You are on page 1of 920

makroekonomika

mexuTe gamocema

olivie blanSari
masaCusetsis teqnologiuri instituti

olivie blanSaris wignis, `makroekonomika~, inglisuri gamocemis avtorizebuli Targmani (mexuTe gamocema, ISBN 0-130207829-5), gamomcemeli Pearson
Education, Inc. Pearson Prentice Hall.
saavtoro ufleba inglisur gamocemaze 2009, 2006, 2003, 2000, 1997 by Pearson Education, Inc., Upper Saddle River, niu jersi, indeqsi 07459.

samecniero redaqtori
gamomcemlobis redaqtorebi:

mTargmnelebi:

ydis dizaini
dakabadoneba:

iuri ananiaSvili
marine varamaSvili
marine giorgobiani
cira jiSkariani
dali germaniSvili
maia ejibia
nodar xaduri
malxaz Ciqobava
nazira kakulia
TinaTin CirinaSvili
naTia dvali

wignis qarTuli Targmani moamzada ivane javaxiSvilis saxelobis


Tbilisis saxelmwifo universitetma saqarTveloSi amerikis SeerTebuli Statebis saelCos finansuri mxardaWeriT.

yvela saavtori ufleba daculia. Pearson education, Inc-is


Tanxmobis gareSe ar SeiZleba wignis romelime nawilis aslis gadaReba, gamravleba an gavrceleba raime formiT,
eleqtronuli an meqanikuri saSualebebiT, fotokopirebiT
an informaciuli Senaxvis raime sxva saSualebiT.

Tbilisis universitetis gamomcemloba, 2010


ISBN 978-9941-13-186-8

M01_BL

mokle sarCevi
birTvi

gafarToeba

Sesavali
Tavi 1
Tavi 2

msoflios garSemo
wignis garSemo

moklevadiani periodi
Tavi 3
Tavi 4
Tavi 5

molodinebi 425
3
27

63

saqonlis bazari
65
finansuri bazrebi
95
saqonlisa da finansuri bazrebi:
ISLM modeli 129

Tavi 14

molodinebi: ZiriTadi
instrumentebi 427

Tavi 15

finansuri bazrebi da
molodinebi 461

Tavi 16

molodini, moxmareba
da investicia 495

Tavi 17

molodinebi, gamoSveba da
politika 529

Ria ekonomika
saSualovadiani periodi 165
Tavi 6
Tavi 7
Tavi 8

Tavi 9

Sromis bazari 167


yvela bazris gaerTianeba:
ASAD modeli 201
umuSevrobis bunebrivi
done da filipsis
mrudi 241
inflacia, aqtivoba da
nominaluri fulis zrda 269

grZelvadiani periodi

575

Tavi 18

saqonlisa da finansuri
bazrebis gaxsniloba 559

Tavi 19

saqonlis bazari
Ria ekonomikaSi 589

Tavi 20

gamoSveba, saprocento ganakveTi


da gacvliTi kursi 623

Tavi 21

gacvliTi kursis reJimebi 655

paTologiebi
Tavi 22
Tavi 23

693

depresiebi da mkveTri vardna 695


maRali inflacia 733

299

Tavi 10
Tavi 11

monacemebi zrdis Sesaxeb


301
dazogva, kapitalis dagroveba
da gamoSveba 325

Tavi 12
Tavi 13

ukan politikisken 759


Tavi 24

unda SeizRudon politikis


gamtareblebi? 761

teqnologiuri progresi
da zrda 361

Tavi 25

teqnologiuri progresi:
mokle-, saSualo- da
grZelvadiani periodebi 393

Tavi 26

monetaruli politika:
Sejameba 791
fiskaluri politika:
Sejameba 821
epilogi: makroekonomikis
istoria 857

Tavi 27

III

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:37 PM

sarCevi
birTvi
Sesavali
Tavi 1

1
3

msoflios garSemo

1-1 amerikis SeerTebuli Statebi 4

3-3 wonasworuli gamoSvebis gansazRvra 73

Sevida Tu ara aSS axal ekonomikaSi? 6;


SemaSfoTebelia Tu ara aSS-is savaWro
balansi? 8

algebris gamoyeneba 75; grafikis gamoyeneba 76; msjelobiT 79; ramdeni dro
sWirdeba gamoSvebis SesabamisobaSi
moyvanas? 80

1-2 evrokavSiri 10

3-4 investiciebi danazogebis tolia:


saqonlis bazris wonasworobis alternatiuli gza 84

rogor SeiZleba Semcirdes evropaSi


arsebuli umuSevroba? 12; ras gaakeTebs evro evropisTvis? 14

1-3 CineTi 16

3-5 aris Tu ara mTavroba yovlisSemZle? gafrTxileba 88

1-4 momavlis ganWvreta 20


danarTi: sad movZebnoT monacemebi 24

Tavi 2

wignis garSemo 27
2-1 erToblivi gamoSveba 28
mTliani Sida produqti: warmoeba da
Semosavali 28; nominaluri da realuri mTliani Sida produqti 32; mTliani
Sida produqti: moculoba Tu zrdis
tempi 35

2-2 sxva mniSvnelovani makroekonomikuri maCveneblebi 38


umuSevrobis done 38; inflaciis done 41; mTliani Sida produqtis deflatori 41; samomxmareblo fasebis
indeqsi 44
2-3 mokle-, saSualo- da grZelvadiani pe-

riodebi 48
2-4 wignis garSemo 49
birTvi 49; analizis gafarToeba 51;
ukan politikisken 52; epilogi 52;
danarTi: realuri mTliani Sida produqtisa da jaWvuri tipis indeqsebis konstruqcia 59

moklevadiani periodi 63
Tavi 3

saqonlis bazari

65

3-1 mTliani Sida produqtis Semadgenloba 66


3-2 saqonelze moTxovna 68
moxmareba (C) 69; investiciebi (I) 72; saxelmwifo danaxarjebi (G)72

IV
IV

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

Tavi 4

finansuri bazrebi

95

4-1 fulze moTxovna 96


fulze moTxovnis funqciis gamoyvana
99

4-2 saprocento ganakveTis


gansazRvra, I 102
fulze moTxovna, fulis miwodeba da
wonasworuli saprocento ganakveTi
103; monetaruli politika da operaciebi Ria bazarze 106; operaciebi
Ria bazarze 106; obligaciis fasebi
da obligaciidan Semosavlebi 107; ra
avirCioT: fuli Tu saprocento ganakveTi? 109; fuli, obligaciebi da sxva
aqtivebi 109

4-3 saprocento ganakveTis


gansazRvra, II 110
ras akeTeben bankebi 110; centraluri
bankis fulis miwodeba da masze moTxovna 114; fulze moTxovna 115; rezervebze moTxovna 116; centraluri bankis
fulze moTxovna 116; saprocento ganakveTis gansazRvra 117

4-4 wonasworobis ganxilvis ori alternatiuli xerxi 119


federaluri fondebis bazari da federaluri fondebis ganakveTi 119;
fulis miwodeba, fulze moTxovna da
fulis multi plikatori 120; fulis
multi plikatori 122

sarCevi

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

Tavi 5

saqonlisa da finansuri bazrebi


IS-LM modeli 129

7-3 wonasworoba mokle- da saSualovadian periodebSi 209


wonasworoba moklevadian periodSi
210; moklevadianidan saSualovadian
periodamde 211

5-1 saqonlis bazrebi da IS damokidebuleba


130
investiciebi, gayidvebi da saprocento ganakveTi 130; gamoSvebis gansazRvra 131; IS
mrudis miReba 133; IS mrudis gadaadgileba
134

5-2 finansuri bazrebi da LM damokidebuleba 136


realuri fuli, realuri Semosavali da
saprocento ganakveTi 136; LM mrudis miReba 137; LM mrudis gadaadgileba 138

5-3 IS da LM damokidebulebebis gaerTianeba 140


fiskaluri politika, aqtivoba da saprocento ganakveTi 141; monetaruli politika, aqtivoba da saprocento ganakveTi 144

7-4 monetaruli eqspansiis Sedegebi 213


SesabamisobaSi moyvanis dinamika 213;
scenis miRma 215; fulis neitraluroba 217

7-5 biujetis deficitis Semcireba 219


deficitis Semcireba, gamoSveba da saprocento ganakveTi 220; biujetis deficiti, gamoSveba da investicia 222

7-6 cvlilebebi navTobis fasSi 223


gavlena umuSevrobis bunebriv doneze
226; SesabamisobaSi moyvanis procesis
dinamika 226

7-7 daskvnebi 231

5-4 koordinirebuli politika 147

moklevadiani periodis Sedareba saSualovadian periodTan 231; Sokebi da


gadamcemi meqanizmebi 232; raze visaubrebT Semdeg: gamoSveba, umuSevroba da
inflacia 233

5-5 ramdenad Seesabameba IS modeli


movlenebs? 152
danarTi: saprocento ganakveTis wesi,
rogorc LM damokidebulebis alternatiuli gamoyvana 162

Tavi 8

saSualovadiani periodi 16
165
Tavi 6

Sromis bazari

167

6-1 Sromis bazris mimoxilva 168

8-1 inflacia, mosalodneli inflacia da


umuSevroba 242
8-2 filipsis mrudi 244

muSaxelis didi nakadi 169

Tavdapirveli varianti 244; mutaciebi


245; ukan umuSevrobis bunebrivi donisken 250

6-2 moZraoba umuSevrobaSi 172


6-3 xelfasis gansazRvra 177
xelSekruleba 178; efeqtiani xelfasi 178;
xelfasi, fasebi da dasaqmeba 179

8-3 reziume da mravali gafrTxileba 252


bunebrivi donis cvlileba qveynebis
mixedviT 252; umuSevrobis bunebrivi
donis cvlileba droSi 256; maRali
inflacia da fili psis mrudis damokidebuleba 260; deflacia da fili psis
mrudis damokidebuleba 262

6-4 fasis gansazRvra 183


6-5 umuSevrobis bunebrivi done 185
xelfaswarmoqmnis (xelfasis gansazRvris)
damokidebuleba 185; faswarmoqmnis (fasebis gansazRvris) damokidebuleba 186;
wonasworuli realuri xelfasi da umuSevroba 187; umuSevrobidan dasaqmebamde
190; dasaqmebidan gamoSvebamde 191

6-6 aqedan saiT mivdivarT 192


danarTi: xelfasisa da fasis gansazRvris
damokidebuleba Sromaze moTxovnasa da
Sromis miwodebasTan SedarebiT 198

Tavi 7

yvela bazris gaerTianeba:


AS - AD modeli 201

7-1 erToblivi miwodeba 202


7-2 erToblivi moTxovna 206

umuSevrobis bunebrivi done


da filipsis mrudi 241

danarTi: erToblivi miwodebis damokidebulebidan inflacias, mosalodnel inflaciasa da umuSevrobas Soris damokidebulebamde 266

Tavi 9

inflacia, aqtivoba da
nominaluri fulis zrda 269

9-1 gamoSveba, umuSevroba da inflacia


270
oukenis kanoni 270; fili psis
mrudi 271; erToblivi moTxovnis
damokidebuleba 274
sarCevi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:37 PM

9-2 fulis zrdis efeqtebi 276

sawarmoo funqciis gafarToeba


351; adamianuri kapitali, fizikuri
kapitali da gamoSveba 352; endogenuri
zrda 354

saSualovadiani periodi 278;


moklevadiani periodi 279

9-3 dezinflacia 281


pirveli cda 282; molodini da sandooba:
lukasis kritika 282; nominaluri sixiste
da kontraqtebi 286

danarTi: kob-duglasis sawarmoo


funqcia da mdgradi mdgomareoba 359
Tavi 12

grZelvadiani periodi 299


Tavi 10

monacemebi zrdis
Sesaxeb 301

12-1 teqnologiuri progresi da zrdis


tempi 362
teqnologiuri progresi da sawarmoo
funqcia 362; kapitalisa da gamoSvebis
urTierTqmedeba 365; gamoSvebisa
da kapitalis dinamika 368; dazogvis
normis efeqtebi 370

10-1 cxovrebis donis gazomva 302


10-2 zrda mdidar qveynebSi 1950 wlidan 309
cxovrebis donis mniSvnelovani zrda 1950
wlidan 309; erT adamianze gamoSvebis
konvergencia 1950 wlidan 310

12-2 teqnologiuri progresis


determinantebi 372
kvleviTi procesis Sedegianoba 372;
kvlevis Sedegebis gamoyenebadoba 377

10-3 zrda drosa da sivrceSi 312


zrda ori aTaswleulis ganmavlobaSi 312;
zrda qveynebis mixedviT 313

teqnologiuri progresi
da zrda 361

12-3 kidev erTxel zrdis faqtebis


Sesaxeb 381

10-4 Sexedulebebi zrdis Sesaxeb: anbani 315

kapitalis dagroveba Tu teqnologiuri


progresi mdidar qveynebSi 1950
wlidan 381; kapitalis dagroveba Tu
teqnologiuri progresi CineTSi 1980
wlidan 383

agregirebuli sawarmoo funqcia 315; masStabisa da faqtorebis ukugeba 317; gamoSveba erT muSakze da kapitali erT muSakze 318; zrdis wyaroebi 319

danarTi: teqnologiuri progresis


Sefasebis gansazRvra 390
Tavi 11

dazogva, kapitalis dagroveba


da gamoSveba 325

11-1 gamoSvebasa da kapitals Soris


damokidebuleba 326
kapitalis zegavlena gamoSvebaze
326; gamoSvebis zegavlena kapitalis
dagrovebaze 328

11-2 dazogvis alternatiuli normebis


Sedegebi 331
kapitalisa da gamoSvebis dinamika
331; kapitalis mdgradi mdgomareoba
da gamoSveba 334; dazogvis norma
da gamoSveba 335; dazogvis norma da
moxmareba 340

11-3 mniSvnelobebis arsis miReba 343


dazogvis normis zegavlena mdgradi
mdgomareobis gamoSvebaze 343; dazogvis
normis zrdis dinamikuri efeqtebi 347;
aSS-Si dazogvis norma da oqros wesi 349

11-4 fizikuri Tu adamianuri kapitali 351

VI
VI

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

Tavi 13

teqnologiuri progresi:
mokle-, saSualo- da
grZelvadiani periodebi 393

13-1 mwarmoebluroba, gamoSveba da umuSevroba moklevadian periodSi 394


teqnologiuri progresi, erToblivi
miwodeba da erToblivi moTxovna 395;
empiriuli dasabuTeba 397

13-2 mwarmoebluroba da umuSevrobis bunebrivi done 399


faswarmoqmnisa da xelfaswarmoqmnis
gadasinjva 400; umuSevrobis bunebrivi
done 401; empiriuli dasabuTeba 403

13-3 teqnologiuri progresi, Carningi


da ganawilebis efeqti 406
xelfasis uTanabrobis zrda 410; xelfasebis uTanabrobis gazrdis mizezebi 410

13-4 institutebi, teqnologiuri


progresi da zrda 413

sarCevi

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

gafarToeba
molodinebi 425
Tavi 14

molodinebi: ZiriTadi
instrumentebi 427

14-1 teqnologiuri progresi da zrdis tempi 428

15-3 sapnis buStebi, axireba da aqciis fasi 482


danarTi: arbitraJi da aqciebis fasi 491
molodini, moxmareba
Tavi 16
da investicia 495
16-1 moxmareba 496
Zalian windaxeduli momxmarebeli 496
magaliTi 498; ufro realisturi aRwerilobisken 500; sakiTxebis Tavmoyra:
mimdinare Semosavali, molodinebi da
moxmareba 503

nominaluri da realuri saprocento ganakveTi SeerTebul StatebSi 1978 wlidan 432

14-2 nominaluri da realuri saprocento


ganakveTi da IS-LM modeli 434
14-3 fulis zrda, inflacia da nominaluri
da realuri saprocento ganakveTi 435
IS-LM modelTan dabruneba 436; nominaluri da realuri saprocento ganakveTi
moklevadian periodSi 437; nominaluri
da realuri saprocento ganakveTi
saSualovadian periodSi 439; moklevadiani
periodidan saSualovadian periodamde
441; fiSeris hi poTezis magaliTebi 444

14-4 mosalodneli mimdinare


diskontirebuli Rirebuleba 446
mosalodneli mimdinare diskontirebuli
Rirebulebis gaTvla 447; zogadi formula
448; dayvanili (mimdinare) Rirebulebis
gamoyeneba: magaliTebi 449; mudmivi saprocento ganakveTi 450; mudmivi saprocento
ganakveTi da gadaxdebi 450; mudmivi saprocento ganakveTi da uvado gadaxdebi
451; nulovani saprocento ganakveTi 452;
nominaluri da realuri saprocento ganakveTi da dayvanili Rirebuleba 452;

danarTi: mosalodneli mimdinare diskontirebuli Rirebulebis gamoTvla


realuri da nominaluri saproceso
ganakveTis mixedviT 458

Tavi 15

finansuri bazrebi
da molodinebi 461

15-1 obligaciis fasebi da Semosavlianoba 462


obligaciis fasebi da mimdinare Rirebulebebi 463; arbitraJi da obligaciis
fasebi 466; obligaciebis fasebidan obligaciebis Semosvlianobamde 468; Semosavlianobis mrudis interpretacia 470;
Semosvlianobis mrudi da ekonomikuri
aqtivoba 470

15-2 safondo bazari da aqciebis fasebis


dinamika 474
aqciebis fasi da dayvanili (mimdinare) Rirebuleba 475; safondo bazari da ekonomikuri
aqtivoba 477; monetaruli eqspansia da safondo bazari 478; samomxmareblo xarjebis
zrda da safondo bazari 479

16-2 investicia 507


investicia da mogebis molodinebi 507;
amortizacia 507; mosalodnel mogebaTa mimdinare dayvanili Rirebuleba 508;
sainvesticio gadawyvetileba 509; mosaxerxebeli gansakuTrebuli SemTxveva 510; mimdinare mogeba mosalodnelis
sapirispirod 514; mogeba da gayidvebi 517

16-3 m oxmarebisa da investiciis cvalebadoba 519


danarTi: mogebaTa mosalodneli mimdinare
dayvanili Rirebulebis gamoTvla
statikuri molodinebis SemTxvevaSi 527

Tavi 17

molodinebi, gamoSveba
da politika 529

17-1 molodinebi da gadawyvetilebebi:


Sejameba 530
molodinebi, moxmareba da sainvesticio
gadawyvetilebebi 530; molodinebi da
IS damokidebuleba 531; davubrundeT LM
damokidebulebas 535

17-2 monetaruli politika, molodinebi da


gamoSveba 536
moklevadiani nominaluri ganakveTidan
mimdinare da mosalodnel realur
ganakveTebamde 537; davubrundeT
monetarul politikas 538

17-3 deficitis Semcireba, molodinebi da


gamoSveba 541
molodinebis roli momavlis formirebaSi
544; davubrundeT mimdinare periods 545

Ria ekonomika
Tavi 18

saqonlisa da finansuri
bazrebis gaxsniloba 559

18-1 saqonlis bazrebis gaxsniloba 560


eqsporti da importi 560; adgilobriv
da ucxour saqonels Soris arCevani 562;
nominaluri gacvliTi kursi 563; nominaluridan realur gacvliT kursamde 565;
ormxrivi da mravalmxrivi gacvliTi kursebi 569
sarCevi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

557

VII

9/27/2010 1:47:37 PM

gacvliTi kursis mibma da monetaruli


regulireba 639; fiskaluri politika
fiqsirebuli gacvliTi kursis
pirobebSi 644

18-2 finansuri bazrebis gaxsniloba 571


sagadasaxdelo balansi 572; adgilobriv
da ucxour aqtivebs Soris arCevani 575;
saprocento ganakveTebi da gacvliTi
kursebi 579

18-3 daskvnebi da momavlis xedva 582

Tavi

19

saqonlis bazari Ria


ekonomikaSi 589

19-1 IS damokidebuleba Ria ekonomikaSi 590

danarTi: fiqsirebuli gacvliTi


kursebi, saprocento ganakveTebi da
kapitalis mobiluroba 651
gacvliTi kursis
Tavi 21
reJimebi 655
21-1 saSualovadiani periodi 656
erToblivi moTxovna fiqsirebuli gacvliTi kursis SemTxvevaSi 658; wonasworoba moklevadian da saSualovadian
periodebSi 659; devalvaciis mxardamWeri da sawinaaRmdego argumentebi 661

adgilobriv saqonelze moTxovna


590; C, I da G determinantebi 591;
importis determinantebi 591; eqsportis
determinantebi 592; komponentebis
SeerTeba 593

21-2 gacvliTi kursis krizisi fiqsirebuli gacvliTi kursis SemTxvevaSi 663

19-2 wonasworuli gamoSveba da savaWro


balansi 595

21-3 savaluto kursis dinamika moqnili


gacvliTi kursis SemTxvevaSi 670

19-3 adgilobrivi an ucxouri moTxovnis


zrda 596

gacvliTi kursebi da mimdinare angariSi 672; gacvliTi kursebi da mimdinare


da momavali saprocento ganakveTebi
673; gacvliTi kursis cvalebadoba 673

adgilobrivi moTxovnis zrda 597;


ucxouri moTxovnis zrda 599; kidev erTxel fiskaluri politikis Sesaxeb 600

21-4 gacvliT kursis reJimebs Soris arCevani 675

19-4 gaufasureba, savaWro balansi da


gamoSveba 603

erTiani savaluto zona 676; myari mibma,


savaluto sabWoebi da dolarizacia 680;

gaufasureba da savaWro balansi:


marSal-lerneris piroba 604;
gaufasurebis efeqtebi 604; gacvliTi
kursisa da fiskaluri politikis
gaerTianeba 605

danarTi 1: erToblivi moTxovnis gamoyvana fiqsirebuli gacvliTi


kursis SemTxvevisaTvis 688; danarTi 2 realuri gacvliTi kursi,
adgilobrivi da ucxouri realuri
saprocento ganakveTebi 690

19-5 dinamikaze dakvirveba: J-mrudi 607


19.6 danazogi, investicia da savaWro
balansi 610
danarTi: marSal-lerneris pirobis
miReba 621

Tavi

20

gamoSveba, saprocento ganakveTi


da gacvliTi kursi 623

20-1 wonasworoba saqonlis bazarze 624


20-2 wonasworoba finansur bazarze 626
fuli Tu obligaciebi 626; arCevani adgilobriv da ucxour obligaciebs Soris 627

20-3 saqonlisa da finansuri bazrebis


gaerTianeba 630
20-4 politikis efeqtebi Ria ekonomikaSi 634
fiskaluri politikis efeqtebi Ria
ekonomikaSi 634; monetaruli politikis
efeqtebi Ria ekonomikaSi 636

20-5 fiqsirebuli gacvliTi kursi 637


myari mibma, mcocavi mibma, jgufebi,
evropis savaluto sistema da evro 637;

VIII
VIII

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

paTologiebi 693
Tavi

22

depresiebi da mkveTri
vardna 695

22-1 dezinflacia, deflacia da


likvidurobis xafangi 696
nominaluri saprocento ganakveTi,
realuri saprocento ganakveTi
da mosalodneli inflacia 698;
likvidurobis xafangi 700; gaerTianeba:
likvidurobis xafangi da deflacia 705

22-2 didi depresia 707


danaxarjebis Tavdapirveli vardna
709; nominaluri fulis Semcireba 710;
deflaciis arasasurveli efeqtebi 712;
aRmavloba 713

22-3 iaponuri mkveTri vardna 715


nikeis aRmavloba da vardna 718;
monetaruli da fiskaluri politikis
marcxi 720; iaponiis aRmavloba 722

sarCevi

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

Tavi 23

da inflacias 802; inflaciis Targetireba 804; saprocento ganakveTis wesebi 807

maRali inflacia 733

23-1 biujetis deficiti da fulis


Seqmna 735

25-3 federaluri sarezervo sistema moqmedebaSi 810


federaluri sarezervo sistemis uflebamosileba 810; federaluri sarezervo
sistemis struqtura 810; monetaruli politikis instrumentebi 811; politikis
ganxorcieleba 814;

23-2 inflacia da realuri fulis


balansi 738
23-3 deficiti, senioraJi da inflacia 740
nominaluri fulis mudmivi zrdis
SemTxveva 742; dinamika da zrdadi
inflacia 745; hi perinflaciebi da
ekonomikuri aqtiuroba 746

Tavi 26

23-4 rogor mTavrdeba hiperinflacia 746


stabilizaciis programis elementebi 746;
SeiZleba, rom stabilizaciis programebi
CaiSalos? 748; stabilizaciis
danaxarjebi 752

fiskaluri politika:
Sejameba 821

26-1 saxelmwifo biujetis SezRudvebi 823


deficitisa da valis ariTmetika 823; mimdinare da momavali gadasaxadebis Sedareba 826; valis mTlian Sida produqtTan Sefardebis evolucia 830;

23-5 daskvnebi 754

26-2 fiskaluri politikis oTxi sakiTxi 834

ukan politikisken
Tavi 24

rikardos ekvivalenturoba 834; deficiti, gamoSvebis stabilizacia da ciklurad koreqtirebuli deficiti 836;
omebi da deficiti 838; Zalian maRali
valis safrTxeebi 840

759

unda SeizRudon politikis


gamtareblebi? 761

24-1 gaurkvevloba da politika 763


ramdeni ician makroekonomistebma
sinamdvileSi? 763; gaurkvevlobam unda
aiZulos politikis gamtareblebi,
rom ufro naklebi akeTon? 765;
gaurkvevloba da politikis
gamtareblebis SezRudva 768

26-3 amerikis SeerTebuli Statebis biujeti: mimdinare monacemebi da samomavlo perspeqtivebi 843
mimdinare monacemebi 843; saSualovadiani biujetis proeqtebi 847; grZelvadiani periodis problemebi: dabali danazogebi, dabereba da samedicino dacva 849;

24-2 molodinebi da politika 769


mZevlebis ayvana da molaparakebebi
770; kidev erTxel inflaciasa da
umuSevrobaze 770; ndobis mopoveba
772; Tanmimdevruloba da politikis
gamtareblebis SezRudva 775

24-3 politika da politikosebi 776


TamaSebi politikis gamtareblebsa
da amomrCevlebs Soris 776; TamaSebi
politikis gamtareblebs Soris 779;
politika da fiskaluri SezRudvebi 784

Tavi 25

monetaruli politika:
Sejameba 791

25-1 optimaluri inflaciis ganakveTi 793


inflaciis danaxarjebi 793; inflaciis
upiratesobebi 798; optimaluri inflaciis done: mimdinare debatebi 800

25-2 monetaruli politikis formireba 801


fulis zrdis miznobrivi tempebi da diapazonebi 801; davubrundeT fulis zrdasa

Tavi 27

epilogi: makroekonomikis
istoria 857

27-1 keinzi da didi depresia 858


27-2 neoklasikuri sinTezi 859
progresi yvela frontze 859; IS-modeli
859; moxmarebis, investiciebisa da fulze
moTxovnis Teoriebi 860; zrdis Teoria
860; makroekonometrikuli modelebi
860; keinzianelebi monetaristebis winaaRmdeg 861

27-3 racionaluri molodinebis kritika 863


racionaluri molodinebis sami Sedegi
864; racionaluri molodinebis integrireba 865

27-4 bolo movlenebi 867


axali klasikuri ekonomikuri Teoria
da realuri saqmiani ciklis Teoria 868;
axali keinzianuri ekonomika 869; zrdis
axali Teoria 870; integrirebisaken 871

27-5 saerTo Sexedulebebi 872


sarCevi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

IX

9/27/2010 1:47:37 PM

avtoris Sesaxeb

('' 1941'') .

1977 . 1977 1982
, 1983

.

,

, ,
, ,
.

, ,
, , ,
.
160- ,
15- ,
.
,

, -,
, ,
- AEJmacroeconomics .
, ;
, .

M01_BL

winasityvaoba


:
.
,

, ,
. , ,
,
. , . ,
, () .
.
, : , .
,
,
.
,
. , , ,
, . , ,
.

wignis struqtura
:
( ) . ( )

.
. .
,
.
I II .
, .
,
, , ,
,
.
, ,
, . .

( ).

- .
IS-LM .
.

-

.
, ,
winasityvaoba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

XI

9/27/2010 1:47:37 PM

,
.

.
,
.

, .

, . ,
, , . , , . .

.
-

. , .. , .
- .
, .

,
, () . ,

, 1990 , .
.
- .
,
XII
XII

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, -
. .
.
, .
, , . , .
; , 70

.

cvlilebebi meoTxe
gamocemidan mexuTe gamocemamde
, . . ,
.
,
. ,
, LM . ,
,
1990-
, .
,
, .

winasityvaoba

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

; . .
(
!), :
; , ;
;
;
.

alternatiuli kursis sqemebi



. ,
, , - .
(., ) , , .

(15 ).
(
). .

, (
), , .

( ). , ( ) - ;

,
,
. .

(
).

, (
), , , .
(
) , . ,
.

.
- ,
( ) . ,

.
, . ,
.

Taviseburebani
, .
, ,
,
.
, , , .
,
, .
, ,
:

, .
,
winasityvaoba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

XIII

9/27/2010 1:47:37 PM

.
.
. ,
,
, ,
.

swavlisa da swavlebis paketebi

,
.

profesorebisTvis

(Mark
Moore) , -
. ,

.

: ,
;
; ,
; ;
; ;
.


.
(David
Findlay) , .

25
.

XIV
XIV

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
, .
, , ;
, . . ,
,

.

:
(www.prenhall.com/blanchard).

, .
(www.prenhall/
blanchard).
(Fernando and
Yvonn Quijano) ,
, , .

(www.prenhall.
com/blanshard)

studentebisaTvis

(David Findlay), ,
, .
.
, , .
,

.
.

winasityvaoba

9/27/2010 1:47:38 PM

Sesavali
am wignis pirveli ori
Tavi makroekonomikur
problemebsa da

Tavi 1

Tavi 2

, -

:
,
.

birTvi

midgomas gagvacnobs.

M01_BL

msoflios garSemo

aris makroekonomika? am kiTxvaze sapasuxod umjobesia ara raime formaluri gansazRvrebis Camoyalibeba, aramed msoflios garSemo ekonomikuri turis mowyoba,
romlis mizani ekonomikuri ganviTarebis mTavari problemebis aRweraa, romlebic
aiZulebs makroekonomistebsa da politikosebs RamiTac mudmivad fxizlobdnen.
am striqonebis weris dros (2007 wlis Sua periodSi) SeiZleboda gvefiqra, rom maT mSvidad
Zili SeeZloT. 2000-iani wlebis dasawyisidan adgili hqonda msoflio ekonomikis mdgrad ganviTarebas. msoflio gamoSvebis zrdis tempma 2006 wlisaTvis daaxloebiT 5% Seadgina, rac yvelaze
maRali maCvenebeli iyo. aSS-Si 2001 wlis recesiam xangrZliv aRmavlobas dauTmo gza. evropaSic
amaRlda ekonomikuri zrda, Tumca SenarCunda maRali umuSevroba. yvelaze STambeWdav ekonomikur zrdas adgili hqonda Rarib qveynebSi, gansakuTrebiT, CineTsa da indoeTSi, sadac zrdis
tempis wliurma maCvenebelma 10%-s miaRwia.
miuxedavad amisa makroekonomistebi mainc pouloben SeSfoTebis mizezebs (bolos da bolos,
es xom maTi samuSaoa). isini SeSfoTebulebi arian, rom aSS-is warmoebis gafarToeba SeiZleba
swrafad gadaizardos recesiaSi da wuxan, rom evropa ver SeZlebs umuSevrobis Semcirebas. maT
uCndebaT eWvi CineTis ekonomikis zrdis wyaroebis Taobaze da fiqroben, rom SesaZloa aRniSnuli zrda arasicocxlisunariani aRmoCndes.
am TavSi Cemi mizania, gagacnoT aRniSnuli ganviTarebisa da problemebis arsi, romlebic dgas
makroekonomistebis winaSe dReisaTvis. ar arsebobs imis saSualeba, rom SevZlo gamogzauroT
srulad msoflios garSemo, magram SegiqmniT warmodgenas imis Sesaxeb, Tu ra moxdeba aSS-Si,
evropasa da CineTSi:

ra

1.1 paragrafSi ganxilulia aSS;

1.2 paragrafSi - evropa;

1.3 paragrafSi - CineTi;

1.4 paragrafSi mocemulia daskvnebi da momavlis xedva.

waikiTxeT es Tavi ise, TiTqos sagazeTo statias kiTxulobdeT. nu SewuxdebiT sityvebis zust
mniSvnelobebze an yvela argumentis dawvrilebiT zustad gagebaze: sityvebi aucileblad ganimarteba, argumentebic ufro daixveweba momdevno TavebSi. yovelive es SeafaseT, rogorc foni,
romlis daniSnulebaa makroekonomikuri problemebis warmodgena. Tuki isiamovnebT am Tavis
kiTxviT, SesaZloa isiamovnoT mTlianad am wignis wakiTxviTac. wignis wakiTxvisTanave kvlav
daubrundiT am Tavs da gansajeT, Tu ra warmatebas miaRwieT makroekonomikis SeswavliT.

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 3

9/27/2010 1:47:35 PM

nax.1 - 1
amerikis SeerTebuli Statebi

2006 .
:$13.2.
: 301
. :
: $43800

1. 1

amerikis SeerTebuli Statebi

,
;

, ;
,
.

- 1.1.
,
,
- 1970 2006 .
, , , 1996 2008
. 2006
2008 . 2006 ; 2007 2008
.
, - 1970
1970-2006
()

1996-2006
()

2006

2007

2008

3,1%

3,4%

3,3%

2,1%

2,5%

6,2%

5,0%

4,6%

4,6%

4,8%

4,0%

2,0%

2,9%

2,6%

2,2%

1-1

: () .
: . : (-
) .
: OECD Economic Outlook database, , 2007.

44

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10
4

makroekonomika

9/27/2010
9/27/2010 1:47:38
1:47:36PM
PM

M01_BL

47:38 PM

, , - . ,
1996-2006 :

3,4% ,
1970-2006
;
5,0% , 1970-2006 .
2,0% ,
1970-2006 ;

: 2001 - , , ,
.
, , 2007 2,1% . 2008
, . 1
, . 2007 , (Alan Greenspan),
(- , )
, , 2007
. , ,
, . 2006
. . ,
, . ,
.
.
,
,
, . -
.


3%- .

2008-2009 ,
( ).

Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

msoflios garSemo

9/27/2010 1:47:37 PM

: 2001 , , , ,
. .
,
. .
.
. ,
.
. 1990- - (-
) . ,
, ,
.

Sevida Tu ara aSS axal ekonomikaSi?


1990- - ,
, , .

. .. Dot-com
(), , 2000- . , , , ,
.
- 1970 ( , ,
). . 1.2-. ,
1990- :
1996 2006 ( 1996 2006
) 2.8%,
1 , 1970 1995 -

66

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

_C01.pdf
47:38
PM 6

nax. 1 - 2

saaTSi gamoSvebis moculobis zrdis tempi


aSS-Si 1970 wlidan

3

, , 1990
.

2
1970

1974

1978

1982

1986

1990

1994

1998

2002

2006

1.8% ( 1970 1995 ).


1%- ,
, . : 1%- , 20
, 22%-
20 , 50
64%-
. , 64%-
64%- , .
,
, 1996 ?
.1.2 :
. 1996
. ,
. . , - -
( ) .
, , , .
Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

(1.01)201.0=22%;
(1.01)50
1.0=64%.
2.

,
.

.

,
.

msoflios garSemo

9/27/2010 1:47:37 PM

9/27/2010 1:47:37 PM

SemaSfoTebelia Tu ara aSS-is savaWro balansi?


1990-
,
. , . , , ,
. . 1.3 1990 - ,
, .
, 1990 1%-, 78 , 2006 760
, 6% .
, ,
.
. , .
. : 760 . , : ? , ?

nax. 1 - 3
aSS-is savaWro deficiti 1990 wlidan

1990 1%- 2006 6% - .

7
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

88

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 7

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
, ,
. , , , :
. ,
, -.
- ? - ,
. ,
. , . 1990- ,
,
,
.
, , .
- , , , ?
,
, . , 2000
, -
:
. , .
, ,
, . ;
;
, .

Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

msoflios garSemo

, .

9/27/2010 1:47:37 PM

1. 2

, EC.
.

, EU 27 -

,

,
.

,

evrokavSiri

1957 ,
. ,
21 , - 27- .
(EC) . 27 EU27- ,
. . 1.4- ,
-
- - .
1.2 , : , , ,
. , EU27- 75%. 1.2 , - :
,
1970 2006 1996 2006 .
2006, 2007 2008 . 2007
2008 .
1.2- , , - :

,
1970

1-2

1970-2006
()

1996-2006
()

2006

2007

2008

2,3%

2,0%

2,7%

2,6%

2,2%

7,4%

8,7%

7,6%

7,0%

6,7%

5,4%

1,8%

1,7%

1,8%

2,2%

: ( ) . : . :
( ) .
: OECD Economical Outlook database.

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 8

10
10

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:37 PM

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

gamoSveba 2006 wels: $ 14.1 trln.


mosaxleoba: 496 mln. adamiani
gamoSveba erT adamianze: $ 28 400

EU 27:

2003
mosaxleoba
gamoSveba
gamoSveba
erT
(mln.adamiani)
$ trilioni
adamianze
$
germania
$ 2.9
82.4
$ 5,200
safrangeTi
2.2
63.4
34,700
italia
1.8
58.7
30,700
espaneTi
1.2
45.0
26,700
gaerTianebuli
2.3
60.2
38,200
samefo
SvedeTi

fineTi

estoneTi

latvia
litva
irlandia

holandia
belgia
poloneTi
germania
CexeTi

luqsemburgi
slovakia
avstria
safrangeTi

ungreTi
rumineTi

italia

bulgareTi

espaneTi
saberZneTi

portugalia

slovenia
malta
kviprosi

nax. 1 - 4
evrokavSiri
Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

msoflios garSemo

11

9/27/2010 1:47:37 PM

1996- 2006
2%-. 1,4 - 0,3
1970 2006 .

.
1996 2006 8,7%- ,
3,7 , - ;

. 1,8%- ,
1970-2006 5,4%- .

, 2006 2007 2008


. 2007 2,6%- , . . ,
- .
.
, . , 1990-
, .
, , - ?
?
2002 . : ? ? ?
.

rogor SeiZleba Semcirdes evropaSi


arsebuli umuSevroba?

. . 1.5 1970 (, -

12
12

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ) -. ,
1970-
. -
. , , ,
1970- . ,
, -. 1990- , 2006 8,1%- , 3,5 - .
, .
. , , .
, , .

nax. 1 - 5

12


- 1970

10

,
-.

2
1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006

Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

msoflios garSemo

13

9/27/2010 1:47:37 PM

,
, . ,
, 20 .
,
. , .
, ,
. , ,
. ,
, . , ,
, . , , ,
. , .
. , .
, . 1.5- (
). , , 4%- .
- . , , .
, , .
- ,
.

ras gaakeTebs evro evropisTvis?

, ,
,
.
.

. , ,

.

1999 , . , : , ,
. 4 -

14
14

makroekonomika

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , : ,
, .
- . 1999 11 .
, 1 5.56 , 166
.. 1999- 2002 , ,
, .
2002 . 15 .
? , , .
, .
, . ,
,
. , , , ?
,
.
, ?
,
, ?
1990- : ? :
. - , ,
.1
.

1
, 2009
, , , ( ).

Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

msoflios garSemo

15

9/27/2010 1:47:37 PM

1. 3

CineTi

. ,
- .
? . 1.6- , . ,
,
- . , ( )
, 2,8 , , , -. 2100 , -
.
? , .
. - ,
, .
, -
20 , 15 , 2 . ,
, -.
, ; , , (PPP
purchasing power parity). , ,
8000 ,
- .
,
, - , , . 1.6- .
,
. 1.3 , 1980-2006,
1996-2006 2006 2008 . 2007 2008
, 2007 .
: , ,
1980 1970 . ,
1980- ; ,
. , . , , , .

16
16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 1 - 6

CineTi, 2006
gamoSveba: $ 2.8 trln.
mosaxleoba:1.32 mlrd.
adamiani
gamoSveba erT adamianze:
$ 2 100

CineTi

- 1980
- . 1980
10%-
.
. 3,1%-, ! 10%- 7 .
.
; ,
? ,

. ,
, , .
, , , , . .
, ? , .
1980

1-3

19802006

19962006

2006

2007

2008

9.3%

8.8%

10.7%

10.0%

9.5%

5.4%

3.3%

1.5%

2.5%

2.2%

: ( ) . : ( ) .
: IMF World Economic Outlook database.

Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 13
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

msoflios garSemo

17

9/27/2010 1:47:39 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

makromonacemebis Segroveba
, ? , .

, , ,

. ,
,
,
.

.

(OECD Organization for Economic Co-

operation and Development),


. OCED
.
: , , ,
, , ,
, , , , , , , , , ,
, , , , , , , , , , , .
70% .
OCED- Economic Outlook,
,
,
,
. , -

.
( ) 40- 45%- , . , -
17%-. .
. , ,
, . , ,
, . .

.
,
, ,
.
: - ,
18
18

MP 93:74:1 0102/72/9
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
10

makroekonomika

51 fdp.10C9/27/2010
_ES_50_0921:47:38
8NALBPM
_10M

M01_BLA
M01_BL

ALBPM
_10M
47:38


,
.

, . -

,
. . ,
, ;
, ,
.
-,



.

CanarTi

1960- ,
CD-ROM- .
,
OCED- , .
(IMF
International Monetary Fond).
(IFS International Finance
Statistics),

. World Economic
Outlook,

. IMF- World Economic Outlook
OCED- Economic Outlook .

. , ,
.
, .
, .
? .
,
: 1980 . , ,
, ;
, ,
, . , ,
, , .

Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 15
5

msoflios garSemo

19

9/27/2010
9/27/2010 1:47:39
1:47:37PM
PM

1. 4

momavlis ganWvreta

.
,
:
, , 1,1
. 2006
9,2% .
, 40 ,
, , ,
. 1990-
, , 1
, . .
, 1990- . ,
, , ; , , , . 2000-
, .
, 1990-
. . , ,
.
, , 2000 . 2006 5,4% ,
.
, . , :

20
20

?
- ?
?
, ?
?
- ?

makroekonomika

M0

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

, ?
, ? ?

, .
(), .

sakvanZo terminebi

(EU), 10

(OECD), 18


(IMF), 19

kiTxvebi da amocanebi

1. ,
. :
. -
;
. 1960- 1970- - , , -
, ;
. - 1990-

.
. 90-
, ,


() ;
. ,

;
. , 1980-
;
. ,

,
;
. ,
,

.
2.
.
,
;
.
:
;
. ? .
3. -

Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

msoflios garSemo

21

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

:
. ?
. -
?
(

);
. , )
) ?
, -?
. , , ?
CauRrmavdiT

4.
-, , 1970-
1995 1,8%-
1996 2006 2,8%- .

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
:
. , 1,8%- .
10 ? 20
? 50 ?
. , 1,8%- 2,8%- . 10
? 20 ? 50 ?
. 1,8% 2,8%- ,
-
10, 20 50 22
22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10

, ?
. ,
? ? ?
5. -?
2006 - 13,2
, 2,8 . , 8,8%- ( ), ,
- 3,4%- :
. ,
- 100
.
,
, -?
. -
, , - ? .

9/27/2010 1:47:40 PM

6. -
40 .
-
1960 2006
: www.bea.gov.
NIPA- 1.1.6 (
, NIPA 1.1.6 - ). 2000 . .

1960- 2006 .
? (

makroekonomika
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL


) :
. - 1970 ?
.
?
.
?
2001 2002

. , ,
2001 . , (NBER
National bureau of Economic Research),
, 2001 .
7. -6 , , -

1970
.
- www.bls.gov.
A ( A.1-).
1970
2006 . , :
. 1970
.
?

? ?
. ?
, 2001 2002
?

Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

47:40 PM

47:38
47:40 PM

damatebiT wasakiTxi


(www.prenhall.com/blanchard),
.

. .

Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
5 17




(The Economist) , .
, , .
( .
).

msoflios garSemo

23

9/27/2010
1:47:40
9/27/2010
1:47:37
PM PM

danarTi:

sad movZebnoT monacemebi

,
, , - 1959 1980- .

, , ,

,
(www.
economist.com). - , -
, .


.
- National Economic
Trends ,
- (www.research.stlouisfed.org/publications/net/).

, , (Survey of Current Business),



(Bureau
of Economic Analysis www.bea.gov)
.
, 2006 .
.
, .

24
24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


,
- (Government Printing Office) ,
, , 1950
( www.gpoaccess.gov/eop/.).

- , 1, 1929-1958 2, 1959-1994
, -
, (www.bea.gov) .
,
-
(Statistical Abstract of the United
States), -
(www.census.gov/prod/www/
statistical-abstract.html).


OCED (www.oecd.org) (
). OECD , :

OCED Economic Outlook, .



. ,
, 1980
,
. CD-ROM-,
OCED- -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1960 .
OCED- .
OECD Employment Outlook ( ), . .
OECD
. 1970 2000
, 2001
.

(IMF, , DC) ,

(www.imf.org).
World Economic Outlook
, . ,
,

(www.inf.org/external/data.html).


-
- , 1970
, 1 2,
-
(www.census.gov/prod/www/abs/statab.html).
Angus

Maddisons Monitoring the World Economy, 18201992 (


) , OECD, , 1995. , 1820
, 56 . The World
Economy. A Millenial Perspective, Development
Studies, OECD, 2001, The World Economy:
Historical Statistics, Development Studies, OECD
2004, .


.
,
:
,
(www.
morganstanley.com/views/index.html).
- RGE,
(Nouriel Roubini)
(www.rgemonitor.com), ().
,
, ,
(Bill Goffe) ,
- (www.rfe.org),
,
,
, , .

Tavi 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

msoflios garSemo

25

9/27/2010 1:47:37 PM

ityvebi: gamoSveba, umuSevroba da inflacia yoveldRiurad Cndeba gazeTebis furclebze da saRamos axal ambebSi. roca es sityvebi pirvel TavSi
gamoviyeneT, Tqven miaxloebiT icodiT imis Sesaxeb, Tu raze vsaubrobdi.
axla es terminebi zustad unda ganvsazRvroT, rasac gavakeTeb kidec am Tavis pirvel or nawilSi.

2.1 nawilSi yuradReba erTobliv gamoSvebaze maxvildeba. aqve naCvenebia, Tu


rogor SegviZlia ganvixiloT erToblivi gamoSveba warmoebis da Semosavlebis mixedviT.

2.2 nawilSi ganixileba umuSevrobisa da inflaciis done.

2.3 nawilSi warmodgenilia sami centraluri cneba, romelTa garSemoc agebulia mocemuli wigni.

moklevadiani periodi - ra xdeba ekonomikaSi wlidan wlamde.

saSualovadiani periodi - ra moxdeba ekonomikaSi aTi wlis Semdeg an


am periodis ganmavlobaSi.

grZelvadiani periodi - ra moxdeba ekonomikaSi naxevari saukunis an


ufro meti xnis ganmavlobaSi.

wignis 2.4 nawili am sam cnebas emyareba da warmoadgens wignis momdevno


Tavebis gzamkvlevs.

Tavi 2

wignis garSemo

27

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 3

9/27/2010 1:47:35 PM

2.1


(Simon Kuznets)
(Richard Stone) ,

erToblivi gamoSveba

, , (
) , .
,
.
(, , ). - 1947
( , ).
,
, .
,
, , .
.
.
. , ,
,
1 , - (
). , .



,
GNP-.
GNP
-. , ,

.
-18
(, ,
1-) .
,
.


1 . , , , ,
. ,
:

28
28

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

mTliani Sida produqti: warmoeba da Semosavali

1

GDP. ,
. ,
, .
(
).

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1 , . 100
2-, . 1 80 20 .

2 - . 200 . 200 100


, 70 , 30
.

( 1)

( 2)

$100

$ 80

$ 80

$ 20

, -,

, ,
..
.

$200
$170
$ 70
$100
$ 30

,
100 200
, 300 ? , , ,
200 ?
, 200 . ? , :

. , ,
.
.

1. ,
.

, . :
.
, ,
; ,
, .
?

.
.
. ,
. -

Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

29

9/27/2010 1:47:37 PM

. :



()

$200
$150
$ 50

, 200 , 150 ($80+$70=$150) 50 ($20+$30=$50). 200 , .


, .
() - : ,
.
.

2.
.
,
.
.
, ,
(). 100 . ,
, . ,

$200 $100=$100. ,
, $100+$100=$200 (, ,
. , ,

30
30

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


, ,
200 ).
. ,
(
) ,

( ).
.
. , . ;
, .
1960 2006

2-1

1960

2006

66%

64%

26%

29%

8%

7%

: Survey of Current Business, , 2007

100 ,
, 80 ( ), 20 ( ). 100 ,
, 70 , 30 . 150 ($80+$70),
50 ($20+$30) .
200 ($150+$50) .
.

3. .

75%-, 25%- . 2.1
- 1960 2006 . Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

31

9/27/2010 1:47:37 PM

,
:
1.
, ( ) (
) .
2.


.

, .
, ( , ).
, -
64%-, 29%. 7%-. 1960
.
: ,
:


,
;

;

.

nominaluri da realuri mTliani Sida produqti

: ,
.

,

. , ,
:
,
,
.

32
32

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

- 2006 13 246 , 1960 526 . -


2006 1960 25- ? , : ,
.

.

. ,
:

;
.


, .
, , ( )
.
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


,
:
. .
, :
, , , . :

1999
2000
2001

10
12
13

$20,000
$24,000
$26,000



$200,000
$288,000
$338,000



(2000 $-)
$240,000
$288,000
$312,000

, , 1999 $200000- $288000- 2000 ( 44%-) 2000


$288000- $338000- 2001 ( 17%-).

. , 2000 .
2000 .
, 1999 (2000 ) 10 X $24000
= $240000. 2000
(2000 ) 12 X $24000
= $288000,
. 2001
(2000 ) 13 X $24000 = $312000. ,
1999 $240000-
2000 $288000- 20%-, 2000
$288000- 2001 $312000- 8%-.
,
, , 2000 ,
2001 ? ,

( 2001 2000 ),
.

, .

Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

, ,
2001

1999 2000 2000
2001 .

33

9/27/2010 1:47:37 PM

, , .
, , . , ,

. : ,
? , ,
?
, - , .
, , -
, . ,
2000 (2000 ,
2000 ,
). -
, - .
,

2006
, 2000
.

. 2.1
1960 .
2000 . ,
2006 4,5- 1960 . , (2006
25- 1960
).
.

, , :

, ,
.
, ,
, , , , 2000 ,
2000 , -.

, :

34
34

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 2 - 1
aSS-is nominaluri
da realuri mTliani
Sida produqti 1960
wlidan

14000
12000

1960 2006

25-,
4,5- .

10000

8000
6000

4000
2000
0
1960 1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005


Yt t .
, , ,
, $Yt t .

mTliani Sida produqti: moculoba Tu zrdis tempi



. ,
. ,
,
. , .
, , ,
.

(), .
- 1960 . 2.2-. t : (Yt Yt-1)/Yt-1. ,
Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

35

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

realuri mTliani Sida produqti,


teqnologiuri progresi
da kompiuterebis fasebi

,
. -
. , 2007
,
1981 (, IBM PC ):
2007 , 1981 . ,
? 2007 10-, 100-
1000- 1981 ? ,
, ,
..?

,
, ,

. , , ,
10%- ,
, 2 GHz-,
3 GHz- (
,
1996 , 50 16 MHz-. ).
, 3 GHz-
2 GHz- . ,

-

- ,
. 15
. , 1990- 1992 2000
. 2001 , .
- .
. 2.2- . , 2001 ,
2001 ? ,
, . . , ,

. , 2001 ,
. , 2001 , () .
36
36

MP 93:74:1 0102/72/9
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
10

makroekonomika

51 fdp.10C9/27/2010
_ES_50_0921:47:38
8NALBPM
_10M

M01_BLA
M01_BL

ALBPM
_10M
47:38

1981 , , 18%- , , 2007



1,1826 = 74-
,
1981 .
,
,
: , , 1981
10%- .
,

18%+10%=28%-
, .. ,
, 1,2826=613- ,
1981
.

CanarTi

. ,
, ,
10%- ,
.
, , ..
,
( ).
, ,

, .

nax. 2 - 2
7

aSS-is mTliani Sida produqtis zrdis


tempi 1960 wlidan

6
5

1960 - ,
.

4
3
2
1
0
-1
-2
1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 15
5

2005

wignis garSemo

37

9/27/2010
9/27/2010 1:47:39
1:47:37PM
PM

2.2

sxva mniSvnelovani
makroekonomikuri maCveneblebi

, .
.

umuSevrobis done
: , ; ,
, .
.
L
=
N
+
U
= +
1 :
U
u=
L
= /
,
. , . ,
, . ,

: , ,
. .
- 1940
, ,

, (unemployment rate)
rate . ,
, ,
,
,
, .
. (level)
( , . ..) .
,
,
(, ,
. .) ( ).
1

38
38

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, . .
, , . ,
,
,
,
. , , , ,
.
, . -
(CPS). 50000
. ,
; , . . - , , , 2006
144,4 , 7,0 , ,
7,0/(144,4+7,0)=4,6%-.
, ,
, ; ,
, . ,
. , . :
,
.

Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

39

9/27/2010 1:47:37 PM

1990- ,


, , ,
.
1990 70%-

,
,
,
.

. , . ,
,
, , , . , , , , .
. 2.2 - 1960 .
1960 - 3%- 10%- . 1980-
(1982 9,7%-)
1990- (2000 3,9%-).

ratom awuxebT ekonomistebs umuSevroba?


.


, , ,
.

40
40

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, . , ,
,
. -
,
. ,
, - . - (, 25 30%)
. - ( , )

, .
, ,
. , ,
; .
, , , ? . , ,
,
. ? , . - 2000 . 2000
,
4%- . ,
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

10

nax. 2 - 3
umuSevrobis done
aSS-Si 1960 wlidan

1960 -
3%- 10%-,

.

2
1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

, ( )
, . , , :
.

,
, ,
.

inflaciis done
.
, . , .
.
. , , , .

, .
1990-
.

mTliani Sida produqtis deflatori


,
.
, ,
, , .
Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

41

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

marTla hqonda Tu ara espaneTs 1994 wels


umuSevrobis 24%-iani done?

1-,
100- ( ).

(.
1), ,
,
B3,
100- 2000 () , 100,5- 2001
..

42
42

MP 93:74:1 0102/72/9
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
10

1994 24%- (
, 2007 8%- ). , - 1933
, . , 1994
1933 -:
.
, ?
,
. , -, . , , .
, ? . , ,
,
.
, ,
, , ,
, . ,
, . 1985 60000 .

, . . , , ,


. t , Pt ,
t :
Pt =

$Yt
Yt

, , ( , 2000
-), 1- . makroekonomika

51 fdp.10C9/27/2010
_ES_50_0921:47:38
8NALBPM
_10M

M01_BLA
M01_BL

ALBPM
_10M
47:38

: .

2000 1-
. , (Pt Pt-1)/Pt-1,
:
.
, ,
, ,
. ,
, :
Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 15
5

wignis garSemo

CanarTi

, 10-15% . ,
, ,
. ,
15% . ,
, 21% , 18%-
, , . ,
, ,
.
? , ? .
,
, , (OECD) .
, , 70%-
60%- . 4- 24
, . 30%, , .
, ? . : 1994
50%- 16- 19
40%- 20- 24 . , ,
20 , . , , , , 1994 10%- ; ,
, 3%- .
,
, .

2.1

2000 , , .



1999- 2000 2000 2001 .

43

9/27/2010
9/27/2010 1:47:39
1:47:37PM
PM

$Yt = PY
t t

, . 2, 7.


. ,

.

samomxmareblo fasebis indeqsi



. ,
, , .
:
:

, (, -), .
, , .

PPI-, ,
, , , ,
, ,
- .

, , , , , , , CPI-. 1917
( ).

. , , , 10
.
(BLS)
, , . 87 , 23000 ,
, , ..
.
,
( -

44
44

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(
)

, ) , . , , 1-
, ,
. 1982-1984 ,
100- . 2006
201,6 . , 2006
, 1982-1984 .
, . . 2.4 ,
1960 -.
:

, ,
,

1-, 100- .

CPI

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

nax. 2 - 4
samomxmareblo fasebis indeqsisa da mTliani Sida produqtis
deflatoris gamoyenebiT gamoTvlili inflaciis done aSS-Si 1960 wlidan

.

Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

45

9/27/2010 1:47:37 PM

: ,
1999

. :

. 1
.
: 1979 1980
,
. . , - , ,
-
. , , , - , ,
. 1979 1980
, . ,
,
, :
. .

, , , . , , Pt , ,
,
.

ratom awuxebT ekonomistebs inflacia?


, , ,
.
, , , , . 10%-
10%- . 10%
. , : . ,
-
.
? ,
, :
46
46

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


. , . , , ,
,
. -, CPI- ,
. 1990- ,
.
. ,
, .
. . ,
, , .

, , ( ) ? . : ( ), ,
; :
, , . ,
? , , 0- 3%- . .
: , . , , ,
.
?
? , ,
? ,
. .

Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

, . - , ,

: 5%-, 5%- , , .


.
, .

, .

- , .

22- .

47

9/27/2010 1:47:37 PM

2.3

mokle-, saSualo- da
grZelvadiani periodebi

: . , : . .

. ,
, .
, , , , , - .
: ,
, , . , , ,
. , ,
.
: ,
.
,
; , ;
. : ,
, . : ,
, . , , .

, .
, :
48
48

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , , . , , .
,
(), () .
, , ,
. ,
, , : ,
. ,

, .
, , , . , , 1980
, , . ,
, ,
.

2.4

wignis garSemo

, : ,

. . 2.5-.
, .

birTvi
: -, -
:

-3 -5 , . , . ,
.
Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

49

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 2 - 5

Sesavali
msoflios garSemo (Tavi 1)
wignis garSemo (Tavi 2)

wignis agebuleba

birTvi

Tavi 14 - 17

moklevadiani periodi (IS - LM)


Tavi 3 - 5
saSualovadiani periodi (AD - AS)
Tavi 6 - 9

Tavi 22 - 23

grZelvadiani periodi
Tavi 10 - 13



Tavi 18 - 21

politikisken dabruneba
Tavi 24- 26

epilogi
Tavi 27

50
50

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

-3 ; -4
; -5 . , IS-LM . IS-LM , 1930- ,

.
.
-6 -9 ,
.
-6 ; -7 , ,
- .
, -7 , (AD-AS) ;
-8 -9 ,
AD-AS , - .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

-10 -13 .
-10 . -11
-12 .
-13 ,
.

analizis gafarToeba
, ( ) ,
. ,
, 14- 23- () :

() ,
.
, , - , , , , , , .. .
, , . -14
-17
.
() , , . ,
,
. ,
.
-18-21 .
() - .
, , , ,
,

Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

51

9/27/2010 1:47:37 PM

, ;
, 1990-
. 22-
23- .

ukan politikisaken

. , , , :

24- ,
, , ,
.
25- 26- .

epilogi
. . , 27-
, , . , ,
, , , ..
. ,
, () . , ,
, .

52
52

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

Sejameba


, , : (1)

,
; (2)
; (3)
.


. ,

. .

.
, . .
.
, .

, , ,
,
. ,
.
. .
: ,
;
,
.

, .
( ), - ()
(
) . , , . , ,
, :
, ,
.

sakvanZo terminebi


, 28
, 28
() , 28
(), 28
, 29
, 29
, 30
, 32
, 32
2000
, 33

, , 34
, ,
, , , 2000
, 34
,
35
, 35
, 35
Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

53

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

, 35
, 36
, 38
, 38
, 38
, 38

(CPS), 39
, 39
, 39

, 40
, 41
, 41

, 41
, 41
, 42

, 42
, 43
, 44

(CPI),44
, 49
, 49
, 49
, 58

kiTxvebi da amocanebi

1.
, . .
. , ;
. - 25- 2006 , 1960 ;
. , ;
.
, ;
. 108- ,
- 104-, ,
-;
. ,
;
. ; , 54
54

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , , ,

.
2. , -

.
:
. 100 ;
. 100
;
. - 200 ;
.

200 ;
. - -
100 .
3.
:
I. 200 000 75 -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

.
300 000
;
II.
250 000
,
1 000 000 .
.
,
?
. ?
. ? ?
4. : , . 2006 2007
:
2006

10
4
1,000

2007

$2,000
$1,000
$
1

12
6
1,000

$3,000
$ 500
$
1

. 2006 2007 ?
2006- 2007 ?
. 2006 , 2006 2007
?
2006
2007 ?
. 2007 , 2006 2007
?
2006
2007 ?
. () ()

? ?
.
5. , -4 :
. 2006 , 2006 2007
. 2006 2007
2006 2007
;
. 2007 , 2006 2007
. 2006 2007
2006 2007
;
. ? ?
.
6. , -4 :
. 2006 2007 ,

;
.
2006 2007
?
. 2006 2007 ?
2006 2007
?
. -4 -5 (..
, , ) (
.
).
Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

55

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

7.
,
, .
. ,
() :
. . ,
.


. , .
, ,
, . ,
,
10%- ;
. () ? (: ,

, ,
).

, ,
15%-
( );
.
( ) -


? ,
1 (
) ?

, , () () ,
. , ,
,
, ,
. , ,
15%
(
). ,
15%- , , , , ;
.

?
, , ?
15%- ? 5%- ? .
8.

, 12 .
, , 10 :
.
?
. ,
? .

, ,
( ).
1

56
56

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM


9. 2001

www.bea.gov NIPA-
1.1.6 (NIPA
). ,
2000 :
.
1999- 2002 . ?

www.bls.gov. , ,
1994-
2004 . ,
.
,
(
);
. 2001
? ,

?

?
?
. ,
.
2001 2001 ? ?
. (NBER), , 2001 . ,
NBER- , 2001
. ()
() , , ,

? .
NBER- , www.
nber.org. .

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

57

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

damatebiT wasakiTxi

(

)
, :

The Guide to Economic Indicators, 3rd edition, by


Norman Frumkin, M.E. Sharpe, New York, 2000.
The Economist Guide to Economic Indicators, 6th
edition, by the staff of The Economist, Bloomberg,
New York, 2007.

1995 ,
.
,

1%- . , , ,
( )
1%- ,

58
58

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

.

, Consumer Prices, the Consumer Price
Index, and the Cost of Living, by Michael Boskin
et al, Journal of Economic Perspectives, Volume 12,
Number 1, Winter 1998, 3 26.
() : GDP: One of the Great Inventions of
the 20th Century Survey of Current Business,
2000, 1 9 (www.bea.gov/bea/articles/
beawide/2000/0100od.pdf).

What we dont know could hurt us; Some Reflections on the measurement of Economic Activity
Katherine Abraham, Journal of Economic Perspectives, Volume9, Number 3, 3 18. ,
, Viagra and the
Wealth of Nations, Paul Krugman, 1998 (www.
pkarcive.org/theory/viagra.html) (
- ).

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

0 PM
47:38 PM

danarTi:

realuri mTliani Sida produqtisa da jaWvuri tipis indeqsebis


konstruqcia

, ,
,
. ,

,
?
.
, , ,
. ,
, .
, :
0 10 , 1 5
, 2 .
1 15 ,
1 5 , 3 .
0 20 , 1 30 .

:
0 1

()
()

10
5

1
2

$
10
10
20

()
()

- 0
$

15
5

- 1
$
1
3

$
15
15
30


0- 1 ($30
$20)/$20=50%. ,
?
.
: .
, , 0 . .
:
0
0 : (10$1)+(5$2)= $20.
1 0 : (15$1)+(5$2)= $25.

0- 1 : ($25 $20)/
$20, 25%-.
:
, 0 ,
. , , :
0 (10$1+5$3)= $25;
1 (15$1+5$3)=30$;

0 1
$5/$25, 20%-.
, 1 , , 0 .
,
Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

59

9/27/2010 1:47:37 PM


?
1990- -
( ), , . , - 1987
,
1991 1995 . , , ,
1994 , 1994- 1987 . 1995
1992 ,
; 1992
.

. , ,
. , , !
1995 , (BEA)
,

, .

:
1. t t+1
: t
, t+1
.
, 2006 2007 :

60
60

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. 2006 , , 2006
2007 , 2006-
2007
;
. 2007 , , 2006
2007 , 2006-
2007
.
2. ,
.
3.
().

1- . ,
, 2000 .
, 2000- 2001
0,7%-, 2001
(1+0,07%)=1,07.
2002 2001
2001- 2002-
.. (
100-
B3
. , 2000
100, 2001 100,7 ..).
4. 2000 , , 2000 .
2000 1- ,
,
2000 .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


,
(2000 B2
).
,
,
1995 ( ,
,
0 1
), :

, , , ;



,
,
,
.

( , :
www.bea.gov/scb/pdf/NATIONAL/ NIPA/1995/0795od.pdf.)

Tavi 2

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

wignis garSemo

61

9/27/2010 1:47:37 PM

moklevadiani periodi
moklevadian periodSi
gamoSvebas moTxovna
gansazRvravs. moTxovnaze
gavlenas, momxmareblis
ndobidan dawyebuli,
fiskaluri da monetaruli
politikiT damTavrebuli.

Tavi 3

Tavi 4

Tavi 5

-3

-4

-5 -

, -

; -

; -

. -5

IS-LM

- -

birTvi

uamravi faqtori axdens

63

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:37 PM

M01_BL

saqonlis bazari

saqonelze moTxovnis cvlilebebs warmoebis cvlilebebamde mivyavarT;

warmoebis cvlilebebi Semosavlis cvlilebebs iwvevs;

SemosavalSi cvlilebebi saqonelze moTxovnis cvlilebebs ganapirobebs.

amaze saukeTeso warmodgenas Semdegi karikatura Segviqmnis:

Tavi 3

oca ekonomistebi ekonomikuri aqtiurobis wlidan wlamde cvlilebebze fiqroben, yuradRebas warmoebas, Semosavalsa da moTxovnas Soris arsebul urTierTdamokidebulebaze amaxvileben

65

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 3

9/27/2010 1:47:35 PM

es Tavi am urTierTkavSirebs, maT arssa da mniSvnelobas exeba:

3.1 nawilSi mTliani Sida produqtis Semadgenlobasa da


saqonelze moTxovnis gansxvavebul wyaroebs gavecnobiT;

3.2 nawilSi saqonelze moTxovnis determinantebs gavecnobiT;

3.3 nawili gviCvenebs, Tu rogoraa gansazRvruli wonasworuli


gamoSveba warmoebisa da saqonelze moTxovnis tolobiT;

3.4 nawili gviCvenebs alternatiul gzas, wonasworoba warmovidginoT,


rogorc investiciebisa da danazogebis tolobis Sedegi;

3.5 nawili wonasworul gamoSvebaze fiskaluri politikis


gavlenis Seswavlis Sesavalia.

3.1

mTliani Sida produqtis


Semadgenloba

.
.
,
.

- , , . ,
, ( )
, .


, General Motors-
Motors- .
, :
-,
()
-
()
. General
Motors-
Motors
-
,
.


3.1- ( ,
, , 1- ):

66
66

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

( C ). , , , ,
, .
, , . 2000
70%- .
(II), , ( ).
- (,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

)
.
,
, ,
. - , .
. , , . , . , 2006
16,3 %- .
(G)
(G), ,
. . :
,
,
.
, G
( ) .
, , , .
, 3.1- , 19 , , . 2006
31% .
1, 2 3 - ,

. , -
, :
, 1, 2 3 (IM)
(IM), - ,
.
, (X),
.
(X-IM) ,
. , , ,
, , Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

67

9/27/2010 1:47:37 PM

>

<

. 2006 -
11,0 , 16,8 . ,
5,8 .
cxrili 3 - 1

- 2006

1
2

3
4

, ,

=
-
= +
= -

(Y )
( C )
( I )

(G )

( X )

(IM )

13,246
9,269
2,163


100.0
70.0
16.3

1,396
767
2,528
763

10.5
5.8
19.0
5.8

1,466
2,229
49

11.0
16.8
0.4

2006 -
. 2006 , :
, .
, . ,
. . , ,
, .
, , ,
. 2006 , 49 ,
49 .
,
.

3.2

saqonelze moTxovna

Z- . 3.1
Z , :
Z C + I + G + X - IM

68
68

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(
). Z- , , ,
.
Z- . :
, ,
, . ,
, , .
, , (P)
. ,
, . ,
. , ( -6 ), . .
, , : . ,
. (-18 ) , ,
. , ,
.

( ),
, ,
.

, X = IM = 0, , :
Z C + I +G

, - :

moxmareba (C)
, ,
(Y
( D), , , . , ,

Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

69

9/27/2010 1:47:37 PM

, , .
C , (YD)- .
:
C = C(YD )

(+)

(3.1)

, , C, , YD, . C(YD) ,
. YD- , ,
, . , , ,
, , .

. , , , 2- . . :
, , , .
,
. , :
C = c0 + c1YD

(3.2)

, ,
. : c0 c1 .

70
70

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

c1 ( . ). ,
.
c1 0,6-, $1 0,6 = 60 .
, c1 : , , .
, c1 1- : , .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

c0 . ,
,
0- : (3.2) YD 0-,
C = c0.
, 0- ,
: ,
, !
, c0 . , , ? : .
.

(3.2)
. 3.1-.
, , . c0-,
c1- . c1 1- ,
1- : , 450- (, 2-).

. c0 c1?

nax. 3 - 1

, C

moxmareba da gankargvadi Semosavali

c0

c0

c1YD

c1

,YD

YD .
:
YD Y-T,
Y , T . , T- , ,
. Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

71

9/27/2010 1:47:37 PM

-


. : ,
(, ..
Medicare,


Medicaid, ).
2006

2,3 ,
1,6
.

, , .
(3.2) YD .
C = c0 + c1 (Y - T)

(3.3) , , C, , Y,
, T, . , , ;
, , .

investiciebi (I)
. . .
,
. . , , :
I=I



, .

(3.3)

(3.4)

, .
, . . ,
, , .
,
: , , -, .
, -5 .

saxelmwifo danaxarjebi (G)


,
.

, G. , T, , . -

72
72

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, G - T - , .
, , G T , .
:

, ,
. G - T - ,
, , , (
. , ,
, . 24- 26-
).
, -
. , :
G - T - ,
. G T ,

.

3.3

, ( )

G-

T-

, ,
.
.

wonasworuli gamoSvebis
gansazRvra

, , .
,
, :
ZC+I+G
C - I - (3.3) (3.4) .
:

Z = c0 + c1 (Y T ) + I + G

(3.5)

, Z, , Y, , T, , , , G.

. ,
. , .
. ,
, . ,
Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

,

.


? ,
.

73

9/27/2010 1:47:37 PM

.
, , Y, , Z,
Y=Z

(3.6)

. : ,
. : , , .
, ,
, .
(3.6) , Z, (3.5) , :
Y = c0 + c1 (Y - T)+ I + G

(3.7)

(3.7) , :

.

, , Y, ( ) ( ) . , , , Y, , , .
,
, Y, . ! , , .
.
, ,
, , . ,
, .
, , ,
, . :
1.

, , ;

2.

, ;

3.

, .
.

74
74

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

algebris gamoyeneba
(3.7) :
Y = c0 + c1Y - c1T + I + G
c1Y :

(1 - c1 )Y = c0 + I + G - c1T

(1-c1)-:
Y=

1
[c0 + I + G - c1T]
1 - c1

(3.8)

(3.8)
, . ,
. :

c0 + I + G c1T , . .
, ? , .
0 . G- c1T-, , , .
T=G (c1) 1- ( ), (G c1T) ,
. , , .
.
1/(1 c1) - . , (c1) , 1/(1 c1) 1- . ,
, . c1 , .
? , , . , , (3.3) c0
1 . (3.8) , 1
. , c1 0,6, 1/(1 0,6) = 1/0,4 = 2,5-. ,
2,5$1 = 2,5 .
Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

T = G, (G-c1T)
= (T-c1T) = (1-c1 ) T > 0.

