Professional Documents
Culture Documents
JABATANKEJURUTERAAN ELEKTRIK
Pengenalan Kepada Pembezaan
1. Note Penting:
n
x
1
n
nx
dx
d
}ji! i! ungkapan
n
x "!! #i$! #e%! it! !!n t&$i'
dx
d
n
x y
1
n
nx
dx
dy
}ji! i! persamaan
n
x y "!! #i$! #e%! it! !!n t&$i'
dx
dy
( )
n
x x f
( )
1
'
n
nx x f
} ji! i! fungsi
( )
n
x x f
"!! #i$! #e%! it! !!n t&$i'
( ) x f '
Pembezaan Prinsip Pertama
1. Ji! ( ) x f y ( "!!
dx
dy
( ) ( )
x
x f x x f
+
). So!$!n *onto+
!. ( ) x x f
( ) x f '
( )
x
x x x
+
x
x x x
+
x
x
1
#. ( ) x x f 3
( ) x f '
( )
1
]
1
+
x
x x x
3 3
1
]
1
+
x
x x x
3 3 3
1
]
1
x
x
3
3
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
1
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
1. ( )
2
x x f
( ) x f '
( )
1
]
1
+
x
x x x
2 2
1
]
1
+ +
x
x x x x x
2 2 2
2
1
]
1
+
x
x x x
2
2
x
x
x
x x
2
2
+
[ ] x x + 2
[ ] 0 2 + x
x 2
2. ( )
2
2x x f
( ) x f '
( )
1
]
1
+
x
x x x
2 2
2 2
( )
1
]
1
+ +
x
x x x x x
2 2 2
2 2 2
1
]
1
+ +
x
x x x x x
2 2 2
2 2 4 2
x
x x x
2
2 4 +
x
x
x
x x
2
2 4
+
x x 2 4 +
( ) 0 2 4 + x
x 4
e. 1 3
2
+ + x x y
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
2
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
dx
dy
( ) ( ) ( )
x
x x x x x x
1 3 1 3
2 2
+ + + + + +
( )
x
x x x x x x x x
1 3 1 2 3
2 2 2
+ + + + +
x
x x x x x x x x
1 3 1 3 6 3
2 2 2
+ + + + +
x
x x x x
+ +
2
3 6
x
x
x
x
x
x x
+ +
2
3 6
1 3 6 + + x x
( ) 1 0 3 6 + + x
1 6 + x
3. ( )
x
x f
1
( ) x f '
x
x x x
1 1
+
( )
( )( ) x x x x
x x x
+
+
( ) x x x x
x
2
x x x +
2
1
( ) 0
1
2
x x +
2
1
x
g. x y
dx
dy
x
x x x
+
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
3
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
x x x
x x x
x
x x x
+ +
+ +
( ) x x x x
x x x
+ +
+
( ) x x x x
x
+ +
x x x + +
1
( ) x x + + 0
1
x x +
1
x 2
1
+. 1 + x y
dx
dy
( )
x
x x x
1 1 + + +
( )
x
x x x
1 1 + + +
( )
( ) 1 1
1 1
+ + + +
+ + + +
x x x
x x x
( ) 1 1
1 1
+ + + +
+ +
x x x x
x x x
1 1
1
+ + + + x x x
1 1 0
1
+ + + + x x
1 2
1
+
x
4. So!$!n L!ti+!n :
1.
2
5x y ). 3
2
+ x x y
4.
2
1
x
y
5.
2
3
1
x
y
.. x x y 5
2
+ 0. 1 3 2
2
+ x x y
-. x y 2 6. 1 x y
Pembezaan Fungsi Algebra
A) Petua Asas Pembezaan
n
x y
1
n
nx
dx
dy
n
ax y
1
n
anx
dx
dy
k y
2i"!n! k i!$!+ 7e"!$!8
0
dx
dy
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
4
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
had
0 x
9&n!!n
Konj&g!t
9&n!!n
Konj&g!t
*onto+ So!$!n
1.
x y 9
9
dx
dy
).
3
t y
2
3t
dt
dy
4.
4
3x y
( )
1 4
4 3
x
dx
dy
4
12x
5.
5
x y
1 5
5
x
dx
dy
4
5x
..
2
8
7
x y
1 2
2
8
7
x
dx
dy
x
4
7
0.
2
4
3
x
y
2
1
4
3
x
2
4
3
x
1 2
2
4
3
x
dx
dy
3
2
3
x
3
2
3
x
-.
5 y
0
dx
dy
6.
2
1
y
0
dx
dy
So!$!n L!ti+!n :
1.
4
x
).
7 y
4.
2
3x y 5.
5
t y
..
4
3
7
x
y
0.
( )
6
3
5
x x f
-.
( )
3
7 x f
6.
3
4
1
x
y
B) Pembezaan Hasil Tambah
v u y +
dx
dv
dx
du
dx
dy
+
*onto+ So!$!n
1.
