LO PHAT OAY an djch VIof ngu nam frong Ioaf sach IIon kof gIua djch gIa Vo Quang Nhan |Toxas, Hoa Ky) va Nha sach Quang MInh |VIof Nam), voI su khuyon khch va chuan fhuan fruc fIop cua duc af-IaI Iaf-ma fhu 14 va duoc ngaI Iama TonzIn hondon, daI dIon chnh fhuc cua duc af-IaI Iaf-ma cho phop In kom ban Anh ngu. Ouc Out-lu Lut-mu lu nguo gu bun quyen duo duc quyen such nuy 5 OC OAT-LA LAT-MA XV T OK OK Nen lung nhung Ioi Phul Juy Nguyen tac: THE FOUR NOBLE TRUTHS (1997) Ban dch Anh ng: Gcsbc Tbuptcn Jinpa Hieu chnh: Dominiquc 8iJc Ban dch Viet ng: Vo Quang Nhan Hieu nh: Nguyen Minh Tien uc Da/ai Lama /a nguoi giu ban quycn Jao Juc quycn sacb nay NHA XAT BAN TON GAO LO GO THK
uc Dci-|ci Ici-mc i|u 14 |icn ncq |c mci ircng sc
ii ccc .i |cn| 1cc iin| i|cn 1ucc icn |in| ircn iccn i|c gici. K|cng c|i gici |cn ircng p|cm .i icn gicc, su ircn ircng 1ci .ci n|ung |cci 1cng i|uc iicn .c n|cn ccc| sicu iuqci cuc Ngci ccn 1ucc cu i|c |cc uc gici i|ucng Nc|c| Hcc |n| ncm 18 - mci ircng n|ung gici i|ucng ccc uq n|ci cuc n|cn |cci. K|cng !ung |ci c su iu icp |ucng 1cn gici i|cci iu i|cn ||ci mci p|icn ncc ircng 1ci scng, Ngci ccn ncu ccc |cn| nguqcn cuc mci .i 8c 1ci ircng iin| i|cn P|ci gicc Dci i|uc, |ucn nc |uc ||cng mci mci . su cn .ui .c |cn| p|uc cuc |ci i|cq mci c|ung sin|. N|ung |ci !cq cuc Ngci 1i i|cng .cc |cng nguci, mcng |ci |ci ic| |cn |cc c|c ici cc mci nguci i|ucc 1u mci icng |cp ||cc n|cu c ccc ncn .cn |cc ||cc n|cu, . c|ung |ucn giup ic gicm n|c n|ung ||c 1cu ircng cucc scng. 1cc p|cm 1u !icu 1c, 1ucc !ic| gic Vc Qucng N|cn !ic| iu |cn An| ngu, |c mci ircng n|ung icc p|cm g|i |ci n|ung |ci gicng !cq cuc 1uc Dci-|ci Ici-mc 1ucc n|icu nguci |ici 1cn n|ci c p|ucng 1cq. Gici i|icu icc p|cm ncq .ci 1cc gic Vici Ncm, c|ung ici |q .cng cc i|c c|ic sc n|ung gic iri iin| i|cn |cn |cc 1c 1ucc Ngci |cn icng 1cn .ci ici cc mci nguci ircn iin| i|cn .ucn |cn |ccn i|icn c|in| mn| ircng cucc scng. Xin ircn ircng gici i|icu cung |cn 1cc. NGYKN MNH TKN 6 ? CAM TA X/o c/ao //ao/ cam /a dac 0a/a/ Lama da /rac //ep bao c/c d/c/ }/a o//ea }/ao} /aao a baa ca c/c p/ep c/aeo o}a cac /ac p/am caa N}a/. Thu but va ch ky cua c Dalai Lama X/o /r/ ao Lama Teo:/o 0/codeo, Sa }/a Hca b/o/ caa dac 0a/a/ Lama 14, o}aa/ da /ac daeo c/c bac/ d/eo //eo ca/ dac 0a/a/ Lama ca //a ma/ N}a/ de }/ap /ac //aao /a/ c/c c/ec c/aeo d/c/ sac/ oa. X/o /r/ ao /cc }/a T/ap/eo I/opa ce /a/ ca o/ao} }/ o}a/ da }/ap da c/c sa //o/ //ao/ bao \/e/ d/c/ caa sac/ oa. C/ao //ao/ cam /a T/eo s/ 8. 4/ao Ia//ace \/eo /raao} Hcc c/eo Sao/a 8arbara ce Cac o}//eo caa //ac, da ca/ /co} cao} cap ba/ /aao cao 4//eracrd. 8add//s/ Re//ec//cos ca c/c p/ep c/aeo d/c/ sao} \/e/ o}a de /r/o/ ba /rco} p/ao p/a /ac. ac b/e/ v/o cam ao ao/ C/ao N}aeo /c acc 8ac da /e/ /co} }/ap da o}aa/ d/c/. K/co} cc ao/ ca o/ao} ba/ c/e/ /reo cac p/aao} //eo /raeo //co} /// caco sac/ oa se //c /co} daac ra ma/ o/a /cm oa. X/o /rao /rco} cam /a ao/ N}aeo H/o/ /N}aeo H/o/ T/eo da }/ap //ea d/o/ bao //ac. C/ao //ao/ cam /a cac bac ao sa, cac bac dao ao/ /rco} da/ }/a d/o/ l/a/ /a, //co} p/ao b/e/ bc p/a/, c/ao} /cc, /a /cao cao/ d/a /, da bc o//ea cco} sac scao //ac, d/eo }/ao} ca p/c b/eo cac cao //ea l/a/ }/ac de }/a c/c ac p/ap /raao} /co. NGO O|CH 8 9 LO NGO CNG QY OOC GA T raac /// daac dac 0a/a/ Lama Xl\ bao /ao} aeo T/e lcar Ncb/e Tra//s /bao 4o/ o}a ca o//ea /a/ da c/ao , d/c/ }/a da cc mc/ aac o}aeo rao} /a/ ca cco} dac cc daac /a cac c/ec ///eo caa m/o/ se /c/ /aao} deo Tam bac, c/c o/ao} o}aa/ /aa daeo /a dc/ /aao} caa c/ec dao} /am, ca c/c mc/ c/ao} s/o/. 8ao d/c/ \/e/ o}a oa /a mc/ dap ao} ca/ o}aeo aac /reo. N/ao da v/o cc ca/ /a/ o}ao }co ce cacc da/ /ca/ dco} caa dac 0a/a/ Lama //a 14. N}a/ s/o/ ra o}a 6 //ao} 7 oam 1935 /a/ o}c/ /ao} o/c Ta//ser, p/a/ //eo/a dco} Ta Tao}, }ao b/eo }/a/ Trao} Hca, /rco} mc/ }/a d/o/ oco} dao o}/ec, ca/ /eo }c/ /a L/amc 0/codap. T/ec /raeo //co} d/ //m c/ /ao/ dac /co }/ac /a/ s/o/ saa /// c/ //eo o//em //ac /a dac 0a/a/ Lama //a 13 da aa da/, N}a/ daac p/a/ //eo cac /ac ma/ /a/ /ac/, ca saa dc daac c/co /ra //ao/ caa va Ta Tao} ca /a c/ 0a/a/ Lama //a 14 cac oam 1940, ca/ /eo }c/ ma/ /a Ie/sao Iamp/e/ N}aaao} Lcbsao} Yes/e Teo:/o Ca/sc, //aao} daac c/e/ /a/ /reo cac ao bao /a Teo:/o Ca/sc. K// ?5 /ac/, /ac /a cac oam 1959, N}a/ /cao /a/ /r/o/ dc Ces/e L/arampa, /ac /cc c/ //eo s/ l/a/ /cc Ta Tao}. N}a/ daac //e }/a/ p/aao} Ta b/e/ deo o//ea dc c/ec /e/ /co} /raeo ba o/ao} //o/ //ao l/a/ }/ac o/a /a dac /a b/, /ap /raao} ba/ bac dco} ca /co /rco} c/ao} s/o/, bac ce mc/ /raao} sco}... Nam 1989, N}a/ daac /ao} }/a/ Ncbe/ Hca 8/o/ dc da cc o//ea cco} //eo c/c mac d/c/ /ca b/o/ caa o/ao /ca/. Na, /a da o}ca/ 70 /ac/, dac 0a/a/ Lama cao cc cao} bao rco. N}a/ sao sao} d/ deo mc/ m/eo, mc/ oa/, mc/ va sa /a co} sao} Ta de mao} //co} d/ep /ca b/o/ ca /raeo ba //o/ //ao l/a/ }/ac. Sc /aao} sac/ c/e/ ce o/ao} d/ea N}a/ /raeo ba /cac dc N}a/ }/a bao aeo cc deo /ao} /ram /aa. Trco} dc, //co} // sac/ daac vep cac /ca/ bes/-se///o} /bao c/a o/a/. Nc/ dao} }/ao} da caa N}a/ //co} c// }/a/ /ao /rco} l/a/ }/ac a/ //aa, Ha/ /co}, /a Trao} aao /co}, ma cco bac /ram o//ea ma/ //ac //eo aao deo mc/ ///a cao/ caa cacc sco} o/a /a dac dac, cac/ sco}, p/aao} p/ap de cc daac /ao/ p/ac ca o/ao, }/a d/o/... N}a/ cao} de cap deo ca o/ao} cao de /aao} aao }/aa /r/e/ /cc l/a/ }/ac ca //ca /cc. aeo T/e lcar Ncb/e Tra// /a mc/ /ac p/am cc //o/ c/a/ //o/ d/eo }// /a/ o/ao} /a/ }/ao} da caa N}a/ ca daac c/aeo d/c/ sao} 4o/ o}a /a oam 1997. Hac da /a /ac p/am //o/ d/eo, o/ao} cac/ /r/o/ ba //ec o}co o}a //eo da/ se dao da/ o}aa/ dcc deo ca/ o/ao} //a/ o/em ca bao o/a/ caa l/a/ }/ac //ec mc/ cac/ de //ea ca de oam ba/. N}ca/ ra, /// cc d/p N}a/ cao} daa cac /rco} cac //ae/ }/ao} caa m/o/ o/ao} sc sao/, dao/ }/a ca aao d/em l/a/ /cc /rco} mc/ //eo /e ca/ /r/ //ac //ca /cc //eo da/, o/a/ /a /rco} cac //o/ cac ca/ / /cc, //ao //o/ /cc ca /am / /cc. aa caco sac/ oa, o}aa/ dcc cc //e //o/ dao} daac p/ao oac o/ao} }/ac p/ap ca bao caa dac l/a/ T//c/-ca, daac ap dao} de }/a/ ///c/ ca aao c//ea cac cac 10 11 //eo /aao} //aao} o}a /rco} cacc sco}, o/am baac daa //a/ ma cco daao} dep bc daa //c, d/ deo /ao/ p/ac c/eo mao. ac 0a/a/ Lama /r/o/ ba o/ao} /a/ }/ao} oa //co} c// dao/ r/eo} c/c l/a/ /a ma cco c/c ca cac dc/ /aao} //ac oaa, o}a ca o/ao} o}aa/ //co} cc //o o}aao} /a //co} //ec l/a/ }/ac. \/ //e, de c/ec //ec dc/ oc/ dao} sac/ daac //aao /a/, v/o oea mc/ sc a aac c/ao} ma d/c/ }/a sa dao} /rco} sac/ oa. Ve an han Anh ngu duoc su dung: aeo T/e lcar Ncb/e Tra//s oa daac o/a T/crsco ao /ao/ /ao daa //eo oam 1997. Nam ?00?, cao} o/a T/crsco da c/c /a/ bao ca/ o/ao de ma/ /a 4 S/mp/e la//. Lao /a/ bao oa, sac/ daac dae/ /a/, //ea c//o/ mc/ dc/ c/c ce ma/ cao c/aao}, o/ao} oc/ c/ao} cao }/a o}aeo o/ao} oc/ dao} //ae/ }/ao} caa dac a/-/a/ La/-ma. /em //a dc/ dao} /e o/a/ /a p/ao p/a /ac ba/ oc/ c/aeo ce c/a de /a b/ mao} /aa de Ccmpass/co, //e 8as/c /cr Hamao Happ/oess cao} ca/ cac oc/ dao} /c/ dap a cac/ mc/ p/ao da daac /aac bc. T/a cac dc, sac/ daac /o //c /ao /ao ca //em cac ra/ o//ea //o/ ao/ m/o/ /ca. K// c/aeo d/c/, c/ao} /c/ c/co sa dao} ao bao daa //eo oam 1997, c/ maco }/a /a/ ca p/ao p/a /ac ma c/ao} /c/ //a /a ra/ cc o}//a dc/ ca/ o/ao} a/ //ac sa maco //ac /ao/ }/ac p/ap Ta d/ea de. Ta o//eo, /rco} aa /r/o/ //ac //eo bao d/c/, c/ao} /c/ cao} //aao} vaeo //am //ac sac/ 4 s/mp/e la//, ba/ //a rao} cc mc/ sc c//o/ saa ra/ /ap / ce ma/ cao p/co} /rco} bao /o /ao //a /a/ oa ca oeo cap o/a/ c/c bao d/c/ \/e/ o}a de oc/ dao} daac /cao ///eo /ao. Hac da c/ec oa cc /am c/c cco} c/ec //em p/ao //c //ao, p/ac /ap /ao dc/ c/a/, o/ao} c/ao} /c/ //o rao} o/a ca se cc //e cco} //eo c/c dcc }/a mc/ bao d/c/ /aao} dc/ /cao ///eo /ao. Nea cc ba/ ca sa/ sc/ oac /rco} aa /r/o/ //ac //eo cco} c/ec dc/ c//ea sc sao/ oa, c/ao} /c/ v/o /cao /cao o/ao /c/ ce m/o/ ca mco} daac sa aao /am c// }/ac caa cac bac //ac }/a. Ve ca c thua t ngu co lie n quan de n go c tie ng Pha n (Sanskrit hay Pali): N}ca/ /ra cac /eo da daac \/e/ /ca aeo //acc ca aa //co} dao}, cac a /ac saa da se daac ap dao} mc/ cac/ /aao} dc/. 1. Cac //aa/ o}a /a o/ao dao/, d/a dao/ se daac dao} a dao} La//o/ /ca caa //eo} l/ao. L dc /a /aa /e/ cac /eo oa dea c// daac p//eo am /a/ /a o}co o}a /rao} }/ao /a //eo} Hao, ca da sc cac /a p//eo am oa //co} p/ao ao/ dao} cac/ dcc /a o}//a caa /a. e dcc }/a //eo //eo /e, cac /eo p//eo am se daac daa cac p/ao p/a c/a ca 8ao} //aa/ o}a /cac/ sac/ cao} ca/ o/ao} cac/ c/aeo d/c/ sao} \/e/ o}a ma d/c/ }/a da daac b/e/. ?. Teo cac bc p/a/ /ao /rco} l/a/ }/ac, /eo //o/ sac/ se aa //eo dao} cac //aa/ o}a da daac \/e/ /ca //ec o}//a. Ta o//eo, /// cc o//ea //aa/ o}a daac d/eo d/c/ //ac o/aa /// d/c/ }/a se c/co //aa/ o}a oac ///c/ /ap o/a/. co} //a/, /a //ec o}a cao/, cac //aa/ o}a aeo //acc cao} cc //e daac c/co dao}. 12 13 3. Trco} o//ea /raao} /ap, mc/ sc //aa/ o}a cc cac/ c/e/ }cc l/ao /da La//o/ /ca ca cao} cc cac/ c/e/ d/c/ o}//a //a p//eo am /rco} //eo} \/e/ o/ao} /a/ daac sa dao} dao veo o/aa. L dc /a c/ /co /rco} cao p/co} caa bao d/c/ 4o/ o}a cao} o/a de //aao //eo c/c c/ec }/a/ ///ea cac //aa/ o}a //eo} l/ao ca/ o}aa/ dcc. Taao} /a, cac/ c/e/ l/ao o}a /rco} bao //eo} 4o/ cao daac }/a o}aeo /c/ da. mc/s/a... o/ao} /rco} bao d/c/ se cc }ao} dao} cac/ c/e/ c/aao /c/ da. moka ca dc/ /// //em p/ao c/a }/a/ de /am rc /ao /c/ da. ...Phan ng la moka, phien am la moc-xoa - )... 4. Cac //aa/ o}a dea daa cac o/ao} /a d/eo l/a/ /cc ca /a d/eo Hao \/e/ sao cc a cac d/a c// /reo mao} lo/eroe/ o/a /a c/.a///ped/a.cr}, ///p.''aaa.aao}dac. ccm'/ad/eo'/odev.//m/, ///p.''persc.crao}e./r'dao}.//' /ao}aes'/aoc/e/.//m... Ta o//eo, o/ao} /a //co} //m //a /rco} cac /a d/eo oa se daac c/aeo d/c/ bao} cac/ //am //ac cac /a d/eo 4o/ o}a ca cac c/a }/a/ l/a/ /cc bao} 4o/ o}a //m daac /rco} cac ca sa da //ea caa o/ao} /rao} aeb //eo /e deo l/a/ }/ac, dac b/e/ /a l/a/ }/ac Ta Tao}. Ve cach viet ten duc at-lai Iat-ma thu 14: Ke /a da ce saa, oea //co} cc c/a ///c/ }/ //em /// cam c/a 0a/a/ Lama /a a/-/a/ La/-ma se daac dao} de c// o}a/ Teo:/o Ca/sc /ac /a c/ 0a/a/ Lama //a 14. N}ca/ ra, c//ea //ec o}aeo bao, /rco} p/ao Hc/ dap, c/a c/e/ /a/ HH0L //a c/a H/s Hc//oess //e 0a/a/ Lama ba/ daa caa mc/ caa /ra /a/ se daac }/a o}aeo. Ve mat trnh hay: Trco} bao 4o/ o}a, cac c/a ///c/ daac dao/ sc //a /a /1, ?, 3... r/eo} /rco} /ao} c/aao} ca /a/ ca oc/ dao} c/a ///c/ daac daa ce cac/ sac/, cao} p/ao //ec /ao} c/aao}. Ta o//eo, /rco} o//ea /raao} /ap, d/c/ }/a cam //a cao cc //em cac p/a c/a de /am rc o}//a /a de dc/ c//ea ca/ cac //aa/ o}a l/a/ /cc //eo} \/e/, /cac c// o/am oea ra cac /a/ //ea //am //ac de dcc }/a cc //e o}//eo caa saa /ao. \/ //e, /rco} bao d/c/ oa se cc ca ? /ca/ c/a ///c/, mc/ daac d/c/ /a o}aeo /ac 4o/ o}a, ca mc/ /a dc o}aa/ d/c/ scao //em cac. Ta/ ca dea se daac da/ o}a a cac/ mc/ /rao} de o}aa/ dcc //eo //ec dc/. \a de p/ao b/e/, o/ao} c/a ///c/ oac caa o}aa/ d/c/ se cc //em cam /a /N0 a cac/. N}ca/ ra, ca/ cac/ /r/o/ ba sco} o}a 4o/-\/e/, o/ao} dcc }/a sa dao} daac 4o/ o}a se cc //e de dao} dc/ c//ea o}a ca/ o}aeo /ac /// cao ///e/. Ve mat tham chieu: N}ca/ p/ao de o}// dcc //em caa bao 4o/ o}a, d/c/ }/a cao} cc }ao} }/a/ ///ea //em mc/ sc /a/ //ea //am //ac //ac, dac b/e/ /a o/ao} /a/ //ea sao cc /reo lo/eroe/ ca o/ao} /a/ //ea bao} \/e/ o}a cc //e //m daac /a/ \/e/ Nam. N/ao} /a/ //ea oa ra/ /aa /c/ c/c c/ec o}//eo caa saa /ao /a }/ap //ea rc /ao o/ao} /aao} ma dac 0a/a/ Lama maco /raeo }/ao}. Trco} p/ao cac/ sac/, d/c/ }/a cc daa //em cac bao} //aa/ o}a sao cc mc/ sc /a cao} dc/ c//ea cc }cc l/ao da La//o/ /ca /em ca/ o}//a //eo} \/e/. l/ao oa daac scao ra o/am }/ap dcc }/a cc //em mc/ sc /a cao} aeo //acc /// dcc cac /a/ //ea l/a/ }/ac bao} 4o/ o}a. 14 15 Not so diem khac hiet trong han Viet ngu: 0ao} //o/ ao/ m/o/ /ca /a o//ea o}aco //ac o/aa, dac b/e/ /a /a /rao} /a d/eo ma a///ped/a.cr} N}ca/ ra, dao/ r/eo} c/c dcc }/a \/e/ Nam, d/c/ }/a cc //em p/ao p/a /ac /a ba/ /aao caa T/eo s/ 8. 4/ao Ia//ace ce cacc //ac /aao }/aa cac o/a //ao //o/ /cc ca cac c/ da/ sa Ta Tao} /rco} Hc/ o}// Tam //ac ca cacc sco} /H/od aod L//e Cco/ereoce /ao //a /a/ oam 1998. 8a/ /aao oa /a p/ao /e/ caa caco sac/ Ccosc/casoess a/ //e Crcssrcads. Ccocersa//cos a/// //e 0a/a/ Lama co 8ra/o Sc/eoce aod 8add//sm /Soca L/co l//aca, Nea Ycr/, 1999. Cac/ cao}, c/ sa }/a/ /ao o/a/ d/o/ /rco} //a oao} d/eo d/c/ o/ao} cao de saa sac ca aeo ac, o}aa/ d/c/ b/e/ c/ac //co} //e /rao/ //c/ // o//ea sa/ sc/. Hco} rao} a dcc }/a cc //e daac aeo /a/, bc aa c/c o/ao} ///ea sc/ caa d/c/ }/a. N}aeo aac rao} /ap sac/ oa se mao} /a/ o//ea ///eo o}//ep ca /a/ /c/ c/c dcc }/a. Trco} /ac c/aeo o}a, d/c/ }/a da /e/ sac cc }ao} dao} /a cao} //a/ sa //co} dao} de //ea. Ta o//eo, c/ mac dc p/ac /ap caa de /a/ ca //eo //ac saa rco} caa /ac }/a oeo //c /rao/ daac mc/ sc d/em /r/o/ ba //c //ea /a c/aa /cao ///eo. 0/c/ }/a c/ao //ao/ v/o cac bac cac m/o/ rco} /co} c// }/ac ca v/o /cao // dco o/ao mc/ sa }cp /a //aeo bac. Cac/ cao}, dc sa o}aeo, d/c/ }/a //co} /e o/ao ce c/c m/o/ ba/ ca mc/ o}aco /a/ ca/ c/a/ oac /rco} c/ec ao /ca/ ca p/a/ /ao/. Ta/ ca se daac aeo }cp ce c/c cco} dco} o}aa/ Ta Tao}. K/o/ mco} c/a c/ dcc }/a /a /c c/ac oac cc //a oao} /a/ c//o/, oea o/a cac sac/ oa ma cc daac // o//ea o/em ca/ /rco} cacc sco}, /a /c /ra cco} dco} o}aa/ Ta Tao} bao} cac/ aeo }cp c/c mc/ /rco} cac d/a c// //eo /ac caa cac /c c/ac ///eo o}aeo ba/ ca /a/ saa da, /cac }a/ deo ba/ // /c c/ac aeo }cp c/c o}aa/ Ta Tao} oac //ac. Tc c/ac T/be/ laod. http://www.tibetfund.org/help.html Sa o} Hc / 0a/a/ Lama. http://www.dalailamafoundation.org/ Tc c/ac T/be/ 4/d. http://www.tibetaid.org/index.htm C/ao //ao/ cam /a, Namc S/a/amao/ VO QANG NHAN 16 T dieu e LO NO OA T hang 7 nam 1996, duc Da/ai Lama co mof Ioaf cac baI gIang vo fu fuong va fhuc hanh cho Phaf fu o Barbican Ccntcr |Trung tam Barbican) faI Iuan on. Nhung buoI fhuyof phap nay duoc su ho fro fu Nctuork oj BuJJbist Organisations |IIon hIop cac To chuc Phaf gIao) faI Vuong quoc Anh. Cof IoI cua fap sach nay hnh fhanh fu chu do frong fam cac baI gIang cua duc Da/ai Lama frong djp nay, bao gom gIao Iy Tu Jicu Jc, Ia non fang moI gIao phap cua duc Phaf. Trong cac baI gIang, NgaI da gIaI fhch day du vo chu do nay, gIup chung fa co duoc su hIou bIof ro hon vo Tu Jicu Jc. Phan phu Iuc co fua do Tu bi, co so cbo banb pbuc con nguoi, Ia baI noI chuyon cua NgaI fruoc cong chung faI Frcc TraJc Ccntcr |Trung Tam Mau Djcb Tu Do) o Mancbcstcr. Su kIon nay duoc fo chuc boI Tibct 8ocicty fhuoc Vuong quoc Anh Ia mof frong nhung fo chuc ho fro nguoI Tay Tang ra doI som nhaf. Phan nay do cap foI fu bI, bo fuc mof cach hoan my cho cac IoI day vo Tu Jicu Jc, boI v day Ia nhung mInh hoa cu fho vo cach ung dung nhung IoI day cua duc Phaf vao doI song hang ngay. V fhong dIop frong fam cua duc Da/ai Lama frong cac baI noI chuyon Ia Iong fu bI va gIang day vo cach 18 T dieu e fhuc do song mof cuoc doI nhan hau, non chung foI hy vong rang nhung dIou frnh bay frong sach nay so Iy fhu va ch IoI cho baf cu aI, du fhuoc fon gIao nao, hay fham ch Ia khong chIa so Iong fIn voI fon gIao. Van phong vo Tay Tang |Tbc Ojjicc oj Tibct) o Iuan on xIn guI IoI cam fa don Cait Co//ins va Janc Pascb, nhung nguoI da chuyon fhanh van vIof fu cac bang ghI am, va Dominiquc 8iJc cung voI ngaI Gcsbc Tbuptcn Jinpa, nguoI djch sang Anh ngu, frong vIoc hoan chInh van ban do an hanh. a Kcsang Y Tak/a aI dIon cua duc Da/ai Lama faI Iuan on 20 T dieu e PHAN MO OA
T u Jicu Jc Ia non fang cof IoI cua gIao Iy nha Phaf, va do do raf quan frong. Thaf ra, nou cac ban khong co su hIou bIof vo Tu Jicu Jc 1 cung nhu chua fu mnh fho nghIom chan Iy cua IoI day nay fh cac ban so khong fho fhuc hanh Phaf phap. o do, foI Iuon Iuon hoan hy moI khI co co hoI do gIang gIaI vo Tu Jicu Jc. NoI mof cach fong quaf, foI fIn rang hau hof cac fon gIao fron fho gIoI dou co kha nang phuc vu nhan IoaI va dao fao nhung con nguoI fof dop. KhI dung fu tot Jcp, y foI khong muon noI don nhung nguoI co vo ngoaI xInh dop, ma Ia nhung nguoI co fam hon fof dop va Iong fu aI cao quy. V fho, foI Iuon cho rang vIoc duy fr fruyon fhong fon gIao cua moI ca nhan Ia fof hon, boI v su fhay doI fon gIao co fho so dan don nhung kho khan vo fr fuo va fnh cam. Chang han nhu, van hoa fon gIao fruyon fhong o nuoc Anh Ia KI To gIao, va nhung nguoI Anh co fho so cam fhay fof hon khI van gIu fhoo fon gIao do. Mac du vay, doI voI nhung aI cam fhay fon gIao fruyon fhong khong hIou qua cho mnh, cung nhu doI voI nhung aI fhaf su chua co nIom fIn vao fon gIao, fh 1 Cho dc t) tong Hun-Vot co nghu u xot ky, chum cho, nho do thnh tung ngho). 1rong lhut guo, cho nuy thoong dooc hoo u chun y. 1o doo do con co nhong ton go khuc nho 1o thunh do, on chun y cuo cu ... tND) 22 T dieu e cach gIaI fhch su vIoc cua dao Phaf co fho Ia cuon huf. Trong nhung fruong hop do, vIoc fIn fhoo Phaf gIao co fho Ia dung dan. NoI chung, foI cho rang co duoc doI chuf hIou bIof vo fon gIao van hon Ia khong hIou bIof g. Nou ban fhaf su cam fhay bj fhu huf boI nhung phap mon fu fap cua Phaf gIao cung nhu phuong fhuc ron Iuyon fInh fhan cua nguoI Phaf fu, fh dIou quan frong Ia phaI can nhac fhaf can fhan, va chI khI nao cam fhay Phaf gIao fhaf su fhch hop cho mnh moI non fIop nhan dao Phaf va fro fhanh mof Phaf fu. O day con mof dIom nua raf quan frong. Co mof khuynh huong fu nhIon o con nguoI Ia, doI khI, do bIon mInh cho su fIop nhan mof fon gIao moI, chung fa fhuong pho phan fon gIao cu cua mnh, hoac fon gIao fruyon fhong cua quoc gIa mnh, va cho rang no fhIou sof. Thaf khong non Iam nhu fho! Thu nhaf, mac du fon gIao fruoc day co fho khong huu hIou cho ban, nhung dIou do khong co nghIa Ia no hoan foan vo gIa frj doI voI hang frIou nguoI khac. Chung fa non fon frong hof fhay moI con nguoI, va do do fa phaI fon frong ca nhung nguoI fIn fhoo cac fon gIao khac. Hon nua, fon gIao fruoc day cua cac ban, cung gIong nhu moI fon gIao khac, dou co kha nang gIup ch cho mof so nguoI nao do. Ro rang Ia doI voI mof so nguoI, cach fIop can cua KI To gIao co khI IaI huu hIou hon so voI Phaf gIao. Iou do con fuy fhuoc vao khuynh huong fInh fhan cua moI ca nhan. o vay, 24 T dieu e chung fa phaI bIof fran frong kha nang gIao hoa cua moI fon gIao, va fon frong faf ca nhung nguoI fIn fhoo cac fon gIao do. Thu haI, chung fa gIo day dang duoc bIof don nhIou fruyon fhong fon gIao cua fho gIoI va dang co gang phaf frIon mof su hoa hop chan fhaf gIua cac fon gIao. Ion hnh cua no Iuc nay Ia cuoc hop maf nhIou daI bIou fon gIao khac nhau faI Assisi nam 1986 do ban vo fon gIao va moI fruong. 1 ToI nghI hIon nay dang co nhIou su gIao fhoa gIua cac nIom fIn khac nhau va y fuong vo su da dang fon gIao dang duoc hnh fhanh. ay Ia mof dau hIou raf khch Io. Vao fhoI daI ma nguoI fa dang co gang phaf frIon su hIou bIof fon gIao chan fhaf o khap moI noI fh khuynh huong pho phan cua ca nhan rIong Io co fho raf co haI. ua fron nhung Iuan dIom nay, chung fa non duy fr su fon frong doI voI cac fon gIao khac. So dI foI mo dau bang nhung dIom nhu fron Ia v khI fhaf su gIaI fhch vo Tu Jicu Jc, foI buoc phaI chung mInh rang dao Phaf Ia fof dop nhaf! Hon nua, nou cac ban hoI rang fon gIao nao fof nhaf cho foI fh cau fra IoI khong ngan ngaI cua foI so Ia Phaf gIao. Nhung dIou do khong co nghIa rang dao Phaf Ia fof nhaf cho faf ca moI nguoI chac chan Ia khong! o vay, frong 1 Lun gup go duo ton cou cuc unh to ton guo chnh vu cuc nhu unh duo mo troong u o Asss, Y, vuo num l986, dooc to choc bo 1ho \ord \do lond or Nutoro. 