Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

13. LAPLACE TRANSFORMACIJA

13.1 Opcenito o Laplace-ovoj transformaciji

( ) { } ( )
( ) { } ( ) ( ) ( )
0 0
Laplace transformacija se obicno oznacava sa ili a dobije se rjesenjem
neodredjenog integrala: lim
Ako integral konvergira, transformacija postoji. Predpostavlja
k
sx sx
k
L f x F s
L f x F s e f x dx e f x dx

= = =

( )
( ) { } ( ) ( ) { } ( )
( ) ( ) { } ( ) ( )
( ) { } ( )
1 2 1 2
se da je funkcija realne
variable, definirana u 0 x .
Svojstva Laplace transformacije:
Ako je i onda za vrijedi:
+
Ako je tada za svaku konstantu vrijedi:
f x
L f x F s L g x G s
L c f x c g x c F s c G s
L f x F s a

= =
+ =
= ( ) { } ( )
( ) { } ( )
( ) { } ( )
( )
( ) { } ( )
( )
( ) ( )
( ) { } ( ) ( )
0
0
0

Ako je tada za svaki pozitivni cijeli broj vrijedi:
1
1
Ako je i ako lim tada vrijedi:
Ako je tada vrijedi:
ax
n
n
n
x
s
x
x
L e f x F s a
L f x F s n
d F s
L x f x
ds
f x
L f x F s L f x F t dt
x x
L f x F s L f t dt

>
=
=
(

=

= =
`
)

( )
( )
( ) ( ) ( ) { }
( )
0
1
Ako je periodicna funkcija sa periodom , sto znaci da je
tada vrijedi:
1
sx
s
F s
s
f x
e f x dx
f x f x L f x
e

=
`
)
+ = =

( ) { } ( )
( ) { } ( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( )
1
0
Inverzna Laplace transformacija se oznacava sa . To je funkcija koja ima
svojstvo da je =
Konvolucija dviju funkcija i :
Teoremi konvolucije:
Ako je
x
L F s f x
L f x F s
f x g x f x g x f t g x t dt
f x g x g x f x
L f

=
=

D
D D
( ) { } ( ) ( ) { } ( )
( ) ( ) { } ( ) { } ( ) { } ( ) ( )
i tada vrijedi:
+G
x F s L g x G s
L f x g x L f x f x F s G s
= =
= = + D





Laplace 1
Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( ) { }
( )
( )
( )
( ) ( ) { } ( ) ( ) { }
0 0
jedinicna step funkcija
1 0
1
gdje je
0
slijedi, za svaki broj c
1 0
Translacia funkcije za vrijednost c:
Ako je = vrijedi:
cs
x
u x
x
L u x c e
c x c
u x c
x c
f x
F s L f x L u x c f x c e

<
=

=
`
<

=

)
= ( )
( ) ( )
( )
( ) ( ) { } ( ) ( ) ( ) ( )
1
0


cs
F s
x c
u x c f x c
f x c x c
L F s G s f x g x g x f x

<
=

= = D D

Tablica Laplace Transformacija

( ) f x ( ) { } ( ) L f x = F s ( ) f x ( ) { } ( ) L f x = F s
1 ( )
1
0 s
s
> sin x x
( )
( )
2
2 2
2
0
as
s
s a
>
+

x ( )
2
1
0 s
s
> cos x x
( )
( )
2 2
2
2 2
0
s a
s
s a

>
+

( )
1
1, 2, 3..
n
x n

=
( )
( )
1 !
0
n
n
s
s

>
1 n a
x e
x

( )
( )
( )
1 !

n
n
s a
s a

>

x ( )
3
2
1
0
2
s s

> sin
bx
e ax
( )
( )
2
2

a
s b
s b a
>
+

ax
e ( )
1
s a
s a
>

cos
bx
e ax
( )
( )
2
2

s b
s b
s b a

>
+

sin ax ( )
2 2
0
a
s
s a
>
+

( )
1
1
ax
e
a

( )
1
s s a

cos ax ( )
2 2
0
s
s
s a
>
+

1
x
a
e

( )
1
1 s as +

sinh ax ( )
2 2

a
s a
s a
>

( ) sin ax b +
2 2
sin cos s b a
s a
+
+
b

cosh ax ( )
2 2

s
s a
s a
>
+
( ) cos ax b +
2 2
cos sin s b a
s a

+
b

1
ax
e
x

ln
s a
s

bx ax
e e
x

ln
s a
s b
+

Laplace 2

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( )
( ) { } ( ) ( ) ( )
2
2
0 0 0
2
2
1. Nadji Laplace transformaciju za funkciju
lim lim
Rijesimo naj prije neodredjeni integral:
2
1
;
k k
sx sx sx
k k
sx
sx sx sx
f x x
L f x F s e f x dx e f x dx e x dx
u x du xdx
e x dx
dv e dx v e dx e
s

=
= = =
= =

=
`
= = =

2
2
2
2 2
2
2 2 3
1
2
2
1
1
;
1
2 1 2 2
sx sx
sx sx
sx sx sx
sx sx sx
sx sx
sx sx sx sx sx sx s
x
e e xdx
s s
x
e e xdx
s s
u x du dx
x
e xdx e e dx
s s dv e dx v e dx e
s
x
e e
s s
x x x x
e x dx e e e e e e
s s s s s s s






= =

= +
= =

= = +
`
= = =

)
=
(
= + =
(

=
2
2
2 3
0 0
2 2
0 0 0
2 3 2 3
2
2 3 3
2
2 3
2 2
lim lim
2 2 0 20 2
lim
2 2 2
lim
2 2 2
Za 0, lim
x
k
k
sx sx sx sx
R k
sk sk sk s s s
k
sk sk sk sk
k
sk sk sk
k
x x
e x dx e e e
s s s
k k
e e e e e e
s s s s s s
k k
e e e e
s s s s
k k
s e e e
s s s s

= =
| |
=
|
\ .
= +
< +

{ } ( )
3
2
2 3 3 3
2
3
divergira i nema Laplace transformacije
2 2 2 2
Za 0, lim i to je trazena transformacija
2
sk
sk
sk sk sk
k
e
k k
s e
se e s e s s s
L x F s
s

=
> + =
= =



( )
( ) { } ( ) ( ) ( )
0 0 0
2. Nadji Laplace transformaciju za funkciju sin
lim lim sin
Rijesimo neodredjeni integral:
k k
sx sx sx
k k
f x ax
L f x F s e f x dx e f x dx e axdx

=
= = =




Laplace 3

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

sin cos
sin
1
1
sin cos sin cos
cos sin
cos
1
sx
sx sx sx
sx sx sx sx
sx
sx sx sx
u ax du a axdx
I e axdx
dv e dx v e dx e
s
a a
e ax e a axdx I e ax e axdx
s s s s
u ax du a axdx
a
e axdx
s dv e dx v e dx e
s

= =

= = =
`
= = =

)
= =
= =

=
`
= = =

)

a
( )
2 2
2 2
2
2 2
2
2 2 2 2
2
1
cos sin
sin cos sin
sin cos
sin cos
sin cos
sx sx
I
sx sx sx
sx
sx
sx
s
a a
e ax e a axdx
s s s
a a a a
I e ax e ax e axdx
s s s s
a a a
e ax ax I
s s s
a a
e ax ax
a a a
s s
I I e ax ax I
s s s s a
s
sae