9 2
2 5
+ + x x y
9 2
2 5
dx
d
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
+ +
0 2 5 2
1 2 1 5
+ +
x x
dx
dy
x x 2 10
4
+
).
t t y 5
3
+
t
dx
d
t
dx
d
dx
dy
5
3
+
( )
1 1 1 3
1 5 3
+ t t
dt
dy
5 3
2
+ t
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
5
( ) 1 5 2
3
+ x x
4.
2
2 3 4
2
5 3
x
x x x
y
+ +
2
2
2
3
2
4
2
5
2 2
3
x
x
x
x
x
x
y + +
2
5
2 2
3
2
+ +
x
x y
2
5
2 2
3
2
dx
d x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
+ +
0
2
1
2
2
3
1 1 1 2
+ +
x x
2
1
3 + x
5.
z
z z
y
3
9 +
z
z
z
z
3
9
+
2
9 z +
2
9 z
dz
d
dz
d
dz
dy
+
1 2
2 0
+ z
z 2
..
( )
2
2 3 + x y e"#!ng!n 2&$&
4 12 9
2
+ + x x
4 12 9
2
dx
d
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
+ +
12 18 + x
0.
( )
2
2
2 + x y e"#!ng!n 2&$&
4 4
2 4
+ + x x
4 4
2 4
dx
d
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
+ +
x x 8 4
3
+
So!$!n L!ti+!n :
1.
2 4
4x x +
).
6 4 2
3 4 15
+ + + +
z z z z
4.
2
2
2
3
6
x
x x
y
+
5.
3
3 5
5 4
t
t t
y
+ +
..
( )
4
7
5
2
2
3
5
3
+ + x
x
x f
0.
7
14
1
7 x y +
-.
( )
2
3 2 + x y
6.
( )
2
2
1 x y +
C) Pembezaan Hasil Tolak
v u y
dx
dv
dx
du
dx
dy
*onto+ So!$!n
1.
3 2
2 x x y
3 2
2 x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
1 3 1 2
2 2 2
+ x x
2
2 2 x x +
( ) x x + 1 2
).
9 5
4
t t y
9 4 5
4
dx
d
t
dx
d
t
dx
d
dt
dy
0 4 5
1 4 1 1
t t
dt
dy
3
4 5 t
4.
2
2 3 4
2
3 2
x
x x x
y
5.
2
3
9
z
z z
y
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
6
2
2
2
3
2
4
2
3
2
2
2 x
x
x
x
x
x
y
2
3
2 2
1
2
x
x y
2
3
2
1
2
1
2
dx
d
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
0 1
2
1
2
2
1
1 1 1 2
x x
2
1
x
2
3
2
9
z
z
z
z
z
z
9
z
dz
d
z
dz
d
dz
dy
1
9
1 1 1 1
9 1
z z
1 9
2
z
1
9
2
z
..
( )
2
2 x y e"#!ng!n 2&$&
2
4 4 x x +
2
4 4 x
dx
d
x
dx
d
dx
d
dx
dy
+
x 2 4 +
( ) 2 2 x
So!$!n L!ti+!n :
1.
2 4
5 x x
). ( )( )
x
x x
y
3 2
4.
2
5 2
2
3
x
x x
y
5.
3
3 5
5 4
q
q q q
y
..
( ) x x
x
x f
4
7
5
1 3
5
4
0.
( ) 15 5
1
2
3
3
4 15
z
t
t t t f
-.
( )
2
3x x y
6.
( )
2
2
1 x y
D) Pembezaan Hasil Darab
uv y
dx
du
v
dx
dv
u
dx
dy
+
*onto+ So!$!n:
B!gi 'o!$!n:'o!$!n 2i#!;!+ te82!7!t ) 1!8! &nt& "e<e$e'!i!nn<!:
!= Ke"#!ng!n 2!n g&n!!n !e2!+ Pembezaan Hasil Tambah !t!&
Pembezaan Hasil Tolak
#= 9&n!!n !e2!+ Pembezaan Hasil Darab
D!$!" 1onto+ 'o!$!n 2i#!;!+ !!n "engg&n!!n !e2!+ Pembezaan Hasil Darab.
Tet!7i 2!$!" e!2!!n #i!'! #o$e+ e"#!ng!n 2!n 'e$e'!i!n.
1. ( ) 1 x x y
x u 1 x v
). ( ) 4 2 + x x y
x u 2 4 + x v
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
7
1
dx
du
1
dx
dv
dx
du
v
dx
dv
u
dx
dy
+
( ) ( )( ) 1 1 1 + x x
dx
dy
1 + x x
1 2 x
2
dx
du
1
dx
dv
dx
du
v
dx
dv
u
dx
dy
+
( ) ( )( ) 2 4 1 2 + + x x
dx
dy
8 2 2 + + x x
8 4 + x
( ) 2 4 + x
4. ( )( ) 3 1 2 + x x y
1 2 x u 3 + x v
2
dx
du
1
dx
dv
dx
du
v
dx
dv
u
dx
dy
+
( )( ) ( )( ) 2 3 1 1 2 + + x x
dx
dy
6 2 1 2 + + x x
5 4 + x
5.