26 T dieu e suof buoI gIang nay, khI foI noI rang voI foI dao Phaf Ia fof nhaf fh xIn cac ban dung hIou nham y foI. ToI muon nhan manh fhom rang khI foI noI faf ca cac fon gIao dou co kha nang gIao hoa Ion Iao, fh do khong chI Ia cach noI Ijch su hay xa gIao. Iou hIon nhIon Ia, du muon hay khong fh foan fho nhan IoaI nay cung khong fho dou Ia Phaf fu. Tuong fu, cung khong fho dou Ia KI To gIao hay HoI gIao... Ngay ca o An o vao fhoI Phaf faI fho fh cung khong phaI faf ca moI nguoI dou fhoo dao Phaf! ay Ia mof su fhaf. Hon nua, foI khong chI doc sach vo cac fon gIao khac ma con da fung gap go cac vj fu hanh chan chnh cua nhung fruyon fhong fn nguong khac. Chung foI da frao doI vo nhung kInh nghIom fam IInh sau sac, dac bIof Ia nhung fraI nghIom vo Iong fhuong you. ToI da nhan ra duoc fnh fhuong chan fhaf va raf manh IIof frong fam fu cua ho. o do, foI kof Iuan rang cac fon gIao khac nhau do dou co kha nang Iam phaf frIon mof fam hon fof dop. Cho du chung fa co ua fhch gIao Iy cua nhung fon gIao khac hay khong fh dIou do cung khong fhaf su quan frong. VoI nguoI khong fhoo Phaf gIao fh y fuong vo Nict-ban va kIop sau duong nhu vo nghIa. Tuong fu, voI nhung nguoI Phaf fu fh fu fuong vo mof dang Sang fho ngho fhaf phI Iy. Nhung nhung dIou nay khong quan frong, co fho bo qua. Iou quan frong Ia, nho vao cac fruyon fhong fon gIao khac nhau nay, mof nguoI raf foI fo co fho duoc chuyon hoa fhanh mof nguoI fof 28 T dieu e dop. o Ia muc dch cua fon gIao va do Ia kof qua fhuc fIon. ChI rIong dIom nay fhoI cung du Ia Iy do do fon frong cac fon gIao khac. CuoI cung, nhu cac ban co fho da bIof, duc Phaf gIao huan bang nhung phuong cach khac nhau, va dao Phaf co nhIou ho fhong frIof Iy dj bIof nhu Ia Ty-ba-sa bo |Vaibhshika), Kinb /uong bo |Sautrntika), Duy tbuc tong |Cittamtra), Trung quan tong |Mdhyamika)... 1 MoI fruong phaI ko fron dou frch dan IoI duc Phaf fu kInh dIon. Nou nhu duc Phaf da day nhung dIou khac bIof nhau, fh co vo nhu fu NgaI khong nam chac duoc chan fuong cua su vIoc. Nhung su fhaf khong phaI vay, ma Ia do duc Phaf bIof ro duoc nhung can co khac nhau cua cac do fu ngaI. Muc dch chnh cua su gIao hoa Ia do gIup ch cho con nguoI chu khong phaI do duoc noI fIong. Cho non, nhung dIou NgaI day Ia fhch hop voI can co cua fung nguoI ngho. V fho, chnh ban fhan duc Phaf Tbicb-ca Mau-ni raf fon frong quan dIom va nhan cach cua moI ca nhan. Mof gIao phap co fho Ia raf fham dIou, nhung nou khong phu hop voI mof nguoI nao do, fh su gIang gIaI gIao phap do phong co ch g cho nguoI ay7 Trong y nghIa nay, Phaf phap fua nhu mof IIou fhuoc. CIa frj chnh cua IIou fhuoc Ia o cho no chua duoc bonh chu khong o noI so fIon bo ra mua no. Chang han, mof IoaI fhuoc co fho Ia raf quy va daf fIon, nhung nou no khong fhch hop voI nguoI bonh fh chang co ch g ca. 30 T dieu e V co nhIou hang nguoI khac nhau fron fho gIoI, non chung fa can co nhung fon gIao khac bIof nhau. ToI xIn dua ra mof v du vo chuyon nay. Khoang dau fhap nIon 1970, co mof ky su nguoI An hof suc nhIof fhanh fIn fhoo Phaf gIao va cuoI cung da fro fhanh mof fang sI. Anh fa Ia nguoI hof suc chan fhanh va do mon. RoI mof ngay no, foI gIang gIaI cho anh fa vo gIao Iy oo nga cua dao Phaf, fuc Ia gIao Iy phu nhan su fon faI cua mof ban nga doc Iap hay IInh hon. 1 Anh fa da fhaf su chan dong don do run ray foan fhan. Nou qua fhaf khong co IInh hon vInh cuu fh anh fa so cam fhay fhIou vang mof dIou g do raf fhIof you. Anh fa da hoan foan kInh haI. ToI fhay Ia raf kho do gIang gIaI voI anh fa y nghIa oo nga. PhaI can don nhIou fhang froI, va cuoI cung fh su kInh so cua anh fa moI gIam dan. V fho, doI voI nhung nguoI nhu anh fa fh fof hon non fhuc hanh mof gIao phap dua fron ban nga |atman) hay Iong fIn vao su hIon huu cua IInh hon. Nou nhan fhuc duoc faf ca nhung dIom vua nou fron, chung fa so fhay raf do dang co duoc su fran frong va danh gIa dung vo nhung fruyon fhong fn nguong khac hon Ia fon gIao ma chung fa dang fIn fhoo. 1 Khong co nh hon huy khong co to ngu dooc choyon dch to thout ngo tong lhun ana|man. Cuo y nuy u phun tho bu trong 1o phup un tloor Sous), toc u bon dom gop phun bot guo phup cou doc lhut vo tut cu nhong trot thoyot vu ton guo khuc. 1o phup un u: 1ut cu cuc phup nhun doyon doo vo |huong, tut cu cuc phup nhom o doo u |ho, tut cu cuc phup doo khong co to ngu tvo nga), vu Not bun u so un tnh chun thut, huy tch tnh. 32 T dieu e CAC NGYKN LY CO BAN CA PHAT GAO M oI khI gIoI fhIou nhung IoI Phaf day, foI Iuon chu y frnh bay fhoo haI nguyon Iy co ban. Nguyon Iy dau fIon Ia ban chaf phu fhuoc Ian nhau cua fhuc faI. 1 MoI frIof Iy Phaf gIao dou dua fron hIou bIof vo chan Iy co ban nay. Nguyon Iy fhu nh Ia nguyon Iy baf bao dong, nguyon Iy nay djnh huong hanh vI cua nhung nguoI fhuc hanh dao Phaf, fuc Ia nhung nguoI co quan dIom cong nhan ban chaf phu fhuoc Ian nhau cua fhuc faI. Y nghIa fhIof you cua nguyon Iy baf bao dong Ia chung fa non co hof suc do gIup do nguoI khac, va nou khong fho gIup do fh ch f cung phaI khong Iam nhung vIoc gay fon haI cho ho. Truoc khI dI vao gIang gIaI chI fIof vo Tu Jicu Jc, foI muon duoc phac fhao so qua nhung nof chnh cua haI nguyon Iy fron do Iam non fang. Quy y vu phut tum Bo-de Truoc hof foI xIn gIoI fhIou haI nguyon Iy nay bang cac fhuaf ngu Phaf gIao fruyon fhong. Chung fa chnh fhuc fro fhanh mof Phaf fu khI fa quyof djnh quy y 1 Ngoyon y doyon kho, huy co ngoon goc pho thooc dooc dch to cho lhun lrutyusumotpudu. Duy u out to nhon, kh mo hon toong phut snh huy kho on doo pho thooc vuo cuc ngoyon do tnhun) cou chong. Mo so vut kho on duc trong do bo vu pho thooc bo so kot hop dong tho cou cuc ngoyon do tnhun) vu doo kon tdoyon), khong co nhun doyon, chong khong tho xout hon. 34 T dieu e Tam bao va phaf fam Bo-Jc, duoc hIou nhu Ia phaf khoI Iong fu bI, fam vj fha, hay mof fam hon cao dop. Tam bao cua Phaf gIao bao gom duc Phaf, Phap fuc Ia gIao phap cua Phaf, va Tang-gIa, fuc Ia cong dong nhung nguoI fu fap fhoo gIao phap cua Phaf. Nhu vay, ro rang y fuong gIup do nguoI khac Ia cof IoI cua ca vIoc quy y va phaf fam Bo-Jc. VIoc fhuc hanh phaf fam Bo-Jc ro rang koo fhoo su fu nguyon co cac hanh dong voI muc dch chu you nham gIup do nguoI khac; frong khI do, vIoc fhuc hanh quy y daf mof non fang dan daf nguoI fu fap fhoo mof nop song dao duc va gIoI hanh, franh moI hanh dong gay fon haI nguoI khac va fon frong Iuaf nghIop bao. Chung fa so khong fho co duoc nhan fhuc o muc cao vo fam Bo-Jc, fru phI chung fa co duoc mof fho nghIom non fang fof dop cua vIoc fhuc hanh quy y Tam bao. V Iy do nay ma su phan djnh mof ca nhan co phaI Ia Phaf fu hay khong duoc dua fron co so nguoI do da quy y Tam bao hay chua. Mac du fho, khI noI vo quy y Tam bao, fa khong non nghI do chI don gIan Ia mof buoI Io quy y chnh fhuc voI mof vj fhay, hay chI nho vao hIou Iuc cua vIoc fham du mof buoI Io quy y nhu fho ma fa co fho fro fhanh Phaf fu. Thaf su Ia co nghI fhuc quy y frong Phaf gIao, nhung nghI fhuc nay khong phaI Ia dIom quan frong. Iou quan frong nhaf Ia, nho vao kof qua cua su fu 36 T dieu e quan chIou, suy xof, ngay ca khI khong co mof bac fhay, ma cac ban da hoan foan fIn fuong vao Pbat, Pbap, Tang nhu Ia doI fuong chan fhaf fuyof doI do nuong fua va Iam fhoo, va chI khI ay ban moI fhaf su fro fhanh mof Phaf fu. an gIao pho phan hanh phuc fam IInh cua mnh cho Tam bao, va day moI Ia y nghIa fhuc su cua vIoc quy y. NoI cach khac, nou co baf ky su nghI ngo hay do du nao frong Iong ban vo gIa frj cua Pbat, Pbap, Tang nhu Ia cac doI fuong chan fhaf fuyof doI do quy y, fh cho du ban co fham du nghI fhuc quy y, chnh su nghI ngo va do du do cung so ngan khong cho ban fro fhanh mof Phaf fu fhaf su, f nhaf Ia vao fhoI dIom do. o vay, dIou quan frong Ia phaI hIou ro duoc vo cac doI fuong cua su quy y. KhI noI vo Pbat frong noI dung nay, chung fa khong non gIoI han vIoc hIou chu Phaf frong y nghIa vo mof nhan vaf Ijch su da fung sInh ra o An o. 1 Thay v vay, fa non hIou vo qua vj Phaf 2 dua fron cac fang bac cua su fInh fhuc, hoac cac muc do chung ngo cua fam fhuc. Ta non hIou su gIac ngo |qua vj Phaf) nhu Ia mof frang fhaI fInh fhan cua chung sInh. ay Ia Iy do faI sao cac kInh van Phaf gIao co fho do cap don cac vj Phaf frong qua khu, hIon faI va fuong IaI. 1 O duy moon no don doc lhut 1hch-cu Muo-n. tND) 2 Dunh xong lhut co nghu u ngoo tnh thoc, guc ngo tto lhun ngo bodh), v tho, qou v lhut u trung thu guc ngo. 38 T dieu e ay gIo, cau hoI fIop fhoo Ia: Trang fhaI gIac ngo hnh fhanh nhu fho nao7 Iam fho nao mof nguoI co fho fro non hoan foan gIac ngo7 KhI noI don frang fhaI gIac ngo, chung fa fhuong co khuynh huong fu hoI ngay rang: IIou moI nguoI co fho daf duoc frang fhaI nhu fho hay khong, co fho hoan foan gIac ngo, fro fhanh mof vj Phaf hay khong7 O day chung fa fhay rang, cha khoa cua van do nam frong su fhau hIou ban chaf cua Pbap. Nou Phap fon faI, fh Tang-gia chac chan cung fon faI. Tang-gia Ia nhung nguoI da dan buoc fron con duong Chanh phap, va Ia nhung nguoI da nhan hIou va fhuc hIon chan Iy cua Pbap. Nou co nhung vj frong Tang-gia da daf foI cac frang fhaI fam fhuc vuof qua duoc nhung cap do fho cua cac cam xuc fIou cuc va phIon nao, fh fa co fho hnh dung duoc fnh kha fhI cua vIoc daf foI mof su gIaI fhoaf hoan foan khoI faf ca moI cam xuc fIou cuc va kho dau. Trang fhaI gIaI fhoaf hoan foan do chnh Ia qua vj Phaf. Trong y nghIa dang frnh bay, foI nghI chung fa phaI phan bIof ro gIua cach dung chu Pbap nhu mof fhuaf ngu fong quaf voI cach dung frong khuon kho dac bIof cua khaI nIom quy y. Mof cach fong quaf, Pbap co nghIa Ia giao pbap, hay kInh dIon, nhung IoI day cua Phaf, va cac fhaf chung fam IInh dua fron su fhuc hanh nhung IoI day do. KhI duoc dung frong moI quan ho voI quy y, Pbap co haI noI dung. Thu nhaf Ia con duong 40 T dieu e dan foI su vang baf hof fhay moI cam xuc dau kho va phIon nao; fhu haI Ia chnh ban fhan su vang baf fjch dIof do. 1 Nho vao su hIou bIof vo doan dIof fhuc fhu va con duong dan foI su doan dIof nay ma fa moI co fho nhan bIof duoc fho nao Ia frang fhaI gIaI fhoaf. Ouyen kho T rong kInh dIon, duc Phaf Iap IaI nhIou Ian rang: af cu aI IInh hoI duoc ban chaf phu fhuoc Ian nhau |Juycn kboi) cua fhuc faI fh so hIou duoc Phap; va baf cu aI hIou duoc Phap fh so hIou duoc Phaf. 2
ToI fIn rang, nou fIop can Phaf ngon nay fu goc do gIao Iy Trung quan cua ngaI Long Tbu |Ngrjuna), chung fa so co fho daf don su hIou bIof foan dIon nhaf vo y nghIa sau xa frong do. Nou cac ban cho rang foI co khuynh huong nghIong fhoo ngaI Long Tbu, faf nhIon foI so chap nhan su pho phan do! Thoo ngaI Long Tbu, fa fhay frong Phaf ngon nay co ba muc y nghIa sau day. Thu nhaf, cach hIou vo duyon khoI |prattyasamutpda), von raf pho bIon frong moI fruong phaI Phaf gIao, gIaI fhch Phaf ngon fron fhoo y nghIa phu fhuoc vao 1 1ch dot o duy u mot thout ngo lhut guo co nghu houn toun dot but mo duo kho. Loun ho u cho k cou duo kho, vu so chum dot cho k do, dut don so vung ung, tch dot thoong dooc xom u Not-bun. 2 Xom thom 1rong o knh tMuhmu Nkuyu) l, p.l90-l9l tbun Anh ngo), lu 1oxt Socoty vu Doyon Kho knh. 42 T dieu e nhau do sInh khoI. Pratt nghIa Ia pbu tbuoc oao, va samutpda co nghIa Ia su sinb kboi. Nguyon Iy nay co nghIa Ia su hIon huu cua faf ca moI su vIoc co dIou kIon frong vu fru dou chI Ia kof qua cua su fuong fac gIua nhIou nguyon do |nban) va dIou kIon |Juycn). Iou nay raf co y nghIa, v no IoaI fru haI kha nang. Mof Ia kha nang su vaf hnh fhanh mof cach hoan foan fu nhIon, khong ho co cac nguyon nhan va dIou kIon; va haI Ia kha nang su vaf hnh fhanh fu mof dang sang fho sIou nhIon hay fao hoa. Ca haI kha nang nay dou khong fho co! Thu haI, fa co fho hIou nguyon Iy duyon khoI fhoo y nghIa cac you fo hop fhanh va foan fho. MoI doI fuong vaf chaf co fho duoc nhan bIof qua cach fhuc ma cac fhanh phan hop fhanh mof fhuc fho fron von, va qua chnh y nIom vo foan fho hay su fron von phu fhuoc vao su fon faI cua cac fhanh phan. Su phu fhuoc nhu vay fon faI mof cach ro rang frong fho gIoI vaf Iy. Tuong fu, cac fhuc fho phI vaf Iy, chang han nhu fam fhuc, cung co fho duoc cuu xof frong y nghIa cac frnh fu noI fIop fuong fuc fhoo fhoI gIan: Su nhan bIof vo mof y fuong fron von duoc dua fron co so cua cac frnh fu noI fIop nhau do fao non mof dong fu fuong. 1 Cho non, khI cuu xof vu fru fhoo cach nay, chung fa khong 1 Xom thom cuc phun tch suo hon vo qou trnh cou y thoc qou Abhdhurmu tA-t-dut-mu, A-t-dum, huy V Doo lhup, 1hung lhup) huy qou bo mon 1um y hoc lhut guo. thttp://vvv. thovonhouson.org/thungphuptupyoooun-00.htm - 1hung phup tup yoo oun, bun dch cou Hou thoong 1hch Mnh Chuo). 1oy vuy, trong cuc bo phu khuc nhuo co cuc bo A-t-dut-mu khuc nhuo. Cuc phun top thoo cou such nuy so do cup to. tND 44 T dieu e chI fhay rang moI su vaf co dIou kIon dou duoc hnh fhanh mof cach phu fhuoc |Juycn sinb), ma con hIou rang foan bo fho gIoI hIon fuong cung hnh fhanh fhoo nguyon Iy duyon khoI. Muc nghIa fhu ba cua nguyon Iy duyon khoI Ia faf ca su vaf va hIon fuong fhaf ra Ia foan bo fhuc faI chI hIon huu nhu Ia kof qua su kof hop dong fhoI cua faf ca nhung you fo cau fhanh. KhI phan fch su vaf frong nhan fhuc bang cach chIa cho chung fhanh fung you fo cau fhanh, ban so hIou ra duoc rang baf cu su vaf nao cung dou hnh fhanh voI su phu fhuoc hoan foan vao cac you fo khac. o do, khong mof su vaf nao co fu fnh doc Iap hay rIong ro. af cu dac fnh nao ma fa gan cho su vaf dou fuy fhuoc vao su fuong fac gIua nhan fhuc cua chung fa va chnh ban fhan fhuc faI. Tuy nhIon, dIou nay khong co nghIa rang su vaf khong fon faI. Phaf gIao khong day fhuyof hu vo. Su vaf qua fhaf Ia co fon faI nhung khong phaI nhu nhung fhuc fho doc Iap, fu fon. ay gIo, hay fro IaI voI Phaf ngon vua dan fron. uc Phaf day rang: VIoc fhay duoc nguyon Iy duyon khoI so dan don vIoc fhay duoc Phap. KhaI nIom Phap o day co ba y nghIa khac nhau fuong ung voI ba muc y nghIa khac nhau cua nguyon Iy duyon khoI ma fa vua mo fa. 46 T dieu e Truoc hof, fa co fho IIon ho Phap voI y nghIa o cap do nghIa dau fIon cua duyon khoI, fuc Ia su phu fhuoc co fnh nhan qua. Qua vIoc phaf frIon hIou bIof sau sac ban chaf phu fhuoc nhau cua fhuc faI frong y nghIa vo su phu fhuoc co fnh nhan qua, fa co fho nhan fhuc ro duoc su van hanh cua caI goI Ia ngbicp, Ia Iuaf nghIop bao nhan qua chI phoI moI hanh dong cua con nguoI. Iuaf nay gIaI fhch v sao nhung cam fho dau don va kho so IaI sInh khoI nhu Ia kof qua cua cac hanh dong, y nghI, va cach ung xu xau xa |bat tbicn), va v sao nhung cam fho fhch y nhu Ia hanh phuc, nIom vuI IaI sInh khoI nhu Ia kof qua cua nhung nhan duyon fuong ung nghIa Ia cac hanh vI, cam xuc va y nghI fof Ianh |tbicn). Su phaf frIon hIou bIof sau sac vo duyon khoI frong y nghIa su phu fhuoc co fnh nhan qua so cho cac ban mof su fhau suof non fang vo ban chaf cua fhuc faI. KhI nhan fhuc ro rang moI fhu fa cam nhan va fho nghIom dou khoI Ion nhu Ia kof qua cua su fuong fac va kof hop cua cac fac nhan |nban) va cac dIou kIon |Juycn), fh foan bo quan nIom cua ban so fhay doI. Quan dIom cua ban doI voI nhung kInh nghIom noI fam, va voI ca fho gIoI noI chung, so chuyon huong khI ban baf dau nhn nhan moI su vaf frong fac dong cua Iuaf nhan qua. Mof khI ban da mo rong quan dIom frIof hoc IoaI nay, ban co fho daf su hIou bIof cua mnh vo nghIop vao frong khuon kho do, v Iuaf nghIop bao Ia bIou hIon cu fho cua nguyon Iy nhan qua bao quaf khap fhay. 48 T dieu e Tuong fu, khI ban co hIou bIof sau sac vo haI chIou huong y nghIa con IaI cua duyon khoI su phu fhuoc gIua cac you fo cau fhanh voI foan bo, va su phu fhuoc Ian nhau gIua nhan fhuc va fhuc faI fh quan nIom cua ban so sau sac hon, va ban so fhay ro duoc rang co mof su khac bIof gIua su oat xuat bicn trong nban tbuc cua ban va su oat trong ban cbat tbat su cua cbung. Nhung g frong co vo nhu Ia mof kIou fhuc faI fu fon, khach quan bon ngoaI IaI khong hoan foan dung khop voI ban chaf fhaf su cua fhuc faI. Mof khI chung fa nhan chan duoc su saI bIof gIua su frnh hIon va fhuc faI, fa daf duoc su fhau hIou chac chan vo cach fhuc fac dong cua cac cam xuc, va cach fhuc ma chung fa phan ung IaI voI cac su kIon, doI fuong. Ta fhay duoc rang, pha sau nhung phan ung cam xuc manh ma chung fa co frong nhIou fruong hop Ia su fhua nhan vo mof kIou fhuc fho fon faI doc Iap bon ngoaI. ang cach nay, chung fa phaf frIon mof hIou bIof fhau dao vo nhIou chuc nang khac nhau cua fam va cua cac muc do y fhuc bon frong chung fa. Va fa cung nuoI Ion nhan fhuc rang du co mof so kIou frang fhaI fInh fhan va cam xuc duong nhu co fhaf, va du nhIou doI fuong co vo nhu raf sInh dong, fh frong fhuc fo chung cung chI Ia ao fuong. Chung khong fhaf su fon faI fhoo cach fhuc ma fa van fuong! Qua phuong cach quan chIou va phan fch nay, fa so co fho daf foI mof hIou bIof sau sac vo nhung g ma fhuaf ngu Phaf hoc goI Ia nguon goc cua dau kho; hay noI cach khac Ia nhung cam tbo dan foI su Ian Ion, saI Iam, va gay phIon nao cho fam fhuc. KhI su nhan bIof nay duoc kof hop voI hIou bIof vo ban chaf phu fhuoc 50 T dieu e Ian nhau cua fhuc faI o muc do vI fo nhaf, fh chung fa cung fhau frIof duoc caI goI Ia tinb kbong cua tbuc tai, frong y nghIa Ia moI mof doI fuong hay su kIon dou chI sInh khoI fhoo cach nhu Ia su kof hop cua nhIou you fo va khong ho co baf cu su fon faI doc Iap, rIong ro nao. I nhIon Ia su hIou bIof fhau dao vo tinb kbong so gIup fa nhan ra rang baf ky y fuong nao dua fron quan dIom nguoc IaI cho rang su vaf fu no fon faI mof cach doc Iap dou Ia saI Iam. Nhung y fuong nhu fho Ia da hIou saI vo ban chaf cua fhuc faI. Ta nhan ra rang chung khong co gIa frj vung vang frong ca fhuc faI va frong kInh nghIom dung fhaf cua chung fa, frong khI do tinb kbong cua fhuc faI IaI co gIa frj vung vang ca vo maf Iy Iuan cung nhu frong kInh nghIom. an dan, fa fIon foI vIoc nhan fhay rang co fho daf don mof frang fhaI frI kIon ma moI su hIou bIof nham Ian nhu vay dou bj IoaI fru hoan foan. o chnh Ia frang fhaI tjcb Jict hay Jict. Trong Minb cu /uan, ngaI Nguyct Xung 1 cho rang nou co fho fhua nhan tinb kbong fh fa co fho fhua nhan fho gIoI duyon khoI. Nou fa co fho fhua nhan 1 Ngoyot Xong tCandrakrti), cong doc u Ngoyot Xong, u mot v oun so dunh tong thooc phu 1rong qoun, song vuo khoung num 600 don 650. 1oong troyon ngu snh o Num An Do, tnh thong lhut hoc, du tong tro tr chou Nu-un-du. Ngu co nhoo trooc tuc, trong so do co bo 1rong qoun cun bun mnh co oun t|raannapada), cong dch u Mnh co oun, hon vun con go dooc bun lhun vun, u bun cho gu cho bo 1rong oun cou ngu Long 1ho. Xom thom cuc bu cou co s Chun Ngoyon vo Ngoyot Xong: http://v.vkpodu.org/vk/Ngoyot Xong vu lhup Xong http://v.vkpodu.org/vk/lhupXong. tND) 52 T dieu e dIou do, fh cung co fho fhua nhan moI quan ho nhan qua gIua kho dau va nguon goc cua no. Va mof khI fa da chap nhan moI quan ho nay, fh cung co fho nghI don va chap nhan kha nang cham duf duoc dau kho. NgaI Nguyof Xung bIon Iuan fhom rang, nou co fho chap nhan nhu vay, fh fa cung co fho chap nhan rang moI con nguoI dou co kha nang nhan hIou va daf foI frang fhaI cham duf moI kho dau. CuoI cung, dI nhIon Ia fa co fho nghI ngay don chu Phaf, nhung vj da fhaf su hoan faf frang fhaI tjcb Jict, cham duf moI kho dau. Iou quan frong Ia qua vIoc phaf frIon su hIou bIof sau xa vo nguyon Iy duyon khoI, fa co fho fhong suof ca haI chan Iy chan Iy vo su kbo o muc do vI fo va chan Iy vo su Jict kbo. ay chnh Ia y nghIa cua Phaf ngon: Qua hIou bIof vo duyon khoI, fa hIou duoc Phap. ang cach nay, fa co fho hIou duoc chan Iy vo su dIof kho va con duong dan foI su dIof kho do |fuc Ia Jao). Mof khI hIou duoc nhung dIou nay, fa co fho nhan ra rang nhung vj fu fap frong Tang doan co fho gIac ngo va daf foI frang fhaI cham duf kho dau, va chu Phaf co fho hoan faf frang fhaI do. CuoI cung, fa daf foI mof so hIou bIof vo y nghIa fhaf su cua qua vj Phaf. Nh{ de ay gIo, do co fho mo rong hIou bIof day du vo Tu Jicu Jc, foI cho rang cung can Iam quon voI khaI nIom 54 T dieu e Nbj Jc frong Phaf hoc. Nbj Jc nghIa co Ia haI IoaI chan Iy, bao gom chan Iy co fnh uoc Io hay fuong doI |Tuc Jc) va chan Iy foI hau hay fuyof doI |Cban Jc). 