng trn.
Li gii:
1. Ta c : AMB = 90
0
( ni tip chn na ng trn )
=> KMF = 90
0
(v l hai gc k b).
AEB = 90
0
( ni tip chn na ng trn )
=> KEF = 90
0
(v l hai gc k b).
=> KMF + KEF = 180
0
. M KMF v KEF l hai
gc i ca t gic EFMK do EFMK l t gic ni tip.
X
2
1
2 1
E
K
I
H
F
M
B O A
2. Ta c IAB = 90
0
( v AI l tip tuyn ) => AIB vung ti A c AM IB
( theo trn).
p dng h thc gia cnh v ng cao => AI
2
= IM . IB.
3. Theo gi thit AE l tia phn gic gc IAM => IAE = MAE => AE = ME
(l do )
=> ABE =MBE ( hai gc ni tip chn hai cung bng nhau) => BE l tia phn
gic gc ABF. (1)
Theo trn ta c AEB = 90
0
=> BE AF hay BE l ng cao ca tam gic ABF (2).
T (1) v (2) => BAF l tam gic cn. ti B .
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
6
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
4. BAF l tam gic cn. ti B c BE l ng cao nn ng thi l ng trung
tuyn => E l trung im ca AF. (3)
T BE AF => AF HK (4), theo trn AE l tia phn gic gc IAM hay AE l tia
phn gic HAK (5)
T (4) v (5) => HAK l tam gic cn. ti A c AE l ng cao nn ng thi l -
ng trung tuyn => E l trung im ca HK. (6).
T (3) , (4) v (6) => AKFH l hnh thoi ( v c hai ng cho vung gc vi nhau
ti trung im ca mi ng).
5. (HD). Theo trn AKFH l hnh thoi => HA // FK hay IA // FK => t gic AKFI
l hnh thang.
t gic AKFI ni tip c mt ng trn th AKFI phi l hnh thang cn.
AKFI l hnh thang cn khi M l trung im ca cung AB.
Tht vy: M l trung im ca cung AB => ABM = MAI = 45
0
(t/c gc ni tip ).
(7)
Tam gic ABI vung ti A c ABI = 45
0
=> AIB = 45
0
.(8)
T (7) v (8) => IAK = AIF = 45
0
=> AKFI l hnh thang cn (hnh thang c
hai gc y bng nhau).
Vy khi M l trung im ca cung AB th t gic AKFI ni tip c mt ng trn.
Bi 9 Cho na ng trn (O; R) ng knh AB. K tip tuyn Bx v ly hai im C
v D thuc na ng trn. Cc tia AC v AD ct Bx ln lt E, F (F gia B v E).
1. Chng minh AC. AE khng i.
2. Chng minh ABD = DFB.
3. Chng minh rng CEFD l t gic ni tip.
Li gii:
1. C thuc na ng trn nn ACB = 90
0
( ni tip
chn na ng trn ) => BC AE.
ABE = 90
0
( Bx l tip tuyn ) => tam gic ABE vung ti
B c BC l ng cao => AC. AE = AB
2
(h thc gia cnh
v ng cao ), m AB l ng knh nn AB = 2R khng
i do AC. AE khng i.
2. ADB c ADB = 90
0
( ni tip chn na ng trn
).
=> ABD + BAD = 90
0
(v tng ba gc ca mt tam gic
bng 180
0
)(1)
ABF c ABF = 90
0
( BF l tip tuyn ).
=> AFB + BAF = 90
0
(v tng ba gc ca mt
tam gic bng 180
0
) (2)
T (1) v (2) => ABD
= DFB ( cng ph vi
BAD)
D
C
A O B
F
E
X
3. T gic ACDB ni tip (O) => ABD + ACD = 180
0
.
ECD + ACD = 180
0
( V l hai gc k b) => ECD = ABD ( cng b vi ACD).
Theo trn ABD = DFB => ECD = DFB. M EFD + DFB = 180
0
( V l hai
gc k b) nn suy ra ECD + EFD = 180
0
, mt khc ECD v EFD l hai gc
i ca t gic CDFE do t gic CEFD l t gic ni tip.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
7
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
Bi 10 Cho ng trn tm O ng knh AB v im M bt k trn na ng
trn sao cho AM < MB. Gi M l im i xng ca M qua AB v S l giao im ca
hai tia BM, MA. Gi P l chn ng
vung gc t S n AB.
1.Gi S l giao im ca MA v SP. Chng minh rng
PSM cn. 2.Chng minh PM l tip tuyn ca ng
trn .
Li gii:
1. Ta c SP AB (gt) => SPA = 90
0
; AMB = 90
0
( ni
tip chn na ng trn ) => AMS = 90
0
. Nh vy P v
M cng nhn AS di mt gc bng 90
0
nn cng nm trn
ng trn ng knh AS.
Vy bn im A, M, S, P cng nm trn mt ng trn.
2. V Mi xng M qua AB m M nm trn ng trn
nn M cng nm trn ng trn => hai cung AM v AM
c s o bng nhau
3
(
)
4
3
1
1
)
(
1 2
2
1
1
H O
S'
M'
M
A
B
S
P
=> AMM = AMM ( Hai gc ni tip chn hai cung bng nhau) (1)
Cng v Mi xng M qua AB nn MM AB ti H => MM// SS ( cng vung gc vi
AB)
=> AMM = ASS; AMM = ASS (v so le trong) (2).
=> T (1) v (2) => ASS = ASS.
Theo trn bn im A, M, S, P cng nm trn mt / trn => ASP=AMP (ni tip
cng chn AP )
=> ASP = AMP => tam gic PMS cn ti P.
3. Tam gic SPB vung ti P; tam gic SMS vung ti M => B
1
= S
1
(cng ph
vi S). (3)
Tam gic PMS cn ti P => S
1
= M
1
(4)
Tam gic OBM cn ti O ( v c OM = OB =R) => B
1
= M
3
(5).
T (3), (4) v (5) => M
1
= M
3
=> M
1
+ M
2
= M
3
+ M
2
m M
3
+ M
2
=
AMB = 90
0
nn suy ra M
1
+ M
2
= PMO = 90
0
=> PM OM ti M => PM l tip
tuyn ca ng trn ti M
Bi 11. Cho tam gic ABC (AB = AC). Cnh AB, BC, CA tip xc vi ng trn (O)
ti cc im D, E, F . BF ct (O) ti I , DI ct BC ti M. Chng minh :
1. Tam gic DEF c ba gc nhn.
2. DF // BC. 3. T gic BDFC ni tip. 4.
CF
BM
CB
BD
Li gii:
1. (HD) Theo t/c hai tip tuyn ct nhau ta c AD = AF
=> tam gic ADF cn ti A => ADF = AFD < 90
0
=> s
cung DF < 180
0
=> DEF < 90
0
( v gc DEF ni tip chn
cung DE).
Chng minh tng t ta c DFE < 90
0
; EDF < 90
0
. Nh vy
tam gic DEF c ba gc nhn.
2. Ta c AB =
AC (gt); AD = AF
(theo trn) =>
AD AF
AB AC
=> DF //
BC.
3. DF // BC =>
BDFC l hnh thang
li c B = C (v
tam gic ABC cn)
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
8
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
=> BDFC l hnh thang cn do BDFC ni tip c mt -
ng trn .
M
I
O
F
E
D
C B
A
4. Xt hai tam gic BDM v CBF Ta c DBM = BCF ( hai gc y ca tam
gic cn).
BDM = BFD (ni tip cng chn cung DI); CBF = BFD (v so le) => BDM =
CBF .
=> BDM CBF =>
CF
BM
CB
BD
.OA
2
=
25
2
= 625
; S
(I)
=
. IA
2
=
.5
2
= 25
; S
(k)
=
.KB
2
=
. 20
2
= 400
.
Ta c din tch phn hnh c gii hn bi ba na ng trn l S =
1
2
( S
(o)
- S
(I)
-
S
(k)
)
S =
1
2
( 625
- 25
- 400
) =
1
2
.200
= 100
314 (cm
2
)
Bi 15 Cho tam gic ABC vung A. Trn cnh AC ly im M, dng ng trn
(O) c ng knh MC. ng thng BM ct ng trn (O) ti D. ng thng AD
ct ng trn (O) ti S.
1. Chng minh ABCD l t gic ni tip .
2. Chng minh CA l tia phn gic ca gc SCB.
3. Gi E l giao im ca BC vi ng trn (O). Chng minh rng cc ng
thng BA, EM, CD ng quy.
4. Chng minh DM l tia phn gic ca gc ADE.
5. Chng minh im M l tm ng trn ni tip tam gic ADE.
Li gii:
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
11
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
3 2
3
3
2 2
2
1
1
1
1
F
O
M S
D
E
B A
C
Hnh a
F
1
2
C
A
B
E
D
S
M
O
1
1
1
1
2
2
2
3
2
Hnh b
1. Ta c CAB = 90
0
( v tam gic ABC vung ti A); MDC = 90
0
( gc ni tip
chn na ng trn ) => CDB = 90
0
nh vy D v A cng nhn BC di mt gc
bng 90
0
nn A v D cng nm trn ng trn ng knh BC => ABCD l t gic
ni tip.
2. ABCD l t gic ni tip => D
1
= C
3
( ni tip cng chn cung AB).
D
1
= C
3
=>
SM EM => C
2
= C
3
(hai gc ni tip ng trn (O) chn hai
cung bng nhau)
=> CA l tia phn gic ca gc SCB.
3. Xt CMB Ta c BACM; CD BM; ME BC nh vy BA, EM, CD l ba ng cao
ca tam gic CMB nn BA, EM, CD ng quy.
4. Theo trn Ta c
SM EM => D
1
= D
2
=> DM l tia phn gic ca gc ADE.(1)
5. Ta c MEC = 90
0
(ni tip chn na ng trn (O)) => MEB = 90
0
.
T gic AMEB c MAB = 90
0
; MEB = 90
0
=> MAB + MEB = 180
0
m y l
hai gc i nn t gic AMEB ni tip mt ng trn => A
2
= B
2
.
T gic ABCD l t gic ni tip => A
1
= B
2
( ni tip cng chn cung CD)
=> A
1
= A
2
=> AM l tia phn gic ca gc DAE (2)
T (1) v (2) Ta c M l tm ng trn ni tip tam gic ADE
TH2 (Hnh b)
Cu 2 : ABC = CME (cng ph ACB); ABC = CDS (cng b ADC) => CME
= CDS
=>
CE CS SM EM > => SCM = ECM => CA l tia phn gic ca gc SCB.
Bi 16 Cho tam gic ABC vung A.v mt im D nm gia A v B. ng trn -
ng knh BD ct BC ti E. Cc ng thng CD, AE ln lt ct ng trn ti F, G.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
12
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
Chng minh :
1. Tam gic ABC ng dng vi tam gic EBD.
2. T gic ADEC v AFBC ni tip .
3. AC // FG.
4. Cc ng thng AC, DE, FB ng quy.
Li gii:
1. Xt hai tam gic ABC v EDB Ta c BAC = 90
0
( v tam gic
ABC vung ti A); DEB = 90
0
( gc ni tip chn na ng trn
)
=> DEB = BAC = 90
0
; li c ABC l gc chung => DEB
CAB .