75

9/27/2010 1:47:37 PM

, (3.8) , ,
:
, .
? (3.7)
, : c0-
; , (, ).
.. . , .

grafikis gamoyeneba
, :

, , .
. 3.2- , . , , . ,
.
450- , 1-
.
, , .
(3.5) . , , , :
Z = (c0 + I + G - c1T)+ c1Y

(3.9)

, .
ZZ
.
.
, c1. 1- , c1-
. , c1 , 1- ,
, 1- .
76
76

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 3 - 2
wonasworoba
lis bazarze

Z, Y

ZZ
A

saqon-

,
.

c1

:
Y Z

45
Y
, Y

.
Y 450- . A . A-
,
. A
.
, A ,
Y- .
, co 1 . ( , A ) 1 . , . 3.3 - , . 3.2 - .
(3.9) , 1 . co - ZZ
. c0 - , ZZ - ZZ , 1 .
, 1
. 450- A .
Y- Y- . (Y - Y), , Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

77

9/27/2010 1:47:37 PM

. Y- Y-

A-
B- ,
$ 1 .
,

, 1-
. .
, ,
- -.
1 . Y B ,
1 . ,
, 1
. 1 , 1 (,
), , C ( , , 1 ),
.
. - . - , A- ,
. .
:
. 3.3- AB 1 ;

nax. 3 - 3

ZZ
Z, Y

avtonomiuri danaxarjebis gavlena gamoSvebaze

$1

ZZ

45
Y

, Y

78
78

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(1 ) , AB
;
,
BC 1 ;
CD
1 ( )
, c1, , , c1 ;
c1 , CD
, DE ;
, c1
( ) c1-,
, : $ c1 X c1 = $ c12 ..

, , , n+1 , 1 :
1 + c1 + c1 2 + ... + c1 n
.
. , -2 . , ,
c1 ( ) n , , . 1/(1
c1 ), 1/(1 c1 )
.
1/(1 c1) : , .

.
, , , , ,
..
.

:
,
.
, c1, ,
1- ?

msjelobiT
, ?
,
, , , .
, ,
. , Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

79

9/27/2010 1:47:37 PM

.. , , .
: ,
. ? , , ,
. ,
, -3 . ,
. ,

0,6- . ,
, , 60 . , 1/ (1 c1 ) = 1/ (1 0,6) = 2,5- .

ramdeni dro sWirdeba gamoSvebis


SesabamisobaSi moyvanas?
, . , c0
1 . , 1/(1 c1)-
1 . ,
, , ?

,
, ,
, , ,
.

80
80

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , : ! (3.6) ,
. ,
. (3.2) , . , . 3.3 -
A A :
,
,
..

: ,
,
. , , . ,
.
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , .
:

, .

. , , , .
, , c0 - . , , , ,
, ,
, . , .
, , , , .

. ,
..
, , , Y - Y- .

,
.
, .
, , :
, , , , . ,
.
, , , : . 1990- 1991 ,
. , , . 1990-1991 1990-1991 .
Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

81

9/27/2010 1:47:37 PM

momxmareblis ndoba da 1990 -1991 wlebis recesia

CanarTi

1990 ,
,
, -
.

82
82

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

1-
.
(1992
) 1990 1991
, . 1990 -3
-4 1991
,
. , 1990-1991
.

? .
-2
,
.
,

;
, . , 19901991
-


. , 1990
-4 ,
,
25 , , 63 . , 88 .
. (- $25 .
- $ 63 . = - $88),

? (3.8) ,

? c0, I , G T ?
,
, c0 -

. c0- -3
.


, 1990
-4 37
1991
30
.
c0 - ,
. 1990
1991 -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,

.

,
,
1991 .
,
. ,

, , : 1970-

.
, 19901991 - .
,
, 2001 ,
,
.
-5 .

CanarTi


?
-4 ,
(consumer confidence
index) . 5 000 .

, , , ,

.
,
1990 -3
-4 (90- 61-).
, .
: 1990
?
?

1 , ,1990-1991

1990:2
1990:3
1990:4
1991:1
1991:2

(1)

19
29
63
31
27

(2)

17
57
88
27
47

(3) c0 -

(4)

23
1
37
30
8

105
90
61
65
77

(1)- -(3) , 1992 .


:: Olivier Blanchard, Consumption and the Recession of 19901991, American Economic Review , May 1993.

Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

83

9/27/2010 1:47:37 PM

3.4

investiciebi danazogebis tolia:


saqonlis bazris wonasworobis
alternatiuli gza


. , . (John
Maynard Keynes) 1936 ,
.
, . .
: +

, (S), , :
S YD C

, , , :
S Y T C

, ( )
. , ,
, ; , , , .


. , , , , :

Y = C + I +G

(T) :
Y T C = I + G T

(S), :

84
84

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

S = I + G T

,
I = S + (T G )

(3.10)

. .

(3.10) : . ,
IS ,
, : : ,
, ,
.
(3.10) ,
, , , , , (Robinson
Crusoe) .
: (,
),
. , . (3.10) ,
:
.
:
:
=
=
, (3.6) . , (3.10)
. , .
, . , ,
. , , :

S = Y T C

= Y T c0 c1 (Y T )
Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

85

9/27/2010 1:47:37 PM

:
S = c0 + (1 c1 )(Y T )

(3.11)

c1- , (1-c1)-
. , . , (c1) 0 - 1- , ,
(1-c1) 0- 1- . ,
1 1
.
. (3.10)
:
I = c0 + (1 c1 )(Y T ) + (T G )

(Y) :

Y=

1
[c0 + I + G c1T ]
1 c1

(3.12)

(3.12) (3.8) - , . .
,
.

dazogvis paradoqsi

. ,
, . , , . , , ,
, ,

86
86

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

. ,
,
, .
,
.
, -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

S = c0 + (1 c1 )(Y T )

, - c0 ( ): ,
; , ,
Y, : .

. ,
,
.
, , ,
(3.10) , ,
:

, : I = I ; T
G. , , ,
S, .
,
, , ,
.
, , ,
. ,
(
).
,
? , ?
. . ,
, 1990-1991
( ). , ,
, , ,

. , , , -
.

CanarTi

c0- , , .
?
(3.12) :
, , .
, , , .
, ? , (3.11)
(,
, , ,
):

I = S + (T G )

Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

87

9/27/2010 1:47:37 PM

3.5

aris Tu ara mTavroba yovlisSemZle?


gafrTxileba


, 26- :

(3.8) , , G, , T,
. , , , 1
, G (1-c1)
; , ,
1 , (1-c1)
1/(1-c1)- .

? . ,
. , .

88
88

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


. -
(24-
26- ).
, ,
. :

, .
, ,
(-5, -18
-19 ).
. ,
,
. , , (-16 -17 ).
, , . , , ,
(-7
-8 ).
/
. .
, (Bush)
,
,
(-11 26- ).

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

, ,
, . ,
() , ,
.

Sejameba
, :

, , , ;
(C)
.
;
(I)
( - - ) (
) .
(G) ,
.
(X) - . (IM) - , ;
.
;

,
:

. .
,
. ,
.
, . . , .
1/(1 - c1)- ,
c1 .
, ,
,
.


. , IS (I
, S ) .

sakvanZo terminebi

(C), 66
(I), 66
, 66
, 66

Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,67
, 67
, 67
(IM), 67
(X), 67

saqonlis bazari

89

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

(X-IM), 67
, 67
, 67
, 67
, 68
, 69
(YD), 69
, 70
, 70
, 70
, 70
(c1), 70
,72
, 72
, 72
, 73
, 74

, 74
, 75
, 75
, 75
, 79
,80
, 81
, 82
, 83
, 84
(S), 84
(T-G), 84
, 84
, 84
IS , 85
, (1-c1), 86
, 87

kiTxvebi da amocanebi

1. , , , . :
.
;
. 2006
19 ;
.
;
. .
. , ;
. ;

90
90

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. .
2. ,
:
C = 160 + 0,6YD
I = 150
G = 150
T = 100

:
.
(Y);
. (YD);
. (C);
3. - 2 :
. . . ? ;
. , G 110- . .
.
? ;

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

. , G 110- , ()
. .
? .

4.
, .
, G - T -
, , 1. ,
G- T - , , .
(3.8) :
. Y, G 1
?
. Y, T
1 ?
. () - () -
?
, : G = T. G - T -
, . .
. , G, T
. () ()
,

?
G - T - ?
. ()
?
?

5.
, G T . , . ,
,
, . ,
.

:
C = c0 + c1YD
T = t0 + t1Y
YD = Y T

G I . , t1
:
. ;
. ? , t1 = 0
t1 ? ;
. ?
6.

,
.
-5 :
. ;
. ,
.
, c0 :
. Y -? ?

,
( )

Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

91

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

. ,
, .
Y - ?
c0-
? ( .
).
7.
, , T, , .
,
T = - :
. , ,
. ,
. (. 3.2- ). ? .
. ,
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
.
?
. , : ,
, . ,

, , ,
,
. ?
. , -

92
92

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10

?
, , - ?
. ,
, :
?
8.
. -5 ,

, .
. , :
C = c0 + c1YD
YD = Y T
I = b0 + b1Y

. , 9/27/2010
(-5
).
.
. ?
?
(c1 + b1) ,
? .
. , b0, , . ?
? ?

1:47:40 PM

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL

47:40 PM

47:38
47:40 PM


9.

, () . ,
.
. -8 . ,

( ). , , , c0, . ?
. ,
() , ? ? ? (: , ).
?
. , ,

, c0 .
, -

? . ?
. : ,
.
. ,
, .
,
.

.
10.

. (www.conference-board.
org)
. , .
, , ?

, Prentice Hall- -:
www.prenhall.com/blanchard

Tavi 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari

93

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

fi nan su ri baz rebi

aeWvoa dRe ise gavides, rom masobrivi informaciis saSualebebiT informacia


ar gavrceldes fed-is (SemoklebiT ase uwodeben federalur sarezervo sistemas - aSS-is centralur banks) politikis Sesaxeb, kerZod, apirebs Tu ara is saprocento ganakveTis cvlilebas da ras moitans es cvlileba ekonomikisTvis.
alan grinspeni (Alan Greenspan), federaluri sarezervo sistemis Tavmjdomare 1987-dan 2006 wlamde, ara marto aSS-Si, aramed TiTqmis mTel msoflioSi erT-erT
yvelaze gavlenian politikosad iyo aRiarebuli (qvemoT naCvenebi karikatura kargad
mianiSnebs amaze). misi saqmis gamgrZelebeli, ben bernanke (Ben Bernanke), mudam cdilobs
analogiuri reputacia gaimyaros.

ekonomikuri saqmianobis is modeli, romelic me-3 TavSi SevimuSaveT, saprocento ganakveTs ar Seicavs, ase rom, masSi alan grinspenisa Tu ben bernankes araviTari monawileoba
saWiro ar iyo. is Zalian gamartivebuli modelia da axla droa is ufro realisturi
gavxadoT. es ki Semdegi ori nabijis gadadgmas moiTxovs:
pirveli, unda ganvixiloT, Tu rogor ganisazRvreba saprocento ganakveTi da rogor
SeuZlia federalur sarezervo sistemas masze gavlenis moxdena. es winamdebare Tavis
ganxilvis sagania; meore, Cven unda ganvixiloT, Tu rogor axdens gavlenas saprocento
ganakveTi moTxovnaze da gamoSvebaze. es momdevno Tavis ganxilvis sagani iqneba.

Tavi 4

95

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

4.1 ;

4.2 , ; , ,
;

4.3 , , , , , ;

4.4 , , :
, .

4.1
,
, , ,

(,
,

)
,

.

fulze moTxovna

. ,
: , ,
, , . : ,
, . .
, ,
, 50 000
.
,
. , :

, ,
. ,
: , .
, .
.
(), i-,
,
. -

,
-14 ,
.

96
96

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. ,
,
i.
, , ,
. 50000
? , , , . . ,
(). ,
, , ,
,
.., . .
, , : . , ? :

, . ,
, 3000 . ,
, 6000 , ,
($50000-$6000=$44000) . , , 4000 , 8000 42000
.
,
() . ,
, .

, , ,
- .
, , 1500 (,
3000 ) .
48500 .
, , .
; . , .
Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

97

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

semantikuri xafangi: fuli, Semosavali da simdidre



, . ( )
( ). .

.
, . :
, . , .
(J. Paul Getty) ,
,
1000 . ,
,
1000 .

,
. . -

10%-, 3000 ,
300 .
() , ,
. ,
.
,
.
, ,
.
.

. ,

( ) , , , .
, ,
.
1980- 14%- ,
. , ( , ), ,
, . , .
. 2006
4,7%- . ,
, , 98
98

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(), , 500 .
, ,
, , 10000
, , ,
1000 .
, -
,
.

.

,
:
, ; , .
, ;
, .

CanarTi

,
.
, , ,

. ( ) , , (
) , ,
,
.
,
, .

,
. .
, , , 1
000 000
,

, 1980- . , , 1980-
, .

fulze moTxovnis funqciis gamoyvana


, , ,
.
Md ,
, ( - ). ,
.

.
, Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

99

9/27/2010 1:47:37 PM

-2
,

.


.

( )
. 10%- , ,
, , 10%- . , :

M d = $YL(i )
()

(4.1)

$Y . : , Md, ,
$Y, , L(i) , . i- :
, .
(4.1) , :




.
,
,
,

.

100
100

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. , ,
$Y - 2$Y - , $YL(i) -
2$YL(i) - .
. L(i) :
.

, (4.1)
. 4.1-. , i, ,
M .
$Y
Md . ( i),
( M).
, .
,
, Md- Md- . , i $Y- $Y -
M- M - .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, 2006 -
1600 (
) . - ( 110 ) , 170 ,
. ,
,
, , 750 , . :

?
, .
,

. ,


. , IRS-
(Internal Revenue service - )
,
, , 80 . 500
, 66%, . ,
? : , .
, ,
, .
. , . ,
? ,

CanarTi

vis aqvs amerikis fuli?

nax. 4 - 1

, i

fulze moTxovna

M d (
$Y
> $Y )
M
(
$Y )
d

M
, M

Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

101

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

, ,

. ,

. - ,
50 - ,
80 -
, -
.
,
-,

, . , , .

4.2

,

, :
, ,
-
,
- 500
; , ( , ),

- .
, , - ,
?

saprocento ganakveTis gansazRvra, I

, ,
.
: ,
,
. ,
.
.
, , ,
. , .

102
102

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

fulze moTxovna, fulis miwodeba da wonasworuli saprocento ganakveTi


, M , ..

Ms =M
s (, , .
).
,
, Ms = Md. (4.1)
,


,
( )
.

M = $YL (i )

(4.2)

, i
, $Y
,
, M-, . LM .
. 4.2- .
. 4.1-,
, . Md , $Y, :
. ,
Ms , . M- . A , i, .
, ,

:

IS ,
LM

50

. L :

,

.
;
. . M
.

. .

. 4.3
.

Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

103

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 4 - 2


Ms

,
(
)
( ).

, i

saprocento
ganakveTis gansazRvra


Md
M
, M

Ms

nominaluri Semosavlis zrdis gavlena


saprocento
ganakveTze

, i

nax. 4 - 3

Md

Md
($Y > $Y)

M
, M

. 4.3 . 4.2- , A
. $Y- $Y- ,
.
, Md- Md ,
104
104

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

A A- , i- i- .
: . : .
,
.

. 4.4
.
A , i . Ms = M -
Ms = M - , , Ms - Ms
. A - A - ; i-
i - .
:
; ,
.

Ms

nax. 4 - 4

Ms

, i

fulis miwodebis
zrdis gavlena saprocento ganakveTze
A

Md

M
, M

Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

105

9/27/2010 1:47:37 PM

monetaruli politika da operaciebi Ria bazarze


4.3 4.4 , ,
.

operaciebi Ria bazarze

( )

.
;
,
.

.
,
.
,
,
. ,
.
. 4.5 - .
, .
. .
, , 1
, , ,
1 , , .
,
() .
1 ,
, 1 . , ().

106
106

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 4 - 5
( )

balansi
aqtivebi
obligaciebi

()

valdebulebebi
fuli (valuta)

Ria bazarze eqspansiuri


operaciebis gavlena

aqtivebi
xelTarsebuli
obligaciebis
cvlileba:

valdebulebebi
ekonomikaSi fulis
maragis cvlileba:

+ $1 mln.

+ $1 mln.

obligaciis fasebi da obligaciidan Semosavlebi

centraluri bankis
balansi da Ria bazarze eqspansiuri operaciebis efeqti

,
().
,

,
.

. ,
, ; .

, .

,
,
, , 100
. - , , , , , T - (T-bills) . , $PB, B . ,

($100 - $PB)/$PB. , :
i=



(100$)
($PB), ($PB).

$100 $ PB
$ PB

$PB $95, $5 / $95 =


0,053, 5,3% . $PB $90,
11,1% . ,
.
, .
Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

107

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,
100 , :

$ PB =


() .


100
, ?

$100
1+ i

:
1- .
,
. ,
.
, , ,
.
.
,
.
,
.
.

,
. .
, :


.
.
,
;


;

.

, , .

108
108

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

ra avirCioT: fuli Tu saprocento ganakveTi?


,

, . ,
, ,
.
. 4.4- , , i-
i- Ms - Ms - . , , Ms - Ms - i - i - .
, , ? ,
, ,
. , , ;
. ,
: , . , :
, . ,
, .

, . 4.3-

.
?

fuli, obligaciebi da sxva aqtivebi


:
. , , . , , , - , . ,
, . ,

, .

. ,

Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

: ,
,

, .
-15 .

109

9/27/2010 1:47:37 PM





. , ,

.

, , .
,
. ,
, .
, . , . ,
.

4.3

saprocento ganakveTis gansazRvra, II1

, ,
, ,
.

ras akeTeben bankebi



.
. , , .
, .


.
,

,

,
, , .

- .
,
, ,
:
. , :
. 4.6 ()-:

110
110

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
(, -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

).

. , .

.
, ,
. :
, . ,
,
.
, , , ,
,
, . , , ,
. .
,
,
. ,
, ,
. - . ,
,
10%- . 90% .
( )

aqtivebi

valdebulebebi

obligaciebi

()

centraluri bankis mier


Seqmnili fuli= rezervebi+
+naRdi fuli

centraluri bankisa
da bankebis balansis
xelaxla ganxilva

bankebi
aqtivebi

valdebulebebi

rezervebi
sesxebi
obligaciebi

saCeko depozitebi

Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

nax. 4 - 6

centraluri banki

finansuri bazrebi

111

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

sabanko panika
( ) , (
)? ,



.
,
.
, . ,

,
.
, ,
. , , :
,
. , , .
.

-

112
112

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. , ,
. , , , (). ,

, , .

: ,
. , ,

. , ,
, , .
, . ,
,

.
:
-

70%-.
30%- . , , , . , ,

. .
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, 100 000
. ,
.
.

. ,
,
,
. ,
( 22- ,
).
, , .
(, T - ) , , ,
.
.

CanarTi

, . 1930-
. ,
(
).
, ,
, . , ,
(Its wonderful life) (James Stewart) ,
,
. , ,
,
,

.
,
. , ,
.
, ?
1934 . -

. 4.6 () ,
. , . 4.5- . , :
; , . ,
.
, .

Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

113

9/27/2010 1:47:37 PM

centraluri bankis fulis miwodeba da masze moTxovna


, , .
.

.
,
.
. 4.7 ( ). :
.
,
. ,
.
:

:
(
);

( );
(

).

nax. 4 -7
centraluri bankis
fulze moTxovnisa
da miwodebis determinantebi

fulze moTxovna
saCeko depozitebze
moTxovna

bankebis rezervebze
moTxovna

centraluri bankis
fulze moTxovna

naRd fulze
moTxovna

centraluri
bankis
fulis
miwodeba

fulze moTxovna
Md

$Y L(i)

saCeko depozitebze
moTxovna

Dd

(1 c) M d

naRd fulze
moTxovna

CU d

114
114

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

c Md

bankebis rezervebze
moTxovna

Rd

centraluri bankis
fulze moTxovna

(1 c) M d
Hd
[c
[c

CU d R d
(1 c)] M d
(1 c)] $Y L(i)

centraluri
bankis
fulis
miwodeba

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. :
, .

. 4.7 - :

?
?
?
,

?

fulze moTxovna
, : , ; ,
.
, ( ) , . , . ,
, ((4.1) ):
M d = $YL(i )
(-)

(4.3)

,
? ,
, , ; .
, .
, .
c- , , (1 - c) -
(- 40%- , c =0,4). CUd
(CU (currency), - ). Dd (D , -
). :

Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

115

9/27/2010 1:47:37 PM

CU d = cM d
D d = (1 c) M d

(4.4)
(4.5)

(4.4)
, (4.5) .
. 4.7-
: (4.3)
; (4.4) (4.5) , , .
, , . .

rezervebze moTxovna
,
,
. , ( )
. , R
, - . , -
, R- D- :

R =D

(4.6)

, - 10%- . , 0,1- .
Dd
, (4.6) , Dd
. (4.5) (4.6) , ,
, :

R d = (1 c) M d

(4.7)

, . 4.7-
, .

116
116

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

centraluri bankis fulze moTxovna


Hd - .
:

H d = CU d + R d

(4.8)

CUd Rd (4.4) (4.7) :

H d = cM d + (1 c) M d = [c + (1 c) ]M d
, Md (4.3)
. :

H d = [c + (1 c)]$YL(i )

(4.9)

, . 4.7- , .

saprocento ganakveTis gansazRvra


. , H
. , , H -
. , :

H = Hd

(4.10)

(4.9)

H = [c + (1 c)]$YL(i )

(4.11)

((4.11) ) ((4.11)
) . .
. , ,
c=1. 1- 4.2 (4.2) , M H- ( H,
M ). ,
Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

117

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,

,

.

,
?

118
118

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


. , 4.2 .
, , , c = 0.
(4.11)- - . ,
=0,1, , 0,1 - . ,
. : 10 .
, (
)
.
,
(.., c < 1),
. ,
. ,
.
(4.11) . 4.8 - .
. 4.2 - , , . . , CUd + Rd,
. : 1) ;
2) , , .
H .
A , i .

,
. , ,
. ,

, ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 4 - 8

saprocento ganakveTi, i

centraluri bankis
fulis miwodeba

wonasworoba
centraluri bankis fulis bazarze da saprocento ganakveTis
gansazRvra

centraluri bankis
fulze moTxovna

Hd

CU d

Rd

H
centraluri bankis fuli, H

4.4

wonasworobis ganxilvis ori


alternatiuli xerxi1

4.3 , .
, . , ,
,
.

federaluri fondebis bazari da


federaluri fondebis ganakveTi
,
, .
, H,
, CUd, 1


Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

119

9/27/2010 1:47:37 PM

. Rd. , ,
, :
H CU d = R d

CUd-
, , Hd,
Hd=CUd+Rd , , H=Hd-
. ,
4.3 ,
.
,
, - , , , . (Federal Funds
Market).
, . , ,
Rd, , (H-CUd)-, .
.
, ,
. , H-, , .
- .
,
, , .

fulis miwodeba, fulze moTxovna da


fulis multiplikatori

:
,
. ,

120
120

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,

.
, .

( )
.
, (4.11) (
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
) [c+(1-c)]-:

1
H = $YL(i )
[c + (1 c)]

(4.12)

=
(4.12)
( ), ( ).
, .

(4.12) (4.2) , ,
, . (4.12)-
, (4.2)-, (1/(c+(1-c))- .
, , (c+(1-c))
, (1/(c+(1-c)) . , (1/(c+(1-c))-,
. , . 4- ,

4- .
, , (High-powered
money) ( H ,) .
, H-
(
, H ) . , , .

(4.12) , , ,

, , . , ,
, .
Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

121

9/27/2010 1:47:37 PM

fulis multiplikatori
, , .. c=0.
1/- .
, 1/- . , = 0,1-,
1/0,1=10- . , .
,
, 100 . ( 1) 100 .
100
. , 100
. , . ,
, :
1- (, )
100 ( A) , 100
.
A $100 0,1 = $10 - , $100 0,9 =
= $90- . 90 , 2.
2- 90
( B) 90
.
B $90 0,1 = $9 -
($90 0,9 = $81) . 81 , 3- .
3- 81 ,
, C- ..
.
? 1-
A ,
100 ; B 2-
90 , , C
3 - 81 ..
:

100(1 + 0,9 + 0,92 + ...)


, 1/(1 0,9) = 10- (.
122
122

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

2,
). 1 000 10-.
, .
, ,
.

10-.
, , ,
( 3). , , , , . .

Sejameba

.
, .
,

.
.

.
,
, -

.
,
, .
, ,
,


.
.
,
.

Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

123
123

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

,

.

. .



.
.

sakvanZo terminebi

(),
95
, 96
, 96
, 96
, 96
, 98
, 98
, 98
, 98
, , 98
, 98
, 98
, 98
, 98
LM , 103
, 106


, 106
,
(T-), 107
, 110
() , 111
, 116
, 112

, 113
, 113
, 113
, 120
, 120
, 121
, 121
, 121

kiTxvebi da amocanebi

1. , , , .
:
. ,
.
. , ,
;
.
,
.
124
124

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. - - ;
.
;
.
,

,
;
. ;.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

. ,
.
2. , 60 000 . ,
,
:

M d = $Y (0,35 i )
. , 5%-?
10%-?
. ,
.
. , 10%-.

, 50%- ?
. , 5%-.

, 50%- ?
.
. , ?
3. , 100 :
. , 75 ? 85 ? 95 ?
.
?
. 8%-,
?
4. , :

M d = $Y (0, 25 i )
$Y 100 . ,
20 :

. ?
. i-
10 (, 2%- 12%-) ,
?

5. , 50 000 , 60 000
. ,
:
M d = $Y (0,35 i )

.
. , 10 .

?
.

? .
.

? .
. : , . ?
6.

,
.
,
.
, .

?

Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

125
125

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

7.
. ,
.
, ,
,
,
. , 4 :
. , ?
,
,
,
4- (, );
. ?

, ,
, :
. ()
:
. ()
.



.
,
;
. ()
;
. ()
;
. , 126
126

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, ?
8.

4.4 . :
I. ;
II. 0,1-;
III. :

M d = $Y (0,8 i )
100
, 5
:
.
?
. ,

.
. ?

, () ?
. 300
?
. 3
i-? [: , ()- ].
9. .

-
,

.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

? (, ,
, 22).

10.

(www.
federalreserve.gov)
(FOMC)
. ,
, , :
. ? ( ,



).
. ,
?


?
,
- .
, .

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard.

damatebiT wasakiTxi


, . -
Money, the Financial System and the Economy,
by R. Glenn Hubbard, Addison-Wesley, Reading, MA, 2007.

,

,

.. (www.federalreserve.gov).

Tavi 4

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi

127
127

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

saqonlisa da
finansuri bazrebi,
IS-LM modeli

esame TavSi Cven ganvixileT saqonlis bazari, meoTxe TavSi - finansuri bazrebi. axla ki saqonlisa da finansuri bazrebi erTad ganvixiloT. Tavis bolos
Tqven geqnebaT warmodgena imis Sesaxeb, Tu rogor ganisazRvreba moklevadian periodSi gamoSveba da saprocento ganakveTi.
am sakiTxis ganxilvisaTvis davadgeT gzas, romelic orma ekonomistma: jon
hiksma (John Hicks) da elvin hansenma (Alvin Hansen) 1930-iani wlebis bolos da 1940-iani
wlebis dasawyisSi gakvala. roca ekonomistma jon meinard keinzma (John Mainard Keynes)
1936 wels Tavisi zogadi Teoria gamoaqveyna, gamoikveTa mosazreba, rom wigni iyo rogorc fundamenturi, aseve Zalian rTuli (scadeT waikiTxoT is da Tavad darwmundebiT).
mravali debati gaimarTa imasTan dakavSirebiT, Tu ra igulisxma keinzma sinamdvileSi.
1937 wels jon hiksma Seajama is, rac man keinzis mTavar damsaxurebad miiCnia: saqonlisa
da finansuri bazrebis erToblivi aRwera. misi analizi Semdgom elvin hansenma gaaRrmava.
hiksma da hansenma SemoTavazebul formalizebul variants IS-LM modeli uwodes.
makroekonomikam 1940 wlidan didi progresi ganicada, swored amitom IS-LM modeli
ganxilulia wignis me-5 da ara 27-e TavSi (Tqven rom es kursi 40 wlis win SegeswavlaT,
albaT, daaxloebiT igives gaakeTebdiT). ekonomistTa didi nawilisTvis IS-LM modeli axlac fundamenturi mniSvnelobisaa, romelic, simartivis miuxedavad, moklevadian periodSi mimdinare ekonomikuri procesebis did nawils moicavs. swored amitom, IS-LM modeli
axlac iswavleba da gamoiyeneba.
1. am TavSi xuTi nawilia:

5.1 nawilSi ganxilulia wonasworoba saqonlis bazarze,


saidanac gamomdinareobs IS damokidebuleba.

5.2 nawilSi ganxilulia wonasworoba finansur bazarze,


saidanac gamomdinareobs LM damokidebuleba.

5.3 da 5.4 nawilebSi ganxilulia IS da LM mrudebis urTierTdamokidebuleba.


miRebul Sedegebze dayrdnobiT gaanalizebulia fiskaluri da monetaruli
politikis efeqtebi jer cal-calke Semdeg ki erTad.

5.5 nawilSi warmodgenilia dinamika da is, Tu rogor aRwers IS-LM modeli


moklevadian periodSi ekonomikas.

Tavi 5

129

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

5.1

saqonlis bazrebi da IS
damokidebuleba

, , Y, , Z, IS .
, ,
. ,
( )
,
:
Z = C (Y T ) + I + G
, C Y T . ,
, C=C(Y T) .

, ,
Y = C (Y T ) + I + G


-16 .

,
, , .

, . , .
,
.

investiciebi, gayidvebi da saprocento ganakveTi


-3 , .
. , . :

130
130

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , , . - . ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , , ;
, , -. ,
- .
, - . -
, , .

, :

,
, -
.

:
I = I (Y , i )

(5.1)

( +, )

(5.1) , , I ,
, Y, , i ( , . ,
. , Y
, ). Y-
, (, )
.
, .

.
.

gamoSvebis gansazRvra
(5.1) ,
Y = C (Y T ) + I (Y , i ) + G .

(5.2)

( ) ( ) . (5.2) IS . ,
.
. 5.1-.
, . , i, , :
, , . . -3 ;
Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

131

9/27/2010 1:47:37 PM

.
, .

, . ZZ .
. 5.1- ZZ :

, ,
.

(5.2)
, ZZ ,
. . 5.1- . , , ,
ZZ .
ZZ , 450- , .
, , .

-3 , ,
,
. , , ,

nax. 5 -1
wonasworoba saqonlis bazarze

ZZ
moTxovna, Z


.
,
.

moTxovna

45
Y

gamoSveba, Y

132
132

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , , , . ,
, ,
. , ZZ 450-
.

IS mrudis miReba
. 5.1- , ZZ,
. , . 5.2- , .
, . 5.2 - ZZ A . , i
i. ,
. ZZ ,
ZZ : . ZZ 450- A . Y- .
: .
, , ,
.
. 5.2()- , . . 5.2()-.
. 5.2 () , Y, , . A . 5.2 ()- . 5.2 ()- A
, A . 5.2 ()- A .
5.2 ()-. .

. 5.2 ()- . IS
.

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,
?
(:

).

,
.
IS .

133

9/27/2010 1:47:37 PM

IS mrudis gadaadgileba

, .
, IS
.

. 5.2- IS , T, , G,
. T- G- IS
. . 5.3 .
IS ,
.
. T- T- . , , i- , ,
, , , -

nax. 5 -2

()

,
.

moTxovna, Z

IS mrudis miReba

(a)

ZZ
( i - sTvis
)

ZZ
(roca i > i)

45
Y

()
,
. , IS .

(b)

saprocento ganakveTi, i

gamoSveba,Y

IS mrudi

gamoSveba, Y

134
134

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
Y- Y- , IS
:
, .
, , , , IS .
. ( ). ,
, ,
, , IS .

, ,
.

?

?

, :

, .
IS .
, , IS . ,
, IS .

nax. 5 - 3

procenti, i

IS mrudis gadaadgileba
IS
.

IS (roca gadasaxadebiT -s tolia)


IS (roca T > T )
Y

gamoSveba, Y

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

135

9/27/2010 1:47:37 PM

5.2

finansuri bazrebi da LM
damokidebuleba

. - 4 , :
M = $YL(i )

M . , 4.3
4.4 , , M -
.
, , $Y, , i, .
4.1 ,
, . , ( ) ( ) .

realuri fuli, realuri Semosavali


da saprocento ganakveTi

-2 :

=


: $Y = YxP. :

=

: Y=$Y/P.

M = $YL (i) ,
.
, , (
), ( )
.
, , ,
, Y-, . P

M
= YL(i )
P

(5.3)

, : , ( , )
( , Y -
, i -) .
136
136

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ,
, , .
, . ,
,
. 1,20 ,
2,40 : . , . , , ,
.
(5.3) , LM . , , Y, , $Y-,
. (
) , . (5.3) , ,
, .
, .

LM mrudis miReba
(5.3)

. 5.4.
.5.4 () -. , () . () -

nax. 5 - 4
IS mrudis miReba

Md
(rocaY > Y )
i

saprocento ganakveTi, i

saprocento ganakveTi, i

Ms

LM mrudi
A

M d (Y -Tvis)
M/P
(realuri) fuli, M/P
(a)

Y
Semosavali, Y

(b)

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

()
, .
,


.
()
,

. ,
LM .

137

9/27/2010 1:47:37 PM

M/P Ms-. () , Y, () . Md-. ,


, ,
-4 . 4.3- . A ,
i- .

, ,

,

.
LM .

, .
,
LM
.

138
138

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

Y- Y- ,

. Md . A
i .
? ,
, . ,
,
,
, ,
,
.
.
. 5.4-
, , ,
. . 5.4 ()-.
. 5.4 ()- , i,
,
. A . 5.4 () - A . 5.4
()-, A . 5.4 ()- A . 5.4 (). , ,
, ,
, .

. 5.4 ()- . LM
.
:
. , .

LM mrudis gadaadgileba
. 5.4- LM , M, ,
P, , , M/P
. M/P- , -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, M, , P, ,
LM .
, , , . 5.5-
M- M- . , M/P-
M/P- . , , ,
Y- , ,
, i-, , i- . LM
, LM- LM-, . ,
, . LM .
:

, ,
, , .
LM .
LM ;
LM .

IS ,
LM
? :
, Y i-
-
. , , Y-,
-,
. Y
.
, i Y-
-
. , i-,
-,
. i .

nax. 5 - 5

saprocento ganakveTi, i

LM
( M/P - sTvis )

LM mrudis gadaadgileba
LM
.

LM
( roca M /P > M/P )

Y
Semosavali, Y

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

139

9/27/2010 1:47:37 PM

5.3

IS da LM damokidebulebebis
gaerTianeba

IS , . , . LM
,
. , , ,
. IS LM
. , ,
. , IS LM,
. .
IS :

Y = C(Y - T)+ I(Y,i)+ G

LM :

M
= YL(i)
P

. 5.6 , IS LM , . ,
, , .
IS . LM
. A
. , A , Y
i, , .
IS LM , . 5.6-
, , . , : ,
A ? ?
: . 5.6 .
, ,
,
,
, ..
, , , IS - LM .

140
140

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

ba
zr

eb
ze

IS - LM modeli

na
wo

ur

wo

na
ns

saprocento ganakveTi, i

s
na
wo

47:38 PM

nax. 5 - 6

LM

r
ob
a

a
ob
r
o
sw

i
f

sa
qo
nl
i

sb
az
ar
z

IS

Y
gamoSveba (Semosavali),Y

.
IS . ,

. LM .
A
,
.

fiskaluri politika, aqtivoba da saprocento ganakveTi


, .
() ( ,

, ). , ?


, :
1.

,
; IS / LM ?

2.

, IS LM
; ?

3.

, , -3 ,
, . , , - :
. , ,
IS .

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

(G - T) -
;
(G-T) - .

(

,
( ,

).

141

9/27/2010 1:47:37 PM

IS
IS .

LM
LM
.

, ,
,

.

.

142
142

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. 5.7 (). IS , .
IS B . IS ,
YB , iB, ,
.
iB , ,
, T- T- . 5.1 . ,
, ,
, . iB , YB- YC- .
, ,
. , IS
, IS- IS- .
IS , LM . . 5.7 ()
LM . F .
LM , iF YF
,
.
, LM , ?
. YF
, , , iF-, . ,
, LM , . ,
LM .
:
, . (5.2)
, , , IS .
, (5.3) , , LM .
-2 . , . 5.7 ()- IS
LM A . IS , IS
. 5.7 ()- LM LM . 5.7 ()-.
IS IS- IS-
. IS LM A . Y- Y-,
i- i- . , IS , LM A- A
. ,
, , ( IS )

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 5 - 7

(a)

saprocento ganakveTi, i

gadasaxadebis zrdis
Sedegebi

iB

IS

B
C

IS
( T - sTvis)

IS
(roca T > T )
YC

YB

gamoSveba, Y

(b)

saprocento ganakveTi, i

LM

iF

YF

gamoSveba, Y

(g)

saprocento ganakveTi, i

LM

i
i

D
A

IS

( roca T > T )
Y

IS
(T - sTvis)

gamoSveba, Y

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

143

9/27/2010 1:47:37 PM

IS
. LM
.
LM .

, A-
- - .5.7 ()-,
-
.
, ,
A .

( LM ). .

: ,
. ,
, . ,
, .

, .

? , ( ,
). , ,
: , , ,
. ? ,
; , . (5.1) ,
: , ; , . ,
, . ,
( : ?
).
,
.

monetaruli politika, aqtivoba


da saprocento ganakveTi

-
M-
;
M-
- .

144
144

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

;

, .
, . , , M-,
. -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

: . ,

,
.
. , , ?
, -3 (3.10) , ,
:
= +

(T - G)

,
. , ,
;
, , .

,

, T - G , ; S , T - G , i .
. ,

: , , . , .
,
,
, . : S , T - G, I , .
, . ,

.

, , M/P-. M/P-,
M/P- .5.8- :

saprocento ganakveTi, i

LM
(M/P - sTvis )

CanarTi

deficitis Semcireba: investiciebisaTvis kargia Tu cudi?

P M 10%-
M/P 10%-.

nax. 5 - 8

LM
(roca M /P > M/P) monetaruli eqspan-

siis Sedegebi

IS

Y
gamoSveba,Y

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

145

9/27/2010 1:47:37 PM

IS
IS

.

LM LM
.

M-
- LM .
IS . IS
.

, IS LM .

IS .
.
, IS M . , M - IS .
LM , ,
, LM . 5.2
, LM , LM- LM -
: ,
.
, ,
. LM
. IS , A- A . Y- Y-,
i - i- .
:
; , ,
.
, ,
: , , , . ,
,
. , , .
:

( , , ),
. ;

5-1

IS - is
gadaaadgileba

146
146

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

LM - is
gadaaadgileba

cvlileba
gamoSvebaSi

cvlileba saprocento
ganakveTSi

gadasaxadebis zrda

marcxniv

ara

qveviT

qveviT

gadasaxadebis Semcireba

marjvniv

ara

zeviT

zeviT

xarjebis zrda

marjvniv

ara

zeviT

zeviT

xarjebis Semcireba

marcxniv

ara

qveviT

qveviT

fulis miwodebis zrda

ara

qveviT

zeviT

qveviT

fulis miwodebis Semcireba

ara

zeviT

qveviT

zeviT

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

5.1 ,
. , ;
, , , , ,
.

5.4

koordinirebuli politika

. , , . .
, - , , , .

.
, , 2001
.
- - 2001 .
, .
1990- . (Bill Clinton)
1992 , - . , , , , . (,
) (,
) .
, ( ) (Alan Greenspan) ( ) . ,
,
( 1990-
) .

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,
IS
IS-LM
LM
. ? ?

147

9/27/2010 1:47:37 PM

1992 - .


. 2000 ,
.

, , -4
. 2001
,
( 1

, 1999
2002 -4 , . 2001 ,
).
(NBER), , , -

, -
, , - 2001
, 2001
2001
.
, 1990- 1992
(1990-1991 -4
),
. , - - ,
2001 4,5%- . , ,
: 1990- ,

, ,
. -

2.0

1.5

procenti

CanarTi

aSS-is 2001 wlis recesia

1.0

0.5

0.0

0.5

1999
nax. 1

148
148

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

2000

2001

2002

aSS-s zrdis tempi 1991 wlis I kvartlidan


2002 wlis IV kvartlamde

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

procenti

1999
nax. 2

2000

2001

2002

federaluri fondebis ganakveTi


1999 wlis I kvartlidan, 2002 wlis IV kvartlamde

1995- 2000 10%-


, , 2001
,
. , , ,
, .
,
,
.
. 2001

( 2 1991 2002
-4 ).

. ,
6,5%- , 2%-
, .
. 2002 ,
. .
,

. 2001 , , ,
.
.
. 2001 2002

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

CanarTi

149

9/27/2010 1:47:37 PM

21.5

Semosavlebi
21.0
20.5
20.0

procenti

19.5

xarjebi

19.0
18.5
18.0
17.5
17.0

nax. 3

2000

2001

2002

aSS-is federaluri mTavrobis Semosavlebi da xarjebi


(mTlian Sida produqtTan TanafardobiT)
1999 wlis I kvartalidan 2002 wlis IV kvartalamde

LM

sainvesticio
moTxovnis
Semcireba

saprocento ganakveTi, i

CanarTi

1999

LM

fiskaluri
eqspansia

monetaruli
eqspansia
A

IS
IS
Y

IS

gamoSveba,Y
nax. 4

150
150

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

aSS-is 2001 wlis recesia

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

IS IS IS- .


2001 A ,
. A
A , A ( ,
) .
, , , , , :



?
,

(
5.5 ). , , -
, .
.
2001 11
- ?
, . ,
11 11
. , 2001
. ,
,
, 11

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

CanarTi

.
, 2001 11 , .
. 3 1999
2002 -4 ,
. ,
2001
. ,
:

.
, ,
2001
2002 , . , , , ,
. , ,
, 2000 2001
, 2002
.
, ,
IS-LM . , . 4- 2000
IS LM A . 2001
:
IS , IS- IS,
. , A
Y .
LM ,
LM- LM-, .

151

9/27/2010 1:47:37 PM

,
, .
, . ,
11
2001

, ,
.
- , ,
?

.

5.5


. ,
, 2001 2002
.
, , - .
,
,
,

. ,
. ,
. 26- .

ramdenad Seesabameba IS-LM


modeli movlenebs?

. , .5.7- .
5.8- , , A - A , Y- Y- ,
: .
.
. , -3
, . -3 ,
:
, ;
, , , 152
152

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

;
, , , ;
, , , .

(a)

(b)

federalur fondebze
saprocento ganakveTis
1%-iT zrdis gavlena
gamoSvebaze

federalur fondebze
saprocento ganakveTis
1%-iT zrdis gavlena
dasaqmebaze

1.6

1.6

1.2

1.2

1.2

0.8
0.4
0.0

ndobis
are

0.4
0.8
1.2
1.6

dasaqmebis procentuli
cvlileba

1.6

gamoSvebis procentuli
cvlileba

sacalo vaWrobis procentuli


cvlileba

federalur fondebze
saprocento ganakveTis
1%-iT zrdis gavlena
sacalo vaWrobaze

0.8
0.4
0.0
0.4
0.8
1.2

8
4
dro (kvartali)

1.6

8
4
dro (kvartali)

(d)



, ,
.

0.8
0.4
0.0
0.4
0.8

0.15
0.12
0.09
0.06
0.03
0.00
0.03
8
4
dro (kvartali)

1.6

8
4
dro (kvartali)

(e)

1.6
1.2
0.8
0.4
0.0
0.4
0.8
1.2
1.6

8
4
dro (kvartali)

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

: Lawrence Chrisriano,
Martin Eichenbaum, Charles
Evans, The Effects of Monetary
Policy Shocks: Evidence from the
Flow of Funds , Review of Economics and Statistics, 1996.

federalur fondebze
saprocento ganakveTis
1%-iT zrdis gavlena
fasebis doneze
fasebis donis procentuli cvlileba

umuSevrobis donis procentuli cvlileba

federaluri fondebis
ganakveTebis zrdis empiriuli efeqtebi

1.2

federalur fondebze
saprocento ganakveTis
1%-iT zrdis gavlena
umuSevrobis doneze

0.06

nax. 5 - 9

(g)

153

9/27/2010 1:47:37 PM

, . ,
, , ,
.
..
.
, .
, ,
, ,
..
, , :
. ?
.


4.3 .

,

,
. ,
,
( , )
, ( ,
).

154
154

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. 5.9- , 1960 1990 .

1%- .
. 5.9-
. .
. ,
60%- .

. 5.9 () 1%-
.
;
, ,
.
, , , 1%- .
, -0,9%, .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. 5.9 () , .
, ,
, .
, . ,
. -0,7% . ,
, .
.

,
2001 ( ). 2001


,
, 2001
.

. 5.9 () ,
: , . ,
, 0,5%- . , .
5.9 ()- .
. 5.9 () . , ISLM - ,
. . 5.9 () , .
. ,
, IS-LM ,
: , .

. 5.9 . :
.
: , ,
, IS-LM- .
IS-LM . , , IS-LM ,
. , . IS-LM , , . , , ( 14-17)
(
18-21), , , . .

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

155

9/27/2010 1:47:37 PM

Sejameba
IS - LM , .
IS IS
, .

. , IS
.
LM LM ,
. , . , LM .
IS
, ; IS ,
.
LM
, -

; LM
,
.

,
- ,
, , .
.
- 2001
.
. ,

, .
IS-LM
. , , IS - LM
.

.

sakvanZo terminebi

IS , 133
LM , 137
,
, 141
, 144
, 144

, 144
, 144
-
,
, 147
, 154

kiTxvebi da amocanebi

1. , , , .
:
. :
156
156

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

;
. IS ,

;

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

. IS ,
,
;
. , IS ;
. LM , ,

;
. ;
. , ,
,
, .
2. , ,
-3 . :
C = c0 + c1 (Y T )

I, G T .
. .
?
, :
I = b0 + b1Y b2 i

. .
,
,
() ? ? (, c1+b1<1).
, LM ,

M P = d1Y d 2 i

.
(: IS LM
).
( ).
. () ()

? , , .
3.
. IS-LM ,

.
, ? ?
IS - LM :
C = c0 + c1 (Y T )
I = b0 + b1Y b2 i
M / P = d1Y d 2 i

. .
, c1 + b1 < 1 (:
-2
, ).
. (:
LM );
. ;
. (.. c0, c1
) , G ? (: G
, i? : i - , G );
. () .

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

157
157

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

4. IS LM :
C = 200 + 0, 25YD
I = 150 + 0, 25Y 1000i
G = 250
T = 200
( M / P) d = 2Y 8000i
M / P = 1600

. IS (: , Y , );
. LM (:
,
, i
);
. (: LM IS );
.
(:
() Y-
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
16 IS, LM
i- .
,
);
. C- I-
Y- ,
C, I G
;
. , M/P
= 1840 - . C, i,
I
;
. M/P
1600-. ,
G=400-.
Y-, i- C-
158
158

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10

5.
,

,
.
, .
(
) ,
? (: , ,
,

.
?).
6.
. , .
, 9/27/2010
? ;
. ,

. ()

? (: ,

, );
. LM . LM
, ? (: );
. LM . ,

1:47:40 PM

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL

47:40 PM

47:38
47:40 PM

.
?
.
, ?
,
, ,
1936
, IS-LM . 22-
, .
, , .
7. -
2001 . ,
.
. ;
. -
?
. 2001 ?
, ,
, 2002
? (: ?)
8.

,
:
. Y- , i ;
. ,
Y . i -? ?

9. ()
-3 , . IS
LM ,
.
. , ,
. IS LM ;
. , ?
?
?

10. -
,

.
.
. , G , T M
.
IS-LM .
?
?
. (www.gpoaccess.gov/eop). B-79 .
1992-2000 ( ), -

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

159
159

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

? (,
,
G- ,
IS LM . ).
. : www.Federalreserve.gov/
fomc/fundsrate.htm. 1992-2000
. ?
. B-2 1992-2000
.

. ?
. , B-31
(2000 )
. .
1992-2000
? -10 ,
1950-2004
2,6%- .
1992-2000
?
11. , 2001
2001 ,

. 2001 11

.
(www.bea.gov). NIPA- ,

160
160

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, 1.1.1 ,

1.1.2 ,
. 1.1.2

. ,
, . ,

,
. , (.. ,
). 1.1.1 1.1.2
,
, 1999-2002
.
. 2000 2001 ;
. 2000-2001 . 1.1.1
,
? . ?
. 1.1.2
1999- 2001 .

.
2000- 2001 (..
1999
2000 ,
2000 -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

2001 ).
?
, 2001 ? (
?);
. ,
11 2001

2002 . 2001
?

?
? , , 2001 ? 2001 11
2001 ?
,
.

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard.

damatebiT wasakiTxi

- 2001

(Paul Krugman) :

The Great UnravelIng. W.W.Norton, New


York, 2003 (:
!).

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

161
161

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

danarTi:

saprocento ganakveTis wesi, rogorc LM damokidebulebis


alternatiuli gamoyvana:

LM
,
. ( . 5.4
()) .

-4 ,
,


, -

nax. 1

() LM
,


.

Ms

iB
saprocento ganakveTi, i

() ,


, ,
,
.

M s Ms

iC
A

iA

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

B
LM
C
A

(rocaY > Y )

LM

M d (Y - sTvis)
Y
(realuri) fuli, M/P
(a)

. ,
. ,
LM

.
, .1
(). . 5.4 ()-, -

162
162

LM

saprocento i
ganakveTi,

LM damokidebuleba,
rogorc saprocento
ganakveTis wesi

Semosavali, Y
(b)

,

. Ms , Md . A , iA .
, Md- Md- . , A- B

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
iA- iB- . LM ,
, .1 ()-. ,
. 5.4 ()- .
,
.
? . ?
, MS- MS-
. , .
A- D- iA . , LM , . 1 ()-
, LM, :
,
.
, , . , ,
,
,

. , : Ms<Ms.
A- C- , iA-
iC- . , LM ,
. 1 ()- LM-, , ,
LM .

: LM .
, ,

.
, LM .
LM- ? , . ,
, IS
. ,
,
. LM , . , ,

, LM , , , LM
(
?).

, 162

Tavi 5 saqonlisa da finansuri bazrebi, IS-LM modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

163

9/27/2010 1:47:37 PM

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:37 PM

saSualovadiani
periodi
saSualovadian
periodSi ekonomika
ubrundeba gamoSvebis
umuSevrobis bunebriv
dones ukavSirdeba
Tavi 6

Tavi 7


.


,

.


.

,


; , ,
, ,

, ,

.
AS-AD
, IS-LM
- .

Tavi 8

Tavi 9



,

. ,
-
,

.

,


.

,
,


,
.

birTvi

moculobas, romelic

165

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:37 PM

166

M01_BL

Sromis bazari

aqamde Cven, ubralod, movlenebis aseTi TanmimdevrobiT ganviTarebis ignorireba


movaxdineT: miviReT ra mxedvelobaSi fasebis donis ucvleloba, Cven sinamdvileSi
vivaraudeT, rom firmebs hqondaT SesaZlebloba da survili, fasebis mocemuli donis
pirobebSi nebismieri raodenobis produqcia miewodebinaT. vidre yuradRebas vamaxvilebdiT
moklevadian periodze, es daSveba misaRebi iyo. magram, radgan axla Cveni yuradReba
mimarTulia saSualovadian periodze, am daSvebaze uari unda vTqvaT da gavaanalizoT, Tu
rogor xdeba fasebisa da xelfasis SeTanawyoba grZelvadiani periodis ganmavlobaSi da,
Tavis mxriv, es ukanaskneli rogor axdens gavlenas gamoSvebaze. es iqneba Cveni amocana am
da momdevno sam TavSi.
am TavSi aRweril movlenaTa ganviTarebis centrSi aris Sromis bazari, sadac yalibdeba
xelfasi.
Tavi eqvsi nawilisgan Sedgeba:

6.1 nawili Sromis bazris mokle mimoxilvas gvTavazobs;

6.2 nawilSi yuradReba gamaxvilebulia umuSevrobaze, mis cvlilebaze droTa


ganmavlobaSi da am cvlilebis gavlenaze dasaqmebulebze;

6.3 da 6.4 nawilebSi xelfasisa da fasebis formirebaa ganxiluli;

6.5 nawilSi ganixileba wonasworoba Sromis bazarze. daxasiaTebulia umuSevrobis


bunebrivi done, done, romelsac ekonomika saSualovadian periodSi ubrundeba;

6.6 nawilSi gavarkvevT, Tu ras ganvixilavT Semdgom.

Tavi 6

avfiqrdeT, Tu ra moxdeba, rodesac firmebi moTxovnis zrdaze warmoebis


zrdiT upasuxeben: maRali warmoeba maRal dasaqmebas ganapirobebs, rac dabal
umuSevrobas niSnavs. dabali umuSevroba xelfasebis zrdas iwvevs. maRali
xelfasebi warmoebis danaxarjebs zrdis, rac firmebs fasebis zrdas aiZulebs.
maRali fasebi muSakebs aiZulebs moiTxovon ufro maRali xelfasebi, rac fasebis Semdgom
zrdas iwvevs da a.S.

167

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 3

9/27/2010 1:47:35 PM

6. 1

,
,

, ,

.

Sromis bazris mimoxilva

2006 - 301
(. 6.1). ,
( 16 ),
, , ,
228 .

, , 151,4 .
77,4 ,
. ,

,
,
151,4/228,0- 66%-.
, ,
: 1950
;
.
144,4 ,
7 , . ,
,

, 7/151,4=4,6%-.

nax. 6 - 1
mTliani mosaxleoba: 301.0 mln kaci

, - 2006
( )

arainstituciuri samoqalaqo
mosaxleoba: 228.0 mln kaci

samoqalaqo samuSao Zala


151.4 mln kaci

dasaqmebuli
144.4 mln kaci

168
168

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

samuSao Zalis
gareT myofi
77.4 mln kaci

umuSevari
7.0 mln kaci

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

muSaxelis didi nakadi


, ,
, :
, .
, ,
.


.
,
. , ,
.
,
:
,

,
; ,
,
, .

nax. 6 - 2

2.8

,

- 1996-2003

dasaqmeba
122 mln
kaci
1.8

3.0
1.4

umuSevroba
6,2 mln
kaci

2.8

1.4
1.4

samuSao
Zalis
gareT myofi
59,3 mln
kaci


. -
, Current
Population Survey (CPS) ( ) .
, CPS- - 1996-
2003 , . 6.2- (CPS-
. :
).

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,
.

,

.

Sromis bazari

(1) , ,
.
(2)

, , .
(3) ,
,


169

9/27/2010 1:47:37 PM

,
. 6.1-
2006 .
. 6.2-

1996- 2003
.
.

,
,
- 50000
.



. , ,
,

.
,

100-

. ,
,
50 , 50 ,

.
, 50 ,
,
. ,

170
170

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

.6.2- :

, ,
.
, - 7,4
( 122 ):
2,8
( );
, 1,8 ,
( ) , ,
2,8
(
).
?
3/4 ,
() .
,
1/4 .
,
:

.
,
;
.

:

2,8 : 1,4 ,
1,4
. ,
( )
2,8/6,2,
45%. , ,

,
.
. -

, ,
,
.
( ),
,
. ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

: -13
,
.

: 4,2
(2,8+1,4)
(3,0+1,4).
, , ,
,
, ,
. ,
. ,
400 000 250 000
. ,
8,4 (2,8+1,4+3,0+1,4) , 10-
.
, , , ,
, ,
- , .
, , ,
, 5 , ,
, .
, , ,

.
. ,
.
, ,
, . , ,
.
,
, .
,


.
, ,

.

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

50/100-,

50%-
.

, 50/100- .

, ,
,
.

171

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

mosaxleobis mimdinare mimoxilva


(CPS Current Population
Survey) , ,

-
.
1940
8 000
.


50 000-
. ,

.

,

6. 2


.
, 1960-
1990-



.
-8 -13
.

172
172

MP 93:74:1 0102/72/9
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
10


;

,
.
. ,

.
.
, ,

moZraoba umuSevrobaSi

1. . 6.3 -
1948
. ,
.
. 6.3- :

1980- -
, , 1950-
4,5%- 1960- 4,7%-, 1970- 6,2%, 1980- 7,3%- . ,
. 1990-

1
,
.
:
; , ,
(
)

makroekonomika

51 fdp.10C9/27/2010
_ES_50_0921:47:38
8NALBPM
_10M

M01_BLA
M01_BL

ALBPM
_10M
47:38

. 6.2-,

.

,
,

,
.



.

(www.bls.gov/cps/).

5,4%- . ,
,
, ,
, 20
. -8 .
,
. , . 6%- 2001
(, 2003
, , . ,
, -13
). , 7,5%
, 1990-1991 . , 9,7%- (
), 1982 .
? ,
:

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 15
5

Sromis bazari

CanarTi

, ,
. ,

, :
,
,
,
,
,
:

,
10 20

?


9,7%
.
1982
, , 10,8%-
.

173

9/27/2010
9/27/2010 1:47:39
1:47:37PM
PM

;
.
, .

, . ,
. , , , , .
.

nax. 6 - 3
10.0

1948 - 3%- 10% .

9.0

umuSevroba (procenti)

- 1948

8.0
7.0

6.0

5.0
4.0

3.0
2.0
1950

1955

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

,
:

, , , . ; .
.
,

.

174
174

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

umuSevarTa
wili, romlebmac
ipoves samuSao
yovelTviurad

18

20

8
22
7
25
6

umuSevrobis
done

28

33

1968 1999


, ,
, . , .

40

3
1970

1975

1980

1985

1990

1995

11

3.75

umuSevrobis
done

10

3.50
9
3.25
8
3.00

samuSaoTa
dakargvis
saSualoTviuri
norma

2.75

2.50
4
2.25

3
1970

1975

1980

1985

1990

nax. 6 - 5


1968-1999

,
.

1995

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

samuSaos dakargvis saSualoTviuri norma (procenti)

umuSevrobis done (procenti)

10

umuSevrobis done (procenti)

nax. 6 - 4

16

umuSevarTa wili, romlebmac ipoves samuSao


(Sebrunebuli Skala) (procenti)

11

Sromis bazari

175

9/27/2010 1:47:37 PM

,
. 6.5- , ,
,
.
.

,

, - ,
. ,

,
( ,
)
,
.

, ,
, . .
6.4 . 6.5 - 1968-1999
.
. 6.4- :
( )
,
( ). . ,
,
, , . , , .

:
. , 1980-1982 , 25%-
, 16%- .
, .6.5
( ) ( ) . (
)
. . 6.5- . 6.4- ,
, , .
.. .
: , :

176
176

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


;
,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

6. 3

xelfasis gansazRvra

,
.
. ..
. , -, , , . , , -
15%- .
, .
, . ,
, - (take-it-leave-it base) . , , .
()
.
.
.
, .
, .
.
, ,

? , . , ,
.
:


(
)
( )
.

, , , () .
, , .
,
, .
, , . , (
).

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

177

9/27/2010 1:47:37 PM


: ,
, , . , , ,
. .

xelSekruleba
, ,
: ,
; , , .

, .
:

? : ,
,
.
. ,

; , ,
,
, . ,
.
, ,
: ,
. ,
. ,

. ,
,
, .
,
, , .

efeqtiani xelfasi
, .
178
178

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , ,
. ,
,
. , .

. .
:

. ,
.
- , (. : ). ,
, .
, , , , :

2001 11 ,

. ,


, ,

,
.

,
,
, ,
;
.

: ,
. , , , ,
, , . ,
, .

xelfasi, fasebi da dasaqmeba



W = P e F (u , z )
(, +)

(6.1)

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

179

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

henri fordi da efeqtiani xelfasi


1914 , (Henry
Ford),
T- , .
, ,
5 .
,
$2,30- ,
.

,

.
,
. . ,
, ,
. .


,
,
, .
( ), 1913 370%-
, 1915 16%-
(
370%- ,
31% , ,
31%12=370% ).

62%- 0% .
(
), 1913
10%- ,
2,4%- . ,
.

1, W, :
, Pe;
, u;
, z, , .
-.

fasebis mosalodneli done



:
1
, , ,
( ,
) ( )

180
180

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

cxrili 1

,
, 5
, ,
. , ,
, :


, ,
, .
: Dan Raff and Lawrence Summers,
Did Henry Ford Pay Efficiency Wages?
Journal of Labor Economics,
1987.

denadobis da droebiTi ganTavisuflebis


koeficientebi (%) fordis kompaniaSi
1913-1915 wlebSi

denadobis koeficienti
droebiTi ganTavisuflebis
koeficienti

1913
370
62

1914
54

1915
16

0.1

CanarTi

,
? . 1914
1913 . 30%- 50%- .
, 1914 , 1913 , .
,
T- ,
.

? , , , :

, , , . ,
, W, , , W,
, P, , .
, W/P.
, ,
W, ,
, P, . ,
, W/P- .

:
, ,

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

181

9/27/2010 1:47:37 PM

. ,
,
.
, , ,
.
(6.1) :
.
, : , Pe , P-? ,
()
1 .
, - . ,
,
. ,

, , ,
. , , (
, .
).

umuSevrobis done

(6.1) , u, . u- ,
.
, ,
. , , .
,
,
.

1 , , ( )

182
182

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

sxva faqtorebi
(6.1) z ,

. , z-
,
((6.1) z- ).

.
, .
, , .
. ,
.
, , , , . ,
.
, z
: ,
.
.
, , ,
, , W- .
() ,
. ,
, ( ),

.
.

6. 4

z-
.

fasis gansazRvra

, .
. , ,

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

183

9/27/2010 1:47:37 PM

.
,



.
,
.
:

Y = AN
Y , N , A
.
, A- .
, . , :
-, ; , , . ,
, , A, . -7
, ; -10 -13 ,
.
,
, .
, A- , , , , A=1 (
A , ). , , :

Y=N

(6.2)

(6.2) ,
, W- . : ,
,
, W- .
,
, . . P = W.
, , ,
184
184

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , , :

P = (1 + )W

(6.3)

.
, , , P,
, W-. ,
, P W- (1+ )- .

6. 5

umuSevrobis bunebrivi done

,
.
, , , P, Pe
( , ).
,
. , .


,
Pe=P.

xelfaswarmoqmnis (xelfasis gansazRvris)


damokidebuleba
,
P, , Pe, (6.1) :

W = PF (u , z )
:

W
= F (u , z )
P
(, +)

(6.4)

,
, W/P, , u,
: , , .
: ,
.
Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

:
,


, - .

185

9/27/2010 1:47:37 PM


, ( ) . 6.6-.
, .
WS :
, .

faswarmoqmnis (fasebis gansazRvris) damokidebuleba


.
(6.3)
, :

P
= 1+
W

(6.5)

, , 1- . , :

W
1
=
P 1+

(6.6)

, : . ,
,
.
(6.5) (6.6)
. ,
,
. , ,
.
: ,

.
, , , , .
, ,
. , , ( ) .
186
186

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 6 - 6

realuri xelfasi, W/P


,
()

.

faswarmoqmnis damokidebuleba

PS

WS
xelfasis gansazRvris damokidebuleba

un

umuSevrobis done, u

(6.6) ( )
. 6.6- , PS,
. , 1/(1+), .

wonasworuli realuri xelfasi da umuSevroba


, ,
,
,
(
,
.
, .
). . 6.6-
A , , un-.

. (6.4) (6.6)
W/P ,
. :

F (un , z ) =

1
1+

(6.7)

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

187

9/27/2010 1:47:37 PM

(Websters) ,
, ,

.
. .

, , un, ,
, ((6.7) ), ,
((6.7) ).
un-
( n ). , , , ,
.
, ,
. ,
, . , , z .
:

: ,
, .

.

.


z- : ,
,
. , . 6.7- WS
WS'- . PS A- A
. un- un'-
.

: , . , , .
, , - .
, , . 6.8- ,
PS- PS- . WS
. A- A- ,
un- un- .
: , ,
, . ,
.


,
188
188

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. ,
. , ,
,
.


(Edmund
Phelps)

. 2006 .

-8 27- .

realuri xelfasi, W/P

nax. 6 - 7

PS


.
WS
WS
un

un

umuSevrobis done, u

realuri xelfasi, W/P

nax. 6 - 8
1

PS

PS

WS
un

un

umuSevrobis done, u

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

189

9/27/2010 1:47:37 PM

umuSevrobidan dasaqmebamde

1, ,
.
,
. U , N-
, L- . :

u=

L = N +U U = L N

U LN
N
=
=1
L
L
L

u- ; , , , , U, , L,
, N; . : , u, 1
, N, , L .

:

N = L(1 u )
, N, , L, 1- u-
.
, u n , , L, , Nn, :

N n = L(1 un )
, 150 -
5%- , 150(1 0,05)=142,5 .

- ,
. ,
. ,
(natural level of employment) ,
(natural rate of unemployment) , ,
. ,
, , ,
,
. (
)

190
190

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

dasaqmebidan gamoSvebamde
,
. (Y=N) , ,
, Yn- . :

Yn = N n = L(1 un )
u n (6.7) . , :

F (1

Yn
1
, z) =
L
1+

(6.8)

, Yn, , (un=1-Yn/L)
((6.8) ) ((6.8) ) . , -7
, (6.8) , .
. :
,
. :

,
, ;
,
() , ;
, ,
, () ;
;
,
;

.

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

191

9/27/2010 1:47:37 PM

6. 6

aqedan saiT mivdivarT

- ,
( ), ,
, .
, ?
, , ,
?
, , , , .. ,
(6.8) , ,
?
:

,
..

,
.



,
.


. ,
; , , .
, .
, . ,
, ,
, .
-7 , , .. , . ( ) .
(, ). , ,
, ,
. , (6.7) (6.8)
, .

, .

192
192

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

Sejameba

,
().

.
.
- ,


. ,
, 45%
,
,
.

.
,
.

, .

.
,
, ,
.

, , .
. ,
, , ,
, .
,
,
,
,
.

.
.
, ,

.
,

.
,
,
;
, .

sakvanZo terminebi


, 168
;
, 168
,168
, 168

, , 169


(CPS), 169
,
, 169
,170
, 170
,171

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

193
193

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

() , 177
, 178
, 179
, 183
, 184
, 184
, 185

() , 186

()
, 187
, 190
, 190
,
190
, 191

kiTxvebi da amocanebi

1. , , . :
. 1950 ,
- 60%- ;
. , ,
, ;
. 10%-
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
;
.
;
. , , ;
. ,
,
;
.

;
.
.
2. :
.
(.. 194
194

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10

)
?
.
?
.
?
?
.
9/27/2010

?
.
?
3.
,
5%- , :
W=P(1-u), u :
. , ?
. ?
. , 10%-
.
?
.

1:47:40 PM

makroekonomika
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL

47:40 PM

47:38
47:40 PM

4. ()
1980- ,
, 10 000
(, ).
. ?
.

?
. , ,
:
10 ?
.
() () .
5.

, ,
.

.
.
.
.
? ?
.

?
,
?
. ,
(,
() ),

. -

? ?

?
6.
. , . ?
?

,
?

,
?
. () , ? (
,
?)
7.
-2 , (,
, )
.
. ,
, 100
25 .

, , . , ,
,

.
, , 25 ( )
. . 25
( , ,
). , -

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

195
195

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

, 25 .
:
. , .


.
?
. , .
10 . 10 . 15

. 15
.
, ,
?

?
. ,
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
.
?
,
?
. ()
? , ,
, ,
?
, ()

196
196

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10

8.

,
45% .
. , ?
? ?
. ,
,
. ,
x- (, x ). 45%
.
. x ,
.
9/27/2010

? (: 45%
, x
?).
. x

? (: ()
,
, ?)
, x ?
(,
). -

1:47:40 PM

makroekonomika
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL

,
,
, .
. B-44

(www.access.gpo.gov/eop/)
,
1996-2003

(27 ) .
()
?

? (: , ,
,
).

9. -
(www.bls.gov). .
:
. - ,

?
. ?
.
?
.

? .

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

47:40 PM

47:38
47:40 PM

damatebiTi wasakiTxi



, : Richard Layard, Stephen

Nickell and Richard Jackman In Unemployment Crisis Oxford University Press, Oxford,
UK, 1994.

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
5 17

Sromis bazari

197

9/27/2010
1:47:40
9/27/2010
1:47:37
PM PM

xelfasisa da fasis gansazRvris damokidebuleba Sromaze moTxovnasa


da Sromis miwodebasTan SedarebiT

198
198

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

:
.
xelfasis
formireba
faswarmoqmna

,
, ,

.
:
, ?
,
. , ,
, . 6.6 : , ( ).
. 1-.
, N, .
L- ( )

, .. .
N U
U=L-N. , ,
L-
: L- N-
. , N,
, ,
, u.

.

(
) , ,

. ,

realuri xelfasi, W/P

danarTi:

U
Nn

dasaqmeba, N

1 ,


W/P=1/(1+) .
A ,

Nn.
,
un=(L-Nn)/L- .
. 1- .
,
.
, .
,
, ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


.
, ,


, : ; . ,
,
, .
,
:

,

: ,
.
,

,
,


, . ,
, .
, ,

.
, , ,

. ,
, ,
, ,
.
,

, , . , ,
.
.
-
:


.
,

, , . ,
, .
,
, , , -
.
,

-

.

Tavi 6

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Sromis bazari

199

9/27/2010 1:47:37 PM

200

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

9/27/2010 1:47:38 PM

yvela bazris gaerTianeba:


AS - AD modeli

TavSi ganvixileT, Tu rogor ganisazRvreba gamoSveba moklevadian


periodSi. me-6 TavSi ganvixileT gamoSvebis gansazRvra saSualovadian
periodSi. amJamad, mzad varT, orive gavaerTianoT da vnaxoT, Tu rogor
ganisazRvreba gamoSveba mokle- da saSualovadian periodebSi.
am miznis misaRwevad Cven mier aqamde ganxilul yvela bazris - saqonlisa da finansuri
bazrebis (romelic me-5 TavSi ganvixileT) da Sromis bazris (romelic me-6 TavSi ganvixileT)
- wonasworobis pirobebs gamoviyenebT. Sedegad miviRebT or damokidebulebas:
pirveli damokidebuleba, romelsac erToblivi miwodebis damokidebuleba vuwodeT, Sromis
bazarze arsebul wonasworobas asaxavs da me-6 TavSi ganxilul sakiTxebs eyrdnoba;
meore damokidebuleba, romelsac erToblivi moTxovnis damokidebuleba vuwodeT, saqonlisa da finansur bazrebze wonasworobis Sedegebs asaxavs da me-5 TavSi ganxilul sakiTxebs eyrdnoba.
aRniSnuli ori damokidebulebis gaerTianeba AD-AS (erToblivi moTxovna-erToblivi
miwodeba) models gvaZlevs. am TavSi modelis ZiriTadi versiaa warmodgenili. es aris
versia, romelsac, Cveulebisamebr, me viyeneb makroekonomikuri sakiTxebis gaazrebisaTvis.
amasTan, zogierTi sakiTxisTvis (kerZod, inflaciis Sesaswavlad) ZiriTadi AD-AS modeli
unda gafarTovdes. amas momdevno or TavSi gavakeTebT.
mocemuli Tavi Semdegnairadaa agebuli:

7.1 nawilSi warmodgenilia erToblivi miwodebis, xolo 7.2 nawilSi - erToblivi


moTxovnis damokidebuleba;

7.3 nawilSi Tavmoyrilia es ori damokidebuleba, romelic wonasworul


gamoSvebas mokle da saSualovadian periodebSi aRwers;

7.4 - 7.6 nawilebSi naCvenebia, rogor gamoviyenoT mocemuli modeli


monetaruli da fiskaluri politikisa da navTobis fasis cvlilebis
dinamikuri efeqtebis gansaxilvelad;

7.7 nawili Semajamebelia.