1 O day, ban phaI Iuon nho rang foI dang gIang gIaI chung fu quan dIom cua Trung quan tong |MaJbyamaka) hay fruong phaI Trung Jao cua Phaf gIao. I nhIon, khaI nIom vo Nbj Jc khong chI co frong fruong phaI nay. an co fho fhay khaI nIom nay frong cac fruong phaI Phaf gIao khac, va ngay ca frong mof so ho fhong frIof hoc An o khong fhuoc Phaf gIao. Mac du fho, o day foI chon fhoo quan dIom cua Trung quan tong. Vay Iam fho nao fa co fho phaf frIon su hIou bIof vo non fang gIao Iy Nbj Jc frong Phaf gIao7 Qua nhan bIof vo fho gIoI hang ngay frong kInh nghIom song, fa nhan bIof duoc fho gIoI fhuc faI uoc Io, van hanh fhoo nguyon Iy nhan qua, do Ia Tuc Jc |8amoabarasatya). Nou fa chap nhan fhuc faI cua fho gIoI nay nhu Ia uoc Io, fh chung fa co fho chap nhan ban chaf frong rong cua fho gIoI ma fhoo Phaf gIao Ia chan Iy foI hau, do Ia Cban Jc (Paramartbasatya. MoI quan ho gIua haI phuong dIon nay cua fhuc faI raf quan frong. Tho gIoI cua hnh fuong bon ngoaI fhuong khong phaI Ia fuong phan hay fraI nguoc voI fho gIoI cua chan Iy foI hau, ma dung hon Ia mof su hIon Io, mof non fang raf co ban ma fron do ban chaf foI hau cua fhuc faI duoc xac Iap. 1 Xom thom 1ho 1vo 1roths cou Coy Novund, Snov Lon lobcutons tl992) un Vot dch cou Lo Cong Du nhun do Nh do, tu: http:// vvv.qoungdoc.com/trot/57nhdo.htm. tND) 56 T dieu e ChI khI co mof hIou bIof vo ban chaf va moI quan ho gIua haI chan Iy nay fh ban moI fhau hIou duoc foan bo y nghIa cua Tu Jicu Jc. Va khI ban co mof hIou bIof vo Tu Jicu Jc fh ban moI co duoc non fang vung chac do fu do phaf frIon fhanh mof su hIou bIof hoan fhIon vo y nghIa cua su quy y Tam bao. HO OAP Hoi: Co |hac bc| g gua u |hau hcu rcng c vc |ung van dc |uc gac quan chcu) vo u |hau hcu |oan hao cua chu |ha| |uc gac o-dc vcn man) HHOL: 1 Ta hay Iay mof fh du vo vIoc daf duoc su fhau hIou vo muc do vI fo cua fnh vo fhuong va ban chaf gIa fam cua moI su vaf. VoI mof ca nhan khoI su bang IoI suy nghI cho rang su vaf Ia fhuong hang, o gIaI doan ban dau fh su vuong mac cua nguoI do vo fnh fhuong hang cua su vaf co fho raf manh mo va kIon co. o Iam gIam bof su vuong mac do, ban can hnh fhanh mof so Iap Iuan da pha, ngay ca vIoc chI gIoo duoc mof su nghI ngo vao fam fuong cua nguoI ay vo fnh fhuong hang cua su vaf cung co fho fao ra mof fac dong, v f nhaf Ia fu no co hIou qua Iam gIam dI su co chap vao y fuong cho rang su vaf Ia fhuong fon hay baf dIof. 1 Vot tut to ngoyon vun Anh ngo: Hs Honoss 1ho XlV Duu Lumu. tND) 58 T dieu e u vay, dIou do van chua du. an can cung co nhIou hon nua Iap Iuan pho phan do huong foI fnh vo fhuong cua su vIoc. Va don nhu fho cung van chua du. an can nhIou su fhuyof phuc hon va dIou nay co fho daf duoc fhong qua su quan chIou kIon fr do co fho dan foI dIou duoc xom Ia hIou bIof suy Iuan vo fnh vo fhuong. Chua hof, do cho frI fhuc nay co mof anh huong quyof djnh don hanh vI ung xu cua ban, can phaI daf duoc mof su fhau hIou fruc fIop, hay mof kInh nghIom fruc gIac vo fnh vo fhuong cua su vaf. Va roI chnh dIou nay cung phaI duoc hoan fhIon hon nua, v su vuong mac vao fnh fhuong hang da an qua sau vao nhan fhuc cua fa, non chI mof su nhan bIof don fhuan khong du do xua fan no. VIoc nay doI hoI mof fIon frnh Iau daI do dao sau su fhau frIof cua chung fa, cho don khI ngay ca nhung khuynh huong bam vu nho nhaf vao fnh fhuong hang cung duoc nho fan goc. Cung mof fIon frnh nhu vay so dIon ra frong fruong hop do fhau hIou tinb kbong cua su vaf, va fhaf ra Ia cung gIong hof nhu vay frong fruong hop ban muon fhau hIou baf k nguyon Iy nao. Tuy nhIon, co mof so kha canh nhaf djnh cua su fu duong fInh fhan raf f IIon quan don kInh nghIom frI fhuc, ma quan ho nhIou hon voI duc hanh cua chung fa. Vo maf duc hanh, ngay fu gIaI doan khoI dau, ban phaI 60 T dieu e phaf frIon mof so hIou bIof vo Iong fu bI, va dI nhIon Ia phaI quan fam don vIoc Iam sao do nuoI duong Iong fu bI. Sau do, kof qua cua su fhuc hanh nay Ia ban co fho daf duoc mof IoaI kInh nghIom hnh dung vo fam fhuc fof dop cua ban. Th du, khI ngoI va quan chIou vo Iong fu bI, ban co fho danh fhuc no, nhung Iong fu bI do khong Iau bon hay fraI khap, va khong fham nhuan frong doI song cua ban. Vay non dIou can fhIof Ia phaI fho nghIom sau sac hon nua cho don khI Iong fu bI cua ban fro non fu sInh khoI ma khong con phu fhuoc vao su hnh dung cua fr fuo. No phaI fro fhanh mof phan ung fhaf su fu nhIon khI co nhung djp can foI su dap ung. Su fho nghIom vo fu bI nay co fho phaf frIon sau sac hon cho foI khI no fro fhanh rong khap. oI vay, day IaI Ia mof kha canh khac nua cua con duong fu fap doI hoI mof fIon frnh Iau daI. HaI kha canh nay cua vIoc fu fap goI fon fhoo fhuaf ngu fruyon fhong Phaf gIao Ia pbuong ticn va tuc giac hay tri tuc. Ca haI phaI duoc fhuc hIon song hanh. o cho fuo gIac duoc phaf frIon sau sac, ban can co you fo phuong fIon bo sung Ia fam Bo-Jc. Tuong fu, do phaf frIon sau sac va cung co su fhuc hanh fam Bo-Jc, ban can co mof fuo gIac Iam non fang. o vay, chung fa can co mof phuong phap fu fap kof hop ca phuong fIon va fr fuo. 62 T dieu e Cung fho, chung fa can co mof phuong phap fu fap kof hop nhIou phuong fIon khac nhau, chu khong chI dua fron mof phuong fIon duy nhaf. Hay xof nhu fruong hop fuo gIac vo fnh vo fhuong cua su vaf vua duoc nou fron. Mac du fuo gIac do fu no co fho gIup fa vuof qua su vuong mac vao fnh fhuong hang, nhung frong fhuc hanh ban van can fhom nhung you fo bo sung sau xa hon do hoan fhIon fuo gIac nay. Iy do Ia v cung Iuc co qua nhIou su froI buoc khac dang sIof chaf fam fhuc. Van do cua con nguoI khong chI rIong co su bam vu vao fnh fhung hang; ma con co su bam vu vao su vaf nhu nhung fhuc fho fon faI doc Iap, khach quan, hoac bam vu vao cac nguyon fac cung nhac, van van va van van... Taf ca nhung you fo nay dou co fho doI frj bang cach phaf frIon mof fuo gIac vo tinb kbong. V fho, dIou ma chung fa dang noI don o day Ia mof fIon frnh phuc fap vo su phaf frIon nhan fhuc ca nhan huong foI su hoan hao. Hoi: ^ga co |hc no |hcm vc , ngha |ha| u cua u qu, , HHOL: ToI fhay rang cof IoI cua su quy y chnh Ia phaf frIon Iong fIn sau xa vao hIou Iuc cua Chanh phap nhu Ia phuong fIon do daf don su gIaI fhoaf, cung voI mof ch nguyon sau xa, mong muon daf duoc su gIaI fhoaf do. NoI chung, duc Phaf duoc xom nhu bac fhay chI day con duong, Chanh phap moI chnh Ia doI fuong fhuc su cua vIoc quy y, va Tang-gIa Ia nhung nguoI ban fron con duong fu fap. o do, Iong fIn vung chac vao Chanh 64 T dieu e phap Ia fIon do cho vIoc phaf frIon nIom fIn sau xa va Iong fon knh doI voI Phaf va Tang. Trong fac pham Cbu giai Tap /uong /uan |Pramana- oarttika), ngaI Pbap Xung |Dharmakrti) 1 da co gang chung mInh mof cach hop Iy vo gIa frj va muc kha fn cua vIoc duc Phaf Ia mof bac fhay chung ngo. NgaI da bao vo Iap Iuan cua mnh bang cach dua ra gIang huan cua chnh duc Phaf do mInh xof mof cach can fhan, va bang cach gIaI fhch su kha fn frong IoI gIang cua duc Phaf vo Tu Jicu Jc, v gIao phap nay duoc daf non fang fron ca fnh hop Iy cung nhu kInh nghIom xac fhuc cua ca nhan. Iom mau chof fruoc fIon Ia chung fa phaI nhan fhuc duoc su chan fhaf cua Chanh phap, va chI fron co so do moI nhan ra duoc duc Phaf Ia mof bac fhay chan chnh. Iap Iuan fhoo chIou huong nguoc IaI chI fhInh fhoang moI duoc su dung frong cac pham fru hof suc fruu fuong. Hay noI cach khac, nhung IoI day cua duc Phaf vo cac van do qua fruu fuong chI co fho fIn duoc boI v ngaI Ia mof bac fhay dang fIn cay. ay Ia mof fIon frnh Iap Iuan phuc fap. Thoo voI fIon frnh nay, chung fa fhaf su khoI dau fu su fhuyof phuc chnh mnh vo su dang fIn cay cua gIao phap Tu Jicu Jc, Ia gIao phap cong 1 lhup Xong: mot oun so dunh tong cou phu Do-gu, song vuo khoung tho ky 6 tho ky 7. Ngu u ngoo mon num An Do, tong thoo hoc vo ngu 1run-nu vu u mot mon do kot xout. Ngu du bon soun bo such cho gu cho tup oun cou ngu 1run-nu u 1up oong oun. Coon such cho gu nuy cong dooc go u 1hch oong oun, Loong bnh thch oun huy Loong thch oun, hon vun con go dooc cu bun lhun vun vu 1ung vun. tND) 66 T dieu e khaI chap nhan moI su pho phan bang Iy Iuan. KhI daf duoc fuo gIac fu fhan vo su dung fhaf cua nhung chan Iy nay, fa so phaf frIon mof su fIn phuc sau xa vo su dang fIn cay cua duc Phaf nhu Ia mof vj dao su. V duc Phaf da chung fo su dang fIn cay va hop Iy frong nhung pham fru co fho chap nhan su suy Iy, non fa so co du su fIn cay vao fnh chan xac cua duc Phaf frong nhung pham fru khac ma doI voI fa Ia fruu fuong, kho nam baf hon. o do, y nghIa fron von cua su quy y Tam bao chI co duoc fu hanh dong quy y Chanh phap. Hoi: \uc dch cua vcc |ham ga ngh |huc u, , a dc am g, ncu nhu nguo |a van co |hc |u mnh |huc hcn vcc u, , |rong |u |am HHOL: Trong Phaf gIao co nhIou gIoI Iuaf hay hanh nguyon khac nhau. Chang han, chung fa co Bo Tat hanh, maf hanh, gIoI hanh |gIoI Iuaf cua nguoI xuaf gIa), nhung gIoI cam cua cu sI... van van... an co fho phaf khoI hanh nguyon Bo Tat fruoc mof bIou fuong cua duc Phaf |chang han nhu franh, fuong...) va khong can nhan su fruyon fhu fu mof nguoI khac. Tuy nhIon, vIoc nhan frao fruyon fu mof nguoI khac Ia fhaf su can fhIof doI voI hanh nguyon Kim cuong tbua |Vajrayana) hay gIoI Iuaf, boI v ban can co mof su fruyon fhua khong gIan doan. Mof frong nhung Iy do cua dIou nay co Io Ia vIoc phaf nguyon voI su chung kIon cua mof vj 68 T dieu e dao su hay mof aI khac so mang IaI mof su quyof fam Ion hon. No cung co quyof fam huong fhuong va fao ra fInh fhan frach nhIom. Nou ban muon fIop fuc fruy cuu fhom nua vo nhung Iy do khac cua vIoc nay fh foI phaI fhu nhan rang chI co chnh duc Phaf moI co fho fra IoI duoc ma fhoI. Hoi: ^cu chung |a |ha, a do dang |cn hanh mo| hanh v a |ra ma c dan |o |ho dau cho chnh ho, chung |a co ncn co ngan chan ho |huc |h hanh dong do, ha, a dc cho ho ganh a, nghcp qua ^o cach |hac, ncu chung |a |u |ra nghcm u dau |ho va |u do ru| ra ba hoc |h co |o| hon ha, |hong HHOL: Nhu ban da bIof, mof nguoI fhuc hanh dao Phaf nguyon dan fhan vao mof doI song hIon dang faf ca v su cuu gIup nguoI khac. O day non fhay rang, frong y nghIa cua dao Phaf, fa dang noI vo vIoc gIup nguoI khac fu daf don su gIaI fhoaf fhong qua vIoc song fhoo chanh dao; nghIa Ia song mof cach phu hop voI Iuaf nhan qua, franh cac hanh vI baf fhIon va Iuon fhuc hIon nhung vIoc fhIon, fof Ianh. oI vay, noI chung khI mof Phaf fu fhay nguoI khac Iam nhung vIoc saI fraI fh dung Ia non co ngan ho IaI. Mac du vay, dIou nay IaI Iam nay sInh nhIou van do. Chung fa co fho ap dung nhung chuan muc dao duc hay gIa frj fInh fhan cua rIong mnh don muc do nao voI nguoI khac7 Tham ch chung fa co fho fu hoI rang, IIou IoI day cua duc Phaf vo vIoc song fhoo mof nop song ?0 T dieu e dao duc, franh xa Muoi Jicu bat tbicn 1 co phaI cung Ia mof cach ap daf cac gIa frj dao duc cua NgaI Ion chung fa hay chang7 Thaf Ia huu ch do ghI nho mof nguyon fac quan frong frong dao Phaf Ia can chu frong don su kho hop frong fung fruong hop rIong bIof. Cau chuyon sau day Ia mof mInh hoa ro rof cho dIou nay. NgaI Xa-/oi-pbat |8bariputra), mof frong nhung daI do fu cua duc Phaf, bIof rang nou ngaI gIang day gIao phap Thanh van fhua |8braoakayana) cho mof nhom 500 do fu co nang Iuc fh chac chan ho so fhau frIof chan Iy va chung dac qua A-/a-ban |Arbat). Nhung Bo Tat Van-tbu-su-/oi |Manjusbri) da xuaf hIon va day cho ho gIao Iy vo Tinb kbong cua aI fhua |Mabayana). Nhung mon do nay da hIou nhung dIou duoc day nhu Ia mof gIao fhuyof hu vo hoan foan, phu nhan gIa frj va fhuc fho cua van vaf. Taf ca bon ho dou phaf frIon nhung quan dIom saI Iam vo ban chaf cua dao va cua fhuc faI, va kof qua Ia ho da fao ra cac nghIop xau dan foI vIoc faI sInh vao nhung canh gIoI fhap kom hon. NgaI Xa-/oi-pbat Iap fuc fm don fruoc duc Phaf va frnh bay rang, nou Bo Tat Van-tbu-su-/oi do cho ngaI huong dan 500 nguoI nay, fh nou khong duoc gIac ngo hoan foan, f nhaf ho cung da daf foI nhung muc do 1 Moo doo but thon t1hup but thon duo) mu tu non trunh u got hu, trom cup, tu dum tbu go vo thun), no do, no vo khong, no o vo nghu, no ung mu, dom phu t4 go vo khuo), thum um, sun hun, vu co chup nhong qoun dom su tru ts) t3 go vo y). ?2 T dieu e chung ngo cao. uc Phaf fra IoI rang, fhaf ra fh ngaI Van-tbu-su-/oi da van dung phuong fIon fhIon xao. NgaI da bIof rang, frong fhoI gIan ngan, nhung nguoI nay so co nhung hanh dong fIou cuc do hIou bIof saI Iam, nhung ngaI cung bIof rang v gIao Iy vo tinb kbong da duoc gIoo cay vao fam fhuc cua ho, non vo sau nhung haf gIong nay so fhanh fhuc va dua ho foI qua vj Phaf. Nhu fho, vo maf hIou qua fh con duong dI Ion qua Phaf cua ho da duoc ruf ngan. aI hoc ma fa ruf ra duoc fu cau chuyon nay Ia, nou fa chua fu mnh daf duoc frang fhaI gIac ngo hoan foan fh raf kho do phan xof duoc mof cach ung xu frong hoan canh nao do Ia dung hay saI. on gIan Ia fa non co hof suc do ung xu fhaf fhch hop voI moI fnh huong cu fho khI gIao fIop voI nguoI khac. Hoi: Thua ^ga, a cung bc| rang ^ga a nguo ra| ban ron v pha danh |ho gan cho ra| nhcu vcc. ^ga co |hc danh cho hang cu , nhung nguo dang ong vo ga dnh va cong vcc muu nh, mo| o |hu,cn vc vcc am |hc nao dc pha| |rcn mo| phuong |huc |huc hanh |ha| phap co hc |hong ha, chang HHOL: Nhung nguoI ban Tay phuong fhuong hoI foI vo phuong cach nhanh nhaf, do nhaf, hIou qua nhaf, va f fon kom nhaf do fhuc hanh Phaf phap! ToI cho rang khong fho fm duoc mof phuong cach nhu vay! Co Io do Ia dau hIou cua su fhaf baI! Ta non hIou rang fhuc hanh Phaf phap Ia cong vIoc fhaf su can phaI duoc fIon hanh suof 24 gIo frong ngay. ?4 T dieu e o Ia Iy do chung fa phan bIof nhung buoI fham fhIon fhuc fhu voI gIaI doan sau khI fham fhIon. Iy fuong nhaf Ia ca frong khI fham fhIon va khong fham fhIon, ban dou non song hoan foan frong su fhuc hanh Phaf phap. Trong fhuc fo, co fho noI rang cac gIaI doan sau khI fham fhIon Ia su fhu nghIom fhuc fo doI voI nang Iuc fhuc hanh cua ban. ThoI gIan fham fhIon chnh fhuc co fho hIou nhu Ia ban dang nap IaI nang Iuong, do sau do ban co du dIou kIon hon frong vIoc doI pho voI nhung you cau cua cuoc song hang ngay. Muc fIou chnh cua vIoc nap IaI bnh dIon Ia do no co fho chay duoc mof fhIof bj nao do, phaI khong7 Tuong fu, khI ban da fu frang bj cho mnh qua su fhuc hanh nhung phuong fhuc nao do fh ban so co kha nang song phu hop voI nhung nguyon fac frong su fhuc hanh Chanh phap cua ban, boI v Ia mof con nguoI fh ban khong fho nao franh duoc nhung cong vIoc fhuong ngay frong cuoc song. I nhIon, frong gIaI doan dau fIon, nhu mof nguoI chap chung, ban can co nhung chu ky hanh fhIon fap frung do fao Iap mof non fang khoI dau. ay Ia dIou fhIof you. Nhung mof khI da fhIof Iap duoc non fang do roI fh ban co fho song fhoo mof nop song fhuong ngay f nhaf cung phaI Iuon phu hop voI Chanh phap. oI vay, faf ca y nghIa nay huong don fam quan frong cua su no Iuc. Khong co su no Iuc fh so khong co cach nao do dua Chanh phap vao frong cuoc song cua chung fa. ?6 T dieu e VoI mof nguoI fu fap nghIom fuc fh su no Iuc foI da Ia hof suc can fhIof. ChI voI mof vaI IoI khan nguyon, chuf f fhoI gIan fung nIom, dam ba baI chu voI fay Ian frang haf fh khong du. V sao vay7 V chI bay nhIou khong du do chuyon hoa fam hon ban. Nhung cam xuc fIou cuc cua chung fa qua manh mo non can phaI co su no Iuc IIon fuc do doI frj. Nou chung fa fhuc hanh mof cach IIon fuc fh chac chan fa so fhay doI. Hoi: Co quan hc g gua |am |u b |uong do va |am |u b |u,c| do HHOL: Co nhIou cach khac nhau do hIou vo y nghIa cua fu bI, fuy cach fIop can fhoo quan dIom ai tbua hay Kim cuong tbua. Chang han, Kim cuong tbua su dung cung mof chu tu bi, karuna, nhu ai tbua, nhung co y nghIa hoan foan khac. Co Io cau hoI nay IIon quan don mof su phan bIof khac duoc dua ra frong kInh dIon vo haI muc do cua Iong fu bI. O muc do dau fIon, fam fu bI duoc fao ra qua su quan fuong. ay Ia gIaI doan khoI dau, ban can phaI fhuc hanh mof so phop quan fuong nhaf djnh do Iam sInh khoI fam fu bI. Kof qua cua su fhuc hanh nay so gIup ban daf foI muc do fhu nh, khI fam fu bI fro fhanh mof pham fnh hoan foan fu nhIon va fu sInh khoI. ay Ia mof frong nhung cach hIou vo su khac nhau gIua fam fu bI fuong doI va fam fu bI fuyof doI. ?8 T dieu e CHONG : OAN NHAP B ay gIo, chung fa noI vo gIao phap Tu dIou do cua dao Phaf. NghI van dau fIon co fho dua ra Ia: TaI sao cac chan Iy nay IaI duoc xom Ia co ban nhaf, va frong fhuc fo, faI sao duc Phaf IaI gIang day nhung chan Iy nay7 o fra IoI duoc van do nay, fa phaI IIon ho gIao phap Tu dIou do voI kInh nghIom cua chnh fa frong kIop nguoI. Mof su fhaf hoan foan fu nhIon frong cuoc song Ia: MoI nguoI chung fa dou co mof khaf vong bam sInh Iuon fm kIom hanh phuc va muon vuof qua kho dau. ay Ia mof ban nang san co, non fa khong can phaI chung mInh su fon faI cua no. Hanh phuc Ia dIou ma faf ca chung fa dou khao khaf muon daf duoc, va dI nhIon chung fa co quyon dap ung su khao khaf do. Cung vay, kho dau Ia dIou ma aI cung mong muon franh khoI, va chung fa cung co quyon no Iuc do vuof qua dau kho. Nou nhu su khaf khao daf duoc hanh phuc va vuof qua dau kho Ia ban chaf san co cua moI sInh vaf, va cung Ia mof nhu cau fu nhIon, vay fh van do Ia chung fa phaI no Iuc nhu fho nao do dap ung su khao khaf do. Van do nay dua fa don voI gIao phap Tu Jicu Jc; v gIao phap nay gIup fa hIou duoc moI quan ho gIua haI IoaI su kIon: nguyon nhan va kof qua. Mof maf, fa phaI 80 T dieu e ganh chju kho dau, nhung kho dau khong phaI fu nhIon ma co, ma duoc sInh khoI fu cac nguyon nhan va dIou kIon cua chnh no. Maf khac, fa duoc huong hanh phuc, fh hanh phuc cung chI co duoc fu nhung nguyon nhan va dIou kIon cua chnh no. Trong dao Phaf, khI noI don hanh phuc fa khong chI hIou mof cach gIoI han nhu mof frang fhaI cam xuc. Chac chan su tjcb Jict |trang tbai cbam Jut boan toan moi Jau kbo) khong phaI Ia mof frang fhaI cua cam xuc, nhung fa co fho noI rang tjcb Jict Ia dang cao fof nhaf cua hanh phuc. oI v, fhoo djnh nghIa fh tjcb Jict Ia hoan foan fhoaf khoI moI kho dau. Nhung frang fhaI tjcb Jict, hay hanh phuc chan fhaf, IaI cung khong phaI fu nhIon xuaf hIon hay hoan foan khong co nguyon do. I nhIon, day Ia mof dIom hof suc fInh fo, v fhoo quan dIom Phaf gIao fh tjcb Jict khong phaI Ia mof su kIon duyon sInh, non khong fho noI Ia no duoc fao fhanh hay gay ra boI baf cu dIou g. Tho nhung, su hIon fhuc hoa hay daf foI tjcb Jict IaI qua fhaf Ia phu fhuoc vao con duong fu fap va no Iuc cua ca nhan. an khong fho daf foI frang fhaI tjcb Jict nou khong co su no Iuc. o do, frong y nghIa nay fa co fho noI rang con duong dan foI su tjcb Jict Ia nguyon nhan cua fjch dIof. CIao phap Tu Jicu Jc phan bIof mof cach ro rang haI IoaI nguyon nhan va kof qua: nhung nguyon nhan gay ra dau kho va nhung nguyon nhan fao ra hanh phuc. ang cach chI ra cach phan bIof nhung nguyon nhan nay frong cuoc song, muc dch cua gIao phap nay 82 T dieu e khong g khac hon Ia gIup fa dap ung khaf vong sau xa nhaf cua mnh daf duoc hanh phuc va vuof qua dau kho. KhI da nhan hIou duoc Iy do duc Phaf fruyon gIang gIao phap Tu Jicu Jc, co fho chung fa so fIop fuc fu hoI vo Iy do cua vIoc sap xop cac chan Iy do fhoo mof frnh fu dac bIof. TaI sao Tu Jicu Jc duoc day fhoo mof fraf fu nhaf djnh, baf dau vo su kho |Kbo Jc) roI fIop fuc voI nguyon nhan cua su kho |Tap kbo Jc)... Vo dIom nay, fa non hIou rang frnh fu gIang day gIao phap Tu Jicu Jc khong IIon quan g don frnh fu sInh khoI cua su vaf frong fhuc faI. ung hon fh frnh fu do IIon quan don vIoc mof nguoI non khoI dau nhu fho nao do fhuc hanh dao Phaf va daf foI su chung ngo nho vao su fhuc hanh do. Trong Toi tbuong /uan, 1 ngaI Di-/ac |Maitrcya) cho rang co bon gIaI doan do chua mof chung bonh: Cung giong nbu mot can bcnb can Juoc cban Joan, nbung nguycn nban gay bcnb can Juoc /oai tru, mot trang tbai kboc manb can Jat toi oa pbuong pbap cbua trj can Juoc ap Jung, cung oay, su Jau kbo can pbai Juoc nban bict, cac nguycn nban gay ra Jau kbo can pbai Juoc /oai tru, su cbam Jut cua Jau kbo can pbai Jat 1 Co such dch u 1o thoong 1untru. Cho 1o thoong oun ghop to hu cho: otturu t|ut-du-u) vu tuntru. kong cho tuntru co nghu u nhong ngh thoc hunh duo duc bot do choyon hou thun, khuo, y. chung hun nho munduu tdo hnh cuc mun-du-u), muntru tMut cho), modru ttho un) .tND) 84 T dieu e toi oa con Juong tu tap Jc Jut kbo can pbai Juoc tbuc banb. 1 NgaI Di-/ac da su dung su fuong fu cua mof nguoI bonh do gIaI fhch phuong cach daf duoc su gIac ngo dua fron gIao phap Tu Jicu Jc. o mof bonh nhan duoc Ianh bonh, fruoc hof nguoI do phaI bIof mnh dang mang bonh, nou khong fh so khong co mong muon chua bonh. Mof khI da nhan bIof mnh co bonh, fh faf nhIon Ia ban so co fm bIof nhung nguyon nhan gay bonh va nhung g Iam cho bonh nang fhom. KhI da xac djnh duoc nhung dIou nay, ban so bIof duoc IIou can bonh co fho chua khoI hay khong, va ban so khoI Ion uoc muon duoc khoI bonh. Thaf ra cung khong chI don fhuan Ia mof uoc muon, v mof khI da nhan bIof duoc cac dIou kIon da dan don can bonh, nIom khao khaf duoc khoI bonh so cang manh mo hon nhIou v su nhan bIof do mang IaI cho ban su an fam va fIn chac rang so vuof qua duoc can bonh. VoI Iong fIn chac do, ban so san Iong dung don faf ca cac IoaI fhuoc mon va phuong phap dIou frj can fhIof. Cung gIong nhu vay, ngay fu dau nIom khao khaf duoc fhoaf khoI su kho dau so khong sInh khoI fru phI ban nhan bIof duoc Ia mnh dang dau kho. oI vay, su fhuc hanh fruoc fIon cua nguoI Phaf fu Ia nhan bIof 1 1ho Chungoss Nutoro, bun dch cou 1o 1hoong Loun bo Kon vu Kutu Homos, Kurmu Drobgyod Duruy Lng, |K l985. 1rung l35. 1o 1hoong Loun con dooc bot doo ton kutnugotruvbhugu. 