=
(
=
(

(
(
= + =
(

=

+ = = =
+

{ } ( ) ( )
2 2
2 2 2 2
0
2 0 2 2
2 2 2 2 2 2
2
2 2
sin cos sin cos
Uvrstimo: lim
sin cos sin 0 cos 0
lim
sin 0
k
x s
k
sk s
k
ax a ax sae ax a ax
I
s a s a
sae ak a ak sae a a a a
s a s a s a
a
L ax F s s
s a

= =
+ +

= =
+ +
= = >
+
x

+



( )
( ) { } ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
5
0 0 5
5
5
5 0
0 5 0 5
5 5
1 5
3. Nadji Laplace transformaciju za funkciju
1 5
1 1
1 1 1 1
1 lim 1 lim = +
1 1 1
+lim =
sx sx sx
k
k
sx sx sx sx s s
k k
sk s
k
x
f x
x
L f x F s e f x dx e dx e dx
e dx e dx e e e e
s s s s
e e e
s s s

=
`
>
)
= = = + =
= + = +
+



( )
5 5
1 1 2 1
0
s s s
e e s
s s s s

+ = >


Vidi graf funkcije u nastavku.

Laplace 4

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike



( )
( ) { } ( )
( ) ( )
( )
( )
( )
( )
( )
( ) ( )
5
5
0
1
2
4. Nadji Laplace transformaciju za funkciju
; Zadatak se moze rijesiti na vise nacina:
1 !
1. Iz Tablice Laplace Transformacija:
2 1 !
1
2, 5 =
5 5
x
sx x
n ax
n
f x xe
L f x F s e xe dx
n
f x x e F s s a
s a
n a F s
s s

=
= =

= = >

= = =

( )
( )
( )
( ) { } ( ) ( ) { } ( )
( ) ( ) { } { } ( ) { } ( )
( )
( ) { } ( ) ( ) { } ( )
( )
2 2
5
2
2
1
5
5
2. Teorem: Ako je tada za konst. vrijedi: :
1
Postavimo i 5 imamo: 5
1
5
3. Teorem: Ako je tada za vrijedi: 1
ax
x
n
n
F s s
s
L f x F s a L e f x F s a
f x x a L f x L x F s L e x F s
s
s
d F s
L f x F s n L x f x
= >

= =
= = = = = =
=

= =

=
( ) { } ( )
( )
( )
{ }
( ) ( )
( ) ( )
5 5
5
2 2
1
Postavimo i 1 imamo: Iz tablice odnosno:
5
1
5 0 5 1 1
1
5 5
n
x x
n x
n
ds
f x e n L e F s
s
d
s s
L x e
ds
s s

= = = =

(
(


= = =




( )
( ) { } ( )
( )
( )
( )
( )
( )
2
2
0
2
2
5. Nadji Laplace transformaciju za funkciju sin3
sin3 ; Zadatak se moze rijesiti na vise nacina:
1.Tablica Laplace Transformacija: sin
3
2, 3
2
x
sx x
bx
f x e x
L f x F s e e xdx
a
f x e ax s b
s b a
b a F s
s

=
= =
= >
+
= = =
(

( )
( )
( )
2 2 2
2
3 3
=
2 9 2 9 3
F s
s s
=
+ + + + +

Laplace 5

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( ) { } ( ) ( ) { } ( )
( ) { } ( )
{ } ( ) ( )
( )
( )
( )
2 2
2
2
2
2
2. Teorem: Ako je tada za konst. vrijedi: :
3
Postavimo sin3 i 3 imamo: sin3
3
3
Sada primijenimo poucak: 2 sin3 2 2
2 3
1

2 9
ax
x
L f x F s a L e f x F s a
f x x a L x F s
s
a L e x F s F s
s
F s
s

= =
= = = =
+
= = = + = (

+ +
=
+ +

( )
( ) { } ( )
( )
( )
( )
( )
2
0
2
2
6. Nadji Laplace transformaciju za funkciju sin3
sin3 ; Zadatak se moze rijesiti na vise nacina:
1. Iz Tablice Laplace Transformacija: sin
3
2, 3
x
sx x
bx
f x e x x
L f x F s e e xdx
a
f x e ax s b
s b a
b a F s
s

=
= =
= >
+
= = =

( ) ( )
( )
( )
( ) { } ( ) ( ) { } ( )
( ) { } ( )
{ } ( )
( )
2 2 2
2
2 2
2
3 3
=
2 9 2 9 2 3
2. Teorem: Ako je tada za konst. vrijedi: :
3
Postavimo sin3 i 3 imamo: sin3
3
Sada primijenimo poucak: 2 sin3 2
3
2
ax
x
F s
s s
L f x F s a L e f x F s a
f x x a L x F s
s
a L e x F s
F s
s

=
+ + + + + (

= =
= = = =
+
= = (

+ =
+ ( )

( )
( )
2 2
2
1

2 3 2 9
F s
s
=
+ + +



( )
( )
{ } ( ) ( )
( ) { } ( )
( )
( )
2 2 2 2
0
0
sin3
7. Nadji Laplace transformaciju za funkciju
Postavimo sin3 ; Iz tablica za 3:
3 3
sin3
9 9
Sada koristimo svojstvo:Ako je i ako lim tada vrijedi:
1
x
x
x
f x
x
f x x a
a
L x F s F t
s a s t
f x
L f x F s
x
L f x
x

>
=
= =
= = = =
+ + +
=

( )
2 2
sin3 3 3
lim lim arctan
3 9 9
lim arctan lim arctan arctan
3 3 2 3
k
k
k k
s s s s
k k
x t
F t dt L dt dt
x t t
k s s




= = = =
` `
+ +
) )
= =

=



Laplace 6

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( )
( ) ( )
{ } ( )
( ) { } ( ) ( ) ( )
( )
0
2 2 2
2
0
8. Nadji Laplace transformaciju za funkciju sinh 2
Postavimo sinh 2 sinh 2 ; Iz tablica za 2:
2
sinh 2 Potom primijenimo teorem:
4
1 2
tada vrijedi:
4
x
x
f x tdt
f t t f x x a
a
L x F s
s a s
L f x F s L f t dt F s
s
s s
=
= = =
= = =


= = =
`

( )
( ) ( )
( ) { }
( ) ( )
( ) ( )
2
2 1
0 0
2 2
0 0
1 0 1
9. Nadji Laplace transformaciju za funkciju ;sa periodom
1 1 2
2, vidi sliku!
Prema teoremu za periodicnu funkciju:
1
1 1
sx sx
sx sx
s s
x
f x
x
f x f x
e f x dx e f x dx
L f x e f x dx e dx
e e

<
=
`
<
)
=
+ =
= = =

( )
( ) ( )
( ) { } ( )
( )
( )
( )
( )( )
( )
( )
2
1
1 2
0 2
0 1
2
2 2
2
2
2
0
2 2
2
2
1
1 1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1
= 2 1 1 Zamijenimo:
s s
1
1
1
s
=
1 1 1 1
1
1
sx
sx sx s s s
s s s s s s
sx
s
s
s s s s
s
s
s s
e d
e e e e e e
s s s s s s
e e e e e e
s s s s
e f x dx
e
e
L f x F s
e e s e e
e
e
s e
e

+
= = + + =
= + + + =

= = = =
+
|

=
+
\

x =
2 2
2 2
1
tanh
2
s s
s s
e e s
s
s e e

|
= =
|
| |
|
+
. |
\ .






