Pengenalan Pengujian dan penilaian merupakan konsep penting dalam dunia pendidikan.

Dalam dunia pendidikan, pengujian dan penilaian yang sistematik ialah dengan mengambil kira semua faktor yang boleh mempengaruhi maklumat atau dapatan yang diperolehi supaya dapat membantu guru dalam membuat sebarang keputusan yang tepat. Menurut Mokhtar Ismail (1995 ujian ialah satu kaedah, tugas atau prosedur yang digunakan untuk memperolehi pemerhatian yang sistematik tentang sifat, atau trait seseorang berhubung dengan aspek pendidikan dan psikologi. Perkara ini penting dalam memperlihatkan kejayaan atau keberkesanan pengajaran dan pembelajaran dapat dilakukan dengan sempurna dan boleh dipertahankan. !atu daripada "ara#"ara untuk memastikan hal ini berlaku ialah dengan menjalankan pengujian yang berkualiti. $erdasarkan pendapat %bdul !hukor &ashim et al ('(() , pengujian merujuk kepada keseluruhan proses yang terlibat dalam mendapatkan bukti keupayaan pelajar* daripada menentukan objektif pengujian, merangka soalan atau tugasan, menjalankan ujian, memeriksa atau memberi markah termasuk melaporkan keputusan ujian kepada pihak#pihak terbabit ( pelajar, pihak sekolah, pihak kementerian, ibu bapa dan lain#lain . Menurut +ronba"h (19)( , ujian ialah satu prosedur yang sistematik untuk memerhati perlakuan atau tingkah laku seseorang indi,idu dan menghuraikan dengan bantuan skala bernombor, atau satu sistem yang berkategori. Misalnya, skala bernombor seperti angka -(.1(( untuk ujian penglihatan, 1(( untuk ujian darjah ke"erdasan (I/ 0est dan 1(.1(( bagi ujian pen"apaian bagi sesuatu mata pelajaran seperti !ains. Manakala "ontoh sistem berkategori pula seperti 2ekstro,ert3 atau 2intro,ert3 bagi ujian personaliti, atau rabun 4arna bagi ujian penglihatan. Manakala 5ay (1915 pula berpendapat baha4a penilaian ialah satu proses yang dianggap sistematik semasa mengumpul dan menganalisis data bagi menentukan sama ada sesuatu objektif yang telah ditetapkan itu telah ter"apai. &al ini seterusnya bagi membolehkan guru dapat membuat pertimbangan atau keputusan yang tepat berhubung pengajaran dan pembelajaran. $agi %bdul !hukor &ashim et al('(() , penilaian merujuk kepada proses menghakimi sesuatu dengan tujuan untuk memberi nilai. Dengan maksud yang lebih mudah, seseorang

akan menjalankan penilaian untuk melihat salah satu daripada perkara berikut6 keberkesanan, kelan"aran, fungsi dan operasi. Pengujian dan penilaian yang dijalankan oleh guru dalam bilik darjah akan dapat memberikan maklum balas kepada guru berhubung tahap penguasaan pelajar terhadap sesuatu kemahiran yang telah disentuh dalam bilik darjah serta meninjau masalah yang timbul dalam sesi pengajaran pembelajaran yang berlangsung. Dengan itu guru dapat mengenal pasti tahap kemajuan seseorang murid dalam bilik darjah tersebut sama ada pada tahap yang sangat memuaskan, sederhana, lemah atau tidak ada sebarang kemajuan langsung. Daripada penilaian yang dijalankan juga guru dapat mengenal pasti murid yang "ergas, yang memerlukan akti,iti pengayaan dan murid yang lemah yang memerlukan akti,iti pengayaan. 5uru juga akan membuat keputusan sama ada untuk mengubah strategi pengajaran agar lebih bersesuaian dengan keperluan murid atau mengulang menggunakan strategi sama dan sebagainya.