86 T dieu e frang fhaI hIon fhoI cua mnh Ia kho dau, fhaf vong va khong fhoa man, frong fIong Phan goI Ia dukha. ChI khI do ban moI muon nhn vao cac nguyon nhan va dIou kIon da gay ra dau kho. Iou raf quan frong Ia phaI hIou duoc boI canh ma frong do Phaf gIao nhan manh foI vIoc nhan ra rang faf ca chung fa dou o frong frang fhaI kho dau, nou khong fh so co nguy co hIou nham quan dIom cua Phaf gIao, cho rang do Ia nhung fu fuong u am, mof chu nghIa bI quan vo co ban va gan nhu Ia mof noI am anh vo su kho dau frong fhuc faI. Iy do ma duc Phaf hof suc nhan manh vao vIoc phaf frIon mof hIou bIof sau sac vo ban chaf cua kho dau Ia v con co mof kha nang fhay fho co mof IoI fhoaf, va chung fa fhaf su co kha nang fu gIaI fhoaf khoI moI kho dau. ay Ia Iy do v sao vIoc nhan bIof duoc ban chaf cua kho dau Ia hof suc fhIof you. oI v, su fhau hIou vo kho dau cang vung vang va sau sac fh su khao khaf duoc gIaI fhoaf khoI kho dau so cang manh mo hon. o vay, su nhan manh cua Phaf gIao vo ban chaf kho dau non duoc nhn frong boI canh rong hon nhu fho, voI su danh gIa cao vo kha nang hoan foan gIaI fhoaf khoI kho dau. Nou fa khong nghI don su gIaI fhoaf, fh vIoc danh nhIou fhoI gIan do quan chIou vo kho dau cung Ia hoan foan vo nghIa. Chung fa co fho noI rang, haI IoaI nguyon nhan va kof qua ma foI vua do cap fron day, mof maf chI don 88 T dieu e fIon frnh cua nhung chung sInh chua gIac ngo, IIon quan don chuoI nhan qua gIua kho dau va nguon goc cua no; maf khac IaI chI don fIon frnh cua nhung chung sInh gIac ngo, gan IIon voI nhung IIon kof nhan qua gIua con duong fu fap va su fjch dIof hoan foan. KhI duc Phaf dIon gIaI chI fIof vo haI qua frnh nay, NgaI da chI day gIao phap vo Tbap nbj nban Juycn, frong fIong Phan goI Ia 12 nidna (dvdaanidna). 1 Cac nidna Ia muoI haI moI IIon ho frong chu k cua cuoc song dI fu oo minb 2 don banb |hay tac y), 3 don fhuc... va fIop fuc cho don gIa va chof |/ao tu). KhI fIon frnh nhan qua cua mof chung sInh chua gIac ngo duoc mo fa chI fIof nghIa Ia mof doI song frong vong dau kho va nhung nguyon nhan cua dau kho fh frnh fu cua 12 nhan duyon baf dau fu oo minb, fIop fuc voI 1 1hup nh nhun doyon tuo thunh cho k gom l2 yoo to cou cuc kot no nhun qou tro booc chong snh trong cooc song oun ho vu do do duo kho mu mu. Cuc kot no nuy dooc moo tu qounh mot bunh xo oun ho, mnh hou suo cunh go cou oun ho vu cuc ngoyon do khuc nhuo cou chong. Cuc kot no dooc trnh buy thoo choo km dong ho u: vo mnh, tuc y huy cuc so hnh thunh cou nghop, thoc ty thoc), dunh suc, suo co so cou y thoc toc cun), cum xoc ttho), hum moon tu), chup go ttho), hnh thunh thoo), snh, gu vu chot tuo to). Xom thom 1ho Mounng o Lo rom u oddhst lorspoctvo cou Hs Honoss tho Duu Lumu, bun dch Anh ngo cou oroy Hopkns, \sdom lobcutons, l992. 2 Ch trung thu khong co kon thoc, hoo bot vo chun y, huy no co tho hon u khong nhun hoo dooc guo phup Tu dcu dc. tND) 3 Ch khu nung cou y thoc do ou chon, qoyot dnh, vu y dnh thoc hon doo g. Cho nuy thoong dooc dch u hanh, cong co such dch u tuc y. tND) 90 T dieu e banb, tbuc... van van. Trnh fu nay mo fa cach fhuc mof chung sInh, do noI nhung nguyon nhan va dIou kIon nhaf djnh, phaI roI vao fIon frnh cua mof doI song mo muoI. Mac du vay, cung mof chung sInh do, nou co fhuc hanh nhung su fu fap fam IInh nao do, fh co fho Iam dao nguoc fIon frnh nay, va frnh fu nguoc IaI do chnh Ia frnh fu cua fIon frnh dan foI gIac ngo. Chang han, nou chuoI fuong fuc cua oo minb kof fhuc fh chuoI fuong fuc cua cac hanh vI tac y cung so dung. Nou nhung hanh vI do da dung IaI, fh cho dua cua nhung hanh vI ay Ia tbuc cung so dung IaI, va cu fIop fuc nhu vay... an co fho fhay rang, frong mof y nghIa nao do, gIao phap Tbap nbj nban Juycn Ia mof su frnh bay chI fIof vo haI IoaI nguyon nhan va dIou kIon da duoc mo fa frong Tu Jicu Jc. 92 T dieu e 93 The Four Noble Truths Thap Dhamekh cao 34m c xem la anh dau ni c Phat Thch-ca Chuyen phap luan (chuyen banh xe Phap) lan au tien tai vn Loc Uyen, nay thng goi la Thanh a Sarnath. Noi dung giang phap lan nay bao gom T dieu e, Duyen khi va Bat chanh ao. Ngai Asanga (Vo Trc the k 4) tac gia ai tha A-t-at-ma tap luan, ngi sang lap Duy thc tong. 94 T dieu e CHONG : KHO OK (CHAN LY VK KHO OA) C han Iy dau fIon frong Tu Jicu Jc Ia chan Iy vo kho dau |Kbo Jc). NhIou fruong phaI frIof hoc dIon djch chu cban /y fhoo nhIou cach khac nhau. Th du co mof su khac nhau vo co ban gIua fruong phaI Trung quan Cu Juycn |Prasangika-MaJbyamaka) 1 va nhung nguoI fhoo Tbinb oan tbua |8baraoakayana) 2 frong cach phan bIof gIua pham phu voI vj rya |hay bac fhanh). Tbanb oan tbua phan bIof dua fhoo vIoc mof nguoI da daf foI fruc gIac fhau frIof vo Tu Jicu Jc hay chua. Trung quan cu Juycn khong chap nhan fIou chuan phan chIa nay, v ho cho rang ngay ca nguoI fhuong van co fho fruc nhan gIao phap Tu Jicu Jc. Tuy nhIon, foI so khong dI sau vao nhung franh caI nay o day, v dIou do so Iam phuc fap vIoc gIang gIaI. 1 1rong qoun Co doyon tPrsagika) u mot trong 2 ch phu chnh cou 1rong qoun tong tMdhyamika), co dooc dch u 1rong qoun ong thunh oy muo oun chong phu, huy 1ut qou tunh khong phu, do mot oun so no dong Ngu Long 1ho u lhut Ho tBuddhaplita) sung up. Ngu lhut Ho song vuo khoung num 470 540. Ch phu chnh tho hu cou 1rong qoun tong u 1o up oun chong phu, cong dooc go u Y to kho phu. tND) 2 Shruruvukuyunu thoong dooc dch u 1hunh vun thou, ch nhong ngoo ngho phup to hunh mu thunh too, cong thoong dong ch nhong lhut to khong thooc Du thou. tND) 96 T dieu e Thay v vay, chung fa so dI fhang vao y nghIa cua dukha hay su dau kho. Trong boI canh dang duoc do cap, dukha Ia non fang hay co so cua kInh nghIom dau don, va chI chung cho frang fhaI doI song cua chung fa, duoc quy djnh boI nghIop Iuc, fa kIon, 1 va nhung cam xuc fIou cuc. Nhu ngaI Vo Truoc |Asaga) da noI ro frong ai tbua A-t-Jat-ma tap /uan |Mahynbhidharma-samuccaya), 2
khaI nIom dukha can phaI bao quaf ca canh gIoI fa dang song va nhung chung sInh dang song frong canh gIoI do. BA CANH GO KHO OA o co fho hIou duoc canh gIoI ma chung sInh dang song, fa can phaI noI so qua doI chuf vo vu fru quan Phaf gIao. 3 Thoo Phaf gIao fh co ba canh gIoI hIon huu |Tam gioi) Ia: Duc gioi, 8ac gioi va Vo sac gioi. 4
oI voI hau hof chung fa fh kho khan o day Ia Iam fho nao do hIou duoc vo Tam gioi7 Nhaf Ia Iam sao co fho hnh dung duoc nhung canb gioi co bnb sac va 1 1u kon o duy dooc ch chong cho tut cu nhong nhun thoc su um huy uo toong, khong dong vo so thut huy bun chut cou thoc tu. tND) 2 Du thou A-ty-dut-mu tup oun t) u bo oun gu thch tong qout y nghu knh Du thou A-ty-dut-mu t ). tND) 3 Xom trnh buy ch tot vo vo tro qoun lhut guo bung Anh ngo trong such Myrud \ords cou umgon Kongtro. Snov Lon, l995. 4 Co ngoo u mot phun cou Doc go. Vo suc go u cunh go v to hon Suc go, vu Suc go u v to hon Doc go. 98 T dieu e nhung canb gioi kbong co bnb sac7 Nou chI noI mof cach don gIan Ia v duc Phaf da do cap don nhung canh gIoI nay frong kInh dIon fh khong du chI rIong dIou nay fhoI khong phaI Ia mof Iy do fhoa dang do mof Phaf fu chap nhan su fon faI cua cac canh gIoI do. Co Io phuong cach huu ch nhaf Ia hIou vo cac canh gIoI nay nhu nhung cap do khac nhau cua fam fhuc. Chang han, fhoo Phaf gIao fh dIom khac bIof chnh gIua bac gIac ngo va chung sInh mo Iam duoc chI ra fron co so cac cap do fuong ung cua fam fhuc. Mof nguoI co fam fhuc buong fha phong fung va chua duoc cho ngu fh Iuon o frong frang fhaI Iuan hoI hay dau kho; frong khI nhung aI co fam fhuc gIu fhoo gIoI Iuaf va fhuan fhuc fh Iuon o frong frang fhaI Nict-ban hay an Iac fuyof doI. Ta cung fhay rang Phaf gIao phan bIof gIua pham phu va cac vj fhanh |rya) dua fron co so cac cap do fuong ung cua fam fhuc hay su chung ngo. Thoo aI fhua, baf k aI daf foI su chung ngo fruc gIac vo tinb kbong hay vo ban chaf foI hau cua fhuc faI dou Ia mof vj fhanh, va baf k ko nao chua daf duoc su chung ngo do dou goI Ia pham phu. KhI IIon ho y nghIa nay voI Tam gioi fh mof nguoI co fam fhuc cang vI fo hon so cang co nhIou kha nang hIon huu frong mof canh gIoI fInh fo hon. Iay v du, nou doI song cua mof ko pham phu Iuon dam chm frong fham duc va aI Iuyon nghIa Ia nguoI ay Iuon co khuynh huong phaf frIon su Iuyon aI voI 100 T dieu e baf cu dIou g nhan fhuc duoc, nhu Ia nhung hnh sac dang ua fhch hay nhung khoaI cam... van van va roI su Iuyon aI nhu vay voI cac doI fuong vaf chaf, cac y fuong va kInh nghIom cam fhu qua cac gIac quan so dan daf don mof doI song gIoI han frong pham vI Duc gioi, ca frong hIon faI cung nhu fuong IaI. Trong khI do, co nhung nguoI da vuof qua duoc su Iuyon aI voI cac doI fuong cua nhan fhuc fruc fIop va cac cam xuc Iy fnh, nhung van con bam vu vao cac frang fhaI han hoan hay hanh phuc cua noI fam. Hang nguoI nay hnh fhanh cac nhan fo dan daf ho so faI sInh vao nhung canh gIoI ma doI song vaf chaf co dang fInh fo hon nhIou. Hon fho nua, IaI co nhung nguoI vuof qua duoc su Iuyon aI khong chI voI nhung cam xuc Iy fnh ma ca nhung cam xuc noI fam do chju cua nIom han hoan hay hanh phuc. Ho co xu huong huong nhIou hon foI frang fhaI fInh Iang. Cap do fam fhuc cua ho vI fo hon nhIou so voI haI muc fron, nhung ho van con bam vu vao mof hnh fhuc fon faI dac bIof. Cac cap do fho hon cua fam fhuc cua ho co fho dan daf foI fang froI fhu fu cua 8ac gioi, frong khI su Iuyon aI vI fo hon huong don su fInh Iang so dan daf don Vo sac gioi. Nhu vay, day Ia cach ma fa IIon ho Tam gioi voI cac cap do cua fam fhuc. Tron co so vu fru quan nay, Phaf gIao noI vo fIon frnh vo han cua vu fru, voI vIoc hnh fhanh roI hoaI dIof, do roI fIop fuc hnh fhanh fro IaI. TIon frnh 102 T dieu e nay phaI duoc hIou frong moI quan ho voI Tam gioi cua su song. Thoo cac Iap Iuan frong bo A-t-Jat-ma
|AbbiJbarma) 1 cua Nbat tbict buu bo Ia nhung baI Iuan vo sIou hnh hoc va fam Iy hoc duoc dung nhu mof nguon fham khao frong Phaf gIao Tay Tang fh cac canh gIoI fu fang fhu ba cua 8ac gioi fro xuong Ia IIon fuc sInh dIof. Cac canh gIoI fu fang fhu fu cua 8ac gioi fro Ion, bao gom ca Vo sac gioi, Ia vuof ra ngoaI fIon frnh sInh dIof vaf chaf nay, chung fa co fho goI day Ia su fIon hoa cua vu fru vaf Iy. TIon frnh vo han cua su fIon hoa nay raf fuong fu voI gIa fhuyof Big Bang |Vu no Ion) cua khoa hoc hIon daI. Nou Iy fhuyof Big Bang cua khoa hoc vu fru chI chap nhan duy nhaf mof vu no Ion nhu Ia nguon goc vu fru, fh dI nhIon dIou do khong fuong hop voI co so vu fru quan Phaf gIao. Trong fruong hop nay, nhung nguoI fIn Phaf han phaI vaf oc suy nghI do fm ra mof 1 1oun bo guo phup bun duo cou lhut guo dooc chu um bu phun u Lout tung, toc u cuc go out, Knh tung, toc u cuc bu gung phup cou doc lhut, vu Loun tung huy A-t-dut-mu tV doo phup) u phun oun gu vu cuc ho thong trot hoc dooc trooc tuc bo cuc oun so lhut guo. Co hu vun bun guo don duy do cou Loun tung tA-t-dut-mu) vun con go dooc don nguy nuy. Mot cou bo phu 1horuvudu tNgoyon thoy bo) bung tong lu vu mot cou Sarvstivda tNhut thot hoo bo) bung lhun ngo. 1u 1uy 1ung ch gung duy bo A-t-dut-mu cou Nhut thot hoo bo. Nhong vun do chnh vo vo tro qoun dooc trnh buy trong choong 3 cou tuc phum A-t-dut-mu Cuo-xu oun cou ngu 1ho 1hun tVusobundho), du dooc Loo lrodon dch sung Anh ngo Asun Homuntos lross, orkooy Cuornu, l99l. 104 T dieu e cach gIaI fhch khong mau fhuan voI quan dIom Phaf gIao vo qua frnh fIon hoa cua vu fru. Tuy nhIon, nou Iy fhuyof Big Bang khong nhaf fhIof chI co mof vu no Ion duy nhaf ban dau, ma chap nhan co nhIou vu no Ion, fh dIou do so hof suc phu hop voI cach hIou cua Phaf gIao vo qua frnh fIon hoa. o A-t-Jat-ma cua Nbat tbict buu bo cung noI don nhung cach fhuc chnh xac ma vu fru fan ra vao gIaI doan kof fhuc cua moI chu k. KhI vu fru vaf Iy bj Iua huy hoaI |boa tai), chI co nhung fang fhap hon fang dau fIon cua 8ac gioi bj huy hoaI ma fhoI; khI bj nuoc huy hoaI |tbuy tai) fh fu fang fhu haI cua 8ac gioi fro xuong so bj huy hoaI; khI bj gIo huy hoaI |pbong tai) fh fu fang fhu ba cua 8ac gioi fro xuong so bj huy hoaI. o do, frong vu fru quan Phaf gIao fh su fIon hoa cua vu fru vaf Iy duoc hIou qua hnh fhuc bon you fo: /ua, nuoc, gio va Jat |Tu Jai). Chung fa fhuong fhom hu khong vao danh sach nay, non fong cong co nam you fo. Mof Iuan gIaI phuc fap vo co cho fhanh phan cua su fan ra khong chI fm fhay frong A-t-Jat-ma, ma con co frong Toi tbuong /uan. Nhung gIaI fhch nay co vo raf fuong fu voI cac Iy fhuyof khoa hoc hIon daI. Cung can noI rang nhung g nou frong A-t-Jat-ma khong phaI Iuon Iuon duoc hIou fhoo nghIa don. Chang han, fhoo A-t-Jat-ma, cau fruc vu fru dua fron mo hnh 106 T dieu e mof nuI Tu-Ji 1 o gIua, bao boc boI bon chau Iuc. Ta cung fhay frong fap Iuan nay nhIou su mo fa vo kch fhuoc cua maf froI va maf frang mau fhuan voI cac gIaI fhch cua khoa hoc hIon daI. VoI gIa fhIof rang cac fhuc nghIom khoa hoc da chung mInh duoc nhung Iuan dIom nay Ia saI, fa so chap nhan kof Iuan cua cac nha khoa hoc vo nhung dIom nay. Vay, o day foI vua phac hoa mof cach raf so Iuoc cach hIou cua Phaf gIao vo su fIon hoa cua vu fru vaf Iy, hay frong mof nghIa rong hon Ia cua moI fruong song. Con vo cac chung sInh song frong nhung moI fruong nay, Phaf gIao fhua nhan co raf nhIou chung IoaI khac nhau. Co nhung chung sInh co hnh fho va co nhung chung sInh duoc nhan bIof nhu Ia khong co hnh fho. Ngay ca frong fho gIoI ma chung fa quon fhuoc, cung co nhIou chung sInh fa nhan bIof duoc va mof so khac fa khong nhan bIof duoc, nhu nhung chung sInh frong fho gIoI fhan IInh chang han. NoI chung, Phaf gIao cho rang vIoc sInh ra frong coI nguoI Ia mof frong nhung dang song Iy fuong nhaf v raf fhuan IoI cho vIoc fhuc hanh Chanh phap. V fho, so voI con nguoI fh fhan IInh fhaf ra duoc xom Ia fhap kom hon, v dang song do kom hIou qua hon frong vIoc 1 No 1o-d dooc xom u trong tum cou mo tho go. Cuc chuo oc buo qounh gom: l. lhut-bu-do t) tu phoong dong tPrvavideha, cong dch u Dong 1hung 1hun chuo - ), 2. Co-du-n t) tu phoong tuy tAparagodniya cong dch u 1uy Ngoo Hou chuo - ), 3. Dom-pho-do t) tu phoong num tumbodvpu cong dch u Num 1hom o chuo - ). 4. |ut-dun-vot t) tu phoong buc. t|tturukoro cong dch u uc Co Lo chuo - ). on chuo nuy trong knh don thoong dooc go chong u 1o thon hu. tND) 108 T dieu e fhoo duoI fhuc hanh Chanh phap. Than IInh co fho co nhung kha nang ma fa khong co, nhu Ia nhung nang Iuc fIon frI hay mof so nang Iuc sIou nhIon, nhung fhaf ra ho van chI Ia mof phan cua fho gIoI ma IoaI nguoI dang song. Taf ca chung sInh frong fho gIoI nay dou chju su chI phoI cua su nhan fhuc saI Iam va nhung cam xuc gay dau kho. Trong mof y nghIa nao do, nguoI fa co fho noI rang nhung chung sInh nay fhaf ra Ia duoc fao fhanh boI su nhan bIof saI Iam va nhung cam xuc dau kho. NgaI Lat-ma Tong-kbacb-ba |Tsongkbapa) 1 mo fa raf sInh dong vo doI song mo Iam cua nhung chung sInh frong vong Iuan hoI. NgaI so sanh fuong fu nhu mof nguoI bj froI raf chaf boI nhung soI day ac nghIop, nhan fhuc saI Iam, nhung cam xuc va fu fuong gay kho dau. Quan chaf frong fam IuoI ban nga va fu dam chap, ho bj nhung dong fhac cua kInh nghIom dao dong va kho dau cuon froI dI khap noI mof cach khong muc dch. 2 oI song Iuan hoI Ia nhu vay! BA LOAI KHO OA Va cau hoI daf ra Iuc nay Ia: dukha Ia g7 au kho Ia g7 Phaf gIao mo fa ba cap do hay ba IoaI dau kho. IoaI fhu nhaf goI Ia kbo o Jau kbo, 3 IoaI fhu haI Ia 1 Du so 1ong-khuch-bu snh num l357, von tch num l4l9, u mot trong nhong ton too cho sung nhut cou lhut guo 1uy 1ung. tND) 2 1hroo Aspocts o tho luth, ko tho 7. Xom Lo und 1ouchngs o 1songkhupu cou kobort 1hormun, Lbrury o 1botun \orks und Archovos, Dhurumsuu, l982. 3 Lou kho nuy dooc go u kho kho, nghu u kho v nhong so duo don tnh thun huy tho xuc. tND) 110 T dieu e kbo o su tbay Joi, 1 va IoaI fhu ba Ia kbo o Juycn sinb. 2
KhI noI vo IoaI fhu nhaf, kbo kbo, fa chI noI frong pham vI quy uoc fhong fhuong cua cac kInh nghIom ma faf ca chung fa dou xom Ia dau kho. Nhung kInh nghIom nay Ia dau don. Thoo Phaf gIao, co bon kInh nghIom chnh cua IoaI kho nay, duoc xom Ia non fang cua doI song frong Iuan hoI. o Ia cac noI kho vo sinb, gia, bcnb va cbct |sinb, /ao, bcnb, tu). Cau chuyon vo cuoc doI cua chnh duc Phaf da mInh hoa ro rof y nghIa cua vIoc nhan bIof nhung frang fhaI nay Ia cac dang cua kho dau cung nhu fam quan frong cua su nhan bIof nay Ia chaf xuc fac fInh fhan cho vIoc muu cau cuu canh. Nhu chuyon duoc ko IaI, khI con Ia vj fhaI fu fro fon Siddhrtha |Tat-Jat-Ja), 3 duc Phaf da baf gap mof nguoI bonh, mof nguoI gIa, va mof nguoI chof dang duoc khIong dI. Anh huong cua su muc kch nhung kho dau nay ro rang da dan foI vIoc NgaI nhan chan rang khI chua fhoaf khoI qua frnh vo fan cua vIoc sInh ra fh con nguoI van Iuon Ia doI fuong cua ba dang kho dau kIa. Sau do, hnh anh cua mof vj fu sI fhoaf fuc duoc cho Ia da gIup duc Phaf nhan bIof rang nguoI fa hoan foan co fho fhoaf ra khoI chu k dau kho nay. 24 1 Lou kho nuy dooc go u hou kho, nghu u kho v to du trong thun oon toong khuc, thoong bon do d dun cho hou dot, vu v nhong g tu ou thch cong cho qoy out cou so thuy do, hou dot. tND) 2 O duy ch cho ky cou snh, gu, bonh vu chot. tND) 3 Sddhurthu, cong phon um u S-dut-du. tND) 4 1oc u: snh, gu, bonh vu chot. tND) 112 T dieu e Vay non Phaf gIao quan nIom rang, khI chung fa con Ia doI fuong cua fIon frnh faI sInh fh faf ca nhung dang khac cua dau kho dou Ia ho qua faf nhIon cua dIom khoI dau do. Ta co fho mo fa doI song nhu Ia su hIon huu frong chu k cua su sInh ra va chof dI, va frong khoang gIua haI fhoI dIom do, qua fhaf Ia co nhIou noI kho dau khac nhau IIon quan don bonh faf va gIa you. Cap do fhu nh cua dau kho Ia kbo o su tbay Joi, 1
chI don cac kInh nghIom fa fhuong xom Ia khoaI Iac. Tuy nhIon, frong fhuc fo, khI chung fa van con frong frang fhaI chua gIac ngo fh faf ca nhung kInh nghIom vuI suong cua fa dou Ia cau nhIom va faf you phaI mang don dau kho. V sao Phaf gIao IaI cho rang cac kInh nghIom co vo nhu vuI suong fhuc chaf dou Ia nhung frang fhaI dau kho7 Van do nam o cho Ia fa cam nhan chung nhu nhung frang fhaI khoaI Iac hay vuI suong chI v khI so sanh voI nhung kInh nghIom dau don fh chung co vo Ia mof dang fhuc cua su gIaI fhoaf nho nhom. Tnh chaf vuI fhch cua chung chI Ia fuong doI. Nou fu chung Ia cac frang fhaI vuI fhch chan fhaf, fh cung gIong nhu cac kInh nghIom dau kho cang fang fhom khI fa dam sau vao cac nguyon do dan foI dau don; Io ra khI chung fa cang chay fhoo nhung nguyon nhan Iam sInh 1 Lou kho nuy dooc go u hunh kho, nghu u kho v so thuy do on toc cou mo tho, nhun doyon snh dot, vo thoong vu bon do khong ngong. tND) 114 T dieu e khoI kInh nghIom vuI fhch fh su vuI suong hay fhch fhu phaI cang fang fhom nhu fho. Nhung fhuc fo IaI khong phaI nhu vay! Chang han, frong cuoc song fhuong ngay, Iuc duoc an ngon mac dop, IaI co frang suc Iong Iay... ban so cam fhay fhaf Ia fuyof voI frong mof fhoI gIan ngan. Khong chI rIong ban vuI huong cam gIac fhoa man, ma khI ban mang khoo nhung vaf so huu cua mnh voI nguoI khac, ho cung chIa so cam gIac fhoa man do. Nhung roI sau do mof ngay, mof fuan, hay mof fhang... chnh nhung fhu da fung mang IaI nIom vuI cho ban gIo day co fho chI fao ra su nham chan. o Ia ban chaf cua su vaf chung Iuon fhay doI. anh vong ma chung fa co duoc cung khong khac g. an dau, ban co fho fu nghI rang O, foI fhaf hanh phuc! CIo day foI dang co danh fhom, foI noI fIong! Nhung sau mof fhoI gIan, nhung g ban cam fhay co fho chI con Ia su nham chan va khong fhoa man. Su fhay doI gIong nhu fho cung co fho xay ra frong fnh you hay frong quan ho nam nu. Iuc dau, ban gan nhu dIon Ion v su say mo, nhung sau do fh chnh su say mo do co fho chuyon fhanh su cam han va gay han, va frong fruong hop foI fo nhaf fham ch co fho dan don an mang. V fho, do Ia ban chaf cua su vIoc. Nou ban quan saf fhaf ky fh hof fhay nhung g fof dop, hof fhay nhung g fa cho Ia dang mong muon, cuoI cung cung dou dom IaI kho dau cho fa. 116 T dieu e CuoI cung, chung fa do cap don IoaI kho fhu ba, Jau kbo o Juycn sinb. Iou nay goI Ion mof cau hoI quan frong: TaI sao day IaI Ia ban chaf cua su vaf7 Cau fra IoI Ia: V hof fhay nhung g xay ra frong vong Iuan hoI dou do noI oo minb. uoI su anh huong hay chI phoI cua oo minb fh khong fho co mof frang fhaI hanh phuc vInh cuu. ao gIo cung co nhung kho khan hay rac roI nao do xay ra. KhI fa con frong vong fhong frj cua oo minb, fuc Ia nhan fhuc cua fa co non fang saI Iam hay Ian Ion vo ban chaf cua su vaf, fh kho dau van con fIop noI nhau xuaf hIon, fua nhu cac Ian song fron maf nuoc. V fho, cap do fhu ba cua dau kho chI don mof su fhaf khong cho day frong doI song mo Iam cua chung fa, mof doI song chju anh huong cua su nham Ian vo co ban va cua cac nghIop baf fhIon do su nham Ian gay ra. So dI fa goI IoaI kho nay Ia kbo o Juycn sinb Ia v doI song frong frang fhaI kho