Laplace 7

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( )
( ) ( )
( ) { }
( ) ( )
( )
2
2
0 0
2 2
0
1 0
10. Nadji Laplace transformaciju za funkciju ;sa periodom
2 2
2 , vidi sliku!
Prema teoremu za periodicnu funkciju:
1 1
sx sx
sx
s s
x
f x
x x
f x f x
e f x dx e f x dx
L f x e f x dx e
e e

=
`

)
=
+ =
= = =

( )
( ) ( ) ( )
( ) { } ( )
( )
( )
( )
( )( )
( )
( )
0
2
2
2
2 2
2
2
2
0
2 2
2
2 2 2
1 1
2 2 1 1
s s
1
1
s
Zamijenimo: =
1 1
1 1
1
tanh
2
1 1 1
sx
sx s s s
sx
s
s s
s s
s s s
x dx
e x dx e e e
e f x dx
e
L f x F s
e e
e e
s
s s e e s e

+
+ = + =

= = =


= = =
+ +

( ) { } ( )
4 4
0
4 4
1
11. Nadji Laplace transformaciju za funkciju sinh3
Koristimo teorem: , za 4 :
1 sinh3
Naj prije postavimo : sinh3
Slicno ranijem zadatku:
x
x t
ax
t x
L xe e tdt
t
L e f x F s a a
xdx
L e tdt L e
t x
L

`
)
= =

` `
) )

( ) { } ( )
2 2 2
k
2 2
s
sinh3 3 3
Iz tablica: ( ) ( )
3 9
sinh3 3 3 t
= lim lim arctan =lim arctan arctan
3 3 9 9
arctan Zamijenimo 4;
2 3
k k k
s s
ax
xdx
F s F t
x s t
xdx s
L dt dt
x t t
s
a L e f x F s a

= =
`
+ +
)

= =
`
+ +
)
= = =

3
=

4
1 4
sinh3 arctan
2 3
t
s
L e tdt
t

+
=
`
)




Laplace 8

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( ) ( )
( ) { } ( )
( )
( )
( )
( )
4
0 0
4
0
1 1
Sada koristimo teorem: sinh3
1 1 4
arctan arctan ; Dalje, koristimo teorem:
2 3 2 3
1
1 ; 1 sinh3 1
2
1
x x
t
x
n
n t
n
L f t dt F s L e tdt
s t
s s
s s s
d F s d F s
L x f x n L x e tdt
t d ds
d

= =
` `
) )
+ (
= =
(

( (

= = =
`
)

s
( )
2 2 2
2 2 2
1 4
arctan
1 4 1 1 3
arctan
3 2
4
1
3
1 4 3
arctan
3 2
9 4
Konacno mozemo primijeniti teorem spomenut na pocetku:
Za 4 :
s
s s s
ds s s s
s
s
s s
s s
a

( | |
+ (
( |
(
+ | |
( |
= =
|
( |
\ . + | |
( + |
| |
( \ . \ .
(
+
(
= +
(
(
+ +
(

=
( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( )( )
4
2 2
0
2 2 2 2
1 1 4
sinh3 arctan
3
2 4 4
3 1 3
arctan
3
4 9 2 4 4 4 9 4 4
x
t
s
L x e tdtx
t
s s
s
s s s s s s

+
= +
`

)
+ = +
( + + +

4


( )
( ) ( )
( ) { }
( ) ( )
( ) ( )
2
0 0
2 2
2
0
1 0 1
12. Nadji Laplace transformaciju za funkciju ;sa periodom
0 1 2
2, vidi sliku!
Prema teoremu za periodicnu funkciju:
1 1
1
sx sx
s s
sx sx
x
f x
x
f x f x
e f x dx e f x dx
L f x
e e
e f x dx e dx

=
`

)
=
+ =
= =

=

( ) ( )
( ) { } ( )
( )
( )
( )
( )( )
( ) { } ( )
( )
1
1 2
0 0 1
2
0
2 2
1 1 1 1
0 0
s s s s
1
1
1
s
Zamijenimo: =
1 1 1 1
1
=
1
sx sx s s
sx
s
s
s s
s s
s
e dx e e e
e f x dx
e
e
L f x F s
e e s e e
L f x F s
s e

+ = + = =

= = =
+
=
+

Vidi sliku funkcije u nastavku.

Laplace 9

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike



( )
( ) ( )
( ) { }
( ) ( )
( ) ( )
2
0 0
2 2
2
0
0 1
13. Nadji Laplace transformaciju za funkciju ;sa periodom
1 1 2
2, vidi sliku!
Prema teoremu za periodicnu funkciju:
1 1

sx sx
s s
sx sx
x x
f x
x
f x f x
e f x dx e f x dx
L f x
e e
e f x dx e x dx

=
`

)
=
+ =
= =

=

( )
( ) { } ( )
( )
1 2
1 2
1 0 1 0
1 2
2
2 2 2
0 1
2
2
2 2 2
2
0
1 1 1
1
s s
1 1 1 1 1 1 1
0
s s s s
1 1 1 1 1 1
s s s
Zamijenimo: =
sx sx sx sx
sx sx sx s s s s
s s
s s s s
sx
x
e dx e e e
s s
x
e e e e e e e
s s s s
e se
e e e e
s s s
e f x dx
L f x F s

| |
+ = + +
|
\ .
| | | |
= = + =
| |
\ . \ .

= + =
=

=
( )
2
2
2
2 2 2 2
1
1
1 1 1
s s
s s
s s s
e se
e se
s
e e s e





= =






13.2 Inverzna Laplace transformacija

( ) { }
( ) { } ( ) ( ) { } ( )
( )
1
1
Inverzna Laplace Transformacija se oznacava sa .
To je funkcija koja ima svojstvo da je:
Ako postoji inverzna Laplace transformacija dviju funkcija i ( ) onda moraju postojati
k
L F s
L F s f x L f x F s
F s G x

= =
( ) { } ( ) { } ( ) { }
1 1 1
1 2 1 2
onstante za koje vrijedi: ( ) L c F s c G s c L F s c L G s

+ = +



Laplace 10

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( ) { }
( ) { }
1
1
1
1 5
1
14. Nadji
1 1
Iz tablice transformacija imamo: 1 Prema tome je 1
1
15. Nadji
5
1 1
Iz tablice transformacija imamo:
5
1
Prema tome je
5
ax
x
L
s
F s L L
s s
L
s
F s L e
s s
L e
s

`
)

= = =
`
)

