You are on page 1of 22

Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa

61
Mcnua Munuu
YHYTAPHA LHOIPAmH1A KOMHO3HTOPA
Cknua sa cxy(njy u yxnuajnua y (cnnua y6nuc Mapnh
Aucupuuu: Hoce xpa1xoi ocnp1a na xe1o(oomxe npooexe ca xo-
|nxa ce cyonana (anamna xy:nxooin|a npoynana|yhn xpyi 1exa ne:annx
:a y1nna|e, y pa(y ce npa1n xoxno:n1opcxa enoynn|a hyonne Mapnh,
npn nexy ce 1en ocne1anany xoiyhnx y1nna|a na neno c1napaam1no
y cyxnecnnnnx pa:(oonxa pa(a. Yonenn cy 1paionn no(o1nopnnx
,cycpe1a' xoxno:n1opxe ca (enxa A. Benoepia, 1. Canencxoi, H.
C1pannncxoi n L. Lap1oxa, c |e(ne c1pane, n ycxenox, |om nnox 1pa-
(nnn|ox cpncxe napo(ne cne1onne n npxnene xy:nxe, c (pyie c1pane. 3a
oneny yxe1nnnxe npe(noc1n (ea hyonne Mapnh on1no |e 1o m1o cy
nane(enn y1nna|n noce acnxnann|e (onnen (aexocean npeoopa-
a| n xao 1axnn oxoiyhnn (a nena (ea c1exny nn(nnn(yaan nena1.
Kayuue peuu: hyonna Mapnh, y1nna|n, nn1ep1exc1yanoc1, cpncxa xy:nxa.

Any poem is an inter-poem, and any reading of

a poem is an inter-reading. A poem is not writing,

but rewriting, and though a strong poem is a fresh

start, such a start is a starting-again.

1
3a xo1o cno|e xnnie o Hiopy C1pannncxox Hona1an Kpoc |e
n:aopao xncao n: c1y(n|e ynca An(pncena n Ixapa Benoepiepa
nocnehene nc1ox xoxno:n1opy: ,Tpaiane :a y1nna|nxa xoe on1n
onacno'.
2
Moiyhe |e (a |e n:aopan npe|ax n:pa:, (a on yxec1o
,onacno', ono no(ecnn|e pehn: ,npooexa1nnno', ,nen:necno' nn
nax ,y:ay(no'. Tpeoa :ana:n1n, nnax, 1o (a ay1op nn1npane pene-
nnne, xo|a |e no1ennn|ano nn1onnpana, ne qopxynme cno|y oncep-
nann|y xao onm1enaehy, neh 1axo xao (a ce o(nocn caxo na n:ne-
c1an, xann opo| cyna|ena. Yxa:nnane na onacnoc1, (axe, onoxn-
ne (a y 1paiany :a y1nna|nxa noc1o|n pn:nx, o(nocno (a ia xoe
on1n. Onacnoc1 ce on(e, npnenc1neno, o(nocn na pn:nx (a ce nannnn

1

Harold Bloom,

Poetry and Repression. Revisionism from Blake to Stevens,

New

Haven, 1976, 2.

2

'

Tracing



inIluences



can



be



dangerous

. Knnie o xo|nxa |e pen cy:

L

ouis

And

ries-

sen



and



Elmar



Schoenberger

,

The



Apollonian



Clockwork

.

On



Stravinsky

,

OxIord

,

1989;

Jonathan



Cross

,

The



Stravinsky



Legacy

,

Cambridge

, 1998.
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
62
1axna ipemxa y :axynnnxa o npnxennx y1nna|nxa xo|a on (o-
nea (o o(pe}enoi oipemena o cxncao n/nn npe(noc1 (ea xo|e ce
anan:npa. Hec1o ce, :anc1a, nana:n na npnxepe oaxoi (ono}ena
y ne:y (na|y nn nnme xy:nnxnx (ea, n 1o oonnno caxo na ocnony
cnnnoc1n no|e(nnnx xy:nnxnx xapax1epnc1nxa nn nanxy:nnxnx,
noe1cxnx npoipaxa. Moe y 1nx cyna|ennxa on1n onacno axo ce
noce ne(onono 1exennx anan:a yxa:y|e na o(pe}ene y1nna|e, a
(a cy y xonxpe1nnx cyna|ennxa :anpano y nn1any caxo no(y(apnoc1
n cyna|ne cnnnoc1n. Moio on on1n onacno n axo ce npn anan:n
y1nna|a xo|e |e |e(no (eo npnxno n:iyon xepa n (eo npexpn|e
,c1peaxa y1nna|a',
3
nnxe on xoia (a ce (one(e y nn1ane neiona
,caxoc1ana ei:nc1ennn|a', o(nocno n(en1n1e1.
4
Onacnoc1n nxa n y
xay:annx oo|amnennxa y 1yxaneny npooexa y1nna|a, |ep ona
xoiy (a no(e xa oecxpa|nox npaheny 1paiona yna:a( (

regressus ad

inIinitum), xaxo 1o n:ae no:na1n 1eope1nnap xnnennoc1n Pene
Beex.
5
Ocnx 1oia, npenenxa ycxepenoc1 xa nc1pannany n:nopa
n y1nna|a y |e(nox (ey xoe npe(c1ana1n nnn nacna na( neio-
nnx 1o1an1e1ox n :nanenex.
6
Hpooex |e y 1oxe m1o (e1epxnnn:ax
xo|n |e y ocnonn 1axnnx caie(anana oonnno nxa pe(yxnnonnc1nn-
xe noce(nne, |ep cno(n (ea na no(c1nna|e xo|n cy (eonan npn
nnxonox c1napany, nnxe ce ooe:npe}y|e neonn1oc1 n nn1eipn1e1
(ea. Onnx ce nnyxonxo ne ocnopana :nana| ncnn1nnana n:nopa n
y1nna|a, neh ce no(ceha (a |e neonxo(no (a ce 1axna npoynanana
:aoxpye ncnn1nnanex nannna xaxo |e ay1op npeoonxonao y1n-
na|e n nn1eipncao nx y cno|e (eo.
B1o cy opo|nn|n yonenn y1nna|n y nexox (ey, 1o ce neiona
opninnanoc1 nnme (ono(n y nn1ane. Taxan ienepann c1an y ne:n
|e ca n(eooin|ox opninnanoc1n, xo|a |e |anaa o( npexena
y(nnia nan Le1onena, (a on (oc1nia npxynan y ananiap(nnx no-

3
H:pa: npey:e1 n: pa(a:

Kevin



Korsyn

,

Beyond



Privileged



Contexts

.

Inter

textu-

ality

,

Influence

,

and



Dialogue

,

in

:

Rethinking



Music

,

ed

.

by



N

.

Cook



and



M

.

Everist

,

OxIord New York,

1999, 68.
4
Pe}n cy cyna|enn (a xoxno:n1op nnxao ne neinpa y1nna|e xo|e |e npnxno.
Ho:na1 |e npnxep 1. Lpaxca, xo|n |e na npnxe(oy (a 1exa qnnaa neione
Hpne cnxqonn|e cynnme nnn na 1exy qnnaa Le1onenone ]cocc, o(iono-
pno (a ,1o nn(n cnaxn xaiapan'. H. H. Ha|xoncxn |e y nncxy Ha(e(n qon
Mex o1nopeno nanncao (a neiona Hcopa cnxqonn|a ,no(paana n(e|y
Hcc Le1onenone.'
5

Rene Wellek,

The Crisis of Comparative Literature,

in: Proceedings oI the Second

Congress oI the International Comparative Literature, Chapel Hill, 1959, 149159.
Hane(eno npexa:

Gvozden Eror,

La notion dinfluence dans les etudes litteraires,
Ynope(na nc1pannana 3, Hnxmn C1nnnennhy, !o(nmnax Hnc1n1y1a :a
xnnennoc1 n yxe1noc1, Leoipa(, 1991, 2O7.
6
Hane(eno npexa: !no:(en Ipop,

uao. cno

, 2O7.
Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa
63
xpe1nxa 2O. nexa, xa(a |e nono xnnoc1a:npano xao npxyncxa npe(-
noc1, a oexc1no o( y1nna|a ono n:paanano xpo: n:oeianane cnaxe
ne:e ca 1pa(nnn|ox. Bepona1no ce pe1xo xo|n xoxno:n1op ocehao
aio(no y no:nnn|n (a ce o( neia c1ano onexy|e nnona1nnno n
nc1onpexeno yxe1nnnxn peenan1no oc1napene, xa( ce nax n Hiop
C1pannncxn ano na oxonoc1 (a xopa (a oy(e ,ny(onnm1e opn-
innanoc1n, n:xnman conc1nenoi |e:nxa, conc1nenoi pennnxa n
cpe(c1ana cno|e yxe1noc1n'.
7
Hn|e, c1oia, ny(no m1o nenxn opo|
c1napaana, y en (a cnpenn (enaopn:ann|y cnoi (ea, o(on|a
neiono (ono}ene y ne:y c nexnx 1y}nx. My:nxoo:n, nax, xao n
1eope1nnapn n nc1opnnapn xnnennoc1n n yxe1noc1n, nxa|y
,npnpo(ny' no1peoy (a, nope( n:nopa, y cno|a nc1pannana yxyne
n y1nna|e no|e(nnnx (ea nn nn1annx enoxa na no1one ienepann|e.
Hoce(nnx (enenn|a cy ce, nnax, |anan o1nopn npexa c1y(n|axa
y1nna|a n xe}y caxnx 1eope1nnapnxa, n 1o npnenc1neno :ooi xa-
onpe cnoxeny1e onacnoc1n o( (e:nn1eipann|e, o(nocno iyoena
1o1an1e1a (ea. Mo(a ce 1o (ecno n no( y1nna|ex (a yno1pe-
onxo 1a| ,cyxnnnn' no|ax 1eopn|e nn1ep1exc1yanoc1n, xo|o| |e
1971. io(nne 1exee noc1anno Poan Lap1 (Barthes) cno|nx oie(ox
O cna ta ctcy. [eo noc1a|e 1exc1, noe nn1epcyo|ex1nnnoc1n
ce nanym1a y xopnc1 nn1ep1exc1yanoc1n, 1yn|a Kpnc1ena npo-
iamana (a |e ,cnaxn 1exc1 xo:anx nn1a1a'.
8
Konnen1 y1nna|a |e no-
neo (a ce xpn1nxy|e n o:nanana xao no:n1nnnc1nnxn, a npena:n-
}ennx cy ce cxa1paa n npoynanana n:nopa.
9
Hoc1c1pyx1ypanc1nnxe
1eopn|e cy na 1a| nannn pa(nxano npeoxpenye nannn nepnennn|e
(ea, xaxo canpexennx, 1axo n onnx n: npomoc1n, a nnxon npnc1yn |e
nxnnnnpao (a nnxaxne opninnanoc1n y xonnennnonanox cxncy
ne xoe on1n, neh caxo ynex nonnx o(noca n:xe}y pa:nnn1nx
no:na1nx 1exc1ona, xao n (a ce xnoia yxe1nnnxa (ea xopa|y
1yxann1n xao penn1epnpe1ann|e (pyinx (ea (lart au second degr).
O1npnnxe y nc1o npexe, none1xox ce(ax(ece1nx io(nna npom-
oi nexa, |anna ce |e(na nona 1eopn|a y1nna|a, nn|n |e 1nopan axe-
pnnxn 1eope1nnap xnnennoc1n Xapo( Lyx (