Tavi 7

me-5

201

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

7. 1

erToblivi miwodeba

. , -6 .
-6
[(6.1) ]:

W = P e F (u , z )
, W,
, , Pe,
, u, , z, , - - .
, -6
[(6.3) ]:

P = (1 + ) W
(, ),
P , W, , - .
-6 - - .
.

( , , , , ).
,

.
(6.1) (6.3)
W. (6.3)- W (6.1)-
. :

P = P e (1 + ) F (u , z )

(7.1)

, P, , Pe,
, u, (, , ,
, z, -
).
202
202

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, u, . u- ,
, -6
:

u=

U LN
N
Y
=
= 1 = 1
L
L
L
L


, - ( U L N )
- , -
, ,
: Y = N . ,

u = 1

Y
L

: ,
, .
(7.1) u - 1 (Y L ) .
, AS :

P = P e (1 + ) F (1

Y
, z)
L

(7.2)

, P, , Pe,
, Y (, , ,
, z , , L, ,
). AS .
AS ,
,
:
1.

2.

,
;

3.

4.


, .

AS ,

. , ,
. :
Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

. ,

(

),
.
.

Y-
- P-
-

P e- P-
- .

203

9/27/2010 1:47:37 PM

1.

, .
, ,
,
.

2.

, P, , Y , ,
Pe . 7.1- AS . AS ,
:
.
, , Y, , P, .
, .
A , Y = Yn-,
P = Pe-. , , Y,
, Yn, , , P, , Pe, .

? ,
-6 . , (, , ) ,
(, , ), , . ,

:
,
. . 7.1- Y
, Yn, P Pe. ,
,

nax. 7 - 1

AS

miwode-

,

.

,
.

fasebis done, P

erToblivi
bis mrudi

Pe

Yn

gamoSveba, Y

204
204

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 7 - 2
AS

(roca P

> P e)

fasebis done , P

AS
P

Pe

( P e fasebis
mosalodneli
donisTvis )

fasebis mosalodneli
donis zrdis gavlena
erToblivi miwodebis
mrudze
.

Yn
gamoSveba, Y

. . 7.1-, Y Yn- , P Pe.

, Pe, ,
, , .
. 7.2 - . , Pe- Pe- .
, , , ,
, , . ,
, : ,
. , , A ( Y = Yn P = Pe), A ( Y = Yn, P = P e).

, ,
,
.

, :

, ,
;
, ,
.
;

,
, ,
Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

205

9/27/2010 1:47:37 PM

7. 2

erToblivi moTxovna


. -5
.
-5 [(5.2)
] :

Y = C (Y T ) + I (Y , i ) + G
, , ,
. IS .
-5 , ,
[(5.3) ] :

M
= YL(i )
P
,
, LM .
, LM
, M/P. -5 ,
, M- . ,
, M/P, , ,
, P- . , 10%- ,
10%- , .. 10%- .
IS LM . .
7-3 - .
. 7.3 () - IS LM . IS G T -
. LM M/P-
. .., , , ,
() . IS
LM A .
, , P- P-
. , M- 206
206

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, P , M/P, . , LM : . IS
A- A . i- i- ,
Y- Y- . ,
.
:
.
, , ,
.

AD . 7.3 (). A A , . 7.3 ()- A A . 7.3 ()-.


P- P- Y- Y . .
.

nax. 7 - 3

LM
saprocento ganakveTi, i

( P > P - sTvis )

(a)

LM
( P - sTvis )

erToblivi moTxovnis mrudis ageba


.



, ,


(

),
.
, , . .

IS
Y

(b)

fasebis done, P

gamoSveba,Y

A
A

AD

gamoSveba,Y

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

207

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,
IS LM , , .

nax. 7 - 4


,
,
;

, ,

fasebis done, P

erToblivi moTxovnis mrudis gadaadgileba


saxelmwifo xarjebis
zrda

AD

nominaluri
fulis Semcireba

AD

AD

Y
gamoSveba,Y

,
,
.

, , , , G,
. , , : .7.4 ,
, AD - AD - .
, M- . ,
. .7.4- , AD- AD- .
- , :

Y =Y(

M
, G, T )
P

(7.3)

(+, +, )

, Y, , M/P, ,
, G, , T, .
,
.. M-, G - T - , ,
P, , M/P, , ,
, . , . 7-3
()- AD .
208
208

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, :

, ;
,
.
;
, , , , ,
IS LM ,
.

7. 3

wonasworoba mokle- da
saSualovadian periodebSi

AS AD . 7.1
7.2 :
AS :

P = P e (1 + ) F (1

AD :

Y =Y(

Y
, z)
L

M
, G, T )
P

, Pe (
)
M, G T (
) , , Y, , P, .
, Pe . Pe
( . 7.2-), , , . Pe ,
, . ,
, Pe ,
.
, Pe- , . ,
Pe
.

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

209

9/27/2010 1:47:37 PM

wonasworoba moklevadian periodSi


. 7.5-.

AS Pe . : ,
. Pe-.
7.1 , ,
, . , .7.5 - B
: Y=Yn, P=Pe.
, AD, M, G T
. : ,
.

AS AD A . , A
, , .
, A . , A . Y
P .
, , , Y, , Yn .
(, , Pe ),
(, , M, G T ). -

nax. 7 - 5
wonasworoba moklevadian periodSi
fasebis done, P

. A
,
..

AS

P
Pe

AD

Yn

gamoSveba, Y

210
210

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, Y , Yn.
,
. AS AD , ,
Yn, .
. 7.5 ,
: , .
,
.
?
, , , . 7.5 - .
?
? ,
? ,
.

moklevadianidan saSualovadian periodamde


, , .7.6.
, AS AD , ,
. 7.5-. A ,
.7.5- A . Y-
Yn- .
7.1 , , ,
.
.
, , , Pe -, ,
Pe > Pe-.
AS- AS- :
,
.
, , , . , .
AS , AD . A- A- . Y- Y- .
Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, , , ,
,
,
,

.
,
.
..

211

9/27/2010 1:47:37 PM

AS

nax. 7 - 6
gamoSvebis SesabamisobaSi moyvana1


, AS
,
.

212
212

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

AS
fasebis done, P

1


,
(

).

AS

A
A
A

P
Pe

AD
Yn

gamoSveba,Y

A . A , Y, , ,
.
, .
,
Yn- , AS . AS AD , .
, , ? , , AS AS ,
A Yn- . A
, .
, AS
A .
:
, . , .
. .
, .
; . , .
, makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , , .
, ,
. AS
AD ,
.
, :

. , , .
, ,
.
. , .
. , ,
.

: Y

Yn.

: Y

Yn

,
AS - AD , , .
:
; , ,
, .

7. 4

monetaruli eqspansiis Sedegebi

? M-
M- ?


-

( ) - .

SesabamisobaSi moyvanis dinamika


.7.7. , A , Yn-
, P -.
Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

213

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 7 - 7

,
.

fasebis done, P

monetaruli eqspansiis dinamikuri Sedegebi

AS

AS
A

P
P

AD

AD
Yn

Y
gamoSveba,Y

, . (7.3)
:

Y =Y(
AD
,
AD ,
.
: ,
( )
( )?
AS
,
AS
.
: ,
( )
( )?

214
214

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

M
, G, T )
P

, P, ,
M, , M/P, ,
. AD-
AD- . A- A-
; Yn- Y-, P- P- .
,
. , , .
.
. AD .
, .
. AS ,
A , Yn
P .
:
, makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(7.3) : Y ( G T),
),
M/P - ;

. :
.
10 , 10 .

M/P , M
P,, , .

scenis miRma
, , , ,
, . , IS-LM .
. 7.8 () .7.7- ( ,
, AS )

nax. 7 - 8
AS

fasebis done, P

(a)

gamoSvebasa da saprocento ganakveTze monetaruli eqspansiis


dinamikuri gavlena

P
P

AD

AD

Yn

gamoSveba,Y

,

, LM
. ,

LM ,
.

(b)

saprocento ganakveTi, i

LM
LM
i

LM

A ( da A )
A

B
Yn

IS

gamoSveba,Y

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

215

9/27/2010 1:47:37 PM

. . 7.8 ()
,
IS-LM . .7.8 ()
. , IS LM
A , . 7.8 ()- A
. , Yn- ,
i.
LM ,
LM- LM . A-
A , . 7.8 ()- A . , .
, LM- LM : ; ,
, . , :

? ,

, , .
.
.
, , ,

,
, .

, LM , LM .
, ,
-5 , IS LM
B .
. 7.8 ()- P- P- . , , LM , LM LM ,
.
: LM , , LM , , , LM . , LM
LM A .

, , , .
LM . IS : . , LM ,
.
A , .7.8 ()- A :

216
216

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , , , Yn-
. , i
.

fulis neitraluroba
, , - , , :

,
, .
, , . -5 ,
; ,
. , , , .
, . 5.9- : ,
.
.
.
(, , , : ?). , ,

.

, , ,
: . ,
,

, .

, .
, ,
. -5 , 2001
. ,
.
Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

217

9/27/2010 1:47:37 PM

ramden xans grZeldeba fulis realuri efeqti?

gadaxris procenti

CanarTi


,
.

.
, ,
(John Taylor),
1990- .
, ,
.
, - ; ,
- ,
, (: ,

3.2
3.0
2.8
2.6
2.4
2.2
2.0
1.8
1.6
1.4
1.2
1.0
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0

fasebis done

gamoSveba

1
nax. 1

, ). , , , , (
(OECD)
) . ,
,
, .
.1- , () ,
. , 3 -

6
weli

10

nominaluri fulis eqspansiis Sedegi


teiloris modelis mixedviT

wyaro: nax.1 warmoadgens reproduqcias wignidan: Macroeconomic Policy in a


World Economy, W.W. Norton, New York, 1993, nax. 5-1A, gv.138.

218
218

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
: 0,1 , 0,6
, 1,2 1,1 .
, ,
.
. 1,8
, .

. 2,5
, , 0,3 .
, -

7. 5


, . ,
, .
? . ,

, , . , :

, (,
,
, 24-

).

biujetis deficitis Semcireba

, , , , , , , LM .
, IS
.
,
G- G- , , , T-
. -
?
Yn- . 7.9 A . G- G-
, AD- AD .
A- A , Yn- Y-, P- P- .
. -3 .
? , -

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

-5 ,

,
.

219

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 7 - 9

AS

biujetis deficitis
Semcirebis dinamikuri efeqti
fasebis done,P

,
, ,
.

AS
A

P
P

AD
AD

Yn
gamoSveba,Y

,
,
. (,
-2 ).
, ,
(,
M )
, ,
. ,
,
, ,
,

.

. , AD- , AS, , A .
Yn- .
, . ,
. ,
. A ,
: , , .
IS-LM .

deficitis Semcireba, gamoSveba da saprocento ganakveTi


. 7.10 () .7.9- (, AS ,
) . . 7.10 () ,
IS-LM .
. 7.10 ()-. , IS LM
A , . 7.10 ()- A . , Yn- ,
i.

220
220

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(a)

fasebis done, P

AS

nax. 7 - 10
biujetis deficitis
Semcirebis dinamikuri gavlena gamoSvebasa da saprocento ganakveTze

P
A

AD

AD
Y

Yn
gamoSveba,Y

.


, , .

LM

(b)

saprocenti ganakveTi, i

LM
LM

i
B

i
i

IS
A
A

IS

Yn
gamoSveba,Y

, IS , IS . (, -5 ), A B . , , , ,
LM LM .
, A A
( . 7.10 ()- A )
. , , ,
, . : -5 , . , .

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

221

9/27/2010 1:47:37 PM

, , . LM . . 7.10 ()- AS A- A ( . 7.10 ()- A


). A LM LM .
A ,
, , , i- i-.
. , , ,
, IS ,
, A , , Y = Yn.

Yn = C (Yn T ) + I (Yn , i ) + G
, , Yn , T, , , C, , . , , G, .
, , I,
, . , , G- . ,

.

biujetis deficiti, gamoSveba da investicia


, ,
:
-5 .

. 7.10-.

,

?

222
222

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
, . : ,

- .
, . - 1990- .
, , , .
: -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.

( -10
, , , ). , ,
, .
. ,
,
, .

:
: Y
, I ,
.
:
Y , I .
: Y
, I

, ,
,
( ) . - , , .
,
,
. ,
, , ,
; ,
, -
.

7. 6

cvlilebebi navTobis fasSi

,
:
. ,
, ,
. . . , 1999 13
, , , 80
. ,
.
,
. 1970-
(OPEC The Organization of Petroleum Exporting
Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

223

9/27/2010 1:47:37 PM

600

indeqsi,1970:1

100

500

400

300

200

100

0
1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006

nax. 7-11
navTobis realuri fasi 1970 wlidan
1970-ian wlebSi navTobis fardobiTi fasis mkveTri zrda orjer aRiniSna,
rasac 1990-ian wlebSi Tan axlda Semcireba Semdeg ki mniSvnelovani zrda.

(2007 ),

1981
. ,
,
1981

224
224

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

Countries) , ,
,
, :
1973-75 1979-81 . . 7.11
, 1970
( 1970 100). , 1981 ,
1970 ,
. . 1982 1990-

. 1998
1970 . ,
, ,
1980- .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

realuri xelfasi, W/P

nax. 7 - 12

PS
A

>

PS
- sTvis)

WS

un

navTobis fasis zrdis


gavlena umuSevrobis
bunebriv doneze


.

un
umuSevrobis done, u

1970- ,
. , ( ) ,
. ,
. . , ,
.
, ,
, - !
, , ,
. -
, , ( ) ,
. ( ), ,
- .
: ,
, .
.
:
,
.
Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

225

9/27/2010 1:47:37 PM

gavlena umuSevrobis bunebriv doneze

: u
. u
,
.

,
? . 7.12 , -6 . . W/
P=1/(1+) . A ,
un- .
, PS- PS
: , .
A- A- , , :
,
.
. , , ,
,
,
. , : .

SesabamisobaSi moyvanis procesis dinamika


, , . , . 7.13-
AD , AS
A , Yn P=Pe.
- , . Yn
-. , Yn- Yn-.
, :

P = P e (1 + ) F (1

Y
, z)
L

,
. , (Pe ),
, - .
, , , 226
226

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 7 - 13

AS
AS

navTobis fasis zrdis


dinamikuri efeqti

fasebis done, P

AS

.

..

A
A

Pe

AD
Y

Y Yn
gamoSveba, Y

, . , .
,
. 7.1 , ,
,
. ,
. 7.13- A ,
Yn-, Pe- . ,
B , , Yn- , Pe- .
AS- AS- .
? . ,
, , : -
/
. .
, . ,
: , , ,
, , ,
.
Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

227

9/27/2010 1:47:37 PM

600

14

12

500

10
400
8

navTobis realuri fasi


300

6
200
4
100

0
1970

navTobis realuri fasi

inflacia (procenti)

inflacia

0
1974

1978

1982

1986

1990
weli

1994

1998

2002

2006

nax. 7-14
navTobis fasis zrda da inflacia aSS-Si 1970 wlidan

1970-ian wlebSi navTobis fasis zrdam inflaciis zrda gamoiwvia,


magram msgavs Sedegs ar hqonda adgili navTobis fasis zrdis amaswinandel SemTxvevaSi.


1970 .

(OPEC) ,
.
.

,
AS . , AD , A- A . Yn- Y- . , .
? A
Y- , Yn/ -
. . , ,
A- A- . A
, Yn/ - , , .
, , .
, 1970- ,
? . 7.14-, ,

228
228

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

umuSevrobis done (procenti)

umuSevrobis done

500

8
400
7
300
6
200

navTobis realuri
fasi

100

3
1970

navTobis realuri fasi

47:38 PM

600

10

0
1974

1978

1982

1986

1990
weli

1994

1998

2002

2006

nax. 7-15
navTobis fasis zrda da umuSevroba SeerTebul StatebSi 1970 wlidan

1970-ian wlebSi navTobis fasis zrda umuSevrobis did zrdasTan iyo dakavSirebuli,
magram msgavs Sedegs ar hqonda adgili navTobis fasis zrdis amaswinandel SemTxvevaSi.

, 1970 . 7.15, 1970


.
, ( ,
): , , , , .
. , ( ): , , 1990-
, , ,
, . , 1970- ,
. ,
: 2000- 1970-
?.

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

229

9/27/2010 1:47:37 PM

, . 7.14- . 7.15-
, : ,
1970-
, ,

2000- ?
, ,
, , 1970- 2000- . 1970- ,
, .
,

, . 2000- , ,
, - .
, , ,
,
, ,


, , .

. , ,
1970- . 1 ,
100-
,
.

,
1970 1986
-4 (
). : , ,
,

; ,

samomxmareblo fasebis indeqsis reaqcia 1987 wlamde

samomxmareblo fasebis zrdis reaqcia 1987 wlis Semdeg

2
procenti

CanarTi

navTobze fasis zrda: 2000-iani wlebi 1970-iani


wlebisagan ratom gansxvavdeba ase Zalian?

0
2

mTlian Sida produqtis reaqcia 1987 wlis Semdeg

4
6

mTlian Sida produqtis reaqcia 1987 wlamde

8
1
nax. 1

10

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

navTobis fasis 100-procentiani zrdis gavlena samomxmareblo


fasebis indeqsze da mTlian Sida produqtze

navTobis fasis zrdis gavlena gamoSvebaze da fasebis doneze ufro mcirea, vidre Cveulebriv iyo xolme.

230
230

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


, , ,
.

?
, , .
, , 1970- ,

. , ,

(, , . 7.13).
-

7. 7

. 1970- , ,
, , Pe
. , ,

. 1970-
. ,

.
, Pe ,
,
, 1970-
( . 7.13, ).

daskvnebi

. , .

moklevadiani periodis Sedareba


saSualovadian periodTan
,
, , ,
. ,
.
7.1-. ,
.
, , . , ,
. Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

231

9/27/2010 1:47:37 PM


22-
24-26 ..

,
..
- ,
. , , ,
. ,
, , . ,
, , .

Sokebi da gadamcemi meqanizmebi


( ) , (,
, -10--13 ) .
, , ,
, .
, , , , ..
. ,
, , ,
.
, .
.
, , ; , , . , -

cxrili 7-1

monetaruli eqspansiis, biujetis deficitis Semcirebis da navTobis fasis zrdis


mokle- da saSualovadiani gavlena gamoSvebaze, saprocento ganakveTsa da fasebis doneze
moklevadiani periodi
gamoSvebis
moculoba

saprocento
ganakveTi

saSualovadiani periodi
fasebis done

gamoSvebis
moculoba

saprocento
ganakveTi

fasebis done

monetaruli eqspansia

zrda

kleba

zrda (mcire)

ucvleloba

ucvleloba

zrda

deficitis Semcireba

kleba

kleba

kleba (mcire)

ucvleloba

kleba

kleba

navTobis fasis zrda

kleba

zrda

zrda

kleba

zrda

zrda

232
232

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

, -
,
, ,
.
. ,
, , .
, .
. 1970-
; 1980-
; 1990- ; 2001 . ,
.

raze visaubrebT Semdeg: gamoSveba,


umuSevroba da inflacia
,
. , (7.4 )
, . .
, , ,
. , .


,
. , -

,

, ,
, -, .
?
? ?
?
-
.
,

,
, ...

Sejameba



, , .

. . , :
;
, , .



.
.
.
,
.
, , -

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

233
233

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

.
,

.

,
. ,
,
.
,
. , .
, , . , ,
. .
, .
, -,
,
. -

,

. , ,
,
,
.

- ,
.
, . ,
. ,
, , ,

.
.
,
, , .

sakvanZo terminebi

,202
,
206
, 217
, 218

, 225
, , 232
, 232
, 232

kiTxvebi da amocanebi

1. , , , .
:
.

234
234

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

, ;
.

;
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

,
;
. ,
;
. ;
.
,
;
.

.
2.
, ,
. :
. AD-AS ,
,
AD, AS, IS
LM ;
. , ? ?
3.
,
. , .
. ,
,
AD AS
-
.
.

- ?
4.
. ?
, ?
. , ,
. , ,
?
. :

, ,

.

5.
-3 -5
, ,
.
AD-AS .
, , . , ,
, , :
. AS-AD IS-LM
- ; ,
;
. ,
? , -

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

235
235

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

? ,
?
. () . ?
6. ,
:
. , ?
. IS
?
. LM ?
. AD ?
,
. , ;
, z , ,
AS .
. ? ;
.
? .
7. -5 -6 (
) , , ,
.
, , , :
. LM . LM , ?
. IS . ()
, ?
. AD (: IS-LM -

236
236

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

,

. AD
? AD ?);
. AD AS ,
,

. ,
.
- ? .
8.
,
;
,
;
. AD-AS , - ?
. ? ?
,
, .
. ? AD-AS .
.
() ?
. -

() ?
9.
, -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

. , :
. AS-AD , - ;
. ? ?
, ,
.
. ,

,
:
. ? ,

AD-AS - ;
. -
() ?
. -

() ?
10. -8 -9
:

,
,

, .
11. ,

:
,
(..
).


,
.
. , .
- ?
(W/P)?
. , . - ? ?
, ?
. ,
?
. 2003-2004 ,
- , ,
.
,
. ,
?

12. AS
, AS
(, ) .
, :

P = (1 + )W a PE1 a

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

237
237

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

PE 0<<1. a ,
W a PE1 a , Y = N a E1 a , N
, E . , (
)
:

W = P e F (u , z )
, , PE, , , , Pe, .
.
, ;
. , x PE P . , P x = PE ,
PE- AS , () . M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
16 P- ,

P = P e (1 + )1 a F (u , z ) x

(1a ) a

. AS () Pe x ;
. , P=Pe. , , x, ? [:
AS
x- , , , , . P=Pe,
F(u,z), x ,
()
? u,

238
238

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10

F(u,z)- ?] ;
. , ,
. . - AD-AS .
,
,
, 1970- . ,
.
. , , , (..
Pe) .
,

? ,
9/27/2010
?
13. :


, 1970- ; , 1980-
; , 1990-
,
.

- (www.bea.gov) 1.1.6
NIPA- , , 2000
.

1:47:40 PM

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL

1959, 1969, 1979, 1989 1999


:
. 1959 1969
,
1960-
. 1970-,
1980- 1990- ;

. 1970-
; 1960-
;
?

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

47:40 PM

47:38
47:40 PM

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

239
239

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

umuSevrobis
bunebrivi done
da filipsis mrudi

wels, a.u. fili psma (A.W. Phillips) daxaza diagrama, romelzec gamosaxuli iyo inflaciis tempi umuSevrobis donesTan mimarTebaSi gaerTianebul samefoSi, 1861-dan 1957 wlamde yoveli wlisTvis. man inflaciasa da umuSevrobas Soris uaryofiTi kavSiris aSkara faqti
aRmoaCina: rodesac umuSevrobis done dabali iyo, inflacia maRali iyo, da rodesac umuSevroba
iyo maRali, inflacia dabali iyo.
ori wlis Semdeg pol samuelsonma (Paul Samuelson) da robert soloum (Robert Solow) fili psis
gamocdileba gaimeores aSS-Tvis, sadac 1900-1960 wlebis monacemebi gamoiyenes. nax. 8.1 am Sedegebs warmogvidgens. inflaciis sazomad samomxmareblo fasebis indeqsi iqna gamoyenebuli. garda
1930-iani wlebis Zalian maRali umuSevrobis donisa (1931-dan 1939 wlamde periodi samkuTxedebiTaa aRniSnuli da naxatze naTladaa gamokveTili marTkuTxedebis marjvniv), aSS-Si inflaciasa da
umuSevrobas Soris uaryofiTi damokidebuleba aRmoCnda.
es damokidebuleba, romelic samuelsonma da soloum fili psis mrudad monaTles, makroekonomikuri azrovnebisa da politikisaTvis centralur gansazRvrebad swrafad iqca. igulisxmeboda,
rom qveynebs SeeZloT umuSevrobisa da inflaciis sxvadasxva kombinacias Soris arCevanis gakeTeba. qveyanas SeeZlo umuSevrobis dabali donis miRweva, Tu is mzad iqneboda, Sehgueboda ufro
maRal inflacias, an mas SeeZlo fasebis donis stabilizaciis, nulovani inflaciis, miRweva, Tu is
maRal umuSevrobas Seegueboda. makroekonomikur politikaze msjelobis mniSvnelovani nawili
exeboda diskusias imis Sesaxeb, Tu romeli wertili unda arCeuliyo fili psis mrudze.
moxda ise, rom 1970-ian wlebSi damokidebuleba dairRva. aSS-sa da ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis (OECD) mraval qveyanaSi adgili hqonda maRal inflaciasa da
umuSevrobas, rac aSkarad ewinaaRmdegeboda fili psis Tavdapirvel mruds. Tanafardoba kvlav
gaCnda, magram, amjerad, rogorc Tanafardoba umuSevrobis donesa da inflaciis tempis cvlilebas
Soris. dReisaTvis, aSS-Si maRali umuSevroba ar iwvevs dabal inflacias, magram droTa ganmavlobaSi igi inflaciis tempis Semcirebas iwvevs da, piriqiT, dabali umuSevroba ar iwvevs maRal
inflacias, magram inflaciis tempis droTa ganmavlobaSi zrdas ganapirobebs.
am Tavis mizani fili psis mrudis transformaciis gaanalizeba da, ufro zogadad, inflaciasa
da umuSevrobas Soris kavSiris gagebaa. Tqven naxavT, rom is, rac aRmoaCina fili psma, erToblivi
miwodebis damokidebulebaa da rom fili psis mrudis transformacia adamianebisa da firmebis molodinis formirebis cvlilebebidan gamomdinareobs.
Tavi Sedgeba sami nawilisgan:
8.1 nawili gviCvenebs, Tu rogor SegviZlia vifiqroT erToblivi miwodebis damokidebuleba
ze, rogorc inflacias, mosalodnel inflaciasa da umuSevrobas Soris damokidebulebaze.

Tavi 8

1958

8.2 nawili am Tanafardobas fili psis mrudis droSi transformaciis interpretaciisaTvis iyenebs.

241

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

20

()

nax. 8 - 1
inflacia da umuSevroba aSS-Si 1900-dan
1960 wlamde
1900- 1960 ,
, ,

.

15
10
5
0
5
10
15

10

15

20

25

()

8.3 nawilSi farTod ganixileba umuSevrobasa da inflacias Soris damokidebuleba qveynebSi droTa ganmavlobaSi.

8. 1


,
.
,
, .
.

F
,
,
(6.1) , :

inflacia, mosalodneli inflacia da


umuSevroba

, , -7 , , , .
, , , -7 [(7.1) ]:

P = P e (1 + ) F (u , z )
, F , u, , z . ,
:

F (u , z ) = 1 u + z

W = P F (u , z )
e

,
, z- (, ) . ( ) .
242
242

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

F :

P = P e (1 + )(1 u + z )

(8.1)

, , , e - . (8.1) :

= e + ( + z) u

(8.2)

(8.1) (8.2)- , . (8.2)- , . , (8.2) :

, e , , ,
.
, , , (8.1) . , Pe- , P- - :
, , .
, , ,
, , , ..
. ,
,
, ,
, .. . , ,
, : .
, e , , , ,
, z- , , ,
.
(8.1) : ,
e
- , - z- , P- .
,
e
: , ,
, - z- , , .
, e , , , u, , , , .

Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

,

, , ,
, , , .

e- -

z-

243

9/27/2010 1:47:37 PM

u- -

(8.1) : ,Pe - , , u, , ,
P, . , , : e
, , , , u, ,
, .
, :
, , ,
, , . , (8.2) :

t = te + ( + z ) ut

(8.3)

t , te ut t , . , z . ,
,
, z , ,
() .

8. 2

filipsis mrudi

,
, 1960-
.

Tavdapirveli varianti
, , ,
. - . , , 1955 , , , , - 0,3% . ,
,
, , .
, ?
, , 244
244

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , ,
e
, t = 0 . (8.3) :

t = ( + z ) ut

(8.4)

-, . (8.4)-
: , , , ,
. , , .
, , , , ,
, , . , , -
.

.
,
, .
,
.
. , .
, , ,
.
, ,
, .

mutaciebi

. 1960- -
, . 1960- ,

.
. 8.2 - 1948- 1969
. ,
-

Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

245

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 8 - 2

- 1960-
.

()

inflacia da umuSevroba aSS-Si 1948 - 1969


wlebSi

8
7
6

1969
5

1968

1966

1967
2

1965
1964

1963
1962

1961

0
1
3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

()

, 1960- . 1961-1969 , , 6,8 3,4 , 1,0 5,5 .


, 1961- 1969 - , ,
.
, 1970 ,
, . 8.2- , . . 8.3
1970 . -

nax. 8-3

- 1970
.

()

inflacia da umuSevroba aSS-Si 1970-ian


wlebSi

14

12
10

8
6
4
2

0
4

10

()
246
246

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

:
.
?
:

- 1970- , , (. -7 ). ,
, , , , ,
, , . (8.3) , -
. 1970-
, ,
, .
. , ,
. . 8.4-, 1900 - . 1960- (
), :
,
, 1960-
; ,
.
.
, ,
,
, , -

nax. 8-4

20

inflacia aSS-Si 1900


wlidan

()

15

10

1960- -
.

: , ,
.

10

15
1905

1915

1925

1935

1945

1955

1965

1975

1985

1995

2005

()
Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

247

9/27/2010 1:47:37 PM

, , . . ,
,

.

.
, . , , :

te = t 1

(8.5)

( )
, t 1, , te , . - ,
, . ,
1970- - :

,
.
?
?

, , ,
. ,
,
: te = 0 ;
, . , ,
, . ,
, .
, 1970-
, .
, 1- .

- . , te -
(8.5) - (8.3)

te

t = t 1 + ( + z) ut

248
248

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

0- , ,
:

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

t = ( + z ) ut

, , :

t = t 1 + ( + z ) ut

1- , ( ) :

t t 1 = ( + z ) ut

(8.6)

, =1,
, :
; .
, 1970 .
0- 1- ,
. .
8.3-. , , , (8.6)
.
, 1970 , . 8.5-.
-

()

5.0

, ,
(. -3 ). ,
. ,

,
. .

nax. 8 - 5
inflaciis cvlileba
da umuSevroba aSS-Si
1970 wlidan

2.5

- 1970
.

0.0
pt 2 pt1 5 4.4% 2 0.73 ut
22.5

25.0
4

10

()
Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

249

9/27/2010 1:47:37 PM

. ,
1970- 2006 , :

t t 1 = 4, 4% 0, 73ut

ut-


:

ut-

(8.7)

. 8.5-. , , . .
[(8.4) ] , (8.6) , (8.7)-, ,
( , t 1 ), ( , , , ) . (8.6) , ,
, - (8.4) .

ukan umuSevrobis bunebrivi donisaken


, -6 .

1976 ,
2006 .

250
250

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , :
, .
1960- ,
, ,
(Milton Friedman) (Edmund Phelps),
. ,
, , , . , , ,
,
,
.
(.
:
). ,
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ,
, .
, .
(. -6 ), . ,
, .
un - ( n e
). , ( ( t = t ) ) (8.3) :

0 = ( + z ) un
, :

un =

+z

(8.8)

, , ,
, z,
.
(8.3) :

+z

t te = ut

, (8.8) , un- , , , :

t te = (ut un )

(8.9)

te
, t 1 -, - , (8.9) :

t t 1 = (ut un )

(8.10)

(8.10) :

, , , , ut,
, un,, , t t 1, .
Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

251

9/27/2010 1:47:37 PM

ut < un t > t 1
ut > un t < t 1

,
, .
,
,
, NIIRU (NIIRU
non-increasing inflation rate of
unemployment) NAIRU.
, NAIRU , .
1997- 2006 , 4,9
. ,
2006
1997 .
, -
6 .
.

. , , ; ,
, .
,
:
,
. , , (NAIRU non-accelerating inflation rate of unemployment).
- 1970 ?
: , ?
, , (8.7) , 1970 .
4,4%/0,73=6%. : ,
, 1970- , - , , 6
.

8. 3

reziume da mravali gafrTxileba

, , :

-
(8.8) ,
.
,
;
, .

1970 . , , , , . : . .

bunebrivi donis cvlileba qveynebis mixedviT


(8.8) , , z -,
252
252

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

faqtebis winmswrebi Teoria: milton fridmani


da edmund felpsi

, :
,
, ,
,
. ,
,
75%- , , , . ,
, . [
]
, ,

.
:
()
,

; . , ,
.
,


-:
, ,
? ... , ,
, ,
;
, , ,
, , .

. , , .

: Milton Friedman, The Role of Monetary Policy, American Economic Review,


58,1 , 1 1968, 1 17 ( Phelps, Money-Wage Dynamics
and Labor-Market Equilibrium, Journal of Political Economy, 1968, 678-711,
).

CanarTi

, ,

.
.
1960- ,
,
, ,
, , .

, , , .
,
, . , , .
, , , . Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

253

9/27/2010 1:47:37 PM

riT aixsneba evropuli umuSevroba?

CanarTi

254
254

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

,
, ? :
..
, ,

,
.

. ,
,
, :
.
.

, -6 : ,
,
.
()
,
.
,
,

, .
, ,
. ,
,
. , , , -


, :

, .
,
,
.
. ,
.
,
.
. , ,
.
,
. -6 ,
:
,
, .

? ? .
.
1: ,

. , . 1.5- :
1960- 2- 3

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
.
2: , , . ,
15
( 15 , 27- ).
, ,

.
4 ;
. , ,
, , .
, ,
? ,
: ,
,
, - : ,

. , , ,
, , .
,
?
,
:

. , -

CanarTi

, -. 8-9
. ?
- ,
40 ,
. , ,
. , 1970-
(,
) ,
,
, 1960- ,

, -
.
, .

. .
.
, , ,
. ,

,
.
,
, ,
. ,
-

,
:

. , , ,
,
.
?
, -
. , Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

255

9/27/2010 1:47:37 PM

. , ,
, . , , ,
,

.
, ,

CanarTi

10

, .


. ,
.
: , Olivier Blanchard, European

Unemployment. The Evolution of Facts and Ideas, Economic Policy, Volume 1, 2006, 1-54.

9
8
7
6
5
4
3
2
1
0

a
i
i
i
i
i
i
i
ia
ia
ia
ia
ia
gi
l
eb
gi
r
d
r
eT
eT
eT
eT neT
l
l
u
an
n
d
n
n
a
a
u
g
l
t
b
d
m
a
Z
i
g
s
e
r
an
pa
an
mb
be
r
ne o
u
l
it
f
av
r
l
Sv
t
ge
es
se
ia ef
be
ir
r
f
r
q
a
e
a
T
m
s
u
s
d
po
l
er sa
ni
ga

nax. 1

ia
an
d

umuSevrobis done 15 evropul qveyanaSi , 2006

. ,
.
? .

umuSevrobis bunebrivi donis cvlileba droSi


(8.6) (8.7) +z , . ,
, z . ,

256
256

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
5 , , , 3 .
, ,
, ,
, -
. , ?
? , ?
, ,
.
. 1 . 8.5- ,

1997 . ,
, ,


1970- 2006 [(8.7)
]. , 1997 ,
, (
2003 ),
. ,
,

, , ,
1970-2006 .
,

,
- , , , ,
? 1 ,

inflaciis cvlileba (procenti)

5.0

2.5

CanarTi

Semcirda Tu ara aSS-Si umuSevrobis bunebrivi done 1990iani wlebis dasawyisidan da Tu Semcirda, ratom?

0.0

2.5

5.0
4

10

umuSevrobis done (procenti)

nax. 1

inflaciis cvlileba da umuSevroba aSS-Si 1997 wlidan


1997 wlidan, inflaciis cvlileba, rogorc wesi, ufro naklebi iyo, vidre inflaciasa da
umuSevrobas Soris 1970-2003 wlebis periodSi saSualo damokidebulebiT iyo prognozirebuli.

Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

257

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

. 1970

,
. ,
.
, 1997

, . , 10
.
,
,

. ,
.

? ,

, :
, ,
, .
, ,
: -

. , ,

, ,
.
,
-
: , 1970-

258
258

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

25 , 15 . ,

.
, , , .
:

(
16- 24 ) 1980 24 2006 14
( ,
1960- ).

,
, ,
,
. ,

. , 1980

0,6 .
,
, 20 . 1980 0,3
.
2006 1 . , , , , , , ,
. ,
1980 0,2
.

1984
, , -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,

, , ,
. ,
1990- , ,

.
? ,
. , ,
, ,
.
, , : , , .
, , , ( -13 ).
: , - , , 5 , 1970- 1980-
. ,
.

: ,
Lawrence Katz and Alan Krueger, The
High-Pressure U.S. Labor Market of the 1990s ,
Brookings Papers on Economic Activity, Volume 1,
1999, 1-87.

CanarTi

, . , 2,2
(1984 ) 3,8 (2006 ) .
, , ,
, , .
, 1980
0,6 .

1980

- 0,5 . , 2
. , ,
. ,
,
, .
, 1990-
0,3 .
1990- ,
, 1990-
.
.

, .., ,
, - z- , , .
,

. , , , . , - ,
1960
.

Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

259

9/27/2010 1:47:37 PM

? ,
?
. () . ?
6. ,
:
. , ?
. IS
?
. LM ?
. AD ?
,
. , ;
, z , ,
AS .
. ? ;
.
? .
7. -5 -6 (
) , , ,
.
, , , :
. LM . LM , ?
. IS . ()
, ?
. AD (: IS-LM -

236
236

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

,

. AD
? AD ?);
. AD AS ,
,

. ,
.
- ? .
8.
,
;
,
;
. AD-AS , - ?
. ? ?
,
, .
. ? AD-AS .
.
() ?
. -

() ?
9.
, -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

. , :
. AS-AD , - ;
. ? ?
, ,
.
. ,

,
:
. ? ,

AD-AS - ;
. -
() ?
. -

() ?
10. -8 -9
:

,
,

, .
11. ,

:
,
(..
).


,
.
. , .
- ?
(W/P)?
. , . - ? ?
, ?
. ,
?
. 2003-2004 ,
- , ,
.
,
. ,
?

12. AS
, AS
(, ) .
, :

P = (1 + )W a PE1 a

Tavi 7 yvela bazris gaerTianeba: AS - AD modeli

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

237
237

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

23- .

, ,
, . ,
.
:
, , .

deflacia da filipsis mrudis damokidebuleba


- , , . , ,
, , , .

22- .
:
4
2 ;

2 .
? : ,
2
. , ,
,
. 25-
.

262
262

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. 8.1- , . , 1930- (
) , , . ,
, , , .
, ,
,
. , 1934 1937
.
?
:
, , . . ,
, , , ,
.
, , , . -
, . , . , , ,
,
, . , ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM


, , , .
, , , . 1990- .
,
.

22-

Sejameba

, ,

. , .
, .
,
. ,
. ,
- 1950- ,
.
1970- 1980- , . -, ,
. ,
.
,
.
, ;

Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, .
,

.
: , -. : 1960-
. -
1960- 1980- 1- 2
. , ,
.


,
.

,
. ,
.

, . ,
. ,
.

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

263
263

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

sakvanZo terminebi

, 244
- , 245
,
,
, 250

,
(NAIRU), 252
, 260

kiTxvebi da amocanebi

1. , , , . :
.
,

;
. , ,
;
.
,
1970- ,
;
. -

;
. 1960- , ,
, ;
.
, 1960- .
2. :
. , 264
264

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, . ,
, , , ;
.
, .
, ,

, , .
3.
, :

t = te + 0,1 2ut
. ?
,

te = t 1
, = 0 . , , . t 3 ;
. t, t+1, t+2
t+5 ;
. () ? ? (: ,

).

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

, t+5
. , 3- .
. ?
.
t+5, t+6 t+7 ?
. () ?
?
4. ,
, :

t te = 0, 08 + 0,1t 2ut
, ( ,
). , 20 , ,
, t
40 :
.
- ?
. -
? .

5.

, :

t te = 0,1 2ut

te = t 1
, t-1 . t
4- :
. t, t +1, t +2
t +3 ;
,
.
. ?
Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

. () ;
.
- u- ?
6. 1990-
:
. ,
1990-
( )?
.
?
7.
, :

t t 1 = (ut un )
un = ( + z)/.
, , ,
:

W = P e (1 ut + z )
- : ,
, ut,
:
. , =0,03 z=0,03. , =1? =2?
-
? .
-7 ,
,
, ,
1970- , . -

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

265
265

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

-
,
.. - .
. ,
0,06- . , =1? =2?


?

8.
-
1970 ,
(www.bls.gov).
.
. ,
. ,
(CPI)

. ,
. :
. t , -


t-1 t ;

;
. 1970 ,
,
,
.
. 8.5 - ?
. , .
, ? ? ;
. () ,
1970
?
9. :
. -8 , 1970-1990 1990 ;
. ,
?
, ?

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

danarTi:

erToblivi miwodebis damokidebulebidan inflacias,


mosalodnel inflaciasa da umuSevrobas Soris damokidebulebamde

, ,
, (8.1) :

, :

P = P e (1 + )(1 u + z )

,
, . -

(8.2) ,
266
266

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

= e + ( + z ) u

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

Pt, Pte ut, t


, .

(8.1) :
Pt = Pt e (1 + )(1 ut + z )
.

Pt 1 :
e

Pt
P
= t (1 + )(1 ut + z )
Pt 1 Pt 1

(8A.1)

Pt / Pt 1
:

Pt
P P +P
P P
= t t 1 t 1 = 1 + t t 1 = 1 + t
Pt 1
Pt 1
Pt 1
,
Pt 1 - ; Pt 1 / Pt 1 = 1
,
( t ( Pt Pt 1 ) Pt 1 ).
Pt e / Pt 1 ,
( te ( Pt e Pt 1 ) Pt 1 ) :

Pt e Pt e Pt 1 + Pt 1
P e Pt 1
=
= 1+ t
= 1 + te
Pt 1
Pt 1
Pt 1

Tavi 8

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

(8.1) Pt / Pt 1
Pt / Pt 1 , :
e

(1 + t ) = (1 + te )(1 + )(1 ut + z )

, t , e
, t , ,
ut , . , e
, 1 + t (1 + ) -:

(1 + t )

(1 + )(1 + )
e
t

= 1 ut + z

, ,
1 + t te ( -2
-3 -6 ). :

t = te + ( + z ) ut
, (8.2)- ;

(8.3) .
, t , te - , ut -. , , , , , z , , .

umuSevrobis bunebrivi done da filipsis mrudi

267

9/27/2010 1:47:37 PM

merikis SeerTebul StatebSi 1970-iani wlebis bolosTvis inflaciam weliwadSi 14 procents miaRwia. 1979 wlis oqtomberSi federalurma sarezervo sistemam inflaciis Semcireba gadawyvita da am mizniT masStaburi
monetaruli SezRudva wamoiwyo. 5 wlis Semdeg, aseve omis Semdgomi periodis
Rrma recesiis Semdeg, inflaciam erT weliwadSi 4 procentuli punqtiT daiwia.
im droidan igi 4 procentis farglebSi meryeobda.
ratom gadawyvita federalurma sarezervo sistemam inflaciis Semcireba? rogor
gaakeTa es? ratom iyo recesia? ufro zogadad, rogoria nominaluri fulis
zrdis gavlena inflaciasa da gamoSvebaze? dasmul kiTxvebze pasuxis gasacemad
me-7 TavSi molodinisadmi Cveni damokidebuleba Zalian martivi iyo. magram axla, rodesac visaubreT molodinze da me-8 TavSi gavecaniT fili psis mrudis damokidebulebas, dasmul kiTxvaze pasuxis gasacemad saWiro instrumentebi gvaqvs.
swored amas gavakeTebT mocemul TavSi:

9.1 nawili ganavrcobs me-7 TavSi warmodgenil models da gamoSvebas, umuSevrobasa da inflacias Soris sam - oukenis kanonis, fili psis mrudisa da erToblivi moTxovnis - damokidebulebas ganixilavs.

9.2 nawilSi ganxilulia fulis zrdis gavlena gamoSvebaze, umuSevrobasa da


inflaciaze rogorc, mokle-, ise saSualovadian periodebSi.

9.3 nawilSi Tavidanaa ganxiluli dezinflacia, aseve damokidebuleba umuSevrobasa da inflacias Soris da is, Tu rogor zemoqmedebs centraluri bankisadmi ndoba ekonomikaSi fulis nominaluri zrdis Semcirebaze.

Tavi 9

inflacia, aqtivoba
da nominaluri
fulis zrda

269

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

9.1

gamoSveba, umuSevroba da inflacia

-7 : .
-7 , . . :


, ;
,
, -8 .
,
. , -7 .

-, 9.2
,
, .

oukenis kanoni

, Y=N
L ( )
.

270
270

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

-6 , , .
, -
. , . , , ,
.
.
,
. , 1 1 .
, 1 1
. ut t ,
ut-1 , t-1 gyt , t-1
t . :

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

ut - ut-1 = -g yt

(9.1)

:
. , , 4 , 4
.
,
. . 9.1 1970
. , .
:

ut - ut-1 = -0,4(g yt - 3%)

(9.2)

(9.1) , (9.2) . , (9.1) :


, , 3 ,
. , . : .
,
. , 1,7 1,7
. , , , , 1,3 , , 1,7%+1,3%=3%-
. ,

.

1960 3
: 3% (9.2) . , , .
(9.2) 0,4- (9.1) ,
1,0-. , (9.2)
1
0,4 , (9.1)
1%- . :
Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5



,
(Artur Okun) ,
.

gyt>3%,

ut<ut-1

gyt<3%, ut>ut-1
gyt=3%, ut=ut-1

, 1,3
2,3 .

,
?
-13 ,
2002-2004
-
.

271

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 9 -1


;
.

umuSevrobis donis cvlileba (procenti)



1970

ut ut 1 = 0, 4( g yt 3%)

3
2

gamoSvebis zrda (procenti)

272
272

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

1. , .
,
1
0,6 .
- , ,
, . ,
, ,
.
,
() ;
, ,
, ,

, . ,
, ;
.
2. . , 0,6
0,4 .
, .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, .
,
,
,
. ,
,
,
,
.
, , .

,
, , .

, (9.2) . g y
- ( 3
). - ( ) ,
.
(9.2) , =0,4.

. :
ut ut 1 = ( g yt g y )

(9.3)


,
.

g yt > g y ut < ut 1
g yt < g y ut > ut 1

filipsis mrudi
-8 ,
[(8.7) ], ,
:
t = te (ut un )

(9.4)

, .
, te t-1- .
:
t t 1 = (ut un )

(9.5)

Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

273

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

oukenis kanoni qveynebis mixedviT



. - ,
0,4- , , ,
, 1

0,4 .
,
.
, ,
,


. ,
. 1-
.

ut < un t > t 1
ut > un t < t 1

1960- 1980
- . 0,39,
0,20;
0,15 0,02.
1960- 1980 ,
, -
. , ,
. ,
,
. , ,
. ,
-

,
. . -8
, 1970
6 , = 0,73. - ,
1-
0,73 .

erToblivi moTxovnis damokidebuleba


, , ,
. , , -7 .
-7 , , , -

274
274

MP 93:74:1 0102/72/9
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
10

makroekonomika

51 fdp.10C9/27/2010
_ES_50_0921:47:38
8NALBPM
_10M

M01_BLA
M01_BL

ALBPM
_10M
47:38

cxrili 1

.
.
1980-
,

.
,

.

,
, .

oukenis kanonis koeficientebi qveynebisa da drois mixedviT

1960-dan 1980 wlamde

qveyana

1981-dan 2006 wlamde

aSS

0.39

0.42

germania

0.20

0.29

gaerTianebuli samefo

0.15

0.51

iaponia

0.02

0.11

CanarTi

,

.
( -8 )



.
, 1981
2006 . ,

[(7.3) ],
:
M

Yt = Y t , Gt , Tt
Pt

,
, -7 , .
.
, , ,
, , :

M
Yt = Y t
Pt
Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 15
5

275

9/27/2010
9/27/2010 1:47:39
1:47:37PM
PM

, ,

Yt =

,


( -8 -2
). , Y= M/P
,

gmt > t gyt > 0


gmt < t gyt < 0

(9.6)

( ) .
, , , . ,
, ,
IS-LM :

;

, , .
(9.6) ,
. , , , ,
(
) . , :
, gyt , t
, gmt .
, (9.6) ,

gy=gm-.

Mt
Pt

g yt = g mt t

(9.7)

, .
,
. ,
, (
) . (
) , , .

9.2

fulis zrdis efeqtebi

, ,
, :

[(9.3) ]:

276
276

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

ut ut 1 = ( g gt g y )

, ,
[(9.5) ]:
t t 1 = (ut un )


[(9.7) ]:
g yt = g mt t

. 9.2 -. . ,
.
, .
, .

nax. 9 -2
nominaluri
fulis
zrda

gamoSvebis
zrda
erToblivi
moTxovna

oukenis
kanoni

, ,

growth

umuSevroba

inflacia
filipsis
mrudi

, ,
. ,
..
( ,
, )
(.. , ).

Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

277

9/27/2010 1:47:37 PM

saSualovadiani periodi

:
gy = gy

,
, g mt -. , , ?
:
,
. ut = ut 1 - ,
g yt = g y .
g y - .
g m - g y -
,
:

g y = gm
:

= gm g y

= gm g y

u = un

(9.8)


.


, (9.8) :

.
:
() ,
. , 3 , 3
.
3 ,
( ) . ,
8 , 5 .
,
: t=t-1. , ut=un.
.

:
.
.
.
278
278

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, -7 .
, : , - . ,
.
, - .
, , -
. (Milton Friedman) ,
.
,
, , ,
.., .


( 23- )

.

moklevadiani periodi
. , ,
:
, ,
.
, ,
. , ,
, .
: ?
,
:


.
, .
:
.
:
.

gm
gm gy
gy u

, :
. ,

Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

279

9/27/2010 1:47:37 PM

,

. , .

,

. . ,

,
,
,

.

, , .
( )?
, ,
, .
, 0
. , 3 , 6 ,
8 . ,
, 8%
3%=5%. : 8% 5%=3%.
, ,
:
2,5
2,5 ( 2,5 ? , ). 9.1-.
. 0 ( )
3 . ,
0,5 ( 2,5 ),
5,5 (2,5 )
3 .
.
, 0,5
0,5
( 2,5 ) ;
5,5 5,5
( 2,5 ) .
, 3 .

cxrili 9-1

280
280

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

monetaruli SezRudvebis Sedegebi


weli 0

weli 1

weli 2

weli 3

3.0

0.5

5.5

3.0

realuri fulis zrda, %

(gm

gamoSvebis zrda, %

(gy )

3.0

0.5

5.5

3.0

umuSevrobis done, %

(u)

6.0

7.0

6.0

6.0

inflaciis tempi, %

( )

5.0

4.0

4.0

4.0

(nominaluri fulis zrda), %

(gm )

8.0

4.5

9.5

7.0

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
, 2,5
,
(2,5% 0,4-,
) . ,
6- 7 . ,
, 2,5
. , 7- 6
. 6 .
, . , 0,73- , -8 , 1,0- .
. , 7- , 1
,
5- 4 .
, , 4 .
, -5
. , , .

. -4 -5 .
8 4,5 , 9,5 7 .

: .

. , .

9.3

dezinflacia

, , , 1979
: ;
;

Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

281

9/27/2010 1:47:37 PM

:
,

? ,

.
23- .

.
. , ,
,
.
,
. ,
.
: ,
?

pirveli cda
[(9.5) ] :

t t 1 = (ut un )
,

:
(
) : .


? ,
,
, 10
, 5 . 5 ,

(1,05)10%=10,5%,
5
,
10%+5%=15%?

.
,

,
,
10%+5%=15%.

282
282

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , , : ,
, ( ut un ) .
, .
:
,
, ,
. , , . ,
, , .
.
, ?
,

1
. ,
: ,
6 , 8-
4 (8-6)=8 .
,
x . ,
: , 14- 4 . , x 10- .
, , ,
x=10. , , ,
, , =1; :
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
. (9.5) ,
10
. -10
10
.
,
. (9.5) ,
- .
-5 . ,
5 , , 2
2 5% = 10%-.
, 5
5 , 2
(52%=10%); 10
10 ,
1 : (101%=10%)
..

,
, , , , 10: 1
10 , 2
5 , 10 1
. :
,

.
:
,
, , 1
:
msxverplis norma =

Warbi umuSevrobis wliuri erTeulebi


inflaciis Semcireba

(9.5) , , (1/)- .
, , ? . , .
, 10- . 6-
,
Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

(9.5) ,

1-

- . , 1



1/.
1/
.

283

9/27/2010 1:47:37 PM

16 , . , - 0,4-
3 ,

ut ut 1 = ( g yt g y )
16% 6% = 0, 4( g yt 3%)

gyt- : gy=-(10%)/0,4+3%=-22%.
, -22
. ,
, -15 , -20 .
1931 , . , , ,
. , , .
,
, , ,
, .

. , ,
.
, ,
, 1970- . ,
,
,
.
. , .
, ,
.
, .

molodini da sandooba: lukasis kritika


(Robert
Lukas) (Thomas Sargent) ( ). , , 284
284

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, :
, , ,
.
.
, (9.5) ,
, , , ,
, ,
, . ,
:
? ,
, ,
, , .
,
.
, (9.4)
,
:


1995 .
- .

t = te (ut un )


(. .,
Pte=Pt-1), ; .
,
, ,
. , ,
. , ,
, 14 , 4
, 4 , :

te = t 1 ,

t t 1 = (ut un )
.
,

t < t 1 , ,

ut > un .

t = te (ut un )
4% = 4% - 0%

, , .
Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

285

9/27/2010 1:47:37 PM


, , ,
. . ,

.

, ,
.
,
.
,
, ,
. , , ,
, . , ,
, , . , . ,
, , ,
.

nominaluri sixiste da kontraqtebi



.
.



. 28-
.

(Stanley Fischer) (MTI) (John


Taylor) .
, ,
, , .
, ,
. ,
,
, . ,

.
, ,
,
.
. ,
. , -

286
286

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , , ,
,
. ?
, , ,

. ,
. , , .
- , ,
, ,
. . 9.3-.
. 9.3- 16
. ,
10 , 3 . , .
(
) 9,9 .
.
4 , ,
.
,
, : , ,
. ,
. ,

. ,
, , . .

, .
.

Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

287

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

aSS-s dezinflacia 1979-1985 wlebSi

288
288

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

1979 - 5,8
,

.
2,5
,
. ,
( ) , 13,3 .
:
,
. 1979
(Carter)

(Paul Volker) . ,
(Nixon) , ,
.
1979 ,
. ,
,
.
,

.
,

. , -


, ,
.
,
,

,

, , ,
.
,
, 6
, 1979
11,4 , 1980
17,6 . ,
, . 1980
9
, , 8,6 . -
(roller-coaster
)
.

,
12 ,
1979 1984
.
,
1980
, ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. 1980 , ,
- ,
,

.
,

.
,

, .

1981 wlis ianvari

20

1980 wlis aprili

16
14

federaluri fondebis ganakveTi

12
10
8

1979 wlis
seqtemberi

inflaciis tempi

1980 wlis ivlisi


6
4
2
1979

1980

1981

1982

1983

1984

1 1979 1984
1979 1980
1980
1981 , 1981 1982
.

Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

CanarTi

inflaciis tempi, federaluri fondebis


ganakveTi (procenti)

18

289

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi
290
290

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

1980 , ,
.
3


, , . 1981
19-
.
1981
, .
,
1980 ,
cxrili 1

. 1980 ,
,
. 1981 12,3
, 1982
14,9
.
,

?
,

. ,
,
,
, 1980 .

inflacia da umuSevroba 1979 wlidan 1985 wlamde


1980

1981

1982

1983

1984

1985

mTliani Sida produqtis zrda (%)

1979
2.5

0.5

1.8

2.2

3.9

6.2

3.2

umuSevrobis done (%)

5.8

7.1

7.6

9.7

9.6

7.5

7.2

samomxmareblo fasebis indeqsiT

13.3

12.5

8.9

3.8

3.8

3.9

3.8

1.0

2.6

6.3

9.9

11.4

12.6

gaangariSebuli inflacia (%)

kumulaciuri umuSevroba

kumulaciuri dezinflacia

msxverlis norma

0.8

4.4

9.5

9.5

9.4

9.5

1.25

0.59

0.66

1.04

1.21

1.32

1980
,
6%. 1979 .
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


6 . -5
,
, 1979
. -6
,


.
,
. 1982
:
1979
9,5% , 6,3- 0,66-
, 1,36-,

. , 1985
, 1,32-
. 10-
13,2- ,
.
: - 1980
.



,
.

Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

CanarTi

1981-1982
, ( ), 1982
.

, ,
,
,
?

.

,
: -2
,

.
1982-1983
9 ,
, 10,8 , 1982
.
,
,
, .


(1/)=1/0,73=1,36 . -4
1980 ,

291

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 9 -3


, ,
,

.

inflaciis tempi (procenti)

15.0

12.5

10.0

7.5

5.0

2.5

0.0
2524232221 0

,
. ,

,
. ,

.

292
292

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
kvartalebi

, , , , .
, , , .9.3 , . ,

, ,
. , , : ,
?
,
.
. , , .
, , ,
,
.
? , -,
- ? - 1979-1985 : 10- 12- . ,

, .

, ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL
M01_B

47:38 PM


?

. ,
(Laurence Ball) (Johns Hopkins) , 65
(OECD) 19 , 30
. :

, ,
. , , ,
,
.
. , .
, . .

:
. , .
, , ,
.
: , .


25- .

Sejameba

,
:

1.

.
, -
1 -


0,4 .
2.

, ,

. -

1

Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 55

293
293

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010
9/27/2010 1:47:37
1:47:37PM
PM


1- .
3.

,

.


.
,
.

,

.
:
1-
1-

.
:
.

,



.
( ) . , M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16

, .
,
,
. ,

294
294

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10


. ,
,

,
. ,

.


, ,
,
.
, ,
,

. , ,


, , .
- 1980- 9/27/2010
, 10
, .

.

1:47:40 PM

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL

47:40 PM

47:38
47:40 PM

sakvanZo terminebi

, 271
, 271
, 272
, 276
, 282

, 282

, 283
, 284
, 286
, 286

, 287

kiTxvebi da amocanebi

1. , ,
, .
:
. -
, .
.
( ), , .
.


.
.
.
.

.
. ,
.

.

,

,
,
.
.

,

.
.


, .

2. (9.2) , - :

ut ut 1 = 0, 4( g yt 3%)
. 1- ?

Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

295
295

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

,
?
. ,
.

2
?
. ,
2
?
,
2
?

3. ,
:
ut ut 1 = 0, 4( g yt 3%)
t t 1 = (ut 5%)
g yt = g mt t

.
?
. ,
,
8 16.
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
?
?
. , ()
. t
t
4 .
,
t, t+1 t+2 ..?

,
t, t+1, t+2 ..
?

,
296
296

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10

t,
t+1, t+2 .. ?

4. , ,
. : .
. .
. ,
?
,
, ?
.
?
5. ,
, :
t t 1 = (ut 5%) + 0,1

.
,
9/27/2010
.
,

.
. ?
. ,
?

1:47:40 PM

6.
, :
t = te (ut 5%)



te = t 1

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL

47:40 PM

47:38
47:40 PM

. ?
,
, =12%. , 12 , t
, , 1
,
2 .
. t, t+1 t+2
. .
.
?
()
?
, , 2
,
,
,
. ,

2-
,
..
te = 2% + (1 ) t 1

, 2-
.
. , =0,25.
,
2 ?
?
() ?
, ,
,
, 2
. ,
:
te = 2%

.
?
?
. ,


?

7.
,
:
ut ut 1 = 0, 4( g yt 3%)
t t 1 = (ut 5%)
g yt = g mt t

.
gyt- .
, ut=ut-1=5%, gmt=13%,
t=10%. ,
t 13- 3 .
.

)
t, t+1, ..., t+10
.
. 10
3 ? ?
.
.


8. (www.bea.gov)
2002
2003 . (www.bls.gov)

Tavi 9 inflacia, aqtivoba da nominaluri fulis zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

297
297

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM



2002 2003 .
. 2002 2003 ?
. 2002
2003 ?
. ()
() ?
. . 2002

.
2002 ?

. 2002
?
. ()
() ?

9. (www.bls.gov) 2001
. , 2001 .
. 2001 ?
. ,

?

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard.

damatebiT wasakiTxi

- 1980-
(Michael Mussa) -2 (Martin Feldstein)
: American Economic Police in the 1980s, University of Chicago

298
298

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

Press and NBER, Chicago, 1994, . 81-164.


-
(Paul Volcker), 1979
1987 .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

grZelvadiani
periodi
momdevno oTxi Tavi fokusirebulia grZelvadian periodze. grZelvadian
periodSi dominirebs ara
ekonomikuri ryevebi, aramed zrda. swored amitom,
axla Cven unda davsvaT
Semdegi kiTxva: ra ganTavi 10

sazRvravs zrdas?

. ,

, 50
, . ,
, ,


:
,
.

Tavi 11


.
, ,
.

, .

299

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:37 PM

300
300

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

Tavi 12

Tavi 13

) -

, -

-, -

. -

- -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

vens Tvalsazriss imis Taobaze, Tu rogor moqmedebs ekonomika wlidan


wlamde, ekonomikur aqtivobaSi ryevebi gansazRvravs. recesia mxolod pesimistur ganwyobebs iwvevs, xolo aRmavloba - optimizms. magram Tu erTi nabijiT ukan davbrundebiT, raTa gadavxedoT ekonomikis moqmedebas didi periodis manZilze, vTqvaT, ramdenime aTwleulis ganmavlobaSi, suraTi Seicvleba.
ryevebi mcirdeba. zrda, erToblivi gamoSvebis mdgradi zrda droSi, dominirebs. nax. 10.1 amerikis SeerTebul StatebSi 1890 wlidan mTliani Sida produqtis
(2000 wlis amerikul dolarebSi) evolucias asaxavs. 1929 wlidan 1933 wlamde
periods didi depresiis Sedegad gamowveuli gamoSvebis mniSvnelovani vardna
Seesabameba, xolo 1980-1982 wlebi omis Semdgom yvelaze did recesiiT xasiaTdeba. aRvniSnoT is, Tu ramdenad mcirea es ori epizodi ukanaskneli 100 wlis ganmavlobaSi mdgrad zrdasTan SedarebiT. naxati zrdasa da ryevebs ufro naTlad
warmogvidgens. axla ki yuradReba ryevebidan zrdaze gadavitanoT. sxvagvarad
rom vTqvaT, moklevadian da saSualovadian periodebSi gamoSvebis gansazRvris
Seswavlidan, sadac ryevebi dominirebs, grZelvadian periodSi gamoSvebis gansazRvris Seswavlaze gadavdivarT, sadac zrda dominirebs. Cveni mizania, gavigoT
Tu ra gansazRvravs zrdas, ratom viTardeba zogi qveynis ekonomika maSin, roca
sxva qveynebi ar viTardeba da ratom aris zogierTi qveyana mdidari maSin, roca
bevri qveyana axlac Raribia.

10.1 nawilSi ganxilulia gazomvis ZiriTadi problema: rogor gaizomeba


cxovrebis done.

10.2 nawilSi ganxilulia amerikis SeerTebuli Statebisa da sxva mdidari


qveynebis zrda, bolo 50 wlis ganmavlobaSi.

10.3 nawilSi ganxilulia zrda drosa da sivrceSi.

10.4 nawilSi mocemulia zrdis Teoria damwyebTaTvis da is monaxazi, romelic momdevno TavebSi iqneba ganxiluli.

Tavi 10

monacemebi
zrdis Sesaxeb

301

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

amerikis
SeerTebuli Statebis mTliani
Sida produqti 1890
wlidan
1890 42- .
:
1890
to
1947:
Historical Statistics of the
United States; 1948 to 2006:
National Income and Product
Accounts..
. 10.1 -

, .
,
.
, -2 .


, (per
(per capita)
capita)
(capita
capita
).

,

.

302
302

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

mTliani Sida produqti 2000 wlis dolarebSi

nax. 10 - 1

19,200

9,600

4,800

2,400

1,200

600

300
1890

10. 1

1900

1910

1920

1930

1940

1950

1960

1970

1980

1990

2000

cxovrebis donis gazomva

. , , .

. ,
, .
: ?
. :
- , ,
, - ,
.
:
( -18-21- ). , 1980-
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, - , 50
. -, ,
50 . , ,
,
.
. 2006
790 , - 44 000 . , -
790 , , , , ( ) , -. ,
, 56- (44 700
790 ) , -.
- , : , ,
.
, , ,
Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,
.

303

9/27/2010 1:47:37 PM

msyidvelobiTi unaris paritetis ageba

CanarTi


, ,
.
- 20 000 .
- :
10 000 , 10 000 .
60 000 . , 300 000 , 15
,
20 000 (300 000/15) . 40 000 ,
, .

( .
X ,
Y , , ).
30 . -
?
, ,

:

, , .

304
304

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. ,
2 000 (60 000 ,
30 ) .
-
10 .
? , - ,
.

20 000 ,
(20 000
/10000 ), 60 000
1,5 (60 000 /40000
).
- .
-
2/3 .
? . ,

. , - .

. , .
, ,
.
,
,
(Purchasing power parity PPP) .
.
,
, , . -
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.

, Penn World Tables (Penn , ).
: (Irving Kravis),
(Robert Summers)
(Alan Heston) .
40 .
( )
, , 1950 .
pwt.econ.upenn.edu
(
-
).
.
www.imf.org

CanarTi

, - 20 000 . ? , ,
0,07 (
15 ) . - ,
10 000 10 000 , : [(0,07 X $10 000) +
(1 X $10 000)] = [$700 + $10 000] = $10 700.
, ,
, ,
- 53,5
($10 700 / 20 000 = 53,5%),
, ( 10 ).
,
,
. , - ,
(
?),
. -

. , -
56- .
, 12 . , , , .
. , , , , 2006 - 125 .
Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

305

9/27/2010 1:47:37 PM

zrda da bedniereba
, . , ,

.


1990-
81 .
. , , ,
, , , ?
, ? 1- ()
10 () .

,


, 6 .
1999
(
).
:
, , ,
.
1990-
.
, , , . -

- 138 . ,
-
.
, :
,
. , , ,
( , ). , , , ,
.
, ,
. , , ,
,
, . ,
306
306

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
.
, ,
20 000
(1999 ) , (
).

.

100
irlandia

90

indonezia

meqsika
kolumbia
salvadori
nigeria
Cile
venesuela
vietnami
brazilia

80

filipinebi
CineTi

70

egvipte

do
ommin
ikis
isrespub.
respub.
inik

alJiri

CexeTi

niderlandebi

dania
axali zelandia
Sveicaria
kanada
SvedeTi fineTi
aSS
norvegia
avstria
singapuri
britaneTi avstraliaa belgi a
safrangeTi

argentina
slovenia
saberZneTi
ungreTi

portugalia
espaneTi
israeli
samxreT korea

italia

iaponia

samxreT afrika

marok o

60

polon eTi
peru
slovakeTi
iordania
irani
estoneTi
indoeTi
litva
azerbaijani TurqeTi
bangladeSi makedonia
tanzania
pakistani
latvia
albaneTi T belorusi
bulgareTi
saqarTvelo
rumineTi

50

moldova

40

zimbabve

ruseTi

ukraina

30
0

nax. 1

5,000

10,000

15,000
20,000
25,000
30,000
Semosavali erT adamianze (dolarebSi weliwadSi)

bedniereba da Semosavali erT adamianze qveynebis mixedviT

wyaro: World Values Survey, 19992000 Wave.

Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

35,000

CanarTi

bednierebisa da kmayofilebis saSualo procenti

,
.
. -

, , .
. -, 1970-
, :
, , , ? 1- 1975
1996
.
. 21
60 ,
.
,
. , Gallup-

307

9/27/2010 1:47:37 PM

cxrili 1 bednierebis ganawileba

cxrili 2 bednierebis ganawileba aSS-Si

drois ganmavlobaSi aSS-Si


(procentebSi)

1975

1996

Zalian bednieri

32

31

Zalian bednieri

37

16

naklebad bednieri

55

58

naklebad bednieri

57

53

31

arasakmarisad bednieri 13

60
, ,
, , , 1950- .


, , , ( ,
) ? . ,
, .
,
, - 1998 .
:
( ) -

308
308

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

sxvadasxva Semosavlis mqone


jgufebs Soris (procentebSi)
umdidresi meoTxedi uRaribesi meoTxedi

arasakmarisad bednieri

, ( ).
,
, .
? , , 20 000 ,

, . . ,
, . , .
, ,

.

: Richard Layard, happiness.lessons from a New


Science, Penguin Books, New York; 2005

. ,
-
, . ,
,
. ,
.
, , . :
? . , , 20 000 , .
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

10. 2

zrda mdidar qveynebSi 1950 wlidan

1950
. .
cxrili 10-1

erT adamianze gamoSvebis evolucia oTx mdidar qveyanaSi


1950 wlidan

gamoSvebis wliuri zrdis tempi erT

realuri gamoSveba erT adamianze

adamianze (procentebSi)

19502004

(2000 wlis dolarebSi)

1950

2004

2004/1950

safrangeTi

3.3

5,920

26,168

4.4

iaponia

4.6

2,187

24,661

11.2

gaerTianebuli samefo

2.7

8,091

26,762

3.3

aSS

2.6

11,233

36,098

3.2

saSualo

3.5

6,875

28,422

3.9

: Penn World Tables (pwt.econ.upenn.edu). .

10.1- (
, , ) , , 1950 .
, , ,
, , ,
.
10.1 :

;
.
- .

cxovrebis donis mniSvnelovani zrda 1950 wlidan


10.1- . 1950
3,2-, 4,4 11,2-.
, . .
, . , -

Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

309

9/27/2010 1:47:37 PM

4,6 , , , 54 11 ([1 + 0,046]54 = 11,3 ).


. 1950 2004
4,6 . 11- .
, , , . , , , 1%-
. 40 48%-
, .


1990 .
. 22-
.

1,0140 - 1 = 1,48 - 1 = 48 %
,
.

erT adamianze gamoSvebis konvergencia 1950 wlidan


10.1- , :
2004 , 1950 . , , ,
, ,
.
10.1- , -

nax. 10 - 2

: Penn World Tables.


, .

310
310

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

5.0

iaponia

4.5
portugalia

4.0
1950 - 2000 wlebis manZilze (procenti)

, 1950

, ,
.

mTliani Sida produqtis zrdis tempi erT adamianze

ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis


organizaciis (C) qveynebSi 1950 wlidan erT
adamianze mTliani Sida
produqtis zrdis tempi
1950 wels erT adamianze mTlian Sida produqtTan SedarebiT.

5.5

3.5

saberZneTi

3.0

germania
TurqeTi

2.5

gaerTianebuli samefo
SeerTebuli Statebi

2.0
axali zelandia

1.5
0

5,000

10,000

15,000

mTliani Sida produqti erT adamianze 1950 wels (2000 wlis dolarebSi)

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


:
2004 , 1950 .
, , ,
, ,
.
1950- , - 2- ,
4- , . , , .
.
-
, 2004 40
,
, 1950- .
() , ,
. (OECD) . . 10.2
1950
, 1950 , .
1950 : 1950
. :
, 1950 , , . .
. 10-2-
. , ,
. , ,
, , , .
,
, , , .
. , .
,
, ,
. 10.2-,
, , 1950 . Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5


, (OECD)

,

.
.