( )( ) 5 3 2
2
+ x x y
2
2
+ x u 5 3 x v
x
dx
du
2 3
dx
dv
dx
du
v
dx
dv
u
dx
dy
+
( )( ) ( )( ) x x x
dx
dy
2 5 3 3 2
2
+ +
x x x 10 6 6 3
2 2
+ +
6 10 9
2
+ x x
So!$!n L!ti+!n :
1. ( ) 5
2
x x y ).
( ) 2 2
2
+ x x y
4. ( )( ) x x y + + 3 4 5.
( )( ) 5 3 2
2
+ x x y
.. ( )( ) x x y + 3 4 2 0.
( )( ) 5 3 2
2
+ x x x y
) Pembezaan Hasil Baha!i
v
u
y
2
v
dx
dv
u
dx
du
v
dx
dy
*onto+ So!$!n
1.
1
2
+
x
x
y
2
x u 1 + x v
x
dx
du
2 1
dx
dv
2
v
dx
dv
u
dx
du
v
dx
dy
( ) ( )
( )
2
2
1
1 2 1
+
+
x
x x x
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
"
( )
2
2 2
1
2 2
+
+
x
x x x
( )
2
2
1
2
+
+
x
x x
( )
( )
2
1
2
+
+
x
x x
).
1 3
2
2
x
x
y
2
2
+ x u 1 3 x v
x
dx
du
2 3
dx
dv
2
v
dx
dv
u
dx
du
v
dx
dy
( ) ( )
( )
2
2
1 3
3 2 2 1 3
x
x x x
( )
( )
2
2 2
1 3
6 3 2 6
x
x x x
( )
2
2 2
1 3
6 3 2 6
x
x x x
( )
2
2
1 3
6 2 3
x
x x
4.
x x
x
y
5
1 4
4
2
+
+
1 4
2
+ x u x x v 5
4
x
dx
du
8 5 4
3
x
dx
dv
2
v
dx
dv
u
dx
du
v
dx
dy
( ) ( )( )
( )
2
4
3 2 4
5
5 4 1 4 8 5
x x
x x x x x
( )
( )
2
4
3 2 5 2 5
5
5 4 20 16 40 8
x x
x x x x x
( )
2
4
3 2 5 2 5
5
5 4 20 16 40 8
x x
x x x x x
+ +
( )
2
4
2 3 5
5
5 20 4 8
x x
x x x
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
#
( )
2
4
2 3 5
5
5 20 4 8
x x
x x x
+ +
5.
3 2
9
2
+
x
x x
y
x x u 9
2
+ 3 2 x v
x
dx
du
2 2
dx
dv
2
v
dx
dv
u
dx
du
v
dx
dy
( ) ( )
( )
2
2
3 2
2 9 2 3 2
x
x x x x
( )
( )
2
2 2
3 2
18 2 6 4
x
x x x x
( )
2
2 2
3 2
18 2 6 4
x
x x x x
( )
2
2
3 2
24 2
x
x x
( )
2
3 2
) 12 ( 2
x
x x
So!$!n L!ti+!n :
1.
2
5
2
4
x
x
y
).
( )( )
2
3 2 1
2
+
+
x
x x
y e"#!ng!n 2&$& <g !t!'
4.
3 2
9
+
x
x
y
5.
( )
x
x
y
2
3 2
2
e"#!ng!n 2&$& <g !t!'
$) Pembezaan $un!si %ubahan &Petua 'antai)
( ) u f y
( ) u g u dx
du
du
dy
dx
dy
*
NOTA PENTING :
9&n!!n 7et&! 8!nt!i > 3&ng'i g&#!+!n nie !2!$!+ &nt& 7e8'!"!!n <!ng
&!'!n<! ? ). @ji! &!'! ) "!! 7e8'!"!!n it& 7e8$& dikembangkan=
Te82!7!t ) 1!8! &nt& 'e$e'!i!n 7e8'!"!!n <g !2! &!'! ? )
*onto+ : ( )
6
2
2 3 x y
o 9&n!!n 7et&! 8!nt!i
!t!!n : 2 3
2
x u
6
u y
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
1(
2. t+en #e%!!n <!ng
2!$!" &8&ng!n
x
dx
du
6
5
6u
du
dy
dx
du
du
dy
dx
dy
* PETUA RANTAI, AUN9SI 9UBAHAN
x u
dx
dy
6 6
5
( )
5
36 u x
t+en g!nti!n #!$i ni$!i u t!2i 2gn ni$!i 'e#en!8
( )
5
2
2 3 36 x x
o 9&n!!n 1!8! #i!'! @mesti tun)uk *ara +etua rantai ,ulu baru *ara ini=
( ) ( ) 2 3 2 3 6
2
6
2
x
dx
d
x
dx
dy
( ) x x 6 2 3 6
1 6
2
( )
5
2
2 3 36 x x
1!8! ini 'e'&!i &nt& 'e$e'!i!n 7e8'!"!!n <!ng !2! j&g! g&n!!n
1!8! Pembezaan Hasil Darab !t!& Pembezaan Hasil Baha!i :
*onto+ 'o!$!n : ( ) ( ) 1 2 3
5
2
x x y !t!&
2
5 3
3
+
+
x
x
y
A!n 2ite8!ng!n $e#i+ $!nj&t 'e$e7!' Pet&! R!nt!i
*onto+ So!$!n PT-A 'A.TA/0$-.%1/ %-BAHA.