2. Theo trn DEB = 90
0
=> DEC = 90
0
(v hai gc k b);
BAC = 90
0
( v ABC vung ti A) hay DAC = 90
0
=> DEC +
DAC = 180
0
m y l
hai gc i nn ADEC l t
gic ni tip .
G
1
1
O
S
D
E
B
A C
1
F
* BAC = 90
0
( v tam gic ABC vung ti A); DFB = 90
0
( gc ni tip chn
na ng trn ) hay BFC = 90
0
nh vy F v A cng nhn BC di mt gc bng 90
0
nn A v F cng nm trn ng trn ng knh BC => AFBC l t gic ni tip.
3. Theo trn ADEC l t gic ni tip => E
1
= C
1
li c E
1
= F
1
=> F
1
= C
1
m
y l hai gc so le trong nn suy ra AC // FG.
4. (HD) D thy CA, DE, BF l ba ng cao ca tam gic DBC nn CA, DE, BF ng quy
ti S.
Bi 17. Cho tam gic u ABC c ng cao l AH. Trn cnh BC ly im M bt k
( M khng trng B. C, H ) ; t M k MP, MQ vung gc vi cc cnh AB. AC.
1. Chng minh APMQ l t gic ni tip v hy xc nh tm O ca ng trn
ngoi tip t gic .
2. Chng minh rng MP + MQ = AH.
3. Chng minh OH PQ.
Li gii:
1. Ta c MP AB (gt) => APM = 90
0
; MQ AC (gt)
=> AQM = 90
0
nh vy P v Q cng nhn BC di mt
gc bng 90
0
nn P v Q cng nm trn ng trn -
ng knh AM => APMQ l t gic ni tip.
* V AM l ng knh ca ng trn ngoi tip t
gic APMQ tm O ca ng trn ngoi tip t gic
APMQ l trung im ca AM.
2. Tam gic ABC c AH l ng cao => S
ABC
=
1
2
BC.AH.
Tam gic ABM c MP l ng cao => S
ABM
=
1
2
AB.MP
Tam gic ACM c MQ l ng cao =>
ACM
=
1
2
AC.MQ
O
M
Q
P
H C B
A
2
1
Ta c S
ABM
+ S
ACM
= S
ABC
=>
1
2
AB.MP +
1
2
AC.MQ =
1
2
BC.AH => AB.MP + AC.MQ = BC.AH
M AB = BC = CA (v tam gic ABC u) => MP + MQ = AH.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
13
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
3. Tam gic ABC c AH l ng cao nn cng l ng phn gic => HAP = HAQ
=>
HP HQ ( tnh cht gc ni tip ) => HOP = HOQ (t/c gc tm) => OH l tia
phn gic gc POQ. M tam gic POQ cn ti O ( v OP v OQ cng l bn knh) nn
suy ra OH cng l ng cao => OH PQ
Bi 18 Cho ng trn (O) ng knh AB. Trn on thng OB ly im H bt k
( H khng trng O, B) ; trn ng thng vung gc vi OB ti H, ly mt im M
ngoi ng trn ; MA v MB th t ct ng trn (O) ti C v D. Gi I l giao
im ca AD v BC.
1. Chng minh MCID l t gic ni tip .
2. Chng minh cc ng thng AD, BC, MH ng quy ti I.
3. Gi K l tm ng trn ngoi tip t gic MCID, Chng minh KCOH l t gic ni
tip .
Li gii:
1. Ta c : ACB = 90
0
( ni tip chn nc ng
trn )
=> MCI = 90
0
(v l hai gc k b).
ADB = 90
0
( ni tip chn nc ng trn )
=> MDI = 90
0
(v l hai gc k b).
=> MCI + MDI = 180
0
m y l hai gc i ca t
gic MCID nn MCID l t gic ni tip.
2. Theo trn Ta c BC MA; AD MB nn BC v AD
l hai ng cao ca tam gic MAB m BC v AD ct
nhau ti I nn I l trc tm ca tam gic MAB. Theo gi
thit th MH AB nn MH cng l ng cao ca tam
gic MAB => AD, BC, MH ng quy ti I.
3. OAC cn ti O ( v OA v OC l bn knh) =>
A
1
= C
4
KCM cn ti K ( v KC
v KM l bn knh) =>
M
1
= C
1
.
_
_
4 3
2
1
I
O H
K
D
C
M
A
B
1
1
M A
1
+ M
1
= 90
0
( do tam gic AHM vung ti H) => C
1
+ C
4
= 90
0
=> C
3
+
C
2
= 90
0
( v gc ACM l gc bt) hay OCK = 90
0
.
Xt t gic KCOH Ta c OHK = 90
0
; OCK = 90
0
=> OHK + OCK = 180
0
m
OHK v OCK l hai gc i nn KCOH l t gic ni tip.
Bi 19. Cho ng trn (O) ng knh AC. Trn bn knh OC ly im B tu (B
khc O, C ). Gi M l trung im ca on AB. Qua M k dy cung DE vung gc vi
AB. Ni CD, K BI vung gc vi CD.
1. Chng minh t gic BMDI ni tip .
2. Chng minh t gic ADBE l hnh thoi.
3. Chng minh BI // AD.
4. Chng minh I, B, E thng hng.
5. Chng minh MI l tip tuyn ca (O).
Li gii:
1. BIC = 90
0
( ni tip chn na ng trn ) =>
BID = 90
0
(v l hai gc k b); DE AB ti M =>
BMD = 90
0
=> BID + BMD = 180
0
m y l hai gc i ca
t gic MBID nn MBID l t gic ni tip.
2. Theo gi thit M l
trung im ca AB; DE AB
ti M nn M cng l trung
im ca DE (quan h -
ng knh v dy cung)
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
14
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
2
1 1
/ /
1
O'
E
3
2
1
I
O
D
C
M
A
B
=> T gic ADBE l hnh thoi v c hai ng cho vung gc vi nhau ti trung
im ca mi ng .
3. ADC = 90
0
( ni tip chn na ng trn ) => AD DC; theo trn BI DC
=> BI // AD. (1)
4. Theo gi thit ADBE l hnh thoi => EB // AD (2).
T (1) v (2) => I, B, E thng hng (v qua B ch c mt ng thng song song
vi AD m thi.)
5. I, B, E thng hng nn tam gic IDE vung ti I => IM l trung tuyn ( v M l
trung im ca DE) =>MI = ME => MIE cn ti M => I
1
= E
1
; OIC cn ti O
( v OC v OI cng l bn knh ) => I
3
= C
1
m C
1
= E
1
( Cng ph vi gc
EDC ) => I
1
= I
3
=> I
1
+ I
2
= I
3
+ I
2
. M I
3
+ I
2
= BIC = 90
0
=> I
1
+
I
2
= 90
0
= MIO hay MI OI ti I => MI l tip tuyn ca (O).
Bi 20. Cho ng trn (O; R) v (O; R) c R > R tip xc ngoi nhau ti C. Gi AC
v BC l hai ng knh i qua im C ca (O) v (O). DE l dy cung ca (O)
vung gc vi AB ti trung im M ca AB. Gi giao im th hai ca DC vi (O) l F,
BD ct (O) ti G. Chng minh rng:
1. T gic MDGC ni tip .
2. Bn im M, D, B, F cng nm trn mt ng
trn
3. T gic ADBE l hnh thoi.
4. B, E, F thng hng
5. DF, EG, AB ng quy.
6. MF = 1/2 DE.
7. MF l tip tuyn ca (O).
Li gii:
1. BGC = 90
0
( ni tip chn na ng trn )
=> CGD = 90
0
(v l hai gc k b)
1
1 3
2
1
1
O' O
M
G
F
E
D
C
B
A
Theo gi thit DE AB ti M => CMD = 90
0
=> CGD + CMD = 180
0
m y l hai gc i ca t gic MCGD nn MCGD l
t gic ni tip
2. BFC = 90
0
( ni tip chn na ng trn ) => BFD = 90
0
; BMD = 90
0
(v
DE AB ti M) nh vy F v M cng nhn BD di mt gc bng 90
0
nn F v M cng
nm trn ng trn ng knh BD => M, D, B, F cng nm trn mt ng trn .
3. Theo gi thit M l trung im ca AB; DE AB ti M nn M cng l trung
im ca DE (quan h ng knh v dy cung)
=> T gic ADBE l hnh thoi v c hai ng cho vung gc vi nhau ti trung
im ca mi ng .
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
15
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
4. ADC = 90
0
( ni tip chn na ng trn ) => AD DF ; theo trn t gic
ADBE l hnh thoi
=> BE // AD m AD DF nn suy ra BE DF .
Theo trn BFC = 90
0
( ni tip chn na ng trn ) => BF DF m qua B ch
c mt ng thng vung gc vi DF do o B, E, F thng hng.
5. Theo trn DF BE; BM DE m DF v BM ct nhau ti C nn C l trc tm ca
tam gic BDE
=> EC cng l ng cao => ECBD; theo trn CGBD => E,C,G thng hng.
Vy DF, EG, AB ng quy
6. Theo trn DF BE => DEF vung ti F c FM l trung tuyn (v M l trung
im ca DE) suy ra
MF = 1/2 DE ( v trong tam gic vung trung tuyn thuc cnh huyn bng na
cnh huyn).
7. (HD) theo trn MF = 1/2 DE => MD = MF => MDF cn ti M => D
1
= F
1
OBF cn ti O ( v OB v OF cng l bn knh ) => F
3
= B
1
m B
1
= D
1
(Cng ph vi DEB ) => F
1
= F
3
=> F
1
+ F
2
= F
3
+ F
2
. M F
3
+ F
2
= BFC
= 90
0
=> F
1
+ F
2
= 90
0
= MFO hay MF OF ti F => MF l tip tuyn ca (O).
Bi 21. Cho ng trn (O) ng knh AB. Gi I l trung im ca OA . V ng tron
tm I i qua A, trn (I) ly P bt k, AP ct (O) ti Q.
1. Chng minh rng cc ng trn (I) v (O) tip xc
nhau ti A.
2. Chng minh IP // OQ.
3. Chng minh rng AP = PQ.
4. Xc nh v tr ca P tam gic AQB c din tch ln
nht.
Li gii:
1. Ta c OI = OA IA m OA v IA ln lt l cc bn knh ca
/ trn (O) v ng trn (I) . Vy / trn (O) v ng trn
(I) tip xc nhau ti A .
2. OAQ cn ti O ( v OA v OQ cng l bn knh ) => A
1
= Q
1
IAP cn ti I ( v IA v IP cng l bn knh ) => A
1
=
P
1
=> P
1
= Q
1
m y l
hai gc ng v nn suy ra
IP // OQ.
H
I
O
Q
P
B A
1
1
1
3. APO = 90
0
(ni tip chn na ng trn ) => OP AQ => OP l ng cao ca
OAQ m OAQ cn ti O nn OP l ng trung tuyn => AP = PQ.