Jenis pengujian dan penilaian Dari sudut pengajaran, pengujian dan penilaian boleh menentukan status sesuatu objek yang dinilai itu dengan membanding status berkenaan dengan satu set standard atau kriteria untuk membuat keputusan. Pengujian dan penilaian merupakan pertimbangan atau pembuatan keputusan tentang merit atau nilai sesuatu perkara atau benda. Di samping itu, pengujian dan penilaian yang berkesan adalah yang bersistematik dalam pengumpulan dan analisis data. !elain itu, pengujian dan penilaian dapat menentukan sama ada sesuatu objektif itu telah ter"apai bagi boleh membolehkan sesuatu pertimbangan atau keputusan dibuat. $anyak "ara kita boleh mengkelaskan pengujian dan penilaian. Pengujian dan penilaian pengajaran boleh dilakukan melalui pelbagai hasil pembelajaran pelajar seperti disertasi, projek, kajian kes, portfolio, bengkel, seminar dan oral pelajar. 7usteru ujian yang dibina perlu men"erminkan tujuan dan masa sesuatu penilaian dilakukan. formatif dan sumatif. 0erdapat dua jenis pengujian dan penilaian berdasarkan kepada masa dan tujuan pelaksanaannya iaitu ujian

'

Ujian Formatif 8jian formatif merupakan ujian yang dilaksanakan se"ara tidak formal dan formal bergantung kepada keperluan guru dan murid. Ianya dilaksanakan se"ara berterusan sepanjang atau selepas proses pengajaran dan pembelajaran atau sesi persekolahan murid bagi menilai penguasaan murid terhadap sesuatu atau beberapa kemahiran yang diajar. !e"ara tidak langsung, ujian formatif membantu guru mengenalpasti tahap penguasaan murid terhadap sesuatu kemahiran atau unit yang diajar sebelum meneruskan proses pembelajaran seterusnya. 9elemahan yang dikenalpasti a4al ini akan boleh diperbaiki dan dipertingkatkan dengan serta merta dan lebih mudah. Murid dapat dipastikan memahami dan menguasai kemahiran atau unit pembelajaran dengan baik sebelum meneruskan pembelajaran. Menurut Mok !oon !ang dan :ee !hok Mee (1911 , ujian formatif adalah suatu pentaksiran semasa yang dilakukan ke atas satu unit pembelajaran. 8jian formatif ini merupakan suatu ujian yang dilakukan ke atas suatu kemahiran atau topik yang ke"il selepas atau semasa pembelajaran.

Ciri-ciri ujian formatif 8jian formatif adalah penilaian yang dibuat se"ara berterusan, iaitu sepanjang proses pengajaran dan pembelajaran, untuk menilai keberkesanan pengajaran guru dan pembelajaran pelajar bagi setiap tajuk yang diajar. +iri#"irinya adalah6 Dijalankan bagi tujuan memperoleh maklumat bagi memperbaiki kurikulum. Dijalankan sepanjang masa dan maklumat yang diperolehi daripada penilaian ini digunakan se"ara terus menerus. $er"orak ujian diagnostik yakni yang dapat memberikan input akan masalah yang dihadapi murid dalam mengikuti pembelajaran. Dijalankan sepanjang masa pengajaran dan pembelajaran berlangsung. Maklumat yang diperolehi hendaklah digunakan serta merta dalam memperbaiki pengajaran dan pembelajaran agar pelajar dan guru sama#sama memperolehi manfaat daripadanya. +ontoh6 sesi soal ja4ab, latihan yang diberikan guru dan ujian di bilik darjah yang tidak ditentukan gred.