1.
( )
5
3
3 + x y
!t!!n
3
3
+ x u
(
5
u y
2
3x
dx
du
4
5u
du
dy
dx
du
du
dy
dx
dy
*
2 4
3 5 x u
dx
dy
( )
4 2
15 u x
g!nti!n #!$i ni$!i :
( )
4
3 2
3 15 + x x
dx
dy
).
( )
8
2
3 2 x x y +
!t!!n
x x u 3 2
2
+
(
8
u y
3 4 + x
dx
du
7
8u
du
dy
dx
du
du
dy
dx
dy
*
( ) 3 4 8
7
+ x u
dx
dy
g!nti!n #!$i ni$!i :
( ) ( ) 3 4 3 2 8
7
2
+ + x x x
dx
dy
4.
( )
7
3
2 x y
!t!!n
3
2 x u
(
7
u y
2
3x
dx
du
6
7u
du
dy
dx
du
du
dy
dx
dy
*
5.
( )
5
3
2 5
1
+
x
y
"!!
( )
5
3
2 5
+ x y
!t!!n
2 5
3
+ x u
(
5
u y
2
15x
dx
du
6
5
u
du
dy
dx
du
du
dy
dx
dy
*
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
11
. #e%!!n &!'!
"&$!
)
&!'! t&8&n!n
2!n &!'! :1
2 6
3 7 x u
dx
dy
( )
6 2
21 u x
g!nti!n #!$i ni$!i :
( )
6
3 2
2 21 x x
dx
dy
2 6
15 5 x u
dx
dy
( )
6 2
75
u x
g!nti!n #!$i ni$!i :
( )
6
3 2
2 5 75
+ x x
dx
dy
So!$!n L!ti+!n :
1.
( )
11
5 3 x y
).
( )
5
2
2 + x y
4.
( )
9
2 3
3 2 5 x x x y +
5.
( )
15
3
2 4 x y +
..
4
1
2
3
,
_
x
y
0.
12
2
2 3 5
2 3
,
_
x
x x x
y
-.
( )
6
2
5 2
2
x
y
6.
( ) 2 3
1
4
+
x
y
B.
( )
4
2
5 3 2
5
x x
y
1/.
( )
3
3
5
1
x x
y
+
( )
4
1 2 10 x
dx
du
v
dx
dv
u
dx
dy
+
( ) ( ) ( ) [ ]
4 4 3 5
1 2 10 3 4 1 2 + + x x x x
dx
dy
( ) ( ) ( ) ( ) 3 10 1 2 4 1 2
4 3 4
+ + x x x x
( ) ( ) 30 10 4 8 1 2
4 3 4 4
+ + x x x x
( ) ( ) 30 4 18 1 2
3 4 4
+ x x x
( ) ( ) 15 2 9 2 1 2
3 4 4
+ x x x
( ) ( ) 15 2 9 1 2 2
3 4 4
+ x x x
).
( ) ( )
8
3
3
5 3 3 2 + x x y
( )
3
3
3 2 + x u ( )
8
5 3 x v
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
12
A!to8!n
( )
2
2
3
6 3 2 3 x x
dx
du
+ ( ) 3 5 3 8
7
x
dx
dv
( )
2
3 2
2 2 18 + x x ( )
7
5 3 24 x
dx
du
v
dx
dv
u
dx
dy
+
( ) ( ) ( ) ( ) [ ]
2
3 2 8 7
3
3
2 2 18 5 3 5 3 24 2 2 + + + x x x x x
dx
dy
( ) ( ) ( ) ( ) [ ]
2 3 7
2
3
18 5 3 24 2 2 5 3 2 2 x x x x x + + +
( ) ( ) [ ]
2 3 3 7
2
3
90 54 48 48 5 3 2 2 x x x x x + + +
( ) ( ) [ ] 48 90 102 5 3 2 2
2 3 7
2
3
+ + x x x x
( ) ( ) ( ) [ ] 24 45 51 2 5 3 2 2
2 3 7
2
3
+ + x x x x
( ) ( ) ( ) 24 45 51 5 3 2 2 2
2 3 7
2
3
+ + x x x x
4.