nay khong chI Ia non fang cua cac kInh nghIom dau don frong kIop nay, ma con Ia non fang cho cac nhan duyon cua su dau kho frong fuong IaI. Trong ca haI fac pham Cbu giai Tap /uong /uan |Prama- naoarttika) cua Dbarmakirti va Trung dao fu bach ko fung |Cbatubsbatakasbastrakarika) cua AryaJcoa |Tbanb Tbicn) 1 dou co chI ra mof phuong cach huu ch do xom xof cap do fhu ba cua kho, va gIup fa hIou sau 1 Co such dch u 1hunh Do u. tND) 118 T dieu e hon vo no. Ca haI fac pham nay dou nhan manh vao vIoc quan chIou muc do vI fo cua ban chaf vo fhuong, ngan nguI cua fhuc faI. Iou quan frong phaI Iuon ghI nho Ia co haI fang y nghIa o day. NguoI fa co fho hIou fnh vo fhuong qua cach ma mof su vIoc nao do khoI Ion, fon faI frong mof fhoI gIan, va roI bIon maf. Muc do vo fhuong nay co fho hIou duoc kha do dang. Ta non noI fhom rang, o muc do nay su fan ra cua mof su vaf nao do doI hoI mof fro duyon co fac dong nhu Ia chaf xuc fac do pha huy su fuong fuc cua no. Tuy nhIon, con co mof cach hIou fhu haI vI fo hon vo fnh fam fhoI. Tu cach nhn vI fo hon nay fh fIon frnh fhay doI ro rof ma fa vua mo fa fron chI Ia ho qua cua mof fIon frnh fhay doI fIom an va nang dong sau xa hon. O mof muc do sau hon, moI fhu dou IIon fuc fhay doI frong fung sat-na 1 . TIon frnh fhay doI ngan nguI nay khong do noI mof fro duyon khoI Ion do pha huy mof su vaf nao do, ma dung hon fh nguyon nhan da dan don su hnh fhanh cua mof su vaf cung chnh Ia nguyon nhan huy hoaI no. NoI cach khac, frong nguyon nhan sInh khoI cua su vaf da ham chua nguyon nhan huy dIof no. V fho, fnh chaf fam fhoI cua su vaf non duoc hIou fhoo haI cach. Cach hIou fhu nhaf bao gom ca ba fhoI dIom hIon huu cua baf ky mof fhuc fho nao frong fhoI dIom fhu nhaf, no sInh khoI; frong fhoI dIom fhu 1 Sut-nu u don v tho gun rut ngun, thoong ch dooc dong vo y nghu toong trong. tND) 120 T dieu e haI, no fon faI, frong fhoI dIom fhu ba, no fan ra. Cach hIou fhu nh Ia fnh chaf fam fhoI frong chnh moI fhoI dIom. Mof fhoI dIom khong bao gIo dung yon; ngay khI vua khoI Ion no da Iuon chuyon dong vo huong su fan ra cua chnh no. V moI su vaf dou sInh khoI fron von ngay fu Iuc baf dau, non su ra doI cua su vaf hIon huu cung Iuc voI mam mong hoac fIom nang cua su fan ra. Vo phuong dIon nay, nguoI fa co fho noI rang su dIof maf cua chung khong phu fhuoc vao baf ky mof fro duyon nao khac. o do, frong gIao Iy nha Phaf, faf ca hIon fuong dou duoc xom Ia y tba, 1 co nghIa Ia, moI hIon fuong dou phaI chju su chI phoI cua cac nguyon nhan fao ra chung. Mof khI da phaf frIon duoc su hIou bIof vo ban chaf fam fhoI cua hIon fuong, ban co fho van dung nhung hIou bIof vo kho dau (dukha vao frong boI canh nay, va quan chIou doI song cua ban nhu Ia mof chung sInh frong coI Iuan hoI nay. an bIof rang, v fho gIoI hIon huu nhu Ia kof qua cac nhan duyon cua chnh no, non no cung phaI fuan fhoo nguyon Iy y tba. NoI cach khac, no phaI chju su chI phoI cua cac fIon frnh Ia nguyon nhan dan foI su sInh khoI cua no. Nhung frong 1 Dch to cho othor-povorod. Hoo thoo sut nghu u pho thooc vuo ngoon oc to bon ngou, khong tho to vun hunh tbut to hunh). 1oy nhon, y nghu nuy cong khong ru ngou khu nom pho thooc vuo cu khuc ty thu). Ngoyon y y thu kho phut boo rung: 1ut cu mo so vut, hon toong doo pho thooc vuo nhong so vut, hon toong khuc do snh kho. Vu do do, cong u pho thooc vuo nhong so vut, hon toong khuc do vun hunh, ton tu. Chong to chon dch bung to nuy v duy u khu nom du qoon thooc vo huo hot nhong ngoo hoc lhut.tND) 122 T dieu e vong Iuan hoI fh nhung nguyon nhan ma fa dang do cap don o day khong g khac hon ma chnh Ia su nham Ian vo ban chaf su vaf, hay oo minb |fIong Tay Tang Ia marigpa) va cac frang fhaI saI Iam do su nham Ian do Iam sInh khoI. Chung fa bIof rang, khI fa van con chju su khong cho cua su nham Ian vo ban chaf nay fh khong fho co nIom vuI hay hanh phuc daI Iau. I nhIon, frong Tam gioi cung co nhung frang fhaI so ra Ia vuI fhch hon cac frang fhaI khac. Nhung khI fa con frong vong Iuan hoI, baf ko Ia o frong Duc gioi, 8ac gioi hay Vo sac gioi, fh van khong co dIou kIon cho hanh phuc Iau bon. Xof don cung fh chung fa Iuon o frong frang fhaI kho dau |dukha). ay Ia y nghIa cua IoaI kho fhu ba. VO MNH Vo minb hay su nham Ian, frong Phan ngu Ia avidy, co nghIa don Ia kbong bicu bict. Co nhIou cach dIon djch y nghIa chu avidy, fuy fhoo cac fruong phaI frIof hoc va quan dIom khac nhau cua ho vo gIao Iy non fang vo nga |antman) cua Phaf gIao. Mac du fho, y nghIa chung nhaf doI voI moI fruong phaI Ia su mo muoI co ban vo coI nguon hIon huu cua chung fa. Nguyon do cua dIou nay fuong doI don gIan. ang vao kInh nghIom fu fhan, faf ca chung fa dou bIof rang nhung g fa khao khaf sau xa muon daf foI Ia hanh phuc va nhung g fa co suc franh no Ia kho dau. Vay ma nhung hanh vI, cach ung xu cua fa chI Iam fang fhom kho dau, khong 124 T dieu e dom IaI nIom vuI va hanh phuc Iau daI ma fa fhoo duoI. Iou nay chac chan co nghIa Ia fa dang hoaf dong frong khuon kho cua vo mInh, va cung cho fhay chung fa dang fraI qua su mo Iam co ban ngay fu frong coI goc cua doI song nhu fho nao. Thoo gIao Iy fruyon fhong cua dao Phaf, co mof cach do quan chIou ban chaf cua kho dau |dukha) Ia quan chIou nhung noI kho phaI chju dung frong moI canh gIoI cua sau noo Iuan hoI. 1 Sau noo nay bao gom dja nguc, suc sInh, nga quy... oI voI mof so nguoI, nhung quan chIou nhu vay co fho fhoI fhuc ho phaf frIon sau sac hon nIom khao khaf duoc fhoaf khoI kho dau. Nhung doI voI nhIou nguoI khac, frong do co ca chnh foI, fh su quan chIou nhung kho dau cua chnh con nguoI co fho Ia hIou qua hon. Cho du dao Phaf co day rang cuoc song con nguoI Ia mof dang fch cuc nhaf frong moI dang song, v con nguoI co fIom nang daf foI su gIac ngo hoan foan, nhung khong phaI bao gIo con nguoI cung duoc hanh phuc. Chung fa faf you phaI chju dung nhung noI kho sInh, gIa, bonh, chof. Hon nua, khI nguoI fa quan chIou su fhaf Ia doI song nay bj quy djnh va khong cho boI su mo Iam va cac cam xuc, fu fuong 1 Suo noo oun ho toc duo -) u suo cunh go mu tut cu chong snh toy thoo nghop oc phu tu snh vuo. tND) 1hoo lhut guo 1uy 1ung th mo cunh go nuy cho so khong cho munh nhut cou mot tum nom xuo co tho. Do u: cunh go du ngoc ttum sun hun), cunh go soc snh ttum ngo s), cunh go ngu qoy ttum koo un), cunh go ou ngoo ttum thum doc), cunh go A-to-u ttum ghon t), vu cunh go cho thon ttum koo mun). 126 T dieu e saI Iam khoI Ion fu su mo Iam do, fh doI voI mof nguoI nhu foI, su nhan bIof duoc dIou nay duong nhu hIou qua hon nhIou so voI vIoc suy fu vo nhung dau kho frong cac canh gIoI khac. Nhu da noI fruoc day, kInh dIon Phaf gIao co mo fa qua frnh nhan qua ma fhong qua do vo mInh Iam sInh khoI cac hanh vI fac y, roI don Iuof cac fac y nay IaI Iam sInh khoI mof doI song frong fho gIoI Iuan hoI, va cu fIop fuc fho, fhoo nhu 12 maf xch frong chuoI duyon sInh |Tbap nbj nban Juycn). Vo dIom nay duc Phaf dua ra ba nhan xof. NgaI noI: V cai nay co, cbo ncn cai kia co. V cai nay sinb, cbo ncn cai kia sinb. V co can ban oo minb ncn moi co cac banb Jong tac y. 1 KhI Iuan gIaI vo ba phaf bIou fron, ngaI Asaga gIaI fhch frong A-t-Jat-ma tap /uan rang co ba Jicu kicn can fhIof cho su sInh khoI cua baf cu su vaf nao, va foI cho rang su hIou bIof cac dIou nay Ia huu ch o day. V cui nu co, cho nen cui kiu co NgaI Asaga gIaI fhch fam quan frong cua phaf bIou dau fIon Ia faf ca moI hIon fuong sInh khoI v chung 1 Lo duy nuy co tho tm thuy trong knh 1rong A Hum l ttrung 262, lu 1oxt Socoty) vu 1rong o Knh lll ttrung 43, lu 1oxt Socoty), vu knh 1up A Hum ll ttrung 28, lu 1oxt Socoty). 128 T dieu e co cac nguyon nhan. Co fho noI rang, co mof chuoI nhan qua koo daI vo han va khong co vo g Ia co mof nguyon nhan dau fIon hay mof fhoI dIom bat Jau do fu do moI fhu sInh khoI. NgaI Asaga noI don nhan xof do nhu Ia Jicu kicn oc su bicn buu cua mot nguycn nban. V cui nu sinh, cho nen cui kiu sinh Iuan gIaI vo monh do fhu haI, ngaI Asaga dua ra dIou ma NgaI goI Ia Jicu kicn oc tinb oo tbuong. Y nghIa cua dIou nay Ia: chI rIong su hIon huu cua mof su vaf nao do Ia chua du do fao ra mof hau qua. o mof su vaf co duoc kha nang fao ra mof hau qua fh fu no phaI Ia doI fuong cua nhan qua, hay noI cach khac, fu no phaI duoc sInh khoI nhu Ia kof qua cua cac nguyon nhan khac. Tu do chung fa co mof chuoI vo han cac nguyon nhan. V fho, chI rIong su hIon huu khong Iam sInh khoI cac hau qua; mof nguyon nhan khong chI hIon huu ma con phaI mang fnh vo fhuong va Ia doI fuong cua nhan qua. V co cun bun o ninh nen noi co cuc hunh dong tuc CIaI fhch cua ngaI Asaga vo dIou nay do cap fhom mof fIou chuan can fhIof do mof nguyon nhan fao ra duoc hau qua. NgaI goI do Ia Jicu kicn oc ticm nang. Thoo do, su hIon huu cua mof nguyon nhan mang fnh vo fhuong van chua du do fao ra mof kof qua cu fho. Khong phaI moI fhu dou co fho fao ra moI fhu hay baf 130 T dieu e ky fhu g. PhaI co moI fuong quan fu nhIon nao do gIua mof nguyon nhan va kof qua cua no. Chang han, v ban chaf cuoc song cua chung fa Ia dau kho non fa mong cau hanh phuc, nhung do noI vo mInh fa IaI fao ra fhom nhIou dau kho hon cho chnh mnh, va dIou nay do noI dau kho Ia goc ro cuoc song cua fa. o do, kof qua fa daf duoc Ia co fuong quan voI nguyon nhan cua no. Vay, noI fom IaI, co ba Jicu kicn can cho mof su vIoc baf ky sInh khoI Ia: su hIon huu cua mof nguyon nhan, no mang fnh vo fhuong, va no fuong quan voI kof qua. Trong quan dIom nay, fa non hIou nhu fho nao vo moI quan ho nhan qua, chang han, gIua oo minb va cac banb oi tac y7 NoI chung, Phaf gIao fhoo khuynh huong phan fch chaf cho cac quan ho nhan qua, va frong kInh dIon co nhIou cho do cap don cac IoaI nhan duyon khac nhau. Tuy nhIon, chu you co haI IoaI nguyon nhan, mof IoaI Ia nguyon nhan vaf chaf hay cbinb ycu, va IoaI kIa Ia nguyon nhan gop pban. Nguyon nhan vaf chaf co nghIa Ia IoaI chaf IIou duoc chuyon fhanh hau qua, vay non fa co fho noI foI, chang han, vo mof dong vaf chaf fuong fuc cua mof fhuc fho vaf Iy. Co nhIou nhan fo khac can fhIof do mof nguyon nhan chuyon sang fhanh kof qua cua no, va nhung nhan fo nay duoc goI Ia cac nguyon nhan gop phan. Thom nua, con co nhung cach fhuc khac nhau qua do cac dIou kIon co fho anh huong foI mof kof qua. Nhung dIou nay IIon quan nhIou hon foI hoaf dong phuc fap 132 T dieu e cua fam fhuc. Trong kInh dIon xac djnh co nam IoaI dIou kIon |ngu uan), 1 chang han nhu Ia dIou kIon khach quan, fuc Ia doI fuong cua nhan fhuc; cac co quan cam fhu ma fu do khoI Ion nhan fhuc cam gIac; hay dIou kIon dan khoI, fuc Ia dong fuong fuc cua fam fhuc ngay fruoc do... va van van. Nhu vay, ban co fho fhay su Iy gIaI cua Phaf gIao vo nhan qua Ia raf phuc fap. Hay Iay mof fh du vo Iua. Nguyon nhan vaf chaf cua Iua Ia g7 Ta co fho noI do Ia kha nang fIom fang bon frong chaf dof duoc dung do fao ra Iua, chaf nay sau do fro fhanh Iua. Trong fruong hop y fhuc fh van do phuc fap hon. Chang han, ro rang Ia fa can co cac gIac quan bang fho chaf do co cac cam gIac. I nhIon, co so fho chaf cua y fhuc cung so bao gom ho fhong fhan kInh, mac du frong cac kInh van Phaf gIao co dIon hau nhu khong do cap don dIou nay, va co Io day Ia dIou can duoc bo sung vao cac Iy fhuyof Phaf gIao vo phan nhan fhuc va fam Iy. Tuy nhIon, nguyon nhan chnh you cua y fhuc han khong phaI Ia nhung fhuc fho vaf Iy nay. No phaI duoc hIou fhoo su fuong fuc cua chnh no, du Ia o dang fIom fang hay mof khuynh huong, hay baf ky dang nao khac. ay Ia do faI raf kho, nhung co 1 Ngo oun buo gom: ac do toong cou cuc guc qoun, |ho cuc ou tr guc vu cum xoc, |uong: y thoc buo gom suo ou suc, thnh, hoong, v, xoc, vu nhong un toong tnh thun, hanh nhong hout dong tum y suo kh co toong buo gom khu nom huy hunh dong nho cho y, dunh gu, vo thch, ghot bo, qoyot tum, tnh guc..., vu |huc cuc nhun thoc toong ong nuy snh to mut, tu, mo, oo, thun, y. tND) 134 T dieu e Io fa co fho noI rang nguyon nhan chnh you cua tbuc co fho duoc hIou nhu Ia dong fuong fuc cua tbuc oi tc, mac du fa non can fhan khong dung IaI o cho ngu y rang nguyon nhan vaf chaf cua baf ky vaf nao cung hoan foan gIong hof nhu ban fhan vaf do. Nhan fhuc nay khong dung vung duoc. Chang han, fa khong fho duy fr quan dIom cho rang nhung nguyon nhan chnh you cua cac cam gIac Iuon Ia cac cam gIac, v cac fhuc cam fhu fhuoc vo nhung cap do fho cua fam fhuc va phu fhuoc vao cac gIac quan cua moI nguoI, frong khI do dong fam fhuc fuong fuc non duoc hIou o cap do fhuc vI fo. o vay, co Io fa non noI rang cac nguyon nhan chnh you cua fhuc fon faI o dang fIom fang fh dung hon Ia nhung frang fhaI nhan fhuc fhuc su. Y THC KhI noI don y fhuc, hay sbcs pa frong fIong Tay Tang, fa khong noI vo mof fhuc fho nguyon khoI va don doc, rIong Io o bon ngoaI; ma faf nhIon Ia fa dang do cap don phan y fhuc fInh fhan ma fhoo fam Iy hoc Phaf gIao goI Ia fhuc fhu sau. 1 1 1um y hoc lhut guo dou tron qou trnh nhun thoc to suo nung oc nhun thoc: thuy, ngho, ngo, nom, so chum, vu soy ngh. Mo nung oc on qoun don mot guc qoun tmut, tu, mo, oo, thun, vu y) cong vo mot thoc nhun bot hout dong duc bot toong ong vo guc qoun do. V tho, co cu thuy suo thoc nhun bot, thoc tho suo u y thoc, huy nhun thoc tnh thun. 136 T dieu e NoI chung, khI chung fa co nhan ro fam mnh fhong qua su fu quan chIou noI fam, fa so fhay rang fam fhuc Iuon co khuynh huong bj chI phoI boI cac y nghI fan man hoac boI cac cam gIac, cam xuc. V fho, fa hay fhu khao saf xom cac cam xuc va y nghI fan man da khoI Ion frong fam fhuc nhu fho nao. I nhIon Ia cac cam xuc co fho duoc xom xof frong moI quan ho voI haI chIou khac nhau cua fhuc faI. Ta co fho chI don fhuan noI vo chung o cap do Iy fnh, nhu Ia cac cam gIac. Nhung khI fa co nhan hIou cac cam xuc vo maf nhan fhuc fInh fhan fh van do so phuc fap hon nhIou. Va cho du mac nhIon chap nhan Ia phaI co cac moI IIon Iac gIua y fhuc va ho fhan kInh cua co fho, bang cach nao do fa van phaI xom xof duoc don cac cap do sau hon cua cam xuc, hay cung co fho goI day Ia nhung sac fhaI cua kInh nghIom. ToI muon chI ra rang mac du co raf f nghIon cuu da duoc fIon hanh frong IInh vuc nay, va baf ko su fhaf Ia cac nghIon cuu f oI nay van chI Ia frong gIaI doan phoI fhaI, nhung cac fraI nghIom cua nhung nguoI hanh fhIon da chI ra mof hIon fuong co fho Ia raf kho gIaI fhch doI voI khoa hoc hIon nay. Cac fraI nghIom nay cho fhay Ia khong can don baf cu su fu y fhay doI vaf Iy nao frong fhan fho, cung nhu khong can co baf k chuyon dong vaf Iy nao cua co fho, mof nguoI van co fho gay anh huong foI frang fhaI sInh Iy cua chnh mnh chI don gIan bang cach su dung nang Iuc fam 138 T dieu e fhuc fhong qua mof frang fhaI nhaf fam, fap frung fam y. Nhung fhay doI vo maf sInh Iy da xay ra fhaf kho co fho gIaI fhch duoc fhoo nhung gIa djnh hIon fhoI vo sInh Iy hoc con nguoI. Khong con nghI ngo g nua, y fhuc va faf ca kInh nghIom cua chung fa phu fhuoc vao fhan xac, v fho non fam va fhan frong mof y nghIa nao do Ia khong fho fach bIof. Nhung dong fhoI, foI cam fhay rang su nghIon cuu duong nhu chI ra rang fam fhuc con nguoI raf co fho fu co mof nang Iuc rIong, va co fho duoc fang Ion fhong qua su quan chIou va fhIon djnh, hay ron Iuyon fam fhuc. Thom nua, aI cung bIof rang y hoc hIon daI ngay cang phaI fhua nhan nang Iuc cua y ch frong qua frnh hoI phuc bonh faf. Nang Iuc y ch cua mof nguoI anh huong foI sInh Iy cua nguoI do. Iam fho nao nang Iuc y ch duoc phaf frIon7 Co fho Ia fhong qua vIoc fu duy xuyon suof mof su vaf nao do va phaf hIon cac non fang hop Iy cho su hIou bIof cua mof nguoI. Cung co fho Ia fhong qua fhIon djnh. Cho du Ia duoc phaf frIon bang cach nao, gIo day nguoI fa van phaI fhua nhan rang y ch co fho anh huong foI su fhay doI vaf Iy. Iou nay co y nghIa g7 Nhung g duong nhu duoc chap nhan vo maf khoa hoc Ia moI fu fuong xuaf hIon frong fam fr dou fao ra nhung bIon doI hoa hoc va nhung chuyon dong bon frong nao bo, sau do chung duoc bIou Io qua su fhay doI sInh Iy. Nhung chI rIong fu fuong khong fhoI IIou co fao ra duoc nhung anh huong vaf Iy gIong nhu vay hay khong7 Va IIou co phaI Ia cac 140 T dieu e fu fuong chI xuaf hIon hoan foan nhu Ia kof qua cua cac bIon doI hoa hoc bon frong co fho hay nao bo hay khong7 NhIou Ian foI da hoI cac nha khoa hoc IIou co fho nao fIon frnh suy nghI chI baf dau fruoc fIon voI fu fuong don fhuan, va roI sau do, qua frnh phaf frIon fu fuong moI Iam xuaf hIon cac bIon doI hoa hoc, roI don Iuof cac bIon doI hoa hoc nay kch khoI cac hIou ung sInh Iy. Hau nhu bao gIo ho cung fra IoI rang, dua fron gIa djnh y fhuc phu fhuoc vao mof co so vaf Iy |nhu bo nao chang han) non moI fu fuong khoI Ion dou phaI kom fhoo hoac gay ra boI nhung bIon doI hoa hoc bon frong nao bo. Tuy nhIon, voI foI fh su gIa djnh do duong nhu dua fron djnh kIon hon Ia chung cu fhuc nghIom. o vay, foI cho rang van do nay van con do ngo va can co nhung nghIon cuu sau hon nua, dac bIof Ia IIon quan don nhung nguoI hanh fhIon co nang Iuc fhIon djnh sau xa. 1
KInh van Kim cuong tbua co nhIou cho ban don cac cap do khac nhau cua fhuc, hay cac muc do vI fo khac nhau cua fam, va cac phuong fhuc fuong ung gIua nhung cap do khac nhau cua fhuc voI cac muc do vI fo cua nang Iuc. ToI nghI nhung gIaI fhch nay co fho dong gop raf nhIou cho su hIou bIof cua chung fa vo ban chaf cua fam fhuc va cac chuc nang cua no. 1 Xom thom tuc phum Conscoosnoss ut tho Crossrouds: Convorsutons vth tho Duu Lumu on runsconco und oddhsm. lthucu, NY: Snov Lon, l999. cou Aun \uuco, Zuru Hooshmund, vu kobort Lvngston. Lo kot cou . Aun \uuco oddhst kooctons co dung tron lntornot thttp://vvv.uunvuuco.org/oddhstkos.pd). tND) 142 T dieu e Nhu chung fa da fhay fruoc day, phan Ion fam y fa Iuon bao gom cac frang fhaI IIon quan foI nhung doI fuong ma fa da fraI nghIom frong qua khu nhung hoI uc vo kInh nghIom qua khu chuyon vao frong y fhuc hIon faI cua chung fa hoac Ia bao gom mof so IoaI cam xuc, cam gIac. Kof qua Ia fa raf kho nhn fhay duoc ban chaf fhuc su cua y fhuc, fuc Ia frang fhaI nhan bIof don fhuan hay su sang suof cua fam fhuc. Chung fa co fho ngoI fhIon do nhan bIof duoc dIou nay. Thong qua vIoc ngoI fhIon, fa gIaI phong fam fhuc khoI cac fu fuong vo kInh nghIom qua khu cung nhu baf k hnh fhuc du fuong nao vo fuong IaI. Thay vao do, fa an fru frong su fuoI moI cua hIon faI, mac du fa khong fho fhaf su noI Ia co mof fhuc bicn tai. KhI ban co fho gIu sach cac y fuong vo qua khu va fuong IaI, dan dan ban so baf dau cam nhan duoc vo khoang gIua haI fhoI dIom do. an so bIof cach an fru frong fhoI khac hIon faI. Trong khoang fhoI gIan do, ban so baf dau fhoang nhan ra duoc caI goI Ia tinb kbong, va nou ban co fho duy fr frang fhaI o frong tinb kbong do ngay cang Iau hon, fh dan dan chnh caI ban chaf cua y fhuc, fuc Ia su sang suof don fhuan va fnh chaf nhan bIof fu nhIon cua fam fhuc, so fu fu hIon Io frong ban. Thong qua su fhuc hanh Iap IaI nhIou Ian, khoang fhoI gIan nay co fho duoc koo daI ngay cang Iau hon, nho do ma su nhan bIof cua ban vo ban chaf cua y fhuc fro non cang Iuc cang ro rang hon. Tuy nhIon, dIou quan frong Ia phaI nhan bIof rang kInh nghIom vo su sang suof cua fam fhuc, vo ban chaf 144 T dieu e cua y fhuc, fu no khong phaI Ia mof su chung ngo fham sau. Su faI sInh o nhIou fang froI frong coI Vo sac gioi cua Iuan hoI duoc xom Ia kof qua cua vIoc an fru frong cac frang fhaI sang suof nhu vay. Maf khac, nou fa bIof cach su dung kInh nghIom khoI dau cua su sang suof do nhu Ia mof non fang, fh fa co fho fhIof Iap fron non fang do bang cach kof hop fhIon djnh voI nhung phap fu fhuc hanh khac, va bang cach nay, kInh nghIom sang suof do so fro non fhaf su fham sau. Nhu vay, o day foI da gIang gIaI cach nhan hIou IoI day cua duc Phaf vo Kbo Jc. Mof khI ban da phaf frIon duoc nhan fhuc nhu fho nay vo ban chaf kho dau cua doI song, fuc Ia ban da hIou duoc phan nao rang ngay noI coI nguon cua kho dau Ia mof su mo muoI vo can ban hay oo minb. I nhIon, dIou nay dua fa don voI chan Iy fhu nh Ia nguon goc cua kbo Jau Tap kbo Jc. HO OAP Hoi: Thua ^ga, ncu cac chung nh huu hnh a vo |huong do ban cha| |c| hop va| ,, cu cac chung nh vo hnh co |huong |on do |hong co ,cu |o va| cha| ha, chang HHOL: Hay Iay fh du vo mof chung sInh vo hnh, nghIa Ia mof chung sInh ma fhoo Phaf gIao Ia fhuoc vo Vo sac gioi. Khong gIong nhu cac chung sInh o Duc gioi va 8ac gioi, chung sInh o Vo sac gioi do co fho khong phaI Ia doI fuong cua cac fIon frnh phan huy fu nhIon nhu cac chung sInh huu hnh, nhung chung sInh ay van Ia oo tbuong v co mof fuoI fho huu han duoc song 146 T dieu e frong Vo sac gioi. V doI song o Vo sac gioi co mof fhoI dIom baf dau va mof fhoI dIom kof fhuc, non chung sInh ay van Ia doI fuong cua fIon frnh fhay doI. Tuy nhIon, nou fa noI vo mof chung sInh da daf duoc frang fhaI moka 1 |giai tboat) va fro fhanh mof vj A-/a- ban fh fnh huong co khac dI. Tuong fu, cac vj Bo Tat daf don muc do gIac ngo raf cao |fu c bat Jja fro Ion) 2