311

9/27/2010 1:47:37 PM

, , 1950
, - -
. ,
. ,
. , , , . 1950
,
. 2004 -
- .

10. 3

zrda drosa da sivrceSi

50
.
, .

zrda ori aTaswleulis ganmavlobaSi


, , 10.1- ? . , . 2000 .
1500 ,
: ,
. , , , .
, ,

.
. (Thomas Robert Malthus), , -18 , 312
312

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. ,
, ,
. , .
. 1500 1700 , , 0,1
. , 1700 1820 , 0,2- .
, 1820 1950
1,5
. , , 1950 - .

zrda qveynebis mixedviT


, (OECD)
. , , ?
? , ?
. 10.3-, 70 1960 1960
.
. 10.3- : ,
, 1960 ,
. , .
10.3- ,
,
. , :
(OECD) ,
, . :
1.
(OECD) ( )
.10.2- ,
(1950 1960 ). (,
Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

1950

1950
,
. 10.2 - .

313

9/27/2010 1:47:37 PM

erT adamianze mTliani Sida produqtis


zrdis tempi 1960 wlidan erT adamianze
mTliani Sida produqtis 1960 wlis moculobasTan SedarebiT
(2000 wlis dolarebSi)
70 qveynisaTvis
1960

1960

mTliani Sida produqtis wliuri zrdis tempi 1960-2004 wlebSi


(procentebSi)

nax. 10 - 3

7
ekonomikuri TanamSromlobisa da
ganviTarebis organizacia
afrika

azia

5
4
3
2
1
0
21
22
0

: . 10.2.

3.

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

10,000

15,000

20,000

erT adamianze 1960 wels (2000 wlis dolarebSi)

2.

314
314

5,000

1960 ), .
: , 4 , . ,

, ( ) . 1960 ,
, , , - , ,
. 1960 -
16 , 2004
65 .
: . 5,6 , , , -
20 (,
, , .
).
. .
( )

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1960 ,
.
. , , 1,1
( ).
1960 60 .
. XV , ,
. . XIX
, .

. , , . , .
. , :
, .

. , ,
(OECD) : .

Sexedulebebi zrdis Sesaxeb: anbani

10. 4

, ,
1950- (Robert Solow) . , . . -11
-12 , ,
.

agregirebuli sawarmoo funqcia

,

, .
,
.

.
:
(, ,
)
. ,

.
A
A Contribution to the Theory of Economic
Growth ( Growth
) 1956 .
1987
.


, .
,
, . Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

315

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,
[( (6.2)].
,
.
, , (
) , .
. , ,
,

Y = F(K, N)


Y = F(K, N) .
Y , K,
, N.

F
. , F(K,N) K-
- N-
-

316
316

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

(10.1)

, Y . K
- - . N . F , , , .
. ,
. , - - , .
,
. ,
, , ,
. . (10.1) , .
, , F, () ? , ,

? : . , , , .
? , ,
,
? , , ,
,
, ..? -11 -12
, .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, -13 , ,
.

masStabisa da faqtorebis ukugeba


, , : ?
, , . , ? ,
. ,
, . , , ,
,
2Y = F(2K,2N)
x ( )
xY = (xK,xN)

(10.2)

, ,
. : , , , , .
, . , ,
. , ,
. ,
. ? : , , -
. , .
,

.
, , , , .
, .
.
Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

:
F(xK,xN) = xY

.
- .

,
-

317

9/27/2010 1:47:37 PM

gamoSveba da kapitali
erT muSakze


.

gamoSveba erT muSakze, Y/N

nax. 10 - 4
D
C

Y/N 5 F(K/N, 1)

kapitali erT muSakze, K/N

,
,
, ;
:


;
:

,
, ( , ).
, . , , (
, ,
- ).
.

gamoSveba erT muSakze da kapitali erT muSakze



,
. (10.2)
x = 1/N. :
Y
K N
K
= F , = F ,1
N
N
N

(10.3)

,
. ,
.
?

318
318

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, Y/N , K/N . , (10.3)



. . .
(10.3) .
10.4-. (Y/N) ,
(K/N) .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
, . , ,
, : A
, , AB ,
AB .
C , , , CD
(CD AB ) , , CD , .
, ,
.


, .

zrdis wyaroebi
:
?
, ? (10.3) :
(Y/N)
(K/N) . , .
10.4- . K/N, , , , (Y/N).
, . . 10.5-. F(K/N,1)- F(K/N,1)- .

. , , A ,
A- B- ( . -
-
() ).
, - . ,
:
.
-11 . . 10.5-, , . ,

Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

319

9/27/2010 1:47:37 PM

gamoSveba erT muSakze, Y/N

F(K/N, 1) /
B

F(K/N, 1)

A
kapitali erT muSakze,

320
320

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

K/N

.

, .
, , , ? . ,
,
. . , . , , ,
, .
? ?
, ( ), ?
, -11 .
. , ,
- - . ,
,
. -12 , . . ,
, , .
:
? , . ,
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

, ,
, , ,
. ,
, ,
-
-12 . -13 .



-12
-13 . -12
, , -13 .

Sejameba


-
.
1950 (, , , )
:
1. . 1950
2004 - 3,2-
11,2- .
2. , ,
, .
, -, .
:
3. , .
4.
. ,

, ,
.

, , .
.


.


. , , , .

.
,
.

sakvanZo terminebi

, 302
, 302
, 302
, 302
,
(PPP), 304
, 311
, 313
, 314

, 314
, 315
, 316
, 317
318
, 318
, 319
, 319
, 320

Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

321
321

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

kiTxvebi da amocanebi
:

1. , , . :
. , 5%-, 0,05 ,
.
. , .
. , .
.
, , () - .
.
1000 ,
.
. .
.
. , , ,
, .
2 , -
.
sakvebi

fasi
meqsika

5 peso

aSS

satransponto momsaxureba

raodenoba
$1

400
1,000

fasi

raodenoba

20 peso

2,000

$2

. , .
. , .
. 1 10 . 322
322

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10


.
. - .
.

-? .

3. ,
Y= K N

. ,
K = 49 N = 81
. , , , ?
.
? .
. ,

.
. K/N = 4, Y/N? K/N , . . ,
K/N =8. Y/N? ?
.
?
. () () ? ?
.
. , . 10.4-? .

4. .
, -3 . , N
. ,
, z = x a , ,
g x
g z , z x- .
. -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM


.
. , 2 .
?
. ()-
?
. 2
? ?

5. 1950-1973 ,
, , 2
, -,
. ?

6. -
1950 .
Penn World Table- (pwt.
econ.upenn.edu)
, - , 1951 .
-
1973 ( ).
.

- : 1951- 1973 , 1974 1991
. ()
-? .
. 1973 -, , 1951-1973
.
- (, Penn

World Table-
?)

7.
Penn World Table- (pwt.
econ.upenn.edu)
(
) 1951 -, , , , , , .
.

-
(, - ).
. , , .
, , -
?
. , , . , , ,
- ?
8. .
Penn World Table- (pwt.
econ.upenn.edu) ( ) 1970
, , .
Penn World Table-
(
, Penn World Table-
).
. 1970 .
10 . , ,
?
. () -

Tavi 10 monacemebi zrdis Sesaxeb

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

323
323

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

1970
?
?
?
.
() () .

?

. 10 1970 ?
. 10 , ()
,
1970 .

1970 ?
. () , . -

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

damatebiT wasakiTxi

(Bred deLonge) (http://econ161.berkeley.edu/)


. , Berkeley Faculty Lunch Talk:
Themes of 20th Century Economic History , ,
.
(Angus Maddison), The World Economy. A MilleniumPerspective,

324
324

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

OECD, Paris, 2001. www.theworldeconomy.org



.
Productivity and American Leadership by William
Baumol, Sue Anne Batey Blackman, and Edward
Wolff (MIT Press, Cambridge, MA,1989) -3 , - 1880-
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

amerikis SeerTebul StatebSi 1950 wlidan dazogvis norma, danazogebis wili mTlian Sida produqtSi, weliwadSi saSualod 17 procents
Seadgenda, SedarebisaTvis, igive maCvenebeli germaniaSi 24 procenti.
xolo iaponiaSi 30 procenti iyo. SeiZleba Tu ara am faqtiT avxsnaT,
Tu ratom iyo aSS-Si ukanaskneli 50 wlis ganmavlobaSi zrdis maCvenebeli ufro dabali, vidre ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis (OECD) umetes wevr saxelmwifoebSi? momavalSi aSS-Si zrdis maRali da
mdgradi tempebis miRwevisaTvis xom ar unda gaizardos dazogvis norma?
am kiTxvebze pasuxi me-10 Tavis bolos ZiriTadad ukve gaveci: pasuxi uaryofiTia. grZelvadiani periodis mniSvnelovani maxasiaTebeli - ekonomikis zrdis
tempi, rasac Cven kidev davubrundebiT, dazogvis normasTan dakavSirebuli ar
aris. ar dgindeba, rom aSS-zrdis dabali tempebi ukanaskneli 50 wlis ganmavlobaSi, pirvel rigSi, dazogvis dabali normiT iyo gamowveuli. ar unda velodoT,
rom dazogvis normis zrda aSS-Si zrdis maRal, stabilur tempebs gamoiwvevs.
es daskvna sulac ar niSnavs, rom dazogvis dabali normiT SeSfoTebulebi
ar unda viyoT. im SemTxvevaSic ki, roca danazogi mudmivad ar zemoqmedebs zrdaze, is zemoqmedebs gamoSvebis moculobaze da cxovrebis doneze. dazogvis normis
zrda aSS-Si garkveuli drois ganmavlobaSi zrdis maRal tempebsa da cxovrebis
donis amaRlebas gamoiwvevs.
es Tavi gamoSvebis moculobaze da zrdis tempze dazogvis normis zegavlenas
eZRvneba:

11.1 da 11.2 nawilebSi gamoSvebasa da kapitalis dagrovebas Soris kavSiri da


dazogvis normis efeqtebia warmodgenili.

11.3 nawili Seicavs monacemebs, romlebic ganxiluli maCveneblebis arsis


ukeT gagebaSi gvexmareba.

11.4 nawilSi fizikur kapitalTan erTad adamianuri kapitalic ganixileba.

Tavi 11

dazogva, kapitalis
dagroveba da
gamoSveba

325

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

11 . 1

gamoSvebasa da kapitals Soris


damokidebuleba

:
.

, , ,
.
, . 11-1- , . , ,
: , , . .

kapitalis zegavlena gamoSvebaze

, ,
F

: F ( K , N ) = K N ,
Y= K N.
N-
-
:
Y N=

N N

,
N N =

N =1


:
Y N=

N =

K N

f ,

,
:
f (K N ) =

-, , 10.3 ,
, ,

:
Y
K
= F ,1
N
N

, Y/N, , K/N,
. , ,
, .
, :
Y
K
= f
N
N

f F :
K
K
f = F ,1
N

N

K N

326
326

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

kapitalis
maragi

gamoSveba/Semosavali

kapitalis
maragis
cvlileba

dazogva/investicia

nax. 11 -1
,
/

, , . , , N, .
, -2 , -6 ,
,
, :
. ,
. , , . , ,
100 , 5 ,
95 [100 (1-0,05)]. ,
, .

2003
(2000
) 34 875 ,
,
67 865 , (
?).

, ,
, , .
, , ,
,
.
N- ,
:
N , ,
, . , . -12 , ,
-13 , , ,

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

327

9/27/2010 1:47:37 PM

, - , (, ,
) , .
.
. ,
f (, , F)
. , (
)
. -12
, ,
,
. ,
.

,
, ,
:

:
.

= f Kt
N

(11.1)

, , N -, ,
, .
: .

gamoSvebis zegavlena kapitalis dagrovebaze



:

-19 ,


. ,
,

.
.

328
328

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

1.

2.

gamoSveba da investiciebi

:

, ,
. -3 [(3.10) ],

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , I, (, S, , T-G, ) .
I=S+(T-G)

,
, , T-G, (
, , ). ,
:

, ,
,
.
, .

I=S
.

, ,
S=sY

s . 0- 1- .
. ,
, , , , , , ,
, .
,
:


( ) : ,
, -3
, ,
. ,


. .
-16
.

It=sYt
: , , .

investiciebi da kapitalis dagroveba


,
( - ) (
-
) .
, , , t t , t+1 t+1 .. ,
, , ,
, Kt, t ,
Kt+1, t+1 ..
Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

: ,
(,
); , (

). ,
. .

329

9/27/2010 1:47:37 PM

, ( )
: ,
, ,
. , (1-) .
:
Kt+1=(1- )Kt+It
t+1 - Kt+1 t , t+1 , (1- )Kt, , t ( t , It-, ).
.
N- ( ) . :

K t +1
K
Y
= (1 ) t + s t
N
N
N
: t+1 t
, t
, t , , ,
t .
(1 ) K t / N : K t / N K t / N .
, K t / N . :

K t +1 K t
Y
K

= s t t
N
N
N
N

(11.2)

:

.

: (
) (
) ( ) .

330
330

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

11 . 2

dazogvis alternatiuli normebis


Sedegebi

:
(11.1) , .
(11.2) ,
.
,
.

kapitalisa da gamoSvebis dinamika


(11.2) , Yt/N, (11.1) , . :

K t +1 K t

M
N

K
sf t
N

t
= t- t+1

Kt
N

(11.3)

, .
:

,
,
. , , , , .
, , .

K t N f (K t N ) s

sf (K t N )

Kt N Kt N

,
: .

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

331

9/27/2010 1:47:37 PM

, , :
.
cveTa erT dasaqmebulze
gamoSveba erT dasaqmebulze, Y/N

nax. 11 - 2

,
;
, .

Kt /N
gamoSveba erT
dasaqmebulze
f (Kt /N )

Y */ N

investicia erT
dasaqmebulze
s f (Kt /N )

C
D
A
(K0 / N)
K */ N
kapitali erT dasaqmebulze, K/ N

(11.1) :

= f Kt
N
N
t

(11.3) (11.1)
. , . 11.2-
,
, .
. 11.2- , f(Kt/N),
. . 10.5- :
, , ,
,
.
, (11.3) :

332
332

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

sf (K t N ), ,

, , , s- (
) . , . 11.2-
K0/N- . -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

AB , AC , , , AB
s . , , ,
, . ,
, , ,
.
Kt/N, ,
.

. , K0/N- , AD .


. K0/N
;
, CD=AC-AD , , . , ,
, ,
,
. . 11.2- , K*/N , . . K*/N
, ,
. , , . K*/N

. , .
. , , , . 11.2- K0/N .
, .
, ,
. , ,
K*/N ,
. K*/
N ,
Y*/N K*/N
.

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, (
,
, s,, ?
?).


,
.
,

.

333

9/27/2010 1:47:37 PM



,


? , ?

?

, ,
. , ,
, , , ,
, K*/N-
.
, .

,
( ).
, K*/N- , .
, : , , .
,
, . K*/N
. .

kapitalis mdgradi mdgomareoba da gamoSveba


. ,
, . , (11.3)
( ,
), , K*/N -,
:

K
K
sf
=
N
N

K*/N
.

334
334

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

(11.4)

( ) , ( ) .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, Y*/N , ,
K*/N- - :

K
Y
= f

N
N

(11.5)

, ,
,
, .

dazogvis norma da gamoSveba


, :
? :

1. , .
: , , ,
.
, .
, -12
, , . , . .
, ,
, . ,
. ,
, , ,
, , . ,
.
, ,
.

2. , . , , ,
.
Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, 1950-1990
,

. (Paul Krugman) ,

,

.

335

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

kapitalis dagroveba da zrda safrangeTSi


meore msoflio omis Semdeg
1945 ,
, - ,

. 550
, 42 .
:

30 .
1 .
, ,
, ,
:
. . 11.2- , ,
K*/N- ,
,
, K*/N-,
Y*/N-
.

,
,
.

336
336

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

.
, . ,
, ,
,
. , .
. 1946 1950

, 9,6
, 5
60- .
?
. ,

. 11.3. ,
,
, , s0 s1 , s1>s0. .11.3-
f(Kt /N) / s0 f(Kt /N) s1 f(Kt /N) ,
. , s0,
K0 /N
Y0 /N . , s1,
, K1 /N Y1 /N, .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

cxrili 1
rkinigza

gzebi

.
.
: Gilles Saint-Paul, Economic Reconstruction in France, 1945-1958 , :

Rudiger Dornbush, Willem Nolling, and Richard Layard, eds, Postwar Economic Reconstruction and Lessons for the East Today, MIT
Press, Cambridge, MA, 1993.

meore msoflio omis dasrulebisaTvis safrangeTis


kapitalis maragis ganadgurebuli proporciebi
liandagi

sadgurebi
lokomotivebi
aparatura da
mowyobilobebi
msubuqi
avtomanqanebi
satvirTo
avtomanqanebi

6%

mdinareebi

38%
21%
60%
31%
40%

Senobebi

sawylosno
gzebi
sanavigacio
arxebis rabis
WiSkari
barJebi
(raodenoba)
sacxovrebeli
saxlebi
sawarmoo
daniSnulebis
nagebobebi

86%

11%
80%

1 229 000

CanarTi

. 1945

. 1930-
( ) ,
. ,

-

246 000

wyaro: ixileT am CanarTis wyaro.

3. , .
, . ,
. ,
. , , ,

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

337

9/27/2010 1:47:37 PM

. , , .
.11.3 .
s0 . ,
K0 /N-, Y0 /N- . , s0- s1-
. , .
/ ,
, s0 f(Kt /N)- s1 f(Kt /N)- .



,
.

cveTa erT dasaqmebulze

gamoSveba erT dasaqmebulze, Y/N

nax. 11 - 3

Kt /N

gamoSveba erT dasaqmebulze

f (Kt /N )

Y1/ N

investicia erT dasaqmebulze

s1f (Kt /N )

Y0 / N

investicia erT dasaqmebulze

s0f (Kt /N )

K0 / N
K1/ N
kapitali erT dasaqmebulze, K/ N

nax. 11 - 4


,
, , .

gamoSveba erT dasaqmebulze, Y/N

(teqnologiuri progresis gareSe)


rodesac dazogvis norma

s1 > s0

Y1/ N

Y0/ N

rodesac dazogvis normaa s0


t

dro

338
338

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

K0 /N , ,
. ,
, , .
K1 /N
, . K1 /N ,
Y1 /N-.
. 11.4-. Y0 /N-. , , , t ,
,
, Y1 /N, .
.
,
, ,
. , -12 ,
, . , .
, ,
.
. .

, .
.11.5-, .11.4-
. : , , ,
, .
, s0- , AA-
. t s1-
, , ,
, BB -, . BB
, ( BB AA
).

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

-2 .

339

9/27/2010 1:47:37 PM

dazogvis norma da moxmareba

,

.
, :

;

. ,
: ,
, , , , , ; ,
. ,
, , .

nax. 11 - 5

rodesac dazogvis
B
normaa

s > s1

(logariTmuli Skala)


,
, ,
.

gamoSveba erT dasaqmebulze, Y/N

(teqnologiuri progresis pirobebSi)

rodesac dazogvis normaa s0

A
t
dro

,
,
-3 ,

.
,
,
,

.
,
, -17 26- , -
.

? .
, ,
.
, ( , , , , . .
, . .):
, , .
.

? . , ,
, . , .

340
340

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

11.3- ,
. . , ,
:

, ( ), , . , , .

.
, : .
. ,
, . , : , , .
.

, ,

. , . ,
, , , .
,
,
. , . ,
, , , .
.
.11.6-,
( )
( ) . , ,
, , , . s
sG- (G - ) ,
.
s sG- , Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

341

9/27/2010 1:47:37 PM


, .

moxmareba erT dasaqmebulze, C/N

nax. 11 - 6

moxmarebis mdgradi donis maqsimumi


erT dasaqmebulze

sG

dazogvis norma, s

, ,
,
. s=1,
. , .
, , ,
. ? ? ,
(OECD) , , . .
, :

, .
? ? ,
: ,
, , . , :
. , , ,
, ,
.
. , .
342
342

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

11 . 3

mniSvnelobebis arsis miReba

?
? ? ,
, .
,
(11.6)
Y= K N

( , - (Cobb-Douglas)
,
).
N- ( ). :

Y
=
N

K N
=
N

K
=
N

,
,
.

K
N

. , f
:

K
f t
N

Kt
N

(11.3) f (K t N ) -
:

N N=

=1

N =

N - .

K t N . -

K t +1 K t
Kt
K

=s
t
N
N
N
N

(11.7)

.
, .

dazogvis normis zegavlena mdgradi mdgomareobis


gamoSvebaze

?
(11.7) .
,
. ,

K
K
=
N
N

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

343

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

socialuri uzrunvelyofa, dazogva da


kapitalis dagroveba SeerTebul StatebSi

- 1935 .

.
. , , 4 .
50 .
,
,
, ,
,
- , ,
.
, . ,

, . , ,

.
:

344
344

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

,
-


,
()
. (Fully funded system)
:
,
, , , .

.
(pay-as-you-go system) :
.

.
,
, .
:
,
.
( ) .
, ,
:

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , ,
.
.
,
. , , , .

,
. ,
. . ,
, , .


.
1935 , -
,
,
, , ,
. ,
, , 1980-
, . -



,
. -
, ,
, 70 - .
, ,
. ,

. ,
, ,
, , , .

, , ,
.
(Martin Feldstein),
, , , ,

34 .
?
:
. - ,

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

CanarTi

345

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

,
:
.
,
.
,
,
, :
- .
, ,
, : ,
. .


, ()
(Concord Coalition) (www.concordcoalition.org/issues/socsec/).
( 26- ).

, .
.

. ,
:
,
,
.
.
,
, ,
,
.
,
. ,
:
, . , ,
,
, -

( , ,
K/N . * , . :

K
K
= s2
s

N
N

K/N- :

K s
=
N
346
346

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

(11.8)

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
(11.6) (11.8) ,
:

Y
=
N

K
s
s
= =
N

(11.9)

.
[(11.8) ] [(11.9) ]
. . , , , 10 . (11.8) (11.9) ,
. ,
10 , 20 .
(11.8) , , , (11.9) , .
, . .

dazogvis normis zrdis dinamikuri efeqtebi


,
. , , ?
, ?
(11.7)
t=0 , t=1 ..
, , 10 , 0 , 20
. 0
(, , , ). , (11.8) , ,
0,1 :

K0
2
= (0,1 0,1) = 12 = 1
N
Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

347

9/27/2010 1:47:37 PM

t=1 (11.7) :

10-
20
.


,
. ,
.

(a) erT dasaqmebulze gamoSvebis zrdis efeqti

2.00

1.75

1.50

1.25

1.00
0

10

20

wlebi

30

40

50

40

50

(b) gamoSvebis zrids efeqti

5
erT dasaqmebulze gamoSvebis
zrdis tempi (rocenti)

nax. 11 - 7

gamoSveba erT dasaqmebulze, Y/ N

K0
K
K1 K 0

=s
0
N N
N
N

4
3
2
1
0
0

10

20

30
wlebi

0,1 0,2 :

( )

K1
1 = (0, 2 ) 1 (0,1)1

N
K1
= 1,1
N

, K2/N- ..
, 0 , 1 .. (11.6) 0 , 1 .. 348
348

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.11.7- . . 11.7 ()
. Y/N , 1-, . . 11.7 ()
,
. . 11.7 ()- ,
.
, .
. 11.7 , , , . 10

40 , 20 63 . ,

. 10
3,1 , 10 1,5
. , ,
.
, : 1950
, , (OECD)
, / ? ,
50 . , 50
, . 11.7- ( ,
, , ). , : -
. 50 - .



. ,
, ,
.

aSS-Si dazogvis norma da oqros wesi


, ? ,
, , . , :
Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

349

9/27/2010 1:47:37 PM

C Y
K
=
N N
N
(11.8)
(11.9) :

s (1 s )
C s
s
= =
N

, :
-

.

, (11.8) (11.9)
( 10 )

, 11.1-.
,
s=0,5. , , 50 .
, 0- 0,5- . , - 17 . ,
, , ,

.

cxrili 11-1
dazogvis
norma, s

350
350

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

dazogvis norma da erT dasaqmebulze kapitalis, gamoSvebisa da


moxmarebis mdgradi normebi
kapitali erT
dasaqmebulze, (K / N)

gamoSveba erT
dasaqmebulze, (Y / N)

moxmareba erT
dasaqmebulze, (C/ N)

0.0

0.0

0.0

0.0

0.1

1.0

1.0

0.9

0.2

4.0

2.0

1.6

0.3

9.0

3.0

2.1

0.4

16.0

4.0

2.4

0.5

25.0

5.0

2.5

0.6

36.0

6.0

2.4

1.0

100.0

10.0

0.0

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

11 . 4

fizikuri Tu adamianuri kapitali

, , .. , . , ,
, , .
, .
, (OECD)
, 30 .

- 95 . .
, , 16 .
.
100 , 90
38 . , 400 - , , , 95, 32 4 .
, ?
? .

, ,

,

.

sawarmoo funqciis gafarToeba


, (11.1) :

Y
K H
= f ,
N
N N
(+,

(11.10)

+)


, K/N, , H/N. , , K/N ,
. ,
H/N-, . Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

351

9/27/2010 1:47:37 PM

,
, H,,

: -4

.

.
.

-13

,
,
.
,
, ,

.
.
? :
,
,
.
,

?
?

352
352

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


.
.
,
,
. : H/N-,
, . , . , - . ,
: , . . , ,
, ,
-, , , . ,
, , ,
. , .
, H?
, , K. K-
.
2 000 , , , 1 000 . , H- .
, , H-
. ,
100 . , . , .
H, [(50x1)+(50x2)]=150. , H/N, 150/100=1,5.

adamianuri kapitali, fizikuri kapitali da gamoSveba


?
:
. . makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


.

, , ,
, .

? , . -
6,5 . , ,
( 16 )
. .
:

, ,
, .
, 6,5 .
, , ,
.
(), . 6,5 .
. ,
, , , .
, . 6,5
.
. , -, . - , . ,
- , , .


,
?

, . ,

. , ,

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

353

9/27/2010 1:47:37 PM

. , , / , .

endogenuri zrda

, -9 ,
,

.

, , ,
. , ,
, . ,

.
.
(Robert Lukas) (Paul Romer) ,
, .

. ,

. : , ,
, , ?

?
, , .
, , , .
, ,
, . :

354
354

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

.
, . / ,
,
, , ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

. ?
?
.

Sejameba

(
, ): , ; , , .
, ( ,
-12 )
( ) .
, ,
.
, , .

. (
)

, , .

.


, ,

.


.

.

, .
,

.

, , ,
.
:
, . /
,
,
.

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

355
355

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

sakvanZo terminebi

, 325
, 334
, 341
, 344

, 344
, 345
, 351
, 354

kiTxvebi da amocanebi

1. ,
, .
:
. .
.
.
. , .
. ,
;
.
.
, .
. -

.
, - .
.
, , . , .
2. :
(Solow) ,

356
356

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


, - .
. ?
3. -3 ,
(.. ).
-7
.
.
,
? ?

4. , :
.
;
.
;
5. ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM


.


?
6. , :

Y = 0,5 K N
.

, s, .
. ,
s, .
. , =0,05.
, s=0; s=0,1; s=0,2;
..., s=1.
.


, ,
( ,

).
. ,
s ,

? , s , -

? ,
?

7. - .
. , :

Y = K N 1
, =1/3.
. ? .
. ?
. ?
. .
. s

.
. .
.
,
s=0,32, =0,08.
. , =0,08,
s=0,16 .

?
8. -7 : ,
Y = K 1 3 N 2 3 , s,
, , 0,1- .
. ?
. ?

, -

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

357
357

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

t
0,1- 0,2-.
. ?
.

.
9. .
, Y = K N , (11.8)
.
. ,
(11.8) .
. , ,
s 15 , 7,5 .
?

?
. ,
5 . ,
, , 20 .

?

?
() ?


10. -
-9 , - . ,
,
.
. (www.gpoaccess.gov/eop/). B-32

, B-1 . -
? -9
: ?

?
.
B-79 ()
- . -9
, ,
, . : ? ?

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard.

358
358

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

0 PM
47:38 PM

danarTi:

kob-duglasis sawarmoo funqcia da mdgradi mdgomareoba

1928 (Charles
Cobb) (Paul Douglas), - ,
, 1899-1922 ,

:

Y = K N 1

(11A.1)

. .
(11A.1) ,
-
, - ,


- (,
, :

).

,
(11A.1) (,
,
, ).
,
. , :

,
, ,
,
(11A.1) . (11A.1)
N-:
Y N = K N 1 N

:
N 1 N = N 1 N 1 = N

, :

Y N = K N = ( K N )

, (Y/N),
.
s
. , , :

s(K*/N)
:
(K*/N)
K* ,
:
s(K*/N)= (K*/N)

, , K*/N,
(K*/N) :
s= (K*/N)1-
( - - ) :
(K*/N)1-= s/
, 1/(1 ) :
(K*/N)=( s/ )1/(1 )
.
,

:

Tavi 11 dazogva, kapitalis dagroveba da gamoSveba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

359

9/27/2010 1:47:37 PM

(Y*/N)=(K/N)=(s/) /(1-)
, .
(11A.1)
,
=0,5 (0,5 , ). =0,5,
:

, 2 ,
1,4- (,
40 ).

Y*/N= s/
. , . .
, , , K-
,
, . , =1/3, /
(1-)=(1/3)/(1 (1/3))=(1/3)/(2/3)=1/2
:

Y * N = (s ) = s
12

, ,
. -

360
360

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
, - - , ,
. 11.4 ,


, - - , , . , 11.3

,

, ( - ).

- , 343

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

eTerTmete TavSi Cven gamovitaneT daskvna imis Taobaze, rom kapitalis dagrovebas ar SeuZlia TavisTavad ganapirobos zrda: mdgradi zrda teqnologiur progress moiTxovs. am TavSi teqnologiuri
progresis mniSvnelobaa ganxiluli.

12.1 nawilSi ganixileba teqnologiuri progresisa da kapitalis dagrovebis mniSvneloba zrdisaTvis. aq naCvenebia, rom mdgrad mdgomareobaSi erT adamianze gamoSvebis zrdis tempi teqnologiuri progresis
zrdis tempis tolia. Tumca, es ar niSnavs imas, rom dazogvis normas
ara aqvs mniSvneloba. dazogvis norma moqmedebs erT adamianze gamoSvebis moculobaze, magram ara zrdis tempze.

12.2 nawilSi moyvanilia teqnologiuri progresis determinantebi, ZiriTadad ki yuradReba gamaxvilebulia kvlevebisa da SemuSavebis mniSvnelobaze.

12.3 nawili ubrundeba me-10 TavSi warmodgenil zrdis maCveneblebs da


ganixilavs maT am da wina TavebSi mocemuli codnis safuZvelze.

Tavi 12

teqnologiuri
progresi da zrda

361

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

12 . 1 teqnologiuri progresi da zrdis


tempi
, , ? , -11
. ,
, ,
, .

teqnologiuri progresi da sawarmoo funqcia


:


1950 2
200- 2005 45 000-
. , (Robin Williams) (
)
(Moscow on the
Hudson)

-2
,
,

,

.

362
362

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. ,
, , , .
. .
.
CD- , .
.
,
.

() , . , ,
, ,
: . .
, , , .. ,
, ,
,
. ,
, . -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

A- , :
Y = F ( K , N , A)
( +, +, + )

,
, K, , N, , A.
, .
, () , :
Y = F ( K , AN )

.
.

(12.1)

, .
, . (12.1) ,
:

. A- , N-, .
. ,
AN .
, A, , , .
, , AN, .

(12.1)?
.
, : , : -

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

AN-
.

-6 :

.

363

9/27/2010 1:47:37 PM

, K, , N,
:
2Y = F (2 K , 2 AN )

, x :
xY = F ( xK , xAN )

,
, N-.
,

, AN-,
, N-, , A-, .

F
:

Y = F ( K , AN ) =

K AN
=
AN

K
AN

364
364

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, f , f(K/AN)F(K/AN,1), :

AN

, f
:

f ( K / AN ) =

Y
K
= F
,1
AN
AN

AN

Y
=
AN

(
) . , , . ,
, , , .
-11 ,
. ,
.
.
: ,

.
xY = F ( xK , xAN )
x=1/AN . :

Y
K
= f

AN
AN

(12.2)

: ( )
(
).
.12.1-.
, .11.2- , . , K/N- Y/N-
, . K/AN- Y/AN-
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

kapitalisa da gamoSvebis urTierTqmedeba


,
. -11
. , . .
-11 .11.2- . , :

.
.
( ) .

,
, -11
, , .
, -11
,

. ,
..

nax. 12 - 1

gamoSveba erT efeqtian


dasaqmebulze, Y/AN

f(K/AN)

gamoSveba da kapitali
erT efeqtian muSakze
,


.

kapitali erT efeqtian dasaqmebulze, K/AN

, ,
. ,
,
,
,
.
. 12.2- .
, , ,
.

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

365

9/27/2010 1:47:37 PM

. 12.1- . . 12.2-, ,
.

nax. 12 - 2
gamoSveba erT efeqtian muSakze, Y/AN

savaldebulo investiciebi

erT efeqtian muSakze kapitalis da erT


efeqtian muSakze gamoSvebis dinamika

gN )K/AN
gamoSveba
f(K/AN)

(ANY )*

investicia
sf (K/AN)
B
C
D
A
(K/AN )0

gA

(K/AN )*

-11 , ,
, :

I = S = sY
, AN-.
I
Y
=s
AN
AN

Y/AN (12.2) -. :
I
K
= sf

AN
AN

. 12.2-.
, ,
, s-, .

366
366

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ,
, .
-11 . : ,
(A
), AN . , K/AN , , K, , AN, .
, .
- . gA, gN. , , gN-. , ,
, AN-, (gA+gN)- .
, 1%,
2%, 3%.
, :

-11 ,

gA=0 gN=0.
,
, gA>0.
,
, ,

gN>0.

, ,

gA>0

gN>0.



. -2
-7 .

I = K + (g A + gN )K
,

I = ( + g A + g N ) K

(12.3)

K . 10
,
10 . (gA+gN)K ,
,
. , , 3 , 3
, .
K (gA+gN)K : 10 ,
3 ,
13 .
Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

367

9/27/2010 1:47:37 PM

(12.3)
, , . :
I
K
= ( + g A + g N )
AN
AN

, , .12.2-,
. (+gA+gN) .

gamoSvebisa da kapitalis dinamika



.
, .12.2- (K/AN)0 .
AB , AC . , (K/AN)0
, AD . ,
(K/AN)0 , K/AN .
, , (K/AN)0, . ,

, . . 12.2-
(K/AN)*-.
. , ,
, , (K/AN)*-
(Y/AN)*- .
, Y
AN
( , ).
368
368

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(gA+gN)-, (gA+gN) .
: , (gA+gN) .
,

. , ,
:

Y/AN , Y
,

AN.

(gA+gN) .


(gN) (gA)
. , .
, -11 , .

: , .
, , .
.
,
, .
: (gA+gN). , ,
(gA+gN)- .
, ,
.
. ,
(gA+gN)- .
cxrili 12-1 dabalansebuli zrdis maxasiaTeblebi

Rate of growth of:


1

kapitali erT efeqtian muSakze

gamoSveba erT efeqtian muSakze

kapitali erT muSakze

gA

gamoSveba erT muSakze

gA

Sroma

gN

kapitali

gA

gN

gamoSveba

gA

gN

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

369

9/27/2010 1:47:37 PM

(, ,
)

.

Y/N-
Y- N-
( , -2
, -8 ).
, Y/N-
: (gY -

gN)=(gA+gN)-gN=gA.

.
, , , (
) . (gA+gN) , gN ,
gA . ,
, .
, , (gA+gN)-, ,
: , ,
. . 12.1 .
(:
):

; . 12.2-.
, gA .
, , :
- gN-, ;

, (gA+gN), .

dazogvis normis efeqtebi


. . ,
.
. 12.3-, s0-
s1- .
s0 f(K/AN)- s1 f(K/AN)- .
(K/AN)0- (K/AN)1- , , , (Y/AN)0- (Y/AN)1- .
, , 370
370

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

Y/AN
gamoSveba erT efeqtian muSakze,

nax. 12 - 3

f (K/AN )

( )
Y
AN

(ANY )

gA

gN)K/AN

s1f(K/AN )

s0f(K/AN )

(K/AN)0

: I

(K/AN)1

kapitali erT muSakze, K/AN

gamoSveba, Y (logariTmuli Skala)

. . 12.4 . .
AA ;
(gA+gN) : AA- (gA+gN)- . t , . ,
, . ,
(gA+gN) .
,
BB , AA-
, (gA+gN)- .
, : , , . . ,
. , , -

. 12.4 . 11.5- ,
, .
-2 .

, ,

, .
.

nax. 12 - 4
gamoSveba, romelic s1

> s0 -is Seesabameba


B

daxriloba (gA

gN)


: II
,

,
.

gamoSveba, romelic s0 -is Seesabameba

t
dro

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

371

9/27/2010 1:47:37 PM

.
.
, , .

. , . ,
.

12 . 2 teqnologiuri progresis
determinantebi
,
. :
? .
: () , -
.. ,
,
. , ,
,
(Rresearch & Development) , .
-10 (, , ) 2- 3 . -
1 - 75
. - 20
60 .
, -
-: .
,
( ,
,
). , . , -

372
372

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. ,
. - , ,
,
. , ,
, . , , .
,
, ,

. , .

kvleviTi procesis Sedegianoba


, . . , , , ,
, . . .
( ) ( )
. , , . ,
, , .
. , , -

- ( , ).
. , - . , , ,
, ,
, . Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

-11
,

:
- ,

. :


.

373

9/27/2010 1:47:37 PM

informaciuli teqnologiebi, axali


ekonomika da mwarmoeblurobis zrda

tranzistorTa raodenoba erT mikrosqemaze (logoriTmuli Skala)

CanarTi

1996 2006 - 2,8 ,


1970 1995 1,8-
.
.
?
,
. ,

. ,
(IT-Informatin Technology) ,
, ,
, ,
:

109

108

64M
16M

107

Pentium4

Power PC 620
Pentium Pro
4M
Power PC 604
Power PC 601
Pentium
68040
1M
80486
256K
80386
68030
68020
64K
80286

106

105

68000
16K 8086
4K

104

1K
4004

intelis mikroprocesori
motorolas mikroprocesori
mexsierebis zoma bitebSi (dram)

8086
6800

103
1972

1976

1980

1984

1988

1992

1996

2000

gamoSvebis weli
nax. 1

muris kanoni: erT mikrosqemaze tranzistorTa raodenoba 1970 wlidan 2000 wlamde

wyaro: Dale Jorgenson, post.economics.harvard.edu/faculty/jorgenson/

papers/aea5.ppt .

374
374

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
(
) , ,
.


.
. (12.2) ,

:
Y AN = f ( K AN )



, .. ,
Y/AN ,
K/AN
.
, , , . ,
K/AN

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

CanarTi

1965 (Gordon Moore), , , 18-24


,
.
, . 1- ,
.
1971
2300 ; 4-, 2000
, 42 ( Intel Core 2-, 2006

,
291 ).
,
,
.
1980
3 7
.


. 1990
- - .
, , , -
90 ,

375

9/27/2010 1:47:37 PM

,
Y/AN- .

CanarTi

,

, ,
. , ,

,

.
,
,

.
1970
.

,


.
,
, 25 -

, , ,
, ,
, .
,
. :
; , , .
:
- .
.
, ,
.
, ;
, .
376
376

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

0,5
1970
.
,
, ,
-
.

:
: Information Technology
and the U.S. Economy , by Dale Jorgenson, American Economic Review,
91, 1, 2001, 1-32.

CanarTi

? : ,
, .
, , ,
. ,

, , ,

.

? ,
, 1996
2006 , , , , -

,
. ,
.

kvlevis Sedegebis gamoyenebadoba



.
, . .
, , . :
, .
, -

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

377

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

axali teqnologiis gavrceleba:


hibriduli simindi

.

1957
(Zvi Griliches),
.
,
, .
,
, .
20 .
,
, - 1930- . .
1 , -

-
1932 1956 .

. - , ,
. ( )
10 , (, )
. ,
.
8 , , .
. 10

60
.

, -

,

. , .
.
, . , (,
-),
. , .
. ,
, , -

378
378

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

: Zvi Griliches, Hybrid Corn: An Exploration in the Economics of Technological


Change, Econometrica, 25,
4, 1957.

100
viskonsini

procenti

80
aiova

60

kentuki
texasi
alabama

40
20
10
0
1932 1934 1936 1938 1940 1942 1944 1946 1948 1950 1952 1954 1956

nax. 1

marcvleuli kulturebiT daTesil mTel farTobSi hibriduli simindis naTesi


farTobis procentuli wili aSS-is Statebis mixedviT 1932-1956 wlebSi.

CanarTi

? , :

. , .

wyaro: ixileT wyaro, romelic CanarTSia miTiTebuli.

, , .
?
, , , . , , ,
, , . , . ,
- . ,

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

.
25- .

379

9/27/2010 1:47:37 PM

. :

, ,
?

?

, , . , ,
. ,
.
. ,
(
).

,
, . , .
, .
, . , ,
,
. ,
, , , .
, :
,
, .

380
380

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

12 . 3 kidev erTxel zrdis faqtebis Sesaxeb


-10 , , -11 .

kapitalis dagroveba Tu teqnologiuri progresi


mdidar qveynebSi 1950 wlidan
,
. , :

, , , K/AN, . .12.4- , ,
.

, ? .
,
( 12.1, 4). , ,

, .

, 10.1- . 12.2-
(gY-gN),
, gA, - 1950 . 10.1-
, : , ,
. ( 10.1- 12.2- :
, 12.2 , , 10.1
. ). , gA, ,
; .

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, -

1950
38 2006 51 . 0,18
.
, -,
0,18 ,
-
.

381

9/27/2010 1:47:37 PM

cxrili 12-2

erT muSakze gamoSvebis zrdisa da teqnologiuri progresis saSualo


wliuri tempi oTx mdidar qveyanaSi 1950 wlidan

erT muSakze gamoSvebis zrdis tempi (%)


1950 - 2004 wlebi

teqnologiuri progresis
tempi (%) 1950 - 2004 wlebi

safrangeTi

3.2

3.1

iaponia

4.2

3.8

gaerTianebuli samefo

2.4

2.6

aSS

1.8

2.0

saSualo

2.9

2.9

: 1950-1970 : Angus Maddison, Dynamic Forces in Capitalist, Oxford University Press, New York, 1991. 1970- 2004 : OECD Economic Outlook database. .

,
,
.
, ,
,
,
1950 ,

.

: , 1950
. ,
( 1), , ( 2). , .
, : ,
. , ,
. , ,
,
.1
, , ?
,
,
, .
, ,
.
. ,
: , , .
,
, , , .
( )
1

382
382

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

; , ,
. ,
. ,
. ,
12.2- , :

.

kapitalis dagroveba Tu teqnologiuri progresi


CineTSi 1980 wlidan
, 10 , - .
?
,
, 1980- 10 . 12.3- , gY, , (gY - gN),
, gA , 1983-2003 .
, ,
: , 1980-
, , , 8,2 , .

cxrili 12-3

gA- )
,

. ,

,
12.2 .

erT muSakze gamoSvebisa da teqnologiuri progresis saSualo


wliuri zrdis tempi CineTSi 1983-2003 wlebSi

gamoSvebis zrdis
tempi (%)
9.7

: , ( -

erT muSakze gamoSvebis


zrdis tempi (%)
8.0

teqnologiuri progresis
tempi (%)

8.2

: OECD Economic Survey of China, 2005.


, . ,
, , -

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

383

9/27/2010 1:47:37 PM

12.1,
:

gK=gY=gA+gN.

.
,
, . , ,
. , , , (12.3) , Y-:
I
K
= ( + g A + g N )
Y
Y

384
384

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, 1983-
2003-. , -, 5 . , gA- 8,2 . ,
gN-, 1,7 . 2,6- . , , , :
(5%+9,2%+1,7%)2,6=41%. , 41 . - ,
. , , ,
.
?
. , , , ,
, . ,
.
. .
: , , . ,
, , . .
, , , , ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

. .
, . , , , ,
, , (OECD),
, ,
(technological catch-up-) . : , ? , .
, . , ,
.. .

Sejameba

,
(.. ) . .

.
,
.
,
,
.
.
, ,
. ,
.


. ,


. , .

(1) , ,
, (2)
, , .


,

, ,
.
, ,
1950

Tavi
Tavi 12
12 teqnologiuri
teqnologiuriprogresi
progresida
dazrda
zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

385
385

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

:

.
. -

sakvanZo terminebi

, 363
, 371
(R&D), 372
, 373
, 373

, 374

, 374
,375
, 378
, 384
, 385

kiTxvebi da amocanebi

1. , ,
, .
:
.
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16

, , 10 , , , 10
.
. , ( ) ,
.
.

.
. .
386
386

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10

.
, ,
.
. 9/27/2010

, , - .
. ,
, ,
.
. , ,
, ,
.

1:47:40 PM

2.
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL

47:40 PM

47:38
47:40 PM

?

?
, ()- ()-
,
, ?
. , .
.
.
.
.
. , , .

3. :

.
?
. () ,
?
. , ?
(
)?

4. ,
() () , -


:
. .
. .
5. ,
,
: . , , , :

saparikmaxero
momsaxureba
sabanko
momsaxureba

Q1

W1

P2

Q2

W2

10

100

50

12

100

50

10

200

50

12

230

60

.
?
. , ?
?
. ?
. ,

?
?
,
.
,
.
, -

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

weli 2

weli 1
P1

387
387

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

13
. ,
12
(..,
). (: ,
: . ,
:
).
. , ?
?
.
?
.

?
. :
, ,

,
.
16 () ()
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
.
6. ,
:
Y = K AN

, s, 16 , , 10 . ,
2 ,
4 .
. (I)- (V)- :
I. ;
II. ;
388
388

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10

III.
;
IV. ;
V. .
. ,
, .. 8 . () . .
. ,
4 , 6 .
() . () ()
? .

7. ()- ()-
. ,
A-, K-, H- , A-, K-, H-
:
. ;
. ;
. ;
. ;
9/27/2010
. ;
. ;
. .

1:47:40 PM


8.
,
,
. , .

Y = K 1 3 ( AN ) 2 3

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL

47:40 PM

47:38
47:40 PM


, , ,


,
- 1950
(2 3) g A = gY (2 3) g N (1 3) g K = ( gY g N ) (1 3)( g K g N )
2004 ( ,

gX x- .
. (gY - gN)? ,
(gK - gN)?
. , ). - , 12.2 .
( ) .
. 12.2. - 12-2 ?
, () - ? .

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

damatebiT wasakiTxi

,
: Charles Jones, Introduction to Economic Growth, 2nd ed., Norton, New York, 2002.
Joness Web page, emlab.berkeley.edu/users/chad/), .
, .:
Economist survey on Patents and Technology, 20, 2005.
,
:

: Stern Review on the Economics


of Climate Change, 2006. : www.
hmtreasury.gov.uk/
Indifendent_reviews/stern_review_economics_climate_change/stern_review_report.
cfm ( .
).
: Economist
survey on The Global Environment; The
Great Race, 4, 2002.

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

389
389

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

danarTi:

teqnologiuri progresis Sefasebis gansazRvra

1957 . ,
,
: .
, . ,
30000 ,
, 30000
. , 10 . ,
,
, 30000$10%= 3000
.
,
.
Y-, N-,
W/P-. , - ,

:
Y =

W
N
P

Y-, N-
:
Y WN N
=
Y
PY N

, , WN/PY,
, .
. ,
Y/Y gY -
. , N/N
gN - . ,
:

390
390

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

gY = g N

, ,
, ,
gN -. , 2
0,7- ,
,
, 1,4
(0,72%).

, .
, ,
- ,
1- .
gK- ,
, , (1 )
gK-. , 5 0,3- ,
,
, 1,5 (0,35%) .
, , ,
, ,
gN+(1 )gK.
,
, gY,
, ,

, gN+(1-)gK. . ,
gY [ g N + (1 ) g K ]
. : , , gY, , gN,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, gK, - (1-) .
, , ,
2 , 5
,
0,7- ( , 0,3- ).
,
, 2,9
(0,72%+0,35%) . , , 4 , 1,1 (4%-2,9%)
.

(, , TFP ) .
, (gY gN )-, ,
.
.

.
= g A
.
, Y=F(K,AN)
[(12.1) ]
, AN.
,
. N A
, ,


,
.
, . gA-
.
gA , .
, 1,1 , 0,7. ,
1,6 (1,1%/0,7).
:
(:
), (gY - gN).
, gA.
, (gY - gN), , gA, . :
, , ,
,
, (gY gN) , gA.

, , TFP
, 390

Robert Solow, Technical Change and the Aggregate Production Fumction , Review of Economics and
Statistics, 1956, 312-320.
:

Tavi 12 teqnologiuri progresi da zrda

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

391

9/27/2010 1:47:37 PM

12 Tavis didi nawili teqnologiuri progresis Rirsebebs mieZRvna.


saubari gvqonda imasTan dakavSirebiT, aris Tu ara grZelvadian
periodSi teqnologiuri progresi cxovrebis donis zrdis gasaRebi. xSirad popularul diskusiebSi teqnologiur miRwevebs umuSevrobisa da Semosavlis uTanabrobis zrdis mizezad Tvlian. am sakiTxs mimdinare TavSi
ganvixilavT. mas sam nawilad davyofT:

me-

13.1 nawilSi ganvixilavT, Sromis mwarmoeblurobis zrdis Sesabamisad, rogor


icvleba moklevadian periodSi gamoSveba da umuSevroba. im SemTxvevaSic ki, roca grZelvadian periodSi teqnologiuri progresisadmi adaptacia mxolod gamoSvebis da ara umuSevrobis zrdis meSveobiT xdeba, mainc Cndeba SekiTxva: ramdeni xani dasWirdeba am adaptacias? pasuxi araerTmniSvnelovania: grZelvadian
periodSi Sromis mwarmoeblurobis zrda zogjer amcirebs umuSevrobas, zogjer
ki zrdis mas.

13.2 nawilSi ganixileba, Sromis mwarmoeblurobis zrdis Sesabamisad, saSualovadian periodSi rogor icvleba gamoSveba da umuSevroba. naCvenebia, rom arc
Teoriuli da arc faqtobrivi monacemebi ar adasturebs SiSs imis Taobaze, rom
swrafi teqnologiuri progresi ufro met umuSevrobas ganapirobebs. nebismier
SemTxvevaSi, sxvagvari efeqti gvaqvs: saSualovadian periodSi mwarmoeblurobis
zrdasTan, savaraudod, dabali umuSevroba unda iyos dakavSirebuli.

13.3 nawilSi yuradRebis koncentrireba teqnologiuri progresis Sedegebis ganawilebaze xdeba. teqnologiuri progresis paralelurad, samuSao adgilis gaCenis da profesiebis gaqrobis rTuli procesi iwyeba. maTTvis, vinc samuSao
adgils kargavs, an maTTvis, vis profesiazec moTxovna aRar aris, teqnologiuri
progresi namdvili ubedurebaa da ara bedniereba: isini, rogorc momxmareblebi,
sargebels naxuloben axali da ufro iafi saqonlisgan, magram, rogorc muSakebs, maT moeliT xangrZlivi umuSevroba, xolo axali samuSaos SemoTavazebis
SemTxvevaSi ufro dabal xelfasebs unda dasTanxmdnen. 13.3 nawilSi ganixileba
yvela es Sedegi da maTi damadasturebeli faqtebi.

me-12 TavSi aRvniSneT, rom teqnologiurad CamorCenili qveynebisaTvis teqnologiuri progresi imitacia ufroa, vidre inovacia. amis gamo, maT igi advili eCvenebaT,
iseTi qveynebis gamocdileba ki, rogoric CineTia, aZlierebs maT aseT Sexedulebas.
magram, Tu es marTlac aseTi advilia, ratom ver axerxebs bevri sxva qveyana, miaRwi-

Tavi 13

teqnologiuri progresi:
mokle-, saSualo- da
grZelvadiani periodebi

393

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

os uwyvet teqnologiur progressa da zrdas? es is meore sakiTxia, romelsac


am TavSi SevexebiT.

13.4 nawilSi grZelvadian periods davubrundebiT da vimsjelebT, Tu rogor axerxebs zogierTi qveyana, miaRwios mdgrad teqnologiur progress
maSin, roca zogierTi sxva qveyana amas moklebulia; ganvixilavT institutebis rols zrdis mxardaWeraSi, dawyebuli sakuTrebis uflebidan da
mTavrobis efeqtianobiT damTavrebuli.

13. 1

mwarmoebluroba, gamoSveba da
umuSevroba moklevadian periodSi

-12 , A :

Y = F ( K , AN )

. ,
, :

Y = AN


(Y/N) (A), ,
.
-12 ,



.
,
(13.1)

394
394

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

(13.1)

, , N, A . A-
.
. (13.1)- A- . , , ,
( ), Y/N=A . , A , () .
(13.1) :

N =Y A

(13.2)


. , , .
: , ,
? ,
,
,
,
.
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

teqnologiuri progresi, erToblivi miwodeba


da erToblivi moTxovna
- -7 . :

.

. : . :
, , , , .
. :
. , :
. , , .
, .
. 13.1- AS ,
AD .
Y
, , . Y
N=Y/A- . ,
.
, A- A . , ? ,
.
. ,

. , , . ,
AS- AS- ,
. 13.2- .
.
? ,
,
.
Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

A A

( ,
B B-).

395

9/27/2010 1:47:37 PM

-12 .

, -16
.

, . ,
, , .
, ,
. , , ,
. ,
, ; .
,
,
.
- .
,
(
) .
, : .
, ,
.
, , .
( ), , ,
. ,
AS- AS-,

nax. 13 - 1

:

. :

AS
A-s mocemuli donisaTvis

fasebis done, P

erToblivi miwodeba
da erToblivi moTxovna mwarmoeblurobis mocemuli donisaTvis

AD
A-s mocemuli donisaTvis
Y
dasaqmeba

396
396

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

gamoSveba, Y
N 5 Y/A

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 13 - 2

AS

fasebis done, P

AS 9

B9

AD 9
AD

Y9

gamoSveba, Y

AD- AD- . .
13.2 -. Y-
Y- .
. : .
, , . , , (13.2) , :
=

, , , .
2 , , ,
, , 2 . AS
AD , ,
. 13.2-. , . .

empiriuli dasabuTeba
,
? ,
. . 13.3-. - 1960 .
,

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

moklevadian periodSi mwarmoeblurobis


zrdis gavlena gamoSvebaze

,
,
,
.
,
..

, Y = AN
AN..
-2
- 7 , , gy =
gA+ gN. , ,
gN = gY - gA.

, .

,
,

. ,

:
? -
,
1990-
.

397

9/27/2010 1:47:37 PM

Sromis mwarmoeblurobisa da gamoSvebis


zrda aSS-Si 1960 wlidan

,
. ,


.
: - ; .

cvlilebis wliuri tempi (procenti)

nax. 13 - 3

gamoSvebis
zrda

6
5
4
3
2
1
0

21
22

mwarmoeblurobis
zrda

23
1960 1963 1966 1969 1972 1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 2002 2005

- :
,

,
,
,
, ?

398
398

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. ,
, .
, , , , . ,
. , , ,
, , . .. .
-9 , , ,
, .
,
, , , ,
. ,

. 13.3 -:
. , .
,
, ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, . , . 13.3
. , ,
, :

,
, .

.

13. 2

mwarmoebluroba da umuSevrobis
bunebrivi done


. , ,
.
: ?
, . ,
, ,
-.
, . , - : ( ,
) -.
, ,
, . ,
-
,
. 1990- , , 39- 35 . -
, , ,
. , :
( ), .

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

399

9/27/2010 1:47:37 PM

,
, . , -20
21- ,

. - 1900 7- ,
5- ( -
). ,

. , , (OECD) .
, . , , .
, ,
, -6 . -6 ,
( ) ( ) . ,
.

faswarmoqmnisa da xelfaswarmoqmnis gadasinjva


:

(13.1) , A . , 1 1/A .
W , 1 (1/A)W=W/A- .
, (1+) - ( ) ,
:
: P = (1 + )

W
A

(13.3)

(6.3) : P = (1+)W

(6.3)- A ( -6 1- ). -

400
400

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , ,
.
. ,
, , , , , . 2 , 2- .
(6.1) :
( ):

W = Ae P e F (u , z )

(13.4)

(13.4) :

e
(6.1): W = P F (u , z )

, Pe F(u, z), (6.1) .


, , () ,
Pe-. , u, () ,
z .
Ae: , Ae-. ,
.

,
, () . ,

, , ,
.

umuSevrobis bunebrivi done


. , , , , . ,
, , , Pe=P Ae=A.
. (13.3)
:
W
A
=
P 1+

(13.5)

, W/P, , A, : ,
, .
. 13.4-. , .
Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

401

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 13 - 4

, ,

.

A F(u, z)
AF (u, z)
realuri xelfasi, W/P

mwarmoeblurobis
zrdis gavlena umuSevrobis
bunebriv
doneze

faswarmoqmna

xelfasis gansazRvra
un
umuSevrobis done, u

(13.5) , W/P=A/(1+), :
.
. , , Pe=P Ae=A, (13.4) :
W
= AF (u , z )
P

, ,
B,, A: A

, W/P,
, . (13.6) 13.4 : ( ) .
B ,
un- . :
? , A 3
, A A 1,03-:

402
402

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

(13.6)

(13.5) , , , 3 : .
(13.6) , , , 3 : .
, ,
un, , , -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

3 , . ,
B- , B :
3 ,
.
:
3
3 , 3- . ,
, . 3 , .
, , , ,
. , , , A
3 , 3 .

empiriuli dasabuTeba
- :
. ?
,
. , -8 ,
. , ,
,
. ,
. ,
,
, , ,
.
. 13.5 - 1890 2000 . , . (1930- )
, . 1930-
, , ,
,

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

403

9/27/2010 1:47:37 PM

mwarmoeblurobis
zrda da umuSevroba
saSualo maCvenebeli
aTwleulebisaTvis
1890-2000 wlebSi




.


.
: - , - .

Sromis mwarmoeblurobis saSualo wliuri zrda (procenti)

nax. 13 - 5

3.25

19401949

3.00

19501959

2.75

19601969

2.50
2.25

19201929

2.00

19301939

19101919

1.75

18901899

19902000

1.50

19001909
19701979
19801989

1.25
1.00
4

12

16

20

u mu Sevr o bis s aSu al o do ne ( p r o c ent i)

. , :
, 19401960- , , , ,
, 1970- 1980- -, .


? . , .
, , , , . , , .
, , , , ,
.
, , .
, , , , (.. Pe=P),
(Ae) (.. Ae

404
404

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

A- ). :
W
A
=
P 1+

:
:

W
= Ae F (u , z )
P

, : A . , Ae
, A. , .13.6- .
Ae , A,
, . B- B- ,
un- un- . , Ae A . :
, . .
,
.
, , .
,
, .

A
.
Ae
.
Ae > AA-,
,
,
.

,

.

realuri xelfasi, W/P

nax. 13 - 6

B
B

faswarmoqmna

xelfasis gansazRvra

un

un

u m u Sevr o bis do n e, u

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

mwarmoeblurobis
zrdis Semcirebis gavlena umuSevrobis doneze, rodesac mwarmoeblurobis zrdis molodini nela koreqtirdeba


,


.

405

9/27/2010 1:47:37 PM

, , , . , ,
.

- 1990- ,
, 1990- - 2000- .
? , , -
, , . , ,
, .

13. 3

(Robert
McTeer), The Churn: The
Paradox of Progress, Federal
Reserve Bank of Dallass,
Dallas 1993.

teqnologiuri progresi, Carningi1


da ganawilebis efeqti

. (Josef Schumpeter), , 1930- ,


, , . ,
. , - , .
The Churn :
, .
. ,
. , ,
. .
. , , 20
.
US411 75- ,
.
1
Churn , , , , ,
,

( ).

406
406

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

13.1 , ,
.
-
.
1.

1. - 1990- , ,
.
1 . 1996- 2000
. 2,5 . -12 , ,
(IT)

.
4,1
, ,
, .
,

.
,

. ,
1996 5,4 , 2000 4 . 30 .

2.

, 1990-
,
.
2. 2001 - . , -5
,
. ,
1990- ,
.
2001 , ,
2002-2003 . , ,
.
6,3- 2003
,
- ( 2003 ,
6 , ) . .
.
,
. ,
13.1
.
2002-2003
3,7 .
,
, .
-

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

CanarTi

axali ekonomika, 1990-iani wlebis aSS-is


eqspansia da umuSevrobis aRdgena
2000-iani wlebis dasawyisSi

407

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

3.

cxrili 1

408
408

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

, , 4,6 [ -8
(8.10) ,
,

].

? -8 .
- :
, .

.
, ,
,
, ,
.
, 1990-
? .
-8 , ,
, , ,
.
,
.
,

.

, , 1990-
. ,


.
2004
: .
, 2002 2003
,
.
3. 13.2 ,
, , .
.

. 1996-2000 4,6 ,
, 30 6 . ,
:
( )
. ,

gamorCeuli makroekonomikuri cvladebi aSS-Si 1996-2003 wlebSi

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

PDG mTliani Sida produqtis zrda (%)

3.6

4.4

4.2

4.4

3.7

0.5

2.2

3.1

U muSevrobis done (%)


u

5.4

4.9

4.5

4.2

4.0

4.8

5.8

6.0

inflaciis tempi
(mTliani Sida produqtis deflatori, %)

1.9

1.9

1.1

1.4

2.2

2.4

1.5

1.7

L romis mwarmoebluroba (%)


S

1.8

2.2

2.2

2.4

2.6

0.7

3.9

3.4

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , . ,
- 11 ; ,
, 1 , , , - , 3 ,
1900 . , 1 , 1960 ,
, . :
, , ,
, , ,
. ( ,
)
.

In Die Weltwoche, Chappatte-www.globecartoon.com

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

409

9/27/2010 1:47:37 PM

xelfasis uTanabrobis zrda


-6 .

, , . ,
, , . 25
- .
, -
.
.13.7 1973-2005 , .

(CPS).
, , , , ,
.
1973 , , . 1973
1- . .
1980- ,
,
. , , 15 .
, , .
,
, 1980- 25 . , 20 - .

xelfasebis uTanabrobis gazrdis mizezebi


? ,
, , , .
410
410

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 13 - 7

1.3

samecniero xarisxi

1.2

kolejis xarisxi
1.1

kolejis arasruli ganaTleba


1.0

sruli saSualo ganaTlebis diplomi


1973

1.0
nawilobriv sruli saSualo
ganaTleba

0.9

SefardebiTi
xelfasebis
evolucia
ganaTlebis
donis
mixedviT 1973 - 2005
wlebSi
1980- ,
,

.
: Economic Policy Institute Datazone, www.epinet.
org.

0.8
1973

1976

1979

1982

1985

1988

1991

1994

1997

2000

2003 2005

. , , 1960- 1970- . ,
: , , ..
1980-
, ,
. ,
.
, ?
-
. - , , ,
. , . , - .
. , ,
, .
Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,
. ,
,

, Paul Krugman and
Maurice Obstfeld, International
Economics, 7th ed., HarperCollins, New York, 2007.

411

9/27/2010 1:47:37 PM

, . 13.7 -
, 2000 . , ,
.

412
412

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, - . , , . ,
,
, , , .

. -,
, . .

, , , .
, ,
. , ,
.
, -
? .
, , , ,
, :
, , .
,
, .
, , , ,
. , , , ,
, .
: ,
-12 . ,
, . ,

.
,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


.
,
,
.
, . , . ,
; , , .

13. 4

institutebi, teqnologiuri
progresi da zrda

, ,
: , .
. ,
? -10 ,
,

. , .
, . 2004
- . , ,
, ,
, :
, , A, -
. ? ,
,
. , , ,
- ?
, . , , ,
, .
Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

413

9/27/2010 1:47:37 PM

6. ,
,


,
..

?
, .
, , , , , , . . 13.8
1995
( ) 90 ,
, .
( , ,
): () (
),
(
, , , ).
? ,

. ,
. , -

konfiskaciisgan dacva da mTliani Sida


produqti erT adamianze



.
: Daron Acemoglu, Understanding Institutions , Lionel
Robbins Lectures, 2004.

erT sulze mTliani Sida produqti


msyidvelobiTi unaris paritetis mixedviT
1995 wels . logariTmuli skala

nax. 13 - 8

LUX
USA
CHE
JPN
NOR
DNK
BEL
CAN
AUT
FRA
ISL NLD
AUS
ITA
GBR
SWEFIN
IRL
NZL
ESP
PRT
SGP

HKG

10

ARE
KWT

MLT
GRC
BHS CHL
OMN SAU
VEN
URY
MEX GAB
ZAF
BWAMYS
CRI COL
TTOTHA BRA
TURPOL

ARG
PAN
IRN
GTM

TUN
ECU
DOM DZA

PER

SDN
HTI
ZAR
MLI

KOR
CZE

HUN
RUS

ROM

BGR

PRY
JAM
JOR
MAR
EGY

PHL
IDN
SYR
BOLGUY
CHN
AGO
LKA
ZWE
HND
NIC
CMR
GIN
CIV
COG
SEN
PAKGHA
MNG
VNM
TGO
KEN
UGA
BGD NGA
BFA
MDG
ZMB
NER
YEM
MOZ MWI
SUR SLV

ISR

QAT BHR

SLE
ETH

IND
GMB

TZA

6
4

10

konfiskaciis riskisgan, saSualo dacva, 19851995

414
414

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1945 ,
, ,
38- :

, -
.
, , ,
1950 1953 . 1953 ,
:

-
.
.
, ,
, . ,
.
,
1996 ,

CanarTi

institutebis mniSvneloba:
CrdiloeTi da samxreTi korea

, ,
, ;
, , ; ,
,
,
. ( : ).
, :
? :
! . , .13.8-
:
, , . ,
, , , . ,

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

415

9/27/2010 1:47:37 PM

14,000

. ,

, , , .
.
, . .

.
, :
.
: Daron Acemoglu, Understanding
Institutions , Lionel Robbins Lectures, 2004.

mTliani Sida produqti erT adamianze

samxreTi korea
CrdiloeTi korea

12,000
1996 wlis dolarebSi

CanarTi

, , 700 .
, 50 ,
. 1- ,
10-
, ,
12000 1100 ! ,
(OECD),
, ,
,

1970-
, 3000 ,
, ,

.
?
-

10,000
8,000
6,000
4,000
2,000
0
1950

nax. 1

416
416

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

1960

1970

1980

1990

1998

erT adamianze mTliani Sida produqti msyidvelobiTi unaris paritetiT


CrdiloeT da samxreT koreaSi, 1950-1998 wlebSi

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1949 , , 1970- ,
. , - , ,
: (1958 .)
(1966 .),
. 1959 1962
20 ,
,
25 .
1966-68 10 .
1976 , ,
,
,
. 1978 , - ,
, ,
. , - 1
.
, 1970- , ,
, , .
. -
,

. ,
.
: 19521977
2,5 8 .
? ,
. ,
10- , ,
,
. , ,
,
. ,
,
1980- , .

10-20
, ,
, .


( , ,
).

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

CanarTi

ra dgas CineTis zrdis ukan?

417

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

,
,
,
.

.


.
: ?
.
, .
,

. ,
, .

. , , ,
. ,
,
,
.

418
418

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

. ,
, ,
.
, ,
;

(. 13.8 -
7,7- ,
). , .
. ,
.
:

. , ,
.
: , Gregory Chow, Chinas Economic
Transformation, Blackwell Publishers, New
York, 2002.
,
Jan Svejnar, China in Light of the Performance
of Central and East European Economics, IZA
Discussion Paper 2791, 2007.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM



. ,
( ?
).
, .

Sejameba

,
.
, ,
.
,
.
,
.
,
, , :
,
, ,
,
. ,
.
, .
. ,

,
.

, . ,
,
, , , .
25 , - .

,
,
:
.

, , , . , , .
, , .

sakvanZo terminebi

, 399
, 406
, 406
(),406

, 407
, 412
, 414

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

419
419

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

kiTxvebi da amocanebi

1. , , , .
:
. - 1900 ,
.
.
.
.
-
.
. ,
,
.
. 2001

,
.
. 1990- -
, .
.
, , ,
.
2. , :
:

P = (1 + )(W A)

W = Ae P e (1 u )

420
420

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. , P e = P
Ae = A
, ( Ae A) - .
, , .
. , 5 .
. ? .
3. ,
. ,
. .
4. ()-()

-?
. .
. - .
. .
. - .

5. , .
, ,
,
. 11 . -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

1 .
, XX ,

. .
6.

, :
Y = AN

, :
:

P = (1 + )(W A)

W = Ae P e (1 u )

, , N , , L , , u , :
N = (1 u ) L

. (
,
, ,

).
.
. , A Ae
(, A Ae ) . .
. , , A , , , Ae , .

() . .
7.
-6 ,



. .
,
W P = F (u , z ),

. , , L , , u ,
:
u = 1 N L,

N .
. u - .
. () , ,
, N , ,
W P , .
, :
P = (1 + ) MC

MC .
, , MC = W MPL , W , MPL - .
. MC -
, W P .
, W P
MPL - ,
.
, , ,
MPL . , MPL (

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

421
421

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

), .
. MPL - , , () . () .
. ,
? (:
MPL -,
?) . , ?
8. - .
-
-7 /
.
: ,
: , .
. , , , . ?
: , , ,
() . , ,
. ,

.
.
. .
? 422
422

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

?
-
() .

:
. ,

?
? (,
).
. , -
,

?

9.

,
. , : www.bls.gov/emp/emptab4.htm (
) www.bls.gov/emp/emptab3.htm ( ).
. , ,
? ?
. , ? -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

, , -
?
. , ( )
,
, .
?
. -
.

,
, ?
10.

.
.
.
,
. .
1973
?
. -

(www.gpoaccess.gov/eop/)
B-47.
(- ). 1973


?
.
,
() , 1973
? ,

?
.
?
?
(EPI)
The State of Working America . www.
stateofworkingamerica.org.

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

Tavi 13 teqnologiuri progresi: mokle-, saSualo- da grZelvadiani periodebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

423
423

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

damatebiT wasakiTxi

, ,
The Churn: The
Paradox of Progress, report by the Federal Reserve
Bank of Dallas, 1993.
, , : Frank
Levy and Richard Murnane, The New Division of
Labor: How Computers are Creating the Next Job
Market, Princeton UniversityPress, Princeton, NJ,
2004.

424
424

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

Abhijit Banerjee and


Esther Duflo, Growth Theory through the Lens of
Development Economics , in Handbook of Economic Growth, North Holland, Amsterdam, 2005
( -7 1.4 ).

Daron Acemoglu, Understanding Institutions, 2004 (cep.Ise.ac.uk/events/Lionel_robbins.
asp).

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

molodinebi
Semdeg oTx TavSi
warmodgenilia
saxelmZRvanelos
mniSvnelovani gafarToeba,
maTSi ganxilulia gamoSvebis
ryevebSi molodinebis roli
Tavi 14

Tavi 15

-14
.



.

.

,




.

-15
.



.
,
,

.



. ,
,
,
.

birTvi

ZiriTadi nawilis pirveli

425

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:37 PM

Tavi 16

Tavi 17

-16


.
,


,


, ,





.

-17

.

IS-LM

(IS )
.





.
,


.