Bloom). Heiona
:anc1a y1nna|na c1y(n|a Cpax o yuuaja
1O
nac1aa |e na|nnme no(
y1nna|ex (ea 4pn(pnxa Hnnea (

Nietzsche) n Cnixyn(a 4po|(a

7

Igor Stravinsky,

Poetics of Music in the Form of Six Lessons,

Harvard University

Press, 1975, 73.
8
Bn(n:

Miodrag Radovic,

,Strah' od uticafa,

Polja, 335, januar 1987, 3.
9
Hco.
1O
Lyxona xnnia |e oo|anena 1973. io(nne no( naconox

The Anxiety of

Influence, a xo( nac npene(ena no( na:nnox Auucuuta tpuuta.
Teopn|a necnnm1na, Leoipa(, 198O.
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
64
(

Freud), a nena ianna 1e:a |e (a |e(na cnana noe1cxa nnnoc1 y
nponecy npnxana y1nna|a o( nexe (pyie, 1axo}e n:y:e1ne nnnoc1n,
c1napaanxn xopniy|e n no1ncxy|e oc1napene npe1xo(nnxa, penn(n-
pa|yhn neiona :nanena, npn nexy neo noc1ynax (oon|a cxncao ynopne
n oecnom1e(ne e(nnoncxe oopoe.
11
Haxo |e neiona 1eopn|a y ocnonn
nn1ep1exc1yana, |ep nncnc1npa na ne:axa n:xe}y 1exc1ona, o(oa-
ny|yhn npn 1ox mnpn xon1exc1, Lyxy, xo|n c1ana nn(nnn(yany
ncnxy n nxainnann|y necnnxa y nen1ap nane, nnax nncy oncxe
noc1c1pyx1ypanc1nnxe 1eopn|e qpannycxoi nopexa, yxyny|yhn
n n(e|y o ,cxp1n ay1opa'.
12
Me}y xy:nxoo:nxa xo|n cy noxyman
(a npnxene Lyxony 1eopn|y na c1napaone n (ea na noy xy:nxe
:nana|no xec1o :ay:nxa|y Kennn Kopcnn n Ho:eq C1poc. Y |e(no|
cno|o| c1y(n|n Kopcnn anan:npa ne:e xo|e ce xoiy yonn1n n:xe}y
Bonenone (

Chopin) Ycaoautc on. 57 n (na (ea nac1aa xacnn|e:
Lpaxcone (

Brahms) Io+auuc on. 118 op. 5 n Peieponnx (

Reger) Ca-
tapcta to ta+uua on. 143.
13
Bnpe :acnnna|yhn cno| pa(, C1poc |e
1ec1npao Lyxony 1eopn|y na npnxepnxa n: xy:nxe neoi 2O. ne-
xa.
14
Y na|o:onnn|e peaxnn|e na one pa(one 1peoa yopo|a1n noe-
xnnxe 1exc1one Pnnap(a Tapycxnna
15
n y(nnia 4nnmepa,
16
xo|n
xao ocnonne :axepxe nc1nny npenaiamanane ncnxoanan1nnxoi
npnc1yna, na 1nxe n aionanoi xapax1epa o(noca xe}y c1napaonn-
xa, ooyxna1ane caxo ,cnannx' yxe1nnnxnx nnnoc1n n nnxonnx
(ea, xao n 1o m1o (oon|enn pe:y1a1n caxn no ceon nncy penn:no-
nnc1nnxn, neh onexnnann n no:na1n. Hnax, ne ocnopana ce xoiyh-
noc1 (a ce (eonn Lyxone 1eopn|e xoiy qynxnnonano ncxopnc1n1n,
npe cneia :a anan:y xonxpe1nnx (ea. Taxo ce nn1ep1exc1yann

11
Lyx ce nn|e :axncno na( npooexox npnxene one qpo|(oncxe 1eopn|e na
ene c1napaone. Ynop. Kpnc1oqep Hopnc, ]ctoucpytuuja. Kpaj +caqu-
autc u uooo +uunctc o Huuca o ]cpuc, Leoipa(, 199O, 151.
12
O 1oxe cx Lyx xae: ,He caxo (a nncax npnna(nnx noxpe1a ,(exon-
c1pyxnn|e' y xpn1nnn, neh |e on no1nyno c1pan xox cxna1any xnnennoc1n
nn xpn1nxe.(...) H:|ana (a nexa nnm1a n:nan 1exc1a ne nnnn xn ce noceono
:annxnnox...' Bn(e1n y:

Maja Herman-Sekulic,

Skice :a portrete.

Ame

ric

ka

knfi:evna scena,

Gornji Milanovac, 1992, 76.
13

Kevin Korsyn,

Towards a New Poetics of Musical Influence,

Music Analysis, 10,

1991, 372.
14

Joseph N. Straus,

Remaking the Past. Musical Modernism and the Influence of the

Tonal Tradition,

Harvard University Press, 1990, n o( nc1oi ay1opa:

The 'Anxiety

of Influence` in Twentieth-century Music,

The Journal oI Musicology, Fall 1991,

Vol. IX, No.4, 430



447.
15

Richard Taruskin,

Revising Revision,

Journ

al oI the American Musicological Soci

ety,

46, Spring, 1993, 114

138.
16

Ludwig Finscher,

Intertextualitt in der Musikgeschichte,

Musik als Text, Band I,

Kassel, 50

53.
Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa
65
npnc1yn, xo|n ce o(nxy|e npenn:nomhy n oo|ex1nnnomhy, xoe
no(no yno1nynana1n ca npoynananex y1nna|a c1nona |e(ne eno-
xe, nnnnx c1nona n anpona, xo|e oonnno no(pa:yxena (onomene
npe(nocnnx cy(ona n :axynaxa.
Y 1exc1y xo|n ce(n nana he ce ycxepn1n xa nannny na xo|n |e
hyonna Mapnh ancopoonaa y1nna|e xo|nxa |e ona n:oena y
pa:nnn1nx pa:(oonxa cnoi nno1a n 1o he on1n ynnneno ca
cnemhy o onacnoc1nxa nane(ennx na none1xy onoi pa(a. Hpnc1yn
nehe on1n nn1ep1exc1yaan, neh noc1anen onm1n|e, y:nxanex y
oo:np xon1exc1a npexena n cpe(nna y xo|nxa |e xoxno:n1opxa
(eonaa.
* * *
,...Tato ucoopc+cuo +ozy 6uu pcuu
u Hanccpuua u tup Ccqau, u Cpaouuctu
u Cnaocuctu u Lax u uapouu +cnoc. A ucocpcuujc
opctno +oc+o a u+a+o u y caopc+cuuuu+a.
Kouauuo, opctno jc uauc y coc+ a6uoaty coca
coc o pcuyta caautcza'.
17
He :na ce 1anno xa(a |e hyonna Mapnh nonea (a ynn xoxno-
:nnn|y xo( 1ocnna Canencxoi. Ha ocnony no(a1xa (a |e ynncaa
My:nnxy mxoy 1925. io(nne,
18
xoexo npe1noc1ann1n (a ce 1o
(ecno neh 1e |ecenn, an (a |e ynene op:o npexnny1o, |ep |e Ca-
nencxn xpa|ex io(nne o1ny1onao na nnmexecennn oopanax y Hapn:.
Hn|e, xe}y1nx, ncxyneno nn 1o (a |e npann pa( noneo ce(ehe
mxocxe io(nne. Y o(ionopy na |e(ny anxe1y hyonna Mapnh xon-
nn:no onncy|e 1e none1xe, an oe: nano}ena xonxpe1nnx (a1yxa
(no:na1o |e xonxo |e ona necxona (anany npenn:nnx npexencxnx
o(pe}ena (oia}a|a), an ce n: nenoi ncxa:a nnax xoiy n:nyhn nexn
:annxnnn :axynnn. Y cnoxeny1ox pa:ionopy ona, (axe, xae:
,Ka(a |e Canencxn noneo (a (oa:n x naxa (a on xn (anao npne
noyxe n: xoxnononana, nxaa cax neh nnme cno|nx xoxno:nnn|a :a
nnonny. Hexy :anc1a (yiy|ex :axnanoc1 :a oxpaopene n nenxy
ynn1ecxy opniy n yoan.'
19
C1nne ce y1ncax (a |e Mapnhena y

17
H: |e(noi :annca hyonne Mapnh n: 1982. io(nne. Cnecxa |e y noce(y
Apxnna My:nxoomxoi nnc1n1y1a.
18
Taxo |e nane(eno y nenox npoqecopcxox (ocn|ey na My:nnxo| axa(exn|n y
Leoipa(y.
19
Mnom 1en1nh, y6uua Mapuh. Kpoa aoyt pucycoo ouux uyccuux coc-
ooa u c+ouujc (nn1epn|y), y: My:nxa n:xe}y nac. O(ionopn 2, Knaenan n
Leoipa(, 1979, 99.
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
66
cnox nnane 1onox cehany na Canencxoi cnecno n:oeia (a npo-
ionopn o nexy xao ynn1ey xo|n |e enen1yano npooy(no n pa:nno
xoxno:n1opa y no|. Ha ocnony 1oia on ce xoio npe1noc1ann1n (a
Canencxn, o xoxe noc1o|e cne(onena (a nn|e nxao noceonoi cxnc-
a :a ne(aioin|y, nn|e nncnc1npao (nn xy 1o nn|e nomo :a pyxox)
(a cno|o| 1aen1onano| ynennnn, xo|a |e neh nxaa (en|n xoxno:n-
1opcxn ,c1a', naxe1ne ,mxocxo' ynene :ana1a, neh ce oipannnanao
na npahene nenoi pa(a, xane nn1epnennn|e, npe(oie n ynyhnnane
na :nana|ny xy:nnxy n1epa1ypy.
2O
Kao :aionopnnx xy:nnxoi xo-
(epnn:xa, o(nnno ynyhen y canpexene xy:nnxe 1oxone y cne1y, on
|e hyonnn Mapnh o1napao nn(nxe na cno| nexonnennnonaan nannn
n cnaxaxo |o| ycnemno npeneo cno|e o(ymenene xaxo :a nony xy-
:nxy, 1axo n :a n:nopny, apxannny napo(ny xy:nxy xao ocnony :a
xoxnononane.
H: io(nna pa(a hyonne Mapnh ca 1ocnnox Canencxnx cany-
nane cy caxo (ne xoxno:nnn|e xymxn ne1nopoiacnn xop Tyza aa
coojto+ na napo(nn 1exc1 n Couaa-qauaauja :a nnonny coo
(eo c xo|nx |e (nnoxnpaa na My:nnxo| mxon.
21
Ooa (ea,
xoxnononana 192829. io(nne, noxa:y|y, xao y :axe1xy, naionem1a|e
onoia m1o he ooeen1n nen cne1 xoxno:nnn|e. Mo(a |e npno
nac1ao xop, xo|n an1nnnnnpa nn: nennx xoxno:nnn|a na(axny1nx
napo(nnx nanennxa: no conc1nennx pennxa, ona |e ,cne naynna o(
napo(ne xy:nxe'.
22
Kao y:op :a xoxno:nnn|y xoie cy nocyn1n
xaxo Moxpannene Iytoocu, 1a(a neh xacnnna oc1napena cpncxe
xy:nxe, 1axo n (ea n: oonxnoi xopcxoi onyca 1. Canencxoi. [pyia
npc1a na|ane |e(ne xonc1an1e c1napaam1na hyonne Mapnh, npn-
xe1na y xoxno:nnn|n :a coo nnonny, |ec1e n:y:e1na xeo(n|cxo-
pn1xnnxa nnnen1nnnoc1, xo|a ooe:oe}y|e xon1nnynpano ncnpe(ane
xy:nnxnx xncn, n:pa:n1o cooo(noi n cnon1anoi pa:no|a. Cacnnx
|e npnpo(no n onexnnano (a ce y pa(y (ene1naec1oio(nmne ynennne
npeno:na|y y1nna|n poxan1nnapcxe xy:nnxe n1epa1ype, a (onexe
n oapoxnoi nncxa, npn nexy |e neh ncnoen n nen xo(epnn cen:n-
onn1e1 xo|n nnxnnnpa xa excnpecnonn:xy y na|any xeo(n|a.