( )
( )
2
3
3
1 2
3
x
x
y
( )
3
3 + x u ( )
2
3
1 2 x v
( ) 1 3 3
2
+ x
dx
du
( )
2 3
6 1 2 2 x x
dx
dv
( )
2
3 3 + x ( ) 1 2 12
3 2
x x
2
v
dx
dv
u
dx
du
v
dx
dy
( ) ( ) ( ) ( ) [ ]
( )
4
3
3 2 3 2
2
3
1 2
1 2 12 3 3 3 1 2
+ +
x
x x x x x
dx
dy
( )( ) ( ) ( ) [ ]
( )
4
3
2 3 2 3
1 2
4 3 1 2 3 1 2 3
+ +
x
x x x x x
( )( ) ( ) ( ) [ ]
( )
4
3
2 3 3 2 3
1 2
12 4 1 2 3 1 2 3
+ +
x
x x x x x
( )( ) [ ]
( )
4
3
2 3 3 2 3
1 2
12 4 1 2 3 1 2 3
x
x x x x x
( ) [ ]
( )
3
3
2 3 2
1 2
1 12 2 3 3
x
x x x
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
13
A!to8!n
( ) [ ]
( )
3
3
2 3 2
1 2
1 12 2 3 3
+ + +
x
x x x
5.
( )
( )
8
3
5
2
1
5 3
x
x
y
( )
5
2
5 3 + x u ( )
8
3
1 x v
( ) x x
dx
du
6 5 3 5
4
2
+ ( )
2
7
3
3 1 8 x x
dx
dv
( )
4
2
5 3 30 + x x ( )
7
3 2
1 24 x x
2
v
dx
dv
u
dx
du
v
dx
dy
( ) ( ) ( ) ( ) [ ]
( )
16
3
7
3
5
2
4
2
8
3
1
1 24 5 3 5 3 30 1
+ +
x
x x x x x x
dx
dy
( ) ( ) ( ) ( ) [ ]
( )
16
3
2 3
4
2
7
3
1
4 5 3 5 1 5 3 1 6
+ +
x
x x x x x
( ) ( ) ( ) ( ) [ ]
( )
16
3
2 3
4
2
7
3
1
20 12 5 5 5 3 1 6
+ +
x
x x x x x
( ) ( ) [ ]
( )
16
3
2 3
4
2
7
3
1
20 12 5 5 5 3 1 6
x
x x x x x
( ) ( )
( )
9
3
2 3
4
2
1
25 12 5 5 3 6
x
x x x x
So!$!n L!ti+!n :
1.
( ) ( )
5
4 11
2 5 5 3 + x x y
).
( ) ( )
7
2
5
2
3 4 2 x x y +
4.
7
2
2 5
4
3 2
1
2
3
,
_
,
_
x
x x
x
y
5.
( )
3
8
3
1 3
x
x
y
+
..
( )
( )
6
2
4
2
5 2
2 5
x
x x
y
0.
( )
6
4
3
2 5 x
x
y
+
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
14
%)
Pe"#e%!!n peringkat kedua 2it!n2! '#g
2
2
dx
y d
<g #e8"!n!
,
_
dx
dy
dx
d
Pe"#e%!!n peringkat kedua !t!& peringkat tinggi ini "enge+en2!i it! #&!t
7e"#e%!!n 'e#!n<! ) !$i te8+!2!7 7e8'!"!!n <!ng 2i#e8i
M&$!:"&$! #e%!!n 'e7e8ti #i!'!
dx
dy
@7e8ing!t 7e8t!"!= t+en 7e8'!"!!n <!ng
te$!+ 2i#e%!!n t!2i #e%!!n 'e!$i $!gi
2
2
dx
y d
*t+ 'o!$!n
i. 1 2 3
2
x x y
0 2
2
1
6
2
1
x x
dx
dy
2
1
6
x x
2
3
2
2
2
1
6
+ x
dx
y d
ii.
t t
t
t f +
2
3
2
2
) (
t t t t f +
2 3
2 2 ) (
( ) 1 4 6 '
4
dx
d
t
dx
d
t
dx
d
x f +
1 4 6
4
+
t t
( ) 4 24 ' '
5
dx
d
t
dx
d
x f
4 24
5
t
iii. ) 2 )( 1 2 ( + x x y
2 4 2
2
+ x x x
2 3 2
2
+ x x
3 4 + x
dx
dy
4
2
2
dx
y d
D!7!t!n ni$!i:ni$!i te8#it!n e2&! #!gi 3&ng'i:3&ng'i #e8i&t !7!#i$! t C ).
i. 1 3 4
2
+ t t s ii.