`

)
= =


=
`

)
1
s
a



Laplace 11

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( )
( )
( )
( ) { }
( )
( ) ( )
( ) ( )
1
2
2
2 2
2 2 2
2 2
2 2 2
2 2
2 2 2 2
5
16. Nadji
1
5 2
Iz tablice transformacija imamo: sin
1
5 2
Sada moramo preurediti izraz da odgovara izrazu u tablici: ?? :
1
5
2
5 5 2
2
2
1 1
s
L
s
s a
F s L f x x ax
s s
s as
s s a
s
s s
s s s

`
+
)
= = =
+ +
+ +
= =
+ + +
( )
s
a
( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
2
2
1 1
2 2
2 2 2
1
2
2 2
2 2
2
za 1
1
5 5 2 5 5
sin
2 2 2
1 1
17. Nadji
2 9
Iz tablice transformacija imamo: ; i
2 2
Preuredimo izraz da odgovara tablici:
2 9
a
s s
L L x
s s
s
L
s
a s b
s b a s b a
s s
s

=


= =
` `
+ +
) )


`
+

)

+ +
+
=
+ ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
2 2
1 1 1 1
2 2 2 2
1 2 1 2 2
2 2
2
2 2
2 9 2 9
2 2 2 2

2 9 2 9 2 9 2 9
2 3 2
cos3 cos3 sin3
3 3
2 9 2 3
x x
s s
s s s
L L L L
s s s s
s
L e x L e x e
s s


+
+ +

+
= = +
` ` ` `
+ + + +

) ) ) )


= + = +
` `
+ +

) )
x
x
=


( )
( ) ( )
( ) ( ) ( )
1
2
2 2
2 2
2 2
18. Nadji
2 9
Iz tablice transformacija imamo funkciju oblika: ; i
2 2 2 2
Preuredimo izraz da odgovara tablici:
2 9 2 9 2 9
s
L
s
a s
s b a s b a
s s
s s s

`
+

)

+ +
+
= +
+ + +
2
b

( ) ( ) ( ) ( )
1 1 1 1
2 2 2
2 2 2 2

2 9 2 9 2 9 2 9
s s s
L L L L
s s s s


+
= = +
` ` ` `
+ + + +

) ) ) )
2
=


Laplace 12

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( ) ( )
1 2 1 2
2 2
2
2 3 2
cos3 cos3 sin3
3 3
2 9 2 3
x x
s
L e x L e x
s s



= + = +
` `
+ +

) )
2x
e x


( )
( ) ( ) ( )
( ) ( )
1
2
2
2 2 2
2 2 2 2
2 2 2
1 1 1
2 2 2
2 2
4
19. Nadji
4 8
Nadopunimo na potpuni kvadrat: 4 8 2 2 2 4 8 2 4
4 2 2 2 2
4 8
2 2 2 2 2 2
4 2 2

4 8
2 2 2 2
s
L
s s
s s s s s
s s s
s s
s s s
s s
L L L
s s
s s
L

+
`
+ +
)
+ + = + + + = + +
+ + + +
= = +
+ +
+ + + + + +

+ +
= + =
` ` `
+ +
) + + + +

) )
1 2 2
2
4
cos 2 sin 2
4 8
x x
s
e x e x
s s

+
= +
`
+ +
)



1
2
2 2
2 2
2
2 2 2 2
2
2
20. Nadji
3 4
3 3 3
Nadopunimo na kvadrat: 3 4 2 4
2 2 2
3 9 3 7 2 3 7 3 7
4
2 4 2 4 2 4 2 2 3 4
3
Preuredimo i brojnik: 2
s
L
s s
s s s s
s
s s s s
s s
s s

+
`
+
)
| | | |
+ = + + =
| |
\ . \ .
| |
+ | | | | | | | |
= + = + = + = +
|
| | | |
|
+
\ . \ . \ . \ .
\ .
+ =
1 1
2 2
2
1 1
2
2
7 3
odnosno: 2 7
2 2 2 2
3 7
7
2 2
2

3 4
3 7
2 2
7
3
2
2
7
3 7 3
2 2 2
s s
s
s
L L
s s
s
s
L L
s s


| |
| |
+ + = +
|
|
|
\ .
\ .

| |
| |

+
|
|
|
\ . + \ .
= =
` `
+
)
| |

| |
+
|
|
|
\ .
\ . )

| |
| |

|
| |

\ . \ .
= +
`
| |

| | | |
+
|
|
|
\ . \ .
\ . )
7
2
2
3 3
1 2 2
2
7
2
2 7 7
cos 7 sin
2 2 3 4
x x
s
L e x e x
s s
| | | |
| |

\ . \ .



=
`
| |

+
|
|
|
\ . )
+
= +
`
+
)



Laplace 13

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( )( )
( )( ) ( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
1
3
21. Nadji
2 1
Ovu vrstu zadataka rjesavamo rastavljanjem razlomka na parcijalne razlomke:
3
1 3 1 2 2
2 1 2 1
2
1
Rijesimo sistem jednadzbi:
3 2
s
L
s s
s A B
s A s B s As A Bs B
s s s s
s A B A B
A B
A B

+
`
+

)
+
+ + = + + = + +
+ +
= + +
= +
=
=
( )( ) ( ) ( )
( )( ) ( ) ( )
1 1 1 2
5 2
; Nas razlomak ima oblik:
3 3
3 5 1 2 1
i nasa inverzna Laplace transformacija
2 1 3 2 3 1
3 5 1 2 1 5 2

2 1 3 2 3 1 3 3
x x
A B
s
s s s s
s
L L L e e x
s s s s


= =
`
)
+
=
+ +

+
= =
` ` `
+ +

) ) )


( )
( )
( )( ) ( ) ( )
( )( ) ( )( ) ( )( ) ( ) (
( ) ( ) ( ) ( )
1
3 2
3 2 3 3 2
2 3 3
4 3 2
8
22. Nadji
2
8 8
2 1 2 1 2
8 2 1 2 1 2 1 1
8 2 2
Dajuci vrijednosti ( 0, 1, 2 )dobijemo sis
L
s s s
A B C D E
s s s s s s s s s s s
As s s Bs s s C s s Ds s Es s
s A D E s A B D E s A B C s B C C
s

`


)
= + + + +
+ +
= + + + + + + + +
= + + + + + + + + +
=
) 2
2 2
( ) ( ) ( ) ( )
{ }
2 3 2 3
1 1 1 1 1 1
2 3
tem jedn. sa rjesenjima:
1 8
3; 2; 4; ; Nas razlomak ima sada oblik:
3 3
3 2 4 1 8
2 1 3 2 3 1
1 1 2 1 1 8
( ) 3 2 2
3 2 3
A B C D E
A B C D E
s s s s s s s s s s
L F s L L L L L
s s s s

= = = = =

+ + + + = + + +
+ +

= + + +
` ` ` `
+
) ) ) )
1
s
{ }
1 2 2
1
1 8
( ) 3 2 2
3 3
x x
L F s x x e e


`
)
= + + +


( )( )
( )( ) ( ) ( )
( )( ) ( )( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
1
2 2
2 2 2 2
2 2
3 2 3 2
1
23. Nadji
1 4 8
1
1 4 8 1 4 8
1 4 8 1
0 0 0 1 4 8 4 8
L
s s s
As B Cs D
s s s s s s
As B s s Cs D s
s s s s A C s A B D s A B C B D