4. (HD) K QH AB ta c S
AQB
=
1
2
AB.QH. m AB l ng knh khng i nn S
AQB
ln nht khi QH ln nht. QH ln nht khi Q trng vi trung im ca cung AB. Q
trng vi trung im ca cung AB th P phi l trung im ca cung AO.
Tht vy P l trung im ca cung AO => PI AO m theo trn PI // QO => QO
AB ti O => Q l trung im ca cung AB v khi H trung vi O; OQ ln nht nn
QH ln nht.
Bi 22. Cho hnh vung ABCD, im E thuc cnh BC. Qua B k ng thng
vung gc vi DE, ng thng ny ct cc ng thng DE v DC theo th t H
v K.
1. Chng minh BHCD l t gic ni tip . 2. Tnh gc CHK.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
16
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
3. Chng minh KC. KD = KH.KB
4. Khi E di chuyn trn cnh BC th H di chuyn trn
ng no?
Li gii:
1. Theo gi thit ABCD l hnh vung nn BCD =
90
0
; BH DE ti H nn BHD = 90
0
=> nh vy H v C
cng nhn BD di mt gc bng 90
0
nn H v C cng
nm trn ng trn ng knh BD => BHCD l t
gic ni tip.
2. BHCD l t gic ni tip => BDC + BHC = 180
0
.
(1)
BHK l gc bt nn KHC +
BHC = 180
0
(2).
O
)
1
1
1
K
H
E
D
C
B A
2
T (1) v (2) => CHK = BDC m BDC = 45
0
(v ABCD l hnh vung) => CHK
= 45
0
.
3. Xt KHC v KDB ta c CHK = BDC = 45
0
; K l gc chung
=> KHC KDB =>
KC KH
KB KD
=> KC. KD = KH.KB.
4. (HD) Ta lun c BHD = 90
0
v BD c nh nn khi E chuyn ng trn cnh BC
c nh th H chuyn ng trn cung BC (E B th H B; E C th H C).
Bi 23. Cho tam gic ABC vung A. Dng min ngoi tam gic ABC cc hnh
vung ABHK, ACDE.
1. Chng minh ba im H, A, D thng hng.
2. ng thng HD ct ng trn ngoi tip
tam gic ABC ti F, chng minh FBC l tam
gic vung cn.
3. Cho bit ABC > 45
0
; gi M l giao im
ca BF v ED, Chng minh 5 im b, k, e,
m, c cng nm trn mt ng trn.
4. Chng minh MC l tip tuyn ca ng trn
ngoi tip tam gic ABC.
Li gii:
1. Theo gi thit ABHK l
hnh vung => BAH = 45
0
H
K
M
F
E
D
C B
A
O
T gic AEDC l hnh vung => CAD = 45
0
; tam gic ABC vung A => BAC =
90
0
=> BAH + BAC + CAD = 45
0
+ 90
0
+ 45
0
= 180
0
=> ba im H, A, D thng
hng.
2. Ta c BFC = 90
0
(ni tip chn na ng trn ) nn tam gic BFC vung
ti F. (1).
FBC = FAC ( ni tip cng chn cung FC) m theo trn CAD = 45
0
hay FAC =
45
0
(2).
T (1) v (2) suy ra FBC l tam gic vung cn ti F.
3. Theo trn BFC = 90
0
=> CFM = 90
0
( v l hai gc k b); CDM = 90
0
(t/c hnh vung).
=> CFM + CDM = 180
0
m y l hai gc i nn t gic CDMF ni tip mt -
ng trn suy ra CDF = CMF , m CDF = 45
0
(v AEDC l hnh vung) =>
CMF = 45
0
hay CMB = 45
0
.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
17
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
Ta cng c CEB = 45
0
(v AEDC l hnh vung); BKC = 45
0
(v ABHK l hnh
vung).
Nh vy K, E, M cng nhn BC di mt gc bng 45
0
nn cng nm trn cung cha gc
45
0
dng trn BC => 5 im b, k, e, m, c cng nm trn mt ng trn.
4. CBM c B = 45
0
; M = 45
0
=> BCM =45
0
hay MC BC ti C => MC l tip tuyn
ca ng trn ngoi tip tam gic ABC.
Bi 24. Cho tam gic nhn ABC c B = 45
0
. V ng trn ng knh AC c tm
O, ng trn ny ct BA v BC ti D v E.
1. Chng minh AE = EB.
2. Gi H l giao im ca CD v AE, Chng minh rng -
ng trung trc ca on HE i qua trung im I ca BH.
3.Chng minh OD l tip tuyn ca ng trn ngoi tip
BDE.
Li gii:
1. AEC = 90
0
(ni tip chn na ng trn )
=> AEB = 90
0
( v l hai gc k b); Theo gi thit ABE
= 45
0
=> AEB l tam gic vung
cn ti E => EA = EB.
F
1
1
1
2
/
/
_
_
K
H
I
E
D
O
C B
A
2. Gi K l trung im ca HE (1) ; I l trung im ca HB => IK l ng trung
bnh ca tam gic HBE => IK // BE m AEC = 90
0
nn BE HE ti E => IK HE ti K
(2).
T (1) v (2) => IK l trung trc ca HE . Vy trung trc ca on HE i qua trung
im I ca BH.
3. theo trn I thuc trung trc ca HE => IE = IH m I l trung im ca BH => IE = IB.
ADC = 90
0
(ni tip chn na ng trn ) => BDH = 90
0
(k b ADC) => tam
gic BDH vung ti D c DI l trung tuyn (do I l trung im ca BH) => ID = 1/2
BH hay ID = IB => IE = IB = ID => I l tm ng trn ngoi tip tam gic BDE bn
knh ID.
Ta c ODC cn ti O (v OD v OC l bn knh ) => D
1
= C
1
. (3)
IBD cn ti I (v ID v IB l bn knh ) => D
2
= B
1
. (4)
Theo trn ta c CD v AE l hai ng cao ca tam gic ABC => H l trc tm ca
tam gic ABC => BH cng l ng cao ca tam gic ABC => BH AC ti F => AEB
c AFB = 90
0
.
Theo trn ADC c ADC = 90
0
=> B
1
= C
1
( cng ph BAC) (5).
T (3), (4), (5) =>D
1
= D
2
m D
2
+IDH =BDC = 90
0
=> D
1
+IDH = 90
0
= IDO
=> OD ID ti D => OD l tip tuyn ca ng trn ngoi tip tam gic BDE.
Bi 25. Cho ng trn (O), BC l dy bt k (BC< 2R). K cc tip tuyn vi ng
trn (O) ti B v C chng ct nhau ti A. Trn cung nh BC ly mt im M ri k cc
ng vung gc MI, MH, MK xung cc cnh tng ng BC, AC, AB. Gi giao im ca
BM, IK l P; giao im ca CM, IH l Q.
1. Chng minh tam gic ABC cn. 2. Cc t gic BIMK,
CIMH ni tip .
3. Chng minh MI
2
= MH.MK. 4. Chng minh PQ MI.
Li gii:
1. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c AB = AC =>
ABC cn ti A.
2. Theo gi thit MI BC => MIB = 90
0
; MK AB => MKB =
90
0
.
=> MIB + MKB = 180
0
m y l hai gc i
=> t gic BIMK ni tip
* ( Chng minh t
gic CIMH ni tip
tng t t gic
BIMK )
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
18
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
3. Theo trn t gic BIMK ni tip => KMI + KBI = 180
0
; t
gic CHMI ni tip => HMI + HCI = 180
0
. m KBI = HCI
( v tam gic ABC cn ti A) => KMI = HMI (1).
Theo trn t gic BIMK ni tip => B
1
= I
1
( ni tip cng chn
cung KM); t gic CHMI ni tip => H
1
= C
1
( ni tip cng
chn cung IM). M B
1
= C
1
( = 1/2 s
BM
) => I
1
= H
1
(2).
T (1) v (2) => MKI MIH =>
MI MK
MH MI
=> MI
2
= MH.MK
1
1
1
1
1
P Q
K
H
I
M
A
C
B
O
2
2
4. Theo trn ta c I
1
= C
1
; cng chng minh tng t ta c I
2
= B
2
m C
1
+
B
2
+ BMC = 180
0
=> I
1
+ I
2
+ BMC = 180
0
hay PIQ + PMQ = 180
0
m
y l hai gc i => t gic PMQI ni tip => Q
1
= I
1
m I
1
= C
1
=> Q
1
=
C
1
=> PQ // BC ( v c hai gc ng v bng nhau) . Theo gi thit MI BC nn
suy ra IM PQ.
Bi 26. Cho ng trn (O), ng knh AB = 2R. V dy cung CD AB H. Gi M
l im chnh gia ca cung CB, I l giao im ca CB v OM. K l giao im ca
AM v CB. Chng minh :
1.
AB
AC
KB
KC
2. AM l tia phn gic ca CMD. 3. T gic
OHCI ni tip
4. Chng minh ng vung gc k t M n AC cng l tip
tuyn ca ng trn ti M.
Li gii: 1. Theo gi thit M l trung im ca
BC
=>
MB MC
=> CAM = BAM (hai gc ni tip chn hai cung bng nhau)
=> AK l tia phn gic ca gc CAB =>
AB
AC
KB
KC
( t/c tia
phn gic ca tam
gic )
J
H
I
K
O
M
C
D
B
A
_
/
2. (HD) Theo gi thit CD AB => A l trung im ca
CD
=> CMA = DMA =>
MA l tia phn gic ca gc CMD.
3. (HD) Theo gi thit M l trung im ca
BC
=> OM BC ti I => OIC = 90
0
;
CD AB ti H => OHC = 90
0
=> OIC + OHC = 180
0
m y l hai gc i
=> t gic OHCI ni tip
4. K MJ AC ta c MJ // BC ( v cng vung gc vi AC). Theo trn OM BC => OM
MJ ti J suy ra MJ l tip tuyn ca ng trn ti M.
Bi 27 Cho ng trn (O) v mt im A ngoi ng trn . Cc tip tuyn vi
ng trn (O) k t A tip xc vi ng trn (O) ti B v C. Gi M l im tu
trn ng trn ( M khc B, C), t M k MH BC, MK CA, MI AB. Chng minh :
1. T gic ABOC ni tip. 2. BAO = BCO. 3. MIH MHK. 4.
MI.MK = MH
2
.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
19
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
Li gii:
I
K
H M
C
B
A
O
H
B
C
K
I
M
O
A
1. (HS t gii)
2. T gic ABOC ni tip => BAO = BCO (ni tip cng chn cung BO).
3. Theo gi thit MH BC => MHC = 90
0
; MK CA => MKC = 90
0
=> MHC + MKC = 180
0
m y l hai gc i => t gic MHCK ni tip =>
HCM = HKM (ni tip cng chn cung HM).
Chng minh tng t ta c t gic MHBI ni tip => MHI = MBI (ni tip cng
chn cung IM).