so khong con Ia doI fuong cua fIon frnh Iao hoa. Thoo mof nghIa nao do, nguoI fa co fho noI rang xof fu goc do su IIon fuc cua y fhuc fh co mof y nghIa fhuong fon doI voI nhung chung sInh gIac ngo nhu fho. Hon nua, nhung vj nay duoc mIou fa frong kInh van nhu Ia co mof dang fhuc fInh fhan chu khong phaI Ia huu hnh. Cung non Iuu y rang dang fhuc fInh fhan nay raf khac bIof so voI tbc tinb tban duoc mo fa frong Kim cuong tbua, chang han nhu vo moI quan ho voI cac frang fhaI sau khI chof. 3
1 1hoong dooc phon um u Moc-xou. tND) 2 1hoo lhut guo Du thou, co l0 du v to chong cou hung o Ta|, go u 1hup du tDaabhmi). Moo du v uy buo gom: l. Houn hy du tPramudit- bhmi) 2. Ly cuo du tVimal-bhmi) 3. lhut qoung du tPrabhkr- bhmi) 4. Dom hoo du tArcimat-bhmi) 5. Co c nun thu ng du tSudurjay-bhmi) 6. Ho n to n du tAbhimukh-bhmi) 7. Von hunh du tDragam-bhmi) 8. ut dong du tAcal-bhmi) 9. 1hon hoo du tSdhumat-bhmi) l0. lhup vun du tDharmamegh-bhmi). tND) 3 1oc u trung thu thun trong um thuy trong hoo), u gu doun choyon top cou hu trung thu. Km cuong |hua co do cup don 6 ou 1rong um: 1rong um oc snh, trong um trong guc mo, trong um trung thu dnh, trong um oc cun to, trong um cou lhup thun doo dong, cou lhup tnh, vu trong um cou so troong thunh vu tu snh. tND) 148 T dieu e CHONG : TAP KHO OK (CHAN LY VK NGON GOC CA KHO) T rong chuong fruoc, chung fa da xom xof su fhaf rang faf ca chung fa dou khao khaf hanh phuc va uoc muon vuof qua dau kho, va chung fa co khuynh huong fao ra nhung dIou kIon gay fhom dau kho nhu fho nao baf chap ca su khao khaf fu nhIon do, chI v fa khong bIof cach fao ra cac nguyon nhan cua hanh phuc. Ta nhan fhay nguon goc cua fnh huong nay Ia mof su nham Ian vo co ban, hay goI fhoo fhuaf ngu Phaf gIao Ia can ban oo minb. 1 Su nham Ian nay khong chI Ia frong cach nhan fhuc vo su vaf, ma con ca frong nhan fhuc vo cac moI quan ho nhan qua nua. o do, frong Phaf gIao fa noI vo haI IoaI vo mInh, hay avidy, Ia: vo mInh vo Iuaf nhan qua, cu fho Ia Iuaf nghIop bao, va vo mInh vo ban chaf fuyof doI cua fhuc faI. Nhung dIou nay IIon ho fuong ung foI haI cap do cua hIou bIof vo Iy duyon khoI ma fa da noI so qua frong frong phan mo dau. Cap do dau fIon Ia hIou bIof vo su phu fhuoc co fnh nhan qua, gIup pha fan dI IoaI vo mInh vo Iuaf nhan qua. Cap do sau xa hon Ia hIou bIof ban 1 Cun bun vo mnh t), lhun ngo u mlvidy, thoo lhut oung Du to don con co cuc ton khuc u cun bun but guc t ), vo thoy vo mnh t) huy ngoyon phum vo mnh t ). 1ut cu cuc ton go nuy doo dooc dong do phun bot vo ch mut vo mnh t). Do no cun bun vo mnh mu snh ru tut cu cuc kon gu, y toong su um go chong u ch mut vo mnh.tND) 150 T dieu e chaf fuyof doI cua fhuc faI, gIup pha fru IoaI can ban vo mInh. Tuy nhIon, dIou nay khong co nghIa rang vo mInh Ia nguyon do duy nhaf cua su chm dam frong mo muoI. Taf nhIon Ia con co nhIou nhan duyon phaf sInh khac nua, duoc goI bang fhuaf ngu klea, 1 chI cho nbung y tuong oa cam xuc gay Jau kbo. ay Ia mof nhom cac cam xuc va fu fuong raf phuc fap, duoc mo fa chI fIof frong Iuan A-t-Jat-ma. Chang han, fhoo A-t-Jat-ma fh co 6 cam xuc va y fuong phIon nao can ban, fu do khoI Ion 20 IoaI cam xuc va y fuong phu fhuoc. Nhu vay, Iuan A-t-Jat-ma frnh bay mof su gIaI fhch day du vo foan fho fho gIoI cua fu fuong va cam xuc. Trong kInh van cua KIm cuong Maf fhua |Tantric Vajrayana) con co mof cach gIaI fhch khac vo fIon frnh chm dam frong Iuan hoI, frnh bay chI fIof 80 IoaI y fuong hay khaI nIom cho fhay chung fa dang frong frang fhaI chua gIac ngo. KInh van Klacakra, 2 mof Iop gIao Iy va fhuc hanh fhIon djnh frong Kim cuong tbua con phan fch xa hon vo nguyon nhan cua su chm dam frong Iuan hoI xof vo nhung khuynh huong fu nhIon. 1 lhun ngo klea thoong dooc phon um Hun Vot u cut-o-xu t), dch nghu u phon nuo, thoong ch don thum, sun, s nho u nhong ngoyon nhun um snh kho cuc to toong vu cum xoc guy kho duo. tND) 2 Co no dch u 1ho oun, vo y nghu u bunh xo tho gun. tND) 152 T dieu e Nhung fu fuong va cam xuc phIon nao nay, von duoc hnh fhanh fu su mo Iam can ban cua chung fa, so Iam khoI Ion cac hanh vI co fac y. Nhu vay, su mo Iam cung voI cac hanh vI fao nghIop chnh Ia nguon goc cua kho dau. NoI chung, cac cam xuc va y fuong phIon nao duoc djnh nghIa Ia nhung cam xuc va y fuong nao ma chI rIong su sInh khoI cua chung da fao ra ngay su xao fron fuc fhoI frong fam fhuc. Tu do, chung gay phIon nao cho fa fu bon frong. NGHKP 1 Phun lou cuc hunh v tuo nghep Nou fron day Ia djnh nghIa fong quaf vo klea, vay djnh nghIa cua karma Ia g7 2 Ta phaI nho daf fhuaf ngu 1 Dch to lhun ngo u Kurmu Xom thom bu vot lhun ou nghop cou tuc gu Lum Nho 1ung thttp://vvv.tonguo.com/phunounghop- tonsumnhotung.htm). tND) 2 1hout ngo |arma xout phut to cho lhun |arman, nghu u hanh v. No co bu y nghu chnh trong trot hoc An Do. 1ho nhut |arma u hunh dong ngh o, dong hon u to thun, trong boo duo cou trot y Vcda tlho-du) vu \maa tD-man-a). 1ho nh, |arma dooc hoo nho u mot phum tro duc bot cou hunh v ngoo, do u hunh v o oo vu b go hun, nghu nuy tm thuy trong Sam|h,a Yoga tmot troong phu ton Yoga), dva|a tut nh phu), hagavad C|a tmot bun troong cu co tnh trot y co An Do) vu lhut guo. Y nghu suo cong, |arma khong u mot hunh v mu u mot y thoyot vo hunh v, duc bot y thoyot vo hunh v nho u ngoyon nhun qoyot dnh. O duy doc Dut-u Lut-mu dung no don y nghu tho bu nuy. 154 T dieu e nay frong boI canh hIou bIof rong hon cua dao Phaf vo Iuaf nhan qua fu nhIon. Karma, hay ngbicp, Ia mof bIou hIon cu fho cua Iuaf nhan qua fu nhIon van hanh khap ca vu fru. Va fhoo Phaf gIao fh faf ca su vaf hIon huu chI hoan foan nhu Ia su kof hop cac nhan duyon. Nhu vay, ngbicp Ia mof bIou hIon cua Iuaf chung vo nhan qua. Iou Iam cho ngbicp fro fhanh ca bIof Ia vIoc no gan IIon voI hanh dong co fac y, va do do cung gan IIon voI mof chung sInh fao fac. Cac fIon frnh nhan qua fu nhIon van hanh frong vu fru khong fho goI Ia nghIop khI khong gan IIon voI mof chung sInh fao fac. Mof fIon frnh nhan qua muon duoc xom Ia mof fIon frnh cua nghIop can phaI gan IIon voI mof ca nhan co fac y dan don mof hanh vI cu fho. Chnh IoaI co cho nhan qua dac bIof nay duoc goI Ia ngbicp. Nhu vay, frong pham vI fong quaf cua cac hanh vI fao nghIop, fa co fho noI don ba IoaI hanh vI khac nhau fao ra cac kof qua fuong ung. Cac hanh vI fao ra kho dau noI chung duoc xom Ia nhung hanh vI fIou cuc hay hanh vI bat tbicn. Nhung hanh vI dan foI cac kof qua fch cuc va dang mong muon, chang han nhu Ia nhung kInh nghIom vuI fhch va hanh phuc, duoc xom Ia cac hanh vI fch cuc hay hanh vI tbicn. IoaI fhu ba bao gom nhung hanh vI dan foI su fhan nhIon, hay cac cam xuc va kInh nghIom frung fnh; chung duoc xom Ia 156 T dieu e nhung hanh vI frung fnh, khong phaI Ia hanh vI tbicn, cung khong phaI hanh vI bat tbicn. 1 Xof vo ban chaf fhuc su cua chnh cac hanh vI fao nghIop, co haI IoaI chnh you Ia: hanh vI fInh fhan Ia cac hanh vI khong nhaf fhIof duoc bIou Io fhanh hanh dong cu fho va hanh vI vaf fho, bao gom cac hanh vI duoc fhuc hIon bang fhan fho va bang mIong. 2 Va roI nou xof fhoo phuong cach bIou hIon cua mof hanh vI, fa phan bIof co cac hanh vI cua y, cua IoI noI, va cua fhan fho. Thom nua, frong kInh dIon fa cung fhay do cap don nhung hanh vI fao nghIop Ia fhuan fhIon hay baf fhIon, va cac hanh vI pha Ian ca fhIon va baf fhIon. ToI cam fhay rang doI voI nhIou nguoI frong chung fa, nhung nguoI dang fu fap fhoo Chanh phap, fh hau hof cac hanh vI Ia su pha Ian ca fhIon va baf fhIon. Nou phan fch rIong ro mof hanh vI fao nghIop, fa co fho fhay duoc nhIou gIaI doan frong hanh vI ay. Co mof gIaI doan khoI dau, Ia gIaI doan phaf khoI dong Iuc hay fac y; co gIaI doan fhuc su dIon ra hanh vI; va sau do co gIaI doan dInh dIom hay su hoan faf hanh vI. Trong kInh day rang, cuong do va fac dong cua mof hanh vI fao nghIop bIon doI fuy fhoo cach fhuc dIon ra cua moI mof gIaI doan nay. 1 u ou hunh v do cup o duy tuo thunh bu ou nghop buo khuc nhuo, thoong dooc knh don nhuc don nho u thon nghop, but thon nghop vu vo ky nghop. tND) 2 Lou hunh v tnh thun o duy ch cho cuc y toong, to toong chou boo o ru hunh dong, chong tuo thunh y nghop. Lou hunh v vut tho buo gom cuc hunh dong co tho vu o no, tuo thunh thun nghop vu khuo nghop. tND) 158 T dieu e Hay Iay fh du vo mof hanh vI baf fhIon. Nou frong gIaI doan phaf khoI dong Iuc, nguoI fhuc hIon hanh vI do co mof cam xuc fIou cuc raf manh, chang han nhu Ia gIan du, va roI anh fa hanh dong frong con boc dong, fhuc hIon hanh vI ay, nhung ngay sau do IIon cam fhay hoI fIoc sau sac vo hanh vI vua Iam, fh ca ba gIaI doan noI fron so khong hoan faf fron von. Kof qua Ia hanh vI baf fhIon do so co fac dong kom hon so voI fruong hop fhuc hIon fron von moI gIaI doan voI mof dong Iuc manh mo, hanh vI fhuc su duoc fhuc hIon, va mof cam gIac fhoa man, haI Iong vo hanh vI da Iam. Tuong fu, co fho co nhung fruong hop ma nguoI fa co dong co raf you of nhung do fnh fho baf buoc phaI fhuc hIon hanh vI. Trong fruong hop nay, mac du hanh vI baf fhIon da fhuc hIon nhung no fac dong fham ch con kom hon so voI fh du dau fIon, v khong co mof dong Iuc manh. V fho, fuy fhoo cuong do cua dong Iuc fhuc day hanh vI, cua hanh vI fhuc su dIon ra, va cua su hoan faf hanh vI ma nghIop Iuc duoc fao ra so co nhung muc do fuong ung. ua fron nhung khac bIof co ban nay, frong kInh dIon ban don bon IoaI hanh vI: Hanh vI duoc fhuc fhI nhung khong fao nghIop, 1 hanh vI co fao nghIop nhung khong fhuc fhI, 2 hanh vI duoc fhuc fhI va fao fhanh 1 1oc nhong hunh v dooc thoc hon khong co tuc y, v tho khong tuo thunh nghop. tND) 2 1oc cuc hunh v tnh thun nho du no o trooc. tND) 160 T dieu e nghIop, 1 hanh vI khong duoc fhuc hIon cung khong fao fhanh nghIop. 2 Iou quan frong o day Ia phaI hIou duoc y nghIa cua Iuan dIom fron va danh gIa dung duoc rang: v moI mof hanh vI dou co nhung gIaI doan khac nhau, non cac hanh vI fao nghIop fu chung Ia mof su kof hop va fnh chaf cua chung co fho duoc mo fa nhu Ia kof qua fch Iuy cua moI you fo frong su kof hop do. Mof khI danh gIa dung y nghIa nay fh moI Ian co co hoI do fhuc hIon mof hanh vI fch cuc, Ia mof nguoI fu fap Chanh phap, dIou quan frong Ia ban phaI chac chan rang frong gIaI doan khoI dau, dong co fch cuc cua ban raf manh mo, va rang ban co mof y djnh kIon cuong do fhuc hIon hanh vI nay. Sau do, khI da fhaf su fIon hanh hanh vI, ban phaI chac chan Ia da Iam fhoo cach fof nhaf, va da co hof suc mnh do daf don fhanh cong. KhI hanh vI da fhuc hIon xong, dIou quan frong Ia phaI nho hoI huong fhIon nghIop da duoc fao ra vo cho su an Ianh cua faf ca chung sInh cung nhu su gIac ngo cua chnh ban fhan mnh. Nou ban co fho cung co fam nguyon hoI huong do bang su hIou bIof vo fu fanh cua fhuc faI, fh fam nguyon do han so cang fhom manh mo hon. Ia nhung nguoI fu fap Chanh phap, Iy fuong nhaf dI nhIon Ia fa phaI co franh khong Iam baf cu mof hanh vI baf fhIon nao. Nhung ngay ca khI fa chof nhan ra 1 O duy buo gom cu thon nghop vu but thon nghop. tND) 2 1oc cuc hunh v tnh thun tkhong dooc thoc hon) thooc ou khong tuc y, chung hun nho cuc y toong khong thooc vo thon cong khong phu but thon. tND) 162 T dieu e mnh fhaf su dang o frong fnh huong pham vao mof hanh vI baf fhIon, dIou quan frong Ia phaI gIu sao cho f nhaf fh dong co fhuc day cung khong manh mo, va fa hoan foan khong fhuc hIon voI mof cam xuc manh. Sau do, ngay ca frong Iuc dang fIon hanh hanh vI ay, nou fa co mof su dan vaf Iuong fam manh mo va mof cam gIac hoI fIoc, an nan, fh faf nhIon Ia hanh vI baf fhIon do so raf you of. CuoI cung, fhoo sau hanh vI do khong non co baf ky mof cam gIac fhoa man nao. Ta khong non vuI suong voI baf ky hanh vI baf fhIon nao da Iam, ma fof hon non co cam gIac an han, hoI fIoc fhaf sau sac, va ngay sau do fa non gof sach dIou baf fhIon ay, nou co fho. Nou fa co fho Iam duoc nhu vay, co fho song mof nop song IIon ho cac hanh vI fhIon va baf fhIon cua mnh fhoo phuong fhuc nay, fh fa so co fho fuan fhoo cac gIao huan vo nghIop Iuc mof cach hIou qua hon nhIou. Mac du co nhIou IoaI hanh vI baf fhIon khac nhau, kInh dIon Phaf gIao fom IaI fhanh 10 dIou goI Ia Tbap bat tbicn Jao, hay Tbap ac ngbicp. Trong do, co ba dIou fhuoc vo tban, bon dIou fhuoc vo IoI noI |kbau), va ba dIou fhuoc vo y. a hanh vI baf fhIon fhuoc vo fhan Ia: gIof haI, from cap 1 va fa dam; 2 bon hanh vI baf fhIon fhuoc vo IoI noI Ia noI doI, noI IoI chIa ro, noI 1 Khu nom trom cup o duy dooc hoo thoo nghu rong, ch chong tut cu mo hnh thoc chom dout tu sun kh khong dooc so cho phop cou cho so hoo. tND) 2 Khu nom tu dum ch chong cho mo hunh v qoun ho tnh doc but chnh, vo nhong ngoo khong phu u vo huy chong mnh. tND) 164 T dieu e IoI ac nghIof va noI IoI fhou dof, vo nghIa; ba hanh vI baf fhIon fhuoc vo y Ia fham Iam, nuoI duong nhung fu fuong, y djnh gay haI, va chap gIu nhung quan nIom saI fraI, fa kIon. 1 Mof cach Iy fuong, nou co fho duoc fh mof nguoI fu fap Chanh phap non song fhoo cach franh xa moI hanh vI baf fhIon. Nou khong fho nhu vay fh f nhaf cung phaI co gang hof suc do han cho foI da nhung dIou baf fhIon. Thoo cach hIou cua nguoI Phaf fu fh vIoc song fhoo gIoI Iuaf va franh xa cac hanh vI baf fhIon chnh Ia nop song dao duc. Nghep vu cu nhun M of nguoI fhuc hanh Phaf phap fhaf su baf dau no Iuc song doI dao hanh nhu fho nao7 Khaf vong foI hau cua mof con nguoI Ia daf foI su gIaI fhoaf khoI Iuan hoI; daf duoc su fu do fam IInh hay su gIac ngo. V fho, mof frong cac nhIom vu chnh you Ia phaI cho ngu duoc moI phIon nao. Mac du vay, mof nguoI fu fap frong gIaI doan khoI dau khong co cach nao do fruc fIop doI frj voI nhung cam xuc va fu fuong fIou cuc, non phuong cach hop Iy do fIon hanh Ia chI don gIan fm ra mof phuong phap do ngan chan su bIou Io cua cac hanh vI baf fhIon qua fhan, khau va y. V vay, buoc dau fIon Ia phaI phong ho fhan, khau, y franh xa cac hanh vI 1 Do co so gu thch ch tot vu tron von hon, xn xom thom Con doong don to do vo thoong choong 7 Nghop. 1uc gu: Dut-u Lut-mu. thttp://vvv.thovonhouson.org/condoongdontodovothoong-07.htm). 166 T dieu e baf fhIon, do khong buong xuoI fruoc suc manh va su fhong frj cua cac y fuong, cam xuc fIou cuc. Mof khI ban da hoan faf gIaI doan dau fIon nay, ban co fho fIon Ion gIaI doan fhu nh va gIaI quyof nguyon nhan coI ro do Ia can ban vo mInh da duoc noI foI fruoc day. O gIaI doan nay, ban co fho fruc fIop chong IaI cac suc manh cua phIon nao. KhI da Iam duoc vIoc do, fh gIaI doan fhu ba bao gom khong chI rIong vIoc cho ngu duoc phIon nao, ma con phaI nho fan goc moI fhIon huong va dau vof ma chung do IaI frong fam y. ay chnh Ia Iy do v sao ngaI Thanh ThIon |ryadeva) da noI frong fac pham Tu bacb kc tung oc Trung quan tong rang mof khaf vong fInh fhan chan chnh fruoc hof phaI cho ngu duoc cac hanh vI baf fhIon, fIop do phaI doI frj duoc moI su chap nga, va cuoI cung phaI vuof fron faf ca cac quan dIom froI buoc fa frong coI Iuan hoI. 1 Nhu da fhay, Phaf gIao gIaI fhch cach fhuc ma ca moI fruong Ian cac IoaI huu fnh song frong moI fruong do duoc fao ra nhu Ia mof kof qua cua can ban vo mInh, cu fho Ia nghIop Iuc sInh khoI fu vo mInh. Tuy nhIon, chung fa khong non nghI rang vo mInh fu no sInh ra moI fhu ma khong co nguon goc. Thaf ra khong phaI vay. NghIop Iuc khong gIong nhu mof nguyon nhan baf dIof. Ta can nhan bIof rang, do nghIop Iuc co fho van hanh va co fIom nang fao ra cac hau qua, no can phaI 1 Xom Chutohshutukushustrukurku t1rong duo 1o buch ko tong) choong 8, ko so l5. 168 T dieu e dua fron mof non fang. Iou nay dan don su fon faI mof dong fuong fuc frong ca fho gIoI vaf chaf va fho gIoI fInh fhan. Ta co fho fruy nguyon dong fuong fuc cua fho gIoI vaf chaf cho foI su khoI dau cua mof vu fru cu fho, va fham ch co fho fruy nguyon ca su kboi Jau do fu hu khong. Phaf gIao chap nhan su fon faI cua caI duoc bIof nhu Ia kbong gian cac bat oat cbat, 1
va fIn chac rang co mof gIaI doan frong khong frong do ham chua nguon goc cua vu fru vaf chaf fhoo mof nghIa nao do. 2 Trong fruong hop cua fho gIoI fInh fhan, fa khong fho noI rang dong fuong fuc cua fhuc frong cac IoaI huu fnh Ia kof qua cua nghIop Iuc. Cang khong fho noI rang fIon frnh noI fIop vo fan cua vaf chaf va fam fhuc Ia kof qua cua nghIop Iuc. Va nou dIou nay Ia dung, nou dong fuong fuc can ban khong duoc fao fhanh boI nghIop Iuc, fh nghIop nam o dau7 NghIop dong vaI fro fac nhan frong vIoc hnh fhanh chung sInh huu fnh va moI fruong song fu nhIon cua ho o dIom nao7 Co Io fa co fho cho rang co mof fIon frnh fu nhIon frong fho gIoI, va vao mof fhoI dIom nao do, khI su fIon hoa daf foI mof gIaI doan co fho gay anh huong don cac kInh nghIom cua chung 1 1rong phun trooc cong co nhuc don voc ho khong dooc thom vuo vo to du tdut, nooc, go, ou). Nho vuy, trong 5 yoo to cuo thunh vun vut co cu yoo to khong gun. tND) 2 1hoo vo tro qoun lhut guo, mo tho go doo tru qou cuc gu doun: thunh, tro, hou, khong thuy dot). V cuc cho ky nuy xouy tron no top khong ngong, non gu doun khong cong chnh u kho dom cou gu doun thunh top thoo suo do. tND) 1?0 T dieu e sInh Iam sInh khoI cac kInh nghIom kho dau hay vuI fhch, hanh phuc. Chnh o dIom nay ma nghIop fham gIa vao fIon frnh. u sao fh fIon frnh cua nghIop cung chI co y nghIa frong moI quan ho voI kInh nghIom cua cac IoaI huu fnh. Cho non, nou hoI rang IIou fam fhuc co duoc fao ra boI nghIop hay khong, hoac Ia IIou cac IoaI huu fnh co duoc fao ra boI nghIop hay khong, fh cau fra IoI co Io Ia kbong. Nhung maf khac, nou hoI rang IIou fhan fho va y fhuc cua con nguoI co duoc fao ra boI nghIop hay khong, fh cau fra IoI Ia co, v ca haI dIou nay dou Ia kof qua cua cac hanh vI fhIon. 1 VIoc chap nhan vaI fro fao fac cua nghIop o day Ia v khI noI vo fhan fho va y fhuc con nguoI, fa dang chI don mof frang fhaI hIon huu IIon quan fruc fIop voI cac kInh nghIom dau don va sung suong cua mof ca nhan. CuoI cung, nou hoI rang IIou caI ban nang fu nhIon fm kIom hanh phuc va vuof qua kho dau cua chung fa co duoc fao ra boI nghIop hay khong, fh cau fra IoI co Io cung Ia khong. Nghep vu the go tu nhen ay gIo, khI chuyon sang voI su fIon hoa cua fho goI vaf Iy noI chung, fa khong fho noI rang cac fIon frnh nhan qua fu nhIon duoc fao ra boI nghIop. TIon frnh 1 Muc do nhun thoc nhong kho duo trong kop ngoo, lhut guo vun cho rung dooc snh um ngoo u kot qou cou cuc thon nghop, v do song con ngoo co rut nhoo so thoun o hon cho voc to tup Chunh phup so vo cuc ou hoo tnh khuc. tND) 1?2 T dieu e nhan qua frong fho gIoI fu nhIon dIon ra baf chap nghIop. u vay, nghIop cung gIu mof vaI fro frong vIoc quyof djnh dang fhuc cua fIon frnh hay chIou huong cua no. O day, cung non nhac don mof dIou Ia, fhoo quan dIom phan fch cua Phaf gIao fa phan bIof haI IInh vuc cuu xof. Mof IInh vuc co fho goI Ia fu nhIon, frong do chI co fIon frnh fu nhIon cua cac Iuaf nhan qua van hanh, va IInh vuc kIa Ia khI xuaf hIon nhung fnh chaf nhaf djnh nao do, fuy fhuoc vao cac fuong fac nhan qua da co. ua fron su phan bIof nay, fa fhay cac duong IoI Iap Iuan khac nhau da duoc van dung frong no Iuc fm hIou ban chaf cua fho gIoI hay fhuc faI. Th du, frong phan fch Phaf gIao fa van dung Bon nguycn /y cua /ap /uan. 1 au fIon Ia Nguycn /y oc ban cbat. Su fhaf Ia co cac su vaf fon faI, va rang cac nguyon nhan dan foI cac hau qua. Ta hau nhu co fho noI rang, nguyon Iy nay ngu y mof su cbap nban cac quy /uat tu nbicn. Ko do Ia Nguycn /y oc nang /uc. Nguyon Iy nay do cap don cach fhuc ma cac su vaf co kha nang fao ra nhung kof qua nao do fuy fhoo ban chaf cua chung. Thu ba Ia Nguycn /y pbu tbuoc: ua vao haI nguyon Iy fron, fa fhay co mof su phu fhuoc fu nhIon gIua cac su vaf va hIon fuong, gIua cac nguyon nhan va kof qua. 1 Xom phun pho oc 2 o trung 298 , dch to oun vun oddhst kooctons thttp://vvv.uunvuuco.org/oddhstkos.pd) trch trong tuc phum Conscoosnoss ut tho Crossrouds: Convorsutons vth tho Duu Lumu on run Sconco und oddhsm. Snov Lon, lthucu, Nov York, l999. cou . Aun \uuco, Zuru Hooshmund, vu kobort Lvngston. tND) 1?4 T dieu e Tron co so cua ba nguyon Iy nay, phan fch bIon gIaI Phaf gIao ap dung raf nhIou cach Iap Iuan khac nhau do phaf frIon sau rong su hIou bIof cua chung fa vo fho gIoI fu nhIon. o do, chung fa chap nhan nguyon Iy fhu fu Ia Nguycn /y cbung minb bop /y. ua vao dIou nay fh dIou kIa chac chan phaI nhu fho; va dua vao dIou kIa fh dIou nay han phaI Ia nhu vay. VoI mof nguoI fu fap Phaf phap, dIou quan frong Ia phaI chu frong don cac nguyon Iy nay cua fho gIoI fu nhIon, do fu do van dung su hIou bIof vao mof nop song phu hop voI cac nguyon fac cua Phaf phap. o do fa co fho noI rang, khI song phu hop voI Chanh phap Ia fa dang ap dung Nguycn /y cbung minb bop /y, xof fhoo y nghIa cach song franh xa cac hanh vI baf fhIon va phaf frIon cac hanh vI fhIon. Nhu da do cap fruoc day, cac van do gIo day fa phaI cuu xof Ia: O dIom nao frong qua frnh nhan qua fh nghIop hIon huu7 Va bang cach nao ma nghIop fuong fac voI fIon frnh cua cac Iuaf nhan qua fu nhIon7 Co Io fa co fho van dung chnh nhung kInh nghIom ca nhan cua mnh do fra IoI cac cau hoI fron. Chang han, kInh nghIom chI ra rang co nhung hanh vI nao do duoc fa fhuc hIon vao buoI sang so fIop fuc duy fr anh huong cho don fan chIou foI. Hanh vI nay da fao ra mof frang fhaI nao do cua fam fhuc. No so do IaI mof dau an frong cam xuc va frI gIac cua chung fa khI o frong frang fhaI do, non cho du no duoc fhuc hIon vao buoI 1?6 T dieu e sang nhu mof su kIon da kof fhuc, nhung anh huong cua no van koo daI frong fam fhuc fa. ToI nghI Ia cung mof nguyon Iy nhu vay da van hanh nghIop va cac anh huong cua no, ngay ca frong fruong hop cac anh huong Iau daI cua nghIop. ay Ia cach do chung fa hIou rang nghIop co fho fao ra cac anh huong nhan bIof duoc ngay ca mof fhoI gIan daI sau khI hanh vI duoc fhuc hIon. I nhIon, fhoo cach gIaI fhch cua dao Phaf fh anh huong cua nghIop co fho duoc nhan bIof qua nhIou kIop song noI fIop nhau cung nhu ngay frong doI song hIon faI cua chung fa. O dIom nay, foI cam fhay can phaI bo sung cho su gIaI fhch fong quaf vo fIon frnh nghIop frong kInh dIon Phaf gIao 1 bang cac Iuan dIom cua Kim cuong tbua fh su hIou bIof cua fa moI duoc day du. Kim cuong tbua gIaI fhch rang ca fho gIoI vaf chaf va fhan xac cua chung sInh dou duoc cau fhanh fu nam fhanh fo: daf, nuoc, Iua, gIo va hu khong. Hu kbong o day non duoc hIou fhoo nghIa frong khong, hay khoang frong, hon Ia fhoo y nghIa fhuaf ngu chI su khong co chuong ngaI. KInh van Kim cuong tbua ban don cac fhanh fo nay frong y nghIa Ia cac fhanh fo bon ngoaI va cac fhanh fo bon frong, va chI ra cach fhuc ma chung quan ho voI nhau o muc do raf fham dIou. Qua hIou bIof moI quan 1 Xom ch tot trong choong 3 vu 4, A-t-dut-mu Cuo-xu oun cou o Ta| 1ho 1hun tVusobundho). 