`
+ +

)
+ +
+
+ + + +
= + + + + +
+ + + = + + + + + + + + +


Laplace 14

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
( )
2 2 2 2
2 2 2
2 2
4 7 4 9
Rjesenja su: ; ; ; Nas razlomak ima sada oblik:
65 65 65 65
4 7 4 9
65 65 65 65
1 4 8 1 4 8
4 7
4 7 1 65 65
65 65
1 1 1
4 8 2 2 2
A B C D
s s
As B Cs D
s s s s s s
s
s
s s s
s s s s
= = = =
| | | | | | | |
+ +
| | | |
+ +
\ . \ . \ . \ .
+ = +
+ + + +
| | | |
+
| |
\ . \ .
= +
+ + +
+ = + ( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
( )( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
2
2 2 2
2 2 2 2 2 2 2
2 2
2 2
1
2 2 2 2 2 2
1
2 2 2
2 8 2 2
4 9
4 2 1 4 2 1 2 1 65 65
65 65 65 2
4 8 2 2 2 2 2 2
4 2 1 2
65 130
2 2 2 2
1 4 7 1 4 2
65 65 65
1 4 8 1 1 2 2
1 2 4
130 65
1 2 2
s
s
s s
s s s s s
s
s s
s s
L
s s s s s s
s
L
s s

+ = + +
| | | |
+
| |
+ + +
\ . \ .
= = + =

+ + + + + + +
+
= +
+ + + +

+
= + + +
`
+ + + + + +

)
+ =
+ + + ( ) ( )
( )
{ }
1 1
2 2 2
1
2
2
1 2 2
7 1 4 2
65 65
1 2 2
1 2
130
2 2
4 7 4 1
( ) cos sin cos 2 sin 2
65 65 65 130
x x
s
L L
s s
L
s
L F s x x e x e x

+
+ +
` `
+ + +

) ) )


+
`
+ +

)
= + + +

+
`

13.3 Konvolucija funkcija

( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) { } ( ) { }
( ) ( ) { } ( ) { } ( ) { }
0
Konvolucija dviju funkcija je odnos prikazan sa:
Teoremi konvolucije:
Ako je L ( ) i L ( ) vrijedi:
L L L ( ) G( )
Jedinicna step funkcija definirana je sa:
x
f x g x f t g x t dt
f x g x g x f x
f x F s g x G s
f x g x f x g x F s s
=
=
= =
= =

D
D D
D
( )
( ) ( ) { }
0 0
i za konstantu c vrijedi:
1 0
0
1
L
1
cs
x
u x
x
x c
u x c u x c e
x c s

<
=

<
= =

Laplace 15

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( )
( ) ( )
( )
( ) { } ( ) ( ) { }
{ } ( )
-1
Za funkciju , i 0 se kaze da je pomaknuta u smjeru pozitivne osi , za vrijednost c
0
ako rijedi:
Ako je ( ) L tada je L ( ) odnosno inverzno:
L ( )
cs
cs
f x x x
x c
u x c f x c
f x c x c
F s f x u x c f x c e F s
e F s u x c f x

<
=

= =
= ( )
( )
0 x c
c
f x c x c
<
=

( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
2
0
2
2 2
2 2 2 2 3
0
0 0 0 0
2 3 4
2
0 0 0
3 4
2 2
25. Nadji za funkcije ;
Funkcija 2
2 2
2
2 3 4
0 2 0 0
3 4
x
x x x x
x
t
x x x
f x g x f x x g x x
f x g x f t g x t dt
f t t g x t x t x xt t
f x g x t x xt t dt x tdt t xdt t dt e
t t t
x x
x x
f x g x x x x
= =
=
= = = +
= + = + = =
= +
| | | |
= +
| |
\ . \ .

D
D
D
D
4 4
4
2
3 4 1
x x x
x = + =
4
2


( )
( ) ( ) ( )
( )
{ }
( )
( ) ( )
( ) ( ) ( )
1
2
2 2 2
1 1 1
2 2
1
0 0
1
26. Nadji koristeci teoreme konvolucije
4
1 1 1 1 1 1
( ) 1 ( )
2sin 2
4 4 4
1 1 1
( ) ( )
4 4
1 1 1
1
2sin 2
x x
L
s s
G s F s
s s t
s s s s
L L G s F s L g x f x
s
s s s
g t f x t dt dt L
t s
s

`
+

)
= = =
+ + +


= = =
` `
+ +

) )
| |
=
|
\ .

D
( )
( )
2
0
1 1 1
cos 2 1- cos 2
2 2 4
4
x
t x


= =
`
+

)


( ) ( ) ( )
( ) ( )
( ) ( ) ( )
27. Nacrtaj graf funkcije 2 3
0 2 0
Funkcija: 2 i funkcija 3
1 2 1
0 0 0 2
2 3 1 0 1 2 3
1 1 0 3
f x u x u x
x x
u x u x
x x
x
f x u x u x x
x
=
< <
= =



= <

= = = <

3
3


Laplace 16

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike



( ) { } ( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) { } ( ) ( ) { }
( ) ( ) ( )
( ) { }
2
2
2 2
0 4
28. Izracunajacrtaj L ako je poznato =
1 4
Postavimo : 4 mozemo [isati kao: 4 4
Sada primijenimo teorem: ( )
4 samo ako je: 4 4 4 8 16
L L
cs
x
g x g x
x
f x f x x g x g x u x f x
L g x L u x c f x c e F s
f x x f x x x x
f x

<

= =
= =
= + = + = + +
=
{ } { } { } { }
( ) { } ( ) ( ) { }
2 2
3 2
4
3 2
2 8 16
8 16 L L 8 L 16
2 8 16
L L 4 4
s
x x x x
s s s
g x u x f x e
s s s

+ + = + + = + +
| |
= = + +
|
\ .


Laplace 17

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( )
( )
( ) ( ) ( )
( ) ( )
( )
{ }
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
( )
1
2
2
1 1 1
2
1
2
0 0
1
29. Nadji koristeci teoreme konvolucije
1
1 1 1 1
( ) ( )
1 1 1
1
1 1 1
( ) ( )
1 1
1
1
1
x
x x
t x t
L
s
F s G s f x g x e
s s s
s
L L F s G s L f x g x
s s
s
f t g x t dt e e dt L e
s

)
= = = = =

= = =
` `


)
)


= =
`

)

D
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
0
0
2
2
0
2 2 2 2 2
0 0 0
2
2 2 2
30. Nadji za funkcije 4 ;
Funkcija 4
4 4 4
1
4
1
;
2
x
x
x x x
x
x
x t
x x x
x t x t x t
x
t t t
dt e t xe
f x g x f x x g x e
f x g x f t g x t dt f t t g x t e
f x g x te dt te e dt e te dt
t u dt du
e
dv e dt v e dt e

= =
= =
= = =
= = = =
= =

= =
`
= = =

)

D
D
D
2 2
2 2 2 2 2 2 2
0
1
2 2
1 1 1 1 1
4 4
2 4 2 4 4
t t
x
x t t x x x x
te e dt
e te e e xe e e x


(
=
(

(
| |
= = + =
(
|
\ .
(

2 1



13.4 Primjena Laplace transformacije u rjesavanju diferencijalnih jednadzbi

( ) { } ( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) { } ( )
1 2 2 1
0 0
Oznacimo sa . Laplace transformacija derivacija funkcije ima slijedece
karakterisitke: 0 ' 0 ... 0
odnosno za prve dvije derivcije:
' Pocetni uvj
n
n n n n n n
n
L y x Y s
d y
L s Y s s y s y s y y
dx
L y x sY s c c

=

=
`
)
= ( )
( ) { } ( ) ( ) ( )
2
0 1 0 1
et za 0 za 0
" Pocetni uvjet za 0 za 0; ' 0
Postupak rjesavanja je slijedeci:
Postavi se Laplace transformacija za dane uvjete, rijesi se algebarski izraz po i potom se
pro
y x
L y x s Y s sc c c y x c y
s
=
= =
nadje inverzna Laplace transformacija, koja je ujedno i rjesenje DJ.