2O
Y:ipe(, n: nn1npane n:|ane hyonne Mapnh nn(n ce (a |e Canencxn (oa-
:no xo( ne xyhn (a (pn nacone. Moiyhe |e (a |e ynpana My:nnxe mxoe
n:ama y cycpe1 ynennnn xo|a |e ona ooemnna n nax :ooi 1oia npexn-
nya inxna:n|cxo mxoonane.
21
O xa(aanxnx (enxa hyonne Mapnh nn(e1n:

Melita Milin,

Being a Modern

Serbian Composer in the 1930

s

.

The



Creative



Position



of



Lfubica



Mari

c,
My:nxooin|a, 1, 2OO1, 931O3.
22
One penn |e naneo Byx Kyenonnh y 1exc1y na oxo1y (ynoi aoyxa ipaxo-
qoncxnx nona ca xoxno:nnn|axa hyonne Mapnh (PTL 313O118).
Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa
67
Hoce npnnx :anoca o1xpnnana cne1a xy:nxe n cno|nx conc1ne-
nnx cnocoonoc1n, hyonna Mapnh |e na cane1 1ocnna Canencxoi
o1nma (a noxa}a Ma|c1opcxy mxoy Kon:epna1opn|yxa y Hpaiy y
xacn 1o:eqa Cyxa. ,H 1o |e c1napno ono (oopo, n noxa:ao ce (a
|e ona| neion n:oop no1nnao n: c1napnoi no:nanana ynennxa. A
ynennx |e cnoxe ynn1ey oe:ipannnno neponao. (...) Cyx |e :anc1a
ono npann npoqecop :a xene. Hope( 1oia m1o |e yonm1e cno|e xa|-
c1opcxo ncxyc1no na (nnan nannn yxeo (a npe(a cno|nx c1y(en1nxa,
on |e, y o(nocy na xene, |om noceono ocehao (o xo|e xepe xopa n
xoe nyc1n1n (a pa(nx m1a xohy, a (a no1ox, y nexox npanox
1peny1xy, xane, xao :a1ny xan, cno| (paionenn cane1, n on(a xn |e
1o, (a 1axo xaex, npea:no y xpn.'
23
Hexa cyxne (a |e Cyx ono
xpa|ne 1oepan1an xao npoqecop, an n (a nexn pnin(nn|n :ax1enn
y noie(y ona(anana 1pa(nnnonannx 1exnnxaxa xoxnononana
ne on onn npnxnahenn o( c1pane hyonne Mapnh. O 1oxe na nn(n-
pex1an nannn ionopn Cyxono xnmene o hyonnn Mapnh na neno|
(nnoxn Ma|c1opcxe mxoe: ,Oo(apenoc1 xo|a o(ionapa xo(epnnx
npannnxa, xo|e |e xa(a cyma1exa npo xapnno c1y(npaa, an
na ym1po c1y(n|a xacnnnnx (ea. !y(anxn xnap1e1 (cnnpan na :a-
npmnox ncnn1y na (pannox xon:epna1opn|yxy 1931) npooy(no |e
nany o(nanomhy n:pa:a. On(e cnaxn nac (oa:n (o n:paa|a
npo(npyha oo(apenoc1....'
24
Ma(y xoxno:n1opxy |e :anc1a neo(o-
nno npnnanna canpexena xy:nxa: na npnox xec1y excnpecnonn:ax
n neiona cpe(c1na cooo(na a1onanoc1 y(pyena c a1exa1nn-
nomhy, (ox |o| neoxacnnn:ax n (o(exaqonn|a nncy onn oncxn.
Bepona1no |e npo op:o no (oacxy y Hpai yno:naa n(e|e Ao|:a
Xaoe, a nen npoqecop 1. Cyx ne caxo (a nn|e nxao nnm1a npo1nn (a
ona n nene xoeie c1y(en1n yne n o( Xaoe, neio nx |e nax cx cao
xo( neia (a yno1nyne cno|a :nana o xo(epno| xy:nnn.
25
Y Xaonno|
xacn :a ne1np1c1eneny xy:nxy na Kon:epna1opn|yxy hyonna Ma-
pnh |e npa1na nac1any nexonxo io(nna xacnn|e, 1936/37. io(nne,

23
M. 1en1nh, uao. cno, 991OO.
24
Onepenn npennc (nnoxe n:(a1e 23. |yna 1932. io(nne naa:n ce y npoqe-
copcxox (ocn|ey hyonne Mapnh na My:nnxo| axa(exn|n y Leoipa(y.
25
Bo|ncan Bynxonnh o 1oxe cne(onn onaxo: ,Y xonxo nxa ne:e c neionox
ne(aiomxox (ea1nomhy, naponn1o |e cnxna1nnan Cyxon o(noc npexa Xa-
on. Ynepen, (a ce :nannxa xo|a on (a|e cno|nx ynennnnxa ne ncnpny|e cne
m1o |e o xo(epno| xy:nnn no1peono :na1n, Cyx mae cne cno|e 1aen1o-
nann|e ynennxe Xaon (y xoia nxa oipoxno nonepene) (a, xa(a npo}y xpo:
neiony mxoy, 1axo yno:na|y nono1e ne1np11oncxe xy:nxe n c1ncxnx
xoiyhnoc1n xo|e ona (a|e (ne1exa1cxn coi) xaxo on cno|e c1y(n|e xoxno-
:nnn|e yno1nynnn.' (

Vojislav Vuckovic,

Josef Suk. Povodom sesdesete godisnfice

rodenfa,

Zvuk, br. 3, god. II, januar 1934, 86





87).
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
68
nom1o |e y xe}ynpexeny n:necno npexe c1y(npaa (npnionane y
Lepnny.
26
Moexo npe1noc1ann1n (a cy Xaonnn c1anonn, npon-
:amn n: Benoepionnx ec1e1nnxnx noc1ya1a npnxennnannx y
neiono| qa:n cooo(ne a1onanoc1n y io(nnaxa npe( Hpnn cne1cxn
pa1, npnnyxn hyonny Mapnh npe cneia :ooi nnxone pa(nxanoc1n
o(oannnana 1onane ipann1ann|e n ono xaxnoi 1exa1cxoi nonan-
ana o(nocno napnpana. Taxo qopxyncann :ax1enn n:ncxnnan
cy neoonnno nenxy nnnen1nnnoc1 o( xoxno:n1opa, xao n cooo(an
qopxann pa:no| oe: nxaxnoi oconna na eexen1nxa 1pa(nnno-
nannx qopxn, a :acnonan na nexox neo(pe}enox ,:axony nenana
n cnym1ana, xo|n nan n :a pa:no| cnaxoi nonexa, napo(a n :a pa:-
no| (pym1nennx xaca n xy1ypnnx enoxa'.
27
O( (ea xo|a |e hyonna Mapnh xoxnononaa y Hpaiy, o(nocno
1oxox nee (enenn|e npe( [pyin cne1cxn pa1, canynane cy caxo (ne:
]yoautu touuc (1931) n Myauta aa optccap (1932). Mao npe
nn1npana ,o(nanoc1 n:pa:a', xo|y |e 1. Cyx yonno y ca(a n:iyo-
enox Iyauto+ toapcy (1931), yxa:y|e na 1o (a |e neh y 1ox
cnox nepona1no npnox npamxox (ey hyonna Mapnh xpenya ny1ex
excnpecnonnc1nnxoi n:pa:a. Y ]yoauto+ touucy, xo|n |e cniypno
npo cnnan npe1xo(nox (ey, noxa:y|y ce |acnn y1nna|n Benoepio-
nnx cooo(no-a1onannx (ea, n 1o npe cneia na nany xapxonn|e,
nneapnoc1n n excnpecnonnc1nnxn om1poi n nexnpnoi n:pa:a (ocnx y
xexmex, npcxn na(axny1ox

III c1any). Y Kouucy |om nxa ee-
xena1a 1exa1cxoi pa(a cnennqnnne napn|an1noc1n y npeoopaa|nxa
xo1nncxnx hen|a
28
an ce |acno yonana nponec neionoi nanym1a-
na. Canynann eexen1n 1pa(nnnonane qopxe (cona1ne y cnonnx
c1anonnxa) n :aoxpyanane cooo(ne qopxe yxa:y|y na 1o (a |e
xoxno:n1opxa nxaa no1peoy (a na 1axan nannn pemn npooex
axopqnoc1n xo|a npe1n (oce(no npnxeneno| a1exa1nnnoc1n. Y
Myauuu aa optccap, xo|y |e Bo|ncan Bynxonnh, ,caoopan' hyonne
Mapnh y 1enn xa pean:ann|n exc1pexnoi xo(epnn:xa, onenno

26
Hpe hyonne Mapnh xo( Ao|:a Xaoe cy ynnn n [paiy1nn Honh n Bo|n-
can Bynxonnh. Bn(n o 1oxe, xao n o Xaonnnx ec1e1nnxnx c1anonnxa y:

Alois Haba,

Mladi fugoslovenski kompo:itori i cetvrttonska mu:ika

, Zvuk, br. 3,

januar 1933, 81





85. Y Ipau aa 6uozpaqujy Bojucnaoa Byutoouha, xo|a |e
noiane xnnie Bojucnao Byutoouh y+cuut u 6opau (yp. B. Hepnnnh),
Leoipa(, 1968, naa:n ce no(a1ax (a |e hyonna Mapnh :a|e(no ca [.
Honhex n B. Bynxonnhex ona y Xaonno| xacn y |ecen 1932. io(nne (c1p.
35). To |e nepona1no ipemxa, |ep |e Xaoa y nane(enox nanxy y 3nyxy ne
cnoxnne xao cnoi ax1yenoi }axa xncn na cexec1ap 1932/33.
27
A. Hba, uao. cno, 84.
28
Ynop.: Mapn|a Lepiaxo, Lnc+cuu ctcpccuouucuutc opujcuauujc y
cpctoj +yauuu o 1945. zouuc, Leoipa(, 198O, 99