426

M01_BL

omxmarebelma, romelsac axali avtomobilis yidva surs, Tavs unda


hkiTxos: SevZleb axali avtomanqanis SesaZenad krediti usafrTxod
miviRo? momdevno ramdenime wlis ganmavlobaSi xelfasis rogor zrdas
unda velodo? mosalodnelia recesia? ramdenad garantirebulia Cemi
samuSao adgili?
menejerma, romelic mimdinare gayidvebis zrdas akvirdeba, Tavs unda
hkiTxos: es droebiTi bumia, romelsac arsebuli sawarmoo simZlavreebiT
unda Sevxvde, Tu misi gagrZelebis SemTxvevaSi axali manqana-danadgarebi
unda SevukveTo?
sapensio fondis mmarTvelma, romelic safondo bazarze bums
akvirdeba, Tavs unda hkiTxos: es droebiTi bumia, Tu bums, savaraudod,
warumatebloba Secvlis? aqciebis fasis zrda momavalSi firmis met
mogebas gviCvenebs? gaviziaro maTi molodinebi? Cemi fondis saxsrebi
mivmarTo safondo bazarze?
es magaliTebi naTels xdis, rom bevri ekonomikuri gadawyvetileba
damokidebulia ara mxolod imaze, Tu ra xdeba dRes, aramed molodinebzec,
anu imaze, Tu ra SeiZleba moxdes momavalSi. metic, zogi gadawyvetileba
naklebadaa damokidebuli imaze, Tu ra xdeba dRes. magaliTad, gayidvebis
dRes zrdam ratom unda Secvalos sainvesticio gegmebi, Tu mas momavalSi
gayidvebis mosalodneli zrda ar mohyveba? mas Semdeg, rac gayidvebi
normalur dones daubrundeba, axali manqana-danadgarebi, SesaZloa,
aRar monawileobdes procesSi. amis Semdeg isini dautvirTavi iqneba da
mtvriT daifareba.
aqamde, saqonlisa da finansuri bazrebis ganxilvisas, molodinebis
rols sistematur yuradRebas ar vaqcevdiT. Cven ugulebelvyaviT
molodinebis roli, rogorc IS-LM modelis, aseve masze dafuZnebuli
erToblivi moTxovnis AS-AD modelis komponentebSi. saqonlis
bazris ganxilvisas davuSviT, rom moxmareba damokidebulia mimdinare
Semosavalze, xolo investicia - mimdinare gayidvebze. finansuri bazrebis
ganxilvisas, aqtivebi erTmaneTTan gavaerTianeT da maT obligaciebi
vuwodeT. amis Semdeg aqcenti gadavitaneT obligaciebsa da fuls

Tavi 14

molodinebi:
ZiriTadi
instrumentebi

427

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 3

9/27/2010 1:47:35 PM

Soris arCevanze, xolo obligaciebsa da aqciebs Soris arCevani


ugulebelvyaviT, iseve rogorc ugulebelvyaviT arCevani grZelvadian
da moklevadian obligaciebs Soris da a.S. es gamartivebebi muSaobis
ZiriTadi meqanizmebis logikis gasagebad SemovitaneT. axla ukve
droa, ekonomikur ryevebSi molodinebis rolze vifiqroT, rasac am
da momdevno sam TavSi gavakeTebT.
es Tavi ori sakvanZo cnebis SemoRebis safuZvelia:

14.1 nawili realur da nominalur saprocento ganakveTs Soris


gansxvavebas Seiswavlis.

14.2 da 14.3 nawilebSi, am gansxvavebis gaTvaliswinebiT, axlidanaa ganxiluli saprocento ganakveTze fulis masis zrdis
gavlena. amasTan, moulodneli, magram mniSvnelovani Sedegia
miRebuli: fulis zrdis maRali tempebi moklevadian periodSi
nominalur saprocento ganakveTs amcirebs, saSualovadian periodSi ki zrdis.

14.4 nawilSi meore cneba - mosalodneli mimdinare diskontirebuli Rirebulebaa ganxiluli.

14 . 1

teqnologiuri progresi da zrdis


tempi

1981 (T-bill), 12,6 .


2006
4,5 . ,
, , , 2006
, 1981 . , 2006 , 1981 .
? 1981 12 ,
2006 2 , , , : , , .
, .
, ,

. , , , 428
428

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , , .
. , ,
?
.

( , ) . , ,
. , , 4,5 , , , , 1,045
. , t it,
1+it (

).
, , . t
rt- , ,
1+rt .

: .

:
.

?
, , , ? : ,
.
-.
, ( ). it-:
, 1+it .
. :
, ,
?
14.1 .
.
,

:

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

429

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 14 - 1


Semdegi
weli

mocemuli
weli

realuri ganakveTis
ganmarteba

saqoneli

(1

1 saqoneli

(1

rt)

(1

rt)

(1

saqoneli

1 saqoneli

P et

saqoneli

P et

it) Pt

it) Pt
1

saqoneli

realuri ganakveTis
miReba

Pt

10
,
2
,
, , 10/2=5
.

,
(1 + it ) Pt

e
, Pt +1
-.

dolarebi

(1

it) Pt

dolarebi

.14.1- . ,
. Pt , , Pt .
it , Pt ,
(1+ it ) Pt . .14.1- ,
.
, . e
. , Pt +1 ,
( , e, ,
. ,
), (1+ it ) Pt ( ,
) Pte+1 - (
), (1+ it ) Pt / Pte+1 . .
14.1- .

, .14.1- , ,
, rt , :
1 + rt = (1 + it )

Pt
Pte+1

(14.1)

430
430

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

t- t+1- Pte+1 -.
, , , -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


:
te+1

(P
=

Pte+1

e
t +1

Pt

Pt

(14.2)- Pt
, 1
(14.1) . :
(1 + rt ) =

(1 + te+1 )

1 + it
1 + te+1

(14.2)

(14.3)

(14.3)
.
,
, , 20 ,
:

rt it te+1

(14.4)

(14.4) . . , ()
[ (14.4)
. , ].
(14.4) :

1 + te+1

(P
= 1+

e
t +1

Pt

Pt

(14.2)- 1

1 + te+1 =

Pte+1
Pt

1
1 + te+1

Pt
Pte+1

(14.1)-.

, -2 -6 . , i = 10%
e = 5% . (14.3) ,
rt = 4,8% . (14.4) 5%.
,

e
, i
. i = 100%
e = 80% , r = 11% ,
r = 20% .
.

0- , .
, , , , , .
,
.

, , , . ,
, 10
Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

431

9/27/2010 1:47:37 PM

. , ,
1,10 . , 10 . , ,
: , , 0-
. , :
1,10 . ,
10 .
, 1 :
10- , 0- .
, , . , , . , , (14.1) (14.3) .
(CPI) , ,
,
.

nominaluri da realuri saprocento ganakveTi


SeerTebul StatebSi 1978 wlidan
. , :
2006 , 1981 ?
, -
1980- ?
.14.2-, 1978 . . ,
, ,
.
. 14.2- , (OECD) . , 2006
, , 2,2 -

432
432

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , 2005 .

nax. 14 - 2
15.0

12.5



1978

12.6%

10.0

nominaluri ganakveTi

7.5
realuri
ganakveTi

5.0

4.5%

2.5

2.0%
0.8%

0.0

,

1980-
,
,
, 2006
,
1981 .

2.5
1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006

, (i e )
. , , (i ) . ,
( ex-ante) (ex-ante
. ).
(
ex-post) (ex-post . ).
. 14.2 .
, 2006
, 1981 ,
2006 , 1981 : 2006
2,0 1981 0,8 .
, , 2006 1981 .
1980- ( , ) .

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

2000 2004
. , 2001


.
- -5 .

433

9/27/2010 1:47:37 PM

14 . 2

nominaluri da realuri
saprocento ganakveTi da
IS-LM modeli

IS-LM , -5 , , :
IS
LM . - ?


.
.

. -16
-17 ,

.

IS .
14.1 , , ,
.
. , , , . IS

. r -, IS :
Y = C (Y T ) + I (Y , r ) + G

, , .

LM . LM , ,
.
? :
. , . , ,
, . ,
, , .
.
i-
. ,
, i 0 = i -,
, . ,
LM :
M
= YL(i )
p

434
434

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

IS
, IS-LM :
IS : Y = C (Y T ) + I (Y , r ) + G
LM :

M
= YL(i )
p

: r = i e
, :

, ( , LM ) .
,
(, IS ) .
. , ,

- .

14 . 3

IS
: , r.

fulis zrda, inflacia da


nominaluri da realuri
saprocento ganakveTi

( 1991 ).
, ,
,
, , (1994 ).
, . ?
? : .

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

LM
: , i.

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi


(Alan Blinder) (Janet Yellen)
. 24-
.

435

9/27/2010 1:47:37 PM

: , . ,
. , :

, .

, .

,
.

IS-LM modelTan dabruneba


IS- , LM . , . IS
r=i-e ,

. :
IS : Y = C (Y T ) + I (Y , i e ) + G
LM :

M
= YL(i )
p

-5 ,
: IS , .
P, M, G T
e , IS LM . 14.3 -.

436
436

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

IS .
e . ,

, , .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 14 - 3

nominaluri saprocento ganakveTi, i

LM

A
iA

rA = iA e
IS

YA = Yn



IS-LM .

gamoSveba, Y

LM . , . ,
, .
IS LM A ,
YA iA . rA
rA = iA - e.

nominaluri da realuri saprocento ganakveTi


moklevadian periodSi
, , , . . YA=Yn. ,
. , ?
, - :
,
. , ,
M/P
. . . 14.4-
, .

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

437

9/27/2010 1:47:37 PM

,

?
, , M/P , i r
, Y .

LM , LM LM' : , . ,
,
, IS :

.
IS
A- B- .
, .

nax. 14 - 4



.


.

LM
LM
nominaluri saprocento ganakveTi, i

A
iA
iB

rA
rB

IS

YA YB
gamoSveba Y

, :
. ,
.
: 1991
. ,
, , (
- ).

438
438

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nominaluri da realuri saprocento ganakveTi


saSualovadian periodSi
. ,
. ?
, :

,
Yn- (10- 13 . , , Yn ).

-6
6.5 .

.
, IS :
Y =C (Y-T) + I (Y,r) + G
IS , - , G- T-
, , r, , Y, . , , Yn- , , G-
T- :
Yn = C (Yn -T) + I(Yn, r) + G

, rn-.
,
Yn-,
:


(Wicksell) -20 .

, rn-.
.


.
Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

-9
9.2 .

439

9/27/2010 1:47:37 PM


( gY =0), = gm

: , ,
. 3 , 3 . 3
, ( ). ,
10 , 7 .
( ), .
, ,
. , ,
:
i = r + e
, , rn, . ,
(
). :
i = rn +
,
, :
i = rn + gm

. ,
.
: , .
, , 10 , , 10- 10- , . ,
, 440
440

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
(Irving Fisher) ,
.
,
:
,
, ,
.

Irving Fisher, The Rate of Interest,


Macmillan, New York, 1906.


. .

moklevadiani periodidan saSualovadian periodamde


,
: ( )
?
,
. ,
.
, , .
? , :
, ,
, . .
:

-, - , , ,
.
, ,
.
, , , ,
,
. ,
, .

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

441

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

nominaluri saprocento ganakveTi da inflacia


laTinuri amerikis qveynebSi,
1990-iani wlebis dasawyisSi
1 ,
(, , , ,
, , )
1992 1993 .
.
, , ,
(1992 1008
, 1560 ,
1993 2140
, 3240 !).
, .
,
, ,


.

10- 100 .
1990 .


.
.
,
,
5 ,
i=5%+, 1.
1-
1-
.


. ,
,
, . , , ,
, , .

. 14.5 , t
, , 0- 10 . t 442
442

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nominaluri saprocento ganakveTi (procenti)

175

, ,
1990 .

P92

150

5%

125
U92
P93

100

U93
A:
B:
C:
E:
M:
P:
U:
V:

75
B93
B92

50

25

E93

C93
C92
M93
A92
M92
A93
0

E92

V93
V92

50

100

argentina
bolivia
Cile
ekvadori
meqsika
peru
urugvai
venesuela

150

inflaciis tempi (procenti)

naxati 1

nominaluri saprocento ganakveTi da inflacia


laTinur amerikaSi 1992-1993 wlebSi

CanarTi

, . .

. , rn-
( ).
t 0- 10 .

. , , .
,
. . , 10 , . ,
Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

443

9/27/2010 1:47:37 PM

. ,



,

, ,


.

, 10 .

realuri, nominaluri, saprocento ganakveTi

nax. 14 - 5

rn 10%
nominaluri saprocento ganakveTi

rn

realuri saprocento ganakveTi

fiSeris hipoTezis magaliTebi


, (,
5, 5.5). , - - - ?
,
.
.
, , ,
. : 1990- .
,
.

. , ,
444
444

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , , ,
. , . . 14.6-
1927 . ,
.
. 14.6 :

1960 1980-
,
1980-
. .
, , . 1970-
, 1980-
,
.

inflaciisa da saxazino valdebulebebis ganakveTi, procenti

nax. 14 - 6
20

15

inflaciis ganakveTi

saxazino valdebulebebis
ganakveTi

10


1927
1960 1980-

,
1980-


.

25

2 10

2 15
1925 1930 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2006

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

445

9/27/2010 1:47:37 PM

,
,
.

, ,
. , .
, . 1940 .

.

.
. (Milton Friedman)
, -8 . , , .

14 . 4

mosalodneli mimdinare
diskontirebuli Rirebuleba

, , , .
, , , - . , . , -
. ,
: -
.

.
:
.
, .
- .
,
-. , .
, .
. , .
446
446

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

mosalodneli mimdinare diskontirebuli Rirebulebis


gaTvla
it,
1 1+it . , ,
1+it . , 1 1+it .
. 14.7- .
: 1 ? .14.7- , 1/(1+it) .
: 1/(1+it) , (1+ it) x 1/(1+ it)=1 . , 1/
(1+it) , . , 1/
(1+it) .
, , 1/(1+ it) 1
. ,
. , 1/(1+ it), ( it-
).
,
:
1 1 . ,
1 . i=5%,
1/1,05 95 . i=10%,
1/1,10 91 .
. , . , it it+1
.
1 ,
(1 + it )(1 + it +1 ) . ,
1 2 (1 + it )(1 + it +1 ) . . 14.7- .
? ,
1 (1 + it )(1 + it +1 ) : 1 (1 + it )(1 + it +1 ) , 1 . ,
1

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

it: -

. 1/(1+it):
. , .

447

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 14 - 5

mocemuli weli

Semdegi weli

$1

$(1

1
$1

(1

1
it) (1

it )

$1

it

2 weli am droidan

$(1

it

it ) (1

it

1)

$1

1)

1 (1 + it )(1 + it +1 ) . .14.7- . , ,
5 , it = it +1 = 5% , 1
1 (1, 05) 2 -, 91 , .

zogadi formula

, .
,
. , , . $zt-, $zt+1-,
$zt+2- ..

$Vt -. :
$Vt = $ zt +

1
1
$ zt +1 +
$ zt + 2 + ...
(1 + it )
(1 + it )(1 + it +1 )

. ,
, , . , . , .
,
.
.

- ;
. ,
448
448

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
.
, ? , -

.
$ zte+1 -, , $ zte+ 2 -
. e
it +1 - (
, it, , e ).

:
$Vt = $ zt +

1
1
$ zte+1 +
$ zte+ 2 + ...
(1 + it )
(1 + it )(1 + ite+1 )

(14.5)


, , ,
() . ,
(14.5) , . V($zt) , , V($z) , $z .

, .
, (, ,
)
,
, ,
. ,

-15 .
.

dayvanili (mimdinare) Rirebulebis gamoyeneba:


magaliTebi
(14.5) :


. $ze
$ z -
.
,
, . i- ie- . (14.5) ,
.

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

$z $ z $V

i i e $V

449

9/27/2010 1:47:37 PM

mudmivi saprocento ganakveTi



,
e
(.. it = it +1 = ... ) i-. (14.5) :
1
1
$Vt = $ zt +
$ zte+1 +
$ zte+ 2 + ...
(14.6)
2
1
+
i
( )
(1 + i )

1 / (1 + i ) n = (1 / (1 + i )) n

, . 1,
n 1 1/ (1 + i ) n . ,
. ,
10 , -10 1/ (1 + 0,10)10 = 0,386 . , -10 1000 386 . 30-
1/ (1 + 0,10)30 = 0, 057 , , 30- 1000 57 !
. , -2 .

mudmivi saprocento ganakveTi da gadaxdebi


, , . , 30- , , 30
. n , .
$z - ( ). (14.6) :



. , 2
.

1
1
$Vt = $ z 1 +
+ ... +
n 1
(1 + i )
1 + i

, .
1 1/ (1 + i ) n

$Vt = $ z
1 [1/ (1 + i ) ]
1 1 , ,
, (
).

450
450

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1 6- . , ,
, 20
, 50000 .
? , 6 , V=$50000(0,688)/(0,057)=$608000. ,

, i 4%?,
8%? (: 706
, 530 ).

mudmivi saprocento ganakveTi da uvado gadaxdebi


,
, . ,
. ( ), .
$z-. ,
, ( ). (14.6) :

,
.
$Vt =

1
1
1
1
+ ... $ z
$z +
$ z + ... =
1 +
2
(1 + i ) (1 + i )
(1 + i )
(1 + i )

1/(1+i)-
. : ,

:
$Vt =

1
1

$z
(1 + i ) (1 (1 /( 1 + i )

( ,
-2 )
$Vt =

$z
i

$z-
i- . , , 5 Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

451

9/27/2010 1:47:37 PM

, , , , 10 , $10/0,05 =
$200. 10
, $10/0,10= $100.

nulovani saprocento ganakveTi


,
. ,
, . ,
: i=0, 1/(1+i)=1,
n- (1 (1 + i ) n ) =1. ,
. , , . , 0- ,
. .

nominaluri da realuri saprocento ganakveTi da


dayvanili Rirebuleba

. (14.5)
$Vt = $ zt +

1
1
$ zte+1 +
$ zte+ 2 + ...
e
1
+
i
( t)
(1 + it ) 1 + it +1

it ,ite+1, ... , $ zt , $ zte+1 $ zte+ 2, ...


.
,
, .
, , ,
, ,
. ,
,

452
452

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

Vt = zt +

1
1
zte+1 +
zte+ 2 + ...
e
(1 + rt )
1
1
+
r
+
r
( t ) t +1

(14.7)

rt , rt +1 ,... e
e
, zt , zt +1 , zt + 2 ,....
, Vt .
, , (14.5) $ Vt
Pt , (14.7) Vt



.
,
:

$Vt Pt = Vt

: .
.
.
.
? .
, .
, , . , , . , 10-
50 10
, , 1000 . , -15 ,
(14.5) ,
(14.7) , .
, ,
. ,
20 : , . ,
, -

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

453

9/27/2010 1:47:37 PM

. , . (14.5) , , , (14.7)
,
. , -16
,
(14.7) (14.5) .

Sejameba

,
.

,
.

.

. ,
IS , LM
.
, .


,

454
454

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
,
. ,

.




. .


.

.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

sakvanZo terminebi


, 429
, 429
,
, 441

, 446

, 446
, 446

, 447
()
, 449

kiTxvebi da amocanebi

1. , , . .
. ,

.
. , .
. , ,
.
.

.
. .
. ,
.
. 1990 .
. .

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

.
.

2.
()- ()


? .
. - .
. 20- .
. .
3. ()- ()-
.
. i = 4%; = 2%
e
. i = 15%; = 11%
e
. i = 54%; = 46%
e

4. .

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

455
455

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

. , ? .
. , ?
? ,

?
. ?
. (The Economist)
(Economic Indicators and
Financial Indicators ). ,
, (
).
?
?

?

5. [Individual Retirement Arrangement (IRA)] M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16


[Roth
Individual Retirement Arrangement (IRA)]- .
, 2000
40 . , (i) (ii), -.
i. ,

25%- ( ,
[IRA]).
ii. 20%- ,

456
456

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
16
10


( ,
[Roth IRA]).
.
, 1%? 10%?
. ?

6.
.
i
,
$z ( ) $z/i.
, ,
, .

( )
, i . , .
. , i = 10%, $z = 100. () ?
. i =10%,
9/27/2010
, $z
10 ? 20 ? 30 ? 60 ? (: , .)
. () () i = 2%
i = 5%-.

1:47:40 PM

7. .
. ?
. 1990 ? .
. , . ,

makroekonomika
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:40 PM

M01
M01_BL

47:40 PM

47:38
47:40 PM

,
, . ? .
. : ,
i-
, . , . .

8. 14.2 , , ,
.
( . 14.5)
Pe- . ,

, .
. IS . .
. LM . .
. .

( ) ,
? ?
. ,
-

, ,
?
(: . 14.4- ?
?)


9. .
, -
, .

.

, . ,
, . , .
(www.federalreserve.gov/releases/h15/Current)

.
.
. ,
?

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

457
457

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

danarTi:

mosalodneli mimdinare diskontirebuli Rirebulebis gamoTvla


realuri da nominaluri saproceso ganakveTis mixedviT

, ,
(14.5) (14.7) , .
(14.5) ,

:


,
1 Pte+1 $ zte+1
1 + it Pt Pte+1

, $ zte+1 / Pt e+1 ,
t+1 zte+1 - . Pt +1 / Pt ,

(1 + te+1 ) , ,
1 + (Pte+1 Pt )/ Pt .
:
e

$Vt = $ zt +

1
1
$ zt +1 +
$ zt + 2 + ...
1 + it
(1 + it )(1 + it +1 )

(14.5)

(14.7) ,


.
Vt = zt +

1
1
zte+1 +
zte+ 2 + ...
(1 + rt
(1 + rt )(1 + rte+1

(1 + )z
e
t +1

(14.3) ,
,
:

(14.7)

(14.5)
Pt . :
$Vt $ zt
$ zte+ 2
1 $ zte+1
1
=
+
+
+ ...
Pt
pt 1 + it Pt
(1 + it )(1 + ite+)1 Pt

, $ zt Pt . ,
$ zt Pt = zt . , (14.7)
.
:
1 $ zte+1
1 + it Pt

458
458

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

1 + r = (1 + i ) 1 + e .
t
t
t +1

(14.A1)

(14.A1)
,
(14.7) :

e
t +1

(1 + it )

1
ze
(1 + rt ) t +1

(14.7) .

. ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, (14.7) (14.A1) . ,
, ,
Vt =

$Vt
Pt

,

, -

Tavi 14

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5


[(14.7)
],

[(14.A1)
] .

molodinebi: ZiriTadi instrumentebi

459

9/27/2010 1:47:37 PM

inansuri bazris ganxilvis pirveli mcdelobisas, me-4 TavSi,


davuSviT, rom mxolod ori saxis aqtivi: fuli da erTwliani
obligacia arsebobda. axla ekonomikas arafuladi aqtivebis ufro
mravalferovani da ufro realisturi maxasiaTeblebiT ganvixilavT:
esaa moklevadiani obligaciebi, grZelvadiani obligaciebi da aqciebi.
am TavSi yuradReba obligaciebisa da aqciebis fasis gansazRvris procesSi
molodinebis
rolzea
gamaxvilebuli
(amis
mizezi
makroekonomikis
saxelmZRvaneloSia: rogorc naxavT, garda imisa, rom es fasebi mimdinare
da momavali saqmianobis gaTvaliswinebiT ganisazRvreba, isini, Tavis mxriv,
mimdinare saqmianobis ganmsazRvrel gadawyvetilebebze zemoqmedebs. amis gageba
ekonomikuri ryevebis axsnaSi gvexmareba).

15.1 nawilSi ganixileba obligaciebis fasebi da obligaciebis Semosavlianoba. naCvenebia, Tu rogoraa damokidebuli obligaciis fasi da Semosavlianoba mimdinare da momavalSi mosalodnel moklevadian saprocento ganakveTze; rogor SegviZlia gamoviyenoT Semosavlianobis mrudi
momavalSi moklevadiani saprocento ganakveTebis mosalodneli cvlilebebis dasadgenad.

15.2 nawilSi ganixileba aqciis fasebi. naCvenebia, Tu rogoraa damokidebuli aqciis fasebi mimdinare da momavalSi mosalodnel mogebaze, iseve
rogorc mimdinare da momavalSi mosalodnel saprocento ganakveTebze;
gaanalizebulia, Tu ra gavlenas axdens saqmiani aqtivobis dinamika aqciebis
fasebze.

15.3 nawilSi ganixileba axireba da sapnis buStebi finansur bazarze, epizodebi, rodesac aqciis fasebis cvlileba mogebisa da saprocento ganakveTebis cvlilebas ar ukavSirdeba.

Tavi 15

finansuri
bazrebi da
molodinebi

461

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 3

9/27/2010 1:47:35 PM

15 . 1

, .
.

.
,
,
Treasury Bonds, Notes and Bills
(
,
)
Wall
Wall Street Journal
Journal- Money &
Investing ( ). Market Data Center,
Bonds, Rates, Credit
Markets , Bond Yields,
Treasury Issues.

462
462

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

obligaciis fasebi da Semosavlianoba

, ( , )
.
( ) ,

. ,
1000 , ; ,
20 100 , , 20
1000 , . ,
.

, , , , . , ,
,
, .
.

( ) . ,
. 15.1- -
2000 1 2001 1 .
; .
, 2000 1
6,2- 5,8- .
,
, . , , 2001
1 , 3,5- 5,7- .
2000
2001 ? ,
2000 , , 2001

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 15 - 1

Semosavali (procenti)

noemberi 2000 weli

aSS-is Semosavlianobis mrudebi: 2000 wlis


1 noemberi da 2001
wlis 1 ivnisi

ivnisi 2001 weli

3
3 Tve

6 Tve

1 weli

2 weli
3 weli
dafarvis vada

5 weli

10 weli

30 weli

,
2000
,
.

, ?
? , , , ,
:
1. .
2. ,
.

obligaciis fasebi da mimdinare Rirebulebebi


: , 100 ,
100 . , , .
.
:

, (
).

, 100
, 14.2 , 100 , $ P1t ,
. , i1t . , t i1t
- it -, .
, . ,

Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

463

9/27/2010 1:47:37 PM

obligaciebis bazris leqsikoni


, .

CanarTi


.
, , () .
- , ( ,
), : Standard & Poors (S&P)
Moodys Investors Service, . Moodys Aaa-,
, , -
, C-, .
,

, . ,

,
() , .

$ P1t =



(junk bonds) .
,
, .
.
,

.
. . .


.
,
5- ,
100 ,
80 . 5-

5 80 = 0, 0625 = 6, 25%.

$100
1 + i1t

(15.1)


.
-4
, 4.2 .

464
464

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, 100
$ P2t - ,

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

CanarTi

, , (indexed bonds), , ,
. , 100
, 100X (1 + )
, ,

. ,

,
, ,

.

, ,
.
( ) - 1997 . , -
10 ,
, , .

.
,
, ;
, (
) .
.
-
, .
(Treasury bills), T-bills .

. 1- 10 (Treasury notes) . 10
(Treasury bonds) .
, .
, , : . ,

100
:
$ P2t =

$100
(1 + i1t )(1 + i1et +1 )

(15.2)

i1t ,
i1et +1 - Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

465

9/27/2010 1:47:37 PM

. ,
.

arbitraJi da obligaciis fasebi


(15.1) (15.2) ,
(15.2) . .
, , . ?

, . , , (1 + i1t ) . 15.2 .
, . $ P2t , , , $1 $ P2t .
, . , . ,
, $ P1et+1 ,
.
, ,
, $1 $ P2t - $ P1et+1 , ,
, $ P1et+1 $ P2t . .15.2-
.

? , ( -

nax. 15 - 2
erTwliani da orwliani
obligaciebidan
miRebuli Semosavali
erT weliwadSi

weli t

weli t

erTwliani
obligaciebi

$1

$1 gamravlebuli (1

orwliani
obligaciebi

$1

$1 gamravlebuli $P 1t
$P 2t

i1t)
e

. : , ,
, , . -

466
466

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , .
, , , ; . , ).
,
. , . , ,
.
. ,
, ,
, .

, .15.2 -
1 + i1t =

$ P1et+1
$ P2t

(15.3)

(15.3) ;
. (15.3) , , . (15.3)
:
$ P2t =

$ P1et+1
1 + i1t


.
, ,

.

(15.4)

,
.
: , $ P1et+1 ?
: ,
.
(15.1) (t + 1) ,
, :
$ P1et+1 =

$100
(1 + i1et +1 )

Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

467

9/27/2010 1:47:37 PM

(100 ) .
$ P1et+1 - (15.4) $100 (1 + i1et +1 ) - ,

:

,

.

$ P2t =

$100
(1 + i1t )(1 + i1et +1 )

(15.5)

(15.2) . ,
- , , , 100 , .

obligaciebis fasebidan obligaciebis Semosvlianobamde


, . :
, , .
: n , , n -
, ,
( , ) ()
.
, . , , . i2t
- , 2 , , , . , ,
100 () . , :
$ P2t =

$100
(1 + i2t ) 2

(15.6)

, 90 .
i2t ( 10 0 90 1 )-, , 5,4%-.
468
468

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
5,4 .

? (15.6) (15.5)
. $ P2t - . :

$100
(1 + i2t )

$90 = $100 (1 + i2t ) 2


(1 + i2t ) 2 = $100 $90
(1 + i2t ) 2 = $100 $90
i2t = 5, 4%

$100
(1 + i1t )(1 + i1et +1 )

:
(1 + i2t ) 2 = (1 + i1t )(1 + i1et +1 )

,
, i2t , , i1t , , ite+1 . :

i2t

1
(i1t + i1et +1 )
2


-14 ,
. -2
-3 .

(15.7)

(15.7) ,
()
.
- , .
. :
()
. , ,
. , ()


.
:
.

Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

469

9/27/2010 1:47:37 PM

Semosavlianobis mrudis interpretacia


, - , ,
.
, .
, ,
. , i2t , , i1t . e
(15.7) i1t +1
:
i1et +1 = 2i2t i1t

(15.8)


. , 2001
1 , . 15.1-.
2001 1 , i1t , 3,4
, , i2t , 4,1 . (15.8) , 2001 1
, ..
2002 1 , 2 4,1% 3, 4% = 4,8%
1,4 , 2001 1 . : 2001 1
, .
: , .. , ,
. , ..
, ,

.

Semosvlianobis mrudi da ekonomikuri aqtivoba


: , , 2000 , 2001
? , ,
, 2000 470
470

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, 2001
.
: , 2001
. , ,
, , .
, .
, - ,
-5 IS LM . ,
, . ,
0- , ,
, -14 , . .
2000 ,
- .
, ,
, (, ) , ,
. , , , .

IS LM -17 ,
,

,
IS LM
.
, (
) (
),
.

-5 -
2001 .

nominaluri saprocento ganakveTi, i

nax. 15 - 3
LM

IS
IS (prognozi)
Yn

gamoSveba, Y

.15-3-. -
A i Y . , Y , ,
Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

aSS-is ekonomika 2000


wlis noembridan
2000


.
, ,



.

471

9/27/2010 1:47:37 PM

, Yn , .
IS IS IS
,
, Yn , , i
- i - . 2000 .

, . 2000
. , , .15.4-.
:
. , , , IS IS (. . 15.3),
IS , . 15.4- , IS .
, LM A B , .

nominaluri saprocento ganakveTi, i

nax. 15 - 4
aSS-is ekonomika 2000
wlis noembridan 2001
wlis ivnisamde
2000
2001
,

,

.

danaxarjebis
arasasurveli
cvlileba

LM
LM

A
B

monetaruli

eqspansia
i

IS
IS (realizebuli)
Y

gamoSveba, Y

472
472

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, . ,
,
2001 , LM . LM 2001
B A . , ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

:
, , 2000 1 2001 1
,

, . : 2001
? , 2001 ?
, , 2001 - . .15.5- ,
:
, IS , IS IS .
, 2001
. , , 2001
.
, IS , . .
15.5- , , LM
.

,
- A A ,

.
, , 2001
.
, 2001
. ,
2002 . ? .
, , 2
, 2004 , .
: ,
.

Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

473

9/27/2010 1:47:37 PM

aSS-is ekonomikis mosalodneli ganviTareba 2001 wlis ivnisidan


2001 ,

,

.

nominaluri saprocento ganakveTi, i

nax. 15 - 5
LM (prognozireba)
LM
i

IS (prognozireba)
IS
Y

Yn

gamoSveba, Y

, ( , ) ,
.

15 . 2

, (Dow Jones
Industrial),
S&P

.
. (The Nikkei index)
, FT CAC

, .

474
474

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

safondo bazari da aqciebis fasebis


dinamika

. , .
:
; (
) . , . . ,
, . : , .
. , , - , Standard & Poors 500 (, , S&P )
1980- 2006 . S&P
500 .
. 15.6 ,
S&P
, , , 1990
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1- .
1990- , 1990 1- 2000 3,24-, 2000- , 2000 3,24- 2003
1,78-. (2007 )
, 2000
. 1990 ? 2000- ? ,
?
, .
3.5

nax. 15 - 6

3.0

Standard

2.5
indeqsi

&

Poorks

krebsiTi (Sedgenili)
indeqsi realur gamoxatulebaSi 1980 wlidan

2.0

, 1990-

2000-
.

1.5

1.0

0.5

0.0
1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006

aqciebis fasi da dayvanili (mimdinare) Rirebuleba


,
? , -14
: () .
, $Qt . , $ Dt , $ Dte+1 , $ Dte+ 2
, ..
, . ,
(ex-dividend price). , , (
Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

475

9/27/2010 1:47:37 PM

. ,
. ?),
:
$Qt =

,
:


,
.


,

.

476
476

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

$ Dte+1
$ Dte+ 2
+
+L
1 + i1t (1 + i1t )(1 + i1et +1 )

(15.9)

,
, ,
..
,
() (15.9) , ,

. ( , ).
(15.9) , () , . -14 ,
,
,
. ,
Qt =

Dte+1
Dte+ 2
+
+L
1 + r1t (1 + r1t )(1 + r1et +1 )

(15.10)

Qt Dt
t .
() , .

.
.

,
.
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

safondo bazari da ekonomikuri aqtivoba


. 15.6- 26 ()
.
15- . 1997
24 ( ); 2001 22
. 2-
. ?
, , . ,

. ,
20
, , .
. , .
, .
, . :
, ,
. , , ,
. , . , , . ,
,
. .
, , ?
:


,
(Random walk) .
,
: ,
,
,

, . , .

(Monday-morning quarterbacking) , .
- ?. : , ,
?

, IS LM . , , , Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

477

9/27/2010 1:47:37 PM

0- ,
.

1998 30 0,5
. , ,

(, 28
).

, 1998 15 ,
0,25 .

,

. ,
330 .
3 .

monetaruli eqspansia da safondo bazari


,
, .
.15.7 - LM
A - A . ?

,
, . , , . , (15.9)
.
, ,
. . : ,
. , , , (
) , , . (15.9) , .



.
,
, .

nominaluri saprocento ganakveTi, i

nax. 15 - 7
eqspansiuri monetaruli politika da safondo bazari

LM
LM
A

IS

Y
gamoSveba, Y

478
478

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

samomxmareblo xarjebis zrda da safondo bazari


IS , , ,
. . 15.8 ()- A -
A - .

LM
A
A

(b)

IS
IS

nominaluri saprocento ganakveTi, i

(a)

nominaluri saprocento ganakveTi, i

nax. 15 - 8
cicabo

LM
A
A

IS
YA

nominaluri saprocento ganakveTi, i

gamoSveba, Y

(c)

LM
IS

YA

federaluri sarezervo
sistema zRudavs

damreci

gamoSveba, Y

LM
LM

LM
A

federaluri sarezervo sistema

zrdis fulis miwodebas

IS
IS
YA
gamoSveba, Y

?
: . , , .
,
: LM , ,
.
, , . .
? LM
. .15.8 ()-. LM A

Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

samomxmareblo xarjebis zrda da safondo bazari


. ():

.

,
LM

.
. (): LM
,


, . .
LM , , .
.
. ():
,

, . .


,

, .
.

479

9/27/2010 1:47:37 PM

aSkara nonsensis gaazreba: ratom Seicvala


safondo bazari guSin da sxva ambebi

CanarTi

, Wall Street Journal 1997 2001


. , - :

1997 . ,
:
()

.
, ,

(Blue-chip)
,
,
.

1999 .
, :


...


.
, .
1998 .
, :
-
.

- A - , , , , . LM A - A -
,
, , , .
, IS
.
, . - : ?

480
480

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

IS ?

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

2001 .
, :

, , ,

, . 2- .

CanarTi


?
.15.8 ()- LM , LM LM
. A A . , , , , , .
LM ? , LM . ,
. , ,
.
, , YA - ?
Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

481

9/27/2010 1:47:37 PM

, , ,
LM
, -5
.

,

.

, ,
.15.8 ()- YA - Yn - .
, . , IS
, LM , LM
LM , ,
, A A . , , : ,
,
, .

: . , .
, : 1)
; 2)
; 3)
.

15 . 3

`sapnis buStebi~, axireba da aqciis


fasi

? . 1929 , -
23- , 1987 19 , 22,6 .
( )
13000- (1985 .) 35000- (1989 .), 1992
16000- . ,
, , , .
, ,
, (15.10) , , . , 1929 , , .
482
482

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

? : ,
.
, , (.. , ,
). (15.10) Dte+1 , Dte+ 2 .. 0- :
0- .
, ? , , , .
:
, . ,
, .
:
,
. ,

, , , .
, , ,
, , .
,
.
: , ,
. , , .
: 1994
.

? , . , . , , ,
, . ,
, ,
, (
) , , , .
. -

Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

:
,
.
, .


,
.

,

.

483

9/27/2010 1:47:37 PM

cnobili finansuri `sapnis buStebi~, me17 saukunis


holandiaSi titebis maniidan 1994 wlis ruseTamde

CanarTi




. ,
.
, , 1634 1637
. 1634 . ,
,
, . ,
,
(Admiral Van de Eyck) , 1634
1500 1637 7500 ,
. ,
, . 1637 -

. 20

. 1637 , . 10
.
MMM
1994
MMM , 3000-
.

. MMM- 1600 (
1 )
105000 ( 51 )
. , , 10 .

;
, .
, .15.6-
: 1990- , ?
, 1990- . 1990-1991 - , ,
. , , 1990- . -13 ,
; ,
484
484

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1994

. . , , ,

. ,
, .
,
, ,
,
. !

:
(Peter Garber) , Tulipmania,
Journal of Political Economy, 1989,
535-560.

. (,
, -14 ),
, .
, .
,
, ?
( ) . ,
. 1990 400 2000 3900- 2003
1350-. ,
, Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

finansuri bazrebi da molodinebi

CanarTi

,
,
140 .
. , MMM
,
. , ,
,
MMM ,
,

, ,
,
.
,
.


, 2001
, :
?
,
.

485

9/27/2010 1:47:37 PM

, , ,

. ,
.

22-

, ,
. , 1997
(Alan Greenspan) ,
.
:
2000-
? ,
, .
-14 ,
. , 1990-
2000-
. ,
, 1990 , , .
,
. , , .
.
, ,
2001 - . , 1929
- ,
1990-
- . , .

Sejameba

,
() ,


, . , -

486
486

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

.


().
,
, , -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

.
( ,
) , ,
,
; ( , ) ,
, ,
.

() , .

,
.
;

.
,
. , 1) , , 2) 3)
.
. ,

,
. , ,

.

sakvanZo terminebi

, 462
, 462

, 462
, 464
, 464
, 464
, 464
, 464
, 464
, 464
, 464
, 464
, 464
, 464
, 465
, 465
, 465
, 465
Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, 465
, 466
, 467

n- , 468
, 471
, 474
( )
, 474
, 474
, 474
, 477

, 481
, 482

, 483
, 482

finansuri bazrebi da molodinebi

487
487

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

kiTxvebi da amocanebi

1. , ,
, .
:
. , .
. ,

.
. ,

,
.
. , , ,
.
.
.
.
.
.
,
.
. 1990- -
-
.
2. :
. , 1000 ,
, 800 .
. , 1000 ,
, 800 .
. , 1000 ,
, 850 .
488
488

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

3. , 5
5,5 ,
6 ,
6,5 .
.
. .
. .
. .
4. IS-LM

, ()- ()-
. , ,
.
.

.
. .
.
.

CauRrmavdiT
5.
-14 .
.
. , .
. ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

, ,
.

6.
. , , 5 ? 8 ?
. ?
7.
.
,
1000 , , , ,
, 3 .
. , , 5 ? 8 ?
,

( ).
. () , 8 .
. () , 4 .
. ,
,
? .

damatebiT gasaanalizebeli
8.
1970- , -
.
(Paul Volcker)
1979 .
,
. Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5


, , ,
.
(www.research.stlouifed.org/fred2)
.



1970 . .


1-
30- .
.
? ?
. ,
(.. 12 ).
1970 .
?
. (.. (spread)) 30- . .
. ? 1970-

finansuri bazrebi da molodinebi

489
489

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

,
?
?
1979
, , .
. , ()
1979 ,

? .
1980 ,
. 1980
.
. ?
. 1980 -

? . ?

9. ,
-8 30
.
, ? ?
10. (FOMC Federal
Open Market Committee) .
.
?
.
?
. ,
?
.

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

damatebiT wasakiTxi

. - , Burton Malkin, A
Random Walk Down Wall Street, 9th ed., Norton, New York, 2006.

490
490

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


: Peter Garbin, Famous First
Bubbles , Journal of Economic Perspectives,
Spring 1990, 35-54.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

0 PM
47:38 PM

danarTi:

arbitraJi da aqciebis fasi

.
, , ,

.
,

,
,
. ,
.

arbitraJi da aqciebis fasi


:
. ?

, . , ,
,
(1 + i1t ) .
. 1- .
, .
, . Qt ,
, , $1/ $Qt . , , ($ Dte+1 + $Qte+1 )
- , . ,
, ,
($ Dte+1 + $Qte+1 ) $Qt - .
. 1- .

Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

1-wliani
obligaciebi
aqciebi
naxati 1

weli t

weli t

$1

$1 (1

i1t )

$D et

$Q et

$1

$1

$Qt

erTwliani obligaciebis an erTi wliT


aqciebis flobidan Semosavlianoba

, ,
. , . , , :
($ Dte+1 + $Qte+1 )
= 1 + i1t
$Qt

:
$Qt =

$ Dte+1
$Qte+1
+
(1 + i1t ) (1 + i1t )

(15.A1)

,

.

$Qte+1 -,
.
. , .
, t + 1 :

finansuri bazrebi da molodinebi

491

9/27/2010 1:47:37 PM

$Qte+1 =

$ Dte+ 2
(1 + i1et +1 )

$Qte+ 2
(1 + i1et +1 )

,
,
. $Qte+1 - (15.A1) :
$Qt =

$ Dte+1
$ Dte+ 2
$Qte+ 2
+
+
(1 + i1t ) (1 + i1t )(1 + i1et +1 ) (1 + i1t )(1 + i1et +1 )



.

, n , :

$Qt =

$Dte+1
$ Dte+ n
+ ... +
+
(1 + i1t )
(1 + i1t )...(1 + i1et + n 1 )
$ Dte+ n
+
(1 + i1t )...(1 + i1et + n 1 )

(15.A2)

(15.A2)
n
.
Qte+ n , n-
0- . , , , i- .
:
$Qte+ n
(1 + i1t )L (1 + i1et + n 1 )
492
492

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

$Qte+ n
(1 + i ) n

, , $Q - . , :
$Qte+ n
(1 + i ) n

$Q
(1 + i ) n

,
n- 0-. (15.A2) (15.9) :
.
(: , ,
- , . ,
[. 15.3 ], ,
, .
, ,
).

dayvanili mimdinare Rirebulebis


formulis gafarToeba riskis
gaTvaliswinebiT
-14 ,
. , , .
,
.
, , ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, .
. ,

,
,
, .
, ,
, , ,
.
. - (
). , 5
, ,
, 5

.

:
$ Dte+1

+ $Qte+1

$Qt

$Qt =

= 1 + i1t +

$ Dte+1
$ Dte+ n
+L +
+L
(1 + i1t + )
(1 + i1t + )L (1 + i1et + n 1 + )

. ,

. ,
, . 100 -
5 .
( , ). , 1950-
7- 3
.
.

sakvanZo terminebi

Tavi 15

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

. ( Qte+1
- t + 1 ..), ,

, 492
,
492
, 493
, 493

finansuri bazrebi da molodinebi

493

9/27/2010 1:47:37 PM

anvixileT ra molodinebis roli finansur bazrebze, axla


vubrundebiT molodinebTan dakavSirebul realur situaciebs,
raTa ukeT ganvsazRvroT danaxarjebis ori mTavari komponenti
- moxmareba da investiciebi. aRniSnuli komponentebis aRwera
gafarToebuli IS-LM modelis mTavari standartuli blokia, rasac
me-17 TavSi srulvyofT.

16.1 nawili ganixilavs moxmarebas da gviCvenebs, Tu rogoraa damokidebuli


adamianis samomxmareblo gadawyvetileba ara mxolod mis mimdinare Semosavalze, aramed momavali Semosavlebis molodinsa da finansur keTildReobaze.

16.2 nawili ubrundeba investiciebs da gviCvenebs, sainvesticio gadawyvetilebebi rogoraa damokidebuli mimdinare da mosalodnel mogebebsa
da realur mosalodnel saprocento ganakveTebze.

16.3 nawilSi ganxilulia moxmarebisa da investiciebis cvlilebebi droTa


ganmavlobaSi da naCvenebia, Tu rogor moxdes am cvlilebebis interpretacia im codnis gamoyenebiT, romelic am TavSia warmodgenili.

Tavi 16

molodini,
moxmareba da
investicia

495

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 3

9/27/2010 1:47:35 PM

16 . 1


1976 ,
1985
.

-3 :

-
70
.

moxmareba

? , . , ,
,
. , .
, , 1950-
(Milton Friedman)
(Franco Modigliani),
.
. .

.

: -
, ,
. , ,
PSID. -
: .
,
,

. , .

Zalian windaxeduli momxmarebeli


,
,
.
. , ? :

496
496

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1. , ,
, ,
.. , . ,

.
, .
.


, , ,
,
,
..

2.

, .
, ,
.
,
.
, .

+
=

, . , , :
Ct = C ( t)

(16.1)

Ct t , ( t) t
(
) (t

) .
: , , ,
. , ,
.

Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

497

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

sakmaod axlo da piradi: paneluri monacemebis


erTobliobidan Seswavla

,

.
, , (CPS)
-6 .


(PSID Panel Study of Income Dynamics).

1968 , , 4800 .

()

.
, -



. ,
, , ,
(
,


.
,

, ,
, ).

, ,
.

magaliTi

, .

498
498

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, 19
.

. .
, .
, . ,
, ,
.
, , , 40000 (2000
) , , 3 ,
60 . 25 .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

() , ,
?


? ,
, ?
,

? ,

,


,
,
?

CanarTi

, .
,

,
:

-14 ,
,
, [(14.7) ]. , YLt -
t . Tt -
t . V (YLte Tte ) - t ,

.
, , ,
. , , , :
V (YLte Tte ) = ($40000)(0, 75)[1 + (1, 03) + (1, 03) 2 + K + (1, 03)38 ]

($40000) , 2000 .
(0,75) , 75 .
Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

499

9/27/2010 1:47:37 PM

[1 + (1, 03) + (1, 03) 2 + K + (1, 03)38 ] , 39 , , 3


( 22
60 ).

:

,

0- . ,
,

,


. ,
, ,

.

V (YLte Tte ) = ($40000)(0, 75)(72, 2) = $2166000

,

, , 2
. ? 16 ,
58 . ,
,
, ,
,
$2166000 / 58 = $37344 . ,
0- , ,
37344 , .

ufro realisturi aRwerilobisken



,
. , .
, , ,
, , $37344 3 = $112032 :
1.
. , , ,
. . ,
,
, , ..
500
500

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

2. ,

,
. ,
. ,
.
3. . , ,

The New Yorker Collection 1997 Roz Chast from cartoonbank.com. All Rights Reserved.

Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

501

9/27/2010 1:47:37 PM

, . , , ? , , 112032 .
4. 112032 , ,
. ? ,
,

.
,
, . ,
, .
, , , . , ,
.
,
. , ,
.
. ,
, , .
,
, ?
, , .
:
Ct = C ( t, YLt Tt )

(16.2)

:
. (
) ( ) .
502
502

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(, ,
) ?
(.
?).
, , ,
, ,
. ,
, ,
, , ,
. ,
, ,

.

sakiTxebis Tavmoyra: mimdinare Semosavali, molodinebi


da moxmareba
, , . ,
(16.2) ,
:

:
, ,

.
: , . , ,
, . -15 ,
, . , .

,
, ,
:
1. , ,
- .
Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

.





.

503

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

sakmarisad zogaven Tu ara adamianebi


sapensio asakisTvis?

504

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12

?
- , .
1,
(Steven Venti) ( )
(David Wise) (
) , .

(Survay of Income and Program Participation)
. 1991
()
65- 69 ,
.
-

. . , .
, ; : ,
.
314000
(, -
, 1991 ,
, 16000 ). ,
,


.
, :
.

, . (Scholz),
(Seshadri)
(Khitatrakun) ( )
.
,
(Health and Retirement
Study) . 7000 , 1992
, ,
51- 61
.

, ,
(

). ,

..
,
,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

65-69 wlis asakis adamianebis


saSualo simdidre 1991 wels
(1991 wlis aTas dolarSi)

$100

socialuri uzrunvelyofis pensia


damqiraveblebis mier SeTavazebuli pensia

62

piradi sapensio aqtivebi

11

sxva finansuri aqtivebi

42

sakuTari kapitali

65

sxva kapitali

34

sul

$314

: Venti and Wise, A1. .

: ,
. , , 80

.
,
20
.
.

90
,
.
,
,
.
, , 20 , 70

Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

.
30 ,
, , .

,
, ,
, ,
,

. ,


( 1- )
, ,
,
, ,
.
,
-
,
. , .

: Steven Venti and David Wise, The


Wealth of Cohorts: Retirement and Saving and
the Changing Assets of Older Americans, in
Sylvester Schieber and John B. Shoven (eds.),
Public Policy Toward Pensions, MIT Press,
Cambridge, MA, 1997; and John Scholz,
Ananth Seshadri, and Surachai Khitatrakun,
Are Americans Saving Optimally for Retirement? Journal of Political Economy, Volume
114, 2006, 4.

molodini, moxmareba da investicia

CanarTi

cxrili 1

505

9/27/2010 1:47:37 PM

,
:
(-3 ),
, C=c0+c1Y
(

).
,

(C/Y ). , ,
.
(-10 ),
, S=sY, ,
, C=(1-s)Y.
,

(C/Y
).
,
,
.

506
506

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , ,
. ,
, , , - . ,
,
, .
, -
, ,
, ,
. :

, , ,
. ,
.

2. , . ,
, , , , ,
.
, , . -3 , 1990-1991
-
, , ,
. .
,
. 1990-1991
- .
11 1990-1991
:
, . -5 ,
. , 2001 11
,
, 1990-1991
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

16 . 2

investicia

? -5
,
. -14
, . , , ,
,
. , , . , .
,
. , - ,
, -.
, - .
-
.
,
-, ;
,
-, . , , . .

investicia da mogebis molodinebi


, , , , - (
, -,
, ..).

amortizacia
, ,
-. .

Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

507

9/27/2010 1:47:37 PM

,
,

- ( ,
,
).
K
-
, K (1 )
-
..

, ,
,
.
, - ( ) . -,
, (1 ) -, (1 ) 2 - .. . - .
- ? ,
-
. - , - 4- 15 2-
4 .

mosalodnel mogebaTa mimdinare dayvanili Rirebuleba

-,
.

.
, - (
), , -,
t ,
, t + 1 . - .
- t , - t + 1 ;
te+1 . t + 1 t :
1
te+1
1 + rt

. 16.1- ,
.
,
. - ,
-14 .
t + 2 - te+ 2
- . t + 2 -
(1 ) , -
(1 ) te+ 2 . t

508
508

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1
(1 + rt )(1 + rte+1 )

(1 ) te+ 2

. 16.1- ,
.
mosalodneli mogeba:
t 1 wels
t 2. . .

mimdinare Rirebuleba
t wels
1
1

(1

1
rt) (1

e
t 1

rt
r et

1)

(1

e
t 1

e
t 2

(1

e
t 2

nax. 16 - 1
mosalodnel
mogebaTa mimdinare (dayvanili) Rirebulebis
gamoTvla

.
- t , V ( te ) -
:
V ( te ) =

1
1
(1 ) te+ 2 + ...
te+1 +
e
1 + rt
(1 + rt )(1 + rt +1 )

(16.3)



(- ) ..

sainvesticio gadawyvetileba
, -.
- .
, , -
..
1- . 1-
.
1- ,
-; ,
- .
1- , - .
-
.

Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

509

9/27/2010 1:47:37 PM

, I t - . - , , ( -, , ..) t -.

V ( te ) - , (16.3) .
,
:
I t = I [V ( te )]

(16.4)

( + )

1981
.

: ( ). ,
.
, , .
, , -15
,
, . (James Tobin)
, ,

.
.

mosaxerxebeli gansakuTrebuli SemTxveva


(16.4) , , ,
.
, , ( ), , ; :
te+1 = te+ 2 = ... = t

rte+1 = rte+ 2 = ... = rt

510
510

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(, )
. , (16.3)
:
V ( te ) =

t
rt +

(16.5)

, , (.. )

( ).
V ( te ) - (16.4)

t
It = I

rt +

(16.6)

.

.
, , , , -,
, . ? - , , rt - ( , - 1- , rt 1- rt ): , , -
, , , . , ,
- , 1-, -
. :

.
,

= (rt + )
, , ,
-, (rt + ) - , .
, (16.6) ,
:
. ,
. , .
Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

511

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

investiciebi da safondo bazari

512

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12

, 100 - 100 , 1 -. ,
2 1
. ,
,
- :

1 ,

2 , .

,

. ,
, ,
. ,
, ,

.
: ,
.
, - ;
, .
,
,
-

,
.
q q .
:
1. -
,

,
(
).

(
,

).
.
2. -
( -, ..
-).

.
q . ,
q, ,

(
, q ,
, ).

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

0.3

4
investiciebis

(azomilia marcxniv)

0.2

0.1
1
0

0.0

0.1

2
0.2
3

tobinis
q-s cvlileba

0.3

(azomilia marjvniv)

0.4

5
1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

naxati 1 tobinis q-sa da investiciebis kapitalTan Sefardebis cvlilebis


wliuri mniSvnelobebi 1960-dan 1999 wlamde


q - ?
. 1-, 1960- 1999 -.
.

q- .
. , 1987
q- 1986 , ..
. ,

q-
.

Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,

,
;
, ,
, ..
. 1 , q-

. , ,

,
,
,

.

molodini, moxmareba da investicia

CanarTi

investiciebis kapitalTan Sefardebis

tobinis q-s cvlileba, 1 wliT CamorCena

Tanafardobis cvlileba

513

9/27/2010 1:47:37 PM

investiciebisa da mogebis cvlileba aSS-Si


1960 wlidan

2.0

0.015

mogebis cvlileba
(marjvena skala)

0.010

1.5
1.0

0.005

0.5

0.000

0.0
0.005

0.5

0.010

1.0

investiciebis
cvlileba
(marcxena skala)

0.015

1.5

0.020

2.0
1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

mogebis kapitalTan Tanafardobis


cvlileba (procentebSi)

nax. 16 - 2

investiciebis kapitalTan Tanafardobis


cvlileba

,
:
, . - , .
,
.

2005

wlebi

mimdinare mogeba mosalodnelis sapirispirod

1,
.

514
514

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , . , [
,
(16.3) ].
, ,
.
. 16.2-, -
1960
. ,
- .
, .
,
, , .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. 16.2- .
, ,
? .
, , , , .
, ,
,
, ,
. ,
. , , ,
, , . , ,
.
,
, .
? 16.1 ,
.
, , :

, - ,
.
; , , ,
. , ,
, , . ,
.
, .
,
,
. ,
Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

515

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

rentabeloba fulis nakadis sapirispirod


?
,
(
) (
, , )?
,
,
.
, , , , ,
-
.
-

,
, . ,
, ,
(Owen Lamont) .
.
, A B ,
. B, ,
.
, ,
.
B .

,

, B
.

.
,
.
: ,
, ,
:
I t = I V ( te ), t

(16.7)

( +,+ )

: ,
.

516
516

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, -
50
. , , ,

. ,
1
,
,
10- 20 . , .

: Owen Lamont, Cash Flow and Investment: Evidence from Internal Capital Markets, Journal of Finance, 1997.

CanarTi

, , :
, A B ?
, B
,

, A .
,
, B

,
A . , .
, . 1996

mogeba da gayidvebi
, ,
, , , ,
.
: ? : , : 1) (2) .
, , , .
, .
Yt - , - . K t - t .
:
Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

517

9/27/2010 1:47:37 PM

Y
t = t
Kt
(+)

3.0

2.0

gamoSvebis
cvlileba
(marcxena skala)

2.5
2.0
1.5

1.5
1.0

1.0
0.5

0.5
0.0

0.0

0.5
1.0

0.5

1.5

mogebis
cvlileba
(marjvena skala)

2.0
2.5
3.0

1.0
1.5

mogebis kapitalTan Tanafardobis


cvlileba (procentebSi)

aSS-Si 1960 wlidan kapitalis erTeulze mogebis cvlileba gamoSvebis


kapitalTan
Sefardebis cvlilebis sapirispirod

. , , .
, , .
? . 16.3
(
) ( ) - 1960 . . 16.2-,
-

gamoSvebis kapitalTan Tanafardobis


cvlileba (procentebi)

nax. 16 - 3

(16.8)

2.0

3.5
1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

. ,
.
,
. ,

(
. ,

518
518

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

), :
.
? , ,
, : ,
. , . , ,

, ,
. , , , -17 .

16 . 3

moxmarebisa da investiciis
cvalebadoba

16.1 16.2 .

,
. ,
.
, , .
,
, , , -
. , , ,
,
,
. , .

-, ,
, 24
,
.
60 .

, , , , -

Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

519

9/27/2010 1:47:37 PM

, .
, ,
, .
, ,
,
.

,
, .
,
. , , ,
. ,
, - ,
,
, . .
, ,
, , 3- . , 10

, 30 .
, .
,
. ,
, . , ,
, ,
, .
(16.8) .
, , Y,
. , Y/K,
, . . ,
, K, . , Y/K .
-

520
520

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. ,

, , ,
.
,
, . ? . 16.4-
, 1960 -
. ,
- .
, , . , .

nax. 16 - 4

15

moxmarebisa da investiciebis cvlilebebis tempebi 1960 wlidan

investiciis
cvlilebis
tempi

10

procenti

,
.

moxmarebis
cvlilebis
tempi

10

15

20
1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

, , : , , . , , ,
.
, . 16- 12 Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodini, moxmareba da investicia

521

9/27/2010 1:47:37 PM

I- , C-

.
, I- 16 , C-
70 , I- C-
.

, , 4-
3 .


(,
16 , , 70
),
, . ,
.

Sejameba

, .
( )
(


).

,
,
.
, , . ,
.

, .
,
,

, -

522
522

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

,
,
.

. ,
,

. , , ,
, .
, , .
,
. , 16
, 70
,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

sakvanZo terminebi


, 496

, 496
, 497
, 497
, 497
, 497
, 497


, 498
, 511

, 511
q , 512
, 516
, 516

kiTxvebi da amocanebi

1. , ,
, .
:
. ,
.
. ,
, , , .
.
, -.
. q -
,

.
. , ,
.
. - -

Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,
.
. , , ,
, .

2.
, 100000 .
40000
,
5 . . 0 ,
. 25 .
. ?
. ?
.

( ) ,
?

molodini, moxmareba da investicia

523
523

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

. 20000
,
,
?
. ,
,
,
60
. , .

,
?

3. , 100000
. - 8 .
, 18000
, 18000(1 8%)
(.. , ), 18000(1 8%)2
.. ,
-,
, , ()- () .
. 5%
. 10%
. 15%
4. , 22
40000 .

. , . .
, ,
10 -

524
524

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. 40 .
.
60
(..
, ,
38 ), ,
?
. () ,
, 30
?

5.
,

: ,
.
-
. 5
, 25 0 .
, .
.
?
,
?
. , , ()
? (:
,

).
. , n
. -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

? (: . ,

). .
.
? (: ,
. . ,
, ,
).

6.

, -5

. ,
.

, ,
,
.


,
,
. ,
, .
.
. -5
() .
. . -5
() .
.
. -5
() -

Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

.
. :
, . .

7. .
,
: ,
. , 20000 .
;
50 ,
40000 50 , 100000 .
,
. , ,
.
.
.
? ,
?

,
?
?
. , ,
,

20000 .
, .
, , 40000 ,

molodini, moxmareba da investicia

525
525

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

, , ,
, 20000 ?
, () ?
. () ,
100000 .
?

? (: ,
,
, , 20000
).
. ,
( ) ?


8.

(www.gpoaccess.gov/eop/) B-2 ( ''). ,

, ,
PDF .
1959

.
,
.
. ,
?
.

526
526

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

1959 .

?
. () ()


?
. 16.4-?

9.
,
(www.sca.esr.umich.edu) (Consumer Sentiment)
1960 .
(Consumer confidence) . ,
(Bureau of Economic Analysis)
(www.bea.gov) 2.1- .

(
). 1960 .
. , ,
, ,
?
,
?
. .

.
-

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

0 PM
47:38 PM

,

. (, )
.
(
) ?
,
?

, ,
?
. 2001
2002 .

? ? ,

?

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

danarTi:

mogebaTa mosalodneli mimdinare dayvanili Rirebulebis


gamoTvla statikuri molodinebis SemTxvevaSi

, (16.3) :
V ( te ) =

1
1
(1 ) te+ 2 + ...
te+1 +
1 + rt
(1 + rt )(1 + rte+1 )

,
( ),
, . .
te+1 = te+ 2 = K = t , rte+1 = rte+ 2 = K = rt ,
:
V ( te )

1
1
(1 ) t + K
=
t +
1 + rt
(1 + rt ) 2

[1 / (1 + rt )] t ,
1

1
V ( te ) =
t 1
+ K
1 + rt
1 + rt

(16.A1)

Tavi 16

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

1 + x + x 2 +K .

-2 -2 ,
(1 + x + x 2 + K) =

1
1 x

x (1 ) (1 + rt ), ,
:
2

1 + rt
1
1 + 1 + 1 + L =
=
1 + rt 1 + rt
1 (1 ) (1 + rt ) rt +

(16.A1)
V ( te ) =

1 1 + rt
t
1 + rt rt +

(16.5) ,
:
V ( te ) =

molodini, moxmareba da investicia

t
(rt + )

527

9/27/2010 1:47:37 PM

bligaciebisa da aqciebis fasze molodinebis zegavlena ganvixileT me-15


TavSi; me-16 TavSi gamovikvlieT molodinebis zegavlena samomxmareblo da sainvesticio gadawyvetilebebze. mocemul TavSi ki gavaerTianebT calkeul nawilebs da kidev erTxel ganvixilavT monetaruli da
fiskaluri politikis efeqtebs:

17.1 nawilSi naCvenebia mTavari Sedegebi, romelic aqamde SeviswavleT, kerZod ki is, rom momavali gamoSvebisa da momavali saprocento ganakveTebis
molodinebi gavlenas axdens mimdinare danaxarjebze da, maSasadame, mimdinare gamoSvebaze.

17.2 nawili ganixilavs monetarul politikas. naCvenebia, rom monetaruli


politikis efeqtebi mniSvnelovanwilad damokidebulia imaze, Tu rogor pasuxobs molodinebi politikas: monetaruli politika uSualod axdens gavlenas mxolod moklevadian saprocento ganakveTze: danaxarjebisa da gamoSvebis cvlileba damokidebulia imaze, Tu ra gavlenas axdens moklevadiani
saprocento ganakveTis cvlileba adamianebisa da firmebis momavali saprocento ganakveTebisa da momavali Semosavlis Sesaxeb molodinebze da am gziT
iribad zemoqmedebs maT gadawyvetilebebze.

17.3 nawili ubrundeba fiskalur politikas. aq naCvenebia, rom Cven mier saxelmZRvanelos ZiriTad nawilSi (birTvSi) ganxiluli martivi modelisagan gansxvavebiT, finansur SezRudvas, zogierT SemTxvevaSi, rogor SeuZlia
moaxdinos gamoSvebis zrda moklevadian periodSic ki. Txrobis centralur
sakiTxad kvlav rCeba is, Tu rogor pasuxobs molodinebi politikas.

Tavi 17

molodinebi,
gamoSveba da
politika

529

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

17 . 1

molodinebi da gadawyvetilebebi:
Sejameba

, , ,

IS - LM .

molodinebi, moxmareba da sainvesticio


gadawyvetilebebi
-16 ,
. ,
, . 17.1-.
, , , :

, , ,
,

.

530
530

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

/
( ) , , ,
.


/ , , , .

,
.

/
, , , .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

molodinebi da IS damokidebuleba
, . 17.1- , . .
, ,
, . , , .

nax. 17 - 1

gadasaxadebis gadaxdis Semdeg


momavali Semosavlebi
momavali realuri saprocento
ganakveTebi

momavali realuri dividendebi

adamianiseuli
simdidre

araadamianiseuli
simdidre

gadasaxadebis gadaxdis Semdeg


momavali mogeba
momavali realuri saprocento
ganakveTebi

moxmareba

aqciebi

momavali realuri saprocento


ganakveTebi
momavali nominaluri saprocento
ganakveTebi

obligaciebi

gadasaxadebis
gadaxdis Semdeg
mogebis dayvanili
Rirebuleba

investicia

. ,
: (1)
, ,
(2) , ,
. .
, :
IS ? IS :

, , . ,
,

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5


,
.

molodinebi, gamoSveba da politika



,

: , , .

IS
-14 , -5
(5.2)

531

9/27/2010 1:47:37 PM


C- I-
. - G-
,
.

.
.
, , ,
. , , ,
:

, A , , , . , IS :

Y = A(Y , T , r ) + G
(+, , )

(17.1)

, A ,
, :
, Y , :
(, ) .
, T , : .
,
, : .
. (17.1)
. , , :
Y = A(Y , T , r , Y 'e , T 'e , r 'e ) + G
(+, , , +, , )

:

. e .

( ) , , e e
e
e
, , Y , T r , ,
,
. , :

532
532

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

(17.2)


.

.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
(17.2) , . 17.2 IS . , IS
, Y, , , r, ,
, . , IS , T
e
T/e, , Y ,
e
, r , .

Y Y e

T T e

r r e

A
A
A

(17.2) IS , -5 , :
. , , . , : IS , IS , . , ,
.
, , , . 17.2- IS A
rA- rB- . : -

nax. 17 - 2

IS

mimdinare saprocento ganakveTi, r

IS

rA

rB

T > 0, or
T e > 0, or
r e >0

G
Y

YA

> 0, or
>0

: IS
.

IS
. ,



IS
.

YB

mimdinare gamoSveba, Y

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi, gamoSveba da politika

533

9/27/2010 1:47:37 PM

, 30 5-
2 .

. 30
? (: 5-
4,9 .
,
-15

).

. ,
.

, , . ,
:
, ,
. , ,
,
,
, ,
.

, , . ,
,
()
. , , , , .
: , , . , ,
,
, ,
. , , , , .

, ,
10000
.
, .
? (
, -16
).

. 17.2-, , rA
- rB - , YA -
YB -, . , IS ,
A B , .
(17.2) , Y - r -,
IS :
, T , ,
G , IS :
,
, , IS
; IS . . 17.2-.

534
534

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , IS
.

, Y , IS
:
e

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ; ,
. , , . ,
IS .
, IS . . 17.2-.

davubrundeT LM damokidebulebas
LM , -4
, :

M
= YL (i )
P

(17.3)

, M P , YL (i ) . , .
, , . ,
. , ,
(17.3) ?
, .
. ,
,
() ,
. , (Money balances) .


. ,
, .
, , -

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi, gamoSveba da politika

535

9/27/2010 1:47:37 PM


.
,
(17.3) .
, . , . , IS- :
, . , , , : LM
.

17 . 2

monetaruli politika, molodinebi


da gamoSveba

IS L
M , -5 , , i , IS,
L
M . ,
. ,
, , :
1.
.
2.
.
, LM
, .
,
,

. , .
536
536

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

moklevadiani nominaluri ganakveTidan mimdinare da


mosalodnel realur ganakveTebamde
-14 , , , :

, , , :

: , ( ).

: , ( ).

, i -.
:

, ,
ie , .

, e
, -
e -. ,
, ,
e
, e
, r , ,
e
, i .

, , ,
, . , ,
, 0- . , ,

. , r -
e
( ) , r -, ( ) .

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi, gamoSveba da politika

-14
.
. ,
, ,
,

.
?

?

537

9/27/2010 1:47:37 PM

IS

IS - LM

IS .
,


.
LM
.
IS LM
.
IS , (17.2) . LM

, .

mimdinare saprocento ganakveTi, r

nax. 17 - 3

LM

rA

YA
mimdinare gamoSveba, Y

, IS LM (17.2)
(17.3) :

IS :

Y = A (Y , T , r , Y e , T e , r e )+ G

LM :

M
= YL (r )
P

(17.4)
(17.5)

IS LM . 17.3-.
, r , , Y . IS ,
:
,
.

. :
, . LM :
. , A , IS ,
LM .

davubrundeT monetarul politikas


,
, .
,
538
538

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. . 17.4- LM , , LM - LM ( , , , , LM ). A-
B , . IS ,
: , , , , .
, ? , , , ,
? , ?

; IS , IS - IS -
. C . ,
, , .

mimdinare saprocento ganakveTi, r

IS


, LM IS
. ,

r- Y - .


Y e - r e - , IS
,
Y -
.

nax. 17 - 4

IS
Y e>0
r e <0

LM
M>0
LM

A
C
B

YA YB


, ,
, .

YC

mimdinare gamoSveba, Y

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi, gamoSveba da politika

539

9/27/2010 1:47:37 PM

,
, ,

,
,
.

25- .

540
540

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

- : , ,
, :

,
, .
, .

-15 ,
. . , ,
. , .
, .
, ,
,
, .
, :

, ,
? .
, , ,
. . , , - , ,
, , ,
, , , .

. ( ,

), - , , , ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. 35 - .
, . .
, - . ,
.

17 . 3

deficitis Semcireba, molodinebi


da gamoSveba

,
() .


, .
. , .
, , ,
,
.

, , , ,
:
, ?
, , . : , ,
,

. .
? 1980-
.
Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi, gamoSveba da politika


7.5 .


11.2 .

541

9/27/2010 1:47:37 PM

racionaluri molodinebi

, ,

.
.
35 .
. ,
1970- ,
- .

CanarTi

542
542

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10


( , ,
). ,
, .
, (backwardlooking) . ,
, .. ,
( , -8 16 ,
).
,
:
,

, ,
-

-
. ,
, ,


.
1970- , , (Robert Lukas) ( ) (Tomas
Sargent) (
- )
, ,

(
1995
).
, ,
, ,
.
,
, ,

.

,
,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, ,

.
, , .
, 1970-
,
? , . , , , , . , , ,
. .
,
,
, ,

.

.
. ( , -7 ,
. 24- ).

molodinebi, gamoSveba da politika

CanarTi


. , -9
, ,
.
, ,
,
,
.
, ,


.
, , ,
. ,
, .
, ,
,
(


-15 ). ,
, . -

543

9/27/2010 1:47:37 PM

, IS (17.4) , L
M
(17.5) . ,
, , G ,
e
, G , . ?

molodinebis roli momavlis formirebaSi


, , Y , e
, r , .
s : IS , ,
.
, , . ,
, - :
e

,
. -7
.
, , :

:
, Y , ,
, I , .