Laplace 18

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

13.4.1 Rjesavanje Linearnih DJ sa konstantnim koeficijentima

{ } { } { } ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )| | ( )
0
0
31. Rijesi ' 5 0 za dane uvjete: (0) 2
Upisimo Laplace transformaciju obiju strana DJ:
' 5 0 5 0 2 5
2
Rijesimo po 5 2
5
Izracunajmo inverznu Laplace transform
y y y c
L y L y L sY s c Y s sY s Y s
Y s Y s s Y s
s
= =
= = ( (

= =

( ) ( ) { }
0 =
( )
1 1 1 5
5
aciju rjesenja:
2 1
2 2
5 5
Rijesenje DJ ' 5 0 za (0) 2 2
x
x
y x L Y s L L e
s s
y y y y x e


= = = =
` `

) )
= = =



Laplace 19

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

{ } { } { } ( ) ( ) ( )
( )| | ( )
( )( )
( )
2
2 2
32. Rijesi ' sin (0) 1Upisimo Laplace transformaciju obiju strana DJ:
1
' 0 1 Rijesimo po
1
1 1 1
1 1
1 1 1 1
Izracunajmo inverznu Laplace transformaciju rjesenja:
y y x y
L y L y L sY s Y s Y s
s
Y s s Y s
s s s s
y
+ = =
+ = + = (

+
+ = + = +
+ + + +
( ) { }
( )( )
( )( )
( )( )
( )
( )( ) ( )( )
( )
( )
( ) ( )( ) ( ) ( ) ( ) ( )
1 1 1
2 2
1
1
2 2 2
2 2 2
1 1 1
( )
1 1
1 1 1 1
1
1
1 1
1
1 1 1 1 1
1 1 1 0 0 1
1 1 1
Rjesenje sistema daje:A= ; ;
2 2 2
x L Y s L L
s s
s s s s
L
s
A Bs C
L
s
s s s s s
A s Bs C s s s s A B s B C A C
B C

= = + =
`
+
+ + + +

)


+
`
+

)

+
= +
`
+
+ + + + +

)
+ + + + = + + = + + + + +
= =
( )( )

+
`

)
( )
( ) ( ) ( ) ( )
( )( )
( )
( ) ( )
( )
1
2 2 2 2
1 1 1 1
2 2
1
1 1 1 1
1 1 1 1 1
2 2 2 2
2 1 2 2
1 1 1 1 1
1 1 1 1 1 1
2 1 2 2
1 1 1 1
1 1 1 1
cos sin
2 2 2 1
( )
x x
s s
s
L
s
s s s s s s
s
L L L L
s
s s s s
e x x L e
s
y x L

+ +


= + = +
`
+
+ + + + + +

)



= +
` ` ` `
+
+ + + +

)
) ) )


= + =
`
+

)
= ( ) { }
2
2
1
1
1
1 1 1 3 1 1
cos sin cos sin
2 2 2 2 2 2
x x x
Y s e x x e e x x

= + + = +


{ } { } { } { } ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
( )( )
2
0 1
2 2
3
2
3
2
33. Rijesi " ' 2 4 c (0) 1; c '(0) 4
Upisimo Laplace transformaciju obiju strana DJ:
2
" ' 2 4 1 4 1 2 ( ) 4
2
Rijesimo po : 4 1 2 ( ) 4
8
2
y y y x y y
L y L y L y L x s Y s s sY s Y s
s
Y s s Y s s sY s Y s
s
Y s s s
= = = = =
( = = (

( = (

= ( )
( ) ( )
3
2 3 2
3 8
3 ( )
2 2
s
s Y s
s s s s s s
+
+ + = +


Izracunajmo inverznu Laplace transformaciju rjesenja:


Laplace 20

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( ) { }
( ) ( ) ( )
( )
( ) ( )
( )( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
1 1 1
2 3 2 2
1
3 2
1
2 2
1
2
3 8 3
( )
2 2 2
8
2
3 3 3
2 1 2 1
2 2
5 2
1 3 2 Rjesenje sistema daje:A= ;
3 3
3
s s
y x L Y s L L
s s s s s s s
L
s s s
s s s A B
L
s s s s
s s s s
s s A B a B B
s
L
s s

+ +
= = + = +
`


)


+ =
`


)

+ + +
= = +
`
+ +


)
+ = + + =
+

( )

)
( ) ( ) ( ) ( )
( )
( )( ) ( ) ( )
( )
1 1 2
1
3 2 3 3 2
1
3 2
5 1 2 1 5 2
2 1 3 2 3 1 3 3
2
8 8
2 1 2 1 2
Rjesenje je dano u jednom od ranije rijesenih zadataka:
8
3 2
2
x x
A B
L L e
s s s s
A B C D E
L
s s s s s s s s s s s
L
s s s

= + = =
` ` `
+ +

) )
)
= = = + + + +
+ +


= +
`


)
e

( ) { }
2 2
1 2 2 2
2 2
1 8
2
3 3
5 2 1 8
( ) 3 2 2
3 3 3 3
( ) 2 2 2 2 3
x x
x x x x
x x
x x e e
y x L Y s e e x x e e
y x e e x x

+ +
| |
= = + + + +
|
\ .
= + +


( )
{ } { } { } ( ) { } ( ) ( ) ( ) ( )
( ) { } ( ) ( ) ( )
( )( )
0 1
2
2
2
34. Rijesi " 2 ' c (0) 0; c '(0) 0
Upisimo Laplace transformaciju obiju strana DJ:
" 2 ' 0 0 2 0 ( )
= 0 2 0 ( ) ( )
(
2 1 ( ) ( )
y y y f x y y
L y L y L y L f x s Y s s sY s Y s F s
L f x F s s Y s sY s Y s F s
F
Y s s s F s Y s
+ = = = = =
( = + = (

( + = (

= =
( ) ( )
( ) { }
( ) ( )
{ } ( )
( ) { } ( )
2 2
1 1 1 1
2 2
1
) ( )
2 1
Izracunajmo inverznu Laplace transformaciju rjesenja:
( ) 1
( ) ( )
1 1
Primjenom konvolucije imamo: ( ) i uvodjenjem za
x
x
s F s
s s s
F s
y x L Y s L L xe L F s f x
s s
y x L Y s xe f x