M HCM = MBI ( = 1/2 s
BM
) => HKM = MHI (1). Chng minh tng t ta
cng c
KHM = HIM (2). T (1) v (2) => HIM KHM.
4. Theo trn HIM KHM =>
MI MH
MH MK
=> MI.MK = MH
2
Bi 28 Cho tam gic ABC ni tip (O). Gi H l trc tm ca tam gic ABC; E l im
i xng ca H qua BC; F l im i xng ca H qua trung im I ca BC.
1. Chng minh t gic BHCF l hnh bnh hnh.
2. E, F nm trn ng trn (O).
3. Chng minh t gic BCFE l hnh thang cn.
4. Gi G l giao im ca AI v OH. Chng minh G l
trng tm ca tam gic ABC.
Li gii:
1. Theo gi thit F l im i xng ca H qua trung im I
ca BC => I l trung im BC v HE => BHCF l hnh bnh
hnh v c hai ng cho ct nhau ti trung im ca mi
ng .
2. (HD) T gic ABHC ni tip => BAC + BHC = 180
0
m
BHC = BHC (i nh) => BAC + BHC = 180
0
. Theo
trn BHCF l hnh bnh hnh => BHC = BFC => BFC +
BAC = 180
0
=
/
=
/
/
/
A'
C'
B'
G
O
H
I
F
E
C
B
A
=> T gic ABFC ni tip => F thuc (O).
* H v E i xng nhau qua BC => BHC = BEC (c.c.c) => BHC = BEC =>
BEC + BAC = 180
0
=> ABEC ni tip => E thuc (O) .
3. Ta c H v E i xng nhau qua BC => BC HE (1) v IH = IE m I l trung
im ca ca HF
=> EI = 1/2 HE => tam gic HEF vung ti E hay FE HE (2)
T (1) v (2) => EF // BC => BEFC l hnh thang. (3)
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
20
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
Theo trn E (O) => CBE = CAE ( ni tip cng chn cung CE) (4).
Theo trn F (O) v FEA =90
0
=> AF l ng knh ca (O) => ACF = 90
0
=>
BCF = CAE
( v cng ph ACB) (5).
T (4) v (5) => BCF = CBE (6).
T (3) v (6) => t gic BEFC l hnh thang cn.
4. Theo trn AF l ng knh ca (O) => O l trung im ca AF; BHCF l hnh
bnh hnh => I l trung im ca HF => OI l ng trung bnh ca tam gic
AHF => OI = 1/ 2 AH.
Theo gi thit I l trung im ca BC => OI BC ( Quan h ng knh v dy
cung) => OIG = HAG (v so le trong); li c OGI = HGA (i nh) => OGI
HGA =>
GI OI
GA HA
m OI =
1
2
AH
=>
1
2
GI
GA
m AI l trung tuyn ca ABC (do I l trung im ca BC) => G l
trng tm ca ABC.
Bi 29 BC l mt dy cung ca ng trn (O; R) (BC 2R). im A di ng trn
cung ln BC sao cho O lun nm trong tam gic ABC. Cc ng cao AD, BE, CF ca
tam gic ABC ng quy ti H.
1. Chng minh tam gic AEF ng dng vi tam gic
ABC.
2. Gi A l trung im ca BC, Chng minh AH =
2OA.
3. Gi A
1
l trung im ca EF, Chng minh R.AA
1
=
AA. OA.
4. Chng minh R(EF + FD + DE) = 2S
ABC
suy ra v tr ca A
tng EF + FD + DE t gi tr ln nht.
Li gii: (HD)
1. T gic BFEC ni tip => AEF = ACB (cng b BFE)
AEF = ABC (cng b CEF) => AEF ABC.
2. V ng knh AK => KB // CH ( cng vung gc AB); KC //
BH (cng vung gc AC) => BHKC l hnh bnh hnh =>
A l trung im ca HK =>
OK l ng trung bnh ca
AHK => AH = 2OA
A
1
K
A
B
C
H
O
E
F
D
/
/
/
=
/
=
A'
3. p dng tnh cht : nu hai tam gic ng dng th t s gia hia trung tuyn, t
s gia hai bn knh cc ng trn ngoi tip bng t s ng dng. ta c :
AEF ABC =>
1
'
'
R AA
R AA
' '
b) S
vp
= S
qBOC
- S
V
BOC
=
2 2
0
. .120 1
. 3.
360 2 2
R R
R
=
2 2 2
. . 3 .(4 3 3)
3 4 12
R R R
Bi 31 Cho tam gic ABC c ba gc nhn ni tip (O; R), bit BAC = 60
0
.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
22
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
1. Tnh s o gc BOC v di BC theo R.
2. V ng knh CD ca (O; R); gi H l giao im ca
ba ng cao ca tam gic ABC Chng minh BD // AH v
AD // BH.
3. Tnh AH theo R.
Li gii:
1. Theo gi thit BAC = 60
0
=> s
BC
=120
0
( t/c gc ni
tip )
=> BOC = 120
0
( t/c gc tm) .
* Theo trn s
BC
=120
0
=> BC l cnh ca mt tam gic
u ni tip (O; R) => BC = R 3 .
. CD l ng knh =>
DBC = 90
0
hay DB BC;
theo gi thit AH l
A
B
C
H O
D
M
ng cao => AH BC => BD // AH. Chng minh tng t ta cng c AD // BH.
3. Theo trn DBC = 90
0
=> DBC vung ti B c BC = R 3 ; CD = 2R.
=> BD
2
= CD
2
BC
2
=> BD
2
= (2R)
2
(R 3 )
2
= 4R
2
3R
2
= R
2
=> BD = R.
Theo trn BD // AH; AD // BH => BDAH l hnh bnh hnh => AH = BD => AH = R.
Bi 32 Cho ng trn (O), ng knh AB = 2R. Mt ct tuyn MN quay quanh trung
im H ca OB.
1. Chng minh khi MN di ng , trung im I ca
MN lun nm trn mt ng trn c nh.
2. T A k Ax MN, tia BI ct Ax ti C. Chng minh
t gic CMBN l hnh bnh hnh.
3. Chng minh C l trc tm ca tam gic AMN.
4. Khi MN quay quanh H th C di ng trn ng
no.
5. Cho AM. AN = 3R
2
, AN = R 3 . Tnh din tch
phn hnh trn (O) nm ngoi tam gic AMN.
Li gii: (HD)
1. I l trung im ca MN => OI MN ti I ( quan h ng
knh v dy cung) = > OIH = 90
0
.
D K
O
I
C
M
N
B A
H
OH c mh nn khi MN di ng th I cng di ng nhng lun nhn OH c nh
di mt gc 90
0
do I di ng trn ng trn ng knh OH. Vy khi MN di
ng , trung im I ca MN lun nm trn mt ng trn c nh.
2. Theo gi thit Ax MN; theo trn OI MN ti I => OI // Ax hay OI // AC m O l
trung im ca AB => I l trung im ca BC, li c I l trung im ca MN (gt)
=> CMBN l hnh bnh hnh ( V c hai ng cho ct nhau ti trung im ca
mi ng ).
3. CMBN l hnh bnh hnh => MC // BN m BN AN ( v ANB = 90
0
do l gc
ni tip chn na ng trn ) => MC AN; theo trn AC MN => C l trc tm
ca tam gic AMN.
4. Ta c H l trung im ca OB; I l trung im ca BC => IH l ng tung bnh
ca OBC => IH // OC Theo gi thit Ax MN hay IH Ax => OC Ax ti C =>
OCA = 90
0
=> C thuc ng trn ng knh OA c nh. Vy khi MN quay
quanh H th C di ng trn ng trn ng knh OA c nh.
5. Ta c AM. AN = 3R
2
, AN = R 3 . => AM =AN = R 3 => AMN cn ti A. (1)
Xt ABN vung ti N ta c AB = 2R; AN = R 3 => BN = R => ABN = 60
0
.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
23
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
ABN = AMN (ni tip cng chn cung AN) => AMN = 60
0
(2).
T (1) v (2) => AMN l tam gic u => S
AMN
=
2
3 3
4
R
.
=> S = S
(O)
- S
AMN
=
2
R -
2
3 3
4
R
=
2
(4 3 3
4
R
Bi 33 Cho tam gic ABC ni tip (O; R), tia phn gic ca gc BAC ct BC ti I,
ct ng trn ti M.
1. Chng minh OM BC.
2. Chng minh MC
2
= MI.MA.
3. K ng knh MN, cc tia phn gic ca
gc B v C ct ng thng AN ti P v Q.
Chng minh bn im P, C , B, Q cng
thuc mt ng trn .
Li gii:
1. AM l phn gic ca BAC => BAM =
CAM
=>
BM CM => M l trung im ca cung BC
=> OM BC
2. Xt MCI v MAC c MCI =MAC (hai gc
ni tip chn hai cung bng nhau); M l gc
chung
=> MCI MAC =>
MC MI
MA MC
=>
MC
2
= MI.MA.
(
(
1
2
2
2
1
1
1
1
N
Q
P
K
M
O
C
B
A
I
3. (HD) MAN = 90
0
(ni tip chn na ng trn ) => P
1
= 90
0
K
1
m K
1
l
gc ngoi ca tam gic AKB nn K
1
= A
1
+ B
1
=
2 2
A B
+ (t/c phn gic ca mt
gc ) => P
1
= 90
0
(
2 2
A B
+ ).(1)
CQ l tia phn gic ca gc ACB => C
1
=
2
C
=
1
2
(180
0
- A - B) = 90
0
(
2 2
A B
+ ). (2).
T (1) v (2) => P
1
= C
1
hay QPB = QCB m P v C nm cng v mt na mt
phng b BQ nn cng nm trn cung cha gc 90
0
(
2 2
A B
+ ) dng trn BQ.
Vy bn im P, C, B, Q cng thuc mt ng trn .
Bi 34 Cho tam gic ABC cn ( AB = AC), BC = 6 Cm, chiu cao AH = 4 Cm, ni
tip ng trn (O) ng knh AA.
1. Tnh bn knh ca ng trn (O).
2. K ng knh CC, t gic CACA l hnh g? Ti
sao?
3. K AK CC t gic AKHC l hnh g? Ti sao?
4. Tnh din tch phn hnh trn (O) nm ngoi tam
gic ABC.
Li gii:
1. (HD) V ABC cn ti
A nn ng knh AA
ca ng trn ngoi
tip v ng cao AH
xut pht t nh A
trng nhau, tc l AAi
qua H. => ACA vung
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
24
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
ti C c ng cao CH =
6
2 2
BC
= 3cm; AH = 4cm =>
CH
2
= AH.AH => AH =
2 2
3 9
2, 5
4 4
CH
AH
=> AA
2
2
1
1
1
1
O
K
H
A'
C'
C B
A
=> AA = AH + HA = 4 + 2,5 = 6,5 9cm) => R = AA : 2 = 6,5 : 2 = 3,25 (cm) .
2. V AA v CC l hai ng knh nn ct nhau ti trung im O ca mi ng
=> ACAC l hnh bnh hnh. Li c ACA = 90
0
(ni tip chn na ng trn )
nn suy ra t gic ACAC l hnh ch nht.