544
544

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , .
, , ( )
.
, .
.
. , .
, ,

. , .
: , , , .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ..
,
, , , .
-11 .
, , (
, ),
, , .


. ,
, , , . ,
e
, Y ,
e
, r , .

davubrundeT mimdinare periods


,

. . 17.5- IS L
M
. , , IS :

K
Y .

: ,
, ,

.

,


.
,
,

.

nax. 17 - 5
mimdinare saprocento ganakveTi, r

IS

LM

G<0

r e <0
Y e>0

mimdinare gamoSvebaze
deficitis Semcirebis
zegavlena

,
.

mimdinare gamoSveba,Y

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi, gamoSveba da politika

545

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

SeuZlia Tu ara biujetis deficitis


Semcirebas gamoSvebis zrdis gamowveva?
irlandia 1980-ian wlebSi

546
546

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

1980-
:
1. 1982
. 1981
13 . ,
, , ,
77 .
.

,

. :
, 5
.
. 1- -2
,
1982 , 1983 . , 1981 9,5 1984 15
( 3).
,
. -

,
,
3,5 .
, 1984
- 97 .
2.
1987 .
. 1986
10,7 ;
116 ,

.
. ,
.
, ,
.

:
,
6,4 .
, -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

cxrili 1

fiskaluri da sxva makroekonomikuri indikatorebi, irlandia,


1981-1984 da 1986-1989 wlebi

1981

1982

1983

1984

1986

1987

1988

1989

13.0

13.4

11.4

9.5

10.7

8.6

4.5

1.8

2 gamoSvebis zrdis tempi (%)

3.3

2.3

0.2

4.4

0.4

4.7

5.2

5.8

3 umuSevrobis done (%)

9.5

11.0

13.5

15.0

17.1

16.9

16.3

15.1

(%-Si gankargvad SemosavalTan) 17.9

19.6

18.1

18.4

15.7

12.9

11.0

12.6

1 biujetis deficiti (%-Si


mTlian Sida produqtTan)

4 Sinameurneobis dazogvis norma

, . 1987-
1989
, 5
. 2
. ,

9
.
,


.
,

. ,
,
, .

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

? ,
, ,
, , .
,
-16
.
,
, , ,
, ,
. , , , ,
. , 1981- 1984 (-4 ):
1983 ,

.

molodinebi, gamoSveba da politika

CanarTi

wyaro: OECD Economic Outlook , June 1998.

547

9/27/2010 1:47:37 PM

, , .

.
1986-1989
. .
,
, , .
,
. 1986 15,7
, 1989 12,6 -

.

, .
,


.
, . . , ,
.
, -

, G, , IS .
, . , IS-LM .
e
, Y , , IS
. ,
, .
, IS
.
, .

IS ? ? IS LM ,
.
, : . , :
548
548

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM




.
1980- .
,
1990 6 . , . ,
1987 ,
,
, ( ),
,

. , 1987- 1989
, IS-LM
.
: , : Francesco Giavazzi and Marco Pagano, Can Severe Fiscal Contractions Be Expansionary? Tales of Two Small European Countries , NBER
Macroeconomics Annual, 1990, 75-110.
,
, : John Mcdermott and Robert Wescott, An Empirical
Analysis of Fiscal Adjustments, International
Monetary Fund working paper, June 1996.

,
, G,
. , e
, G - , , , .
,
, ,
, , , .
,
. , , ,
, , , , , .
:
, ;
, .

, , , -

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi, gamoSveba da politika

549

9/27/2010 1:47:37 PM

, . , :

,
, , . , . -6 ,
, ,
. ,
, , , , , , :

.

.
, , -,
( : ,
, , , , . : , ,
).

23- ,

, , .
,
.

550
550

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, : , , . , ,
. ,
. ,
,
.
, ,
, .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

.
. , :

, .
?

?
- , ?
? ?


, .

,
-3 , , ,

. ,

.

Sejameba

, , .

, , :
, .


,

.

, ,

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,
.. . , ,
. , ,

.
, , ,

. ,

. , ,
.
.

molodinebi, gamoSveba da politika

551
551

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

.
, ,
, , .


,
. ,
,
.

sakvanZo terminebi

,
, 532
, 542
, 542

, 541

, 549
, 549

kiTxvebi da amocanebi

1. ,
. :
. ,

.
. IS ,
.
.
.
.
,

.

552
552

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

.
,
.
. ,
, .
. 1982 1987


, .
2. 1990- , ,
,
.
. , , ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

. . , .

3.
()- ()-, , IS , LM ,
.
,
.
. ;
. ;
.
;
.
;
4. . ,
, , , . .
5. ,
, , - . , , ,
. ,
, ()- ()- . , ,
, Y e -, r e - T e - , , .
. .
. ,

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

.
. ,
.

6.
1992 , - 290
.
, . (Clinton) ,

.
.
- ?
?
,
1993 , 20 131 .
. ? ?
1993 , . (Alan
Greenspan),
,
, (Hillary Clinton) .
. ?

?

molodinebi, gamoSveba da politika

553
553

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

7.

, , ,
. ,
,
. , .
, , ,
. , ,
.
. ,
,
. ,
, ( , ,
?). ,
,
?
,

?
,
,

(
) , .
, () ,
, ,

554
554

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, ,
.
. , . ,
,
. ,

?
. ,
, , .
, ? (:
. , ,
,
?)
. 2005 ,
(Ben Bernanke) ,

.
,
, .
? , ,
(
) , -
? (, , ,
-8 .
,
).

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM


8.
2000 - ( )
.
.
. ,
. ,
. IS LM , ,
. , IS LM ,

?
. . (G.W. Bush)
,
. 2001 . ,
.
, -
2002 2004
.
,
, , . ,

,
( ) .

prognozis
TariRi

dagegmili xuTwliani
deficiti (procentulad
xuTwlian mTlian Sida
produqtTan)

2002 wlis agvisto


2003 wlis ianvari
2003 wlis agvisto
2004 wlis ianvari

0.4
0.2
2.3
2.3

. (research.stlouisfed.org/
fred2/).
, 3-
5-
.
, ,
() .

?
() ?
, , . .
. . William C. Gale and Peter
R. Orszag, The Economic Effects of Long-term Fiscal
Descipline , Brookings Institution. December 17, 2002.
, 5 ()
(CBO)
1982
2002 .

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

Tavi 17

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

molodinebi, gamoSveba da politika

555
555

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

Ria ekonomika

Tavi 18
-18
.
,
.


.

.

,
,

.

momdevno oTxi Tavi saxelmZRvanelos ZiriTadi nawilis (birTvis) meore mTavar


gafarToebas warmogvidgens. am TavebSi ganxilulia
ekonomikis gaxsnilobis
mniSvneloba - imis faqtebi,
rom ekonomikuri sistemebis umravlesoba danarCen
msofliosTan saqonliTa da
aqtivebiT vaWrobs.
Tavi 19
-19

.
,
. ,


. ,
.

557

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:37 PM

Tavi 20

Tavi 21

-20
.
,
IS LM .
,
,


. , ,

.

21-
.
,
.


.


,
, .

558
558

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

qamde vgulisxmobdiT, rom ekonomika Caketili iyo - rac imas niSnavs, rom is ar urTierTqmedebda danarCen msofliosTan. Cven am gzas imitom davadeqiT, rom sakiTxebi
gagvemartivebina da sabaziso makroekonomikuri meqanizmebis Sesaxeb Tqveni intuicia
Camogveyalibebina. axla mzad varT SevarbiloT es daSveba. gaxsnilobis makroekonomikuri mniSvnelobebis gagebas mocemuli da momdevno sami Tavi emsaxureba.
gaxsnilobas sami sxvadasxva ganzomileba aqvs:
1.

saqonlis bazrebis gaxsniloba - momxmareblebisa da firmebis SesaZleblobaa, arCevani


adgilobriv da ucxour saqonels Soris gaakeTon. arc erT qveyanaSi es arCevani SezRudvebisagan srulad ar aris Tavisufali: im qveynebsac ki, romlebic Tavisufali vaWrobis
yvelaze erTgulni arian, ukidures SemTxvevaSi, garkveul ucxour saqonelze tarifebi
(gadasaxadebi importul saqonelze) da kvotebi (importirebuli saqonlis raodenobrivi
SezRudva) aqvT dawesebuli. amave dros, qveyanaTa umravlesobaSi saSualo tarifebi dabalia da kidev mcirdeba.

2.

finansuri bazrebis gaxsniloba - finansur investorebs SesaZlebloba aqvT, arCevani adgilobriv da ucxour aqtivebs Soris gaakeTon. bolo periodamde, msoflios iseT mdidar
qveynebsac ki, rogoricaa safrangeTi da italia, kapitalis nakadebze kontroli hqonda
dawesebuli, kerZod SezRudvebi ucxour aqtivebze, romlebic SeiZleba adgilobrivi rezidentebs hqonodaT da SezRudvebi adgilobriv aqtivebze, romlebic ucxoelebs SeiZleba
hqonodaT. es SezRudvebi swrafad qreba. Sedegad, msoflios finansuri bazrebi sul ufro
da ufro mWidrod integrirebuli xdeba.

3.

faqtorebis bazrebis gaxsniloba erTi mxriv, firmebis SesaZleblobaa, gaakeTon arCevani, Tu sad ganaTavson warmoeba, xolo, meore mxriv, momuSaveTa SesaZleblobaa, airCion
sad imuSaon. tendenciebi naTlad Cans. multinacionaluri kompaniebi qarxnebs sxvadasxva
qveyanaSi ageben da dabali danaxarjebidan sargeblis miRebis mizniT sawarmoebs mTel
msoflioSi aTavseben. aSS-s, kanadis da meqsikis mier xelmoweril CrdiloeT amerikis
Tavisufali vaWrobis SeTanxmebaze (NAFTA - North American Free Trade Agreement) debatebis didi
nawili yuradRebas amaxvilebda imaze, Tu rogor imoqmedebda es aSS-s firmebis meqsikaSi
gadatanaze. msgavsi SiSebi amJamad CineTis garSemo koncentrirdeba. dabalxelfasiani qveynebidan imigracia mniSvnelovani politikuri problemaa iseTi qveynebisaTvis, rogoricaa

Tavi 18

saqonlisa da
finansuri bazrebis
gaxsniloba

germania an aSS.

559

3
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:35
1:47:37 PM

mokle- da saSualovadian periodebSi, romelic mocemuli da momdevno sami Tavis


yuradRebis centrSia, faqtorebis bazrebis gaxsniloba ufro nakleb rols TamaSobs, vidre saqonlis an finansuri bazrebis gaxsniloba. maSasadame, faqtorebis
bazris gaxsnilobis ignorirebas movaxden da yuradRebas gaxsnilobis pirveli
ori ganzomilebis mniSvnelobaze gavamaxvileb.

18.1 nawili saqonlis bazris gaxsnilobas, adgilobriv da ucxour saqonels


Soris arCevanis determinantebsa da realuri gacvliTi kursis rols ganixilavs.

18.2 nawili finansur bazarze gaxsnilobas, adgilobriv da ucxour aqtivebs


Soris arCevanis determinantebs, aseve saprocento ganakveTebisa da gacvliTi
kursebis rols ganixilavs.

18.3 nawilSi mocemulia momdevno sami Tavis mimoxilva.

18 . 1 saqonlis bazrebis gaxsniloba


, ,
.

.

eqsporti da importi
. 18.1
1960 ( - -; - ). :

-3 : :

,
(,
).

,
(,
).

560
560

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

- . , 1960-
5 ,
14 (11 17 ). , ( )
, 40 .
,
,
. :
1980- : 1986 3 -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 18 - 1

procentulad mTlian Sida produqtTan

17.50
importi/mTliani Sida produqti

15.00

aSS-is eqsportisa da
importis Tanafardoba mTlian Sida produqtTan 1960 wlidan

12.50
10.00
7.50

eqsporti/mTliani Sida produqti

5.00

1960 ,

.

2.50
0.00
1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

1990- 1 .
1990-
2006 5,9 ,
.
, .

, ( )
14 , . ,
. , ,
.
, ,
. ,
, . , - 60 .
11
,
- - .
18.1 (OECD) .
Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

:
, .. : , , .

(OECD)
. 1.

561

9/27/2010 1:47:37 PM


.
, ? ( 43
).

.
, ,
. 54- () 92 ()
( 92
: , ?
, 1-
? .
? ).
, -
, , , ? .

. . : ,
. , - , 40- .

adgilobrivi da ucxour saqonels Soris arCevani


?
:
().
,
:
.

.

, .
:
. ,
,
.
: ,
. cxrili 18-1 eqsportis wili mTlian Sida produqtSi ekonomikuri TanamSromlobisa
da ganviTarebis organizaciis (OECD) qveynebSi, 2006 weli

qveyana

eqsportis wili (%)

qveyana

eqsportis wili (%)

aSS

11

Sveicaria

54

iaponia

18

avstria

62

gaerTianebuli samefo

30

niderlandebi

80

germania

48

belgia

92

: OECD Economic Outlook Database.

562
562

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


, ,
1- ?
,
: , , 1- .
. ,
.
, , 1 . , .
, 200 .
, , 1200
. , 1
200

.
, ,
1 . ? ,
(. 2). , ,
200 ,
$1000/$200=5- .
,
.

, - .
, ,

. 2005
243 !

CanarTi

SeiZleba eqsporti mTlian Sida produqts aWarbebdes?

, .
, .
.
. , .
,
.

nominaluri gacvliTi kursi


- :

. , -, , Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

563

9/27/2010 1:47:37 PM

,
.
. , .
E:
,
(-

,
).



.


.

-20 .

564
564

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
, . 2007 0,50
. , 1 0,50 .

, ,
, .
2007 2,0 . , 1 2,0 .
; , .
:
, , E . - (-
) E
(, E 2007 0,50 ).

. , , :


. ,
.

. , ,
, E - .

,
: . ,
,
. , , , (
). ( ).
. 18.2 1970 . :
1970 , 1
0,41 . 2006 1 0,54
. , .
1980- , 10 makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 18 - 2

0.90
0.84

nominaluri gacvliTi kursi dolarsa da


girvanqa sterlings
Soris 1970 wlidan

dolari gamoxatuli funtSi

0.78
0.72

,
,
,
1980- ..

0.66
0.60
0.54
0.48
0.42
0.36
1968

1972

1976

1980

1984

1988

1992

1996

2000

2004 2007

, 1981
0,42 1985 0,89 , 1988 0,54 . ,
1980- , .
,
, . . 18.2

. , , , ,
-. .

nominaluridan realur gacvliT kursamde


- - - ?
, - , Cadillac 2007 STS
,
Jaguar S ( ,
, ).
Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

565

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,
.

, - ()
() , .
.
, ,
. :

:
, (,
- , -

)


. 40000 . 0,50 , ,
$40000 0,50 = 20000.

.
30000 .
,
-
20000/30000=0,66.

. ?
, - , .
, - , . ,
-
.
, -2 : ,
.
, P - - , P - ( , , ), E - - . . 18.3 ,
:
1. - P . , E - ( E ,
) - , EP -.
2. P . ,
, - , , - ( ) , :
=

566
566

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

EP
P

(18.1)

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

aSS saqonlis
fasi
dolarebSi: P

aSS saqonlis
fasi
funtebSi: EP

nax. 18 - 3
aSS saqonlis fasi
gamoxatuli gaerTianebuli
samefos saqonliT:

gaerTianebuli
samefos
saqonlis fasi
funtebSi: P *

EP/P *


. , / .
, /
. , : , , ,
, ,
, , ; -2 , 1- (100-) .
. , , : ,
- 10 , , - 10
, .
,
.
:

realuri gacvliTi
kursis ageba


.

.

. 18.4 - 1970 , (18.1) . , . 18.2 . 1- 2000 . ,


.

,
.

.

. 18.4- :

Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

567

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 18 - 4

, , - ,

,

1970
.

aSS saqoneli, gamoxatuli gaerTianebuli


samefos saqonliT

realuri da nominaluri gacvliTi kursebi aSS-sa da gaerTianebul samefos Soris 1970 wlidan

2.0
1.8
realuri gacvliTi
kursi,

1.6
1.4
1.2
1.0
0.8

nominaluri gacvliTi
kursi, E

0.6
1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

,
, : 1970
, 1,66- ; 2006
0,87- .
,
( )
(- )? :
=E

P
P

1970 :
, E :
; , .
, P P . - ,
. ,
, - ,
.
, P P - , E - , -
, , .
, ,
, 1970 ( E ).
, ? .
, 568
568

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, - (, P

, P , , P P )
. , 1970-
, ( ). , ,
.
. ,
. -20 .

, . 18.2-
, . :

, P P - ,
, E - , , . , , , ,
, - , ,
.
. ,
1980- .

?
?
( )..


, P P E
.

ormxrivi da mravalmxrivi gacvliTi kursebi


. - . - , .
18.2 -
. ,
.
:
. - 22 , 20 .
, - 29
25 . , , - 23
33 .
(bilateral) , - , , (multilateral) , -

Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,
.

569

9/27/2010 1:47:37 PM

-
:
- () .
- -
.
- .

1973 ,


1973 .

? , ,
: , -
- . , , - , , - .
. 18.5 , - 1973
. , , . , ; 1- 2000
.
, .
18.4- - . 1980- . - 1980- 40 ,
. ,
1980- , .
, , , , ,
, .
1990- ,
, , 1995- 2001 25 .
, ,
. , , .
cxrili 18-2

aSS-is eqsportisa da importis struqtura


qveynebis mixedviT, 2006
eqportis wili (%)

kanada

importis wili (%)

14

12

29

25

CineTi

13

iaponia

danarCeni azia*

14

11

sxva qveynebi

26

22

meqsika
evropis kavSiri

* ,
: Survey of Current Business, April 2007, F3.

570
570

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 18 - 5

1.25
1.20

aSS-is mravalmxrivi
realuri
gacvliTi
kursi 1973 wlidan

indeqsi (2000:1 = 1.0)

1.15
1.10

- 1980-

1980-

. 1980-
..

1.05
1.00
0.95
0.90
0.85
0.80
1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

18 . 2 finansuri bazrebis gaxsniloba


, , ,
, ..
, . , ,

(foreign exchange) ,
() . , 2005
1,9 , 90 , 1,7 .
- , 2005 3,3 ,
9 . , , , (
) , , - (
)
Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

571

9/27/2010 1:47:37 PM


: 1,7 .
-
: 9 ( 0,5 ).

. 9 ,
(1,7 )
0,5 . , , . ,
, .
2001 . , , , ,
.
, .
. ,
, ,
, . ,
, . , , .
,
. .

sagadasaxdelo balansi
, , , ,
. 18.3 - 2006
.
. , .

mimdinare angariSi
. () :

572
572

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
.
,
. 2006 , 763
,
5,8 .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
, - - . 2006 - 620
, 629 . , -9
.
,
; ,
. 2006 -84
. ,
2006 , ,
.


. ,
; , .. , , - 2006 $763 $9 $84 = $856 .
, - 856 ,
6,4 .

cxrili 18-3

:

?

?
( ).

aSS-s sagadasaxdelo balansi, 2006 (mlrd aSS dolari)

mimdinare angariSi
eqsporti

1,437

importi

2,200

savaWro balansi (deficiti

763

) (1)

investiciebisgan miRebuli Semosavali

620

investiciebze gadaxdebi

629
9

investiciebisgan wminda Semosavali (2)

84

wminda transfertuli gzavnilebi (3)


mimdinare angariSis saldo (deficiti

) (1)

(2)

856

(3)

kapitalis angariSi

ucxoelebis mflobelobaSi arsebuli aSS-is aqtivebis zrda (4)

1,764

aSS-is mflobelobaSi arsebuli ucxouri aqtivebis zrda (5)

1,049

kapitalis angariSis saldo (deficiti

) (4) (5)

715
141

statistikuri cdomileba
wyaro: Survey of Current Business, April 2007. yvela ricxvi miliard dolarebSia mocemuli .

Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

573

9/27/2010 1:47:37 PM

kapitalis angariSi

,
, , .

, - 2006 856
, 856
, , , - 856
. ,
. .

,


,
.


.
, ..

574
574

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

- 1764
: , .. , , 1764
- , .
, -
1049 : - , , 1049 ,
. -
( - - ), .
- $1764 $1049 = $715 . :
, . , , 2006 - 715
.
(, ) (, , 2006 856
) ? , , .
; ,
, , .
2006 , ,
141 , 20
. , , ,
(
.
0- . , . ,
.
, ,
!).
, , makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, -2 : ( , ) ( )
. :
.

adgilobriv da ucxour aqtivebs Soris arCevani


, ( , ) :
.
, , ,
,
. ,
: , .
, - , ,
: , , ,
. , ,
.
, , . , -
,
:

-4 :


,

.

,
, ,
.

, - .
, it . , . 18.6 , 1 ,
- , 1 + it weli

$1

weli

$(1

aSS obligaciiebi

$1

gaerTianebuli
samefos obligaciebi

Et

$Et (1

1
it )

i *t ) (1/Eet 1 )

Et (1

i *t )

Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

nax. 18 - 6
aSS-is erTwliani obligaciebisa da gaerTianebuli
samefos
erTwliani obligaciebis flobidan mosalodneli ukugeba

575

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

mTliani Sida produqti mTlian erovnuli


produqtis sapirispirod: kuveitis magaliTi
, :
(.. ),
?

:
, ,
, .
, . (Gross domestic
product GDP), ,
,
. ((Gross national
product GNP) ,
. ,
-

576
576

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, .
,

. , . 1990-


.
,
, ,
,

. - 2006
30 , 0,2 (
. -


1 ).
.

(
.).
, .
, ,
. , Et
. 1 Et (
).
( ) it
-. Et (1 + it ) ( ).

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
..
. , , (
)

.
,
.
10 .

cxrili 1

mTliani Sida produqti, mTliani erovnuli


produqti da wminda faqtoruli gadaxdebi
kuveiTSi 1989 1994 wlebSi

weli

mTliani
Sida
produqti

mTliani
erovnuli
produqti

wminda
faqtoruli
gadaxdebi

1989

7,143

9,616

2,473

1990

5,328

7,560

2,232

1991

3,131

4,669

1,538

1992

5,826

7,364

1,538

1993

7,231

8,386

1,151

1994

7,380

8,321

941

SeniSvna: yvela maCvenebeli mocemulia milion kuveitur


dinarSi. 1 dinari = 3,67 aSS dolari (2007 wlisaTvis)

wyaro: IMF International Financial Statistics.

.
e
, Et +1
, (1 Ete+1 ) . , Et (1 + it )(1 Ete+1 ) (
). , - . :
- - ;
/
.
Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

CanarTi

.
, ,
, ,
.
, .
,
. 1
1989 1994
,
.
, ,
. , 1989
. , 1990-1991
-

, , ,

, .

577

9/27/2010 1:47:37 PM


,

.


:
- .
,

() ,

.
,
,

.
.

, -14 , . ,
, , , . ,
- ,
.
, :
1
(1 + it ) = ( Et )(1 + it ) e
E
t +1

:
E
(1 + it ) = (1 + it ) et
E
t +1

(18.2)

(18.2) , , .
, ,
, :

,
, ,
.

- . -
(?).

578
578

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

.
() ,
.
.
; , ,
- .
(-,
, ) .
. (18.2)
. , ,
, ,
, (18.2) .
-20 .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

saprocento ganakveTebi da gacvliTi kursebi


, , . , Et Ete+1 1 (1 + ( Ete+1 Et ) Et ) .
(18.2) :
(1 + it ) =

(1 + it )
[1 + ( Ete+1 Et ) Et ]

(18.3)

, it , , it , , ( Ete+1 Et ) Et , .
, 20
:
it it

Ete+1 Et
Et

(18.4)

, : , :
.
,
. , (18.4) :
.
, - . , - 2 , 5 . -,
? :

-2 -3
.

3
,
3
.

,
, - , , 3,0 (5,0% 2,0%).
, 3,0 , , , -,

- . Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

579

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

braziliuri obligaciebis yidva


1993 ,

, .
36,9 . - 3 , ,
0,2-
. ?
, : (
;
)
.
, , (18.3) ,

: 1-
1-
:
1 + it
[1 + ( Ete+1

Et ) Et ]

? , ,

580
580

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. 1993 100 000 ,


134
600 , ,
(, ) 34,6 .
, ,
, :
1,369
= 1, 017
1,346



(1.017 1) = 1, 7%
36,9 , . , 1,7
, - ( 0,2 ).
,
, , . , .

, ,
, .
, 3,0 ,
- .
: -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

17.5

nax. 18 - 7

15.0

samTviani nominaluri saprocento ganakveTebi aSS-sa da gaerTianebul


samefoSi
1970 wlidan

procenti

12.5

saprocento ganakveTi
gaerTianebuli samefoSi

10.0
-
38
.

7.5

5.0

saprocento
ganakveTi aSS - Si

2.5

0.0
1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

-
3 ,
3
, - , (
).

, (18.2) (18.4) , . ,
, , . ,
. ,
. , , . , ,
,
.

.
Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Ete+1 = Et ,
, it = it
.

581

9/27/2010 1:47:37 PM

The
Economist- ,
-
. ,
.


? . 18.7 - ( ) 1970 . ,
, . 1980-
, , , -.
1990-
. ,
: , 1990 7 , -. , .

18 . 3 daskvnebi da momavlis xedva


:

. , ,

.

. , ,
, , ,
.

-19 .
-20 . 21-

.

582
582

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

Sejameba


.
,
.
. -
-
.
(, , )
.
, . (, , ) .
.

.

.

, .. .

, .. .
()
, , , -

() ,
.

.
, .

.

. ,
. ,

- . ,

.
, , , , ,

.
,

.

sakvanZo terminebi

, 559
, 559
, 559
, 559
, 559
, 559
(NAFTA), 559
, 561
, 563
, 563
(), 564

(), 564
, 564
, 564
, 564
, 567
, 567
(bilateral) ,
569
(multilateral)
, 569
- , 570

Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

583
583

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM


, 570

, 570
, 571
, 572
, , 572
,573
, 572

, 573
, 573
,
, 573

, 574
, 574
, 574

, 574
, 574
, 574
, 576
, 576

,
,578

kiTxvebi da amocanebi

1. ,
. :
. ,
.
. , , ,

.
. , ,
, ,
.
. ,

.
.
,
, -
.
. 584
584

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, 0,75-
, , , 0,75 0,75 .
. ,
.
2. ,
, . , ()- ()
,
. ,
:
. 100 .
. 25 .
. 15
.
.
25
.
. 56 .
. 15 .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM


50 .
3. , () ,
($) -. ,
-
. , E, : 1 = 0,75 .


:
nominaluri Rirebuleba
aSS
germania

fasi

$10,000

$9,615.38

10,000

9,433.96

. .
.
.
. ,
, ?
. , . .
, E ,
0,72- (1 =
0,72 ).
,

?
. () ? ?

4.
(A, B C)
(, ). , -


.
:
tansacmeli
avtomobilebi
kompiuterebi

10
5
0

0
10
5

5
0
10

. ?
, ?
.
, ?
()
(..
?)
. () , A B ? C ?
,
?
. - .
,
(, ), .
,
(
). ,
? ,

?
5.

Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

585
585

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

,
( E ). , P P
.
. (.. )?


() ?
?
. , P , ,
?

?

? (: , () , ).
. , ?
.

.

6.
- . ,
,

(Pacific Exchange Rate Service) (fx.sauder.ubc.
ca),
(Werner Antweiler) :
.
. 1979 . ?
?
586
586

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. (, ),
. ?
.
? ?
?
7. World Economic Outlook (WEO)
(www.imf.org).
Balances on
Current Account , . , ()-() .
. .
,
.
?

(.. , )?
.
?
. - .
?
. World Economic Outlook-
, ,
.
. () ()
?
8.

(www.imf.org) World Economic Outlook (WEO). -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

).
.
. -
? ? (
,
).

Summary of Sources and Uses of World


Saving,
( ) .

, () ()
.
. ? (

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

damatebiT wasakiTxi

,
: Paul Krugman and Maurice Obstfeld, International Economics,
Theory and Policy, 7th ed., Pearson Addison-Wesley,
New York, 2007.



, : www.oanda.com.

Tavi 18 saqonlisa da finansuri bazrebis gaxsniloba

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

587
587

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

soflios mravali qveyana, am striqonebis weris dros, Sewuxebuli


iyo aSS-Si recesiis riskis gamo, magram ara aSS-is, aramed sakuTari,
Tavis gamo. maTTvis aSS-Si recesia ufro dabal eqsports, savaWro
poziciebis gauaresebasa da qveynis SigniT sust zrdas gulisxmobs.

gamarTlebuli iyo Tu ara maTi wuxili? amoZravebs Tu ara realurad sxva


ekonomikur sistemebs aSS-is ekonomika? SeuZlia Tu ara realurad aSS-is
recesias am procesSi sxva qveynebi CaiTrios? am kiTxvebze pasuxis gasacemad
saqonlis bazris me-3 TavSi warmodgenili ganmarteba unda gavafarTovoT da
mxedvelobaSi unda miviRoT saqonlis bazris gaxsniloba. es swored isaa, rasac
mocemul TavSi vakeTebT:

19.1 nawili Ria ekonomikaSi saqonlis bazarze wonasworobas gvixasiaTebs.

19.2 da 19.3 nawilebi adgilobrivi ekonomikis gamoSvebasa da savaWro balansze Sida da gare Sokebis zegavlenas gviCvenebs.

19.4 da 19.5 nawilebi gamoSvebasa da savaWro balansze realuri gaufasurebis zegavlenas ganixilavs.

19.6 nawili wonasworobis alternatiuli aRweraa, romelic danazogs, investiciebsa da savaWro balanss Soris mWidro kavSirs gviCvenebs.

Tavi 19

saqonlis bazari
Ria ekonomikaSi

589

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

19 . 1


,
:

;

.

IS damokidebuleba Ria ekonomikaSi

,
,
,
. . . , .

adgilobriv saqonelze moTxovna


:
Z C + I + G IM + X

(19.1)

: , C , , I ,
, G , . C + I + G .
, ( C + I + G )- ,
:

, ,
, .
: , , , IM , . ,
( ) ( ) .
. ,
(19.1) IM : -18 ,
, , , . , 1
. , IM (1 ) , , IM
.

-3 , IM
IM ,
;

.

, C + I + G ,

(), IM ,
(), X , ,
C + I + G IM + X , .

590
590

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
, .
(19.1) X .

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

C, I da G determinantebi
, . , :
C, I G . , , ,
,
? : ,
. , C , . ,
, ,
, ,
. :
-
, .
, ,
,
, . ,
: C + I + G = C (Y T ) + I (Y , r ) + G
( + ) (+, )
, , Y T ;
, Y , , r .
, G , . , -14-17 , , .
- ;
.

importis determinantebi
, . ? : , . ,
. , .
, ,
,

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

591

9/27/2010 1:47:37 PM

:
-
. : -

- .

, . ,
. ,
:
IM = IM (Y , )
( +, + )

(19.2)

, Y - (, ,

) . (19.2) Y - .
, , , IM , . (19.2) - (, , , IM , 1 ; , , - , IM -.
).

eqsportis determinantebi

, .

, . ?
: , . , . , : ,
.
, .
, Y - (,
) :
X = X (Y , )
( +, )

592
592

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

(19.3)

, Y - .
, - .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

komponentebis SeerTeba
. 19.1 , . , ,
( , , , ), .
. 19.1 ()-, DD ,
( C + I + G )-, , Y - . -3 .
, , 1- . (, ) ,
- (
, , ,
, . , , ).
, , . . 19.1 ()- AA
. DD AA , IM -
. ,
. AA ,
:

, - ,
IM , , IM ,
.

AA , DD : ,
, .
, , ,
.
, AA - : .

, . . 19.1
()- ZZ , , AA . . ZZ - AA -
. ( ), ZZ - AA - ,
. AA , DD , ZZ - , DD .

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

593

9/27/2010 1:47:37 PM

. 19.1 ()- , ,
( X IM )
. , Y
AC , AB , , BC .

nax. 19 - 1

DD

adgilobrivi moTxovna

(C

G)

(a)
gamoSveba

DD

AA

moTxovna, Z

(): ()
.
() ():


.
(): .

moTxovna, Z

importi (IM/ )

(b)
gamoSveba

moTxovna, Z

DD

ZZ
AA

eqsporti (X )

B
A

(g)

YTB

wminda eqsporti, NX

gamoSveba

savaWro proficiti

BC

YTB

savaWro deficiti

NX

(d)

594
594

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. 19.1
()- NX . : , ,
, , . ,
, , 0- , YTB -
( TB ). YTB -
; YTB - .

19 . 2

wonasworuli gamoSveba da
savaWro balansi

,
:
Y =Z

, , Z - , :
Y = C (Y T ) + I (Y , r ) + G IM (Y , ) + X (Y , )

(19.4)

, , . . . 19.2
, .
. 19.2 ()- , (, ) . ZZ , ; , , . 19.1- ZZ ; ZZ , 1- .
ZZ 45- ,
, : A -, Y -.
. 19.2 () . 19.1 ()- , . , ,
Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

595

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 19 - 2

ZZ


moTxovna, Z
45

(a)

Y
gamoSveba, Y

wminda eqsporti, NX



.
,

.

YTB

savaWro deficiti

NX

(b)

gamoSveba,Y

, Y , , YTB , .
, BC . , , , , .
, .

19 . 3

adgilobrivi an ucxouri moTxovnis


zrda

? , ,
.

596
596

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

adgilobrivi moTxovnis zrda


, , . ?
. 19.3-. ,
. 19.3 ()- ZZ . A , Y - . , . , ,
, .
, . 19.3 ()-, Y = YTB .
ZZ


() ,
;
,
.

nax. 19 - 3

moTxovna, Z



ZZ

G>0
A

45

(a)

wminda eqsporti, NX

gamoSveba, Y

B
YTB

savaWro deficiti
C

NX

(b)

gamoSveba, Y

, G ? G - ,
G ZZ - ZZ -
. A - A - , -

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

597

9/27/2010 1:47:37 PM

Y - Y - . ,
.
, , -3 . ,
:



,
,
.


:

.

598
598

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. , . 19.3 ()- . ,
Y - Y - , BC - : , .

,
, . -3
, , (, Z , 1- ).
, , . 19.1-
, ZZ , , , DD . , .

, : ,
, . , ,
, . , ,
, .
.
,
. , .
. -18 ,
. ,
. , , , ,
, . - ,
, .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

ucxouri moTxovnis zrda


, Y - .
, , G - ,
. , ,
Y - , - .
. 19.4
. . 19.4 ()- ZZ .
A , Y . , ,
, , . 19.4 ()-, Y - 0- .. Y = YTB .
saqonelze
adgilobrivi
moTxovna

DD
moTxovna, Z

X>0

ZZ

ZZ

C
A

adgilobriv saqonelze
moTxovna

45

(a)

Y
gamoSveba, Y

X>0
0

NX
YTB

NX
NX

(b)

gamoSveba, Y

, DD , , (C + I + G ) - . . 19.1- , DD ,
ZZ . DD - ,
, A , ZZ DD
A .
Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

D
Y

wminda eqsporti, NX

NX

nax. 19 - 4

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

DD . ZZ .

.

599

9/27/2010 1:47:37 PM

, Y - ( DD ;
).
, -
. ,
- , X
- :





. Y - ZZ
-
.
Y ,

,
,

Y -
.
DD - .


- X . ,
, , , ZZ - ZZ -, X - .
, X
. , , . 19.4
()- , , ,
, X NX - NX - .

. 19.4 ()- , Y , A
.
. , : ,
.
? , .
, , , , ? . , , , : , , ZZ
- ZZ - ; DD , , . , Y -, DC ,
DA . CA ,
, DD ZZ - , . , ,
.

kidev erTxel fiskaluri politikis Sesaxeb


:

600
600

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


( , ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


..).
( )
.

, , .
, .
, . , , . ,
(OECD) 1990- , 2000- . , , .
,
. , , - , ,
. , , ,
, .
,
, . , .
: , . , ,
,
. , , ( ) (
) .
,
. ,
, . ,
. . ,
, -

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

-5

- .

601

9/27/2010 1:47:37 PM

. ,
.
. ,
, .
? , , . ,
, ( ) (
). : , .
, ,
, .
, . , G 7
(, , , , ,
; " G " (group)), ,
; , . , , . :

602
602

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, ,
. , . , , . ,
,
,
.
, .
, , ,
. , . , , .

,
. ,
, ,
,
, , . ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
.
. , ,
30 . 1970- ,
, . 1980- , , ,
, ,
. , , ,
. .

19 . 4

. ,
,
,


.

gaufasureba, savaWro balansi da


gamoSveba

, - , ,
( -20 ,
. , ).
, :

EP
P

, E ( ) , P - , P -
. P
P . , - . : 10
(10- )
- , - 10
(10- ).
- ?

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

P P -,
E - EP P
21- ,
.
,
,
.

603

9/27/2010 1:47:37 PM

gaufasureba da savaWro balansi:


marSal-lerneris piroba
:
NX X IM

X IM (19.2) (19.3) :
NX = X (Y , ) IM (Y , )
:

10 ,
- ,
-
.
-,

.

, -
.


-
(Alfred Marshall)
(Abba Lerner)
,
.

, ,
, , :

, X - -
. -
, - .
, IM - - . .
, 1 e - ,
IM -. ( ).

, ,
. ,
, - ( ). ,
, .
, , -
, , NX - .

gaufasurebis efeqtebi
- ,
.
, .

, . 19.4- 604
604

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, .
, ,
, (
, - ). , [ ZZ . 19.4 ()-] [ NX . 19.4 ()] . A - A -
, Y - Y - . ,
, : , , ,
.
: , . , , ,
.
,
, , .
,
. , , ,
, .
,
. , ,
, . ,
, 1994-1995 ( 1994 29 1995 17 )
.

- :

.


. ,
,

, .
,

,
. ,
21-
.

gacvliTi kursisa da fiskaluri politikis gaerTianeba


, , .
, . ?
:
, . : , . ? : . . 19.5 ,
.
Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

605

9/27/2010 1:47:37 PM

, . 19.5 ()- A , Y .
, . 19.5 ()- BC .
, :
,
. , . 19.5 ()-
NX - NX - .

nax. 19 - 5
ZZ

moTxovna, Z



,
.

NX>0

G<0

ZZ

adgilobriv saqonelze
moTxovna

45

(a)

wminda eqsporti, NX

Y
Y
gamoSveba, Y

NX>0

(b)

gamoSveba, Y

NX
NX

, . 19.5 ()- ZZ - ZZ - .
, A - A - ,
Y - Y - .
606
606

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , , ZZ ZZ
-. .

: , ,
. - . 19.1 ,
. , :
( ,
) .
, :
. , ,
cxrili 19-1

gacvliTi kursis da fiskaluri


politikis kombinacia

dabali gamoSveba
maRali gamoSveba

?G
G?


( ),

(

).

G?
?G

. , . . ,
.

19 . 5

dinamikaze dakvirveba: J-mrudi

.
. , , , -3 , ,
. , . .
. , , . , ,
10- .

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

607

9/27/2010 1:47:37 PM


: .
- ,

,
.
, ,

.
- ,
,
.
, .

:
: , X , IM
( X IM ) .
:
, X
, IM
( X IM )
.

, , , . - - . ,
, , : , ;
, .. ,
: , X
IM , , ( X IM )
- .
, . -
: - .
- -
: - . - , , ,

.
. 19.6
, . OA .
OB - : ,
IM X . , ,
, . ( - ),
; , C . J - , , -

nax. 19 - 6
J -
wminda eqsporti, NX

,

.

gaufasureba

dro
0

608
608

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1.44

3.5

1.36

3.0
savaWro
balansi
(marjvena
skala)

1.28

2.5

1.20

2.0

1.12

1.5

1.04
0.96

1.0
realuri gacvliTi
kursi (marcxena
skala)

0.88

0.5
0.0

0.80

nax. 19 - 7
savaWro deficitis Tanafardoba mTlian Sida
produqtTan (procentebSi)

realuri gacvliTi kursi (2000 1.00)

, J - : , .


:
, 1980-1990
1980-

.
,
.

0.5
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990

- 1980- . . 19.7 1980- - - .


-18 , 1980- 1985
, 1985- 1988 . ,
, :
1.
. ,
.
2.
. , 1981- 1983
, . , ,
1985 1987 : J-
.

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

1985- 1988
,

,

. ,
,

.

609

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,
,
(OECD)
, , . ,
, ,
. , . , , ,
.
, , .

19 . 6

danazogi, investicia da savaWro


balansi

-3 , ,
.
,
.
:
Y = C + I + G IM + X

C + T ,
: S = Y C T . :
S = I + G T IM + X

NX X IM ,
:
NX = S + (T G ) I

(19.5)

, , NX , ( , S , , T G )
. ,
;

610
610

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
.

, -18 .
, ,
. , , , , .. , S + (T G ) I
. , ,
.
, (19.5) :

, , ( ).

, .
, ( ) ,
.

, , , (19.5) . , ,
, , . , ,
, ,
, ,
, . (19.1) ( ), (19.5) , . , , (19.1)
. (19.5) ,
. ,
, ( , ):
, - ( ,
6 ) . (19.5) .
,
.
? ,
?

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

611

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

aSS-is savaWro deficiti: warmoqmna da Sedegebi


. 18.1 1960 -
. : 1996

, .
, 104
, , 1996 -
1,2 2006 763 , -
5,9 .
( :
) 2006 856 , , 6,4
.
, - 2006 856 . ,
(
), , 50
. , ,
. : ?
? ,
.

,
,
?
, ,
1990- , ,
.

612

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12

, 1990- , -
. 1 -,
: 1991 1995 , 1996- 2000
2001- 2006 . 1996
- ,
. 1996-
2000 - ,
. -
2001 (,
2001 ), ,
.
, .
,
,
.
, 1990-
- ,
,
,
. ,
.
.
.
,
. .
,
, -

, ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

cxrili 1

saSualo wliuri zrdis tempebi aSS-Si,


evrokavSirsa da iaponiaSi 1991 wlidan
(procentulad yovelwliurad)

aSS

2.5

4.1

3.4

evrokavSiri

2.1

2.6

1.6

iaponia

1.5

1.5

1.6

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

. 2002
,
,

,
, , , J - , .
, , 19.6
. .
1 -
(.. - )
(- )
1996 ,
(, , ), ,
. , , , , , S
- , ( G T )- :
2006
1996 , 2006

3 , 1996-. ,

CanarTi


.

. ,
,


. -
: 1996- 2002 -

. . 185-, -
.
1995 2002
,
0,83- 1,11- , , 30 . , 2006
0,94- , 1995
.
2002 ,
,
?
,
.
,
-
.
, -

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

613

9/27/2010 1:47:37 PM

- , 10
. ?
-16
: , , .

,
?
:
.

, -
, - ,
10 ,
10
9
procentulad mTlian Sida produqtTan

CanarTi

7
6
5
4

dazogva/mTliani
Sida produqti

3
2
1

naxati 1

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12

investicia/ mTliani
Sida produqti

0
1995

614



- .
, . -
1990-
, ,


. , ,
.

,
?
,
,
. ,
, , , , - -

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

aSS-s wminda dazogva da investicia 1996 wlidan (procentulad mTlian da


Sida produqtTan)

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

- .
, ,
.
? 20- 40
. , .
? .
,
- 800
.

, ,
19.1- :

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

-, .
- .
- ,
, . ,
.
,
. -
, - .

. , ,
. ,
,
, .
,
, .
, -17 ,

.
,
.
, -


-, .
,
.

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

CanarTi

- .
, , ,
.
, ,
? : , .
- .

, 800
( , .
,
-20
).

:

615

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,
-
, ,

.
,

, ,
. , . ?
:
, , . , ,
.
, , , , , .. (19.5)
,
(, ), . , , .
, , , : - : . ,
, -, .

Sejameba


, (
) ( ) .

, ,

. ,
.
, ,

616
616

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

.
, , ,
. , , ,
.
- ( , )
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

. J -.

, , (

)
. . .

sakvanZo terminebi

, 590
, 590
, 602

- , 604
J -, 608

kiTxvebi da amocanebi

1. , ,
. :
. -
.
. , .
.
, .
. ,


.
. .
.
, .
. - 1995-2002 - .

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

2.

(
-2 -7 -8 ) ,
( t t 1 ) ( Et Et 1 )
=
+ t t
t 1
Et 1

: ,
.
.
,
? , - .
? .
. , , ,
, ( ) . , ,

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

617
617

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

, ?

3. -
. 2006 -
- 6 (. 18.2), - -
11 (. 18.1).
-
- ?
. , - 2-
(
) 5 . () , -
?
. , ,
, - ,
. , ,
, - 5- ( ) . 5
- ?
. :
, - .

, ?
. (19.5)
? .
. (19.5)
, . , ?

6.
.
( NX < 0 ) ,
. ,
, ,

. , ,
.
,
(.. NX
0- )?
. . ,
. NX 0-, (C + I + G ) ?

?
, .

4. 19.1- .

5.
. , .

(.. . 19.4- ). ? ?
.
, ?
618
618

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

7. ,
, :
C = c0 + c1 (Y T )
I = d 0 + d1Y
IM = m1Y

X = x1Y

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

m1 x1 , , -

. , 1- , , Y ,
. ,
, (..
). G - .
. Y -
.
. , .
(, 0 < m1 < c1 + d1 < 1. )?
. ,
?
, m1 = 0,5
m1 = 0,1 . (c1 + d1 ) = 0, 6 .
. ,
.
m1 ? .
. () () .
. ?
?
8.
, . , , :
c = 10 + 0,8(Y T ), I = 10, G = 10 T = 10

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, :
IM = 0,3Y X = 0,3Y

Y .
.
Y - . ?
, ,
,
?

?
. ,
, ( ). , [:
,
Y - , Y -
Y - () ].
?
() ?
. ,
, G - 125- .
, G -
, G -
?
.
. ,
125

. G - G - ,
?

.

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

619
619

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

. , G - G - () , ?


9. -
. ,

, .. S + T G. , (19.5)
, .
.
(www.gpoaccess.gov/eop/). B-2-,

,

1980 ( ,
).

, .
. - 1981
.
1981 ( -

) (
). .
?
1981
?
. - 1980-
,
,
- .
: 1981 1990 , 1990 2000 2000
. ()
(.. ,
). ?
?
.
, ?
.

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

damatebiT wasakiTxi

, ,

: Barry Bosworth, Saving and Investment in a Global Economy,
Brookings Institution. Washington, DC, 1993.

620
620

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

-
, : William
Cline, The United States as a Debtor Nation, Peterson Institute, Washington, DC, 2005.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

0 PM
47:38 PM

danarTi: marSal-lerneris pirobis miReba

NX X IM

, . , NX = 0 X = IM , ,
, X = IM . -

-
.
, ,
-:
NX = X IM
, .

:
( ) NX + (NX ). , ,
, NX = 0


(NX ) .
: ( ) X + (X ) (IM ).
:
(NX ) = ( ) X + (X ) (IM )

X -:
(NX ) ( ) X (X ) (IM )
=
+

X
X
X
X

, ,

,
X = IM .

Tavi 19

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

NX X IM
=
+

X
IM


( ) :

(
) . , .
( ) .
,
.
( ) .
, .

- , . , .
. , 1- 0,9
0,8
(
,
). 1% + 0,9% (0,8%) = 0, 7%.
,
- .

saqonlis bazari Ria ekonomikaSi

621

9/27/2010 1:47:37 PM

acvliTi kursi, rogorc politikis erT-erTi instrumenti, romelic


mTavrobis gankargulebaSia, ganvixileT me-19 TavSi. magram gacvliTi
kursi politikis instrumenti ar aris. ufro metic, is savaluto
bazarze ganisazRvreba - bazarze, sadac, rogorc me-18 TavSi naxeT,
didi vaWrobaa. es faqti or aSkara kiTxvas badebs: ra gansazRvravs
gacvliT kurss? rogor SeuZliaT politikis gamtareblebs masze zemoqmedeba?
am kiTxvebze pasuxis gacema aRniSnuli Tavis motivaciaa. ufro zogadad, vikvlevT
wonasworobis mniSvnelobebs rogorc saqonlis, ise finansur bazrebze, romelic
savaluto bazarsac moicavs. es saSualebas gvaZlevs davaxasiaToT gamoSvebis,
saprocento ganakveTis da gacvliTi kursis erToblivi dinamika Ria ekonomikaSi.
modeli, romlis ganviTarebas vaxdenT me-5 TavSi ganxiluli
modelis
gafarToebaa Ria ekonomikisaTvis da mandel-flemingis modelis saxeliTaa
cnobili. igi orma ekonomistma - robert mandelma (Robert Mundell) da markus
flemingma (Marcus Fleming) 1960-ian wlebSi Camoayalibes (modeli, romelic
aqaa warmodgenili, mandel-flemingis modelis originalur suliskveTebas
inarCunebs, magram detalebiT misgan gansxvavdeba).

20.1 nawili saqonlis bazarze wonasworobas ganixilavs.

20.2 nawili finansur bazrebze, m.S. savaluto bazrebze wonasworobas ganixilavs.

20.3 nawili wonasworobis or mdgomareobas aerTianebs da gamoSvebis, saprocento ganakveTisa da gacvliTi kursis determinantebs ganmartavs.

20.4 nawili moqnili gacvliTi kursis SemTxvevaSi politikis rols ganixilavs.

20.5 nawili fiqsirebuli gacvliTi kursis SemTxvevaSi politikis rols


ganixilavs.

Tavi 20

gamoSveba, saprocento
ganakveTi da gacvliTi
kursi

623

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf
3 5

9/27/2010
9/27/2010
1:47:35
1:47:37
PMPM

20 . 1

wonasworoba saqonlis bazarze

-19 , [(19.4) ]:
Y = C (Y T ) + I (Y , r ) + G IM (Y , ) + X (Y , )

(+ )

( IS ): = .

(+, )

(+,+)

(+, )

, (
) ( ) . , C , , I , ,
G , , IM , , X :

, C , , Y T .
, I , , Y ,
, r .
, G , , .
, IM ,
, Y , , .
.
, X , ,
Y , , .

, , , :

NX (Y , Y , ) X (Y , ) IM (Y , )
,
- . ,

-
( -19
).

,
, NX , , Y ,
, Y , , : , ,
. , .
.
, :

Y = C (Y T ) + I (Y , r ) + G + NX (Y , Y , )
( + )
(+, )
( , +, )

624
624

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

(20.1)

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(20.1) ,
,
, , , :


. , , .

,
. ,
, .

(20.1)
:

IS LM
, () . . , , EP P, , E , , .
, - , ,
. ,
, -
.
P - P - ,
P P = 1 ( ,
), = E (20,1) E -.
,

. ,
,
r , (20.1) , i -
.

P = P = 1,

:
, = E .

: = 0 ,
, r = i .

, (21.1) :

Y = C (Y T ) + I (Y , i ) + G + NX (Y , Y , E )
( + )

(+, )

( , +, )

(20.2)

: , .

Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

625

9/27/2010 1:47:37 PM

20 . 2
: , ,

,
-15 .

wonasworoba finansur bazarze

IS LM , ,
,
. ,
,
. , - .

fuli Tu obligaciebi
-15 IS LM , , :
M
= YL(i )
P

-4
-
: -

.
: (1)
(2)

,
.

.

626
626

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

(20.3)

[(20.3) ] , . ,
[(20.3) ] , , Y ,

- , i -.
,
? : ,
.
, , . , ,
. . ,
, , , . , : ,

, .
, (20.3) .
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , ,
, .

. 1 ( LM ) :
=
.

arCevani adgilobriv da ucxour obligaciebs Soris


, , -18 : . ,
; ,
,
( , . ,
, ,
).
-18 [(18.2) ] ,
:
E
(1 + it ) = (1 + it ) et
E
t +1

it , it , Et Ete+1
. .
. .
e
Et +1 - ,
Et =

1 + it

1 + it

Ete+1

Et - ,
, ,
e
. Et +1 - ,
,
,
.

(20.4)

E e ( 21-
). :

E=

Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

1+ i e
E
1 + i*

(20.5)

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

627

9/27/2010 1:47:37 PM

, , :


.
.
.

. .
, , , ,
- . , - , 5 . ,
100- (1 100 )
, , 100 . ,
.
, ,
e
10 , E 110- . - , : - 5 .
5 ,
, , , 10 . , -5 : 5
( ) 10 ( ).
? 100-
, -
.
, ,
- . , . ? (20.5) :
E = (1, 05 / 1, 05)110 = 110.
,
. , 10
. 10 , , E = E e = 110,

628
628

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM



.
, -
, - 5- 8 .
, 5
100- . - ,
. - 8 . 5 , , , ,
5 .
, ? 100- - . ,
. ?
(20.5) : E = (1, 08 / 1, 05)100 103.
, , 3 . 3 ? , , . , , , , ,
( , ). 3 , 3 . ,
, ,
3 . , 8 : 5 ( )
3 ( ). , -
. , .
, , , : ,
. ,
, , . 21-
, :
.

Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

,
. ,
, 20 ?

629

9/27/2010 1:47:37 PM

, i ? ,
E e ?

. 20.1 , i,
, E - , (20.5) .
, E e , , i ,
,
. (20.5) , , , ,
(i = i ),
( E = E e ) . , ,
, A .

samamulo saprocento ganakveTi, i

nax. 20 - 1
saprocento paritetis damokidebuleba
e
( mocemuli i*-isa da , E -Tvis)

i*

Ee
gacvliTi kursi, E

20 . 3

saqonlisa da finansuri bazrebis


gaerTianeba

, , .
, ,
:

Y = C (Y T ) + I (Y , i ) + G + NX (Y , Y , E )
, ,
:

630
630

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

M
= YL(i )
P
:

E=

1+ i
1+ i

Ee

,
.
.
. IS LM
:

IS:

1+ i e

Y = C (Y T ) + I (Y , i ) + G + NX Y , Y ,
E
1 + i

LM :

M
= YL(i )
P

IS
.
:

, , , ,
.
, , :
. , , , , .

:

.
IS
. 20.2 ()-, T , G, Y , i E e . IS :
. -

Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

631

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

uecari Seferxebebi, Zlieri dolari da


saprocento paritetis pirobis zRvrebi
, . -18
,
, .

.
.
, ,
,
. -

,
(
) .

632
632

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

, ,
,
.
, ,
,
,
, .
,

, ,
.
,

, .

, , ( ), ,
.
LM , . LM .
, ( M P ) ,
.
A . 20.2 ()-, Y i . . . 20.2 ()-, . 20.1-
.
, , i
- , E - .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM



.
- 1990-

. , - ,
- , , -
.

,
- .

CanarTi

. , 1990 -19 , -
-
-
, ,
.
-
: - , .
- . ,

: IS LM
.

IS
( ) .
LM ,
.


IS LM .
.

Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

633

9/27/2010 1:47:37 PM

(a)

nax. 20 - 2

IS

(
). L

LM

IS
Y
gamoSveba, Y

20 . 4

saprocento ganakveTi, i

saprocento ganakveTi, i

IS LM

(b)

saprocento paritetis
damokidebuleba

E
gacvliTi kursi, E

politikis efeqtebi Ria ekonomikaSi

IS LM
.

fiskaluri politikis efeqtebi Ria ekonomikaSi


, . , ,
, , . ? ? ?
?
. 20.3-. A . , , D
G > 0 ,
, .
20.3 ()- IS , IS- IS .
LM , LM
. A ,
. . 20.3 ()-
. ,
.

634
634

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

: , . ,
. , ,
.
,
.
, ?
(a)

nax. 20 - 3

(b)

G>0
A

i
i

IS
IS
Y

gamoSveba, Y

saprocento ganakveTi, i

saprocento ganakveTi, i

LM
saprocento paritetis
damokidebuleba
A

i
i


, .

gacvliTi kursi, E

, . , .
, . , ,
: I = I (Y , i ) . ,
, , ,
, , . , , . :
; .
, , :
NX = NX (Y , Y , E ). , , : ,
. Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

635

9/27/2010 1:47:37 PM

. , . ,
, . , , , , , .

monetaruli politikis efeqtebi Ria ekonomikaSi

(a)

nax. 20 - 4
-


,


.

saprocento ganakveTi, i

(b)

LM

LM

M<0
IS

Y
gamoSveba, Y

saprocento ganakveTi, i

L
M
.
IS .

, , , . . 20.4 ()-.
, , M ( M < 0 ),
: LM , LM - LM . IS , IS
. A - A - . . 20.4
()- .

saprocento paritetis
damokidebuleba
A

gacvliTi kursi, E

,
,
?

, ,
. .
,
, .
,
.
IS LM 1960-
( -

636
636

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

) ( ),
, . - ? :
, ,
(,
, , -
1970- 1980-
. :
: - 1980- . ).

20 . 5

1999
.

fiqsirebuli gacvliTi kursi

, , .
:
() .
, ; , . ( , ) . ,
, .

myari mibma, mcocavi mibma, jgufebi, evropis savaluto


sistema da evro
,
, , . . , ,
, ,
,
.

.
.
. , 1991- 2001 ,
, 1
1 , ( 21- ).
Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

1980-
(
-18 ), 1990-
. 1990-
.

637

9/27/2010 1:47:37 PM

,
= EP P . , , :
P ,
P . E , EP P
. :

.

( ), .

, , .
: , . , .
, . 1994 , 45 !
,
, , .
, , , ,
,
.
,
1 . , .
: , , , - .
,
, - ,
. ,
. ( ).
,
( , ). ,
(EMS-European Monetary System),
1978
1998 .
, . 1
, ,
, ,
.
(
).

638
638

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


.
1992 , ,
. , . () 1999
1 2002 .
21- .

gacvliTi kursis mibma da monetaruli regulireba

1992 21- .



:
- .

, , E - . ?

. ,
. .


:
E
(1 + it ) = (1 + it ) et
Et +1

, E -,
, Et = E. ,
, , Ete+1 -
E -
:

(1 + it ) = (1 + it ) it = it
: ,
, .
,

.
.
,

Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

639

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

monetaruli SezRudva da fiskaluri


eqspansia: aSS 1980-iani wlebis dasawyisSi

640

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12

1980- - .
-9 .
1970- , , (Paul Volcker) ,
-
. 1979
, , ,
.

1980 (Ronald Reagan) .

, ,

.
1981 (Economic Recovery Act) . 1981
1983
, ,
, 23 .
.
, , ,
, 1983 , 5,6 . 1
1980- 1984
.
? ,
,
.

,

, . ,
, ,

.
cxrili

aSS-is biujetis didi deficitis


warmoSoba 1980-dan 1984 wlamde

1980 1981 1982 1983 1984


danaxarjebi

22.0

22.8

24.0 25.0

23.7

Semosavlebi

20.2

20.8

20.5 19.4

19.2

individualuri
gadasaxdebi

9.4

9.6

9.9

8.8

8.2

korporaciuli
gadasaxdebi

2.6

2.3

1.6

1.6

2.0

biujetis proficiti _ 1.8


deficiti)

_2.0

_3.5 _ 5.6

_ 4.5

: ,

.
. : Historical Tables, Office of Management and budget.

, :
,
.
.
,
, , ,
. , , ;

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

cxrili 2

.
(
;
),
1982
.
1982 . ,
,
. 1984
2,7 . 1980-

. 1980-
1990-
- .

CanarTi

, 1980-
, ,
,
. ,

.

, , .
2 1980 1984 .
1980- 1982 ,
.
,
, ,
. ; 1982 4
1980 12,5 -

aSS-is makroekonomikuri cvladebi 1980 wlidan 1984 wlamde


1980

1981

1982

1983

1984

mTliani Sida produqtis zrda (%)

0.5

1.8

2.2

3.9

6.2

umuSevrobis done (%)

7.1

7.6

9.7

9.6

7.5

inflacia (CPI) (%)

12.5

8.9

3.8

3.8

3.9

saprocento ganakveTi (nominaluri) (%)

11.5

14.0

10.6

8.6

9.6

2.5

4.9

6.0

5.1

5.9

85

101

111

117

129

0.5

0.4

0.6

1.5

2.7

(realuri) (%)
realuri gacvliTi kursi
savaWro proficiti ( : deficiti)
(%-iT mTlian Sida produqtTan)

: : (CPI) .
.
(DRI)- . , 1973 , : 1973=100.

Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

641

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

germaniis gaerTianeba, saprocento


ganakveTebi da evropis monetaruli sistema

642

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12


,
(EMS) (,
,
), ,

. ,
? .
, .

.
.
1980- ,

( ) . , 1990- ,



.
,
,
, . ,

,

.
,
, -

.
, , , .

, , , .

.
1-,
1990- 1992 ,

, ,
.
,
. ,
,
, ! , /

, .
, ,

.
, ,
, .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

8,7 , 10,3 .

, .
1992
,

.
, ,
,
.

, 1992
1993 .
, ,
. , 21-
.

saprocento ganakveTebi da gamoSvebis zrda:


germania, safrangeTi, belgia 1990-92 wlebi

cxrili 1

inflacia
(procenti)

nominaluri saprocento ganakveTebi


(procenti)

germania
safrangeTi
belgia

1990

1991

1992

1990

1991

1992

8.5

9.2

9.5

2.7

3.7

4.7

10.3

9.6

10.3

2.9

3.0

2.4

9.6

9.4

9.4

2.9

2.7

2.4

realuri saprocento ganakveTebi


(procenti)

CanarTi

,
,
, , .
, .
1990- 1992 7 . 1990-1992
.
1992 10,4
, 1990 8,9
.
12,1 8,7 .
. 1992 , 1990

mTliani Sida produqtis


zrda (procenti)

1990

1991

1992

1990

1991

1992

germania

5.7

5.5

4.8

5.7

4.5

2.1

safrangeTi

7.4

6.6

7.9

2.5

0.7

1.4

belgia

6.7

6.7

7.0

3.3

2.1

0.8

: .
.. . . : OECD Economic Outlook.

Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

643

9/27/2010 1:47:37 PM

. i = i , :
M
= YL(i )
P



, ,
,
,

.
, ,

, ,
.

(20.6)

,
.
,
. , , :
, . ,
, . ,

, . , , . , ,
P - , , M , ,
(20.6) .
: , .

. , ,
.

fiskaluri politika fiqsirebuli gacvliTi kursis


pirobebSi
, ? . 20.5-.
. 20.5 . 20.3 ()-,
. , (G > 0)
IS .
, A - B . YA - YB - ,
.

. -

644
644

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. . 20.5- , IS , LM
,
, , . , A - C , YC . , ,
. ,
.

: ?
, :

?
(:
).

nax. 20 - 5

saprocento ganakveTi, i

fiskaluri eqspansia

LM
LM

G>0
M>0
B

i*

monetaruli
regulireba

IS
IS
YA

YB




,
YA - YB - .

YA - YC - .

YC

gamoSveba, Y

, ,
.
,
. , ,
.
1990- .

,
. , , ,
,
Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

645

9/27/2010 1:47:37 PM

( : , ).
, ,
. , -19 ,
, . ,
,
.

, ?

?
. ,
, ,
, .
. ,
. 21-
.

Sejameba


, .
. ,
, .
. ,
,
.

-

646
646

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


.

.
, ,

.
, ,
.
. ,
(), . -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

,

,
.
,
,
. ,

.
, ,
,

.

sakvanZo terminebi

- , 623
, 632
, 438
, 438
(EMS), 438

, 438
, 438
, 439
, 440
, 441

kiTxvebi da amocanebi

1.
, .
.
.
.
.

, .
. ,
,
.
.
, -,
.
Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

. , .
. , .

2. . , , .
- ?
3. , ,
, , .
. ( ) ?

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

647
647

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

. ( ) ?

4.
. , UIP- (Uncovered interest
parity condition).
. IS LM UIP , Y , , Y -. .
. IS LM UIP , i , , Y -.
.
. , ,
, Y , , i ? , , Y - i -?
. (), () () ,
,
?
? (: - ).

5.

, ( )
( ) .
, -

648
648

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
. , , .
. 4 () .
. 5 () .
. () (), 4 () ,
,
( ) ? ( )
? ( ,
Y - ). 4 ()
?
6. ,
,
( ). , UIP- (Uncovered interest parity condition).
. , . IS LM UIP
,
. ?
() () ?
. , , .
IS LM UIP , .
, ?

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

, ,
, () ?
. , , , .


7. - ,
,
-
, , , - . -
IS LM UIP -
( UIP (Uncovered interest parity condition)
),
:

(1 + it ) = (1 + it ) Et Ete+1 x
x ,
. x -
,
(
).
. UIP , Et , .
. () IS
UIP . ,
, P P
.

Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

. ,
,
. , , Ete+1 ,
. IS LM UIP
. ? (:
, , IS ).
. , , x , .
, x
- ,
IS
. IS LM UIP e
Et +1 - x -
.
?
. , , - ?
, -
- ? .
, , , - ,
.
,
.
8.
-19 , 20- 40 , .

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

649
649

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

. (The Economist) (www.economist.com) 10 . Markets & Data Economic


and Financial Indicators .
-, , , , . ( ,
) ,
-
.
.
, ()

. 10
( x

, 10
[(1 + x)10 1]. ).


?
. () , , , ?
?
. ()
()

?
-7 ,
.

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

damatebiT wasakiTxi



(David Stockman) ,

(OMB Office of Management and Budget) , : The Triumph of Politics: Why the Reagan Revolution Failed, Harper &
Row, New York, 1986.

650
650

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10



(Daniel Gros)
(Niels Thygesen): European Monetary Integration: From the Europian Monetary System to Economic and Monetary Union, 2nd ed. Addison-Wesley-Longman, New York, 1998.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

0 PM
47:38 PM

danarTi: fiqsirebuli gacvliTi kursebi, saprocento ganakveTebi


da kapitalis mobiluroba

, ,


, , .
,

.
,
. ,

.
, . -4 ,

.
, , : (1)
(2)
, ,
, ,
. , . 1-.

, .
, : -,
- ( -4
4.3 ,
).
Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5



(,
):
aqtivebi
obligaciebi
ucxouri savaluto
rezervebi
nax. 1

valdebulebebi
monetaruli baza

centraluri bankis balansi

,
,
, i = i . ,
B
. , i -
. , .
, ,
,
.
.

.
,
.

.
, -

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

651

9/27/2010 1:47:37 PM


.
,
.
?


.
.

?

.
,
, . 2-. B ,
B
, B
B
.
: ,
, ( ).

aqtivebi
obligaciebi:

rezervebi:

valdebulebebi
monetaruli baza
B

nax. 2 centraluri bankis balansi Ria bazris


operaciebisa da ucxouri valutis bazarze
intervenciebis Semdeg

652
652

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


, . ,
.

. ,
, ,
.
,


. , ,
.
.

.

,

,
.
,

,
. ,
-

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
.
, . ,
,
. ,
,
. , , .

, . ,
.
.
, , , .

,
,
.

Tavi 20

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

,


:
,
,
, .
,
. , , :


,
.
,
.

,
,

.


, 651

gamoSveba, saprocento ganakveTi da gacvliTi kursi

653

9/27/2010 1:47:37 PM

reton vudsSi 44 qveynis warmomadgeneli 1944 wlis ivlisSi, niu hemfSirSi Seikriba, raTa saerTaSoriso monetaruli da gacvliTi kursis
axali sistema Camoeyalibebina. sistema, romelic Seiqmna, yvela wevri
qveynisaTvis erTmaneTis mimarT fiqsirebul gacvliT kurss efuZneboda, garda aSS-isa, romelic am qveynebis valutebis fass dolarTan mimarTebaSi
adgenda. 1973 wels, gacvliTi kursis krizisebis seriam am sistemis rRveva gamoiwvia da daasrula is, rasac dReisaTvis breton vudsis periods uwodeben. amis
Semdeg msoflio ramdenime saxis gacvliTi kursiT xasiaTdeba. zogierT qveyanas
moqnili gacvliTi kursi gaaCnia, zogierTs fiqsirebuli, zogierTi ki am gacvliT kursebs Soris meryeobs. Tu romeli gacvliTi kursis reJimi unda iqnes
arCeuli, makroekonomikaSi erT-erTi mTavari sakamaTo Temaa da, karikaturac
migvaniSnebs, rom igi msoflios TiToeuli qveynis winaSe dgas.

Tavi 21

gacvliTi kursis
reJimebi

The New Yorker Collection 1971 Ed Fisher from cartoonbank.com. All Rights Reserved.

655

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

mocemul TavSi Semdegi problemebi ganixileba:

21.1 nawilSi ganxilulia saSualovadiani periodi. me-20 TavSi moklevadiani periodisaTvis miRebuli Sedegebisagan gansxvavebiT, is gviCvenebs,
rom ekonomika saSualovadian periodSi erTsa da imave realur gacvliT
kurssa da gamoSvebis moculobas aRwevs, imisgan damoukideblad, fiqsirebuli gacvliTi kursisa Tu moqnili gacvliTi kursis safuZvelze funqcionirebs. cxadia, es ar niSnavs, rom gacvliTi kursis reJimi umniSvneloa.
moklevadian periods Zalian didi mniSvneloba aqvs, magram es Cveni wina
analizis mniSvnelovani gafarToeba da dazustebaa.

21.2 nawili fiqsirebul gacvliT kurss sxva mxriv ganixilavs da yuradRebas gacvliTi kursis krizisze amaxvilebs. gacvliTi kursis ti puri krizisis ganmavlobaSi, qveynebi, romlebic fiqsirebuli gacvliTi kursis safuZvelze funqcionireben, dramatul situaciebSi xSirad iZulebulni arian, uari Tqvan paritetze da devalvacia ganaxorcielon. aseTi krizisebi
breton vudsis sistemis daSlis mizezi iyo. 1990-iani wlebis dasawyisSi am
krizisebma evropuli monetaruli sistema Seaeryia da 1990-iani wlebis bolos aziuri krizisis mTavari elementic swored is iyo. mniSvnelovania
gavigoT, Tu ratom warmoiqmneba es krizisebi da ras gulisxmobs is.

21.3 nawili moqnil gacvliT kursebs sxvagvarad ganixilavs da yuradRebas


moqnili gacvliTi kursis pirobebSi maT qcevaze amaxvilebs. is gviCvenebs,
rom gacvliTi kursebis qceva da misi monetarul politikaze damokidebuleba ufro rTulia, vidre me-20 TavSi ganvixileT. gacvliTi kursis didi
ryevebi da masze zemoqmedebisaTvis monetaruli politikis gamoyenebis
sirTule, moqnil gacvliT kurss nakleb mimzidvelad xdis, vidre es me-20
TavSi Canda.

21.4 nawili yvela am daskvnas aerTianebs da moqnili da fiqsirebuli kursebis SemTxvevebs ganixilavs. aq ganxilulia bolodroindeli ori mniSvnelovani movlena: evropaSi erTiani valutisken swrafva da fiqsirebuli
gacvliTi kursis Zlieri formis reJimebze gadasvla, savaluto sabWodan
dolarizaciamde.

21 . 1 saSualovadiani periodi
-20 ,
:

656
656

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , , ,

,
, , .
, -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

: ,
, , . , , ; .
, , : ?
, , : , , , .
, ,
, , ,
.
. :
=

EP
P

, , , E,
( ) , P ,
, P . ,
:

, E- ,
. , , P ,

, P , ,

.
, P -
, P - , () .
: , .

, - . ,
.

Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gacvliTi kursis reJimebi

- , ,
: , -
; ,
; ,
.

657

9/27/2010 1:47:37 PM

erToblivi moTxovna fiqsirebuli


gacvliTi kursis SemTxvevaSi
, .


.


:
EP

Y = Y , G, T
P

(21.1)

( , +, )

, Y , , EP P - ( EP

; P P , , ), , G
- , T -. ,
,
.
(7.3) .

(21.1) , ,
. ,
(21.1) , , EP P- , M / P .


M / P- , ,
. ,
,
, . , , , . ,
.
, , , ,
, : , EP P .
-20 , , , .
.