=



= = = =
` `


) )
= = D
( ) ( ) { } ( ) ( ) ( )
1
0 0
mjene
( )
x x
t t
f t te y x L Y s f t g x t dt te f x t dt

= = =





Laplace 21

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( ) ( )
{ } { } ( ) { } ( ) ( ) ( ) { }
( ) { } ( ) ( )
( ) { } ( ) { } ( ) ( )
( )
( ) ( )
0 1
2
2
2 2
0 1
35. Rijesi " c (0) 0; c '(0) 0 =
2 1
" 0 0 ( )
Funkcija ima vrijednost: =2 ; 1
2 1
2 2 1 0 0 ( )
2 2 1
Izracu
1 1
s s
s
x
y y f x y y f x
x
L y L y L f x s Y s s Y s L f x
L f x f x u x c c
L f x L u x e s Y s s Y s e
s s
Y s e
s
s s s s

<
+ = = = = =

( + = + =

=
( = = + =

= =
+ +
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
( )
2
2 2
2 2 2
2 2
1 1
2
najmo inverznu Laplace transformaciju:
2
Rijesimo naj prije razlomak: 2 1
1 1
0 0 2
2 2
Rjesenje: 2; 2; 0 2
1 1
2 2
2
1
A Bs C
A s s Bs C
s
s s s
s A B sC A s sC s A B sC A
s
A B C
s
s s s
s
L L
s
s s

+
= + = + + +
+ +
= + + + + + = + + +
= = = =
+ +


=
`
+

)
( )
=
( )
( ) { } ( ) ( ) { }
( )
( ) ( )
1 1
2 2
1
2
2
2 2 2cos
1 1
Konacno,u skladu sa teoremom konvolucije:
Ako je ( ) L tada je L ( ) mozemo pisati:
2
( ) 2 2cos 1 1
1
cs
s
s
L L x
s
s s
F s f x u x c f x c e F s
y x L e x u x
s s

= =
` ` `
+ + )

) )
= =


= = (
`

+

)


( )
{ } { } { } { }
( ) | |
( )( ) ( )
( )
( )
( ) ( )
0 1
2
0 1 0
2
0 1
0
2
1
2
36. Rijesi " 3 ' 2 1 0; '(1) 0
tni uvjeti su za 1 i su nepoznati
" 3 ' 2
1
3 ( ) 2 ( )
1
1
3 2 3
1
3 2
1
3 2
3
x
x
y y y e y y
x c c
L y L y L y L e
s Y s sc c sY s c Y s
s
Y s s s c s c
s
s
s s s
c s
s
c Y

+ = = =
=
+ =
( + =

+
+ + = +

+
+ +
(

+
=
+
+
+
Izracunajmo inverznu Laplace transformaci : ju

( )
2
Poce
1
1 s s +
Pazi!
( )
3 2 s + +
( )
( )
( )
( )( ) ( ) ( )
( ) ( )
2
3 3
2 1 2
3 2
3 2 Rjesenje: 1
Rijesimo razlomke:
; 2
s s
A B
s s s s
s s
s s A B A B A B

= = +

+ +
= + + = =
1



Laplace 22

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( )
( )( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( )
( )( ) ( ) ( )
( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( )
1
2
2
2
1
1 1
1 2
2 1 2 1
3 2
1 1
1; 1
3
2 1 2 1
2
2 1 1
2 1 2 1
1 1
2 1 2
2 1
x x
x x
A B
s A B A B
s s s s
s s
A
s
L e e
B
A B
s s s
s s s s s
L e
s s
s
e
s

= = + = + +

+ +
= = + =

= =
`



=
`


)

( )
1 1
0
2
Konacno skupimo sve razlomke i pripadajuce inverzne L : aplace transformacije
2
1
s
e
s
L L c
s
s



=
`
+

)
( )
( ) ( ) (
( ) ( )
1
0 1 0 1
2
0 1
2
0 0 1 1 0 1
2
2
2
2
0 1
1
( ) 2
2
1 1
3 6
1 1
Oznacimo li sa: 2 ( )
2
1
3 6
3
3 2
Sada m
1
3 2
2
1
6 2 3
x x x x x
x x
x
x x
c
y x c c e c c
e c c e
m c c m c c y x m e
s s
e
s s
e e
s
e
e e
m e

+ +
`

)
| | |

|
= + + = +
| |
\ . \ .
| |
+ + + +
|
\ .
= = + + =

+ +
+ + + +
( )
2 1 2 1
0 1 0 1
2 1 2 1
0 1 0 1
1 2 1
0 1
2
0 1
1 2 1
0 1
ozemo izracunati pocetne uvjete:
1 1
( ) 1 0
6 6
1 1
'( ) 2 '(1) 2 0
6 6
1
0
1
6
Rijesimo sistem: ;
1 2
2 0
6
x x x
x x x
y x m e m e e y m e m e e
y x m e m e e y m e m e e
m e m e e
m e m
m e m e e

= + + = + + =
= + = + =

+ + =


=
`

+ =

)
3
1
3
e

=

( )( )
( )( )( ) ( ) ( ) ( )
( )( ) ( )( )
2
1 1
1 2 1 1 1 2
1 3 2
1 1 2 1 2
A B C
s s s s s s
s s s
A s s B s s
= = + +
+ +
+ + +
= + + ( )( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
1
2
1 1 1
1 1 ; ;
6 2 3
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
6 1 2 1 3 2 6 1 2 1 3 2
1 1 1
6 2 3
x x x
C s s A B C
L
s s s s s s
e e e

+ + = = =


+ + =
`
+ +

)
=
)( )
2
2
1 3 2
1 1
x x
s s
e e
+ + +
+
1
x
Uvrstimo u konacno rjesenje:


Laplace 23

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

2 2 3 2
0 1
2 2 3
1 1 1 1
( )
6 2 3 6
1 1 1
( )
2 3 6
x x x x x
x x x
y x m e m e e e e e e e
y x e e e


| | | |
= + + = + +
| |
\ . \ .
= + +
x


( ) ( ) { } ( )
{ } { } { } ( ) ( )
( )
( )
( )( )
( )
( )
( )
2
2
2 2
2 2
2
2 2
2
1
37. Rijesi 16 2sin 4 0 ; (0) 0 Oznacimo
2
4
16 2 sin 4 0 (0) 16 ( ) 2
16
1 8 8
0 16 ( ) 16
2 2 16
16
8 1
Izracunajmo inve
2
16
16
x x t x x L x t X s
L x L x L t s X s sx x X s
s
s
s X s s X s X s s
s
s
s
X s
s
s
+ = = = =
( + = + =

+
( | |
+ = + =
| (
+
\ .
+
=
+
+


( )
( )
( )
( )
( )
( ) ( )
1 1 1
2 2
2 2
2 2
3
1 1
2 2
2 2 2 2
rznu Laplace transformaciju:
8 1 8 1
2 2
16 16
16 16
2 128
Iz tablica imamo: sin 4 4 cos ;
4
znaci moramo preu
s s
x t L L L
s s
s s
a
L L t t t
s a s





= =
` `
+ +
+ +
)
) )