1O6.
Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa
69
nnp1yo:nox, penoynnonapnox n (nnaxnnxn ooia1ox,
29
xa(a xox-
no:n1opxa |e (aa cno|e (o 1a(a na|coenn|e (eo. Y nexy |e ynn-
nna xopax (ae y npanny a1exa1n:xa, an, n nope( Xaonnnx npn-
xe(on na nexa yonena nonanana, nn|e (oixa1cxn (oce(no npn-
xenna 1o naneo.
3O
[eo |e y |e(nox c1any n nxa oopnce 1po(ene
qopxe ca xo(ox, a y neionox cpe(nex (ey ce :anaa (oconno
nonanane xa1epn|aa c none1xa c1ana.
31
C oo:npox na 1o (a nncy
canynane, xoexo caxo (a :axnmaxo ca xonxo paqnnnpanoc1n
cy one nanncane ne1np11oncxe xoxno:nnn|e hyonne Mapnh :a
npexe c1y(n|e y xacn Ao|:a Xaoe na npamxox Kon:epna1opn|yxy
(1936/37) Hcopouctu puo :a xapnne1, 1poxoon n xon1paoac
n Kauou :a ne1np11oncxn xannp xao n Myauta aa optccap 6poj
2, xoxnononana y 3aipeoy, 1937. io(nne.
32
Kao m1o |e neh peneno, hyonna Mapnh |e :a npexe c1y(npana y
nnoc1panc1ny, 1oxox nehei (ea npe(pa1ne (enenn|e, o(nnno
yno:naa cne canpexene 1oxone y xy:nnn, |ep |e nxaa npnnxe (a
npncyc1ny|e ne caxo xonnep1nxa y Hpaiy n Lepnny, i(e |e c1y-
(npaa, neh n xe}ynapo(nnx qec1nnanxa canpexene xy:nxe, xaxo
onnxa na xo|nxa cy |o| (ea n:no}ena, 1axo n na nexnx (pyinx. Ha
nn1ane m1a |e cne ny y 1o npexe nncnnpncao, hyonna Mapnh |e
xnoio io(nna xacnn|e o(ionopna: ,A m1a |e cne, npe 1oia y Hpaiy,
a on(a y Lepnny, na xene y1nnao, m1a xe |e nncnnpncao? ...Pa(o
onx Bax o(ionopna |e(nox penn: :anc1a cne, cne yxynno. An ono
m1o |e oxoiyhno oc1napnnane, n 1o y n:y:e1no nenononnx nnnnx
npnnxaxa, ono |e oipoxno pa:yxenane n oipoxno p1nonane xo-
|e xa|xe. To |e ono na|npecy(nn|e :a xo| pa( n neoxynny nocnehe-
noc1 xy:nnn.'
33
3a npahene pa:no|a hyonne Mapnh xao xoxno:n1opa no1peo-
no |e y:e1n y oo:np, nope( caxnx (ea xo|a |e 1a(a nanncaa, n nene
pe1xe 1exc1one o xy:nnn, xo|n ne cne(one caxo o c1poioc1n n
oecxoxnpoxncnoc1n c1anona xo|e |e n:aiaa, neh n o neno| n:nec-
no| ne(oce(noc1n nponc1exo| n: (o(npa ca penoynnonapnox

29

Vojislav Vuckovic

, XI festival moderne mu:ike u Amsterdam

u

,

Zvuk, br. 12, oktobar

1933, 416.
3O
hyonna Mapnh ce cehaa xaxo |e Xaon o(ionopna (a ona n nn|e nxaa
naxepy (a xoxnony|e a1exa1cxn n (a |e ynpano ocehaa no1peoy (a na
o(pe}enox xec1y y qopxn nonono yne(e |e(an xpa1ax, neh yno1peoen
xo1nn.
31
[e1ann|e o (ey y:

Melita Milin,

Being a Modern Serbian Composer in the

1930

s

...,

100102.
32
Ho(ann (oon|enn o( hyonne Mapnh.
33
M. 1en1nh, uao. cno, 1O1.
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
7O
n(eooin|ox n n(e|axa xy:nnxe nponaian(e xo|e |e npnxna o(
Bo|ncana Bynxonnha.
34
Hpnxa:y|yhn c1pa:oypmxn (npnien1cxn ce-
xnnap xo(epne xy:nxe, hyonna Mapnh |e xpn1nxonaa neion npo-
ipax :ooi apnypap1nc1nnxe xy:nxe ,xo|a |e n:iyona cnaxn xon-
1ax1 ca c1napnomhy n nno1ox (pym1nennx xaca'.
35
3a Ccpcuay on.
24 A. Benoepia nnme (a |e ,npnxep oecxncenoc1n onaxnoi lart
pour lart nannna (anamnei xy:nnxoi c1napana', a (a |e y cnox Ka-
+cpuo+ touucpy Lepi, xao Benoepion ce(oennx, npnxenno caxo
neiony ,xa1exa1nnnoc1'. Bepona1no |e ynpano ,xa1exa1nnnoc1'
xynna pen xo|a oo|amnana :am1o ce hyonna Mapnh nn|e nnxa(a
ncnpooaa y (o(exaqoncxox xoxnononany, an neoonnno |e 1o m1o
|e (o(exaqoncxa (ea o(oanna xao apnypap1nc1nnxa, |ep on
ono 1emxo (a n Benoepiona (ea n: npe1xo(ne qa:e, xo|a cy :na-
na|no y1nnaa na nen pa(, ne oxapax1epnme na nc1n nannn. Ha ocnony
1axnnx nennx c1anona o apnypap1n:xy, xoio on ce npe1noc1a-
nn1n (a ce n:necno npexe pann|e hyonna Mapnh, npexo Bo|ncana
Bynxonnha, yno:naa ca n(eoomxnx npoxenaxa y xoxynnc1nnxnx
xpyionnxa xo|e cy ce xpe1ae y cxepy :ax1ena :a nehox npnc1y-
nannomhy xy:nxe n nenox oxpe1any ,xacaxa'. O 1oxe ionopn, na
npnxep, n neno anoc1poqnpane, y nc1ox npnxa:y, cnn1e n: Ocpc
aa pu zpoua Kyp1a Ba|a (

Weill) xao ,cnxna1nnne' n xao oc1na-
pena xo|e |e ,1axo cnee (eonao cno|nx qnnnx maiepnxa n
aconn|ann|axa :a one xo|nxa |e nenna :a|e(no ca pa(nox no:na1a'.
Ho1np(e one none n(eoomxe ,nnn|e' xoiy ce nahn y nanxy xo|n
|e xao no1ox oo|anen 1axo}e y 3oyty, a xo|n cy :a|e(no no1nn-
can Bo|ncan Bynxonnh n hyonna Mapnh.
36
Ooo|e cy ce y cnox
pa(nxan:xy oipa(nn n o( Xaoe, n 1o na (oc1a capxac1nnan nannn,
npeoany|yhn xy m1o nn neiona xy:nxa ne (onnpe (o mnpe
nyonxe.
37
Temxo |e ca cniypnomhy npocy(n1n xaxan |e ono c1an hyonne
Mapnh npexa Len Lap1oxy n Hiopy C1pannncxox, nn|a cy (ea

34
Bn(n (e1ann|e o xon1exc1y 1nx 1exc1ona y: M. Mnnn, Haucu o aoauzapu
y 6cozpactu+ +yauutu+ uacoucu+a ua+cy oa coccta paa, y: Cpncxa
ananiap(a y nepno(nnn, Leoipa(, Hnc1n1y1 :a xnnennoc1 n yxe1noc1,
1996, 479492.
35

Ljubica Maric

, 'Musikalisch-dramatische Arbeitstagung` u Strassburgu

,

Zvuk, br.

12,

oktobar 1933, 422.
36

Vojislav Vuckovic, Ljubica Maric,

Strassburski eksperiment u svet

lo

sti materialisticke

kritike,



Zvuk, br. 1, god. II, novembar 1933, 30


33.
37
,Hc1onpexeno Xaoa noxymana (a yoe(n |e(an xan n cnox cxpnenn
ay(n1opnyx (a |e oy(yhnoc1 xo(epne xy:nxe y 1ononnxa, ooehana|yhn onn-
xa xo|n y 1o nonepy|y :aipoonn nno1 iapan1onan nc1opn|ox xy:nxe'
(Hco, 31).
Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa
71
ona 1axo}e n:ne(ena y C1pa:oypy. 3a Lap1oxon ]pyzu tnaoupctu
touucp, y xoxe |e xao conc1a nac1ynno cx ay1op, ona |e nannca-
a (a |e 1o (eo ,xa|c1opcxn npnxenenoi qoxopa', (ox |e Hpuuy
o oojuuty H. C1pannncxoi caxo cnoxenya, oe: xoxen1apncana.
38
Le: cyxne |e 1a xy:nxa (eonaa na ny, naxo ona |om nn|e ona
cnpexna (a npnxn 1e (pyiann|e y1nna|e, (a n:a}e n: cnoi excnpecno-
nn:xa na nnn|n Benoepi-Xaoa. Y ,yny1apno| onoipaqn|n' xoxno-
:n1opxe xopaa cy (a ce npe1xo(no (oio(e xnoia nona ncxyc1na,
|ep, xaxo cxa1pa nonap( Me|ep, ,y1nna|' nn|e |e(nocxepna peax-
nn|a. Yxe1nnxono xnmene n c1napaanxn c1anonn xopa|y on1n
cnpexnn (a npnxe y1nna|.'
39
[o 1axne cnpexnoc1n :a npnxna1ane
(pyinx c1py|a y xy:nnn npne noonnne 2O. nexa, (pyiann|nx o(
menoepioncxe, (omo |e xo( ne 1ex (oc1a xacnn|e, noce cpe(nne
nexa. [o 1a(a cy (onna|n 1e (pyiann|e xy:nxe oc1napena C1pa-
nnncxoi, Lap1oxa, cniypno n nexnx (pyinx ay1opa onn no1ncny1n
y neny no(cnec1, (a noce 195O. oy(y c1napaanxn ax1nnnpana n
npeoopaena, y ca(e|c1ny ca y1nna|nxa cpe(nonexonne cpncxe n
nn:an1n|cxe yxe1noc1n.
Y xe}ynpexeny |e hyonna Mapnh 1oxox nexonxo nocepa1-
nnx io(nna nannnna |e(an c1ncxn :aoxpe1, xo|n |e nxao cxncao
nexe npc1e an1n1e:e y o(nocy na pann|e noe1nnxe c1anone nenoi
c1napana. [yx penoynnonapnoi npexena xo|e |e naxe1ao yxe1noc1
:a napo(, conn|anc1nnxn pean:ax 1a| ,nem1anxn xon:epnnpan
xy:nnxn poxan1n:ax', xaxo ia |e |e(noc1anno n 1anno o:nanno
Mnan Kyn(epa
4O
noxpenyo |e n ny (a nnme npnc1ynannn|e,
xoxynnxa1nnnn|e, (axe (a oc1napn exonnonano (npex1nn|n n:pa:,
(a ax1nnnpa xo1nncxo-1exa1cxn pa( n (a xapxonn|y 1onano c1a-
onn:y|e. Haxo |e y nnxa neocnopno n:npmena peipecn|a y o(nocy
na nen (o1a(amnn c1n, ne xoe ce ionopn1n o no|e(noc1aneny
npone(ypa, neh caxo o |e(no| (pyio| npc1n coenoc1n anaoino
onoxe m1o ce xoe yonn1n, na npnxep, y Benoepionnx (enxa npe
n noce a1onanoi npeoxa oxo 19O9. io(nne, caxo m1o |e on(e
xponooin|a oopny1a. Pa:xa1pa|yhn ono nn1ane, ne y:nxaxo y
oo:np nene xpa1xe xoxno:nnn|e :a (eny n Lpautooo tono :a xa-
nnp, xo|e cy y ocnonn npnio(noi xapax1epa, na neh :ooi cno|e npn-
po(e n naxene nxa|y |e(noc1annn|a ooee|a.