, , , (21.1)
. , :
658
658

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


.

. ,

E - , P - , , P- ,
EP P - . ,
, .

: P

EP P
Y .

wonasworoba moklevadian da saSualovadian periodebSi


, (21.1) , . 21.1- AD . : . , , , E , P, G T -
.
, ()
. -7 (7.2) , :

Y
P = P e (1 + ) F 1 , z
L

,


. .

(21.2)

nax. 21 - 1
AS

fasebis done,

erToblivi moTxovna
da erToblivi miwodeba Ria ekonomikaSi
fiqsirebuli gacvliTi kursis pirobebSi

AD

Yn

Y
gamoSveba,

Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5



:
.

: .

gacvliTi kursis reJimebi

659

9/27/2010 1:47:37 PM

, P , , P
- , Y -. :

: Y
P .

, .
, 7.1 .

,

.

, ,
,
,

, ,
,
.

660
660

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , , , .
, . , , ,
.
. 21.1- AS .
.
A . , ,
, Y , , Yn - . , Y Yn -, , .
? , . 21.2- . , , . :
, . ,
, , , . , , A ,
,
B . . , ,
, A .
: . . ,
.
, , , , .
,
:
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, .
, ,
. .

devalvaciis mxardamWeri da sawinaaRmdego argumentebi


, , , .
,
.
, .
? ,
, : .
, , , , . ,
( ) ( ) , ,
. ,
:
.
: Y - Yn - . . 21.3-. , A , . 21.2- A .
AD - AD
-, A - C - . C
, Yn - ,
, B [ , B C . (21.1)
, G - T - ].
,
, , , ,
. , ,
Yn ,
, :

Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gacvliTi kursis reJimebi

661

9/27/2010 1:47:37 PM

nax. 21 - 2
AS

fasebis done, P

SesabamisobaSi moyvana fiqsirebuli gacvliTi kursis pirobebSi

,
,
.
, .

AS

AD

Yn

Y
gamoSveba,

J -


[ (21.1) ],
: -19 ,
, ,
.
,
[ (21.2) ], ,

19.5 -

nax. 21 - 3
SesabamisobaSi moyvana devalvaciiT

fasebis done, P

C .

.

AS

E< 0

AD

AD

Y
gamoSveba,

662
662

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

Yn
Y

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
, . , , ,
,
.
, : . , ,
, ,
, ,
. , 80 ,
(Winston
Churchill) , , 1925
.
: . ,

- .
, ,
, , , ,
, . ,
, . ,
.

21 . 2

gacvliTi kursis krizisi fiqsirebuli


gacvliTi kursis SemTxvevaSi

,
,
, , .
- , :

, ,
, . Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gacvliTi kursis reJimebi

663

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

britaneTis oqros standartisaken dabruneba:


keinzi CerCilis winaaRmdeg

664
664

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

1925 ,
. ,

,

.
.
1870 . , , , ,
1914
. 1925
,
(- ), , , , ,
. , ,
,
:
, , ,
(
, = EP P
, P ,
, , P .
,
E - ,

).

.
(The Economic Consequences
of Mr. Churchill), 1925 -

, ,
,
, ..

.
:

, , ,
, . ,
, ,
, ;

, , , ..
, , ,
5, , 10 . , ,

, , 2 .
,
.

, , . ,
, ,
,
,
,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
.
, ,
, , ,
,
.
-

. , , .
.
: The Nation and Athenaeum , May

2, 1925.

. ,
,
, .
, , , .
, , , , ,
.
, .
, .

. ,
. , ,
, .
, ,
, -20 , ,
.

, ,
, .
, -18 :

it = it*

(E

e
t +1

Et )

Et
Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

(21.3)

gacvliTi kursis reJimebi

, (18.4)
(18.2) .

665

9/27/2010 1:47:37 PM

-18 , , ,
.
,
. (21.3) ,
. ,
2 , , 2
(, , , 2% 12 = 24%
- ).
, ,
, Et , Et = E . , e
, Et +1 = E
,
.
, , . , , 75-
, 25-
e
20- . Et +1 Et Et (21.3) , , , 0- , 0, 75 0% + 0, 25 (20%) = 5% -
(.. 75-
20- 25- ).
, , ,
, 5 . 60
(12 5 )
, ,
, ,
! , .


,


. , ,
.

666
666

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, ?

,
, . : ,
- ,
-

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. ,
.
, , , , (21.3) ( , 60
). .
, , ,

.
. ,
.
, .
,
. , (
-20 ).
, (21.3), ,
. ,
.
, . , (1) ,
, (2),
,
. ( 1992 , . (EMS
European Monetary System) 1992 ).

1998
,

.
.

: . , :

.
. : ,
.
Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gacvliTi kursis reJimebi

667

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

evropuli monetaruli sistemis (EMS) 1992 wlis krizisi


21.2 , (EMS) 1990- . 1990-
,
. , 1979
, ,

:
(.. , ,
, 1990- ), ,
.
, , . , 1987-
1992 .
,
, ,
.
, 1992
,
. -20 ,
, . , , (
)
,

.
,
, .
.
,

668
668

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

, , .
1992 , ,

, . , 1992 .
1992 ,
, ,
, .
,
,
. , ,
. ,
. , (
) 500
( )! ,
,
,

.
, :
.
.
, , , .
. 1. 1992 1993 : , 1992
/
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1.05

1.00

0.90

0.85

0.80
fineTi
SvedeTi

gaerT. samefo

0.75

italia
espaneTi
safrangeTi
italia

0.70
ianv. Teb. mart. apr. mais. ivn. ivl. agv. seq. oqt. noem. dek. ianv. Teb. mart. apr. mais. ivn. ivl. agv. seq. oqt. noem. dek.

1992

nax. 1

1993

gacvliTi kursebi SerCeuli evropuli qveynebisTvis germanul markasTan


SedarebiT, 1992 wlis ianvridan 1993 seqtembramde.


,
.

. ,
. ,
,
, .
, . 1992 ,
,
. 1993
. 1993
, ,

( 15 ) ,
, -

.
1999 , , .
:
, 1992 ,
, , . ,
,
, ,
.
,
, ,
;
(, 19901996
1,2 ,
2,3 ).

Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gacvliTi kursis reJimebi

CanarTi

1992:1=1.00

0.95

669

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,
. ,
, ,
: ; , , .

21 . 3 savaluto kursis dinamika


moqnili gacvliTi kursis SemTxvevaSi
, -20 , :
, .
, , ,
. , ,
.
. . ,
. .
, , , , -18 [(18.2) ] :

Et
e
Et +1

(1 + it ) = (1 + it* )

-20 [(20.4) ] ,

Ete+1 - :

Et =

1 + it e
Et +1
1 + it*+1

(21.4)

( t - t + 1 -) .
.
670
670

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

-20 , e
, Et +1 , . , . . (21.4) , , ,
, .. ,
, , ,
.
, . (21.4) t t + 1 :

1 + it +1 e
Et + 2
1 + it*+ 2

Et +1 =

t + 1 t + 1 , , t + 2 . ,
t + 1 , t , :

Ete+1 =

1 + i1e+1 e
Et + 2
1 + it*+e1

(21.4) Ete+1 - :

Et =

(1 + it )(1 + ite+1 )

(1 + it* )(1 + it*+e1 )

Ete+ 2


,
. ( Ete+ 2 -, Ete+3 - .. , t + 1 -), :

Et =

(1 + it )(1 + ite+1 )... (1 + ite+ n )

(1 + i )(1 + i )...(1 + i )
*
t

*e
t +1

*e
t +n

Ete+ n +1

(21.5)

, n - , , 10 [(21.5)
n - ]. Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gacvliTi kursis reJimebi

671

9/27/2010 1:47:37 PM

,
:


10
.
10 .

, ,
,
. (
, ,
). , (21.5) , .

gacvliTi kursebi da mimdinare angariSi


, , Ete+ n - , , , , Et -. , , t -
t + 1 - , (21.5)
1- (21.5) :
Et = Ete+ n . : - .

672
672

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

n - (, 10
) , Ete+ n
,
: , ; , ,
.
, ,
, , , , ,
. , , , , . Ete+ n , , ,
Et - .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

gacvliTi kursebi da mimdinare da momavali


saprocento ganakveTebi
,
t t + n , . ,

Et - .
, , , ,
. , 1980
,
, , ,
, - . 1980-
- ,
, .
, ,
. , ,
, - .

-18 -20 .






, -15 .

gacvliTi kursis cvalebadoba


. -20
, , it - , Et - . ,
, , . : , .
, ,
. , , -

Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gacvliTi kursis reJimebi

673

9/27/2010 1:47:37 PM

.
.

-15
,
. :
,

.
, ( , ) , .

, . (21.5) .
, Ete+ n = 1 . , ,
5 . , :

(1, 05) 1 = 1
Et =
n
(1, 05)
n

, , it -, 5- 3 .
Et - , , ? : .
, , , n 1
. , :

(1, 03)(1, 05)


Et =
n
(1, 05)

n 1

1, 03
= 0,98
1, 05

, 2 .
, , , 5- 3 , 5 (, it + 4 = ... = it +1 = it = 3% ). ,
:

(1, 03) (1, 05)


Et =
n
(1, 05)
5

n 5

(1, 03)
=
5
(1, 05)
5

= 0,90

10
, , .
, . , ,
, . , 674
674

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, .
,
,
, .
, , . ,

. 1970- ,
.
: , , , ,
.

21 . 4

gacvliT kursis reJimebs Soris


arCevani

, :
? ,
?
, -20 :

21.1 , , , , . , . , ,
, : .

, .
21.2 , ,
, . , , , .
.
21.3
. , , , , .
Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gacvliTi kursis reJimebi

675

9/27/2010 1:47:37 PM

, , , ,
. , ,
. : , . , : , .
, ,
, () (Currency board)
, .
, .

erTiani savaluto zona

, -20
(Mundell-Fleming)
.

,
,
. , ?

, , , . ,
.
(Robert Mundell) . , ,
,
. (optimal currency area) , , :

676
676

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. - :
, , , .
,
. , , , ,
, , , , .
,

. ,

. .
, , , , - 50 ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , ,
.
, - .

.., , .
. ,
. ,
. ,
,
, .
,
. , - ,
; , ,
. . , ,
.
, .
, . 2002 , 11 ( : ).
15- .
, -?
, , -.
, ,
0,5 . ,
. , ,
, .
, ,
,
, , . , , , ,
. , . ,
Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gacvliTi kursis reJimebi

,
,

. ,
:
, .

677

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

evro: mokle istoria


1988 30- ,
, , . , (Jacques
Delors) , ,
1989 .
(EMU European Monetary Union) : I ; II
,
; III
.
I 1990 .
II 1994
, , 1992-1993
.

, .
(Ecu) (European currency unit),
.
1995 .
, ,
. , 1991 ,
: , 3 60
. ,

.
51
.
.
1996 1997 ,
-

678
678

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

. ,
. 1998 ,
, 11 : , ,
, , , ,
, , ,
. , ,
, . 2001
(2004 ,
,

).
III 1999
. 11

.
(ECB European Central Bank)
.
1999- 2002 ,
, . ,
.
2002 . 2002

.
, .
, ,
( ) .

: , : www.
euro.ecb.int. ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

H
3,5

6
40

1
1

40

6
1

G
7,5

B C

CanarTi

, ,
. , -.
, .
, ,
,
.
21.1 , . , , , , . ,
: , , ,
. , ,

.
Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

gacvliTi kursis reJimebi

679

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

argentinis savaluto sabWo


(Carlos Menem) 1989
,
.
30 . .
,
(Domingo Cavallo), , , , ,
, ,
( )
. , 1991 ,
. , . ,
: 1
1 .

: ,

. , ,
.
, , , . , 1990 2 300

, 1994 4
!
. ,
.
1991 1999 5 .
1999
.
?
.
1990-
.
, . 1990- ,
, ,

.

? ,
, ,
.

, , .

myari mibma, savaluto sabWoebi da dolarizacia



. , , .
23- , ; 25- . : , ,
, , ,
680
680

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
, .
,
,
,
, , .
,

, ,
,
,
.
2001 . 2002 .

. . 2002 1 3,75 .
, ,
; .
. . ,
, 2002
11 ,
, 20 .
2003 .

8 ,
. , 2005 1998
.
,
? :

, , .

.
: , : Paul
Blustein, End the Money Kept Rolling In (and Out). Wall
Street, the IMF, and the Bankrupting of Arhentina, New
York, Public Affairs, 2005.

Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, ,
. , , , , .. ,
, . .
, ,

, .
(
) , , .
,

. ,
, ,

, .

CanarTi

2001 21.2
:

gacvliTi kursis reJimebi

681

9/27/2010 1:47:37 PM

, . , ,
. ,
, , :
.
,
, .
, .

. , , . :

1980-

,

, .
,

.

682
682

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


. ,
, ,
.
,
.

. , ,
, , . ,
,
. (Currency
Board). , ,
; ,
, ..
.
, ,
1991 , ,
, 2001 . . .
,
. , , , . , . ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

Sejameba


,

.
.
.

, , , .
, , ,
, . ,
, ,
.
, , .
(1)


, (2)
.
,
, .

1.

2.

, ,
.
, ,
.
, , , , :

( ,

). ,

, .
,
.
,
, .

sakvanZo terminebi

, 664
, 676
, 678
(ECB), 678
Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, 282
, 282
, 682

gacvliTi kursis reJimebi

683
683

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

kiTxvebi da amocanebi

1. ,
. :
.
.
. ,
, ,

.
. , ,
.
. .
.
.
2.
, (21.1) (21.2)
:
AD :

AS :

EP

Y = Y * , G, T
P

Y
P = P e (1 + ) F 1 , z
L

, ,
, . ,
. 684
684

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, , () .
. AD AS .
. , . AD AS -
.
?
. ?
. ? [: ,
()
].
?
. ,
, ?

?
? (: , , ,
). ?
. , ? (
, -7 ).
. :
, () .


.
3.
(18.4) ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

E e Et
it i t +1
Et
*
t

, (18.4)
:

rt rt

( te+1 t )
t

. . ?
, 10
, 6. ,
6,
3 . ,
.
. ?
. ?
.
, ?
4.

, E ,
, i , .
.
, . ?
,
?
. , , .
, ,
Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5



.
, ,
, E -
.
E - ?

i -?
. , () , . ,
,

E - , E < E -. ,
, , E -
.

?
. ? ?

5.
. ,
M - , 10-
.
? :
, -7 .
, ,

.
, , gacvliTi kursis reJimebi

685
685

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

. ,

,
.
. .
. , 10-
, ()
.
,
?
. , n (
). () , Ete+ n - ( n ) 10
?
. (21.5) . ,

n .
, n . ()
, ( t ), 10 ?
. ,
t t + n . , . () , ( t )?

, ?
() . ,
686
686

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, .
,
.
6.
, E . ,
,
. , ,
,

(, , ,
).
. ,
Ete+1 ? ( 4 () ).
, , . ,
UIP- (Uncovered
interest Parity) .
. IS LM UIP .
UIP ? ,
,
E ?
. () , ,
? LM ?
. ? , ,

, ,
( ,

)? ,

? .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

7.
, E . ,
,
. , UIP- (Uncovered
interest Parity) .
,
. , , E ,
E < E . , ,
E .
. ? , ?
( -4 ).
. IS LM UIP . ,
?
UIP ?
. IS ? () IS
,
, ?
. () , ,

, ()
? LM ?
. ?
. ,
, .
Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

? ()
, ?
,
, (()
) ?

8.
,
. ,
, .
2- ,
, (21.4)
,
( E t Et 1 )
(Ee Ee )
(it it ) (it 1 it1 ) + t e t 1
Et 1
Et 1

, ( ),

( )
.
.
. (www.
bank-baque-canada.ca)

10 . .

(research.stlouisfed.org/
fred2) -

gacvliTi kursis reJimebi

687
687

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

(

).
- ,
. , -
(, ).
. -
()
- .

. -

.
,
- .

.
. , [() ] [() ].
.
. ?
, .
,
. -20 , -7 . ,

. .

.

.

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

danarTi 1: erToblivi moTxovnis gamoyvana fiqsirebuli gacvliTi


kursis SemTxvevisaTvis

, , , -20
(20.1)
Y = C (Y T ) + I (Y , r ) + G + NX (Y , Y , )

, ,
688
688

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, .. , , .
:
, r ,
, i - , e
( -14 ):

r = i e

, , , ( -18 ):

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

EP

P
, , E , , .
E -. :

E=E

,
, i
, i -
( -18 ):

i = i
, (21.1)
:
EP

Y = C (Y T ) + I (Y , i e ) + G + NX Y , Y ,
P


. ,
(, ,
, , ) :
, G , , T . ,
, ,
.
, i* -
, -,
. .
,

,
.
Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

() ,
Y -, , ,
.
.
, -,
, E -, ,
P -, , P
-, .
, ,
, , , .

: , :

EP

Y = Y , G, T
P

(,+,)
, , , , , , .
(21.1) .
(21.1)
, ,
.
, IS LM ,
. LM
. ,
, , IS LM ,
( LM , , -20 ,
gacvliTi kursis reJimebi

689

9/27/2010 1:47:37 PM

danarTi 2: realuri gacvliTi kursi, adgilobrivi da ucxouri realuri


saprocento ganakveTebi

).
21.3
,

[(21.5) ].
,

.
, ,

.

(1 + rt ) =

(1 + it ) =

(1 + it* )

Et (1 + te )
Ete+1 (1 + te )

(1 + rt )

Et Pt+e1 Pt

(1 + rt ) =

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

Et Pt Pt

Ete+1 Pte+1 Pt+e1

Et Pt Pt

Ete+1 Pte+1 Pt+e1

t
te+1

(21.A1) :

(1 + rt ) = (1 + rt )

(1 + te )

(1 + it )
(1 + te )

Ete+1 Pt Pte+1

(1 + it )

te ( Pt+e1 Pt ) Pt
.
, .
:
690
690

Ete+1 Pt Pte+1

Ete+1

te ( Pte+1 Pt ) Pt . :

Et Pt+e1 Pt

Et

-14 , (14.3) :

(21.A1)

, (1 + te ) = Pte+1 Pt (1 + te ) = Pt+e1 Pt .
(21.
A1)- :

, (18.2) :

Et (1 + te )
e
e
Et +1 (1 + t )

(1 + rt )

t
te+1

t =

1 + rt

1 + rt

te+1

(21.A2)



. (21.4)
, ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(21.A2)
, (21.4) . (21.A2) , t + 1
, :

t +1 =

1 + rt +1
1 + rt+1

te+ 2

,
t t + 1 , :

te+1

1 + rte+1
1 + rt+e1

te+ 2

te+1 - (21.A2) -.
:

t =

(1 + rt )(1 + rte+1 )

te+ 2

e
(1 + rt )(1 + rt +1 )

te+ 2 - .., :

t =

(1 + rt )(1 + rte+1 )L (1 + rte+ n )

te+ n +1

e
e
(1 + rt )(1 + rt +1 )L (1 + rt + n )

Tavi 21

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5


, ,
t + n + 1

.

(21.5)
, , , ,
. ,
,
,
,
e
t + n +1 . Et + n +1 - ,
:
, ,
n .

gacvliTi kursis reJimebi

691

9/27/2010 1:47:37 PM

zogjer (makroekonomikaSi) saqme Zalian cudad


midis: gamoSvebaSi adgili
aqvs mkveTr vardnas.
umuSevrobis done xangrZlivi periodis ganmavlobaSi
maRalia, an inflacia Zalian
maRal donemde izrdeba. es
paTologiebi momdevno ori
Tavis yuradRebis centrSia.
Tavi 22

Tavi 23

22-
,
,
,
.

, ,
. , , , , ,
. ,
1990- , , ,
- . ,
, , 1990- .

23- , 1920-
, 1980-
. ,
.
,
. ,
.

gafarToeba

paTologiebi

693

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:37 PM

M01_BL

depresiebi da
mkveTri vardna

wignis mTavari Tema aqamde iyo is, rom moklevadian periodSi


ekonomikuri sistemebi ryevebs ganicdis, saSualovadian periodSi
ki normalur mdgomareobas ubrundeba. uaryofiT Soks SeuZlia
recesiis gamowveva, magram ekonomika sakmaod swrafad aRwevs mas
Tavs da gamoSveba Tavis bunebriv moculobas ubrundeba.
xSirad swored ase xdeba. magram, drodadro movlenebi araswori mimarTulebiT icvleba. gamoSveba, Tavis bunebriv moculobasTan SedarebiT, mravali
wlis ganmavlobaSi Zalian dabla eSveba. umuSevroba jiutad maRali rCeba. martivad rom vTqvaT, ekonomika TiTqos erT adgilze muxruWdeba da uunaroa
normalur mdgomareobas daubrundes. yvelaze samarcxvino SemTxveva, rasakvirvelia, didi depresiaa, romelic msoflios did nawilSi 1920-iani wlebis
bolodan II msoflio omis dawyebamde iyo (miuxedavad imisa, rom ar arsebobs
Tanxmoba gansazRvrebaSi, Rrma da xangrZlivi recesiis aRwerisas ekonomistebi
sargebloben terminiT depresia). yvelaze bolo SemTxvevaa iaponiis ekonomikis mkveTri vardna, romelic 1990-iani wlebis dasawyisSi daiwyo da, saidanac
iaponia nel-nela gamodis. (radgan ar arsebobs SeTanxmebuli gansazRvreba, dabali zrdis an stagnaciis periodis ganxilvisas, romelic ufro grZelia, vidre
Cveulebrivi recesia, magram naklebad Rrma, vidre depresia, ekonomistTa umravlesoba sargeblobs terminiT mkveTri vardna (slump).
msgavsi epizodebis arsebobisas ra uCveulo (ucnaur) movlenebs aqvs adgili?
Sokebi gansakuTrebiT cudia? mwyobridan gamodis SesabamisobaSi moyvanis Cveulebrivi meqanizmi? an, iqneb, makroekonomikuri politikaa gansakuTrebulad
mcdari? es is sakiTxebia, romlebsac mocemul TavSi ganvixilavT:

am

22.1 nawilSi ganxilulia rogorc didi depresiis, ise iaponiis ekonomikis


mkveTri vardnis ori centraluri meqanizmi: deflaciis uaryofiTi zemoqmedeba da likvidurobis xafangi.

22.2 nawilSi daxasiaTebulia didi depresia.

22.3 nawilSi daxasiaTebulia iaponiis mkveTri vardnis epizodi.

695

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

22 . 1

dezinflacia, deflacia da
likvidurobis xafangi

, ,

. . 22.1- IS LM ,
,
.
, -7 , :

,
,
.
-6 .

, , A , Y ,
, Yn - .
:
. , , .
. , .
LM , . , , , B Y - .
,
LM .
IS , C ,
Yn - .

: ,
, ,
.
-7
.
, , ,
, .
-8 -9 , .
696
696

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 22 - 1

nominaluri saprocento ganakveTi, i

LM
(M/P ) > 0
LM

LM

A
i
B

IS
Y

Yn

gamoSveba, Y

. , -7 :

. :

, 22.1 , , , ,
, .

. ,
, (
) .

. LM
.
,
LM . ,
.




.
. LM

,
.

[(8.10) ]:

u > un t < t 1.

, , :


.
, , .
.
Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

697

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,
, .
:
.

nominaluri saprocento ganakveTi, realuri saprocento


ganakveTi da mosalodneli inflacia
. 22.1- ,

. , . -14 :

, r , i e
. , (14.4)
,
r = i e .


. LM .

, , IS .
, , LM 1.


: .
. 22.2- . , A ,
.
, . :

LM LM
- LM - . LM
M P - 22.1-. LM
. , A - B
.

: , .

1 , .
, , . ,
x
x , ,
, .
x , ,
x ( )
. ( )

698
698

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 22 - 2

nominaluri saprocento ganakveTi, i

LM
(M/P ) > 0
LM

<0
A

i
B

B
B

IS
Y Y

IS
Yn

gamoSveba, Y

, .
, ,
. ,
, , ,
e
. IS , IS - IS - . -
IS
. ,
A - B - .
?
: . A - B ,
Y - . Y Y - , Y , .
, Y , Y .
, , , : , , .
,
:




,
: (1) ,
LM
(2) , IS
.
.


, IS
.

, , , 5 . ,
, 7
, 7% 5% = 2%.
Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

699

9/27/2010 1:47:37 PM

-9 , ,
,


. , , ,

, ,


.

, , , 5- 3 .
5% 3% = 2%. , 2 . ,
, , 7- 6 . , :

.
, ,
2
, , 5- 3
. , , ,
2 . :
,
.
:
7- 6 , 5- 3 . ,
7% 5% = 2% - 6% 3% = 3% - .
.

- , . ,
, , , .
Y - Y - , , . ,
.. ,
, , ,
. , , , .

likvidurobis xafangi
- , - ,
: , , .
,
, . , ,
, 700
700

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. . 22.2-
, LM , .
. ,
: .
, , (
), ,
. . , .
, -4 .
,
.
, , , . -4 , ,
. :
,
. , ,
, . , , . 22.3 :

. 4.1-. ,
,


.

,
, (, ) , .
, , , ,
, OB : , . , ,
(, ,
), . ,
B .

, M S - .
, , , i - (
, -4 ).
. 22.3- M S
.
Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

701

9/27/2010 1:47:37 PM

, M S - , B ; , M S - , C . ,

nax. 22 - 3



,


.

. ,


,


.
-4 :
,
.

702
702

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

saprocento ganakveTi, i

Md

MS

MS

MS

fuli, M


. :
, .
, . , ,
. , , . , , .
: , . , , ,
:

( ) .
,
IS LM , , .
LM . 22.4- . ,
LM
. LM makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, . 22.4 ()
,
:

M d Y . A i . . 22.4 ()- Y i

M d (for Y < Y )
M d (roca Y < Y )
M d ( Y-isTvis )
MS

nax. 22 - 4
nominaluri saprocento ganakveTi,i

nominaluri saprocento ganakveTi, i

LM mrudi

A
Y

Semosavali, Y

(realuri) fuli, M/P


(a)

M/P

LM

(b)

LM
A .
M d Y ( Y < Y ) . , ()
, , . , A , i - . . 22.4 ()- Y i
LM
A .
M d , Y ( Y < Y )
. , . 22.4 ()- A ,
. . 22.4 ()- A . 22.4 ()- A
.

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna


LM


.

LM
:

.

, LM ,
-5 .
Y -
,
.

703

9/27/2010 1:47:37 PM

, , Y - . 22.4 ()- ?
. A , .
: , LM
LM , . 22.4 ()- . , Y - , , ,
-5 , LM . , Y - , LM
i = 0 . , .
LM
, IS LM
. , . 22.5- IS LM A , Y
i . , , Yn -
. : ,
, Yn ?

nax. 22 - 5


.

.

IS

i
nomin aluri saprocent o ganakveTi,

IS LM

LM
LM
LM

A
i
B
Y Y

Yn

g amo Sveba, Y

, , LM
LM - LM - . A - B . i - Y - Y - . , Y

.
704
704

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , B , LM LM -,
, LM - ? IS LM B , Y - .
, ; , , Yn .
: , :
, .. , ,
: , , ,
, . ,
, .

gaerTianeba: likvidurobis xafangi da deflacia


, , , , , , , :
,
.
?
. . . ,
, :

, , , , 10 . , ,
10 . ,
, , , ,
. , , , .
, , , , . ,
, , 5 (, 5 ).
, Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

r = i e = 0%
10% = 10%.
16
. , ,
, , -10 %-
? (:

?).

705

9/27/2010 1:47:37 PM

5 .
, ,
,
,
.

r = i =
= 0% ( 5%) = 5%.
e


, -

nominaluri saprocento ganakveTi, i

nax. 22 - 6


,
.
,

,
,

IS .

,

..

LM

<0

A
Y Yn

gamoSveba, Y

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

IS

706
706

IS

, , , .
, . , ,
.
, . 22.6- IS LM
A ,
, Y , Yn - .
, ,
. , , :
, , , .
,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

; . 22.6- IS IS-, ,
IS - , Y - Y -
. ,
..
: :
.
, .
, , , , ,
, .

22 . 2

didi depresia

1929 - 3,2 . 1933


24,9 ! . , 1942 , 4,7
(. 22.7 1920- 1950 ).
22.1 ,
- , ,
1929 - 1942 .

umuSevrobis done (procenti)

30

nax. 22 - 7
- 1920- 1950

25

20

,
.

15

10

0
1920 1922 1924 1926 1928 1930 1932 1934 1936 1938 1940 1942 1944 1946 1948 1950

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

707

9/27/2010 1:47:37 PM

. :

. 1929- 1932
: 8,6 ,
20 (3,2- 24,9 )
.

cxrili 22-1

weli

aSS-is umuSevroba, gamoSvebis zrda,fasebi da fuli, 1929 -1942 wlebSi

umuSevrobis
done (%)

1929

3.2

gamoSvebis zrdis
tempi (%)

fasebis
done

nominaluri
fulis maragi

9.8

100.0

26.6

1930

8.7

7.6

97.4

25.7

1931

15.9

14.7

88.8

24.1

1932

23.6

1.8

79.7

21.1

1933

24.9

9.1

75.6

19.9

1934

21.7

9.9

78.1

21.9

1935

20.1

13.9

80.1

25.9

1936

16.9

5.3

80.9

29.5

1937

14.3

5.0

83.8

30.9

1938

19.0

8.6

82.2

30.5

1939

17.2

8.5

81.0

34.1

1940

14.6

16.1

81.8

39.6

1941

9.9

12.9

85.9

46.5

1942

4.7

13.2

95.1

55.3

: 1929 , , . .
: Historical Statistics of the United States, U.S. Department of Commerce.

, ? 1933 . ,
1941 , - II ,
9,9 .

?
? ? ,
.

708
708

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

danaxarjebis Tavdapirveli vardna


, 1929
. ,
. , , ,
.
, . 1921- 1929
. , , , - (
) 1921 6,5 1929
3,5 . 1929 28 298- 260- . , , 230- . 23-
, 40- . ,198- . 1930
,

. 1932 , 47- (
1920 1950 .
22.8-).

nax. 22 - 8

320

S&P- ,
1920-1950

280

indeqsi

240

1929
1932 ,
313- 47- ,

.

200

160

120

80

40
1920 1922 1924 1926 1928 1930 1932 1934 1936 1938 1940 1942 1944 1946 1948 1950

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

709

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,
15.3 .

1929
, ?
. , , . , , ,
. .
, ,
.
, ,

. , , , .
, 1929 1,8 , 9,8 ,
1929 1930 24
.

nominaluri fulis Semcireba

, M1
,
.

, . 22.2-
, M1 . 1929- 1933 , M1
26,6 19,2 , 27 .
, ,
,
, -4 . , ,
, , M1- ( ), , H - (
), :
M 1 = H

, ,
, , .
710
710

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, 1929- 1933 , , H ( 22.2- ), 7,1 8,2 . , M1- , ,


M 1 H - ( 22.2- ) , 1929 3,7- 1933 2,4- .
? :
. ,
,
,
. 1929
1933 , , , , 20000 ,
4000- .

cxrili 22-2

weli


: Milton
Friedman and Anna Schwartz, A
Monetary History of the United
States, 1867-1960, Princeton University Press. Princeton, NJ, 1963.

fuli, nominaluri da realuri, 1929-1933 wlebi

nominaluri fulis
maragi M 1

monetaruli fulis multipli- realuri fulis


baza, H
katori, M 1 /H
maragi, M 1 /P

1929

26.6

7.1

3.7

26.4

1930

25.7

6.9

3.7

26.0

1931

24.1

7.3

3.3

26.5

1932

21.1

7.8

2.7

25.8

1933

19.4

8.2

2.4

25.6

: Historical Statistics of the United States, U.S. Department of Commerce.

:
. ,
: ,
, . , , . :
, 1-
. ,
. , M1 , H -, .
1929
3,7- 1933 2,4- , , , .

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

-4 : 1/ [c + (1 c)] ,
c
,
, .

c,

. c = 1, ,

,
,

1- .

711

9/27/2010 1:47:37 PM

: 1929- 1993 , M1- , , ,


, M 1 P ( 22.2- ) . , . , LM ,
, ,
,
.
, ,
:
, , , .

deflaciis arasasurveli efeqtebi


,
, 22.1 ,
.
22.3- ,

. ,

1929 5,3 (1928 4,1
), 1933
2,6 .
, 22.3- , . , ..
, 1931 9,2 , 1932
10,8 . , , , . 22.3- ,
1933 . 1931 12,3 , 1932 14,8 ,
1933 , 7,8 .
, ,
.

712
712

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

cxrili 22-3

weli

nominaluri saprocento ganakveTi, inflacia da realuri


saprocento ganakveTi, 1929-1933 wlebi

wliuri nominaluri
u inflaciis
l a n i mwlio
i urri sau
urinreal
proitempi (%),
saprocento ganakveTi (%), i
cento ganakveTi (%), r

1929

5.3

0.0

5.3

1930

4.4

2.5

6.9

1931

3.1

9.2

12.3

1932

4.0

10.8

14.8

1933

2.6

5.2

7.8

: Historical Statistics of the United States, U.S. Department of Commerce.

aRmavloba
1933 . 1937
( 22.1), , 1933- 1941
7,7 . ,
, , .
- , , . 1932
, (Franklin Roosevelt)
,
. 1933- 1941 , 140 ,
100 .
. (Christina
Romer), ,
, 1933 , 1937 25 , 1942 50
, .

, ,
, , .

(New Deal) , ,
.
, , -

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

Christina Romer, What ended


the Great Depression? Journal of Economic History, December 1992, 757-784.

713

9/27/2010 1:47:37 PM

(FDIC Federal Deposit Insurance Corporation) .



. , 1933
, .
, , ,
(NRA National Recovery Administration) . , , ,
.
, , , , , , 1933 , ,
. ,
. , 1933 , ,
, , .
() (puzzle). 1933
. ,
.
1940 81,8 , 1933 75,6- . , , .
, 1929-
1993 .
, 1933 :
1932
, , , , . .
, - (Samuelson) (Solow) (. 8.1), 1933- 1939
. ?

714
714

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

- ,
. (NIRA National Industrial Recovery Act), 1933 ,
, . ,
, ,
. ,
-

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. , .
, , , . , ,
, .
, ,
, ,
. , ,
, .
, , ,

. 100 ,
. ,
, . 1933 , , 30
. ,
,
, .

,
, 1933
.
, ,


.

, - 1933 ? , , , .
, ,
, - ,
.

22 . 3

iaponuri mkveTri vardna

II 1990- , : 1950- 1973 ,


7,4 .
(OECD)
, 1973 . 1973-1991
, 4 ,
.
, (
Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

715

9/27/2010 1:47:37 PM



? -10
.

(PPP) ), 1950 - 22 , 1990 - 84 .


1990- . .
22.9 1990 . 1992 2002 , 1 , , .
. , ( 22.1-,
- 1929- 1932 -8,6 ), . :
1992- 2002 , 1973-1991 , 2002 , , 30 .

nax. 22 - 9

5.4

:
1990 ()

: 2007 2007

.

3.6

mTliani Sida produqtis zrda


procenti

1992- 2002 ,
1 .

4.5

2.7
1.8
0.9

saSualo zrda

0.0
0.9
1.8
1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2003 . ,
1933 - , , .
, ,
.
. 22.10 1990 ( ) .
, , , . , 1990 2,1 2002 5,4

716
716

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, 4 .
, 5,4 , - 40
,
.
: 5- . , , -10 : . ,
. ,
. ,
.
, .

nax. 22 - 10
5.4

1990 ()

4.5

procenti

3.6

. .

umuSevrobis done

2.7
1.8

: 2007
2007
.

inflaciis tempi

0.9
0.0
0.9
1.8
1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

, . ( ) . 1995
, , ,
.
22.4- :
? ? -

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

717

9/27/2010 1:47:37 PM

, ?
? , .
cxrili 22-4
weli

mTliani Sida produqtis, moxmarebis da investiciebis zrda


iaponiaSi 1988-1993 wlebSi

mTliani Sida produqti (%)

moxmareba (%)

investicia (%)

1988

6.5

5.1

15.5

1989

5.3

4.7

15.0

1990

5.2

4.6

10.1

1991

3.4

2.9

4.3

1992

1.0

2.6

7.1

1993

0.2

1.4

10.3

: , .
: OECD Economic Outlook.

nikeis aRmavloba da vardna


1980- : (Nikkei), , 1980
7000- 1989 35000-, 5-
. , 1992 , , 16000- . 1990- 2003 , 7000- .
2007
15000- , .
1980-
1990-
? -15 ,
:
-15 ,

,
.

718
718

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, ,
. , ,
. ,
.
.
, , , .
. 22.11 1980 ,
. () ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

aqciebis kursi da dividendebis indeqsebi

. , 1-
1980 .
:
6.4

nax. 22 - 11

5.6

1980

4.8

aqciebis kursis indeqsi


4.0


1980-

3.2

2.4

1.6

dividendebis indeqsi
0.8
1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006

, 1980- , . , : , , ,
. ,


.
, , ,
, . 22.4
, 1988 1993 . ,
, . ,
, .
, ,
-

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

719

9/27/2010 1:47:37 PM

-16 -17 .

(1988 6,5 0,2


1993 ) .
, ,
.
, . , ,
. ? , ?
, .

monetaruli da fiskaluri politikis marcxi


, . , , 22.1 .
. 22.12 1990 ( , , , ).

nax. 22 - 12


1990- :

.


.

7
yovelwliuri procenti

1990

nominaluri saprocento ganakveTi

realuri
saprocento
ganakveTi

0
1990

720
720

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1990 , , 8 . , , ,
( , BoJ (Bank of
Japan)), ,
. 2- , 6- .
, . , 1996 , 1 ,
, . , ,
. 1990-
. . ,
, , ,
.
, , . . 22.13 , 1990 :
, , 2003 8 . -

nax. 22 - 13

40.0


(
) 1990 .

37.5

procenti

,


.

1990-
,

.

danaxarjebi
35.0

32.5

Semosavlebi

30.0
1990

1992

1994

1996

1998

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

2000

2002

2004

2006

depresiebi da mkveTri vardna

721

9/27/2010 1:47:37 PM

, , , ,

,
.

1- ,
90-

,
0,9 .
6- ,



5,4 ,
.

, , .

, . , , , , ,
.
? , ,
, , . ,
. ? ,
.
.
1991 13,0%- 2006 90 .

. , , .
, ,
, .

iaponiis aRmavloba
2003 ,
. : ? , .

monetaruli politikis reJimis cvlileba


. ,
. .
.
, , ,
, ,
, , , .
722
722

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

: ,
, ,
.
, , .
,
, .
, 1990- ,
. ,
; ,
. 2003
, . , , . , 1933 -,
,
, , . , , ,
.
, , - , 2003
.

-9


. :

,
,

.

sabanko sistemis wmenda


1990- , . ,
, , ( ,
). , .
, ,
, , . , , ,
,
, .
, : ,
, . , Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

723

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

iaponiis sabanko problema

724
724

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

- ,
1990-
, .
:
, 1980-
, .

. ,
, ,
, .
, , (
, ,
) .
, , , 1990- . ,
.
,

( -4
) . , - , ,
,

. - 1934 .
, , .


:
. , 1990-
. , , .1- :

, 100
.

50
.

$100 $50 = $50.

( ,
-4 . , . , -4 ; .
, -4 , , ,
. ,
, ,
).
aqtivebi
sesxi: $100

nax. 1

valdebulebebi
depozitebi: $50
sakuTari
kapitali: $50

bankis balansi

, : , , . ?

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

:
.
50 ,
. ,
50 .

.
,
, . ,
,
,
. , . ,
, , ,
,
, .

, .
, ( , ,
).
, ,
(
, ).
,
.

,
:
, .

,
, : ,
, ,
.
: , , ,
,
. ,
,
.
1990-
. 1993

. 1993 .
( ) 1993 12
, 1998 30
, 2001 44 .
2001 ,
,

. ,
.

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

depresiebi da mkveTri vardna

CanarTi

725

9/27/2010 1:47:37 PM

, .
: , , ,
, , ,
. ,
, , , , .
, , . , , ,
, , , . , 1990- . .
, 2002 , ,
,
, ,
, . . ,
2003 .
.
, , , , . ,
, , , , ,
. ,
, 1990- , .

Sejameba

, .
,
, .
, -

726
726

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

.
,
,
. ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

,
.
,
. , , .

.

, , .
, , .. .

- :

1929
3,2 1933 24,9 .

, 1929
.
1929- 1933
.

.

.
, .
1933 .
1933- 1941 , , , 7,7 . , 1941
9,9 .

, 1934 ,
Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, .
. , , ,
.

, 1992 .
.
1980-

, , , .
, 1990-
.
, , ,
.
,
.
1990-
. ,
90
, .
2003
, , . , ,
,
.
, XXX
, XXX
, XXX
, XXX
(NRA),
XXX

(NIRA), XXX

depresiebi da mkveTri vardna

727
727

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

sakvanZo terminebi

, 695
, 695
, 702
, 713

(NRA),
714

(NIRA), 714

kiTxvebi da amocanebi

1. , ,
. :
. 1929 , , .
. ,
, , .
. ,

.
. 1990- 2000-
1980-
.
. ,
,
.
2.
. , . ,
? IS LM .
. , . , ,

728
728

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. , ? IS LM .
. () , , ,
?
IS LM ?
?
. :

,

. ()-() ?

3. .
. ,
.
IS LM .
. , ? ( -2 ()
).
, ?
. ,
-

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

. ,

? ,
? IS LM .
. , ,
, ? ,
. , , .
. :

,
. ()-()
?

4.
, 5 :
W
1
=
P (1 + 0, 05)

, :
W
= 1 (uS + 0,5u L )
P

uS u L
. , uS , u L
.

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, uL = u uS = (1 )u , u

0 < <1

. ,
,
?
? .
.
(: uL = u uS = (1 )u .
-].
. , = 0, 0;
0, 4; 0,8. .

5. .
(8.10) :

t t 1 = (ut un )
. .

? (8.10) , , .
. u
u = uS + u L , uS ( ) u L ( ) ,
-4 . ut (8.10) .
. ,
. ,
(8.10) , .
uL = u
. ,

uS = (1 )u , 4 ()-.
() ,

depresiebi da mkveTri vardna

729
729

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

, ut - . ()
.
. , (.. ). , , () .
. , ()
. ,
( ).
,
,

?
?
. , ,
.

?
.


6.
-15 , (),

() . (www.economist.com).
.
,

, .
. ?
? ? ,

?
. 10-
.
, ?
. ( ,
)
. ,
?
. ,
, . .

( )
, ? , .
?

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

730
730

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

damatebiT wasakiTxi

, : Lester Chandler, Americas


Greatest Depression, Harper & Row, New
York, 1970,
. John A.
Garraty, he Great Depression, Harcourt Brace
Jovanovich, New York, 1986.
Peter Temin, Did Monetary Forces Cause the
Great Depression? W.W. Norton, New York,
1976, .
, the
Journal of Economic Perspectives-
1993 , .
- ,
Peter Temin, Lessons from the Great Depression, MIT Press, Cambridge, MA, 1989.
,
(NIRA) , Harold Cole
and Lee Ohanian, The Great Depression in

Tavi 22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

the United States from a Neoclassical Perspective, Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, Winter 1999.
,
,
Studs Terkel, Hard Times: An Oral History of
the Great Depression in America, Pantheon
Books, New York, 1970.
, , , Takatoshi Ito, The Japanese Economy, MIT Press, Cambridge, MA, 1992.
Adam Posen, Restoring Japans Economic
Growth, Institute for International Studies,
Washington, DC, 1998, .
Ben Bernanke, Vincent Reinhart, and Brian
Sack, An Empirical Assessment of Monetary
Policy, Alternatives at the Zero Bound, Brookings Papers on Economic Activity, Washington, DC, 2004, ,
, .

depresiebi da mkveTri vardna

731
731

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

ermaniaSi 1913 wels mimoqcevaSi arsebuli fulis niSnebis mTliani


Rirebuleba 6 miliardi marka iyo. aTi wlis Semdeg, 1923 wlis oqtomberSi,
6 miliardi marka berlinSi mxolod erTkilogramiani Wvavis puris
sayidlad Tu ikmarebda. erTi Tvis Semdeg ki, igive purze fasma 428
miliardi marka Seadgina.

1920-iani wlebis dasawyisis germaniis hi perinflacia, albaT, yvelaze cnobili hiperinflaciaa (hi perinflacia Zalian maRal inflacias niSnavs), magram - araerTaderTi. cxrili 23.1 Svid mTavar hi perinflacias aRwers, romelic I da II msoflio
omebis Semdeg iyo. am hi perinflaciebs bevri msgavsi Tavisebureba aqvs - yoveli
maTgani moklevadiani (daaxloebiT, erTi weli grZeldeboda), magram intensiuri
iyo, TveSi saSualod 50-procentiani inflaciiT. saerTo jamSi, fasebis donis zrda
meryeobda. rogorc xedavT, fasis yvelaze didi zrda iyo ara germaniaSi, aramed meore msoflio omis Semdgom ungreTSi. is, rac 1945 wlis agvistoSi 1 ungruli pengo
Rirda, erT welze naklebi drois Semdeg ukve 3800 trilion pengod fasobda.
inflaciis aseTi tempebi arc manamde iyo SemCneuli da arc - Semdgom. uaxloes war-

Tavi 23

maRali inflacia

733

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

sulSi msgavsi inflacia 1984 da 1985 wlebSi boliviaSi iyo. 1984 wlis ianvridan
1985 wlis seqtembramde boliviurma inflaciam TveSi saSualod 40 procents miaRwia - uxeSad rom vTqvaT, 21 TveSi fasebis done 1000-jer gaizarda (TveSi inflaciis
40-procentiani zrdiT fasebis donem 21 Tvis bolos Seadgina gamravlebuli sawyisi fasebis doneze),
1920-iani da 1940-iani wlebis Svidi hiperinflacia

cxrili 23-1

dasawyisi

dasasruli

avstria

oqt. 1921

agv.

germania

agv.

1922

noemb. 1923

saberZneTi

noemb. 1943

noemb. 1944

ungr e Ti 1

mar.

1923

Teb.

1924

ungr e Ti 2

agv.

1945

ivl.

1946

poloneTi

ian.

1923

ian.

1924

ruseTi

dek.

1921

ian.

1924

PT/ P0

1922

saSualo Tviuri saprocento ganakveTi (%)

70

saSualo Tviuri
fulis zrda (%)

47

31

1.0

10 10

322

314

4.7

10 6

365

220

46

33

19,800

12,200

82

72

57

49

44
3.8

10 27
699

1.2

10 5

SeniSvna: PT/ P0 aris fasebis done hiperinflaciis bolo Tves gayofili pirveli Tvis fasebis doneze.
.

Studies in the Quantity

wyaro:
Theory of Money, University of Chicago Press, Chicago, 1956, Table 1.

magram bevri qveyana, gansakuTrebiT laTinur amerikaSi, maRali inflaciis xangrZlivi Semotevebis winaaRmdeg ibrZoda. 23.2 cxrili laTinuri amerikis oTxi
qveynisTvis, 1976-dan 2000 wlamde, saSualo yovelTviuri inflaciis doneebs gviCvenebs. oTxiveSi xuTi wlis ganmavlobaSi adgili hqonda TveSi saSualod 20 procentze maRal inflacias. argentinasa da braziliaSi aT welze meti drois ganmavlobaSi TveSi 10-procentiani inflaciis tempi iyo. oTxive qveyana axlaxans daubrunda dabal inflacias. dRes inflacia TiTqmis yvela qveyanaSi dabalia. erTaderTi gamonaklisia zimbabve, sadac 2007 wlis Sua periodSi inflaciis donem TveSi
daaxloebiT 25 procents miaRwia.
ra iwvevs hi perinflaciebs? me-9 TavSi Tqven naxeT, rom inflacia, sabolood, nominaluri fulis zrdis Sedegia. nominaluri fulis zrdasa da inflacias Soris
damokidebuleba 23.1 cxrilis bolo ori svetiT dasturdeba. SeniSneT, rogor iyo
dakavSirebuli maRali inflacia nominaluri fulis maRal zrdasTan TiToeul qveyanaSi. ratom iyo nominaluri fulis zrda aseTi maRali? pasuxi yvela hi perinflaciisTvis msgavsia: nominaluri fulis zrda maRalia, radgan biujetis deficitia maRali. biujetis deficiti maRalia, radgan ekonomika mniSvnelovani Sokebis
zemoqmedebis qveS iyo, romelic fulis Seqmnis gareSe mTavrobis xarjebis dafinansebas arTulebs an SeuZlebels xdis.
am TavSi Cven am pasuxs ufro detalurad, hi perinflaciis uamrav magaliTze dayrdnobiT ganvixilavT:

734
734

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nawili 23.1 ganixilavs damokidebulebas biujetis deficitsa da


fulis Seqmnas Soris.

nawili 23.2 ganixilavs damokidebulebas inflaciasa da


realur fulis balanss Soris.
cxrili 23-2

maRali inflacia laTinur amerikaSi 1976 - 2 000 wlebSi


saSualo Tviuri inflaciis tempi %

argentina

19761980
9.3

19811985
12.7

19861990
20.0

19911995
2.3

19962000
0.0

brazilia

3.4

7.9

20.7

19.0

0.6

nikaragua

1.4

3.6

35.6

8.5

0.8

peru

3.4

6.0

23.7

4.8

0.8

wyaro: International Financial Statistics, IMF, various issues .

nawili 23.3 aerTianebs orives da gviCvenebs, rogor SeiZleba biujetis didma


deficitma maRali da zrdadi inflacia gamoiwvios.
nawili 23.4 ganixilavs, rogor mTavrdeba hi perinflacia.
nawili 23.5 exeba daskvnebs, romelic gamomdinareobs am wignis 22-e Tavidan
- paTologiebi, - depresiebi, da krizisebi da mocemuli Tavidan - maRali inflacia.

23. 1

biujetis deficiti da fulis Seqmna

-
:

, .
. .
, :
.
, -4 , ; . ,
:
, .
, ,
.
.

, , ,
, . , , :

Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

735

9/27/2010 1:47:37 PM

. , ,
:

, .
, , 1980- .
,
. 1922
1923 .
( ) ,
,
.
, ,
, , .
, 1980 .
- , , .
. , 2000 ,
, ,
.

. (23.1) H ,

M
(
, ).
.

736
736

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

.
. , ,
. ,
. , . , .

, ?

, M - (
, , ). M

, .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

( ) ,
M - , M P ( ). ,
(seignorage ) . , () .
.
, :
=

M
P

(23.1)

.
, . , M P ,
M M M
=
P
M P

: ( M P ) , ( M M),
P , (M/P),
.
, . (23.1)
:
=

M M
M P

,
,
.

(23.2)

,
.
(23.2) , Y- ( ):

M M / P
seignorage
=
Y
M Y

:
. Y
.

(23.3)

, , 10
. , /Y=/Y=0,1. ,
, , (M/P)/
Y=2. ,

M
M
2 = 0,1
= 0, 05
M
M
Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

737

9/27/2010 1:47:37 PM

10- , 5 .
, 20
10- , 40- 20-
.? . ,
, ,
. (23.2) , , M M - , M P - . ,

. , ,
. .
, : ,
.

23. 2

inflacia da realuri fulis


balansi

, ? ?
, LM , -5
:
M
= YL(i )
P
()

. .
, .
. :

738
738

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, LM ,
i = r + e , .

-14 ,
e
r = ie , ,

i = r +

M
= YL(r + e )
P
, Y, , r , , e .

, , ( Y , r e ) ,
,
: , ,
, , 20
.

, , , ,
, . :
M
= Y L1r + pe2
P
1 - 2

(23.4)

Y - r - , . (23.4) , ,
, .

.
. 100 , ,
(
). ,
. ,
. ,
. , , ,
,
. , , . 1980-

- . -

Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

1920- :
, , ,
,
,
,
,
.

739

9/27/2010 1:47:37 PM

, ,
,
(

?), ,
.

, (
).
,
? . 23.1 1920-

.

.

, 23.1
:
, M P -
,
, P , ,
M. ,

,
.

, :
,
.

23. 3

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

deficiti, senioraJi da inflacia

740
740

. 23.1 () 1922 1924 .


,
. 1923
. 1924 , , ,
, .
. 23.1 () . 23.1()- ,
.
, ( , , .
). , : , , .

, [(23.2) ].
.
[(23.4) ]. .
:
= a

M
b
M

= a

M
b
M

3Y L1r + pe24

M
b
P
(23.5)

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

0.300

70
60

0.275
50

inflacia,
(skala
marjvniv)

0.250

40
30

0.225

20
10

0.200

realuri fuladi
balansi, M/P
(skala marcxniv)

0.175

0
10

yovelTviuri inflaciis tempi (procenti)

realuri fuladi balansi (procenti)

(23.2) .
(23.4) , .
(23.5) ,

, , ,
.

nax. 23 - 1
1922 1924 .


.

noe. dek. ian. Teb. mar. apr. mais. ivn. ivl. agv. seq. oqt noem. dek. ian. Teb
1922

1923

1924

yovelTviuri inflaciis tempi (procenti)

(a)

70
60
50
40
30
20
10
0
10
0.175

0.200

0.225

0.250

0.275

0.300

realuri fuladi balansi


(b)

Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

741

9/27/2010 1:47:37 PM

nominaluri fulis mudmivi zrdis SemTxveva

:
[(9.8) ]:

= gm g y
g y = 0 = gm

,
(, , . , , ;
).
?
,
. , , .
, ,
:

e = =

M
M

(23.5) e M M - :
=

M
M


M
Y L r +

(23.6)

,
M M
:
M M

M M e


e

L r +
M P .

742
742

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
. (23.6) M M -.
, , . (23.6) M M -.

, .
. 23.2-.
.
, ,
. ,
.
(, , ), ,
. ,
. 23.2- A

.
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 23 - 2

M
P


senioraJi,

A
fulis zrda,

M
M

. 23.2- ,
. .
, . , ,
.
. , 100- , :
, ?
.
(Arthur Laffer) 1980- , - . , : , , . :
,
, .
. , .
, , . , M P .

Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

-20

:
1980- .

743

9/27/2010 1:47:37 PM

5
, 5 .
, 5- .

, (M P ) , . () : , , (M M )(M P ) , .
,
, :
= M
P
M M
=

M P
=


? ,
(Philip Cagan) 1956 . -
23.1 [(23.4) ] . , (23.6)
, ,
. , , 23.3 . 23.1
.
23.3 : , (-3
) , ( ) .
II (12200 cxrili 23-3

nominaluri fulis zrda da senioraJi

fulis zrdis tempi, romelic


senioraJis maqsimizaciis
(% yovelTviurad)

aracxadi
senioraJi
(gamoSvebis mimarT%)

fulis zrdis
faqtobrivi tempi
(% yovelTviurad)

avstria

12

13

31

germania

20

14

314

saberZneTi

28

11

220

12

19

33

32

12,200

54

4.6

72

39

0.5

49

ungreTi 1
ungreTi 2
poloneTi
ruseTi
SeniSvna:

nominaluri fulis zrdis maCvenebeli TveSi, procentebSi.

Studies in the Quantity

wyaro
Theory of Money, University of Chicago Press, Chicago, 1956.

744
744

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

) ,
(32 ). , .
,
, , ? . .

dinamika da zrdadi inflacia


, , :
,
, , , . ,
, ,
.
:
. , , . .
, ,
, : ,
..
, .
M M
= M P

, M M
- , M P -
. ,
, , 23.2 -2
.
,
, ,
( M P , , M M ,
).
Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

745

9/27/2010 1:47:37 PM

, , 23.3 -2 (,
, ,
13 ), ,
. , , .
,
, ,
.

, .
, .
, , , . - .
, - (Tanzi-Olivera) ,
(Vito Tanzi)
(Julio Olivera) . , . , 10- ,
, . , ,
, , .
:
, ,
, .
, , , , , , .
. , .
, .
. ,
,

,
. .
, .
, -

746
746

makroekonomika

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

hiperinflaciebi da ekonomikuri aqtiuroba

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. -14
,
, .
, :

.
- , ,
.
, , . , , . , ,
,
.
. , , , 500 1000 .

. , ,1000 ,
500 0 : ! , , , , , .

, , , , .
, .

23. 4

: g m
i .
, g m
e .
, r = i e
.

, 1980-
:
, ? ,
, .

(OECD) , , , 0-

4-
.

25- .

rogor mTavrdeba hiperinflacia

. , .

stabilizaciis programis elementebi


, ,
:

Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

747

9/27/2010 1:47:37 PM

1991
. 1
1 . 1991
21-
.

748
748

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. , .
, , ,
. , , .
1923 ,
( ,
) .
,
.
: , ,
.
. ,
.
, , , .
, , .

, . , ,
. ,
. , ,
.
? ,
, / , , ,
. , , , . , ,
. , ,
. ,

. ,
, ,
, , .
:
-

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , ,
. , ,
.
, , ; ( - , ). 23.1

. 1980- 1990- .


1990
,
, ,

.


.

SeiZleba, rom stabilizaciis programebi CaiSalos?


, ? , ,
. 1984- 1989 , 1990-
. 1995 , 12 .
,
, . ,
.
,
.
.
-
,
. ,

, . ,
,
,
.
. , . , , , , . ,
,
. , Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

21- ,

,
, 10


.

, 1984
.

749

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

1980-iani wlebis hiperinflacia boliviaSi


1970 , (, , ,
) ,
.
. .
, 1970-
, ,
.
, .
1979 1982 12
9 3
.
18 ,
.
.

.
(- )
1980
3,5 -

cxrili 1

1982 0,3
1983 1,0 . , ,
.



.
1 1981- 1986 . ,

.
, ,

.

, . 1984
31,6 .

. ,
1981 2,5 -

centraluri mTavrobis Semosavlebi, danaxarjebi da deficiti


procentulad boliviis mTlian Sida produqtTan mimarTebaSi
1981

1982

1983

1984

1985

1986

Semosavlebi

9.4

4.6

2.6

2.6

1.3

10.3

danaxarjebi

15.1

26.9

20.1

33.2

6.1

7.7

biujetis balansi (: deficiti)

5.7

22.3

17.5

31.6

4.8

2.6

wyaro : Jeffrey Sachs, The Bolivian Hyperinflation and Stabilization, National Bureau of Economic Research working paper
no. 2073, November 1986, Table 3.

750
750

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


. 1982
, 1983 ,
1984 , 1984 1985 . 1984
, -

,
. , .
, 1985 ,
,
. . :

, . ,
.

inflaciis tempi TveSi (procenti)

200
175
150
125
100
75
50
25
0

CanarTi

, 1982 7 , 1983 11 . . 1- ,
1984 1986
(
), 1984 1985
, 1985 182 .

ianvari
Tebervali
marti
aprili
maisi
ivnisi
ivlisi
agvisto
seqtemberi
oqtomberi
noemberi
dekemberi
ianvari
Tebervali
marti
aprili
maisi
ivnisi
ivlisi
agvisto
seqtemberi
oqtomberi
noemberi
dekemberi
ianvari
Tebervali
marti
aprili

25

1984

nax. 1

1985

boliviuri inflaciis tempi saSualod TveSi 1984 wlis ianvridan 1986 wlis aprilamde.

Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

1986

maRali inflacia

751

9/27/2010 1:47:37 PM

-
(
, ).
1,1 ,
67000 (1600- ).
.


,
. -

, 21-
.

,
1986 .

.
. ,
.
.
, , , ! ,
, 1986- 1989
2 -

. , ,

. ,
. , . , , .

stabilizaciis danaxarjebi
-9 , 1980-

. , , 1980-
. , , 752
752

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. 1 ,
1986
5 .
? .

.
,
. ,
.

, 1986


.
. 1986 , 3
10
.
: The material in this box draws largely
from Jeffrey Sachs, The Bolivian Hyperinflation
and Stabilization,
National Bureau of Economic Research working paper no. 2073, November 1986. Sachs was
one of the architects of the stabilization program.
See also Juan Antonio Morales, The Transition
from Stabilization to Sustained Growth in Bolivia, in Michael Bruno,et al.,eds., Lessons of
Economic Stabilization and Its Aftermath,MIT
Press,Cambridge,MA,1991.


. , .
, 9.3
, ,
, , :

, , ( )
, , .
, , ,
.

.



.
,

,
.
, .

. , -

Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

753

9/27/2010 1:47:37 PM

,

. , , . 2007


20-
13- .

,
.
. ,
, ,
. , , ,
. ,
. , ,
.
, , , .
, ? ?
,
? ,
. , , ,
, ,
.
.

23. 5

daskvnebi

, .
,
. , , 22- , :

754
754

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, ,
,
.
. .
. , -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM


. ,
.
.
,
. ,
, , .
.

Sejameba

.

.
1990- .

.

.

.

. ,

, , .

, , . . ,
,
, -

.
,
.. , ,

, , .

.

, ,

,
,
.
.

,
, . ,
.
.

Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

755
755

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

sakvanZo terminebi

, 733
, 535
, 737
, 739
, 740
, 743
, 744

- , 746
, 747
, 748

,
, 749

kiTxvebi da amocanebi

1. ,
, .
:
) ,
.
) .
) ,
.
) .
) , , ,
.
)
.
2. ,
:

M
= Y 1 r + e

Y=1000 r=0,1.
756
756

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

) , e 25 .
M
,
,
M
:
i.
25%
ii.
50%
iii.
75%
) , e = = M M
,
() . , () .

3. () () - ?
)
,
;
)
;
)
;

4. , .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

, () () . .
. ,
.
. ,
,
, .
.
.
.
,

. .
.
5, , , 2() ? (: 2
() , 50- , 25
75- . ,
, 50- .
1 ,
).


6.
. (www.imf.ge) World
Economic Outlook . ,
.
, 10-
.
?
. . 10 ?
.
?
. , . , , .

. ,
,
.
?

?

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

Tavi 23

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

maRali inflacia

757
757

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

damatebiT wasakiTxi

Steven Webb, Hyperinflation


and Stabilization in the Weimar Republic, Oxford
University Press, New York, 1989
,

:
Rudiger Dornbusch, Federico Sturzenegger, and
Holger Wolf, Extreme Inflation: Dynamics and Stabilization, Brookings Papers on Economic Activity,
1990 2, 1 84.
Pierre Richard Agenor and Peter Montiel, Development Macroeconomics, Princeton University Press,
Princeton, NJ, 1995, Chapters 8 to 11 -8
;
.
, 1980- ,
Michael Brunos Crisis, Stabilization and Economic

758
758

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

Reform, Oxford University Press, New York, 1993,


-2 -5 .
.
- ,
Thomas Sargent, The Ends of Four Big Inflations,
in Robert Hall, ed., Inflation: Causes and Effects,
NBER and the University of Chicago, Chicago,
1982, 41-97In that article, Sargent argues that a
credible program can lead to stabilization at little or
no cost in terms of activity.
Rudiger Dornbusch and Stanley Fischer, Stopping Hyperinflations, Past and Present, in WeltwirtschaftlichersArchiv, 1986-1, 1-47,
, , 1947 ;
1985 1985 .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

am wignis yoveli Tavi


yuradRebas politikis
rolze amaxvilebs.
Semdeg sam TavSi maTi
Tavmoyris mcdelobaa.

Tavi 24
24- :

,
, ?
, ,
, ,
?
: . .


.

Tavi 25
25-

. ,

?
, ;


?

?

.

ukan politikisken

ukan politikisken

759

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

9/27/2010 1:47:37 PM

Tavi 26
26-
.
,
,


. ,

,

.


.

760

M01_BL

wignSi

araerTxel vnaxeT, finansuri da monetaruli politikis


swor Serwymas rogor SeuZlia qveyanas recesiidan gamosvlaSi
daexmaros, gaaumjobesos misi savaWro poziciebi aqtivobis zrdisa
da inflaciis provocirebis gareSe, Seamciros ekonomikis gadaxureba, moaxdinos investiciebis stimulireba, kapitalis akumulireba da a.S.
Tumca, es daskvnebi, ewinaaRmdegeba im xSir moTxovnebs, rom politikis
gamtareblebi gadawyvetilebebis miRebisas mkacrad SezRudulebi unda iyvnen:
SeerTebul StatebSi regularulad iTxoven konstituciaSi Seitanon Sesworebebi,
romelic dabalansebuli biujetis miRebis aucileblobas gaiTvaliswinebs. aseTi
mowodeba SeerTebuli Statebis Sualeduri arCevnebisaTvis respublikelTa
mier Sedgenili dokumentis - xelSekruleba amerikasTan - pirveli punqti
iyo, romelic nax. 24.1-zea warmodgenili. evropis im qveynebSi, sadac mimoqcevaSi
evro SemoiRes, xeli moaweres stabilurobisa da zrdis paqts (Stability and Growth Pact), romelic maT avaldebulebs biujetis deficiti mTliani
Sida produqtis 3 procentis qvemoT SeinarCunon, winaaRmdeg SemTxvevaSi,
didi finansuri sanqciebi moeliT. monetaruli politikac cecxlis qveSaa.
magaliTisTvis, axali zelandiis centraluri bankis Sesaxeb kanonmdebloba,
romelic 1989 wels Seiqmna, monetaruli politikis rols gansazRvravs, rogorc,
mxolod, fasebis stabilurobis garants da yvela danarCen makroekonomikur
mizans gamoricxavs.
am nawilSi makroekonomikuri politikis SezRudvebia ganxiluli:

am

24.1 da 24.2 nawilebi ganixilavs mosazrebas imis Taobaze, rom politikis


gamtareblebs, SesaZloa keTili zraxvebi hqondeT, magram maT mier miRebul gadawyvetilebebs, xSirad, ufro meti zianis motana SeuZlia, vidre
sargeblis.

24.3 nawili ganixilavs kidev erT, ufro cinikur mimarTulebas, romlis


Tanaxmadac politikis gamtareblebi akeTeben imas, rac ukeTesia maTTvis
da ara qveynisaTvis.

Tavi 24

unda SeizRudon
politikis
gamtareblebi?

761

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

respublikuri partia
xelSekruleba amerikasTan

pasuxismgeblobis programa
movismineT Tqveni problemebi da yvelaferi naTeli da garkveulia. Tu
xmebis umravlesobas mogvcemT, kongresis pirvel dRes respublikuri partia
uzrunvelyofs:
vaiZulebT kongresmenebs, yvela amerikelis msgavsad, arsebuli kanonebis
Sesabamisad icxovron, Seamciron kongresis komitetis aparatis
TanamSromelTa raodenoba erTi mesamediT, aseve Seamciron kongresis
biujeti.
Semdeg, pirveli 100 dRis ganmavlobaSi
kenWisyraze 10 kanonproeqts davayenebT:
1. dabalansebuli biujetis Sesaxeb
Sesworeba da rig sakiTxebze vetos amoqmedeba. droa vaiZuloT mTavroba, icxovros
saxsrebis Sesabamisad da aRadginos TeTri
saxlis sabiujeto pasuxismgebloba.
2. moZalade kriminalebis SeCereba:
moZalade damnaSaveebis mimarT viyoT
mkacrni, sikvdiliT dasja efeqturad, moxerxebulad da droulad vawarmooT. agreTve SevamciroT danaSauli da avaSenoT
meti cixe. ufro gavaxangrZlivoT sasjelis
vada da ganvaTavsoT meti policieli
quCaSi.
3. keTildReobis reforma: mTavrobam
unda waaxalisos momuSave adamianebi,
kerZod, visac ar hyavs bavSvebi qorwinebis
gareSe.
4. Cveni bavSvebis dacva: unda gavaZlieroT ojaxebi, raTa mSoblebma meti
kontroli gauwion ganaTlebas, SemoviRoT
bavSvebis movlisTvis anazRaureba da davawesoT mkacri sasjeli sabavSvo pornografiaze.
5. gadasaxadebis Semcireba ojaxebisTvis: ufro advilad mivaRwioT amerikul
ocnebas - davzogoT, SeviZinoT saxli da
gavagzavnoT bavSvebi kolejSi.

6. Zlieri erovnuli Tavdacva: gvWirdeba Zlieri erovnuli Tavdacva, aRvadginoT Cveni erovnuli usafrTxoebis
Rirseuli dafinanseba.
7. xanSiSesuli moqalaqeebis saSemosavlo limitis gazrda: bolo movuRoT mTavrobis mxridan asakobriv diskriminacias, romelic xels uSlis xanSiSesul moqalaqeebs imuSaon, Tu maT es
surT.
8. samTavrobo regulaciebis Semcireba:
mkacrad SevamciroT regulaciebi, romelic
axrCobs mcire bizness da gavuadviloT
xalxs investireba, raTa Seiqmnas samuSao
adgilebi da gaizardos xelfasebi.
9. gonivruli sasamarTlo reforma:
sabolood unda SevaCeroT gadaWarbebuli
moTxovnebi, usafuZvlo sasamarTlo ganxilvebi da zedmetad gulmodgine iuristebi.
10. kongresis drois limiti: SevcvaloT
karieristi politikosebi kanonmdebeli
moqalaqeebiT. bolos da bolos politika
ar unda iyos mudmivi samsaxuri.

(gTxovT, ixileT ukana mxare, awers


Tu ara Tqveni raionis kandidati xels
xelSekrulebas 1994 wlis 5 oqtombers).

Tu davarRvevT am xelSekrulebas, mogveciT acileba, Cven viTvaliswinebT amas.

nax. 24 - 1
762
762

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

24 . 1

gaurkvevloba da politika


: , .
: , ; , .
- .

ramdeni ician makroekonomistebma sinamdvileSi?


, . , .
,
.
, ,
,
:


( 8 9)?
,
,

( 8 9)?
( 4)?
( 15)?
( 15)? ( 20 21)?

, ( 16)? J-
, ? ,
, .

, , , .
. , . .
Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

763

9/27/2010 1:47:37 PM

, , .
. 24.2 .
, (Brookings)
( ) . 12
( ). , . :
,
, . .
, . , 4
, . , . , 4 , . ,
.
?

nax. 24 - 2

,
,

procentuli gadaxra ZiriTadi xazidan

:
12

3.5

VAR

MSG

3.0
2.5

DRI

LINK

2.0
1.5

COMPACT MINIMOD

MCM

1.0

WHARTON

0.5

INTERLINK

0.0

TAYLOR

LIVERPOOL

0.5

EPA

0.1
0

wlebi

764
764

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. 24.2 ,
12 .

, . ,
, ,
3- ; 1 . , , 1,2 ,
2 . 6 0,6 , -0,3 2,5 . ,
, ,
.

gaurkvevlobam unda aiZulos politikis gamtareblebi,


rom ufro naklebi akeTon?
? . ,
.
.
7 . . , .
,
7 , 5 , , 2 . , , ,
1
0,4 .

, 5 , 0, 4 5% = 2% - , 5%- .
?
. 24.2- , 4
0,85 . , 0,85/4=0,21% .
Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

, , .

.

.

.

765

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi

Tormeti makroekonomikuri modeli

766

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12

(Brookings) 1980- ( , ),
, , ; .

.
DRI (Data Resources Incorporated) (WHARTON)
. , ,
.

. MCM (for
MultiCountry Model) , , ;
INTERLINK-

(OECD), COMPACT-
,
EPA- .
,
,

, ,
. LINK
,

. ,
;
,



.
. : LIVERPOOL ; MINIMOD
; MSG,
(Warwick Mckibbin) (Jeffrey Sachs)
;
TAYLOR- , 7.4
,
(John Taylor) . ,
,
, , , , .

.

.
, -
(DSGE) , (
27- ).
VAR (for Vector Auto
Regresion,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

), (Christopher
Sims) (Robert Litterman) ,
. VAR
, ,
, ,
. ,
-

, , ( ) .

:
Ralf Bryant, at al.,
Empirical Macroeconomics for Interdefendent
Economics, Brookings Institution, Washington,
DC, 1988. , .