3
2 3 t s iii. t t t s
3
2
2 5
2 3
+
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
15
Pe"#e%!!n A&ng'i T8igono"et8i
1. x sin
x
dx
d
dx
d
sin
kos x
). kos x
kos
dx
d
dx
d
x
x sin
4. x tan
x
dx
d
dx
d
tan
x sek
2
5. ax sin
ax
dx
d
ax
dx
d
dx
d
sin
kos a ax
a kos ax
.. kos ax
kos
dx
d
dx
d
ax
dx
d
ax
a ax sin
ax asin
0. ax tan
ax
dx
d
ax
dx
d
dx
d
tan
a ax sek
2
a
ax sek
2
-. ( ) b ax + sin
( ) b ax
dx
d
b ax
dx
d
dx
d
+ + sin
kos ( ) ( ) a b ax +
a kos ( ) b ax +
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
16
6. kos ( ) b ax +
kos
dx
d
dx
d
( ) b ax
dx
d
b ax + +
( ) ( ) a b ax + sin
( ) b ax a + sin
B. ( ) b ax + tan
( ) b ax
dx
d
b ax
dx
d
dx
d
+ + tan
( ) ( ) a b ax sek +
2
a ( ) b ax sek +
2
*onto+ So!$!n
1.
( ) x x f sin
( ) kos x f ' x
).
( ) kos x f x
( ) x x f sin '
4. x tan
x sek
dx
d
2
5.
x y 5 sin
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
5 5 sin
kos 5 5 x
kos 5 x 5
..
( ) x kos x f 3
( ) x
dx
d
x kos
dx
d
x f 3 3 '
3 3 sin x
x 3 sin 3
0.
x y 7 tan
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
7 7 tan
7 7
2
x sek
x sek 7 7
2
-.
x y 4 sin 5
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
4 4 sin 5
kos 5 4 4 x
kos 20 x 4
6.
( ) x x f 6 tan 2
( ) x
dx
d
x
dx
d
x f 6 6 tan 2 '
6 6 2
2
x sek
x sek 6 12
2
*onto+ So!$!n
1
.
( ) 1 3 sin + x y
( ) ( ) 1 3 1 3 + + x
dx
d
x kos
dx
d
dx
dy
kos ( ) 3 1 3 + x
( ) 1 3 3 + x kos
)
.
( ) kos x f ( ) x 3 5
( ) ( ) ( ) x
dx
d
x kos
dx
d
x f 3 5 3 5 '
( ) 3 3 5 sin x
( ) x 3 5 sin 3
4
.
( ) 3 2 tan 2 x y
( ) ( ) 3 2 3 2 tan 2 x
dx
d
x
dx
d
dx
d
5
.
x y
5
2
sin
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
17
( ) 2 3 2 2
2
x sek
( ) 3 2 4
2
x sek
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
5
2
5
2
sin
kos
5
2
5
2
x
kos
5
2
x
5
2
.
.
,
_
x kos y
2
1
1 2
,
_
,
_
x
dx
d
x kos
dx
d
dx
dy
2
1
1
2
1
1 2
2
1
2
1
1 sin
,
_
,
_
x
,
_
x
2
1
1 sin
0
.
( ) 5 2 tan 3
2
+ x y
( ) ( ) 5 2 5 2 tan 3
2 2
+ + x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
3 ( ) x x sek 4 5 2
2 2
+
x 12 ( ) 5 2
2 2
+ x sek
1/.
x
n
sin
x
dx
d
dx
d
n
sin
x
dx
d
x
dx
d
sin
x n
n 1
sin
kos x
1
11.
x kos
n
kos
dx
d
x kos
dx
d
dx
d
n
x
dx
d
x
1 sin .kos
1 - n
x x n
n
x kos
n 1
x sin
1).
x
n
tan
x
dx
d
x
dx
d
x
dx
d
dx
d
n
tan tan
1 tan
2 1
x sek n
n
n x
n 1
tan
x sek
2
*onto+ So!$!n
1
.
x y 2 sin
2
x
dx
d
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
sin sin
2
kos x sin 2 1 x
kos x sin 2 x
)
.
( )
3
kos x f x
( ) kos
dx
d
x kos
dx
d
x f
3
' x
dx
d
x
1 sin 3
2
x x kos
x x kos sin 3
2
4
x y 3 tan
2
5 x y 5 sin 2
3
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
1"
#ezakan K&A!A
t&8&n!n &!'!( &!'! :1
#ezakan T'IGO
#ezakan atau dlm
kurungan
.
x
dx
d
x
dx
d
x
dx
d
dx
d
3 3 tan 3 tan
2
3 3 3 tan 2
2
x sek x
x 3 tan 6 x sek 3
2
.
x
dx
d
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
5 5 sin 5 sin 2
3
kos x 5 sin 3 2
2
5 5 x
x 5 sin 30
2
kos x 5
.
.
( ) ( ) 1 3 2
4
x kos x f
( ) ( ) ( ) ( ) 1 3 1 3 1 3 2 '
4
x
dx
d
x kos
dx
d
x kos
dx
d
x f
( ) ( ) 3 1 3 sin 1 3 4 2
3
x x kos
( ) ( ) 1 3 sin 1 3 24
3
x x kos
0
.