Prosedur ujian formatif $agi memastikan pelaksanaan ujian formatif berkesan, prosedur berikut perlu diberi perhatian oleh guru6 1. Menentukan tajuk pengajaran 0ajuk#tajuk pengajaran perlu disusun mengikut peringkat kesukaran. 0ajuk#tajuk perlu dipe"ahkan kepada beberapa tajuk ke"il supaya pelajar dapat menguasai semua tajuk ke"il terlebih dahulu sebelum meneruskan pengajaran ke tajuk lain. 2. Menentukan aspek dan tahap penguasaan 5uru perlu menentukan aspek#aspek tertentu bagi setia tajuk pengajaran yang perlu dikuasai pelajar. !etelah aspek#aspek berkenaan ditentukan maka guru perlu menentukan tahap penguasaan pelajar terhadap aspek#aspek yang telah ditentukan. 3. Menghu ungkaitkan elemen-elemen !ang terdapat dalam setiap topik. 5uru perlu menyusun elemen#elemen yang terdapat dalam topik#topik pembelajaran pada peringkat perlakuan tertentu dengan berdasarkan taksonomi pendidikan. !etelah pemeringkatan mengikut tahap perlakuan selesai, guru seterusnya mengaitkan semua elemen berkenaan yang terdapat dalam satu#satu topik agar saling bertautan dan tidak terpisah. ;. Mem entuk soalan ujian. Dilakukan selepas penentuan elemen#elemen berkenaan. !etiap elemen berkenaan seharusnya diuji kepada pelajar sekurang#kurangnya satu soalan. ". Mencadangkan langkah susulan. 5uru mengetahui tahap penguasaan sesuatu topik pembelajaran di samping kesukaran yang dihadapi oleh pelajar. 0indakan susulan harus dilaksanakan berdasarkan keputusan ujian yang diperolehi. +ontoh6 Pelajar masih menunjukkan kelemahan ketara dalam sesuatu topik, maka tindakan selanjutnya yang harus diambil oleh guru ialah mengulang semula topik berkenaan atau mengubahsuai pendekatan penyampaian agar pelajar boleh menguasai topik tersebut.

Ujian sumatif Penilaian sumatif ialah penilaian yang dibuat pada akhir pengajaran ( akhir penggal. akhir tahun , yang bertujuan untuk menilai pen"apaian akhir pelajar. $erbe<a dengan penilaian formatif yang lebih menumpukan kepada penilaian penguasaan pelajar dalam sesuatu tajuk, penilaian sumatif bertujuan untuk menentukan pen"apaian pelajar pada akhir penggal persekolahan atau akhir tahun yang juga dapat menentukan keberkesanan sesuatu kurikulum. Menurut Mok !oon !ang dan :ee !hok Mee (1911 , ujian sumatif adalah suatu pengukuran yang dilakukan se"ara menyeluruh pada satu peringkat pembelajaran. !e"ara mudahnya, ujian sumatif adalah suatu ujian yang dilaksanakan se"ara berpusat pada peringkat sekolah ataupun kebangsaan. Ianya dilaksanakan selepas tamat suatu penggal atau satu peringkat pembelajaran merangkumi beberapa topik pembelajaran. %ntara "ontoh ujian sumatif adalah peperiksaan akhir penggal atau pertengahan penggal, 8P!=, PM=, !PM, dan !0PM. 8jian ini dilaksanakan se"ara formal dengan "ara bertulis ataupun melalui kemahiran amali seperti yang diperuntukkan untuk kerja projek bagi sesetengah matapelajaran. Ianya dilaksanakan pada suatu tempoh masa yang telah ditetapkan atau diselaraskan pada peringkat sekolah, daerah atau kebangsaan. $erdasarkan %<i<i %hmad dan Mohd Isha %4ang ('((> , tujuan ujian sumatif bukanlah untuk membantu pelajar meningkatkan pen"apaian, tetapi untuk memberikan gred kepada mereka. 5red yang diperoleh pelajar boleh digunakan untuk membuat perbandingan pen"apaian dalam kalangan mereka. 8jian sumatif juga dapat dijadikan petunjuk sama ada pelajar akan berjaya mengikuti sesuatu mata pelajaran baharu atau tidak.

Ciri-ciri ujian sumatif. 8jian sumatif digunakan bagi menentukan tahap penguasaan pelajar dalam keseluruhan pembelajaran. 8jian sumatif biasanya dilakukan pada akhir sesi pembelajaran. +ontohnya seperti peperiksaan akhir tahun. Memandangkan ujian sumatif dibuat pada akhir tahun, skor# skor dari ujian sumatif biasanya lebih berguna untuk tujuan melaporkan kemajuan pelajar daripada memperbaiki kelemahan a4al pengajaran guru dan pembelajaran pelajar. !kor ujian sumatif banyak digunakan bagi tujuan pemilihan dan penempatan pelajar. +iri#"iri ujian sumatif adalah6