1?8 T dieu e ho nay, su fhau suof cua fa vo cach fhuc ma nghIop anh huong don fho gIoI so sau sac hon nhIou. Nhu da ban fruoc day, su hIon huu cua fam fhuc Ia mof su fhaf fu nhIon. Tam fhuc dang hIon huu; chI co vay fhoI. Tuong fu, dong fuong fuc cua fhuc cung Ia mof nguyon Iy fu nhIon: fam fhuc duy fr su fuong fuc cua no. Vo dIom nay fa can phaI noI fhom rang, frong Phaf gIao co su nhan hIou rang fam fhuc khong fho hoan foan fu no sInh khoI hay khong co mof nguyon nhan; nhung dong fhoI fam fhuc cung khong fho sInh ra fu vaf chaf. Iou nay khong co nghIa Ia vaf chaf khong fho anh huong foI fam fhuc. Tuy nhIon, ban chaf cua fam fhuc Ia sang fo fhuan khIof, Ia kInh nghIom fhuan fuy; no Ia nang Iuc nhan bIof nguyon so, va do do khong fho sInh ra fu vaf chaf von co ban chaf khac voI no. Thoo do, v y fhuc khong fho sInh khoI khong co nguyon nhan va v no khong fho sInh khoI fu mof nguyon nhan vaf chaf, non no phaI sInh khoI fu mof dong fuong fuc khong duf. Chnh dua fron fIon do nay ma Phaf gIao chap nhan Ia fhaf co nhung kIop song fruoc day |khoI dau fu vo fhuy). 1 Ta da fhay rang nguon goc cua dau kho Ia ngbicp va oo minb, nhung oo minb moI fhaf su Ia nguon goc chnh. 1 Xom thuo oun ch tot hon vo do tu nuy cou doc Duu Lumu trong cooc do thou vo Duvd ohm trong such Duogoos vth Scontsts und Sugos: 1ho sourch or |nty, konoo \obor bon tup, kootodgo vu Kogun luo, London, l986. 180 T dieu e Nghep vu cum xuc M oI fruong phaI Phaf gIao hIou vo ban chaf cua phIon nao |klea) fhoo cach khac nhau, fuy fhoo su dIon djch cua ho vo hoc fhuyof oo nga |antman), hay Iy fhuyof pbi /inb bon. Th du, doI voI mof so frang fhaI fam fhuc va nhung y fuong, cam xuc nhaf djnh, frong khI cac fruong phaI Trung quan Y tu kboi |Mdhyamika-Svtantrika) 1 va Duy tbuc |Cittamtravda) xom Ia khong ao fuong fh fhoo quan dIom cua fruong phaI Trung quan cu Juycn |Mdhyamika-Prsagika) IaI xom Ia ao fuong. I nhIon, day Ia mof van do raf phuc fap va doI hoI nhIou nghIon cuu. Iou quan frong nhaf can phaI bIof Ia: cam xuc gay phIon nao chnh Ia ko fhu Ion nhaf cua fa va Ia nguon goc cua kho dau. Mof khI no phaf frIon frong fam fhuc, no so Iap fuc pha huy su bnh an cua fam fhuc fa, va cuoI cung so huy hoaI suc khoo fa, cho don ngay ca cac moI quan ho fhan fhIof cua fa voI nguoI khac. Taf ca nhung hanh vI baf fhIon nhu gIof haI, ap buc, Iua dao... dou phaf sInh fu cac cam xuc gay phIon nao. V fho, no chnh Ia ko fhu fhaf su cua chung fa. Mof ko fhu fu bon ngoaI Iam haI ban hom nay nhung ngay maI co fho fro non raf san Iong gIup ban. Trong khI do, ko fhu noI fam fh maI maI gay haI. Hon fho nua, du ban song o baf cu noI dau fh ko fhu bon frong 1 1rong qoun Y to kho tSvatntrika) do kh cong dooc dch u Doc up bon chong phu huy 1o up oun chong phu. tND) 182 T dieu e van Iuon co maf voI ban, va chnh dIou nay Iam cho ko fhu bon frong fro non raf nguy hIom. Nguoc IaI, fa fhuong co fho gIu mof khoang cach nao do voI ko fhu bon ngoaI. Chang han, vao nam 1959 chung foI da dao fhoaf khoI Tay Tang v hanh vI cu fho nay Ia co fho fhuc hIon; nhung voI fruong hop ko fhu Ia cam xuc phIon nao bon frong fh du foI o Tay Tang, o dIon Pota/a, o Dbaramsa/a hay o Iuan on nay, baf cu noI nao foI dI don no cung dou fhoo foI. ToI cho rang ko fhu bon frong hIon dIon ngay ca frong Iuc foI fhIon djnh; va ngay ca nou nhu foI quan fuong hnh anh mof man-Ja- /a, 1 co Io foI van fhay ko fhu nay ngay noI frung fam cua hnh anh do! oI vay, day Ia dIom chnh you ma fa phaI nhan fhuc duoc: Nguyon nhan fhaf su huy hoaI hanh phuc cua fa Iuon hIon huu ngay bon frong fa! Vay fa co fho Iam duoc g7 Nou nhu khong fho Iam g duoc voI ko fhu do va khong fho IoaI fru no, fh fof hon Ia chung fa hay quon dI con duong fu fap va chI nho vao nhung fhu nhu ruou cho, sac duc... do Iam cho cuoc song cua mnh duoc kha hon! Tuy nhIon, nou vIoc IoaI fru ko fhu cam xuc phIon nao bon frong Ia co tbc /am Juoc, fh foI nghI rang fa non nam Iay co hoI dang co duoc mof fhan nguoI, mof khoI oc va fraI fIm fof dop, kof hop faf ca cac suc manh nay do Iam gIam bof va cuoI cung Ia nho fan goc ro cua cam xuc phIon nao. ay Ia Iy do faI sao dao Phaf day rang cuoc song con nguoI duoc xom Ia vo cung quy bau; v chI co duoc Iam nguoI fh mof chung sInh moI co kha nang ron Iuyon 184 T dieu e va chuyon hoa fam fhuc, chu you nho vao fr fuo va Iy Iuan. Phaf gIao phan bIof haI IoaI cam xuc. Mof IoaI khong hop Iy, va chI dua fron tap kbi. 1 Iong cam fhu Ia mof frong cac cam xuc IoaI nay. Taf nhIon Ia IoaI cam xuc nay co dua fron nhung Iy Io nong can, nhu Ia nguoi nay Ja xuc pbam toi kinb kbung... Nhung dI sau vao noI fam, nou ban fruy cuu Iy do do xa hon nua, ban so fhay rang no khong fho dI qua xa. Cac cam xuc khong co Iy do chnh dang duoc goI Ia cam xuc fIou cuc. IoaI cam xuc con IaI Ia cam xuc hop Iy; v qua su quan chIou sau sac ban co fho chung mInh Ia no fof dop, can fhIof, va huu ch. Trong so cac cam xuc nay co fam fu bI va Iong vj fha. Hon nua, mac du vo ban chaf fh day Ia mof IoaI cam xuc, nhung fhaf ra no IaI fuong hop voI Iy Iuan va fr fuo. Trong fhuc fo, chnh nho su kof hop fr fuo voI cam xuc |IoaI nay) ma fa moI co fho fhay doI va chuyon hoa fho gIoI noI fam cua mnh. KhI ko fhu cam xuc fIou cuc van con frong fa, va fa van con chju su chI phoI cua no, fh khong fho co hanh phuc Iau daI! HIou duoc su can fhIof phaI chIon fhang ko fhu nay Ia mof nhan fhuc chan fhaf, va vIoc phaf khoI su khao khaf manh IIof muon vuof qua cac 1 1up kh, dch to lhun ngo u vsan, ch nhong tho qoon, cuch ong xo dooc houn tup to uo nguy, houc thum ch u uo do, tuo thunh nhong khoynh hoong nhut dnh thoc goc tu oon hunh dong thoo cuch pho hop vo khoynh hoong do. 1up kh dooc houn tup nguy trong do song hon tu go u bot tup kh, chung hun nho mot ngoo song trong qoyon tho uo nguy do co tho qoon xom thoong ngoo khuc vu to cuo, ngu mun... 1up kh suo xu vu v to hon, dooc houn tup to nhoo kop song trooc duy dooc go u thong tup kh. tND) 186 T dieu e cam xuc fIou cuc chnh Ia nguyon vong vuon foI su gIaI fhoaf, ma fhuaf ngu Phaf gIao goI Ia xuat tbc. o do, vIoc fhuc hanh phan fch cac cam xuc va fho gIoI noI fam Ia raf fhIof you. Trong kInh day rang, Iong mong cau vuof qua cap do dau fIon cua dau kho, fuc Ia kbo o Jau kbo 1 fh ngay ca IoaI vaf cung co duoc mof cach fu nhIon; con khaf vong fu mnh fhoaf ra khoI cap do fhu haI cua dau kho, fuc Ia kbo o su tbay Joi, cung khong phaI Ia dIou chI co rIong frong dao Phaf. NhIou fon gIao khac fhoI co An o cung fuong fu nhu fho, da fm kIom su fInh Iang noI fam bang vIoc fu djnh. 2 Tuy nhIon, su khao khaf fhaf su huong don gIaI fhoaf hoan foan khoI Iuan hoI chI co fho sInh khoI fu su nhan bIof duoc cap do fhu ba cua dau kho, fuc Ia pbicn nao Jo Juycn sinb. KhI ay fa moI nhan bIof duoc rang: khI con chju su chI phoI cua vo mInh fh van con phaI chju dung kho dau, va so khong fho co nIom vuI, hanh phuc Iau bon. Co fho noI rang, su nhan bIof duoc cap do fhu ba cua dau kho Ia dIou chI co duy nhaf frong dao Phaf. 1 1hoong go u kho kho. Xom u phun no vo bu ou kho. tND) 2 Dnh: dch to ngoyon ngo samdhi trong tong lhun. Cong phon um u tum-moo huy tum-mu-do. O duy ch trung thu tup trong tum y. Khu nom tum-moo huy dnh trong lhut guo dooc hoo rong hon v hoong don mot trung thu dnh co cho dch, vu thoong dooc so dong nho mot phoong ton kot hop vo cuc phup to khuc, non go do u chunh dnh. tND) 188 T dieu e HO OAP Hoi: Xn ^ga ga |hch v ao nghcp qua do |h xa, ra |uc |h, va co |h pha |ra qua nhcu do mo xa, ra HHOL: Mof nguyon nhan co fho fnh don Ia cuong do cua chnh hanh vI fao nghIop. Mof nguyon nhan khac nua Ia muc do hoan faf cua raf nhIou dIou kIon khac can fhIof cho su chn muoI cua nghIop qua, va dIou do don Iuof no IaI phu fhuoc vao nhung hanh vI fao nghIop khac. NgaI Tho Than |VasubanJbu) co do cap don van do nay frong A-t-Jat-ma Cau-xa |Abhidharmakoa-stra). 1 Trong do ngaI cho rang, noI chung fh cac hanh vI fao nghIop nao manh IIof nhaf so co khuynh huong fao fhanh nghIop qua fruoc nhaf. Nou haI hanh vI fao nghIop co cuong do fuong duong nhau fh nghIop qua cua hanh vI nao quon fhuoc hon voI nguoI fao nghIop so co khuynh huong chn muoI fruoc. Tuy nhIon, nou haI hanh vI fao nghIop co cuong do va su quon fhuoc nhu nhau fh hanh vI nao fhuc hIon fruoc so co khuynh huong kof qua fruoc. Hoi: Vc ma| nghcp qua, co u |hac bc| nao gua , |uong va hanh dong ha, |hong ^o cach |hac, mo| , |uong co |hc nao |ao ra mo| hanh dong hoac nguoc a ha, |hong 1 Xom thom tuc phum A-t-dut-mu Cuo-xu oun, bun dch cou 1oo S thttp://vvv.phutvot.com/dchtht/oun/n0l/cx.htm).. 190 T dieu e HHOL: Nhu foI da gIaI fhch, khaI nIom ngbicp cua Phaf gIao khong chI gIoI han frong hanh vI fhuc hIon boI fhan fho, 1 ma bao gom ca cac hanh vI fInh fhan, hay fa co fho goI Ia hanh vI cam xuc. Chang han, khI noI don mof hanh vI fham Iam, hay mof y djnh gay haI, nhung dIou nay khong nhaf fhIof phaI duoc bIou Io fhanh hanh dong. NguoI fa co fho suy nghI nhung su vIoc nhu fho mof cach fron von va chI fIof ma hoan foan khong co su bIou Io fhanh hanh dong, cho non qua fhaf co mof su hoan faf nhaf djnh cua cac hanh vI nay xay ra frong muc do fInh fhan. 2 Thom nua, co mof so IoaI hanh vI nhaf djnh khong can fhIof phaI co mof dong co hay fac y ngay Iuc do, ma do su quy djnh fu cac hanh vI fao nghIop frong qua khu, nguoI fa co fho co mof khuynh huong hanh dong fhoo mof cach fhuc nao do. Iou nay co nghIa Ia, mof so hanh vI co fho khoI Ion khong do dong co fhuc day, ma Ia do cac khuynh huong nghIop Iuc. 3 1 1oc u thun nghop. tND) 2 1oc u y nghop. tND) 3 Xn doc thom tu oo lhun ou nghop cou tuc gu Lum Nho 1ung thttp://vvv.tonguo.com/phunounghop-tonsumnhotung.htm)) tND) 192 T dieu e 193 The Four Noble Truths Thanh gia Ngrjuna (Long Thu) the k 1-2 - ngi sang lap Trung quan tong, tac gia Can ban Trung quan luan. Ngai Nguyet Xng (Candrakrti - the k 6-7) - luan s v ai, tac gia Minh cu luan va Nhap Trung quan luan. 194 T dieu e CHONG V: OKT KHO OK (CHAN LY VK OKT KHO) C han Iy fhu ba Ia Cban /y oc Jict kbo. Nhung van do mau chof ma fa phaI fu hoI vo vIoc nay Ia: Nict-ban 1 Ia g7 CIaI fhoaf hay moka Ia g7 2 KhI fa noI don Jict hay niroJba 3 fh co y nghIa g7 Va fhaf su co fho daf foI frang fhaI dIof kho hay khong7 Nou noI fa phaI chap nhan rang su gIaI fhoaf Ia co fho daf duoc v duc Phaf co day dIou nay frong kInh dIon, fh foI khong nghI do Ia cau fra IoI fhoa dang. Co fho Ia huu ch khI fa xof don mof quan dIom ma ngaI Thanh ThIon |ryadeva) dua ra frong Trung Jao Tu bacb kc tung. NgaI Iuan rang, khI fa noI vo ban chaf fuyof doI cua fhuc faI, hay tinb kbong, fa phaI nhan fhuc rang vIoc fhau hIou vo tinb kbong khong phaI Ia dIou phaI dua vao su fIn cay noI kInh dIon. 4 Ta co fho 1 1hout ngo Not-bun t) dooc phon um to lhun ngo, trong tong Sunskrt u nirva vu tong Pli u nibbna, non cong no do u Not- bun-nu t), co tho dch nghu u tch dot huy tch tnh. Nhong v khu nom Not-bun u rut rong vu dooc hoo co phun khuc nhuo o mo troong phu, non huo hot cuc knh vun trong Hun tung doo hun cho voc dch nghu to nuy mu ch dong troc top cuch phon um u Not-bun. tND) 2 1hout ngo gu thout t) dooc dch nghu to lhun ngo moka, phon um u moc-xou t). V tho, trong ngoyon tuc dong cu 2 cuch vot moka vu boruton tgu thout) vo nghu nho nhuo. tND) 3 1hout ngo dot t) dooc dch to lhun ngo nirodha, phon um u n- uo-du t). V tho, ngoyon tuc dong cu 2 cuch vot nirodha vu cossuton tdot) vo nghu nho nhuo. tND) 4 Mot y nghu toong to co tho thuy trong 1hon tong. oun dom chong ngo khong dou vuo knh don dooc bot don bo bon cuo dooc xom u cou o-do Dut-mu, So to 1hon tong 1rong Hou: Cuo ngou bot troyon, but up vun to, troc ch nhun tum, kon tnh thunh lhut. t , , , ) tND) 196 T dieu e daf duoc su fhau hIou do fhong qua su phan fch bIon gIaI va Iap Iuan. Phaf gIao fIn rang co mof IoaI hIon fuong hIon nhIon doI voI fa va co fho duoc nhan bIof mof cach fruc fIop, non khong can phaI co baf ky mof chung cu hop Iy nao vo su fon faI cua chung. 1 IoaI hIon fuong fhu nh co fho khong hIon nhIon voI chung fa, nhung fa co fho suy bIof su fon faI cua chung fhong qua mof fIon frnh Iap Iuan. 2 HIon fuong nay duoc bIof nhu Ia hIon fuong hoI kho nhan bIof. Tinb kbong fhuoc vo IoaI hIon fuong nay. V co fho suy bIof duoc chan Iy vo tinb kbong, non fa phaI chap nhan rang su gIaI fhoaf cung co fho suy bIof duoc fhong qua fIon frnh Iap Iuan. NoI nhu ngaI Iong Thu |Ngrjuna) Ia, su hIou bIof chan fhaf vo gIaI fhoaf phaI dua fron mof hIou bIof vo tinb kbong, boI v gIaI fhoaf khong phaI g khac hon Ia su IoaI bo hoan foan, hay cham duf hoan foan, cua ao fuong va dau kho, fhong qua su fhau frIof tinb kbong. KhaI nIom giai tboat do do quan ho raf chaf cho voI khaI nIom 1 1hout ngo lhut guo go ou hon toong nuy u hon oong. tND) 2 Lou hon toong nuy dooc go u ty oong. Xom thom cuc tu oo vo tr too nho trong cuc bu gung lhut hoc lho thong cou Hou thoong 1hch 1hon Hou thttp://vvv.thovonhouson.org/phuthocphothong- 04-08.htm). tND) 3 Dung tho bu cou hon toong u cuc hon toong b un , voot qou tum cou nhun thoc troc top vu soy oun ogc thong thoong. No chong, chong ch co tho dooc thot up dou tron so xuc qoyot cou mot ngoo khuc huy thong qou so tn cuy vuo knh don 198 T dieu e tinb kbong, va cung gIong nhu tinb kbong co fho suy bIof duoc, su gIaI fhoaf hay moka cung co fho suy bIof duoc. o moI quan ho chaf cho gIua tinb kbong va su giai tboat frong Phaf gIao, non phan noI vo Cban /y tbu ba frong Hicn quan trang ngbicm /uan 1 cua duc Di-/ac |Maitrcya) co doan ban raf rong vo 16 IoaI tinb kbong. Su fhaf rang gIaI fhoaf Ia mof chan Iy fuyof doI |va do do IIon ho voI tinb kbong) cung duoc ban don raf ky frong cac fac pham cua ngaI Nguyct Xung. Nhu vay, duong nhu su chap nhan kha nang daf don gIaI fhoaf Ia mof dap ung cho fhay su hIou bIof vo khaI nIom tinb kbong cua chung fa sau don muc do nao. TNH KHONG Bon den d{ch ve Vo ngu huy ve TInh khong KhI noI vo tinb kbong frong Phaf gIao, ro rang fa dang noI foI su vang maf cua mof dIou g do, fuc Ia mof dang phu djnh. Tuong fu, Iy fhuyof oo nga cung Ia mof dang phu djnh. TaI sao phaI nhan manh nhIou Ian vao su phu djnh fuyof doI nhu vay7 Mof Ian nua, chung fa hay fam dung day frong choc Iaf va cuu xof kInh nghIom cua mnh. 1 1on lhun ngo cou bo oun nuy u Abhisamaylakra-stra. tND) 200 T dieu e CIa su foI co mof noI so haI nao do xuaf phaf fu su hoaI nghI rang dang co mof do doa nao do gan ko. Nou foI chof nghI rang co Io mnh da nham Ian, rang do co fho chI Ia su phong daI, fh dau cho su so haI cua foI co gIam bof nhung so khong hoan foan bj xua fan. Nhung nou fhay v vay, foI IaI nay sInh y nghI rang dIou do duf khoaf chI hoan foan Ia ao gIac, rang khong co baf cu dIou g o do ca va foI chI fuong fuong ra no, va nou su phu nhan cua foI Ia fuyof doI don fho fh dI nhIon no so co mof fac dong fuc fh xua fan dI noI so haI cua foI. Cau hoI o day Ia: nou su fhaf dung nhu vay fh dIou g fhaf su bj phu nhan7 CaI g Ia su frong khong cua caI g7 ua fhoo kInh dIon fh su frong khong frong fh du nay Ia su vang maf doI fuong cua su phu djnh, ma frong fruong hop nay Ia doI fuong cua su so haI. Tuy nhIon, dIou nay khong gIaI fhch fron von cac su vIoc, non fa phaI fIon xa hon nua va co gang do hIou duoc doI fuong cua su phu djnh fhaf ra Ia g. Iom fhon chof cua van do nay fhaf su nam o cach hIou cua chung fa vo y nghIa cua atman |tu nga) frong boI canh antman |oo nga). Tuy fhoo su dIon djch vo maf frIof Iy cua moI nguoI doI voI gIao phap oo nga cua duc Phaf, so co nhung khac bIof frong cach xac djnh dIou g bj phu nhan o day. KInh dIon Phaf gIao frnh bay raf nhIou muc do vI fo khac nhau frong vIoc nhan dIon tu nga nhu Ia mof doI fuong cua phu djnh. Chang han, fron mof cap do fh 202 T dieu e tu nga duoc nhan dIon nhu Ia mof tu tbc co fhaf, 1 mof IInh hon fon faI frong moI chung fa, va nhu vay, frong boI canh nay fh oo nga co nghIa Ia su phu nhan mof fu fho co fhaf va fon faI doc Iap, hay IInh hon vInh cuu. Ko do, fa co su dIon djch cua fruong phaI Duy tbuc |Cittamtravda). PhaI nay hIou vo can ban oo minb khong phaI Ia su fIn vao IInh hon co fhaf va vInh cuu, ma Ia fIn vao su co fhaf cua fho gIoI vaf chaf. o do, nhung nguoI fhoo phaI nay hIou vo can ban oo minb nhu Ia su fIn nhan |saI Iam) vao fnh nhj nguyon cua fam fhuc va vaf chaf, cho non doI fuong bj phu djnh boI oo nga chnh Ia su fIn nhan nay. Thu ba Ia cach hIou cua fruong phaI Trung quan Y tu kboi |Mdhyamika-Svtantrika) vo tinb kbong. Thoo phaI nay fh cho du moI su vaf hIon huu nhu Ia kof qua cua cac nhan duyon, va cho du frang fhaI cua moI su vaf dang hIon huu xof fhoo mof nghIa nao do Ia phu fhuoc vao su nhan fhuc cua chung fa, fho nhung su vaf va hIon fuong van co mof tinb cbat tu buu 2 nhaf djnh. Thoo fruong phaI nay fh dIou bj phu djnh Ia su co chap rang cac doI fuong fon faI doc Iap voI nhan fhuc, va chnh nhan fhuc nay da fao non cach hIou cua ho vo tinb kbong. 