3. Theo gi thit AH BC; AK CC => K v H cng nhn AC di mt gc bng 90
0
nn cng nm trn ng trn ng knh AC hay t gic ACHK ni tip (1) => C
2
= H
1
(ni tip cung chn cung AK) ; AOC cn ti O ( v OA=OC=R) => C
2
=
A
2
=> A
2
= H
1
=> HK // AC ( v c hai gc so le trong bng nhau) => t gic
ACHK l hnh thang (2).T (1) v (2) suy ra t gic ACHK l hnh thang cn.
Bi 35 Cho ng trn (O), ng knh AB c nh, im I nm gia A v O sao
cho AI = 2/3 AO. K dy MN vung gc vi AB ti I, gi C l im tu thuc cung ln
MN sao cho C khng trng vi M, N v B. Ni AC ct MN ti E.
1. Chng minh t gic IECB ni tip .
2. Chng minh tam gic AME ng dng vi tam gic
ACM.
3. Chng minh AM
2
= AE.AC.
4. Chng minh AE. AC - AI.IB = AI
2
.
5. Hy xc nh v tr ca C sao cho khong cch t N
n tm ng trn ngoi tip tam gic CME l nh
nht.
Li gii:
1. Theo gi thit MN AB ti I => EIB = 90
0
; ACB ni tip
chn na ng trn nn ACB = 90
0
hay ECB = 90
0
=> EIB + ECB = 180
0
m y l hai gc i ca t gic
IECB nn t gic IECB l t gic ni tip .
O 1
E
I
C
O
N
M
B A
2. Theo gi thit MN AB => A l trung im ca cung MN => AMN = ACM ( hai
gc ni tip chn hai cung bng nhau) hay AME = ACM. Li thy CAM l gc
chung ca hai tam gic AME v AMC do tam gic AME ng dng vi tam gic
ACM.
3. Theo trn AME ACM =>
AM AE
AC AM
=> AM
2
= AE.AC
4. AMB = 90
0
(ni tip chn na ng trn ); MN AB ti I => AMB vung ti M c
MI l ng cao => MI
2
= AI.BI ( h thc gia cnh v ng cao trong tam gic
vung) .
p dng nh l Pitago trong tam gic AIM vung ti I ta c AI
2
= AM
2
MI
2
=> AI
2
=
AE.AC - AI.BI .
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
25
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
5. Theo trn AMN = ACM => AM l tip tuyn ca ng trn ngoi tip ECM; Ni
MB ta c AMB = 90
0
, do tm O
1
ca ng trn ngoi tip ECM phi nm trn
BM. Ta thy NO
1
nh nht khi NO
1
l khong cch t N n BM => NO
1
BM.
Gi O
1
l chn ng vung gc k t N n BM ta c O
1
l tm ng trn ngoi
tip ECM c bn knh l O
1
M. Do khong cch t N n tm ng trn
ngoi tip tam gic CME l nh nht th C phi l giao im ca ng trn tm O
1
bn knh O
1
M vi ng trn (O) trong O
1
l hnh chiu vung gc ca N trn BM.
Bi 36 Cho tam gic nhn ABC , K cc ng cao AD, BE, CF. Gi H l trc tm ca
tam gic. Gi M, N, P, Q ln lt l cc hnh chiu vung gc ca D ln AB, BE, CF, AC.
Chng minh :
1. Cc t gic DMFP, DNEQ l hnh ch nht.
2. Cc t gic BMND; DNHP; DPQC ni tip .
3. Hai tam gic HNP v HCB ng dng.
4. Bn im M, N, P, Q thng hng.
Li gii: 1. & 2. (HS t lm)
3. Theo chng minh trn DNHP ni tip => N
2
= D
4
(ni
tip cng chn cung HP); HDC c HDC = 90
0
(do AH l -
ng cao) HDP c HPD = 90
0
(do DP HC) => C
1
= D
4
(cng ph vi DHC)=>C
1
=N
2
(1) chng minh tng t ta
c B
1
=P
1
(2)
T (1) v (2) => HNP HCB
1
2
1
3
1
4
1 1
N
M
P
Q
H
F
E
D
C B
A
1
4. Theo chng minh trn DNMB ni tip => N
1
= D
1
(ni tip cng chn cung BM).(3)
DM // CF ( cng vung gc vi AB) => C
1
= D
1
( hai gc ng v).(4)
Theo chng minh trn C
1
= N
2
(5)
T (3), (4), (5) => N
1
= N
2
m B, N, H thng hng => M, N, P thng hng. (6)
Chng minh tng t ta cung c N, P, Q thng hng . (7)
T (6), (7) => Bn im M, N, P, Q thng hng
Bi 37 Cho hai ng trn (O) v (O) tip xc ngoi ti A. K tip tuyn chung
ngoi BC, B (O), C (O) . Tip tuyn chung trong ti A ct tip tuyn chung
ngoi BC I.
1. Chng minh cc t gic OBIA, AICO ni tip .
2. Chng minh BAC = 90
0
.
3. Tnh s o gc OIO.
4. Tnh di BC bit OA = 9cm, OA = 4cm.
Li gii:
1. ( HS t lm)
2. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c IB
= IA , IA = IC
ABC c AI =
2
1
BC =>ABC
vung ti A hay BAC =90
0
4
9
A
I
C
B
O' O
3. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c IO l tia phn gic BIA; I0l
tia phn gic CIA . m hai gc BIA v CIA l hai gc k b => I0 I0=> 0I0=
90
0
4. Theo trn ta c 0I0 vung ti I c IA l ng cao (do AI l tip tuyn chung
nn AI OO)
=> IA
2
= A0.A0 = 9. 4 = 36 => IA = 6 => BC = 2. IA = 2. 6 = 12(cm)
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
26
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
Bi 38 Cho hai ng trn (O) ; (O) tip xc ngoi ti A, BC l tip tuyn chung
ngoi, B(O), C (O). Tip tuyn chung trong ti A c tip tuyn chung ngoi BC
M. Gi E l giao im ca OM v AB, F l giao im ca OM v AC. Chng minh :
1. Chng minh cc t gic OBMA, AMCO ni tip .
2. T gic AEMF l hnh ch nht.
3. ME.MO = MF.MO.
4. OO l tip tuyn ca ng trn ng knh
BC.
5. BC l tip tuyn ca ng trn ng knh
OO.
Li gii:
1. ( HS t lm)
2. Theo tnh cht hai tip
tuyn ct nhau ta c MA =
MB
4
3
M
2
1
F E
A
C
B
O' O
=>MAB cn ti M. Li c ME l tia phn gic => ME AB (1).
Chng minh tng t ta cng c MF AC (2).
Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta cng c MO v MO l tia phn gic ca
hai gc k b BMA v CMA => MO MO (3).
T (1), (2) v (3) suy ra t gic MEAF l hnh ch nht
3. Theo gi thit AM l tip tuyn chung ca hai ng trn => MA OO=>
MAO vung ti A c AE MO ( theo trn ME AB) MA
2
= ME. MO (4)
Tng t ta c tam gic vung MAO c AFMO MA
2
= MF.MO (5)
T (4) v (5) ME.MO = MF. MO
4. ng trn ng knh BC c tm l M v theo trn MB = MC = MA, ng trn
ny i qua Av co MA l bn knh . Theo trn OO MA ti A OO l tip tuyn ti
A ca ng trn ng knh BC.
5. (HD) Gi I l trung im ca OO ta c IM l ng trung bnh ca hnh
thang BCOO
=> IMBC ti M (*) .Ta cung chng minh c OMO vung nn M thuc ng trn
ng knh OO => IM l bn knh ng trn ng knh OO (**)
T (*) v (**) => BC l tip tuyn ca ng trn ng knh OO
Bi 39 Cho ng trn (O) ng knh BC, dy AD vung gc vi BC ti H. Gi E, F
theo th t l chn cc ng vung gc k t H n AB, AC. Gi ( I ), (K) theo th
t l cc ng trn ngoi tip tam gic HBE, HCF.
1. Hy xc nh v tr tng i ca cc ng trn (I) v (O); (K) v (O); (I) v
(K).
2. T gic AEHF l hnh g? V sao?.
3. Chng minh AE. AB = AF. AC.
4. Chng minh EF l tip tuyn chung ca hai ng
trn (I) v (K).
5. Xc nh v tr ca H EF c di ln nht.
Li gii:
1.(HD) OI = OB IB => (I) tip xc (O)
OK = OC KC => (K) tip xc (O)
IK = IH + KH => (I) tip xc (K)
2. Ta c : BEH = 90
0
( ni tip chn na ng trn )
=> AEH = 90
0
(v l hai
gc k b). (1)
CFH = 90
0
( ni tip chn
na ng trn )
=> AFH = 90
0
(v l hai
gc k b).(2)
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
27
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
G
1
2
1
I K H
F
E
C B
D
A
O
2
BAC = 90
0
( ni tip chn na ng trn hay EAF = 90
0
(3)
T (1), (2), (3) => t gic AFHE l hnh ch nht ( v c ba gc vung).
3. Theo gi thit ADBC ti H nn AHB vung ti H c HE AB ( BEH = 90
0
) =>
AH
2
= AE.AB (*)
Tam gic AHC vung ti H c HF AC (theo trn CFH = 90
0
) => AH
2
= AF.AC (**)
T (*) v (**) => AE. AB = AF. AC ( = AH
2
)
4. Theo chng minh trn t gic AFHE l hnh ch nht, gi G l giao im ca
hai ng cho AH v EF ta c GF = GH (tnh cht ng cho hnh ch nht)
=> GFH cn ti G => F
1
= H
1
.
KFH cn ti K (v c KF v KH cng l bn knh) => F
2
= H
2
.
=> F
1
+ F
2
= H
1
+ H
2
m H
1
+ H
2
= AHC = 90
0
=> F
1
+ F
2
= KFE = 90
0
=> KF EF .
Chng minh tng t ta cng c IE EF. Vy EF l tip tuyn chung ca hai ng
trn (I) v (K).
e) Theo chng minh trn t gic AFHE l hnh ch nht => EF = AH OA (OA l bn
knh ng trn (O) c di khng i) nn EF = OA <=> AH = OA <=> H trng
vi O.
Vy khi H trng vi O tc l dy AD vung gc vi BC ti O th EF c di ln
nht.
Bi 40 Cho na ng trn ng knh AB = 2R. T A v B k hai tip tuyn Ax, By.
Trn Ax ly im M ri k tip tuyn MP ct By ti N.
1. Chng minh tam gic MON ng dng vi tam
gic APB.
2. Chng minh AM. BN = R
2
.
3. Tnh t s
APB
MON
S
S
khi AM =
2
R
.
4. Tnh th tch ca hnh do na hnh trn APB
quay quanh cnh AB sinh ra.
Li gii:
1. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c: OM l
tia phn gic ca gc AOP ; ON l tia phn gic ca gc
BOP, m
N
P
A O B
M
x
y
/
/
AOP v BOP l hai gc k b => MON = 90
0
. hay tam gic MON vung ti O.