=
` `
+ +
) )
( )

( )
( )
( ) ( )
( )
1 1
2 2
2 2
1 1
2 2
2 2
8 1 128
rediti razlomak:
16
16 16
1 128 1 1 1
sin 4 4 cos cos 4
16 2 16 2
16 16
L L
s s
s
x t L L t t t t
s s

` `
+ +
) )


= =
` `
+ +
) )


13.4.2 Rjesavanje sistema linearnih diferencijalnih jednadzbi
Metoda rjesavanja:
Sistem DJ sa nepoznatim funkcijama se postavi slicno rjesavanju algebarskih jednadzbi.
Primijeni se Laplace transformacija za svaku DJ posebno i potom se na dobijeno rjesenje
svake nepoznate funkcije po , primijeni Inverzna Laplace transformacija. s


{ } ( ) { }
| |
| |
2
2
2
38. Rijesi sistem DJ: '
' 4 0 (0) 1 (0) 1
Oznacimo: ( ) ( ) i ( ) i primijenimo transformaciju:
1
1
( ) 1 ( ) '
( ) ( )
' 4 0
( ) 1 4 ( ) 0
4 ( ) ( )
y z x
z y y z
L y x Y s L z x Z s
s
sY s Z s y z x
sY s Z s
s
s
z y
sZ s Y s
Y s sZ s
+ =
+ = = =
= =
+
+ = + = + =
=
` `
+ =
)

+ + =
+ =
)
1


=
`

)


Laplace 24

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

( )
( )
( )
2 2
2
2
2 2
2 2
2
2
1 1
( ) ( ) ( ) ( )
4 ( ) ( ) 1 4 ( ) ( ) 1
1 1
( ) 4 ( ) 1 ( ) 4
1
( ) Slicnim postupkom dobijemo drugo rjesenje
4
s s
sY s Z s s s Y s sZ s
s s
Y s sZ s Y s sZ s
s s s
s Y s Y s Y s s
s s
s s
Y s
s s
( ( + +
+ = =

( (
= = =
` `


+ = + =
) )
+ + +
= + = =
+ +
=

( )
( ) { }
( ) ( )
( )( )
3 2
2 2
2 2 2
1 1
2 2
4 4
: ( )
4
Sada preostaje primijeniti Inverznu Laplace transformaciju na ta dva rjesenja:
1 1 1
( )
2 2 2
4 4
1
2 2 1
4 1
s s
Z s
s s
s s s s s s A B C
y x L Y s L
s s s s s s
s s s s
A B C
B C
A

+ +
=

+ + + + + +
= = = = + +
`
+ +


)
+ + =

+ =
`

2
{ }
( )( )
( )
{ }
( )
( )( )
2
1 1 2 2
2 2
3 2 3 2
1 1
2 2
2 2
1 3 7
Rjesenje sistema daje: ; ;
4 8 8
1 1 1 3 1 7 1 1 3 7
( )
2 2 4 8 2 8 2 4 8 8
1 3 7
4 8 8
4 4 4 4
( )
2 2
4
x x
x x
A B C
s s
L Y s L e e
s s s s s s
y x e e
s s s s As B
L Z s L
s s s s s s

= = =

)

+ +
= = + + = +
` `
+ +
)
)
= + +

+ + + + +
= =
`
+

)
+
( ) { }
( )
( )
3 2
1 1 1
2 2 2
2 2 2 2
2 2
3 7
Rjesenja su: 0; 1; ;
4 4
4 4 1 3 1 7 1
( )
4 2 4 2
4
3 7 3 7
4 4 4 4
x x x x
C D
s s
A B C D
s s
z x L Z s L L
s s s s s
x e e z x x e e

+ +
+
= = = =

+ +
= = = + =
` `
+
)

)
= + = +



{ } ( ) { } ( ) { }
39. Rijesi sistem DJ: ' sin
'
' 1 (0) 1 (0) 1 (0) 0
Oznacimo: ( ) ( ); ( ) i ( ) i transformirajmo:
x
w y x
y z e
z w y y z w
L y x Y s L z x Z s L w x W s
+ =
=
+ + = = = =
= = =







Laplace 25

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike

| |
| |
| |
2 2
1 1
( ) 0 ( ) ( ) ( )
1 1
' sin
1
' ( ) 1 ( ) ( ) ( )
1 1
' 1
1 1
( ) 1 ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
Rjesenje sistema sa tr
x
sW s Y s sW s Y s
s s
w y x
s
y z e sY s Z s sY s Z s
s s
z w y
s
sZ s W s Y s W s Y s sZ s
s s

+ = + =

+ +
+ =

= = = =
` `


+ + =
)
+
+ + = + + =

)
( )( )

)
( )
( )
( ) { }
( )( ) ( )( )
2
2 2
2 2
1 1
2 2 2
i nepoznanice daje:
1
( ) ( ) ( )
1
1 1 1
Sada preostaje primijeniti Inverznu Laplace transformaciju na sva rjesenja:
( )
1 1 1 1 1 1
Rjesenja
s s s
Y s W s Z s
s s
s s s
s s s s As B C
y x L Y s L
s s s s s s

+
= = =

+ +

+ + +
= = = +
`
+ + +

)
( ) ( )
( ) { }
( ) ( )
( )
( )
( )
( ) { }
( )
( )
1
2
1 1
1
1 1
2
su: 0; 1; 1
1 1
sin sin
1 1
1
1 1
( )
1 1 1 1
1 1
1 1
1
( ) cos cos
1
x x
x x
A B C
y x L x e y x e x
s s
A
A B
w x L W s L
B s s s s s s
w x L e w x e
s s
s
z x L Z s L x z x x
s

= = =

= + = + = +
`
+
)
=
= = = +
` `
=
)
)


= = =
`

)


= = = =
`
+

)


{ } ( ) { }
| |
2
2
2
40. Rijesi sistem DJ: " ' cos
" sin (0) 1; '(0) 0; (0) 1; '(0) 1
Oznacimo: ( ) ( ) i ( ) i primijenimo transformaciju:
( ) 1 ( ) 1
" ' cos
1
" sin
( ) 0
z y x
y z x y y z z
L y x Y s L z x Z s
s
s Z s s sY s
z y x
s
y z x
s Y s s
+ =
= = = = =
= =
( + + + =

+ =
+

`
=
)
(
2
2
2
2
2 2
2
2
2
1
( )
1
( ) ( )
1
1
( ) ( )
1 1
1
( ) ( )
1
Z s
s
s
s Z s sY s
s s
s
Y s Z s
s s
s s
Z s s Y s
s



=
`

=

+ )

+ =

+ +
= = =
`
+ +
+ +

+ =

+ )

( ) { } ( )
1 1
2
Sada preostaje primijeniti Inverznu Laplace transformaciju na ta dva rjesenja:
( ) cos cos
1
s
y x L Y s L x y x x
s


= = = =
`
+
)


Laplace 26

Mate Vijuga: Rijeseni zadaci iz vise matematike


Laplace 27


( ) { } ( )
1 1 1
2 2 2
1 1
( ) sin cos
1 1 1
s s
z x L Z s L L z x x x
s s s

+
= = = =
` `
+ + +
) )