, . .
,
5 . 5-
5%/0,21=23,8%-
. , 23,8 .
12 , .
, 23,8 . , . 24.2- . , 4
0- 3 ; , 1- 0- 0,75
. , 23,8 0-
17,9%- (23,8%X0,75) . , ,
0- 7 .
, 7-
0 .
Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

767

9/27/2010 1:47:37 PM


,
. ,
William Brainard, Uncertainty
and the Effectiveness of Policy,
American Economic Review,
May, 1967.

: , 23,8
. , 12
- , 5
. 23,8 .
, 10 7-
4 .
.

gaurkvevloba da politikis gamtareblebis SezRudva


,


, -16
.

768
768

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

: .
. , .
.
(fine-tuning),
.
20 . .
(Milton
Friedman) . ,

, . , (Franco Modigliani) ,

, , . , . , .
, . , . ,
-

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, . ,

.

24 . 2

molodinebi da politika

- .
, ,
, , ( -17 ).
. .
30 ,
. , , . . , . ,
,
,
. ,
,
. , ,
, ,
.
: , , .
: , .
: , ,
, .
,
.
, , ,
, ,
. - :
,
Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

: HAL, 1968
2001
:
(2001: A Space Odyssey),
,

.
( ).

. 1994 2005


. 1994
(John Nash) ; (John
Harsanyi) (Reinhard
Selten) (

(Beautiful Mind)). 2005
(Robert
Aumann) (Tom Schelling)
.

769

9/27/2010 1:47:37 PM

. .

mZevlebis ayvana da molaparakebebi


(Finn Kydland)
(Edvard
Prescott)
: Ruls Rather than
Discretion: The Inconsistency
of Optimal Plans, Journel of
Political Economy, Volume 3,
June 1977, 85. 2 004


.

, .
, .
, , . ,
? , , , . ,
,
, ,
.
, .
, . , ,
,
.
, ? ,
, . , , .
,
.
, .

kidev erTxel inflaciasa da umuSevrobaze



, -8 [ (8.9).
]:
= e (u un )

(24.1)

, , , e , , (u- un )-.
, , , 770
770

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

: , , , .
, ,
, . , ,
, e , ,
:
= (u un )

(24.2)

, . (24.2) ,

.

. :

-8 ,
1- . , (24.2) , 1- , , 1
. ,
, , ( )
, 1
1 . , ,
,
.

.
. ,
, , 1- .
1 ,
2- . 2-Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

:


. ,
. ,
. ,


. (24.1)
.

,


. ,
. 24.1
,

.

= 1 (24.2) ,
= (u un ) .
= 1% ,
(u un ) = 1% .

,

( -6
-8 ). ,



.

771

9/27/2010 1:47:37 PM

,
..

.
, , . , , ,
, ,
. , ,
. ,
,
, .

? . -8 : 1970-
, .
, ,
. , .

? , . , .
:
, , , : , .

ndobis mopoveba
?
. , .
,
772
772

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. (, 21- , , ( ) : , ,
, ).
.
. . 24.1
,
, . , ,
.
. ,
.
. , ,
, , . ,
,
.
.
, :
. ,
, .. . . ,
.
, , .
, ,
. ,
.

Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

773

9/27/2010 1:47:37 PM

(OECD)
, , .
:
Vittorio
Grilli,
Donato Masciandaro, and
Guido Tabellini, Political
and Monetary Institutions
and Public Financial Policies
in the Industrial Countries,
Economic Policy, Octomber
1991, 341-392.

: . 24.3 -
.
, , ,

(

, , -3
.).

774
774

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

saSualo wliuri inflaciis tempi (procenti), 19601990

nax. 24 - 3

18

portugalia

16
14
12
espaneTi

saberZneTi
10

safrangeTi
8

irlandia
dania
avstria
gaerTianebuli
samefo
kanada
avstralia
belgia
iaponia
niderlandebi

axali
zelandia

italia

6
4
2

SeerTebuli
Statebi
germania

Sveicaria

7
9
11
centraluri bankis damoukideblobis indeqsi

naklebi damoukidebloba

13

meti damoukidebloba

. .
.
, , , ,
(
, ? ).
. 24.3 , . 1960-
1990 (OECD), 18
.

, , ,
, .
, : , .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1994 ,

(Alan Blinder) - (
) .
,

, , ,
, ,
.
.
,
.

? ,
. ,

. 1978

,
.
,
,

, . 6,1
, ,
.
,
.
,
.
: , ,
. ,

, .

CanarTi

xom ar Semcdara alan blainderi,


roca simarTle Tqva?

Tanmimdevruloba da politikis gamtareblebis SezRudva


:
,
.
.
. , 26- , -

Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

775

9/27/2010 1:47:37 PM


, .
, ,
.
, . (
) ,
, , .

24 . 3

politika da politikosebi

, , .
. : , .
: , , . . ,
,
. ,
.

TamaSebi politikis gamtareblebsa da amomrCevlebs


Soris
, , .
, . ,
. , , , 776
776

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. ,
. ,
.
, , ,
.
. , .
,
,
. , , ,
,
, . , , ,
.
, . . . ?
. ,
. . 24.4,
, 1900 , .
1900- 1980
. , : , , .
, . ,
, . , , ,
.
1946 -

Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

, ,


.

. , ,
. -9 .

,
26-
.
, .

777

9/27/2010 1:47:37 PM

1980-
1980-
, 2001
2000- ,


.

130 , 1979
, 33- .
. 1980-
. 1990-

. 2001
. , . 1980-
, (Reagan) . 2001
,
(Bush) .

, ? , ,
.
,
, ,
. , , . 24.1
, -
(Truman) (1948 ) . : ,

: 3,7
3,2- (
cxrili 24-1

saSualo zrda demokratiuli da respublikuri


administraciebis xelmZRvanelobis periodSi (yovelwliuri)
administraciis mmarTvelobis weli

pirveli
demokratiuli 3.4

778
778

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

meore
5.5

mesame
4.4

meoTxe
3.5

sa Sualo
4.2

respublikuri

2.9

0.9

2.2

4.0

2.5

saSualo

3.2

2.9

3.2

3.7

3.3

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

valis Tanafardoba mTlian Sida produqtTan

nax. 24 - 4
1.4



1990

1.2
1.0
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
1900

1910

1920

1930

1940

1950

1960

1970

1980

1990

2000

1900
,
. 1980
.
: Historical Statistics of
the United States, Department
of Commerce, and Economic
Report of the President.

, , ).
,
,
.

TamaSebi politikis gamtareblebs Soris


, .
, , , .
.
, ,
,
.
, , . ,

Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?


: (Starve the Beast).

779

9/27/2010 1:47:37 PM


: (NHL) 2004-2005
,
.

-20

: 1980- .

780
780

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

: ,
. , , . , , - .
,
(wars of attrition). , ,
, .
.

, , . 23- ,
.
, , ,
, ,
, .
1980- - . ,
1981-1983 - . , 1985 ,
. ,

, , , 1990-
. 2000-
. ,
, .
, .
, . ,
, , . makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,

1991 ,
, , (
21-
: ).

. , 3
, 60 ,
, ,
.
1997
, .
1997 (SGP The Stability and
Growth Pact), :

. ,



,
.
, ,
. ,
3 . , 2
.
,
.

0,2- 0,5 .
, 10 !

. 1 1990
. , 1993- 2000 5,8- 0,1 .

CanarTi

stabilurobisa da zrdis paqti:


mokle istoria

, ,
, . 24.1-,
4,2%-,
2,5%. 5,5%,
0,9%- .

Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

781

9/27/2010 1:47:37 PM

CanarTi
782

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12


:
13,4 1,4
(2004 ,
. , , , :
2000
4,1 , 1,4 ).
1993
10,1 , 2000
0,9 .

?
, ,
-
.
, ,
1990- . , ,
: , , ,
.
, 2000 . .
2003
3,1 2,1 .
2001 ,

. , ,
3- ,
.
, 2001
4,4- , . ,
2002 , 3
.
. , ,

,
.
(
,
,
),
. ,
, ,
, , ,
.


.

(
, , , ) .
, -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
2 ; , , ,
. , ,
.

,
. ,
:
. ,
.

CanarTi

biujetis deficitis Tanafardoba mTlian


Sida produqtTan (procenti)

. (Romano Prodi)
. 2002
, , , .
,
.
,
. 2005

(SGP) ,
.
3- 60 ,
-

0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
nax. 1

evrozonis biujetebis deficiti mTlian Sida produqtis procentebSi, 1990 wlidan

Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

783

9/27/2010 1:47:37 PM

:

? , -9 , :
. , .
, ,
. ,

,
.

politika da fiskaluri SezRudvebi


, ?
,
1994 (. . 24.1), .
,
. .
, , . , .

, ; ,
.
, : .
, ,
, . , , ,
.
, . , , , . , 784
784

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

5
. , , 5 . , ,
, 5
. ,
,
, . , . ,
, 4 ( ,
), ,
.
- 1990- . (The Budget Enforcement Act) 1990
1993 1997 , :
, :
(: ,
.. ) (: ).
. , ( ). . , , 1991
, (Desert
Storm) , .
, ,
( , ). ,
(pay-as-you-go, PAYGO).
, . , , , . 1991 1992 , , , .
: , ; , , .

Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

785

9/27/2010 1:47:37 PM

. 2007
,
PAYGO-
. , .

1998 20 . . :
,
, 1990-
. ,
.
, ,
.
PAYGO- 2002 . , , , ,
. ,
PAYGO- , , 1990-
, ,
2000- .
, . ,
.

Sejameba


.

.

. ,
.
,
, .

. , -

786
786

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
, ,
. ,
.
. ,
,
, .
, ,
,
.
-

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

. ,


,

, . , ,


.
,
. (
) ,
, .


,
, .
,
,

(, ).


, . , ,

, .
,
.

sakvanZo terminebi

- (DSGE), 766
, 769
, 770
, 770
, 770
, 770

, 770
, 770
, 771
, 777
, 780
, 785
PAYGO- , 785

kiTxvebi da amocanebi

1. ,
, .
:
. , .

Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

. ,
, .
.
:
.
.
.
. ,

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

787
787

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

,
.
. , ,
, .
. ,
.

2.
.
. . ,


.
, 10
,
.
:
t = t 1 (ut un )

, ,

.
.
. ,
( 4 )
(.. ) . ?

788
788

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. () , ,
?
. , :
t = te (ut un )

, , ,
te ,
( ) , , ()
() . , () ()
? ?
3. ,
,
.
?
4. 1990
.
?

5, ,

.
, .
, . ,
D -, , -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

R -. ,
D > R -.
:

,
.

:

t = te (ut un )

socialuri xarjebis Semcireba

diax

. , ( te )
( ,
). , .
. D -
R - .
. , , D - . () ,
?
. ,
, R - . () ,
?
.
24.1- ? ?
. , ,
. ,
?
6.
, . ,
. ,
-

Tavi 24

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

Tavdacvis diax
Semcireba ara

(R
(R

1, D
3, D

ara
2) (R
2) (R

2, D
1, D

3)
1)

. ,

.

, 3, 2.
.
, ?
, ?
.
,
? ?
. ?
?
? ? ( , ). ?


7. ,


, , -

unda SeizRudon politikis gamtareblebi?

789
789

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

.
,
.
. ( , )
. , . ,
.
. ? -

?
?
.
(-6 ?).
, ,

,
?
?
?
. , ? ( ?).

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

damatebiT wasakiTxi

,
Allan
Drazen, Political Economy in Macroeconomics,
Princeton University Press, Princeton, NJ, 2000.
, ,
(James Buchanan)
(George Mason) .
1986
. -

790
790

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, (Richard Wagner) , James Buchanan,


Richard Wagner, Democracy in Deficit: The Political Legacy of Lord Keynes, Academic Press,
New York, 1977.
1970- , ,
: Henry Chappell and Rob McGregor, Did
Time Consistency Contribute to the Great Inflation? Economics & Politics, November 2004.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

onetaruli politikis Sesaxeb TiTqmis yovel nawilSia raime naTqvami, mocemuli nawili ki am yvelafers da darCenil gaurkvevlobas uyris Tavs.
upirvelesad, mokled mimovixiloT, rac iswavleT (CanarTi monetaruli politika:
ra da sad SeiswavleT?, ufro detalur Sejamebas iZleva):

mokled gadavavloT Tvali monetaruli politikis zegavlenas rogorc gamoSvebis moculobaze, aseve mis struqturaze: fulis miwodebis zrdas saprocento
ganakveTis Semcirebamde da valutis kursis gaufasurebamde mivyavarT. orive
maTgani saqonelze moTxovnisa da gamoSvebis zrdas ganapirobebs.
saSualo- da grZelvadian periodebSi monetaruli politika neitraluria:
fulis miwodebis an misi zrdis tempis cvlilebebi gamoSvebasa da umuSevrobaze
aranair zegavlenas ar axdens.
cvlilebebs fulis miwodebaSi fasebis proporciul zrdamde mivyavarT.
nominaluri fulis zrdis tempis cvlileba inflaciis tempis Sesabamis
cvlilebas iwvevs.

am Sedegebidan gamomdinare, mocemuli nawili dRevandeli monetaruli politikis


miznebsa da meTodebs ganixilavs:

nawili 25.1 ganixilavs, inflaciis rogori tempi unda SearCios centralurma bankma saSualo- da grZelvadiani periodebisTvis.

nawili 25.2 ganixilavs, Tu rogori unda iyos monetaruli politika imisaTvis,


rom inflaciis am temps saSualo- da grZelvadian periodebSi miaRwios, xolo
moklevadian periodSi gamoSvebis ryeva Semcirdes.

nawili 25.3 ganixilavs, Tu realurad rogor xorcieldeba monetaruli politika SeerTebul StatebSi.

Tavi 25

monetaruli politika:
Sejameba

791

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

monetaruli politika: ra da sad SeiswavleT?

CanarTi

792
792

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10
12
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf

-4 .
,
.
-5 .
,
,
.
-7
, .
, :

- .
-9 , .
, - ,
. , , .
-14
.
,

.
-17
,

.
, -


,

. ,
, - .
-20
,
, .
,

, , .
, , .
21-

, ,

.

,
, ,
.
22- , ,
.
,


.
23- ,

;
,
.
, -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:38 PM
PM
9/27/2010

M01_BL

47:38
47:38 PM
PM

, .
24- , , ,
.
,
;

,


.

.
,


.

25 . 1 optimaluri inflaciis ganakveTi


25.1 ,
1980- . 1981 (OECD) 10, 5 ; 2006 2,2 .
1981 (30 ) 5 ; 2006 25 - .
cxrili 25-1

5 , 5
: 5,8 ; 7,1 ; 6,6 ;
7,7 ;
13,0 .

inflaciis tempebi ekonomikuri TanamSromlobisa


da ganviTarebis organizaciis qveynebSi 1981 wlidan

weli
saSualo OECD*
qveynebis raodenoba 5%-iani
inflaciis qvemoT

1981

1985

1990

1995

2000

2006

10.5%

6.6%

6.2%

5.2%

2.8%

2.2%

10

15

21

24

25

* inflaciis tempebis saSualo mniSvneloba mTliani Sida produqtis deflatoriT, sadac


gamoyenebulia SefardebiTi mTliani Sida produqtis maCveneblebi, romlebic gazomilia
msyidvelobiTi unaris paritetiT. 30 qveynidan.

, ? , , ?
.

inflaciis danaxarjebi
23- , , , 30
, .
, Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

monetaruli politika: Sejameba

793

9/27/2010 1:47:37 PM

30 . , , 0 3 . , :
(1) , (2) , (3) (4) .

gacveTili fexsacmlis danaxarjebi


-14 :


.
-
.
.

. , , .
. ,

, .
,
. 3 ,
, , . , .

gadasaxadebis damaxinjeba
.
, .
, , . :


. .

, 10 % -
.
, 10 50 000
10
50000 (1 + % ) ,
.
30 ,
,
, :

(30% )

794
794

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

50000 (1 + % ) 50000
10

50000 (1 + % )

10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , , , . , = 0 , . .
,
. , = 3% , 7,6 %- . ,
, .


.
, , . , :
, 1980- , . ,
, . , (bracket creep).

,


. ,

. , , 1960-
1970-

.

,
, , ,
. ,
,
.
,
. , , .

fulis iluzia
, , ,
. , , . ,
.
,
, -

Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

monetaruli politika: Sejameba

795

9/27/2010 1:47:37 PM

. ,
. ,
(
). , , .

inflaciis cvalebadoba
, , , . , , , ,
, .


(Umberto D),
D),
-2
,
(Vittorio de Sica) 1952
.

796
796

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

, 10 1000 . 10 , ,
, . , 10 . , , 1000
10 .
, .
. , ,
,
. - , , , , ,
.
, , ,
,
, , . (,
)
,
. ,
. , -15
, , ,
. .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ,
. .
(Eldar Shafir) (Amos Tversky)
(Peter
Diamond)
,
. ( , -
, ,
) :
, ,
-
200 000
. ,

,
:
,
, 25-
. 25 .
154 000 (23
, )
.
, ,
.
-

Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

. 198
000 ( , ) .
, ,
25- . 25 .
246 000
(23 , ) .
,
. 1- , 3 -
,
.
, , .

.
: , 2- , .
(1- ),
(2- ).
:
adgili

adami

beni

karli

pirveli

37%

15%

48%

meore

10%

74%

16%

mesame

53%

11%

36%

CanarTi

fu
lis
iluzia
Money
Illusion

48
, 53-
-3 . , : ,
( ) .

monetaruli politika: Sejameba

797

9/27/2010 1:47:37 PM

inflaciis upiratesobebi
. : (1) , 2)

(3) ( )

.

senioraJi
- ,
.
, .

H- , :

Seignorage H H H
=
=
Y
PY
H PY
H
H
, H

PY

798
798

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

23- , , , . ,
. , ,
, : ,
, .
, ? 23- , , , ,
, .
(OECD)
,
, . . ,
( -4 )
, 6 . 3 ( , 3- ), , (3% 6%)- ,
0,18- . 3 , .
, (, ,
),
,
, , 0- 3- .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

uaryofiTi realuri saprocento ganakveTis arCeva


22-
.
. , , 2
.

3-
. , 2% + 3% = 5%.
. , 2%+0%=2%.
, ,

.
, 5- 0 ,
. , , 2- 3 .
.
, 2- 0 ,
. ,
,
2 , 2- 0 . .

, ,
.
,
. 22-
, : , ,
. 2000- , , ,
. , ,
. , , , -

Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

monetaruli politika: Sejameba

-14 :
,
.

2003
1,2 .

-5
, 2000- 6 .
, 1990-1991

.
.

799

9/27/2010 1:47:37 PM

.
, ,
. , , .

davubrundeT fulis iluzias

, , Alan
Blinder and Don Choi, in A
Shred of Evidence on Theories
of Wages Rigidity, Quarterly
Journal of Economics, 1990.

:

,
,
(greases the wheels)
wheels),,
,
, , (puts sand)
.
.

, , , .
, , : ;
2 .
,
. , , ,
.
? -13 , , , . ,
, , , . .
, , , .

optimaluri inflaciis done: mimdinare debatebi


,
, (, 3-)
,
.
3- ,

. ,
. , -

800
800

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ,
.
, , ,
0 ;
, .
, , , 10 20
, , . , , ( 24- ),
. ,
, 3- .
. , , , , 2-5 .

25 . 2 monetaruli politikis formireba


1990- , ,
.
. . , , .
()
.
. , ,
, , .

fulis zrdis miznobrivi tempebi da diapazonebi


1990- - , , :


, , . , ,
4- Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

monetaruli politika: Sejameba

801

9/27/2010 1:47:37 PM

(
) 3 , 7- .
,
. , , , .
, .
,

,
, .
,
; , ,
.

. ,
.

davubrundeT fulis zrdasa da inflacias

,

( 23).

-4 : M 1
,

.

M 1 -,

H -

- ;

M 1 -

.
, ,

M 1 -.

802
802

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

, .
,
. , ,
. , ,
.

. 25.1-, 1970 10- 10
(, , , 2000
1991- 2000 ).
. M 1 , ,
. 10- :

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 25 - 1

M 1 -is zrda da inflacia (procenti)

10.0

M 1 -is zrda da inflacia: 10-wliani saSualo maCvenebeli 1970


wlidan

M1-is zrda
7.5

inflacia
5.0


M 1 - .

2.5

0.0
1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

,
.
.
10- ,
.
. 25.1 , - 1970
M 1 - . , .
, 1980-
,
1990- . 1981 1990 4 , 7,5 . 2000 ,
,
2,5- .
M 1 - ? . : ,
, , . , . ,
.
, . , ,
. ,
( ) ( ) .
Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

monetaruli politika: Sejameba

(5.3) ( LM
): (
)
( ):

M
= YL(i )
P


, :

M 1
= YL(i )
P 2

, M P . M - ,
, P
.

803

9/27/2010 1:47:37 PM


. ,

(, )
(, )
. 1990- ,
. , ,
.

inflaciis Targetireba
, , . , :


. ,
. ,
, , , , .
,
, .
, , , , , . , , ,
, , t , , t 1 , , un , , ut ,
[(8.10) ]:
t = t 1 (ut un )

, . ,
. :
= (ut un )

, ut , un -,
, ; , 804
804

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


. , , , , ,
. ,
,
. , , ,

.
, , .

.
,
.
,
( , ),
( ,
), .
, ,
, (T-bill)
.
.
,
, , , 500 .
,
M 1 .
1970-
, , , , ,
.
1973
Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

, 1989
321 (, 1989 280
).

.
,
.


,
, ,
. : M 2 ,
M 3 ... -, M 2 ,

, M 1 -
( )
,
(, ,
), (


). M 2 2006 7,0
, M 1
1,3 .
M 2

:
M 1 - M 2 - , M 2 - , M 1 - , , M 2 -
,
M 1 - .
, , M 1 - , M 2 -
.
, ,
, :
monetaruli politika: Sejameba

CanarTi

Sesaferisi monetaruli agregatis warumatebeli Zieba

805

9/27/2010 1:47:37 PM

M 2 -is zrda da inflacia (procenti)

10.0

M 2 -is zrda
7.5

inflacia
5.0

2.5

0.0
1970

nax. 1

CanarTi

806
806

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10
12
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

M 2 -is zrda da inflacia: 10-wliani saSualo tempi 1970 wlidan

M 2 -
M 1 -
.
. 1-, 10- M 2
- 1970 . M 2 -
5 1970-
.
2000- ( M 3 -
).
, M 1 - , M 2 - .
, M 2 -,
,
-

. M 2 -
. , M 2
: ,
.
, , M 2 M 3 ,
, M 1 - . , , ,

. ,

M 1 , M 2
M 3 .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38
1:47:38 PM
PM
9/27/2010

M01_BL

47:38
47:38 PM
PM

. , , , .
: , , ,
.
. :
, ,
. , .
, -
, :

0 = (ut un ) ut = un


. , , , , , t 1
, . ,
,
t = . ,
. .
, . ,
, , . :
,
, .

, : .

saprocento ganakveTis wesebi


,
, . , (John Taylor), Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

monetaruli politika: Sejameba

807

9/27/2010 1:47:37 PM

-14 : ,
r
, n -, ,
,
-
:
rn = 2% -

= 3%

i = 2% + 3% = 5% .

, , 0%- ,

i = 2% + 0% = 2% .

, , ,
,
. ,
, . , , , :

, t
.
, it i
, , -.
, ut , un .

, i ( -4 , , , ). ,
, :
it = i + a ( t ) b(ut un )

a b .
, :

, - 1970-
,


,
. , ,
, ,
,
,
..

808
808

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

( t = )
, (ut = un ), , , it ,
, i - .
, .

( t > ) ,
, i , i - .
.
a , , , . a , ,
,
, .
, , a 1- . ? ,
. , ,
,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

. ,
, , .
(ut > un )

. , . a , b ,
.
b , ,
, .

, ,
: , , , ,

, .
:
,

. , , , .
,
:

, , -
, , , , , ,
15-20 .
, . , , ,
.
, ,
, , .
, .
,
.
, ,
,
.
Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

monetaruli politika: Sejameba

809

9/27/2010 1:47:37 PM

25 . 3 federaluri sarezervo sistema


moqmedebaSi

(www.
www.

federalreserve.gov)
federalreserve.go

, ,
,
- .

federaluri sarezervo sistemis uflebamosileba


- (Humphrey-Hawkins Act) , 1978 . 2000 , .
:
,
, ,
.
: , , , .

federaluri sarezervo sistemis struqtura


:

810
810

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

12 , .
.
.
, . - , 14- -
. 4 . .
(FOMC Federal Open Market Committee) . 12 . , .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , ,
. , , ,
-,
.
, , , . : , , .
.
24- . - .
, ,
. , .
. ,
.
.

,
.

monetaruli politikis instrumentebi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

-4 ,

:

(25.1)

H , , , .
, c$YL(i ) , ,
(1 c)$YL(i ) - . :
Tavi 25

-
,

. 2000
,
.

-4 , . ,
[ (4.11)] :
H = [c + (1 c)]$YL(i )

. 24.3- ,
-

.

monetaruli politika: Sejameba

,


, .
(
) .

811

9/27/2010 1:47:37 PM

-4

$YL(i ) -, ( , M 1 ).
.
c ,
. , c$YL(i ) .
,
. ,
(1 c) ,
(1 c)$YL(i ) . . , (1 c)$YL(i ) .
, c$YL(i ) ,
, (1 c)$YL(i ) , , .

, .
, :
( ), , ,
. ,
, .

rezervebze moTxovna
, ,
. , , ,
. , , ,
, . , 10
.
-


,

.
,
.

812
812

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

, ,
,
.
, , ,
.
: .

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , . ,
, ,
.

bankebisTvis sesxis SeTavazeba



(, -4 ).
, .
, , .
, , .
, .
, , H
-, . , , .
1930- , ,
.
.
,
, ,
.
, , , . , ,
, .
, .

, , .
.

-15 : -



. ,
,


,
.

operaciebi Ria bazarze


, .
, , .
,
, H ;

Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

monetaruli politika: Sejameba

813

9/27/2010 1:47:37 PM

,
-4 .

, H -. ,
,
. - .

politikis ganxorcieleba
,
.
. ,
.
.
.
, .

.
. , ( ), ,
.
.
, , , (
) , ,
.
, , , .
, ? , ?

814
814

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

. (Alan Greenspan),
2006 ,
(Ben Bernanke)
. , ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, .
, ,
,
. ,
, , 2-3 . ,

, . , , , 15-20 .

,

? :

:
,
, - ,
.
, , .
, , , . . 25.2 1987 (
) .
, 1990-
, 1989 10- 1992 3
, ,
. 2001

federaluri fondebis ganakveTi (procenti)

nax. 25 -2

10

federaluri
fondebis ganakveTi 1987
wlidan

0
1987

1989

1991

1993

1995

Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

1997

1999

2001

2003

2005

monetaruli politika: Sejameba

1990-1991 2001
,
, .

815

9/27/2010 1:47:37 PM

-

: David and Christina Romers Choosing the Federal Reserve Chair: Lessons from
History , Journal of Economic
Perspectives, Winter 2004.

7- 2 . ,
.

.
, , , .
.
, . , , .

Sejameba


.
, , ,
,
.
:
1. ,
, .
2. ,
.
3. , , ,

.
4. ,
, (
) .
, :
1.
.
, , , 3-
, .
2. ,

816
816

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

, .
3.

.
4. . , .
:
,

, , ,
.
, , ,
. , .
. ,

-

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

. ,
,

.
:

: 12 ; ,
;
, 7 .

. , ,
.

-

.
,
.
. ,
2- 3
.
20 .
.

.

sakvanZo terminebi


, 794
, 795
, 804
,805
, 805
(M2), 805
, 808
- , 810

, 810
, 810

(FOMC),810
, 811
, 812
, 813
, 813
, 813

kiTxvebi da amocanebi

1. , , , . :
)
.
)
M2- , .
) .
) Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5


, .
) , .
) ,
.

2. ,
()- ()-
M1- M2- ?
)
.
)
.

monetaruli politika: Sejameba

817
817

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

) ATM- () .
) , ,
.

3. ,


.
.
, 50 000 .
e ,
i.
:
e
i. =0%; i= 4%
ii. e = 10%; i = 14%
) ,
.
) , , (
)
25%-. , , ,
25 ,
. , .
) (
).

?

4.
,
. :
818
818

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

t 1 = (ut un )

)
,

?
) ?
) , , un, .
, ? .

5. , .
- :

. ,
, , . . ,


. , ,
?
?
.
6.
IS - LM .

(David Romer) (Short-Run
Fluctuation), (emlab.berkelcy.edu/users.dromer/index.shtml) . ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM


. IS :
Y = C(Y-T) + I(Y,r) + G

, r .

:

i = i + e + b (Y Yn )

e , * , Yn . , >1
b >0. i * ,
, , . ,
, .
(, ,
, .
, , ).
:
r = i e

) r*, r* = i*
*. ,
:

r = r + ( 1) e + b (Y Yn )

(:
).
) IS .
r-,
Y-. -

Tavi 25

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

(
), ()
e, * Yn - . (MP)
.
) , () ; ,
.
)
. ,
, *- . MP *?
(, a >1).
?

7. ,
-6 .
) , e

Y = Yn = . ,
e . , Yn
. -6 () , , e- MP ( , a >1).
?
) , , , Y > Yn,
, Y <
Yn. () , e- , , *-?
) () ,
, a >1. e- MP ,
a< 1?
?
) , -

monetaruli politika: Sejameba

819
819

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM


, Y > Yn, , Y < Yn. ()

, e- ,
, *-?
a ( ),
?

8.
-4 , -10 . ,
, ,
.


(www.federalreserve.gov) , -4 ( -10
), (FOMC) .
) , ?
) ,
(FOMC)

, , .
)
( ) ?

, Prentice Hall- :

www.prenhall.com/blanchard

damatebiT wasakiTxi

300
, Modern

Central Banking, by Stanley Fischer (published in


Forrest Capie, Stanley Fischer, Charles Goodhart
and Norbert Schnadt eds. The Future of Central
Banking, Cambridge University Press, Cambridge,
UK, 1995), . ( ). What Central Bankers Could Learn from
Academics and Vice Versa, by Alan Blinder, Journal of Economic Perspectives, Spring 1997, 3-19.
,
,
Ben Bernanke and Frederic Mishkin, Inflation Targeting: A new Framework for Monetary Policy? ,
Journal of Economic Perspectives, Spring 1997 (

820
820

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10

, ). ,
,
).
,
,
Glenn Hubbard, Money, the Financial System, and

the Economy, 5th ed. Addison-Wesley, Reading, MA,


2004.

N. Gregory Mankiw, U.S. Monetary Policy During the 1990s, in American Economic Policy
in the 1990s, MIT Press, Cambridge, MA, 2001.
, : Bob Woodward,
Maestro; Greenspans Fed and the American Boom,
Simon & Schuster, New York, 2001.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

am

TavSi Cven fiskalur politikas iseve ganvixilavT, rogorc 25-e TavSi monetaruli politika ganvixileT - gadaxedeT imas, rac ukve iswavleT da SeavseT carieli
adgilebi.
modiT, Tavdapirvelad gadavxedoT ukve naswavls (CanarTi fiskaluri politika:
ra iswavleT da sad , detaluri Sejamebaa):
moklevadian periodSi, biujetis deficiti (gamowveuli, magaliTad, gadasaxadebis SemcirebiT) zrdis moTxovnas da gamoSvebas. sainvesticio xarjebze zemoqmedebis efeqti araerTgvarovania.
saSualovadian periodSi, gamoSveba mis bunebriv moculobas ubrundeba. Tumca
saprocento ganakveTisa da danaxarjebis Semadgenloba gansxvavebulia. saprocento ganakveTi ufro maRalia, xolo sainvesticio xarjebi ki ufro dabali.
grZelvadian periodSi, investiciebis Semcireba ZiriTadi kapitalis maragebis
Semcirebas iwvevs, rasac, Tavis mxriv, gamoSvebis moculobis Semcirebamde mivyavarT.
am daskvnebis gamotanisas, yuradReba ar gagvimaxvilebia saxelmwifo biujetis
SezRudvebze - anu damokidebulebaze, romelic arsebobs vals, deficits, saxelmwifo xarjebsa da gadasaxadebs Soris. Tumca, rogorc 22-e TavSi iaponiis fiskalur politikaze msjelobam gviCvena, es damokidebuleba mniSvnelovania: aTwleulebis manZilze biujetis didi deficitis Semdeg, iaponiis saxelmwifos vali
gaizarda, ramac, Tavis mxriv, iaponiis mier fiskaluri politikis Semdgomi gamoyenebis SesaZlebloba mniSvnelovnad SezRuda. amgvarad, am TavSi Cvens ZiriTad
mizans saxelmwifo biujetis SezRudvebisa da misi Sedegebis gadaxedva warmoadgens:
nawili 26.1 saxelmwifo biujetis SezRudvebs da misgan gamomdinare Sedegebs: sabiujeto deficits, saprocento ganakveTs, zrdis tempsa da saxelmwifo vals Soris damokidebulebas ganixilavs.
nawili 26.2 ikvlevs fiskaluri politikis ramdenime problemas, romelSic es
SezRudvebi mTavar rols im TvalsazrisiT TamaSobs, rom deficiti sinamdvileSi
mniSvnelovani saxelmwifo valis dagrovebis saSiSroebas ar warmoadgens.
nawili 26.3 ganixilavs SeerTebuli Statebis mimdinare biujets da problemebs,
romelic horizontze Cans, buSis administraciis mier gadasaxadebis Semcirebis
zemoqmedebidan amerikis mosaxleobis daberebis Sedegebamde.

Tavi 26

fiskaluri politika:
Sejameba

821

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

fiskaluri politika: ra iswavleT da sad

CanarTi

822
822

12
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 10


.
,



.

.
,
. ,

.
.
, (
),
, . ,
.
,

, .
,
, ,
,
.



, , ,
.
,
. , ,
, ,
.
,
. , ,
.
,


.

.
,
.
,
.
,
.
,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
,
.

,
, , .


.
,
.

26 . 1 saxelmwifo biujetis SezRudvebi


, . ? ?
, ?

deficitisa da valis ariTmetika



. t :
t = rBt 1 + Gt Tt

(26.1)

:
Bt 1 t 1 , , t
; r , . , rBt 1
t .
Gt t

.
Tt t .
: , , .
(26.1) :
,
..

Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba


( ). ,
.
- .

823

9/27/2010 1:47:37 PM

,


.

G
, Tr - , Tax - . ,
, rB
, , , . :

= G + Tr Tax


() :
= G (Tax Tr )

. ,
:
= (G + Tr )

Tax





.
,


.

824
824

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
.
, ,

() , , . , , , .
.

, G . G .
T -, , T .
,
.
.
, G - T - , ( G T )- , ,
.
, t t :

Bt 1 = t

Bt

, . .
[(26.1) ] , ,
Bt Bt 1 = rBt 1 + Gt Tt

(26.2)

( ),
. :
, rBt 1 .
, Gt Tt .
( , Tt Gt - ).
, (26.2) :

valis
cvlileba


pirveladi
deficiti
saprocento gadaxda

6
474
8
Bt Bt 1 =

}
rBt 1

6474
8
Tt 1 )

( Gt

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

( , ),
, iB , , G ,
, T .

. , 10 . ,
10 . ( ), , ,
10 . ,
10 .
: B
, B .
,

B - :
=


= iB + G T

. , ,
, ,
. ,
.

.. , , , .
, , . ,
, ..

= iB + G T B
= (i ) B + G T
= rB + G T

oficialuri
deficiti

procenti

CanarTi

inflaciis aRricxva da deficitis gazomva

inflaciiT
koreqtirebuli
deficiti

4
1968
nax. 1

1972

1976

1980

1984

1988

1996

2000

2004

oficialuri da inflaciiT koreqtirebuli federaluri biujetis


deficiti aSS-Si 1968 wlidan
Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

1992

fiskaluri politika: Sejameba

825

9/27/2010 1:47:37 PM

r = i () .


,
.

B
.
, ,
, B , .
, , ,
,
, .
, ,
.
. 1 ()

1968 .
1970- 1997

. , 1970-
,
. , 1980
, 1990-
2000 . ,
2
40
,
2% 40%, 0,8 .
,
2
,

(2% 0,8%)=1,2%- .

Bt 1 :

pirveladi
deficiti

Bt

678
=B(t1=+ (1+
r ) Bt r)B
+
G
+
t Tt
1 t-1

(26.3)

t (1 + r ) t 1 , t
, (Gt Tt ) . .

mimdinare da momavali gadasaxadebis Sedareba


, . , 826
826

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM


. ,
(, ). , , B1 , . ?

sruli dafarva meore wels


, ,
. (26.3) :
B2 = (1 + r ) B1 + (G2 T2 )

, : B2 = 0. B1 - 1- ,
B2 - 0- :
T2 G2 = (1 + r )1 = (1 + r )

, , (1 + r ) - .
:
. ,
, , . ,

(1 + r ) .

. 26.1 ()-: -2 , ,
(1 + r ) .

-2 :

T1

1-

T2

1
+
r
( ) -

sruli dafarva t wels


, t . , t 1
, .
. (26.3) , , -2
B2 = (1 + r ) B1 + 0 = (1 + r )1 = (1 + r )

Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

827

9/27/2010 1:47:37 PM

(a) valis anazRaureba me-2 wels

nax. 26 - 1
gadasaxadebis Semcireba, valis dafarva da
valis stabilizacia
()
,


(1 + r )
.
() ,


4
(1 + r )
.
()
,


r -
.

weli

gadasaxadebi

(1 r)

vali wlis
bolos

(b) valis anazRaureba me-5 wels

weli

gadasaxadebi

(1 r)4

(1 r)

(1 r)2

(1 r)3

vali wlis
bolos

(g) valis stabilizacia me-2 wels

weli

gadasaxadebi

vali wlis
bolos

-2 , B1 = 1.
,

B3 = (1 + r ) B2 + 0 = (1 + r )(1 + r )1 = (1 + r )

-4 . . , ,
, , , t 1
Bt 1 = (1 + r )

t 2

(26.4)

, , . : ,
, ,
. ,
, .
t , ,
Bt = (1 + r ) Bt 1 + (Gt Tt )
828
828

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

t , Bt ( t
) . Bt , Bt 1
(26.4) . :
0 = (1 + r )(1 + r )t 2 + (Gt Tt )

Gt Tt - :
TGtt -GTtt = (1 + r )

(1 + r )(1 + r )t 2 = (1 + r )t 1 .

2.

t 1

, , t t 1
, (1 + r ) - . ,
t t 1
(1 + r ) - .
,
-5 , . 26.1 ()-.
:


:
T1 1-
T5 (1 + r ) 4 -

, .
, .

valis stabilizacia t wels


, .
, , , ( , ).
, . , , .
(26.3)
B2 = (1 + r ) B1 + (G2 T2 )

-2
B2 = B1 = 1 .
1 = (1 + r ) + (G2 T2 )
Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

829

9/27/2010 1:47:37 PM

( G2 T2 )-
T2 G2 = (1 + r ) 1 = r

T1 1-
T2 , T3 . . . r -.

, ,
. :

, .
. 26.1()-:
1 . r - ; , ,
r - .
, t . , ,
.
:

;
, ;
, , . .

valis mTlian Sida produqtTan Sefardebis evolucia


.
, ,
. ,
, (26.3) ,
1 .

valis tvirTis koeficientis ariTmetika


.
, .
1


( )

830
830

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

(26.3) , Y t - ,
Bt
B
G T
= (1 + r ) t 1 + t t
Yt
Yt
Yt

Bt 1 Yt , ( Bt Yt 1 )(Yt 1 Yt ) (
, Yt 1 -):
Y B
Bt
G T
= (1 + r ) t 1 t 1 + t t
Yt
Y
Y
Yt
t t

,
, Y -. , ,
g , , Yt 1 Yt , 1 (1 + g ) . : (1 + r ) (1 + g ) = 1 + r g .
,

Y t
(1
g )Y t 1
Y t -
g )Y t 1 / Y t
1 (1
:
Y t 1/ Y t 1/(1
g ).

-6

Bt
B
G T
= (1 + r g ) t 1 + t t
Yt
Yt 1
Yt

,
Bt Bt 1
B
G T

= (r g ) t 1 + t t
Yt Yt 1
Yt 1
Yt

(26.5)

, (26.5)- ,
:
( ) :


.
.

(26.5) , (26.2) ,
. , r - , (26.2)-, (26.5) ( r g ). : ,
. , r - . ,
Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

( ,
) , , r g , ( ,
)
r g .
-2
8.

831

9/27/2010 1:47:37 PM

,

, ( r g )- .

valis tvirTis koeficientis evolucia ekonomikuri TanamSromlobisa da ganviTarebis organizaciis qveynebSi.


(26.5) , (
) :


1990- ,
:
, 24- . -
,
24-


. , .
, . 26.2-,

1970- .
. 26.2 :


19731975 1979-1981 .
. -7 .

832
832

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
,
,
.

1970- . , , 1970- , ,
..
. (26.5) ,
: , ( r g )- ;
, ,
. .

, ,
, : ,
, , r -
. , . -

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

nax. 26 - 2

120

belgiis valis tvirTis koeficienti 1970


wlidan.

110
100

procenti

90



1980-
1990 . ,

valis Tanafardoba
mTlian Sida produqtTan

80
70
60
50
40
30
1970

1974

1978

1982

1986

1990

1994

1998

2002

2006

1970-
.
1980- 1990- . :
, , . , , , 1980- , , , r-
.
,
. ,
,
. .
1990-
. 1996 , 115 ! , . , ,
. 80 .

Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

833

9/27/2010 1:47:37 PM

26 . 2 fiskaluri politikis oTxi sakiTxi


,
,
.

rikardos ekvivalenturoba

?


,
,
,

.
, ,

,
.

, ,
,
! ,
. (David Ricardo),
, ,
.
1970-
(Robert Barro),
, .
, -
(RicardoBarro proposition).
, 26.1
:



-16 .

834
834

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,
(, 1 ).
, ,
.
?
: . ?
, , ,
:

. ,

.
1 , ,
(1 + r)/(1 + r) = 1
.

: ,
, ,
: .
, ,

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
-
, .
.
,
. ,
.
,
,
1990 ,
. ,
,
.
.

, .

, ,
. .

? : ,
, , .
, ;

, .
,
,
.
,
,
(
).
,

. ,
. , ,
: ,
, ,

. 26.1
. 26.1()-
t
(1 + r) t - 1.
0 (1 + r) t - 1 (1 + r) t - 1 = 1 ,
Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

(1 + r )t 1-.


t
t 1
1 (1 + r ) . , t


(1 + r )t 1 / (1 + r )t 1 = 1 .

835

9/27/2010 1:47:37 PM

( ) .
.
,
, , ,
.
,
, , , , , ,
. ,
.
, ,
, ,
,
. ,

. ,
.
:
,

, ,

.

, ,


(, , ).

836
836

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

deficiti, gamoSvebis stabilizacia da ciklurad


koreqtirebuli deficiti
,

, ,
, ,
. ,
,
,
.
,
, ,
,
,
. , , ,
(
).
, .
,

: ,
,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

; ,
, .
,

.
,
.

,
,
.
.
. ,
, , ,

.
. ,
, , , 1 .
, ,
:
.
, 1
, 0,5
. ,
, ,
.
, ,
,

, .
, , 5
,
2,5 ,
. (
, ()
: ,
, ,
).
. -6 ,

,

.

, ,
.

Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

837

9/27/2010 1:47:37 PM

, 1980 .
, 1980-
:
1970- ,

. ,

1980- .
,
.

-8 .

omebi da deficiti

. 24.4 - ,


.

. 24-
,
I II .

, ,
.
,
? ,
,
, ,
, . , . ,


:


,

,
, .

.
, .

omis simZimis gadacema


.

. ,

, ,
, :
838
838

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, .
,
. ,
,
.
, ,
.
, ,

.
. ,
:
,

. ,

.
,

, , .

, ,
/ .

,

.
, ?
,
.
, ,
. ,
.

, , , Y=C+I+G.
, G
Y .
C+I .

(C+I)-
I -,
,

(C+I )-
C- .

gadasaxadebiT gamowveuli damaxinjebis Semcireba


,
, ,
. , ,
, 1990
.
:

,
.

:

, .
-
( )
Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

EMS
(European Monetary System

) .

839

9/27/2010 1:47:37 PM


.
,
.

Zalian maRali valis safrTxeebi




.

:

.
, , (26.5)
, :

(Gt Tt )
Bt Bt 1
B

= (r g ) t 1 +
Yt Yt 1
Yt 1
Yt
, , 100 .
, 3 ,
2 .

1 :
(3% 2%
)%) 100% = 1% . , , 1
,
, (
: 1% + 1% = 0% ).
,

.
,
. ,
. , ,
3 , ,
12 :
: (r g) 12%2%=10%. (r g)- 1- 10
1- 10
,
. :
,
.

840
840

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

1939

15

. 1944 45
!

,
1939
1 1944
36 .
-

. -
,

;
,
1 1939 , 1944
8,5 .

.

1939
7,2 1944
22,7

.

. 1944

22 .
,

1939 53 , 110
!
Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5


? (
-18 ,

.
,
,
. ,
:

1944
6
).

23
, 74- 51

.



,

. ,
,
,
.


6 10 4
. ,
,
.

fiskaluri politika: Sejameba

CanarTi

deficitebi, moxmareba da investiciebi


SeerTebul StatebSi meore msoflio omis dros

841

9/27/2010 1:47:37 PM


21- .

842
842

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, ,
. ,
.
, (r g)-
,
.
,

9
. ,

.
,
..
.
,
, .
,
,
. ,
,

,
,
.


,
. :
,
.
. 1998 (
)
.
,
,
.
, , .
1999 .
, ,
?
, .
.
1800- ,
200 .

, 1900
30 .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

.
, ,
. :

: , ,
. .
,
24- :
,
;

. ,
.
, .

26 . 3 amerikis SeerTebuli Statebis


biujeti: mimdinare monacemebi da
samomavlo perspeqtivebi


,

.

mimdinare monacemebi
,
, , ,
,
. ,
,
.

.
,
. , :

, ,
, , ,
.
. ,
:
Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

843

9/27/2010 1:47:37 PM


, .
,
,
, , ,
.
(NIPA - The national income and product accounts)
.
.


(NIPA)
:

844
844

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

.
1
30 .

,
,

( ,

,

).
:

. 2006
434
3,3 .
186 ,
$434 - $186 = $248 ,
1,9 ;

.

( ,
) /
:

. ,
.
;

.
,

. ,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ,
(
); ,
.

.
, , ,
,
.
, ,
,
.

.
2006 .

248 1,9
,
, 213
1,7 .

,
,
:
?

,
?
?
?

, ?
?

, ()
:


.
, ,
. 2006 8,4
, 65 .
, ,
. 2003
4,8 ,
37 .
? ()
; , 2,0

(
).

, . 26.1
2006 ,
.
, ,
, ,
.
,
.

Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

845

9/27/2010 1:47:37 PM

cxrili 26-1

aSS-s federaluri biujetis Semosavlebi da danaxarjebi, fiskaluri


2006 weli (procentulad mTlian Sida produqtTan)

Semosavlebi

18.9

personaluri gadasaxadebi

7.9

korporaciis mogebis gadasaxadebi

2.9

arapirdapiri gadasaxadebi

0.8

socialuri dazRvevis Senatanebi

6.8
1.3

sxva
danaxarjebi wminda procentis gadaxdebis gamoklebiT

18.4
6.1

moxmarebaze xarjebi

4.1

Tavdacva

2.0

araTavdacviTi xarjebi
transferi

8.9

grantebi saxelmwifos/adgilobrivi mTavrobebis

2.8

sxva

0.7

Tavdapirveli proficiti (1) (+niSaniT: proficiti)

0.5

wminda saprocento gadaxdebi (2)

2.2

realuri saprocento gadaxdebi (3)

0.8

inflaciis komponenti

1.4

oficialuri proficiti: (1) minus (2

1.7

inflaciis moyvana proficitTan SesabamisobaSi: (1) minus (3)

0.3

cnoba: valis mTlian Sida produqtTan Tanafardoba

37.0

wyaro: Survey of Current Business, March 2007, Table 10.

2006 18,9
. , ,
18,4 . ,
0,5
.
2,2
.
1,7 : 0,5%+2,2%=1,7%. ,
(
).
, 0,3
: 0,5%+0,8%=0,3%.
,
0,3 .
, 2000 ,
. ,
, . ,
846
846

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
.

.

saSualovadiani biujetis proeqtebi


. 26.3 2007-
2017 , (CBO
Congressional Budget Office) .
,

nax. 26 - 3

proficiti procentulad mTlian Sida


produqtTan mimarTebaSi

1.5

:
, 20072017

1.0

ZiriTadi xazi
0.5
0.0
0.5

diskreciuli danaxarjebis
mudmivi wili mTlian
Sida produqtTan mimarTebaSi

1.0
1.5
2.0

gadasxadebis SemcirebiT
darCenili

2.5
3.0
3.5

2012
.
,

,


.

4.0
2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

;
,

. . 26-3 , 2007
.


.


( ).
, : 2012

Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

847

9/27/2010 1:47:37 PM

1 2017 . ,
.
, , , ,
.
,
,
. ,
,
,
,
. ,
.
2017 .
,
2001
2010 . ,
,

, :
, , .
, ,
(AMT Alternative Minimum
Tax), . ,
,
,
.
, ,
, .
,
.

,
,

.
2017
3,5 .
,
, . ,
,
, .

848
848

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

grZelvadiani periodis problemebi: dabali danazogebi,


dabereba da samedicino dacva
,
?
, :
,
. , .

deficiti da danazogis dabali done amerikis SeerTebul


StatebSi


- : 2006 13 ,
7
.
.
, . ,
, ,
.
,
,

. ,
2006 6,4
.
:

.
, ,
,

.
, , .

11

19

pensiaze gasvla da samedicino daxmareba



.. ,
,

Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

849

9/27/2010 1:47:37 PM

26.1-


8 ,

40
.

. : (
),
(Medicare,
), (Medicaid,
).
26.2
, ,
, 2005- 2050 .
: ,
2005 4,2 2050
6,2 .
cxrili 26-2

socialuri dacvis, xandazmulTaTvis ufaso samedicino daxmarebis


saxelmwifo programa da SeRavaTiani samedivino daxmarebis
saxelmwifo programa (procentulad mTlianSida produqtTan),
2005 wlidan 2050 wlamde.

socialuri dacva
xandazmulTaTvis ufaso samedicino
daxmarebis saxelmwifo programa/SeRavaTiani
samedicino daxmarebis saxelmwifo programa
sul
wyaro:

2005
4.2

2010
4.2

2030
5.9

2050
6.2

4.2

5.0

9.2

12.6

8.4

9.2

15.1

18.8

The Long-Term Budget Outlook, Congressional Budget Office, December 2005.

,
4,2 12,6 .
(
) 45
10,4 .
:
.


-

.

850
850

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, 65
,
,
2010 .
65
20- 64
() 1998 20 2050
40 .

.
,


.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

?
. 26-1- , ,
, , ,
: 2006
, ,
, 9,5 ,
, 10,4
.
, ,
.
( ),
(,
). , , ,
,
, .
, ,
, .
,
, .

2050 12-
20 .


.
, ,
.
?
,
.
,
. 1983 ,
,
.
15
.
?
, 1 ,
.
, ,
.
. ,
1
( ).
Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

fiskaluri politika: Sejameba

851

9/27/2010 1:47:37 PM


, -11
,

.

2 .
100 ,
2 ,
,
, 2050
.

. , 2016 ,
2041 . ,
, , ,

.
, :
. ,
,
:
, ,
.

Sejameba


. -
,
()
.
, G -,

, T -, .
,

.


,
.
.
.

852
852

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

,

,
.

, . .

.
,

.

, ,
.

,
.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM


,
.

,
.

.



.


.
,
,
.

.
,
,
:

,
,
.

sakvanZo terminebi

, 824
, 824
, , 824
,
, 830

,
, 834
,836
, 836
, 836
, 836

, 836
, 837
, 840
, 843
(CBO), 847
, 847

(AMT), 848
, 849
, 851

kiTxvebi da amocanebi

1. ,
,
, , .
.
)

.
)
.
Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

) ,
.
)
100 .
) ,
,

.
) ,
-

fiskaluri politika: Sejameba

853
853

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

,
100
(
).

2. :


. , , .

. ,
,
,
,

.
.

3. ,
:

I.
4 .
II.
100 .
III.
10 .
IV. 7 .
) /
?
)
/
?
) ,
2 .
,

/
?
) ,

, 2
.

?

854
854

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

4. -3
,

E -. ,

,


(, , ), .
10 .
, Ete+1
10 E
.
)
:

it = it*

Ete+1 E
E


10 ,
,
Ete+1 10 ?
) ,

.
?
?
) ?
?
) , 2
0 .
? (,
/
,

).
)
?

5.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

0 PM
47:38 PM

(.., ,
).
) , . , ,
. IS-LM
.

?
) , () ,

. ,
,
, .
IS-LM

( -3 .

?).
()
?
,

[ () ()
].
.
.
() ()
?
.
,
.
() ()
?
.
:
I.

.
II.

.

Tavi 26

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5


5. ,
:
I.
40 .
II.
4 .
III. 3 .
IV. 3
.
)
,

10
, ,


4 ,



3 .
) ,
5 ,
, ()
.
10 .
) ,
1
.
, () .

10 .
() .
) () .
, ,

50

. ,
1 ,
10
50
10 . ,
,

50 ?

fiskaluri politika: Sejameba

855
855

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

) () , ,

5
. 5

4 .

? ,


50 . 6- 10 ,


50


-10
?
) ,
()-
()-.
,

,
50

-10 ?
) () ()
, ,
?

, Prentice Hall- :
www.prenhall.com/blanchard

damatebiT wasakiTxi



Robert Barros Are Government Bonds Net Wealth? Journal of Political
Economy, December 1974, 10951117.
,
The Budget and Economic Outlook
(available at www.cbo.gov) for the curret and future
fiscal years.

856
856

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10


.
-11 ,
,
,

(www.concordcoalition.org/issues/socsec).

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

TavSi warmovadgine makroekonomikur SexedulebaTa sistema,


romelsac ekonomistTa umetesoba makroekonomikur sakiTxebze
msjelobisas iyenebs; daskvnebi, romlebic maT gamoaqvT da sakiTxebi,
romlebSic isini erTmaneTs ar eTanxmebian. sainteresoa, es struqtura droSi
rogor Camoyalibda. swored am sakiTxs eZRvneba es Tavi:

26-e

nawili 27.1 Tanamedrove makroekonomikis saTaveebidan keinziTa da didi


depresiiT iwyeba.

nawili 27.2 mimoixilavs neoklasikur sinTezs, adrindeli ekonomistebisa


da keinzis ideebis sinTezs, romelic makroekonomikaSi adreuli, 1970-iani
wlebis dasawyisSi dominirebda.

nawili 27.3 racionaluri molodinis kritikas, neoklasikur sinTezze Zlier


Tavdasxmas eZRvneba, ramac 1970-iani wlebidan makroekonomikis sruli gadaxedva gamoiwvia.

nawili 27.4 mimdinare kvlevaTa ganviTarebas gvacnobs.

nawili 27.5 saerTo rwmenis im ZiriTad mosazrebaTa erTobliobis gadaxedviT mTavrdeba, romelsac makroekonomistTa umetesoba emxroba.

Tavi 27

epilogi: makroekonomikis
istoria

857

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5
3

9/27/2010 1:47:37
1:47:35 PM

27 . 1 keinzi da didi depresia


1936 (John Maynard Keynes) , (General Theory of Employment, Interest and Money) .
, :
, ,
, ,
, .
jon meinard keinzi

858
858

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. - .
,
, , , (business cycle theory) . ,
. ,
, , . , .
,
. , . , , , , . -
.

:
,
,
.
(,
), ,
.
, (
) , .

. , : .
, . ,
.
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

27 . 2

neoklasikuri sinTezi

, . .
1950-
, . (Paul Samuelson) (1955 ),
:
90 ,
. , .
,
.
20
. 1940- 1970-
.

pol samuelsoni

progresi yvela frontze


,
.
, , .
,
.
IS-LM modeli
. IS-LM , 1930-
1940- (John Hicks)
(Alvin Hansen) . IS-LM ,
-5 ,
, : ,
. , IS-LM
. IS LM
: ;
. .

Tavi 27 epilogi: makroekonomikis istoria

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

franko modiliani

859

9/27/2010 1:47:37 PM

moxmarebis, investiciebisa da
fulze moTxovnis Teoriebi

jeims tobini

,
.
.
1950- (Franco Modigliani) (
, )
(Milton Friedman) ( ) , -16 . .
(James Tobin), , , . (Dale Jorgenson) .
-16 .
,
,
, . , , , .

zrdis Teoria

robert solou

. -2 ,
1950- 1960- . , ,
. 1956 (Robert Solow) ,
-11 -12 . . , .

makroekonometrikuli modelebi

lorens kleini

860
860

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

. (Lawrence
Klein) 1950- . 16
IS . ( ), . 1960- , , MPS (MPS

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

: MIT-Penn-SSRC ,
, : ,
) . ,
, IS-LM . ,
: , , .

keinzianelebi monetaristebis winaaRmdeg


,
, , . ;
,
,
.
, , . (Milton Friedman) .
, , - , .
, .
, , , ,
.
1960-
.
: (1)
, (2) (3) .

milton fridmani

monetaruli politika Tu fiskaluri politika


, ,
,
. , IS
: . , . , ,
.
.
(Anna Schwartz) 1963 A Monetary History of the United States, 18671960 ( 1867-1960
),
Tavi 27 epilogi: makroekonomikis istoria

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

861

9/27/2010 1:47:37 PM

.
, , ,
.
, ,
. , (
22- ).
. , .
, . , , , .

filipsis mrudi

edmund felpsi

.
,
( ) ,
. 1960- , , , .

(Edmund Phelps) ( ) . ,
. ,
, ,
, .
-8 ,
. 1970- ,
.

politikis roli
. ,
, ,
, ,
, , (, 25- ). 1958 :

, , ,
, .

862
862

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ...
, .
, , , .
,
. , , , , .
24- , . , .

The Supply of Money and


changes in Prices and Output
( ) , 1958 .

27 . 3 racionaluri molodinebis kritika


, 1970 .
.
,
.
.
. 1970- ,
. . , ,
( -7 ).
.
. 1970- , (Robert Lucas) , (Thomas Sargent) ,
, (Robert Barro)
, . . 1978 :
, [ ] , , , , , .
, , , , ,
, .
Tavi 27 epilogi: makroekonomikis istoria

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

863

9/27/2010 1:47:37 PM

racionaluri molodinebis sami Sedegi


,
. ,
,
. ,
, , .

lukasis kritika
robert lukasi

Tomas sarjenti

,
. ,
,
. ,
, . ,
, . , ,
, ,
,
, .
. , , 1970- ,
. , , .

racionaluri molodinebi da filipsis mrudi

robert baro

864
864

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, ,
. , ,
,
.

. , ,
. ,
;
.
, , . , .
makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, , .
, MPS , . , , ,
. ,
, : ,
5- ,
5 . 5 . , ,
, .
, , .
. ,
,
,
. .

optimaluri marTvis sapirispirod TamaSTa Teoria


, ,
. , , .
.
.
, (Finn Kydland) ( , ) (Edward
Prescott) ( , ) . 24- :
, , .
: ,
; ;
.

racionaluri molodinebis integrireba


, 1970- . ,
( ,
) 1970- 1980- .
, , . , , ,
Tavi 27 epilogi: makroekonomikis istoria

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

865

9/27/2010 1:47:37 PM

.
, , , ,
,
.
.

racionaluri molodinebis Sedegebi

robert holi

rudiger dornbuSi

,
.
. :
(Robert Hall),
, , : ( , -16 ), :
! : . ,
: , , . ,
, . , , , .
(Rudiger Dornbush),
, ,
, ,
. , 21-
, , ;

. ,
, .

xelfasisa da fasebis daweseba



. (Stanley Fischer),
(John Taylor), ,
, . 866
866

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, ( ), ,
.
, .
,
, , .
, . , ,
, . , ,


.

stenli fiSeri

politikis Teoria
,
, , ,
,
.
-
, ,
. ,
,
; , .
: 1980-
. , , , . ,
.

27 .4

jon teilori

bolo movlenebi

1980- , : , , ( .
, - , . )

Tavi 27 epilogi: makroekonomikis istoria

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

867

9/27/2010 1:47:37 PM

axali klasikuri ekonomikuri Teoria da realuri


saqmiani ciklis Teoria

eduard preskoti

868
868

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

, . . , ,
.., ,
, ,
, , , .
. (Edward Prescott) ,
, , (Real Business Cycle (RBC) models).
.
. ,
, ,
. , : ,
. ,
,
(
). .
(RBC) , .
. 1970- ,
, . ,
,
.
, , ,
; , , . ; ,
, .
, . -12 ,
,
. , , , .
, , makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

, . , , ,
, , , . ,
.
:
.

axali keinzianuri ekonomika


, ,
, ,
. ,
.
. -6 , ,
,
, , .. -
(George Akerlof) , , , , ,
. , .
. , ,

, . ,
. ,
, .
,
(Ben Bernanke) ( , )
.
. , ,
. . , / ?
?
, ,
? (Gregory
Mankiw) ( ) Tavi 27 epilogi: makroekonomikis istoria

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

jorj akerlofi

ben bernanke

869

9/27/2010 1:47:37 PM

, ..

, ( , ,
, ).
, , , , .
, ,
. , ,
(
) ,
( .)

zrdis axali Teoria

pol romeri

870
870

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

1960- . , 1980-
.
. : (Robert
Lucas) ( )
(Paul Romer) ( , ) . 1960- ,
,

, ,
; . ,
.
-12 -13 . (Philippe Aghion) ( ) (Petter Howitt) ( ) . 1930
(Joseph Schumpeter) , ,
,
. , ,

, , .
. (Andrei Shleifer) ( )
,
. (Daron Acemoglu) ( ) , makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

:
,
; ,
, , ? ,
,
.

integrirebisaken
1980- 1990- , ,
. , ; , , ad hoc ( )
. , , , .
.
.
, , .
, , ,

, .
, .
(Michael Woodford) () (Jordi Gali) (, ) .
, , , .
,
. , , -17 .

, 25-
.
, , ,
. ,
, -
(Dynamic Stochastic General Equilibrium (DSGE) Models).
, , , .
Tavi 27 epilogi: makroekonomikis istoria

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

filipe agioni

piter hoviti

andrei Sleideri

daron akemoglu

871

9/27/2010 1:47:37 PM

27 .5

saerTo Sexedulebebi

,
, :
. , .
.
( ), .
:
.
, .
, , - .
,
. , , ; ;
, ,
.
:
, ,
, . ,
, : ! , (
22- ) , , , , .
.
, . , , , ,
. , , , ,
.
, .
. , .

maikl vudfordi

Jordi gali

872
872

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

makroekonomika

9/27/2010 1:47:38 PM

M01
M01_BL

47:38 PM

Sejameba

1936
, . IS-LM , 1930- 1940-
.
1940- 1970- . : , ,
,
,
.
1960- . ,
.
, , , .
1970-
. :
, ; ,
.

, : (1)
; (2) -

(3)

, .
1970- 1980-

.
,

,
.
. ,

.
.
. , ,
.
, , . :
; .

sakvanZo terminebi

, 858
, 858
, 858
, 859
, 861
, 861
, 864

, 867

(
), 867

, 868

(RBC) , 868
, 869
, 869
, 870
, 870
, 871
DSGE (
), 871

Tavi 27 epilogi: makroekonomikis istoria

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

873
873

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:37 PM

damatebiT wasakiTxi

: J.M.
Keynes, The General Theory of Employment, Money and Interest, Macmillan Press, London, 1936
Milton friedman and Anna Schwartz, A Monetary
History of the United States,186 7.1960, Princeton
University Press, Princeton, NJ. :
,
.
1940- , , Paul Samuelson,
Credo of a Lucky Textbook Author , Journal of
Economic Perspectives, Spring 1997, 153 160.
Robert Lucas, Studies in Business Cycle Theory,
MIT Press, Cambridge, MA, 1981,
.
, , , Edward Prescott, Theory Ahead of Business Cycle Measurement, Federal Reserve Bank
of Minneapolis Review, Fall 1986, 9-22.
.
David Romer, The New
Keynesian Synthesis , Journal of Economic Perspectives, Winter 1993, 5 22.
, Paul Romer, The Origins of Endogenous
Growth , Journal of Economic Perspectives, Win-

ter 1994, 3 22.


, Brian Snowdon and Howard Vane, Moder Mac-

roeconomics: Its Origins, Development and Current

874
874

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 16
M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

State , Edward Elgar, England: Cheltenham UK,


2005
V.V. Chari and Patrick
Kehoe, Macroeconomics in Practice: How Theory
is Shaping Policy N. Greg Mankiw, The Macroeconomist as Scientist and Engineer , Journal of
Economic Perspectives, Fall 2006.

, ,
. Journal of
Economic Perspectives, . The Brookings Papers on Economic Activity,
.
Economic Policy, .
;
. : Economic Review published by the Cleveland Fed, the Economic Review
published by the Kansas City Fed, the New England
Economic Review published by the Boston Fed,
and the Review published by the Minneapolis Fed.

, ,
David Romer, Advanced Macroeconomics, 3rd ed., McGraw-Hill,

New York, 2006, and Olivier Blanchard and Stanley


Fischer, Lectures on Macroeconomics, MIT Press,
Cambridge, MA, 1989.

makroekonomika

9/27/2010 1:47:40 PM
9/27/2010 1:47:38 PM

danarTebi
danarTi 1

(A1)

Sesavali erovnuli
Semosavlisa da
warmoebis angariSebSi



.
(GDP Gross Domestic Product). (NIPA, )
.
,
?
, (
)
?

Semosavlebis mxare
A1-1
.
(1-8 )
, :

.

-
1.
1

.

.
,

, , . . .
.

(
).

(GNP Gross
National Product) (-4 ) .
. , ,
- .
1990- ,


. -
1991 . - ( )
- (
) . , - - , -
.
, ,
, -
- (-2 ), ,

- (-3 ).
2006
30 , ,
30 .

(NNP Net National
Product) .

Sesavali erovnuli Semosavlisa da warmoebis angariSebSi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

D1

9/27/2010 1:47:37 PM


, .
, -7 -8
(-8 ) . , -
. ,
. , , , ,
.

, ,
A-1- - . ,

( , ..).
, . ,
. 2003 , , (-8
), 3
cxrili A 1-1

, ,
(-6 ).
,
.
A1-1- (-9 -16
)
:
(-9 ) .
, ,
.


.
(-10 ),
, . ,
, , 64 . (-11
) (-12 ) .

(,
)

mTliani Sida produqti: Semosavlebis mxare


2006 weli (mlrd dolari)

mTliani Sida produqtidan erovnul Semosavlamde:


1

mTliani Sida produqti

(GDP)

damatebuli: danarCeni msofliodan faqtoruli Semosavlis miReba

gamoklebuli: danarCeni msofliosTvis faqtoruli Semosavlis gadaxda

udris: mTliani erovnuli produqti

gamoklebuli: ZiriTadi kapitalis moxmareba

udris: wminda erovnuli produqti

gamoklebuli: statistikuri cdomileba

udris: erovnuli Semosavali

13,246
666
636
13,276
1,577
11,699
3
11,702

erovnuli Semosavlis daSla:


9
10
11
12

arapirdapiri gadasaxadebi
daqiravebulTa anazRaureba

912
7,489
6,035

gasamrjelo da xelfasi

1,454

danamatebi gasamrjeloze da xelfasze

13

korporaciis mogeba da transfertebi biznesidan

14

wminda saprocento gadaxdebi

1,700
509

15

mesakuTreTa Semosavali

1,015

16

individTa rentuli Semosavali

77

wyaro: Survey of Current Business , April 2007, Tables 1-7-5 and 1-12.

D22

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

danarTi 1

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

,
.

(-13 ): ( , ) . 90
1700 , .
(-14 )
,
,
,
. 2006 ,
: - ,
.
, , ,
$1700 + $509 = $2209 , , , , 19 .
(-15 )
, ,
. ,

.
(-16 )
, . ; .
,
,
, ,
. ,
, , ,
, . ,
, .
,
, .

, A1-2 -, , , ,
.
( 1)
:

,
, (-2 A12-, A1-1- -9 ).

.
. ,

(-3 13 A1-1-) , ,
( ) (-5
).
, (-6 ). 2006 1602
.
956
(-7 ).
, ,
(-8 ).
(-10 )
(-9 ).
2006 , 9522
, , , , 72 .

warmoebis mxare
A1-3
.
: , .
, (-2 ) ,
. ,
,
- .

Sesavali erovnuli Semosavlisa da warmoebis angariSebSi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

D3

9/27/2010 1:47:37 PM

cxrili A

1-2

erovnuli Semosavlidan pirad gankargvad Semosavlamde


2006 weli (mlrd dolari)

1 erovnuli Semosavali

11,702
912

gamoklebuli: arapirdapiri gadasaxadebi

gamoklebuli: korporaciis mogeba da transfertebi biznesidan

gamoklebuli: wminda saprocento gadaxdebi

damatebuli: aqtivebidan Semosavali

1,656

damatebuli: piradi transfertebi

1,602

gamoklebuli: socialuri dazRvevis anaricxebi

udris: piradi Semosavali

gamoklebuli: individualuri gadasaxadebi

10

1,700
509

956
10,883

udris: piradi gankargvadi Semosavali

1,360
9,522

wyaro: Survey of Current Business, April 2006, Table 1-7-5, 1-12, and 2-1.


( ) , , ,
. ,
,
.
, (-3 ),
(-4 ) ((-5 ) .
, , ,
;
. , ,
. ,
, .
, (-6
(
) , :
(-7 )
. - (-8
), , -, (-9 ), -, .
(-10 )
.

D44

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 12
10

(-11 )
(,
).


(-12 ) [, , (-13 )
(-14 )], (-15 ).
,
.

, , . ,
A1-3- , , , , .
, - , . - , , - . ,
- ,
. , - , . ,
-
(-17 ). , -
(-

danarTi 1

9/27/2010 1:47:38 PM

M01_BL

47:38 PM

18 ). 2006 , 763
. ,
(, , ) 763 .
, , -
. , , - ,
, , . A1-3 - (-19 ) ,
( ) . ,
- . -
,
. 2006 :
- 49
, - .

cxrili A-3

gafrTxileba
. , ,
,
.. :
. , ,
,
, .
,
.
, . , .
, . . ,

mTliani Sida produqti: warmoebis mxare


2006 weli (mlrd dolari)

1 mTliani Sida produqti (GDP)


2

13,246

piradi samomxmareblo xarjebi

9,269

grZelvadiani saqoneli

1,070

moklevadiani saqoneli

2,715

momsaxureba

5,484

6
7

mTliani kerZo Sida investiciebi ZiriTad kapitalSi 2,163


1,396

arasabinao investiciebi

Senoba-nagebobebi

411

mowyobilobebi da programuli uzrunvelyofa

985

10
11
12

767

binaTmSenebloba
saxelmwifo Sesyidvebi

2,528
927

federaluri

13

erovnuli Tavdacva

621

14

araTavdacviTi

306

15
16

1,601

centraluri da adgilobrivi
wminda eqsporti

763

17

eqsporti

1,466

18

importi

2,229

19

biznesis sasaqonlo-materialuri maragebis cvlileba

49

wyaro: Survey of Current Business, April 2007, Table 1-1-5.

Sesavali erovnuli Semosavlisa da warmoebis angariSebSi

M01_BLAN8290_05_SE_C01.pdf 5

D5

9/27/2010 1:47:37 PM


, , , ,
, .
. . , ,
:
, .
. ,

You might also like