38

Lj. Mari

c,

'Musikalisch-dramatische Arbeitstagung`.421, 422.
39

Leonard B. Meyer,

Music, the Arts, and Ideas. Patterns and Predictions in Twen-

tieth-Century Culture,

Chicago


London, 1967

, 73.
4O
Mnan Kyn(epa, Haucocpcuu cca+cuu. Lccj, Leoipa(, 1995, 71 (qpan-
nycxn opninna:

Les



Testaments



trahis

.

Essai

,

Paris

, 1993, 75).
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
72
Konxo |e hyonna Mapnh cno| 1a(amnn ocnp1 xa npomoc1n
(onnanaa xao npanene xoxnpoxnca ca cno|nx nc1nncxnx yxe1-
nnnxnx acnnpann|axa, nexoiyhe |e nponennna1n. Y cnaxox cyna|y,
1a qa:a |e npo xpa1xo 1pa|aa, a 1a(a nac1aa (ea nncy nmena
yxe1nnnxnx npe(noc1n. Hnnn ce (a |e ona| nepno( nxao cxnca n
xao npencnn1nnane (o 1a(a npe}enoi ny1a, xo(a n n:pa: ne:a(o-
noc1na nnxe, 1axo (a ce ne on xoia o(oann1n xoiyhnoc1 (a on
hyonna Mapnh nannnna nexn pe: y cnox pa(y n oe: cnonoi
n(eoomxoi no(c1pexa. Yoc1aox, xo( C1ano|a Pa|nnnha, 1axo}e
npamxoi }axa, nonenn xoncon(ann|e xy:nnxoi |e:nxa, y cxncy ne-
hei oconna na 1pa(nnn|y, yonana|y ce |om y npe(pa1nnx io(nnaxa.
Hn|e axo (a ce npenn:nn|e o(pe(e y1nna|n xo|n cy (eonan na
c1napane xannpcxnx Hpcnyujy+a n Luc, Couac aa ouonuuy u
tnaoup n Cuxooa ua ,Iopctoz oujcuua' (a nane(exo na|:nana|nn|a
(ea hyonne Mapnh n: 1oi nepno(a. Tnn pe1opnxe n aioinxe y
Hpcnyujy+u+a, nnxona excnpecnnnoc1, nncoxa xpoxa1n:ann|a
y(pyena ca pecxoc1nxa xnap1nnx ca:nyn|a, xannpcxa qax1ypa ca
pa:oennx axop(nxa n nacanxa cne 1o ionopn o excnpecnonnc-
1nnxo| ocnonn (xo|a |e eexen1 xon1nnyn1e1a c npomnx) n no:no-
poxan1nnapcxnx eexena1nxa c xo|nxa |e c1onena. Cnnne cy xa-
pax1epnc1nxe n Couac aa ouonuuy u tnaoup, y xo|o| |e poxan1n-
napcxa n:paa|noc1 |om nn1en:nnnn|a, a pacnooena, y cxa(y ca
n:aopannx anpox, pa:nonpcnn|a xpehy ce o( npcxnx :anoca n
(paxa1nxe (o xe(n1a1nnnnx o(xopnm1a ca qoxopnnx npn:nynnxa.
Y onnx (enxa, xao n y Cuxoou+a ua ,Iopctoz oujcuua', xohnoi
penn1a1nnnoi n:pa:a, nexoiyhe |e n(en1nqnxona1n nexo noceono
oc1napene nn ay1opa n: npomoc1n xao (npex1an n:nop na(axnyha, a
|om xane xao xo(e. Cne nano(n na :axynax (a |e poxan1n:ax,
xao coena n npo1nnpenna c1ncxa qopxann|a y nennn, yonm1eno
y1nnao na ny (ne xonxpe1na poxan1nnapcxa (ea), (a |e ona o1no-
pnnmn ce :a 1y, (o 1a(a xo( ne no1ncny1y cqepy xy:nnxoi n:pa:a,
n: ne ceex1nnno ycno|na caxo no|e(nne xapax1epnc1nnne eexen1e
xo|e |e xoia (a yipa(n y cno| c1napaanxn cne1. Moe ce nnnn1n (a
|e na 1a| nannn hyonna Mapnh y cym1nnn na(oxna}nnaa |e(ny
cqepy n:paanana xo|y |e caxa ceon :aopannnaa 1oxox io(nna
c1y(npana n nexonxo io(nna no1ox, y npexe xa(a ce ca ncxy-
nnnomhy 1nnnnnox :a xa(e ananiap(nc1e ycxepanaa caxo xa
nonox. Me}y1nx, y:oy}ene o1xpnnana poxan1nnapcxnx no1ennn|aa
y conc1nenox xoxno:n1opcxox onhy nn|e (yio 1pa|ao, a npn:nana
xo|a |e (oon|aa :a 1a (ea nncy yxanna ne:a(onoc1no xo|e |e
nac1ynno n yconno nexonxo io(nna c1napaanxoi hy1ana.
Hnxa(a nepona1no nehexo ca:na1n nnxe |e ono ncnyneno 1o
ne1oio(nmne (nn mec1oio(nmne) xoxno:n1opcxo nonanene hy-
onne Mapnh xo|e |e npe1xo(no nac1anxy Hcca+a pocopa (a xo(a
Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa
73
|e 1o npexe nnax ono n npexe c1napana, caxo m1o cy neionn
1paionn nmne:n) xaxny |e xy:nxy o1xpnnaa n c1y(npaa, nn1n
xo|n |e 1o ono (oia}a| nn (onna| o( npecy(ne nanoc1n :a
(eqnnn1nnno oonxonane n npoqnncane noe1nxe hyonne Mapnh,
xo|e ce (oio(no cpe(nnox ne(ece1nx. Bepona1no |e 1o ono cnop
nponec, xo|n |e y npanox, na|nononn|ex 1peny1xy (oono neonxo(an
no(c1nna| o( c1pane nexoi xonxpe1noi (ea nn |e nxao n:nop y
nexox (pyiox, xy:nnxox nn nanxy:nnxox (yxonnox ncxyc1ny. Ha
ocnony nnnoi ncxa:a hyonne Mapnh :naxo (a |e nen cycpe1 ca
1exc1onnxa npenncannx ca c1ehaxa (caxe 1e na(ipoone cnoxennxe
nn|e nnxa(a nn(ea) o(xax cnano noxpenyo n nene exonn|e n nen
(yx a :na|yhn (eo, :naxo (a n nn|e xoio on1n (pyxnn|e. O( n:y-
:e1noi, xo(a npecy(noi :nana|a, ono |e n nen cycpe1 ca cpncxnx
npxnennx no|anex, xo|e |e, npnpo(no, cymaa |om y (e1nnc1ny,
an xo|e |e xao :peo yxe1nnx nya (pyiann|e n (yoe. Hpnnpexa :a
Myauty otouxy 1pa|aa |e (yio, cy(ehn no 1oxe m1o ce xoxno-
:n1opxa cehaa (a |e |om none1xox ne1p(ece1nx io(nna npomoi
nexa pa:xnmaa o xopnmheny npxnennx nanena. Ha nenox
npnxepxy Moxpannenoi Oc+oznacuuta :anncana |e io(nna 1947,
an |e |om nexonxo io(nna ona c1apn|a nena naxepa (a c1napa-
anxn npn}e nanennxa n: 1oi :oopnnxa npxnene xy:nxe.
41
Moexo
caxo (a noc1annxo xnno1e:y (a |e na ny 1nx io(nna cnaan y1ncax
oc1anna n Cu+qouuja Opujcua 1ocnna Canencxoi, n:ne(ena npnn
ny1 noce pa1a 1954. io(nne, (eo xo|e ona nepona1no nn|e nya na
npexn|epn y Leoipa(y (na(ece1 io(nna pann|e, c oo:npox na 1o (a |e
y 1o npexe nnea y nnoc1panc1ny. 1e(noxecennn oopanax y Ha-
pn:y qeopyapa 1955. io(nne oe: cyxne |e ono noceono no(c1nna|an
:a hyonny Mapnh, |ep |e 1axo cnaxaxo nxaa npnnxy (a ny|e n ono
c1napaam1no xo|e |e neh ono ynncano y ,xanon' cne1cxe xy:nxe,
an n ono na|ax1yenn|e, xo|e |e ynpano y 4pannycxo| ne(ece1nx
io(nna nxao n:y:e1no nonoan axon|en1 :a pa:no|.
Hexa cyxne (a |e 1nx io(nna xo( hyonne Mapnh (omo (o
axyxyann|e nenxoi opo|a nonnx n(e|a xo|e cy ceex1nnno acnxn-
onane, ,npepa}nnane' n no1ox onanohene y nexonxo n:y:e1nnx
oc1napena nac1anx y pea1nnno xpa1xox nepno(y o( 195664:
yop:o noce Hcca+a pocopa nac1aa |e Hacatana, na Otouxa 1,
Buaauujctu touucp, Hpaz cua, Ocuuao cycp c+a otouxa,
Hapo6uuua. 3a|e(nnnxo :a 1a (ea |e ycpe(cpe}enoc1 na noe1cxo-
qno:oqcxn (onna| npomoc1n n npoa:noc1n, cnennqnnno
yxn(ane ncnxoomxe (nc1anne y o(nocy na (annnny, yno1peoa