( ) 1 2 tan 2
2 3
+ x y
( ) ( ) ( ) 1 2 1 2 tan 1 2 tan 2
2 2 2 3
+ + + x
dx
d
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
( ) ( ) x x sek x 4 1 2 1 2 tan 3 2
2 2 2 2
+ +
( ) ( ) 1 2 1 2 tan 24
2 2 2 2
+ + x sek x x
14. sek
x
sek
dx
d
x
sek
x
x tan
15. kosek
x
kosek
dx
d
x
kosek
x
kot
x
1.. kot
x
kot
dx
d
x
x kosek
2
*ONTOH SOALAN
1
.
x sek y
4
sek
dx
du
x x tan
4
u y
3
4u
du
dy
dx
du
du
dy
dx
dy
sek u
dx
dy
3
4 x x tan
x sek
3
4 sek x x tan
x sek y
4
sek
dx
d
x sek
dx
d
dx
dy
4
x x
dx
d
x sek
3
4 sek 1 tan x x
4 x sek tan
4
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
1#
4 x sek tan
4
)
.
x kosek y 2
3
dx
du
du
dy
dx
dy
kosek u
dx
dy
2 3
2
xkot 2 x 2
kosek u
2
6 x 2 kot x 2
6 kosek x kosek 2
2
x 2 kot x 2
x kosek 2 6
3
kot x 2
x kosek y 2
3
x
dx
d
x kosek
dx
d
x kosek
dx
d
dx
dy
2 2 2
3
2
3kosek 2 2 2 2 x xkot kosek x
x kosek 2 6
3
kot x 2
NOTE PENTING ***
1. PEMBEZAAN 2i$!'!n!!n "engi&t ARAHAN <!ng 2i#e8i.
). *ARA MUDAH #!gi 'o!$!n 'e7e8ti ( ) 1 4D 'in ) <
) 4
i!$!+
!. Let!!n ) 2i+!2!7!n
b. #ezakan kuasa t&8&n!n &!'! 2!n &!'! :1
1. #ezakan trig" @!#!i!n &!'!n<e=
d. #ezakan
x
atau +ang dalam kurungan
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
2(
( ) 1 3 sin 2
2 3
x y
( ) ( ) ( ) 1 3 1 3 sin 1 3 sin 2
2 2 2 3
x
dx
d
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
( ) ( ) x x kos x 6 1 3 1 3 sin 3 2
2 2 2
x 36 ( ) 1 3 sin
2 2
x ( ) 1 3
2
x kos
4. *!8! "&2!+ 2i!t!' #o$e+ 2ig&n!!n ti2! i8! '!"! !2! en! g&n!!n !e2!+ )A!I,
TA-#A). )A!I, TO,AK. )A!I, (A'A# atau )A!I, #A)AGI.
*onto+ So!$!n
Deng!n "engg&n!!n Teni Pe"#e%!!n A&ng'i T8igono"et8i( #e%!!n < te8+!2!7 D.
i. x kos x y 4 ) 1 2 ( sin 2
2 2
ii. x x sek y 2 tan 4
3
iii.
2
3
2
5 sin
x kot
x
y iE.
x kos
x sek
y
3 2
5
E. x y 4 sin
3
Ei. x kos y 2
6
Eii. x y 3 tan
2
Eiii. ( ) 1
2 2
+ x kos y
iD. ( ) z z kos y 3 sin 1 3 3
5 4
D.
( )
2 4
2
2 sin
4 tan 2
x
x
y
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
21
( )( )
2 2
5 2 3 sin x kos x y
x u 3 sin
2
2
5 2 x kos v
3 3 3 sin 2 x kos x
dx
du
x x
dx
dv
10 5 sin 2
2
x xkos3 3 sin 6
2
5 sin 20 x x
dx
du
v
dx
dv
u
dx
dy
+
g!nti!n,"!'&!n ni$!i
( )( ) ( )( ) x xkos x kos x x x
dx
dy
3 3 sin 6 5 2 5 sin 20 3 sin
2 2 2
+
x 20
x 3 sin
2 2
5 sin x 12 + kos x x 3 sin 5
2
kos x 3
Pe"#e%!!n A&ng'i Log!8it+"!
D $og D $n
e
1. D $n
D
1
D $n
2D
2
). ( ) # !D $n +
( ) # !D $n
2D
2
2D
2
+
# !D
!
+
Notes
!= ( ) < $n D $n D< $n +
#=
< $n D $n
<
D
$n
1=
n D $n
n
D $n
2=
( ) DD $n D $n
)
D $n D $n +
D $n )
Pe"#e%!!n A&ng'i E'7onen
1.
D
e <
D D
e e
2D
2
).
!D
e <
!D !D
!e e
2D
2
4.
# !D
e <
+
# !D # !D
!e e
2D
2
+ +
Notes
!=
< D < D
e e e
+
#=
<
D
< D
e
e
e
1=
D
1
e
1
e
).