APB = 90
0
((ni tip chn na ng trn) hay tam gic APB vung ti P.
Theo tnh cht tip tuyn ta c NB OB => OBN = 90
0
; NP OP => OPN = 90
0
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
28
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
=>OBN+OPN =180
0
m OBN v OPN l hai gc i => t gic OBNP ni tip
=>OBP = PNO
Xt hai tam gic vung APB v MON c APB = MON = 90
0
; OBP = PNO => APB
MON
2. Theo trn MON vung ti O c OP MN ( OP l tip tuyn ).
p dng h thc gia cnh v ng cao trong tam gic vung ta c OP
2
= PM. PM
M OP = R; AM = PM; BN = NP (tnh cht hai tip tuyn ct nhau ) => AM. BN = R
2
3. Theo trn OP
2
= PM. PM hay PM. PM = R
2
m PM = AM =
2
R
=> PM =
2
R
=> PN = R
2
:
2
R
= 2R
=> MN = MP + NP =
2
R
+ 2R =
5
2
R
Theo trn APB MON =>
MN
AB
=
5
2
R
: 2R =
5
4
= k (k l t s ng dng).V t s din tich gia hai tam gic ng dng bng
bnh phng t s ng dng nn ta c:
APB
MON
S
S
= k
2
=>
APB
MON
S
S
=
2
5 25
4 16
_
,
Bi 41 Cho tam gic u ABC , O l trung in ca BC. Trn cc cnh AB, AC
ln lt ly cc im D, E sao cho DOE = 60
0
.
1)Chng minh tch BD. CE khng i.
2)Chng minh hai tam gic BOD; OED ng dng.
T suy ra tia DO l tia phn gic ca gc BDE
3)V ng trn tm O tip xc vi AB. Chng
minh rng ng trn ny lun tip xc vi DE.
Li gii:
1. Tam gic ABC u => ABC = ACB = 60
0
(1);
DOE = 60
0
(gt) =>DOB + EOC = 120
0
(2).
DBO c DOB = 60
0
=> BDO + BOD = 120
0
(3) .
T (2) v (3) => BDO = COE (4)
T (2) v (4) => BOD CEO =>
BD BO
CO CE
=> BD.CE
= BO.CO m OB = OC = R khng i => BD.CE =
R
2
khng i.
K
H
E
D
C
B
A
O
2. Theo trn BOD CEO =>
BD OD
CO OE
m CO = BO =>
BD OD BD BO
BO OE OD OE
> (5)
Li c DBO = DOE = 60
0
(6).
T (5) v (6) => DBO DOE => BDO = ODE => DO l tia phn gic
BDE.
3. Theo trn DO l tia phn gic BDE => O cch u DB v DE => O l tm
ng trn tip xc vi DB v DE. Vy ng trn tm O tip xc vi AB lun
tip xc vi DE
Bi 42 Cho tam gic ABC cn ti A. c cnh y nh hn cnh bn, ni tip
ng trn (O). Tip tuyn ti B v C ln lt ct AC, AB D v E. Chng minh :
1.BD
2
= AD.CD.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
29
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
2.T gic BCDE ni tip .
3.BC song song vi DE.
Li gii:
1. Xt hai tam gic BCD v ABD ta c CBD = BAD
( V l gc ni tip v gc gia tip tuyn vi mt
dy cng chn mt cung), li c D chung => BCD
ABD =>
BD CD
AD BD
=> BD
2
= AD.CD.
2. Theo gi thit tam gic ABC cn ti A => ABC =
ACB
=> EBC = DCB m CBD = BCD (gc gia tip
tuyn vi mt dy cng chn mt cung) => EBD =
DCE => B v C
nhn DE di cng
O
E
D
C
B
A
mt gc do B v C cng nm trn cung trn dng trn DE => T gic BCDE
ni tip
3. T gic BCDE ni tip => BCE = BDE ( ni tip cng chn cung BE) m
BCE = CBD (theo trn ) => CBD = BDE m y l hai gc so le trong
nn suy ra BC // DE.
Bi 43 Cho ng trn (O) ng knh AB, im M thuc ng trn . V im N i
xng vi A qua M,
BN ct (O) ti C. Gi E l giao im ca AC v BM.
1. Chng minh t gic MNCE ni tip .
2. Chng minh NE AB.
3. Gi F l im i xng vi E qua M. Chng minh FA l tip
tuyn ca (O).
4. Chng minh FN l tip tuyn ca ng trn (B; BA).
Li gii: 1. (HS t lm)
2. (HD) D thy E l trc tm ca tam gic NAB => NE AB.
3.Theo gi thit A v N i xng nhau qua M nn M l trung
im ca AN; F v E xng nhau qua M nn M l trung im ca
EF => AENF l hnh bnh hnh => FA // NE m NE AB => FA
AB ti A => FA l tip tuyn ca (O) ti A.
4. Theo trn t gic AENF l hnh bnh hnh => FN // AE hay
FN // AC m AC BN => FN BN ti N
/
/
_
_
H
E
F
C
N
M
O
B A
BAN c BM l ng cao ng thi l ng trung tuyn ( do M l trung im ca
AN) nn BAN cn ti B => BA = BN => BN l bn knh ca ng trn (B; BA) =>
FN l tip tuyn ti N ca (B; BA).
Bi 44 AB v AC l hai tip tuyn ca ng trn tm O bn knh R ( B, C l tip
im ). V CH vung gc AB ti H, ct (O) ti E v ct OA ti D.
1. Chng minh CO = CD.
2. Chng minh t gic OBCD l hnh thoi.
3. Gi M l trung im ca CE, Bm ct OH ti I.
Chng minh I l trung im ca OH.
4. Tip tuyn ti E vi (O) ct AC ti K. Chng
minh ba im O, M, K thng hng.
Li gii:
1. Theo gi thit AB v AC l hai
tip tuyn ca ng trn tm
O => OA l tia phn gic ca
BOC => BOA = COA (1)
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
30
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
D
I
K
M
E
H
O
C
B
A
OB AB ( AB l tip tuyn ); CH AB (gt) => OB // CH => BOA = CDO (2)
T (1) v (2) => COD cn ti C => CO = CD.(3)
2. theo trn ta c CO = CD m CO = BO (= R) => CD = BO (4) li c OB // CH hay OB //
CD (5)
T (4) v (5) => BOCD l hnh bnh hnh (6) . T (6) v (3) => BOCD l hnh thoi.
3. M l trung im ca CE => OM CE ( quan h ng knh v dy cung) =>
OMH = 90
0
. theo trn ta cng c OBH =90
0
; BHM =90
0
=> t gic OBHM l hnh
ch nht => I l trung im ca OH.
4. M l trung im ca CE; KE v KC l hai tip tuyn => O, M, K thng hng.
Bi 45 Cho tam gic cn ABC ( AB = AC) ni tip ng trn (O). Gi D l trung
im ca AC; tip tuyn ca ng trn (O) ti A ct tia BD ti E. Tia CE ct (O) ti F.
1. Chng minh BC // AE.
2. Chng minh ABCE l hnh bnh hnh.
3. Gi I l trung im ca CF v G l giao im ca BC v
OI.
So snh BAC v BGO.
Li gii: 1. (HS t lm)
2).Xt hai tam gic ADE v CDB ta c EAD = BCD (v so le
trong )
AD = CD (gt); ADE = CDB (i nh) => ADE = CDB
=> AE = CB (1)
_
_
H
_
_
1
1
2
2 1
F
G
I
O
D
E
C
B
A
K
Theo trn AE // CB (2) .T (1) v (2) => AECB l hnh bnh hnh.
. 3) I l trung im ca CF => OI CF (quan h ng knh v dy cung). Theo
trn AECB l hnh bnh hnh => AB // EC => OI AB ti K, => BKG vung ti K.
Ta cung c BHA vung ti H
=> BGK = BAH ( cung ph vi ABH) m BAH =
1
2
BAC (do ABC cn nn AH
l phn gic) => BAC = 2BGO.
Bi 46: Cho ng trn (O) v mt im P ngoi ng trn. K hai tip tuyn PA, PB (A; B l tip
im). T A v tia song song vi PB ct (O) ti C (C A). on PC ct ng trn ti im th hai D. Tia
AD ct PB ti E.
a. Chng minh EAB ~ EBD.
b. Chng minh AE l trung tuyn ca PAB.
HD: a) EAB ~ EBD (g.g) v:
BEA
chung
EAB
=
EBD
(gc ni tip v gc to bi tia tip tuyn)
EB ED
EA EB
EB
2
= EA.ED (1)
*
EPD
=
PCA
(s.l.t) ;
EAP
=
PCA
(gc ni tip v gc to bi tia tip tuyn)
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
31
P
B
A
O
C
D
E
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
EPD
=
EAP
;
PEA
chung
EP
2
= EA.ED (2)T 1 & 2
EB
2
= EP
2
EB = EP
ABC
= 60
0
; BC = 2a; AD = a. Tnh AC; ng cao AH ca ABC v bn knh ng trn
ngoi tip t gic ADEF.
HD: a) ABD ~ ECD (g.g)
b) t gic ABCE l t gic ni tip (Qu tch cung cha gc 90
0
)
c) Chng minh D l trc tm CBF.
d) AC = BC.sin
ABC
= 2a.sin60
0
= 2a .
3
2
= a 3
AB = BC.cos
ABC
= 2a.cos60
0
= 2a.
1
2
= a
AH = AB.sin
ABC
= a.sin60
0
= a
3
2
; FKB vung ti K , c
ABC
= 60
0
BFK
= 30
0
AD = FD.sin
BFK
AD = FD.sin30
0
a = FD.0,5
FD = a : 0,5 = 2a.
Bi 48: Cho ABC vung (
ABC
= 90
0
; BC > BA) ni tip trong ng trn ng knh AC. K dy cung
BD vung gc AC. H l giao im AC v BD. Trn HC ly im E sao cho E i xng vi A qua H. ng
trn ng knh EC ct BC ti I (I C).
a. Chng minh
CI CE
CB CA
CI CE
CB CA
(/l Ta-lt)
b) chng minh ABED l hnh thoi
DE // AB m EI //AB
D, E, I thng hng.
c)
EIO'
=
IEO'
( v EOI cn ; OI = OE = R
(O)
)
IEO'
=
HED
(/) ; BID vung ; IH l trung tuyn
HID cn
HIE
=
HDI
M
HDI
+
HED
= 90
0
pcm.
Bi 49: Cho ng trn (O; R) v mt ng thng (d) c nh khng ct (O; R). H OH (d) (H
d). M
l mt im thay i trn (d) (M H). T M k 2 tip tuyn MP v MQ (P, Q l tip im) vi (O; R). Dy
cung PQ ct OH I; ct OM K.
a. Chng minh 5 im O, Q, H, M, P cng nm trn 1 ng trn.
b. Chng minh IH.IO = IQ.IP
c. Gi s
PMQ= 60
0
. Tnh t s din tch 2 tam gic: MPQv OPQ.