 lebih menumpukan menilai tahap penguasaan pelajar dalam satu#satu topik pembelajaran untuk menentukan pen"apaian pelajar pada akhir sesuatu penggal persekolahan dan digunakan untuk menentukan keberkesanan sesuatu kurikulum se"ara keseluruhan. Prosedur ujian sumatif $agi memastikan keberkesanan penilaian sumatif, langkah#langkah berikut harus diberi penekanan semasa menggubalnya. 1. Mem entuk jadual penentuan ujian 7adual penentuan ujian yang mengandungi maklumat yang lengkap berkaitan objektif, bentuk item, jumlah item, tempoh penilaian, kandungan dan sebagainya perlu dibentuk. Ini bagi memastikan kesahan ujian yang bakal dilaksanakan dan kebolehper"ayaan keputusan yang diperolehi. 2. Mem ina item Menggubal item#item yang berkaitan dengan isi dan perlakuan yang ingin diuji. !etiap item haruslah menguji objektif pelajaran yang telah ditetapkan 3. Mengumpul item secara sistematik Mengelompokkan item mengikut bentuk yang sama. Item objektif diasingkan dengan item mengisi tempat kosong, esei dan sebagainya. Item juga boleh disusun mengikut susunan topik atau mengikut aras kemahiran kognitif. Misalnya menyusun soalan bermula aras rendah diikuti aras lebih tinggi. #. Menguji item melalui ujian rintis Menguji item tersebut terlebih dahulu melalui ujian rintis kepada sampel pelajar bagi memastikan ujian yang bakal dijalankan itu benar#benar sah dan boleh diper"ayai serta dapat membaiki kelemahan#kelemahan yang 4ujud pada item berkenaan. ". Men!iapkan skema pemarkahan Menyiapkan skema pemarkahan bagi tujuan penyemakan kertas ujian. Ini dapat mengelakkan berlakunya bias dalam pemberian markah kepada pelajar.

>

Per e$aan ujian formatif dan ujian sumatif 8jian formatif dan ujian sumatif mempunyai beberapa "iri#"iri perbe<aan dari segi pengertian, tujuan, akti,iti, masa, bentuk sasaran, liputan, rekod dan tindakan .Perbe<aan antara ujian formatif dan sumatif dapat dilihat dengan lebih jelas berdasarkan jadual berikut6 J%*+, P%&'%())* C+&+ Pengertian 0ujuan P%*+-)+)* F.&M)/+F ?ormal atau tak formal untuk mengesan penguasaan dan kemajuan pelajaran dalam kelas Mengesan penguasaan dan kemajuan untuk membaiki kelemahannya dengan serta merta Menjalankan ujian formal atau tak formal semasa 4aktu pelajaran dengan se"ara indi,idu,kumpulan atau kelas. !emasa mengajar sesuatu atau beberapa kemahiran 0idak formal 6 (pemerhatian dan soal# ja4ab ,atau ?ormal 6 (ujian kertas# pensel dlm masa singkat !e"ara indi,idu, kumpulan.atau kelas Meliputi sesuatu kemahiran (ujian tidak formal atau beberapa kemahiran (ujian formal 0iada (bagi ujian tidak formal dan penggunaan senarai semak.rekod prestasi (bagi ujian formal Membetulkan kelemahan dengan serta merta atau menjalankan akti,iti pemulihan.pengayaan dalam kelas P%*+-)+)* ,UM)/+F 8jian formal untuk mengesan pen"apaian dalam sesuatu tahap persekolahan Mengesan pen"apaian pelajar berdasarkan beberapa unit pembelajaran dan pemeringkatkan gred pelajar Menjalankan ujian formal dalam beberapa 4aktu pelajaran se"ara kelas. !elepas mengajar beberapa unit pembelajaran dan pemeringkatkan ?ormal 6 ujian kertas @ pensel atau ujian lisan dalam jangkaan masa yg sesuai !e"ara kelas Meliputi beberapa unit pembelajaran atau sesuatu tahap persekolahan Penggunaan rekod profil atau pensijilan Menempatkan pelajar dalam kumpulan . kelas yang sesuai Meran"ang dan mengubahsuai pelajaran.kurikulum Memberi sijil berdasarkan pen"apaian dlm pepeiksaan 7adual 16 Perbezaan ujian formatif dan ujian sumatif
)