41
Bn(n xoxen1ap hyonne Mapnh y xnnnnn y: (noc1pyxn aoyx xoxnax1
(ncxona c nenox xy:nxox no( na:nnox Hpaz cua.
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
74
nexnx :nanencxn ooia1nx 1paiona (yxonnoc1n n: (pennnx npexena,
xao m1o cy enn1aqn ype:ann na cpe(nonexonnnx c1ehnnxa nn
cpncxn npxnenn nanenn xo|n cy ce nexonnxa ycxeno npenocnn a n
(anac cy nna 1pa(nnn|a. One cacnnx none xapax1epnc1nxe :peoi
onyca hyonne Mapnh xoiy ce na|npe (onec1n y ne:y ca npooy}ennx
nn1epeconanex :a yxe1noc1 cpncxoi cpe(nei nexa y nexnx (oxa-
hnx nn1eex1yannx n yxe1nnnxnx xpyionnxa 1oxox ne(ece1nx
io(nna, a m1o |e nenxnx (eox ono no(c1axny1o n:ooox Cpc-
tooctooua y+cuoc ua ny 1yzocnaoujc, xo|y cy namn nc1opnnapn
yxe1noc1n npnpe(nn y Hapn:y 195O. io(nne.
42
Moiyhe |e n (a |e
oipannnenoc1 xy1ypnnx n yxe1nnnxnx xopn:ona1a 1nx io(nna y
1yiocann|n, noce nexonxo io(nna o(ymenena npec1anxox pa1a
n ooehannx nepcnex1nnaxa, no(c1axo nen (yx (a ce n:xec1n y ,ne-
ca(a', y nexy npc1y ,oexc1na n: ca(amnoc1n'.
43
Bepy|exo (a ce no(
y1nna|ex onei yno:nanana ca (yxonnnx nncnnaxa cpncxe cpe(-
nenexonne oam1nne pexex-(enxa xanac1npcxoi ipa(n1ec1na,
qpecxo-cnxapc1na n npxnenoi necnnm1na npooy(no neno ,npe-
(anxo cehane [xo|e |y |e ne:nnao] :a 1e, :a xopen, :a nopexo'.
44
Ho:na1o |e (a |e o1xpnhe npomoc1n :a Hiopa C1pannncxoi :nanno
penn1an:ann|y neionoi c1napana noce oypne npne qa:e neionoi
pa(a n (a |e on 1e cno|e noie(e yna:a( na:nnao ,yoannnx aqe-
paxa' xo|e cy nc1onpexeno one n ,noie(n y oie(ao'.
45
[ox |e
pa(o:nan (yx H. C1pannncxoi noce Hpnoi cne1cxoi pa1a noceono
:ac1ao npe( oc1napennxa yxe1nnnxe xy:nxe 18. nexa, n oapoxne n
xacnnnc1nnxe, :a hyonny Mapnh |e noce noonnne nexa npomoc1
xo|a |y |e qacnnnnpaa ona y cym1nnn nc1a ona xo|a |e ooeena
pann|y, ,pycxy qa:y' H. C1pannncxoi. Ona |e 1a(a y apxannno|
xy:nnn, n npxneno|, n napo(no|, nn(ea cno| nx n nx cnoi npexena,
xao y oie(ay, npeno:naa y nnxa (paioneny nno1nopny cnaiy
xo|a oxoiyhana 1pa|ane. Lno |o| |e noceono on1no 1o m1o cy 1e
(yionexonne 1pa(nnn|e Cpon|e n, mnpe, Laxana, |om n (anac nne
n xao 1axne cy :a ny xao cen:nonnoi c1napaona one nocnonn n
nynapn naponn1nx :nanena n 1a|nn. Mo(a |e neno ypanane y 1y

42
Bn(n: Men1a Mnnn, Tpauuuouanuo u uooo y cpctoj +yauuu ocnc ]py-
zoz cocctoz paa (19451965), Leoipa(, 1998, 51, 124.
43
Bn(n: 3nonnxnp Koc1nh, Apxauuuo u +ocpuo. Lccju o uauu+ ccuuuu+a

XX octa, Leoipa(, 1983, 18, 21. Hncan cxa1pa (a ,nenane o npomoc1n n
:aie(anoc1 y npomo npe(c1ana|y |e(ny o( xynnnx 1anaxa cnaxe noe-
:n|e [n (a nac] noe1cxo canapene-xa-npomoc1n, xao n naynno ncnn1nnane
npomnx npexena noxepa n: 1peny1xa y xoxe ce naa:nxo, nec1o cnhymnn
n nexohnn npe( 1epe1ox :ax1ena xo|e nax 1o caa noc1ana' (18).
44
M. 1en1nh, uao. cno (nn1epn|y ca h. Mapnh), 1O1.
45

I. Stravinski R. CraIt,

Memoari i ra:govori,

I, Zagreb, 1972, 88.
Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa
75
(yooxy npomoc1, y cne1 Bn:an1n|e, xoiyhe ynope(n1n ca !e1eonnx
(onna|ex Pnxa, xao ipa(a y xo|ex ce ocehao xao nonono po}en,
npnn ny1 cnec1an ceoe.
46
[o cpe(nne ne(ece1nx io(nna nexa ona |e
nn1nxno penn(npaa cno|e xpn1nnxe c1anone n: xa(oc1n o ,nenpo-
ipecnnnnx' c1napaonnxa onnxa xo|n ne o(oany|y ne:e ca 1pa-
(nnn|ox n ycnoc1ana|y nnne o(noce npexa xy:nnn npomoc1n a
1o nnne ono pa(ox ca apxannnnx napo(nnx nanennxa nn n:nane-
nex n: opninnanoi xon1exc1a nexnx eexena1a xy:nnxoi |e:nxa
npomnx c1nona n nnxonnx xoxonnonanex ca n:paa|nnx cpe(-
c1nnxa cnoi (ooa. Hoc1aa |e cnpexna (a npnxn y1nna|e o( cno|nx
nenxnx c1apn|nx canpexennxa C1pannncxoi n Lap1oxa.
Hc1onpexeno, y hyonnn Mapnh |e ca:penao n o(noc npexa xy-
:nnn oapoxa, npe cneia Laxono|. Hn|e ncxyneno (a |e no(c1nna| y
1ox cxepy (oa:no n o( xy:nxe Lee Lap1oxa, nn|y |e qacnnnan1ny
qyiy y Myauuu aa uuauc uucpy+cuc, yapantc u ucnccy ana-
n:npaa y cno|o| c1y(n|n Mouoc+auuuoc u +ouonuuoc o6nu-
ta qyzc, naponn1o naiamana|yhn ,(yooxy ne:y n opiancxo |e(nn-
c1no :axona n :anoca, nxnponn:ann|e n ieoxe1pn|e.'
47
Le: xam1o-
nn1o npnxenennx nonqonnx npone(ypa n qopxn oapoxne, n pann|e
noxane nonqonn|e, nn Hcc+c pocopa nn (ea n: nnxyca
Myauta otouxa ne on nxan co|enn1oc1 ipa(ne n nn1en:nnnoc1
n |e:iponn1oc1 n:pa:a xo|e nx xapax1epnmy. H(noxa1nxa nncxa
xannpcxnx (eonnna y nennx (enxa :a opxec1ap 1axo}e o1xpnna
ne:y c oapoxox, |ep xpenpa eqexa1 cnnpana na nexoay, ono ,xo-
1opnnnnx' xapax1epox pn1xnnxe opiann:ann|e n pene1n1nnnnx,
o(nocno ,anopene1n1nnnnx' no}enex xeo(n|cxoi 1oxa (nnp.
(oxnnan1no y Hcc+a+a pocopa n cnonnx c1anonnxa Buaauuj-
ctoz touucpa), ono nxnponn:ann|cxnx o(nn|anex xo|e aconnpa
na cnon1ano npey(npane (nnp. y

II c1any Buaauujctoz touucpa).
hyonny Mapnh |e, xao pann|e Lap1oxa, oapoxy npnnyxao neion
no1ennn|a nn1eipann|e pa:nonxoi, xao n cnennqnnan 1nn pa:no|no-
c1n (C1pannncxn |e, c (pyie c1pane, npnna(ao onnx xoxno:n1opnxa
xo|n nncnc1npa|y ynpano na :a(panany xon1pa(nxnn|a n xe1epoie-

46
Koxen1apnmyhn !e1eon y:nnx no (oacxy y Pnx: ,

Nun bin ich endlich gebo-

ren!' (,Ca(a cax na|:a( po}en!'), An(pe 2n( cyiepnme (a ce xo( nenxoi
nexanxoi nncna xoe ionopn1n o uaa6pauo+ yuuajy, an (a n (pyin yxe1-
nnnn 1paia|y :a nexox cno|ox (yxonnox (oxonnnox: ,Konanno, xn ynpano
onpaxo 1y :exy :a1o m1o :naxo (a he ona y1nna1n na nac, :a1o m1o ce
na(axo, :a1o m1o npnexy|exo 1a| y1nna|'. Bn(n:

Andre Gide,

O uticafu u

knfi

:evnosti,

Polja, januar 1987, br. 335, 8.
47
hyonna Mapnh, Mouoc+auuuoc u +ouonuuoc o6nuta qyzc. Ctuua
aa cyujy, Cnoxennna y nac1 nonon:aopannx nanona Cpncxe axa(exn|e
nayxa n yxe1noc1n, xn. 26, Leoipa(, 1964, 151.
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
76
noc1n yonm1e, an npn 1ox ycnena|y (a oc1nape ,necnn1e1n:y|yhy
panno1ey'
48
).
nnno o1xpnhe npomoc1n y1nnao |e onnie(no na npn|exnn-
noc1 hyonne Mapnh :a nexe acnex1e (ea Hiopa C1pannncxoi n
Lee Lap1oxa xo|a |e ce pann|e nncy (o1nnaa |ep ce nncy yxanaa
y neny noe1nxy xoxno:nnn|e. Bpo |e xoiyhe (a |e xao nocpe(nnx y
1nx ncnn1nnannxa nonnx xon1nnena1a cne1a xy:nxe (eonaa
Cu+qouuja Opujcua 1. Canencxoi, xo|a |e yxnoioxe pe:y1a1 c1na-
paanxe penennn|e n(e|a n 1exnnxa Hocochcta poncha C1pannn-
cxoi.
49
Yoonna|eno |e none:nnane xan1a1e Hcc+c pocopa ca nexnx
(enxa C1pannncxoi n Canencxoi,
5O
n :anc1a |e neocnopno (a xan-
1a1a ne on nxaa nx xaxan nxa (a |o| (eo H. C1pannncxoi nn|e
npe1xo(no n (a nn|e cno|ox opninnanomhy o:panno neo npomn
nex. Temxo |e nponenn1n xonxo |e Cu+qouuja Opujcua :anc1a
(eonaa na hyonny Mapnh, n 1o onnx m1o |e Canencxn npey:eo,
1pancqopxnmyhn ia, o( Hocochcta poncha, nn |e y no| yonna n
nexe (pyie cnennqnnne np1e xo|e cy :a ny one nncnnpa1nnne.
Heocnopno |e, xe}y1nx, (a nannn na xo|n cy ce 1n y1nna|n npeoxn-
n y Hcc+a+a pocopa yxa:y|e na caxocno|an xoxno:n1opcxn nnn
xo|n |e oc1napeny ooe:oe(no ay1en1nnnoc1. Pamnany|yhn xoiyhe
y1nna|e C1pannncxoi, nohn hexo na|npe o( 1oia (a cy nepona1no
Hocochctc poncha, Coa6a n Cu+qouuja cana+a oc1annn na|-
(yon nena1 y nenox (yxy n (a |e cnnepin|a 1oi (eonana 1pa|no n
(yooxo ooeena neno c1napaam1no: o1y(a pn1yann xapax1ep,
y1ncax c1a1nnnoc1n, 1exa1cxa oxocnnna o o(nocy canpexenoc1n npexa
ncxoncxox, (pyiann|a, nepoxan1nnapcxa n (onexe oo|ex1nnn:ona-
na n:paa|noc1. Ha nany xoxno:nnnone 1exnnxe :anaa|y ce npe
cneia y1nna|n xo(ane (n|a1onnxe, oc1nna1nnx co|ena ap1nxyn-
cannx nonxe1pn|cxn n noc1anennx y non1onane o(noce. Hnax,
1peoa yonn1n (a nn|e nea nap1n1ypa xan1a1e ooeeena onnx y1n-
na|nxa, neh (a cy onn npncy1nn y :na1nn|o| xepn caxo y c1anonnxa y

48

J

.