HD: a) 5 im O, Q, H, M, P cng nm trn 1 ng trn
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
32
C
D
A B
F
H
K
E
a
2a
60
0
B
O
A
M
D
I
P
K
C
H
E O O
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
(Da vo qu tch cung cha gc 90
0
)
b) OIP ~ QIH (g.g)
IO IQ
IP IH
IH.IO = IQ.IP
c) v MKQ c : MK = KQ.tg
MQK = KQ.tg60
0
=
PQ PQ 3
3
2 2
.
v OKQ c: OK = KQ.tg
OQK = KQ.tg30
0
=
3 PQ 3 PQ 3
KQ. .
3 2 3 6
MPQ
OPQ
S
S
=
PQ 3
2
:
PQ 3
6
= 3
Bi 50: Cho na ng trn (O), ng knh AB=2R. Trn tia i ca tia AB ly im E (E A). T E,
A, B k cc tip tuyn vi na ng trn. Tip tuyn k t E ct hai tip tuyn k t A v B theo th t
ti C v D.
a. Gi M l tip im ca tip tuyn k t E ti na ng trn. Chng minh t gic ACMO ni tip
c trong mt ng trn.
b. Chng minh EAC ~ EBD, t suy ra
DM CM
DE CE
.
c. Gi N l giao im ca AD v BC. Chng minh MN // BD.
d. Chng minh: EA
2
= EC.EM EA.AO.
e. t
AOC
= . Tnh theo R v cc on AC v BD.
Chng t rng tch AC.BD ch ph thuc gi tr ca R,
khng ph thuc vo .
HD:a) ACMO ni tip (Da vo qu tch cung cha gc 90
0
)
b) AC // BD (cng EB)
EAC ~ EBD
CE AC
DE BD
(1)m AC = CM ; BD = MD (T/c hai tip tuyn ct nhau)
CE CM
DE DM
(2)
DM CM
DE CE
c) AC // BD (cmt)
NAC ~ NBD
NC AC
NB BD
(3) .T 1; 2; 3
NC CM
NB DM
MN // BD
d)
1
O =
2
O ;
3
O =
4
O m
1
O +
2
O +
3
O +
4
O = 180
0
2
O +
3
O = 90
0
;
4
O +
1
D = 90
0
()
1
D =
2
O =
1
O = . Vy: DB =
OB
tg
=
R
tg
; Li c: AC = OA.tg = R.tg
AC.DB = R.tg.
R
tg
AC.DB = R
2
(pcm)
Bi 51: Cho ABC c 3 gc nhn. Gi H l giao im ca 3 ng cao AA
1
; BB
1
; CC
1
.
a. Chng minh t gic HA
1
BC
1
ni tip c trong ng trn. Xc nh tm I ca ng trn y.
b. Chng minh A
1
A l phn gic ca
1 1 1
B A C .
c. Gi J l trung im ca AC. Chng minh IJ l trung trc ca A
1
C
1
.
d. Trn on HC ly 1 im M sao cho
MH 1
MC 3
.
So snh din tch ca 2 tam gic: HAC v HJM.
HD: a) HA
1
BC
1
ni tip (qu tch cung cha gc 90
0
)
Tm I l trung im BH.
b) C/m:
1 1
HA C =
1
HBC ;
1 1
HA B =
1
HCB ;
1
HBC =
1
HCB
1 1
HA C =
1 1
HA B
pcm.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
33
E
C
1
1
I
2
H
M
K
B
1
A
J
N
A
M
B
O
H
1
Q
3
2
4
C
I
D
1
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
c) IA
1
= IC
1
= R
(I)
; JA = JA
1
= AC/2
J l trung trc ca A
1
C
1
.
d) S
HJM
=
1
2
HM.JK ; S
HAC
=
1
2
HC.AC
1
S
HAC
: S
HJM
=
1
HC.AC
HM.JK
m
MH 1
MC 3
HC HM+MC MC
1 1 3 4
HM HM HM
+ + ;
1
AC
2
JK
(JK// AC
1
S
HAC
: S
HJM
= 8
Bi 52: Cho im C c nh trn mt ng thng xy. Dng na ng thng Cz vung gc vi xy v
ly trn 2 im c nh A, B (A gia C v B). M l mt im di ng trn xy. ng vung gc vi
AM ti A v vi BM ti B ct nhau ti P.
a. Chng minh t gic MABP ni tip c v tm O ca ng trn ny nm trn mt ng thng
c nh i qua im gia L ca AB.
b. K PI Cz. Chng minh I l mt im c nh.
c. BM v AP ct nhau H; BP v AM ct nhau K. Chng minh rng KH PM.
d. Cho N l trung im ca KH. Chng minh cc im N; L; O thng hng.
HD: a) MABP ni tip /trn /k MP.(qu tch cung cha gc 90
0
)
OA = OB = R
(O)
IL = LC khng i
v A,B,C c nh.
I c nh.
c) PA KM ; PK MB
H l trc tm PKM
KH PM
d) AHBK ni tip /trn /k KH (qu tch cung cha gc)
NE = NA = R
(N)
KN KM m KM // BP
KN BP
APB
= 90
0
(gc ni tip)
AP BP
KN // AP ( BP)
KM // BP
0
KMN PAT 45
M
0
PKM
PAM PKU 45
2
0
PKN 45
;
0
KNM 45
PK // AN . Vy ANPK l hnh bnh hnh.
Bi 54: Cho ng trn tm O, bn knh R, c hai ng knh AB, CD vung gc vi nhau. M l mt im
tu thuc cung nh AC. Ni MB, ct CD N.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
34
B
A
1
C
A
B
C
A
M
B O
=
//
T
N
M
x y
P
K
K
U
L
N
H
O
P
I
z
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
a. Chng minh: tia MD l phn gic ca gc AMB.
b. Chng minh:BOM ~ BNA. Chng minh: BM.BN khng i.
c. Chng minh: t gic ONMA ni tip. Gi I l tm ng trn ngoi tip t gic ONMA, I di ng
nh th no?
HD: a)
0
AMD DMB 45
(chn cung /trn)
AMB
b) OMB cn v OM = OB = R
(O)
NAB cn c NO va l /cao va l ng trung tuyn.
OMB ~ NAB
BM BO
BA BN
BM.BN = BO.BA = 2R
2
khng i.
c) ONMA ni tip /trn /k AN. Gi I l tm /trn ngoi tip
I cch u A v O c nh
BGO
vi
BAC
.
d. Cho bit DF // BC. Tnh cos
ABC
.
HD:a) Gi H l trung im BC
AH BC ( ABC cn ti A)
lp lun ch ra AH AE
BC // AE. (1)
b) ADE = CDB (g.c.g)
AE = BC (2)
T 1 v 2
AB // CF
GO AB.
BGO
= 90
0
ABC
=
BAH
=
1
2
BAC
d) Tia FD ct AB taijM, ct (O) ti N.; DF // BC v AH l trc
i xng cuarBC v /trn (O) nn F, D th t i xng vi N, M qua AH.
FD = MN = MD =
1
2
BC =
1
2
ND = BH ; NDA ~ CDF (g.g)
DF.DN = DA.DC
2BH
2
=
1
4
AC
2
BH =
2
4
AC
cos
ABC
=
BH
AB
=
2
4
.
Bi 56: Cho 2 ng trn (O) v (O) ct nhau ti hai im A v B. Cc ng thng AO; AO ct ng
trn (O) ln lt ti cc im C; D v ct (O) ln lt ti E; F.
a. Chng minh: C; B; F thng hng.
b. Chng minh: T gic CDEF ni tip c.
c. Chng minh: A l tm ng trn ni tip BDE.
d. Tm iu kin DE l tip tuyn chung ca (O) v (O).
HD: a)
CBA
= 90
0
=
FBA
(gc ni tip chn na /trn)
CBA
+
FBA
= 180
0
C, B, F thng hng.
b)
CDF
= 90
0
=
CEF
ADE
=
ECB
(cng chn cung EF)
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
35
D
A
D
A
M
O
N
E
E
B
N
M
C
I
F
B
A
B
C
C
O
F
O
H
_
G
D
O
F
I
E
_
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
Xt (O) c:
ADB
=
ECB
(cng chn cung AB)
ADE
=
ADB
DA l tia phn gic
BDE
. Tng t EA l tia phn gic
DEB
Vy A l tm ng trn ni tip BDE..
d) ODEO ni tip. Thc vy :
DOA
= 2
DCA
;
EO'A
= 2
EFA
m
DCA
=
EFA
(gc ni tip chn
cung DE)
DOA
=
EO'A
; mt khc:
DAO
=
EAO'
(/)
ODO'
=
O'EO
ODEO ni tip.
Nu DE tip xc vi (O) v (O) th ODEO l hnh ch nht
AO = AO = AB.
o li : AO = AO = AB cng kt lun c DE l tip tuyn chung ca (O) v (O)
Kt lun : iu kin DE l tip tuyn chung ca (O) v (O) l : AO = AO = AB.
Bi 57: Cho ng trn (O; R) c 2 ng knh c nh AB CD.
a) Chng minh: ACBD l hnh vung.
b). Ly im E di chuyn trn cung nh BC (E B; E C). Trn tia i ca tia EA ly on EM = EB.
Chng t: ED l tia phn gic ca
AEB
v ED // MB.
c). Suy ra CE l ng trung trc ca BM v M di chuyn trn ng trn m ta phi xc nh tm v
bn knh theo R.
HD: a) AB CD. ; OA = OB = OC = OD = R
(O)
AED
=
1
2
AOD
= 45
0
;
DEB
=
1
2
DOB
= 45
0
AED
=
DEB
AEB
.
AED
= 45
0
;
EMB
= 45
0
( EMB vung cn ti E)
AED
=
EMB
(2 gc ng v)
ED // MB.
c) EMB vung cn ti E v CE DE ; ED // BM
CE BM
A
< 90
0
), mt cung trn BC nm bn trong ABC tip xc vi AB, AC
ti B v C. Trn cung BC ly im M ri h cc ng vung gc MI, MH, MK xung cc cnh tng ng
BC, CA, AB. Gi Q l giao im ca MB, IK.
a. Chng minh: Cc t gic BIMK, CIMH ni tip c.
b. Chng minh: tia i ca tia MI l phn gic
HMK
.
c. Chng minh: T gic MPIQ ni tip c
PQ // BC.
Bi 62: Cho na ng trn (O), ng knh AB, C l trung im ca cung AB; N l trung im ca BC.
ng thng AN ct na ng trn (O) ti M. H CI AM (I
AM).
a. Chng minh: T gic CIOA ni tip c trong 1 ng trn.
b. Chng minh: T gic BMCI l hnh bnh hnh.
c. Chng minh:
MOI CAI
.
d. Chng minh: MA = 3.MB.