%kti,iti

Masa $entuk !asaran :iputan =ekod

0indakan

Pengujian formal Pengujian formal melibatkan pengujian rasmi yang dijalankan oleh guru atau pihak ja4atankuasa pengujian di sekolah. Ianya formal kerana sejumlah masa khusus diperuntukkan untuk menjalankan ujian berkenaan, dijalankan se"ara berpusat, semua pelajar akan diuji mengikut prosedur yang telah ditetapkan, harus mempunyai matlamat dan objektif pengujian, melibatkan pemberian markah dan keputusan sesuatu pengujian perlu dilaporkan kepada pihak#pihak yang rele,an. Di antara "ontoh pengujian formal adalah seperti ujian atau kui< bulanan, peperiksaan, pembentangan pelajar, folio dan apa jua bentuk tugasan yang perlu diberi markah. Pengujian formal lebih memakan masa tetapi ianya menyediakan maklumat pen"apaian pelajar di dalam sesuatu topik atau penguasaan yang telah ditetapkan. Maklumat daripada pengujian formal selalunya digunakan oleh pihak sekolah, kementerian pendidikan dan ibu bapa untuk melihat se"ara langsung kebolehan pelajar dalam pembelajaran mereka. Dalam pengujian formal penyediaan item ujian melibatkan langkah berikut 6 A tentukan unit . topik pembelajaran yang dinilai A tetapkan peringkat pen"apaian yang mahu di"apai. A senaraikan aspek yang diuji dalam sesuatu unit. A membetulkan item ujian 0esimpulan Penilaian merupakan satu akti,iti atau proses yang bersistematik bagi mendapatkan maklumat yang berguna bagi menentukan pen"apaian sesuatu objektif pengajaran atau pembelajaran.0erdapat dua proses penilaian iaitu penilaian formatif dan penilaian sumatif. Penilaian ?ormatif bertujuan untuk mendapatkan maklum balas berhubung dengan kemajuan proses pengajaran oleh guru dan pembelajaran oleh murid. Maklum balas ini akan memberi petunjuk#petunjuk kejayaan serta kelemahan#kelemahan murid untuk diperbetulkan. Bleh sebab penilaian formatif ini bertujuan untuk membantu dan memperbaiki proses, keputusan penilaian biasanya tidak digunakan untuk pemeringkatan atau perbandingan di antara seseorang murid dengan murid lain. Penilaian !umatif pula bertujuan untuk mengesan se"ara menyeluruh taraf pen"apaian murid di akhir sesuatu pembelajaran. Matlamat utama penilaian jenis ini ialah untuk memberi markah atau gred kepada seseorang murid supaya dapat membandingkannya dengan markah murid lain dalam kumpulannya.

0erdapat dua "ara melaksanakannya, iaitu se"ara informal seperti pemerhatian, soal ja4ab lisan atau kui< dan se"ara formal seperti ujian pensel dan kertas. Dalam ujian pensel dan kertas pelbagai jenis soalan hendaklah digunakan. !emua aspek perkembangan murid yang merangkumi bidang#bidang kognitif, efektif dan psikomotor akan dinilai selaras dengan kehendak komponen#komponen kurikulum. !emua akti,iti penilaian hendaklah direkodkan supaya penganalisaan prestasi murid#murid dapat dibuat dan kerja#kerja susulan dapat diran"angkan.

&ujukan %bdul !hukor &ashim, $adrul Isa, 9haire<an =ahmat C Duraimi Dakaria. ('(() . HBAE3503 Perkembangan seni dan kanak-kanak. 9uala :umpur6 8nitem !dn. $hd. %<i<i %hmad C Mohd Isha %4ang. ('((> . HBEF3203 Pengukuran dan penilaian dalam pendidikan. 9uala :umpur 6 8nitem !dn. $hd. +ronba"h, :.7. (19)( . Essential of ps !"ologi!al testing. (-rd ed. . Ee4 Fork6 &arper C =o4. Mokhtar Ismail (1995 . Penilaian di bilik darja" . 9uala :umpur 6 De4an $ahasa dan Pustaka Mok !oon !ang C :ee !hok Mee. (1911 . #ati"an mengajar $ %ntuk maktab perguruan& 9uala :umpur 6 9umpulan $udiman !dn.$hd.

1(