Cross, uao. cno

,

236.
49
Mnp|ana Becennonnh yonana (a |e 1ocnn Canencxn ,npe1xo(nnna anan-
iap(noc1n hyonne Mapnh [n (a ce] ananiap(noc1 Cu+qouujc Opujcua (...)
y npexe ne(ece1nx nonono npoona |e(nox nonox, opninnanox cnaiox y
Hcc+a+a pocopa.' Bn(n: Mnp|ana Becennonnh, Coapanauta pucyuoc
copoctc aoauzapc y uac, Leoipa(, 1983, 348, 353. Mapn|a Lepiaxo ne
(ono(n ona (na (ea y nenocpe(ny ne:y, an nnme: ,Ma(a Canencxn nn|e
nxao (npex1nnx nace(nnxa, |ep |e xy:nnxa xncao ne1np1e (enenn|e ona
:aoxynena neh npooexnxa nexy c1pannx, (...) :panene neione nnnoc1n (...)
ono |e npo nncnnpa1nnno'. Bn(n neny xnniy: Lnc+cuu ctcpccuo-
uucuutc opujcuauujc y cpctoj +yauuu o 1945. zouuc, Leoipa(, 198O, 79.
5O
Bn(n nnp.:

Mirjana Veselinovic,

Stvaralacka prisutnost evropske avan

garde u nas,

Beograd, 1983, 291.
Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa
77
xo|nxa |e a1xocqepa nnme excnpecnonnc1nnxn nane1a, (ox y cxnpe-
nn|nx o(cennxa (oxnnnpa xe1epoqonn|a, nn|e |e nopexo y nne-
apnoc1n (ea hyonne Mapnh n: npamxoi nepno(a. Aconn|ann|e na
xy:nxy C1pannncxoi, xo|e ce |ana|y 1oxox |e(noi xpa1xoi o(cexa y

II nenany (,An cxp1 yxopn xe') n neoi

VI nenana, npon:a:e
npnenc1neno n: |e(noc1anne xoxonnann|e npoxennnoi xe1pa y
xopn:on1anox o(nn|any n oc1nna1a (y npnox cyna|y), na xo|o|
ocnonn |e xaec1pano pa:nn|eno coeno nonqono 1xnno n:nan-
pe(no xohnoi :axaxa ((pyin cyna|). Haxo noce nenxy enepin|y,
ona oc1nna1a nexa|y xpy1oc1, ec1nny n aipecnnnoc1 xo|e cpehexo
xo( C1pannncxoi, nn1n ce nepoann 1exc1 1pe1npa xao acexan1n-
nan, neh |e, nanpo1nn, neion cxncao nc1axny1 xao on1an xaxo y
excnpecnonnc1nnxnx cxan(npannxa, 1axo n y pn1xnnxn nn|ancnpa-
nnx n xexnx penn1a1nnnxa. Yna(nna np1a |e n c1a1nnnn xapax1ep
nehnne c1anona, xo|n |e nponc1exao n: ycna|ana 1exnnxe oc1nna1a,
nnxe |e neinpan pa:no|nn xo1nncxo-1exa1cxn nponec. Ta c1a1nnnoc1,
one1, pe:y1npa oope(nnx, nannpexencxnx xapax1epox xy:nxe, ne-
xy (onpnnocn |e(an (nc1annnpan, (onexe oo|ex1nnn:onan nannn
xon1exnann|e cne1a xo|n n:oeiana cyo|ex1nnnoc1 n cen1nxen1anoc1.
Iqexa1 exonnonane (nc1anne nn|e, xe}y1nx, :nax nnei nn1en:n-
1e1a exonn|a, neh nnxonoi (pyiann|ei 1nna, o(nocno cen:nonn1e-
1a, npnxene n:necnoi ,oneoonnanana', no1peoe :a nonnx, cnenx
n:pa:ox, a nponc1nne, c |e(ne c1pane, n: nncnc1npana na eqex1y
c1nn:onane apxan:ann|e, a, c (pyie, n: 1en(ennn|e xa yonm1anany
cy(onna no|e(nnana xo|n ce na1nncnxa na c1ehnnxa cymaonnxa
oopaha|y n: nepcnex1nne cxp1n.
Axo ce Hocochctc poncha (ono(n y ne:y c Hcc+a+a pocopa,
1o |e npe cneia :ooi nnxonoi oope(noi n caxpanoi xapax1epa, xa
xonxo n:pa:n1a ona pa:nxa y n:pa:y, xo|a nponc1nne n n: pa:n-
nn1nx :nanena npe(c1anennx pn1yannx nnnona: (ox no|e(nnan y
Hocochcty nn|e on1an, na ce ne npooexa1n:y|e neiona cxp1 |ep
ooe:oe}y|e onc1anax naiancxe :a|e(nnne, on |e y Hcc+a+a pocopa
:nana|an xao nexo onnn, nexo (pyio |a. H Coa6a H. C1pannn-
cxoi on xoia (a ce ynope(n ca Hcc+a+a pocopa, n 1o no npnn-
nnny xon1pac1a: ooa (ea nxa|y oope(nn oxnnp, an (ox npno nxa
:a 1exy aqnpxann|y nno1a n oy(yhnoc1n, an y: neonxo(ny p1ny
(ooan pac1anax ca nopo(nnox (a on ce ocnonaa nona), (pyio |e o
nno1y xo|n |e oxonnan, o noie(y c one c1pane noc1o|ana; :nonana
na xpa|y npnoi (ea n:paana pa(ocno y:oy}ene, (ox 1nxo :nono
(y(apan ionia) na xpa|y (pyioi cnxoon:y|e caxpany. Ooa oc1nape-
na cy xoxnononana npexa ay1en1nnnnx 1exc1onnxa, c 1nx m1o |e
xy:nxa y Coa6u xoxnononana ,y (yxy' (pennnx pycxnx napo(nnx
necaxa, a Hcc+c pocopa onnana|y apxan:onan xy:nnxn ne|:a
xo|n nn|e cnennqnnan caxo :a cpncxy 1pa(nnn|y.
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
78
C1pannncxn |e ionopno (a ,yxe1nnx oceha cno|e uacncc xao
c1ncax npo |axnx xem1a',
51
an on |e ycneo (a ce n:oopn c nnx, n
1o na xaxan nannn! Moexo caxo naia}a1n (a n |e hyonna Mapnh
(onnanaa (eo H. C1pannncxoi cnnno xao on (ea cno|nx
npe1xo(nnxa xao xane nn nehe on1epehene. Bepona1no |e n caxa
ona cnecna (a |e nena xan1a1a (eo caxocno|noi xapax1epa, opnin-
nanoi n:pa:a, xa(a oncxoi y (yxy ca nexnx xoxno:nnn|axa nen-
xoi Pyca. Ocnx neh cnoxeny1nx 1anaxa (o(npa onnx xo|e ce 1nny
cqepa oope(noi, apxannnoi, on1oomxoi, y nennx (enxa |e ono
n nnme np1a xo|e cy yxa:nnae na nenxe pa:nxe n:xe}y nnxonnx
xoxno:n1opcxnx cen:nonn1e1a: hyonna Mapnh nn|e ona cxona
nponn|cxox ncxa:y, exex1nnn:xy, nipn, nncy |e npnnanne cqepe
oypecxe n xapnxa1ype. Y nennn |e ona nnax ocehaa nenxo (nn-
ene npexa (ey H. C1pannncxoi, o nexy cnxonn1o ionopn |e(no
neno cehane na pa:ionop xo|n cy no(nn 1oxox neionoi oopanxa y
Leoipa(y 1961. io(nne: ,Ce(ea cax cxopo npexo ny1a neia n nec1o
cxo ce y:a|axno oopahan. On |e ionopno pycxn, |a cpncxn n
pa:yxen cxo ce. Ho nnax |e noxa1xa( nexo, xo |e ce(eo (o neia,
npey:nxao yoiy 1yxana, n y |e(nox 1peny1xy xe :ann1ao (a n
nxax (a nn1ax C1pannncxoi nem1o y noie(y npooexa npn xox-
nononany. O(ionopna cax: ,1a cax ia y xncnxa neh xnoio ny1a
nn1aa, n on xn |e o(ionapao`. To |e npeneceno C1pannncxox, a on
|e 1a(a yc1ao n y:oy}eno xn |e npyno ooe pyxe npexo c1oa n
nonanao: ,1a 1oe cax. 1a 1oe cax`'.
52
Hoce Hcca+a pocopa hyonna Mapnh nnme nn|e xenaa cno|
xy:nnxn |e:nx on |e ono no1nyno n:ipa}en neh |e y nn:y pa:no-
npcnnx oc1napena caxo opymna nexe neione eexen1e. Y Haca-
tanu |e xa|c1opcxn ncxopnc1na npac1apn cpncxn napo(nn nanen
xao ocnony :a n:ipa(ny coene xy:nnxe ipa}ennne y xo|o| nonqonn
xy:nnxn peeq ne yipoana npahene pa:nonpcnnx npeoopaa|a
1exe-nanena. My:nnxo-n(e|nn xpyi onnx oc1napena nehe ce xena1n
nn y nnxycy Myauta otouxa, caxo he (oon|a1n nona ocne1ena n
axnen1e. C1napaanxnx oopahanex nanennxa n: Oc+oznacuuta
hyonna Mapnh |e :anonea |e(ny, yconno na:nano, ,nn:an1n|cxy
c1py|y' y cpncxo| xy:nnn, nnxe |e na(axnya nexe xa}e cpncxe
xoxno:n1ope (a |e ce(e. Cnaxa xoxno:nnn|a nnxyca nxa cno|y
ocooeny qopxy, ca(pa| n xapax1ep, y cnaxo| |e n:ne(ena cnennqnnna,
xam1onn1a 1pancno:nnn|a n1ypin|cxnx nanena y (ea nen1yp-
in|cxnx oxnnpa, a cne :a|e(no cy nc1onpexeno ay1onoxne n yipa}ene
y nnmy nenny, xo|a |e, naaoc1, oc1aa ne:aoxpyena. Hn1e-

51

Igor Stravinsky and Robert CraIt,

Memories and Comentaries,

Berkeley, 1981, 127.
52
Bn(n: M. 1en1nh, uao. cno, 1O3.
Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa
79
pecan1ne cy :a npoynanane nn1epnennn|e xo|e |e hyonna Mapnh
nnnna na opninnannx nanennxa y nponecy nnxonnx 1pancqop-
xann|a y 1exe
53
n one cne(one o neno| no1peon (a ipa(n ynex none,
nn(nnn(yane nenne na ocnony onnx o( pann|e noc1o|ehnx, m1o |e
noceono nxainna1nnno n:no(na ca 1exc1onnxa xo|e |e (paxa1yp-
mxn npeoonxonaa y cno|nx xan1a1axa Hcc+a+a pocopa,
Hpaz cua n Ha +uuc ojatc.
Hoce |om |e(ne nay:e y xoxnononany, xo|a |e no1pa|aa cxopo
(na(ece1 io(nna, a ona npexnny1a caxo pa(ox na cno|enpcnox
pn1yano-1ea1apcxox (ey, Cnooy cocnocu, hyonna Mapnh |e
nac1anna (a xoxnony|e, cxopo (o cxp1n, (ea nponnmhenoi n
cyonxncanoi n:pa:a, xaxepnoi xapax1epa, ycpe(cpe}ena na on1no.
To cy paqnnnpann nn1pocnex1nnnn xy:nnxn ncxa:n, nno1nn, non-
pexeno (paxa1nnnn, (a1n xao y |e(nox (axy. Mohnn xy:nnxo-n(e|-
nn oconnn cy n (ae apxannna cpncxa xy:nnxa oam1nna n oapoxno
nace}e enponcxe xy:nxe,
54
a n:pa: cacnnx npeno:na1nno nn(nnn-
(yaan. Kao n oc1aa (ea nac1aa noce Hcca+a pocopa, n 1a
no:na oc1napena cy y nncoxox c1eneny caxocno|na: y nnxa ce ne
xoiy na:pe1n ono xaxnn (npex1nn y1nna|n, neh cy 1o c1ano none
xa(e ipane na c1aoy (yooxnx xopena.
Hom1o cy cxnnnpane ,c1pee y1nna|a' xo|e cy one na|(eo1nop-
nn|e y xy:nnn hyonne Mapnh, xoe ce noc1ann1n nn1ane (a n |e
1a| pa( ono ,pn:nnan' na nannn xaxo |e 1o n:oeno na none1xy
onoi nanxa. Kao m1o npon:a:n n: nexnx n:ne1nx 1np(nn, cxa1pa-
xo (a nexa onacnoc1n (a ce npe(noc1 nenoi onyca cxa1pa na ono
xo|n nannn yxanenox :ooi yonennx y1nna|a, n 1o npe cneia :a1o
m1o |e xao m1o |e y 1exc1y nc1axny1o nannn na xo|n cy y1nna|n
ycno|enn, npeoopaenn n nn1eipncann y (ea, n:y:e1no cen:nonan
n c1napaanxn. H:oeiny1o |e nonc1onehnnane no|xona y1nna|a n
xo(ea, |ep ce nomo o( 1oia (a yxe1nnx npnxa y1nna|e cnon1ano,
necnecno, oe: cno|e noe, (ox ce xo(e npnxna1a pannonano n on-
pa xao nexa npc1a yny1c1na nn ny1oxa:a y pa(y.
55
Y onycy hyonne