HD: a)
0
COA 90
() ;
0
CIA 90
()
CI = BM (2). T 1 v 2
0
CIA 90
;
0
1
CMI COA 45
2
)
MOI IOC
m:
IOC CAI
MOI CAI
d) ACN vung c : AC = R
2
; NC =
R 2 AC
2 2
(vi R = AO)
T : AN =
2
2 2 2
R 5 R 10
AC +CN 2R + R
2 2 2
; NI =
2
NC R 10 MI
MN =
NA 10 2
MB =
2 2
2 2
R R 2R R 10
NC MN
2 10 5 10
AM = AN + MN =
R 10
2
+
R 10
10
=
3R 10
5
AM = 3 BM.
Bi 63: Cho ABC c
A
=
0
60 ni tip trong ng trn (O), ng cao AH ct ng trn D,
ng cao BK ct AH E.
a. Chng minh:
BKH BCD
.
b. Tnh
BEC
.
c. Bit cnh BC c nh, im A chuyn ng trn cung ln BC. Hi tm I ca ngtrn ni tip ABC chuyn
ng trn ng no? Nu cch dng ng (ch nu cch dng) v cch xc nh r n (gii hn ng ).
d. Chng minh: IOE cn I.
HD: a) ABHK ni tip
BKH BAH
;
BCD BAH
( cng chn cung BD)
BCD BKH
b) CE ct AB F. ;
AFEK ni tip
0 0 0 0
FEK 180 A 180 60 120
BEC
= 120
0
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
37
A
A
O
E
F
B
K
I
I
M
=
N
2
1
C
=
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
c)
0
0 0 0
B C 120
BIC 180 180 120
2 2
+
Vy I chuyn ng trn cung cha gc 120
0
dng trn on BC, cung
ny nm trong ng trn tm (O).
d) Trong /trn (O) c
DAS
= s
DS
2
; trong /trn (S) c
ISO
= s
IO
2
v
DAS
=
ISO
(so le trong) nn:
DS
2
=
IO
2
m
DS
=
IE
IO
=
IE
pcm.
Bi 64: Cho hnh vung ABCD, pha trong hnh vung dng cung mt phn t ng trn tm B, bn knh AB
v na ng trn ng knh AB. Ly 1 im P bt k trn cung AC, v PK AD v PH AB. Ni PA, ct
na ng trn ng knh AB ti I v PB ct na ng trn ny ti M. Chng minh rng:
a. I l trung im ca AP.
b. Cc ng PH, BI v AM ng quy.
c. PM = PK = AH.
d. T gic APMH l hnh thang cn.
HD: a) ABP cn ti B. (AB = PB = R
(B)
) m
0
AIB 90
(gc ni tip )
BI AP
I l trung im ca AP
b) HS t c/m.
c) ABP cn ti B
AM = PH ; AP chung
vAHP = v PMA
AH = KP
PM = PK = AH
d) PMAH nm trn /trn /k AP m PM = AH (c.m.t)
PM
=
AH
PA // MH
Vy APMH l hnh thang cn.
Bi 65: Cho ng trn tm O, ng knh AB = 2R. K tia tip tuyn Bx, M l im thay i trn Bx;.
AM ct (O) ti N. Gi I l trung im ca AN.
a. Chng minh: T gic BOIM ni tip c trong 1 ng trn.
b. Chng minh:IBN ~ OMB.
c. Tm v tr ca im M trn tia Bx din tch tam gic AIO c GTLN.
HD: a) BOIM ni tip c v
0
OIM OBM 90
b)
0
INB OBM 90
;
NIB BOM
(2 gc ni tip cng chn cung BM)
IBN ~ OMB.
c) S
AIO
=
1
2
AO.IH; S
AIO
ln nht
IH ln nht v AO = R
(O)
Khi M chy trn tia Bx th I chy trn na ng trn /k AO. Do S
AIO
ln nht
Khi IH l bn knh, khi AIH vung cn, tc
0
HAI 45
Vy khi M cch B mt on BM = AB = 2R
(O)
th S
AIO
ln nht .
Bi 66: Cho ABC u, ni tip trong ng trn (O; R). Gi AI l mt ng knh c nh v D l im
di ng trn cung nh AC (D A v D C).
a. Tnh cnh ca ABC theo R v chng t AI l tia phn gic ca
BAC
.
b. Trn tia DB ly on DE = DC. Chng t CDE u v DI CE.
c. Suy ra E di ng trn ng trn m ta phi xc nh tm v gii hn.
d. Tnh theo R din tch ADI lc D l im chnh gia cung nh AC.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
38
D
B
S
I
M
C
P
C
K
D
H
A B H
M
O
A
E
A
N
=
=
I
D
B
O H
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
HD: a) ABC u, ni tip trong ng trn (O; R). HS t c/m :
AB = AC = BC = R 3
Trong /trn (O; R) c: AB = AC
Tm O cch u 2 cnh AB v AC
BAC
.
b) Ta c : DE = DC (gt)
DEC cn ;
BDC
=
BAC
= 60
0
(cng chn
BC
)
CDE u. I l im gia
BC
IB
=
IC
BDI
=
IDC
BDC
DI CE
c) CDE u c DI l ng cao cng l ng trung trc ca CE
IE = IC m I v C c nh
IC
khng i
AC
(cung nh )
D C th E C ; D A th E B
E i ng trn
BC
nh ca /t (I; R = IC) cha trong ABC u.
Bi 67: Cho hnh vung ABCD cnh bng a. Trn AD v DC, ngi ta ly cc im E v F sao cho :
AE = DF =
a
3
.
a. So snh ABE v DAF. Tnh cc cnh v din tch ca chng.
b. Chng minh AF BE.
c. Tnh t s din tch AIE v BIA; din tch AIE v BIA v din tch cc t gic IEDF v IBCF.
Bi 68: Cho ABC c cc gc u nhn;
A
= 45
0
. V cc ng cao BD v CE.
Gi H l giao im ca BD, CE.
a. Chng minh: T gic ADHE ni tip c trong 1 ng trn.; b. Chng minh: HD = DC.
c. Tnh t s:
DE
BC
d. Gi O l tm ng trn ngoi tip ABC. Chng minh: OA DE
Bi 69: Cho hnh bnh hnh ABCD c nh D nm trn ng trn ng knh AB. H BN v DM cng
vung gc vi ng cho AC. Chng minh:
a. T gic CBMD ni tip c trong ng trn.
b. Khi im D di ng trn ng trn th (
BMD
+
BCD
) khng i.
c. DB.DC = DN.AC
Bi 70: Cho ABC ni tip ng trn (O). Gi D l im chnh gia cung nh BC. Hai tip tuyn ti C
v D vi ng trn (O) ct nhau ti E. Gi P, Q ln lt l giao im ca cc cp ng thng AB v
CD; AD v CE. Chng minh:
a. BC // DE.
b. Cc t gic CODE, APQC ni tip c.
c. T gic BCQP l hnh g?
Bi 71: Cho 2 ng trn (O) v (O) ct nhau ti A v B; cc tip tuyn ti A ca cc ng trn (O) v
(O) ct ng trn (O) v (O) theo th t ti C v D. Gi P v Q ln lt l trung im ca cc dy AC v
AD. Chng minh:
a. ABD ~ CBA.
b.
BQD =
APB
c. T gic APBQ ni tip.
Bi 72: Cho na ng trn (O), ng knh AB. T A v B k 2 tip tuyn Ax v By. Qua im M
thuc na ng trn ny, k tip tuyn th ba, ct cc tip tuyn Ax v By ln lt E v F.
a. Chng minh: AEMO l t gic ni tip c.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
39
I
B
C
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
b. AM ct OE ti P, BM ct OF ti Q. T gic MPOQ l hnh g? Ti sao?
c. K MH AB (H
BAC
= 60
0
. Chng minh: Ct tuyn AKD i qua O.
Bi 74: Cho ABC cn A, gc A nhn. ng vung gc vi AB ti A ct ng thng BC E. K
EN AC. Gi M l trung im BC. Hai /thng AM v EN ct nhau F.
a. Tm nhng t gic c th ni tip ng trn. Gii thch v sao? Xc nh tm cc ng trn .
b. Chng minh: EB l tia phn gic ca AEF .
c. Chng minh: M l tm ng trn ngoi tip AFN V .
Bi 75: Cho na ng trn tm (O), ng knh BC. im A thuc na ng trn . Dng hnh
vung ABED thuc na mt phng b AB, khng cha nh C. Gi F l giao im ca AE v na
ng trn (O). K l giao im ca CF v ED.
a. Chng minh: Bn im E, B, F, K nm trn mt ng trn.
b. BKC l tam gic g? V sao?
c. Tm qu tch im E khi A di ng trn na ng trn (O).
Bi 76: Cho ABC vung ti C, c BC =
1
2
AB. Trn cnh BC ly im E (E khc B v C). T B k ng
thng d vung gc vi AE, gi giao im ca d vi AE, AC ko di ln lt l I, K.
a. Tnh ln gc
CIK
.
b. Chng minh: KA.KC = KB.KI; AC
2
= AI.AE AC.CK.
c. Gi H l giao im ca ng trn ng knh AK vi cnh AB.
Chng minh: H, E, K thng hng.
d. Tm qu tch im I khi E chy trn BC.
Bi 77: Cho ABC vung A. Na ng trn ng knh AB ct BC ti D. Trn cung AD ly mt im
E. Ni BE v ko di ct AC ti F.
a. Chng minh: CDEF ni tip c.
b. Ko di DE ct AC K. Tia phn gic ca
CKD
ct EF v CD ti M v N. Tia phn gic ca
CBF
ct DE v CF ti P v Q. T gic MPNQ l hnh g? Ti sao?
c. Gi r, r
1
, r
2
theo th t l bn knh cc ng trn ni tip cc tam gic ABC, ADB, ADC. Chng
minh: r
2
= r
1
2
+ r
2
2
.
Bi 78: Cho ng trn (O;R). Hai ng knh AB v CD vung gc vi nhau. E l im chnh gia ca cung
nh BC; AE ct CO F, DE ct AB M.
a. Tam gic CEF v EMB l cc tam gic g?
b. Chng minh: T gic FCBM ni tip. Tm tm ng trn .
c. Chng minh: Cc ng thng OE, BF, CM ng quy.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
40
Tuyn tp 80 bi ton hnh hc lp 9
Bi 79: Cho ng trn (O; R). Dy BC < 2R c nh v A thuc cung ln BC (A khc B, C v khng trng
im chnh gia ca cung). Gi H l hnh chiu ca A trn BC; E, F th t l hnh chiu ca B, C trn
ng knh AA.
a. Chng minh: HE AC.
b. Chng minh: HEF ~ ABC.
c. Khi A di chuyn, chng minh: Tm ng trn ngoi tip HEF c nh.
Bi 80: Cho ABC vung A. K ng cao AH. Gi I, K tng ng l tm cc ng trn ni tip
ABH v ACH .
1) Chng minh ABC ~ HIK.
2) ng thng IK ct AB, AC ln lt ti M v N.
a) Chng minh t gic HCNK ni tip c trong mt ng trn.
b) Chng minh AM = AN.
c) Chng minh S
1
2
S , trong S, S ln lt l din tch ABC v AMN.
ng ngc thanh Trng THCS Tng Vn
Trn
41