2
ln x y
2
2
x
x
dx
dy
x
2
4
.
x y 2 ln
x ln 2 ln +
x
dx
d
dx
d
dx
dy
ln 2 ln +
x
1
0 +
x
1
ATAU
x y 2 ln
x dx
dy
2
2
x
1
5
. x
y
2
ln
x ln 2 ln
x
dx
d
dx
d
dx
dy
ln 2 ln
x
1
0
x
1
ATAU
x
y
2
ln
1
2 ln
x y
1
2
2
2
x
x
dx
dy
x x
2 2
2
2
2
2
x
x
x
1
.
.
( ) 3 2 ln + x y
3 2
2
+
x dx
dy
0.
( ) 3 2 ln
3
+ x y
3 2
6
3
+
x
x
dx
dy
-.
( )( ) 1 2 3 ln
2
+ x x y
( ) ( ) 1 2 ln 3 ln
2
+ + x x
6.
1 2
3
ln
2
+
x
x
y
( ) ( ) 1 2 ln 3 ln
2
+ x x
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
23
( ) ( ) 1 2 ln 3 ln
2
+ + x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
1 2
2
3
6
2
+
+
x x
x
( ) ( )
( )( ) 1 2 3
3 2 1 2 6
2
2
+
+ +
x x
x x x
( )( ) 1 2 3
6 6 12
2
2 2
+
+ +
x x
x x x
( )( ) 1 2 3
6 18
2
2
+
+
x x
x x
( )
( )( ) 1 2 3
1 3 6
2
+
+
x x
x x
( ) ( ) 1 2 ln 3 ln
2
+ x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
1 2
2
3
6
2
+
x x
x
( ) ( )
( )( ) 1 2 3
3 2 1 2 6
2
2
+
+
x x
x x x
( )( ) 1 2 3
6 6 12
2
2 2
+
+
x x
x x x
( )( ) 1 2 3
6 6
2
2
+
+
x x
x x
( )
( )( ) 1 2 3
1 6
2
+
+
x x
x x
B.
( )
2
3
3 2 ln + x y
( ) 3 2 ln 2
3
+ x
3 2
6
2
3
2
+
x
x
dx
dy
3 2
12
3
2
+
x
x
1/. x y 3 ln
2
1
3 ln x
x 3 ln
2
1
x dx
dy
3
3
2
1
x 2
1
11.
( )
2
ln x y
( ) x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
ln ln
2
x
x
1
ln 2
x
x ln 2
ATAU
Pet&! 8!nt!i
x u ln
2
u y
x dx
du 1
u
du
dy
2
dx
du
du
dy
dx
dy
x
u
dx
dy 1
2
x
u 2
x
x ln 2
14. ( ) x y 2 ln ln
x u 2 ln
u y ln
x dx
du 1
u du
dy 1
15. x y 4 ln
x u 4 ln
2
1
u y
x dx
du 1
2
1
2
1
u
du
dy
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
24
dx
du
du
dy
dx
dy
x u dx
dy 1 1
xu
1
x x ln
1
dx
du
du
dy
dx
dy
x
u
dx
dy 1
2
1
2
1
u x 2
1
x x 4 ln 2
1
1.. 3
1
2
2
1 3
ln
,
_
x
x
y
,
_
2
2
1 3
ln
3
1
x
x
( ) ( ) [ ]
2
2 ln 1 3 ln
3
1
x x
( ) ( )
1
]
1
2
2 ln 1 3 ln
3
1
x
dx
d
x
dx
d
dx
dy
1
]
1
2
2
2
1 3
3
3
1
x
x
x
( ) ( )
( ) ( )
1
]
1
2
2
2 1 3
1 3 2 2 3
3
1
x x
x x x
( )
( ) ( )
1
]
1
2
2 2
2 1 3
2 6 3 6
3
1
x x
x x x
( ) ( )
1
]
1
2
2 2
2 1 3
2 6 3 6
3
1
x x
x x x
( )( )
1
]
1
+ +
2
2
2 1 3
6 2 9
3
1
x x
x x
( )( )
2
2
2 1 3 3
6 2 9
x x
x x
+ +
).
)D
e <
)D
)e
2D
2<
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
25
4
)
)D
e <
)
)D
5e
2D
2<
5.
1 )D
)
e <
+
1 )D
)
5e
2D
2<
+
.
.
4D
4e <
4D
4e 4
2D
2<
4D
e 9
0.
)< 4D
e <
+
)< 4D
e e <
)< 4D
e
2D
2
e
2D
2
2D
2<
)< 4D
)e 4e
)< 4D
0e
+
-
.
)< 4D
e <
)<
4D
e
e
<
)<
4D
e
2D
2
e
2D
2
2D
2<
)<
4D
)e
4e
y 2
4D
e
)
4
6.
)D
$ne <
)D
e &
$n& <
)D
)e
2D
2&
&
1
2&
2<
2D
2&
2&
2<
2D
2<
)D
)e
&
1
2D
2<
&
)e
)D
)D
)D
e
)e
)
J&ne,JMSK,PPD,-./0)1
26