53
Ynop. Men1a Mnnn, Tpaucoauuuja uacoa ua Motpatucooz Oc+oznac-
uuta y Buaauujcto+ touucpy y6uuc Mapuh, 4oxop n neiona yxe1-
nnnxa 1pancno:nnn|a, :oopnnx pa(ona, Leoipa(, 1991, 187198 (npnxepn na
c1p. 21O 212).
54
O acnex1nxa oapoxnoi (ncxypca y no:nnx (enxa hyonne Mapnh, nn(n:
Ana C1eqanonnh, Apxauuuo, +ocpuo, oc+ocpuo. O uajuooujoj coapa-
nautoj qaau y oycy y6uuc Mapuh, My:nnxn 1aac, 12, 1997, 1O2O.
55
[ox P. Tapycxnn cxa1pa (a |e xo(e ,nem1o cooo(no n:aopano, nn oap
cnecno npnipeno, n (xa(a nxa (oopo no:na1nx n:y:e1axa) oonnno nem1o
nexy ce (nnn', a (a |e y1nna| ,neeen n nen:oean', . L. Me|ep (eqn-
nnme y1nna| xao c1napane ,none onnn|e' nn ,(eo1nopne a1epna1nne' n
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
8O
Mapnh nn|e :anaeno xopnmhene xo(ea y 1ox cxncy, neh xpea-
1nnno npeoonxonane acnxnonannx y1nna|a, xao noce(nna 1pa-
iana :a cpo(nnx (yxonnxa, o(nocno xy:nnxnx npennxa, n xonanno
,cycpe1a' c nnxa 1o |e n cxncao nenoi ncxa:a o Haec1pnnn, xnp
C1eqany, C1pannncxox, Canencxox n napo(nox xeocy xao
cno|nx ,npennxa',
56
xao n nene xncn (a |e cycpe1 ca (enxa onc-
xnx yxe1nnxa ,npeno:nanane nenei conc1nenoi m1o a1en1no neh
npeonna y naxa'.
57
[axe, ono on npo npooexa1nnno, :anpano
noipemno, ionopn1n o nexox oyxoncxox an1aionn:xy npexa xy-
:nnxnx npennxa xo( hyonne Mapnh, neh on ce nen o(noc npexa
nenxnx npe1xo(nnnnxa xoiao xo(a pa:yxe1n n: nn:ype Boq-
iania Axa(eyca Monap1a, xo|n |e oc1anno cne(onanc1no o 1oxe xaxo
ia |e eno1a |e(ne apn|e 1oxana Kpnc1n|ana Laxa no(c1axa (a
xoxnony|e apn|y na nc1n 1exc1, m1o |e pe:y1npao cacnnx (pyia-
nn|nx oc1napenex.
58
Ma(a ce y no|e(nnnx (enxa hyonne Mapnh
xoe :ana:n1n nexo cnnno pemene xao xo( C1pannncxoi nn Lap-
1oxa, yxynno (e|c1no |e (pyiann|e, |ep cy y1nna|n (onnen npeo-
opaa|e o(nocno npeoonxonana. Hn|e c1oia 1emxo con1n ce ca
Lyxox (a ,necnnnxn y1nna| ne xopa (a ynnnn necnnxe xane opn-
innannx, oy(yhn (a nx nec1o nnnn opninnann|nx, an ne nyno n
oonx',
59
na nepy|exo (a ce hyonnn Mapnh ynpano (ecno (a cy
y1nna|n xo|e |e npnxna ocooo(nn nexy caxocno|ny enepin|y y
nenox c1napaanxox onhy. Y nenox pa:no|y xao xoxno:n1opa xoi-
n cxo (a npa1nxo yny1apny c1napaanxy enoynn|y yxe1nnne xo|a
|e nonea (a nnme xy:nxy |om y (e1nnc1ny, cnon1ano, a xacnn|e
nxaa cpehy (a oy(e }ax xoxno:n1opa o( nxena, o( xo|nx cy nexn
nxan nenxo pa:yxenane :a nene xa(aanxe nopnne xa o(oann-
nany 1pa(nnn|e (Canencxn, Cyx) nn cy |e y 1oxe nax no(panan
n no(c1nnan (Xaoa). Ocnp1 xa 1pa(nnn|n (oio(no ce noce pa1a,
ooeeana|yhn cpe(ny qa:y nenoi xoxno:n1opcxoi pa:no|a. Hyna
:peoc1 (y 1peho| qa:n) nac1ynna |e on(a xa(a |e hyonna Mapnh

nncnc1npa na (cooo(nox) n:oopy xao ,nen1panox nn1any'. Ha 1a| nannn
Me|ep, xao m1o cxa1pa Tapycxnn, n:ie(a (a no1nyno npnxna1a acnxnann-
|y no|xa y1nna|a o( c1pane no|xa xo(ea, m1o no(n xa neiono| npax1nnno|
enxnnann|n. Bn(n: P. Tapycxnn, uao. cno, 117.
56
Bn(n nanoxeny 16.
57
hyonna Mapnh |e 1o n:ionopna nono(ox cno|nx cycpe1a ca noe1cxnx 1ex-
c1onnxa, an ce xncao xoe cxna1n1n n mnpe. Bn(n: 3opnna Maxennh, Bpc+c
tojc uac uocu anc. Iaazooop ca y6uuo+ Mapuh, Honn 3nyx, 1, 1993, 1O.
58
Monap1 |e o onoxe oc1anno :annc (xo|n ce o(nocn na apn|y '

Non



so



d

`

onde

viene) y cnox nncxy ony o( 28. qeopyapa 1778. io(nne.
59
Xapo( Lyx, Auucuuta tpuuta. Tcopuja ccuuuoa, Leoipa(,
198O, 9.
Men1a Mnnn Yny1apna onoipaqn|a xoxno:n1opa
81
c1exa nyno nonepene y cnaiy cnoi nn(nnn(yanoi iaca, y cno|y
cnocoonoc1 (a oc1napn nem1o ay1en1nnno n (pyiann|e. Ta 1peha,
:anpmna qa:a nenoi pa(a, 1pa|aa |e (yio xa(a c |e(nnx npe-
xn(ox cne (o xpa|a nno1a, (o Topaa :a xannpcxn 1pno, xo|n xao
(a c na|pann|ox xoxno:nnn|ox, Couao+-qauaaujo+ :a nnonny
coo ycnoc1ana (n|aoi: nexox ycxnheny n o:apeny na xpa|y xa-
(aanxoi (ea o(ionapa |e(no y:oy(nno, noc1ainnno, an na ca-
xox xpa|y cxnpeno onpam1ane y 1pn|y, y: o(|exe :non y noce(-
nnx 1ax1onnxa.

Melita Milin
A COMPOSERS INNER BIOGRAPHY
A Sketch Ior the Study oI InIluences in Ljubica Maric`s Oeuvre
(Symmary)
Attempting to investigate works of music through frank examination of
possible influences is a delicate thing, sometimes maybe dangerous as has been
suggested by Jonathan Cross in his book, The Stravinsky Legacy. While the
originality of a composer may appear to be threatened with such types of critique,
for musicologists it is important to draw upon a deeper appreciation for how a
composer searched for his/her own creative voice.
The music oI Ljubica Maric (19092003), one oI the most important Serbian
composers of the 20th century, has been chosen to demonstrate how composers need
different influences during different phases of their maturation and how they deeply
integrate them in order to create an individual utterance.
Ljubica Maric Iirst studied composition with Josip Slavenski at the Belgrade
Music School (192529), and continued her studies with Josef Suk at the Master
School of the Prague Conservatory (192932) where she obtained her diploma.
Finally, she took Alois Hbas course in quarter-tone music at the same institution
from 1936 to 1937. The works she composed during the 1930s were characterised
by a radical will to break ties with traditional, mainly romantic music, so she chose
to be influenced by the free atonal, pre-dodecaphonic works of Arnold Schoenberg.
Following World War II, she introduced some changes of expression that were
more in keeping with links from the past. Her music became tonally stabilised, and
thematic-motivic developments were rediscovered, resulting in an expression that
became milder. But the changes need not necessarily be linked exclusively to the
post-war climate of socialist realism. Rather, the previous style may have met up
with some type of impasse the sort that confounds or ultimately transforms an
artist. Eor Ljubica Maric, however, it appears she was never truly satisIied with her
first post-war works (19451950).
What is certain is that she composed nothing during the several years that
preceded her first masterpiece, the cantata The Songs of Space (1956). It is however
worth examining whether or not they were really dry years. It is certain that for
My:nxooin|a 4 - 2OO4 Musicology
82
Ljubica Maric, they were Iresh discoveries oI Serbian traditional singing, both Iolk
and church, poetic and artistic treasures of the Middle Ages but she also revived
earlier experiences (from the pre-war decade) that she had rejected at the time,
mainly the music of Stravinsky, Bartk and Slavenski. Although those influences
can be detected in the score of The Songs of Space, the work has a strong individual
imprint, an identity of its own. In the works that followed, The Passacaglia for
orchestra and in several compositions belonging to the cycle Musica octoicha
(Octoicha 1, The Byzantine Concerto, Ostinato super thema octoicha, The
Threshold of Dreams), original traits oI Ljubica Maric`s poetics became even more
pronounced. The last works that she produced (in the 1980s and 1990s) are all for
instrumental soloists or chamber ensembles. They continue with, and refine, the
main characteristics oI the earlier ones. Ljubica Maric`s evolvement thus presents a
search for originality of expression that was reached only after a process of selective
assimilation and creative transformation of tradition had been fulfilled but not until
any "anxiety of influences" had been abandoned. It has been shown that Ljubica
Maric, like other artists, needed to be ready to be inIluenced, in order to absorb such
influences in a creative way.
UDK 78.071.1 Maric Lj.: 78.036.01 (497.11)

You might also like