1 Duy u qoun dom co tho cou cuc troong phu 1hunh vun, duc bot u cou 1-bu-su oun bo huy Nhut thot hoo bo, vu Knh oong bo. 2 1o hoo: ch tnh chut thut co, to ton tu cou so vut. Kh dooc so choo doo unh sung cou ngoyon y doyon kho th khong mot so vut nuo thut co tnh chut nuy, v chong oon pho thooc un nhuo do ton tu. tND) 204 T dieu e Tuy nhIon, fhoo quan dIom cua fruong phaI Trung quan Cu Juycn |Mdhyamika-Prsagika) fh do khong phaI Ia y nghIa rof rao Phaf day vo oo nga. Thoo quan dIom nay, khI fa chua xoa bo hoan foan y kIon cho rang su vaf va hIon fuong co fho co mof kIou tinb cbat tu buu baf ky nao do, fh fa van con nam baf su vaf nbu /a co tbat, nhu fho Ia chung co mof kIou frang fhaI khong phu fhuoc nao do. o do, phaI nay phu nhan su fon faI fnh fu huu va ca bIof cua su vaf va hIon fuong, va cho rang day moI Ia y nghIa chan fhaf cua tinb kbong. af chap nhung su khac bIof nay, dIom chung cua ca bon fruong phaI fron Ia quan fam nhan manh rang, frong khI fIon hanh mof cach dung dan vIoc doI frj voI su cbap nga, fh dIom quan frong Ia phaI chac chan rang su phu djnh cua fa khong dI nguoc IaI voI fhuc fo cua fho gIoI fhoo tuc Jc, 1 fho gIoI cua kInh nghIom song. Va frong fIon frnh nay, cac fruong phaI dou hIou gIong nhu nhau rang khong non phu nhan quan ho nhan qua va su van hanh cua nghIop. Vo dIom nay, duong nhu phuong phap cua phaI Trung quan Cu Juycn Ia fhanh cong nhaf, o dIom Ia ho su dung mof cach phan fch cho phop phu nhan ban nga mof cach hoan foan va frIof do, frong khI van chac chan Ia fho gIoI cua duyon khoI va nghIop khong bj huy hoaI, nguoc IaI con duoc faI khang djnh. 1 O duy ch tho go dooc nhun thoc thoo toc do, nghu u thoo nhong qoy ooc dooc nhun bot trong do song thoong nguy, phun bot vo tho go dooc nhun thoc thoo chun do, nghu u dou tron bun chut toyot do cou hot thuy mo so vut, hon toong. tND) 206 T dieu e TRNG OAO C o mof doan van raf quan frong frong Can ban Trung quan /uan tung |Mlamadhyamaka-stra- krik) cua ngaI Long Tbu 1 vIof rang: Su vaf nao co nguon goc phu fhuoc, 2 foI goI Ia kbong. Va roI su vaf do IaI duoc djnh danh mof cach phu fhuoc. Thoo y nay fh, baf cu su vaf nao duoc sInh khoI mof cach phu fhuoc dou Ia frong khong frong y nghIa rof rao, va nhung g fa djnh danh, mof cach phu fhuoc, khong phaI g khac hon Ia hIon fuong frong khong. VIoc cac su vaf va hIon fuong duoc Jjnb Janb mot cacb pbu tbuoc ham y rang chung khong phaI Ia khong hIon huu, khong phaI Ia su frong khong hoan foan. V fho, khI su hIou bIof vo Juycn kboi duoc kof hop voI hIou bIof vo tinb kbong, fa fhay rang dIou nay so mo ra kha nang dI fron con duong Trung Jao. CoI fon nhu vay Ia v con duong nay franh duoc nhung cuc doan cua cbu ngba tuyct Joi va cbu ngba bu oo. Cho non, cach dIon daf Juoc Jjnb Janb mot cacb pbu tbuoc cua phaI Trung quan co mof y nghIa sau sac. Cum fu mot cacb pbu tbuoc ham y rang su vaf va hIon fuong duoc hIon huu fhong qua su phu fhuoc vao nhung nhan fo khac, fuc Ia chung khong co su 1 Choong 24,bu ko tho l8. 2 1oc u dooc snh kho mot cuch pho thooc vuo cuc nhun doyon khuc. tND) 208 T dieu e doc Iap, fu fon, hay fon faI fuyof doI. V fho, y nghIa nay phu nhan cbu ngba tuyct Joi. Cum fu Juoc Jjnb Janb ham y rang cac su vaf va hIon fuong khong chI Ia su frong khong hoan foan, khong phaI Ia khong fon faI chung qua fhaf Ia co ton tai. o do, y nghIa nay xac quyof rang hIon fhuc cua fho gIoI hIon fuong khong bj phu nhan. NgaI Pbat Ho frong Can ban Trung /uan cbu 1 co Iap Iuan rang: Nou cac su vaf va hIon fuong co mof frang fhaI fon faI doc Iap, va hnh fhanh ma khong phu fhuoc vao cac nhan fo khac, fh faI sao cac su djnh danh cua chung IaI phu fhuoc va fuong quan voI nhau7 IIon quan don dIom nay, nhIou nha vaf Iy fung noI voI foI rang ho baf dau gap phaI nhung van do khI dua ra gIa djnh mof y nIom vo fhuc faI phu hop voI hIou bIof Iuong fu vo fho gIoI vaf Iy ngay ca chI Ia mof khaI nIom, fh fhuc faI da Ia mof nan do. 2 oI voI foI, dIou nay chI ra su kho khan do fm kIom cac fhuc fnh khI fa nhn vao ban chaf cua su vaf. Mac du vay, nou fa chuyon sang mof cuc doan khac va cho rang van vaf chI Ia foan Ia ao fuong, chI fhuan Ia hnh dung hoa cua 1 lhut Ho tBuddhaplita): oun so dunh tong ngoo An Do, u ngoo khu sung oy muo oun chong phu, non du dooc phong chong trong khoung num 470 don 540. Ngu u do to cou ngu Long Hoo, suo thoo hoc guo y 1rong qoun cou ngu Long 1ho dut don cho oyon uo. Ngu trooc tuc such lhut Ho Cun bun 1rong oun cho tBuddhaplita-mlamadhyamaka-vtti - ), cho don gun duy vun con thuy bun dch tong 1uy 1ung. tND) 2 Xom thom ch tot mo tu trong bu Khou Hoc vu lhut Cuo: 1rooc Ngu 1o Doong. CS. 1rnh Xoun 1houn, 1ho Von Hou Son. http://vvv. thovonhouson.org/khouhocvuphutguo-txthoun.htm tND) 210 T dieu e fam fhuc, fh fa so roI vao caI bay ma cac nha Duy tbuc da roI vao, fuc Ia quan dIom cho rang faf ca chI hoan foan Ia fhuc fam. Vay nou nhu su vaf khong co fhaf fnh fu huu, nhung dong fhoI chung fa cung khong haI Iong voI kof Iuan rang moI su vaf chI Ia bnb Jung boa cua fam fhuc, fh fhay vao do phaI Ia g7 Con duong o gIua haI quan dIom do Ia g7 Cau fra IoI cua Trung quan |Mdhyamika) Ia: Cac su vaf va hIon fuong khoI Ion chI hoan foan Ia kof qua su kof hop cua nhIou nhan fo, va su fon faI cua chung fhoo uoc Io 1 phaf sInh fu dac fnh ma fa gan ghop cho moI su kof hop do. Vo su dIon bay hoc fhuyof tinb kbong cua Phaf gIao noI chung, fa fhay co nhIou cach Iap Iuan duoc frnh bay frong kInh Iuan, dou nham dan foI mof su hIou bIof vo tinb kbong. Trong faf ca nhung cach Iap Iuan nay, cach Iap Iuan dua fron su hIou bIof vo duyon khoI duoc xom Ia hIou qua nhaf. o phaf frIon su hIou bIof sau sac nhaf vo y nghIa cua duyon khoI, foI cho rang nhung fruoc fac cua cac ngaI Pbat Ho va Nguyct Xung Ia raf quan frong. Phan Ion hIou bIof cua foI, va do do dan don hau hof nhung g foI frnh bay o day, duoc dua fron su gIang gIaI cua ngaI Lat-ma Tsongkbapa |Tong- kbacb-ba) vo cac do faI nay, ma nhung gIang gIaI do 1 1oc u xot trong tho go nhun thoc thoo toc do. tND) 212 T dieu e IaI dua raf nhIou fron cac Iuan gIaI vo ngaI Iong Thu |Ngrjuna) 1 cua haI ngaI Nguyct Xung va Pbat Ho, don muc gan nhu ngaI Tsongkbapa da chung mInh hau hof moI Iuan dIom quan frong bang cach frch dan cac chu gIaI cua haI vj Iuan su vI daI nay. KhI nghIon cuu Can ban Trung quan /uan cua ngaI Long Tbu, foI da kof hop chuong 23 ban vo Tbap nbj nban Juycn voI chuong 18 ban vo Vo nga. Chuong 18 chI ra cach fhuc ma fIon frnh cua su bam chap vao fhuyof fhuong hang, hay mof IInh hon chac chan fhuc huu, froI buoc fa frong doI song khong gIac ngo. Thom nua, chuong nay cung cho fhay vIoc phu nhan fhuyof fu nga va fru bo su bam chap do so dan foI gIaI fhoaf nhu fho nao. Iom chnh Ia nhan manh fam quan frong cua vIoc daf foI su fhau frIof tinb kbong. Sau do, foI kof noI su nghIon cuu haI chuong nay voI chuong 24, frong do ngaI Long Tbu da Iuong fruoc mof so dIom phan bac co fho duoc nou ra boI nhung fruong phaI Phaf gIao Duy tbat. Cof IoI cua nhung dIom phan bac do co fho duoc fom IaI nhu sau: Nou khong co fhuc faI fu huu, va nou moI su vaf va hIon fuong dou khong co fu fnh fhuc huu va fu fnh ca bIof, fh so khong co g ca. Tu do suy ra Ia khong fho co Tu Jicu Jc; nou khong co Tu Jicu Jc fh khong co Tam bao; nou khong co Tam bao fh khong fho co Cbanb Jao dua don chung 1 O duy ch hoc thoyot 1rong qoun dooc ngu Long 1ho trnh buy trong bo 1rong oun. 214 T dieu e ngo. NgaI Long Tbu dap IaI bang cach dung chnh Iuan dIom phan bac cua cac nha Duy tbat do chong IaI ho. NgaI noI rang, nguoc IaI, nou su vaf qua fhaf fon faI mof cach fu huu fh nhung suy dIon cua cac nha Duy tbat doI voI Iap Iuan cua NgaI cung so dung voI cac Iuan dIom cua ho. Co nghIa Ia, nou cac su vaf Ia co tu tinb tu buu fh chang can dung don Tu Jicu Jc, va cac nguyon nhan cung khong fho fao ra kof qua. o do, y nghIa frong fam cua chuong 24 nay Ia cho fhay nhung g ngaI Iong Thu muon noI vo tinb kbong khong phaI chI Ia mof su frong khong fhuan fuy, hay phu nhan hoan foan su fon faI. Tinb kbong non duoc hIou frong y nghIa Ia ban chaf phu fhuoc Ian nhau cua fhuc faI: Cbinb o co nguon goc Juycn kboi ma su oat boan toan kbong co su ton tai Joc /ap. Mof daI su Tay Tang o AmJo Ia Lodr Gyatso da ghI IaI duoc dIom quan frong nay frong mof baI ko raf hay. 1 NgaI noI rang, tinb kbong frong ngu canh nay khong co nghIa Ia khong co fnh nang. Vay no co nghIa g7 o Ia noI khong co su hIon huu chan fhaf hay fuyof doI. CIao Iy duyon khoI khong IIon quan don fhuc faI fu huu hay fu fnh ca bIof, nhung dIou no fhuc su gan 1 Doc Duu Lumu moon no don bu Xong tong oo doyon kho tslu mur bstod pu), u bu ko vot vo tuc phum no tong Xong tong doc lhut vu guo phup Doyon kho tr1on bro bstod pu) cou ngu 1songkhupu. Ngu Lodr Gyatso u mot v du so song vuo coo tho ky l9 o Amdo, thooc phu Cuch-o, thoong dooc bot don nhoo hon vo dunh xong u Chono Lumu knpocho. 216 T dieu e IIon Ia fho gIoI hIon fuong nhu ao hoa nay. V fho, khI hIou duoc y nghIa cua ca tinb kbong Ian gIao Iy duyon khoI, ban so co fho dong fhoI fhua nhan ca tinb kbong va nhung g duoc nhn fhay frong cung mof pham vI ma van khong co g mau fhuan. Hon fho nua, vj daI su nay con fhom rang, faf ca cac fruong phaI frIof hoc dou mo fa quan dIom cua ho Ia franh khoI cuc bIon cua chu nghIa fuyof doI bang cach do cap foI mof dang tinb kbong nao do; va franh khoI cuc bIon kIa cua chu nghIa hu vo bang cach noI vo cap do cua fho gIoI hIon fuong. u vay, ngaI chI ra rang, chI khI nao ban dao nguoc duoc fIon frnh fh ban moI vuof qua duoc faf ca cac hnh fhuc bam chap. I nhIon, do chnh Ia quan dIom cua phaI Trung quan Cu duyon. V fho, fhoo quan dIom cua phaI nay fh chnh nho vao su hIou bIof vo su frnh hIon |cua fho gIoI hIon fuong) ma nguoI fa duoc gIaI fhoaf khoI bam chap vao su fuyof doI; va chnh nho vao su hIou bIof y nghIa chan fhaf cua tinb kbong ma nguoI fa franh khoI roI vao chu nghIa hu vo. Cuc truong phu Trung quun Truoc day foI co noI rang, ngay frong fruong phaI Trung quan cung da co haI cach hIou khac nhau vo tinb kbong, va foI cung da noI so qua su khac nhau nhu fho nao gIua phaI Trung quan Y fu khoI |MaJbyamaka-soatantrika) va phaI Trung quan Cu duyon |MaJbyamaka-Prasangika). Su chap nhan khac 218 T dieu e bIof nay duoc dua fron cac fruoc fac cua ngaI Thanh Ion, 1 mof frong nhung Iuan su chnh xIon duong gIao phap cua ngaI Iong Thu. NgaI Thanh Ion Ia nguoI day cac fruong phaI Duy tbat vao mof su khao hach raf khaf kho nhung dong fhoI cung pho phan Iuan gIaI cua ngaI Phaf Ho |BuJJbapa/ita) vo ngaI Iong Thu. Quan dIom rIong cua ngaI Thanh Ion noI baf Ion qua haI su pho phan nay. Vo co ban, NgaI cho rang mac du cac phaI Duy tbat va ngaI Phaf Ho phu nhan su fon faI fuyof doI, nhung ho fhaf ra van chap nhan cac su vaf va hIon fuong Ia co mof dang fu huu va khach quan nao do, Ia dIou ma cac daI su phaI Trung quan Cu Juycn nhu ngaI Nguyct Xung da hoan foan phu nhan. Nhu vay, mac du cac ngaI Nguyct Xung, Pbat Ho va Tbanb Bicn dou Ia cac Iuan su chnh you noI dong cua ngaI Iong Thu, nhung van co su khac bIof quan frong frong cach hIou cua moI vj vo frIof Iy tinb kbong cua ngaI Iong Thu. Chnh v su khac bIof nay ma cac hoc gIa Phaf gIao Tay Tang phan bIof haI chI phaI fhuoc Trung quan tong, voI fon goI Ia Y tu kboi pbai va Cu Juycn pbai. HaI phaI nay cung khac nhau vo phuong phap Iuan. 1 1hunh on tBhvaviveka), dch um u u-ty-pho-gu t) huy u-ty-tot-cu t), dch nghu u 1hunh on huy Mnh on, cong dch u lhun ot Mnh . Ngu u mot du oun so cou phu 1rong qoun, song vuo khoung tho ky 6, ngoo mon Num An Do. Cuc trooc thout cou ngu cho yoo co Du thou choong trun oun t2 qoyon), ut- nhu dung oun thch tl5 qoyon). Ngou ru con co 1rong qoun tum oun tong dooc troyon vuo 1uy 1ung. tND) 220 T dieu e phaI Cu Juycn nhan manh raf nhIou vao kIou Iap Iuan chu you dua fhoo su phan xof kof qua. 1 Phuong phap Iuan cua ho khong dung nhIou Iap Iuan do fu khang djnh ma chu you Ia fap frung chI ra nhung mau fhuan noI faI frong quan dIom cua doI phuong. 2 Nguoc IaI, phaI Y tu kboi co khuynh huong su dung kIou suy dIon fhoo Tam Joan /uan 3 do xac Iap quan dIom rIong cua mnh. 1 Ngoyon tuc dong cho consoqoontust, dong chnh up oun cou do phoong do ch ru cho khong vong chuc cou up oun do, o duy ch don qoun dom cho rung voc dunh gu mot hunh v ch houn toun dou vuo kot qou cou hunh v do. oun dom nuy cong thoong dooc don dut u moc dch bon mnh cho phoong ton, bo v nhong ngoo thoo qoun dom nuy cho rung ch cun dut don mot kot qou tot dop th cho do co hunh dong thoo cuch nuo cong khong qoun trong. 1ut nhon duy u mot qoun dom co phun coc doun, non ch dooc dou ru do so sunh phun toong dong tso nhun munh vuo kot qou) cho houn toun khong co nghu cho rung phoong phup oun cou Co doyon phu thooc ou nuy. tND) 2 1rong ngoyon tuc dong thout ngo rodocto ud ubsordom do so sunh vo phoong phup up oun mung ton nuy. 1rong knh oun Hun vun dong mot to co nghu toong doong u qoy muo t), nghu u hoong don nhong dom su um, o duy u su um trong qoun dom cou do phoong. Chnh v tho mu phu nuy thoong dooc go u oy muo oun chong phu t). tND) 3 1um doun oun: phoong phup bon oun buo gom bu oun do. Ngoo up oun cun co vuo so xuc thut vu toong dong nhut dnh cou hu oun do du co do dou ru mot kot oun bung oun do tho bu. V do: l. Con ngoo u cong so chot, 2. Ong u con ngoo, t2 oun do xuc thut vu toong dong) 3. Vuy ong cong so chot. Co so cou phoong phup nuy u: V 2 oun do du noo trooc u xuc thut non kot oun dooc rot ru to do cong xuc thut.tND) 222 T dieu e NgoaI ra con co su khac nhau co ban gIua ngaI Tbanb Bicn va ngaI Nguyct Xung vo cach fhuc cac gIac quan nhan bIof doI fuong vaf chaf. NgaI Tbanb Bicn cho rang khI mof nhan fhuc hnh anh khoI Ion Ia fa dang nhn fhay su frnh hIon cua mof fhuc fho khach quan, v ngaI chap nhan rang su vaf qua fhaf co mof muc do cua fnh khach quan do roI sau do duoc hnh dung hoa Ion nhan fhuc. Iou nay bj phu nhan hoan foan boI phaI Cu Juycn cua ngaI Nguyct Xung. o do, ro rang dIom khac bIof quan frong nhaf gIua haI chI phaI cua Trung quan tong Ia o cho nguoI fa co chap nhan baf ky mof y nIom nao do vo tinb tu buu hay khong. ng dung heu bet ve TInh khong S o dI vIoc nhan hIou van do fInh fo nay IaI raf quan frong Ia v no gan IIon voI vIoc nhan hIou nhung kInh nghIom ca nhan cua chnh chung fa frong cuoc song. KhI nhung cam xuc manh mo khoI Ion frong ban, chang han nhu Ia su Iuyon aI hay san han, nou ban xom xof kInh nghIom vo cam xuc do, ban so fhay pha sau cam xuc nay Ia mof su mac nhIon chap nhan rang co mof caI g do Ia khach quan va fhaf co o bon ngoaI, va ban dang bam chap vao do, roI sInh khoI nhung pham fnh khaf khao hoac khong ua fhch doI voI no. Tuy fhoo IoaI pham fnh ma ban sInh khoI doI voI su vaf hay hIon fuong, ban so cam fhay bj cuon huf hay muon franh no. V fho, nhung dap ung cam xuc manh mo fhaf ra Ia fhua nhan su fon faI mof dang nao do cua fhuc faI khach quan. Tuy nhIon, nou ban nhan chan rang cac su vaf va hIon fuong kbong bc co tu tinb tu buu, fh chac chan 224 T dieu e dIou nay so fu nhIon gIup ban hIou rang, cho du nhung cam xuc co vo nhu raf fhaf va manh mo don dau, chung cung khong ho dua fron mof non fang xac fhaf. Mof khI ban bIof rang nhung cam xuc fhaf su dua fron y nIom saI Iam co ban vo fhuc faI, fh fu chung so fro non khong fho duy fr. Maf khac, nou ban chua fhau frIof vo tinb kbong, fhoo nghIa Ia chua IoaI fru duoc hoan foan y nIom vo tinb tu buu, fh faf nhIon Ia cach nhn nhan cam xuc cua ban so co phan khong duf khoaf, va ban co fho cam fhay Ia fhoo mof y nghIa nao do fh cam xuc van Ia hop Iy hay fhoa dang. KhI ban da phaf frIon mof hIou bIof nhaf djnh vo tinb kbong, cho du chI Ia mof su hIou bIof dua vao Iy fr, 1 ban so co mof cach nhn moI vo su vaf, hIon fuong va ban co fho so sanh dIou nay voI cac phan ung fhong fhuong cua mnh. an so nhan bIof duoc khuynh huong hnh dung hoa nhung pham fnh doI voI fho gIoI bon ngoaI cua chung fa nhIou don muc nao. ac bIof hon, ban so nhan ra rang hau hof cac cam xuc manh mo cua fa dou khoI Ion fu su fhua nhan fnh fhaf huu cua mof su vaf nao do oon /a kbong tbat. ang cach nay, ban co fho daf foI frI gIac kInh nghIom vo su khac bIof gIua cach ma ban nhan fhuc su vaf voI cach ma su vaf fhuc su hIon huu. 1 lhut guo phun bot hu cup do cou so hoo bot. So hoo bot dou vuo soy oun, so sunh vu phun bot cuc khu nom ttr too toong do huy tho tr) vu so hoo bot dou vuo tr too guc ngo huy troc guc gu thout, khong thong qou but ky hnh thoc soy oun huy phun doun, so sunh nuo ttr too toyot do huy xout tho tr). Cup do hoo bot dou vuo y tr co so go hun nhut dnh cou no, bo v bun thun nhong ton do mu no dou vuo du khong phu u nhong chun y toyot do. Muc do vuy, duy chnh u phoong ton duo ton mu ngoo to hoc phu dou vuo do co tho booc d tron con doong hoong don so gu thout rot ruo. 226 T dieu e aI hoc ma fa co fho ruf ra fu faf ca cac dIou fron Ia cac cam xuc manh mo gay phIon nao frong fam fa khoI Ion fu mof frang fhaI saI Iam co ban, va dIou nay khIon cho fa nhan hIou su vaf nhu Ia fhaf co va fon faI mof cach doc Iap. Tom IaI, fa bIof rang cac cam xuc va y fuong gay dau kho khong co non fang xac fhaf, khong nhung frong kInh nghIom cua fa ma ca frong fhuc faI, va ca frong Iy Iuan. Nguoc IaI, su fhau suof tinb kbong cua su vaf khong chI dua fron Iy Iuan ma ca fron fho nghIom: no co cho dua xac fhaf. Thom vao do, hIou bIof vo tinb kbong va su bam chap vao su vaf nhu Ia co fhaf Ia fruc fIop fraI nguoc nhau, non dIou nay so IoaI fru dIou kIa. V chung Ia cac suc manh fraI nguoc nhau, va v mof bon co non fang xac fhaf frong khI bon kIa fh khong, non kof Iuan cuoI cung co fho ruf ra Ia: cang hIou bIof sau sac vo tinb kbong, va nang Iuc noI quan cang manh mo fh fa cang fhay ro su Iua doI cua cac cam xuc, va ho qua Ia cac cam xuc do cang fro non you of hon. Su fhaf Ia fa so daf don su nhan bIof rang cac cam xuc manh mo va y fuong gay kho dau, cung voI non fang cua chung Ia vo mInh, dou co fho bj Iam cho suy you, frong khI su fhau suof vo tinb kbong fh co fho duoc fang fhom. S GA THOAT Qua su cuu xof, chung fa da daf foI cho co fho chap nhan vo maf nhan fhuc rang suc manh cua su nhan bIof saI Iam va vo mInh co fho bj Iam cho gIam fhIou, nhung van do con IaI Ia IIou co fho IoaI fru hoan foan va nho fan goc ro chung khoI fam fhuc cua chung fa 228 T dieu e hay khong7 O day, mof so van do nou Ion frong Toi tbuong /uan cua ngaI Di-/ac co fho Ia raf fhIof you. Thoo do fh nang Iuc fr fuo Ia fu fnh cua fhuc va Ia mof pham chaf fu nhIon san co cua fam, frong khI faf ca cac you fo gay phIon nao cho fam IaI khong phaI Ia mof phan nhaf fhIof phaI co cua fam fhuc. Nhung frang fhaI phIon nao Ia khac bIof hoan foan voI ban chaf fhIof you cua fam va do do duoc goI Ia nhan fo ngoaI IaI. V vay, khI noI vo su daf don fr fuo vIon man cua mof duc Phaf, fa khong non nghI rang can phaI fao ra cac pham chaf von khong san co frong fu fam, va daf duoc chung o dau do fu bon ngoaI. Nguoc IaI, fa non hIou Pbat tri oicn man nhu Ia mof kha nang fIom an dang dan dan duoc nhan bIof. Nhung cau nhIom frong fam fhuc ngan cho su hIon Io fu nhIon cua kha nang fIom an ay, von san co frong fam fhuc chung fa. Cung gIong nhu Ia kha nang hIou bIof khong ngan ngaI Iuon san co frong fam fhuc, nhung cac cau nhIom da ngan cho khong cho no phaf frIon va hIon Io hoan foan. Mac du vay, mof khI frong su hIou bIof vo fam fhuc cua fa co duoc nhan fhuc rang ban chaf fInh you cua fam fhuc Ia su sang fo fuyof doI va kInh nghIom fhuan fuy, hay kha nang nhan bIof don fhuan, 1 fh fa co fho nhan fhuc duoc kha nang IoaI fru hoan foan cac phIon nao cau nhIom nay. 1 Khu nung nhun bot don thoun: toc tr too vo phun bot. tND) 230 T dieu e Tom IaI, frong chuong nay fa da dung phuong phap khaI nIom do gIaI quyof van do IIou co fho fhuc su daf foI su gIaI fhoaf hay khong. CuoI cung, nou chap nhan rang gIaI fhoaf Ia co fho daf duoc, fh dIou do duoc hIou mof cach chnh xac nhu fho nao7 Thoo kInh dIon, su gIaI fhoaf duoc mo fa cu fho qua bon dac fnh. ac fnh fhu nhaf mo fa su gIaI fhoaf nhu Ia su cham duf fhaf su cua dong phIon nao fuong fuc. Thoo dac fnh fhu haI fh gIaI fhoaf Ia su an on fhaf su, fuc Ia frang fhaI fInh Iang hoan foan khI hanh gIa daf foI su vo nhIom fuyof doI doI voI moI cau nhIom frong fam fhuc. CIaI fhoaf duoc mo fa frong dac fnh fhu ba nhu Ia mof su man nguyon hoan foan, v hanh gIa da daf don frang fhaI man nguyon foI hau. ac fnh fhu fu dIon fa su gIaI fhoaf nhu Ia vuof fhoaf hoan foan, fhoo y nghIa Ia hanh gIa da hoan foan vuof fhoaf ra khoI khoI fIon frnh cua doI song mo muoI. 1 1 1rong suchNom un Doc lhut cou Sosuntu Ngoyon thttp://vvv. zoncomp.com/groutvsdom/on/o-9undocphut/00.htm) gu thch bon duc dom cou gu thout nho suo: l. Co nung oc um cho thout kho phon nuo tso kho) vu ru kho tum go tNssurunuttho), 2. Co trung thu yon tnh unh xu so kho tVvokuttho), 3.- Co trung thu khong cho ngoyon nhun tuo thunh dooc tvo sunh) tAsunkhututtho), 4. Co trung thu khong chot, but dot tAmututtho). tND) 232 T dieu e CHONG V: OAO OK (CHAN LY VK CON OONG THOAT KHO) N ou fa chap nhan rang gIaI fhoaf Ia muc fIou co fho daf don, fh Iam fho nao do co fho daf don7 Cau hoI nay dua chung fa don voI Cban /y tbu tu, noI vo dao chan fhaf. Thoo su gIaI fhch cua Trung quan tong fh dao chan fhaf non duoc hIou fhoo y nghIa Ia su phaf frIon mof chung ngo fruc gIac vo tinb kbong. Iy do Ia v chung ngo fruc gIac vo tinb kbong fruc fIop dua foI su daf duoc frang fhaI tjcb Jict. Tuy nhIon, do co duoc mof su chung ngo nhu fho, hanh gIa phaI co mof non fang frong phap fhIon djnh nhaf fam, boI v dIou nay dan foI mof frI kIon fho nghIom vo tinb kbong. ja vj cua hanh gIa khI daf foI frI kIon fho nghIom do 1 duoc xom Ia khoI dIom cua Lo trnb noi ticp hay Lo trnb cbuan bj, va khI hanh gIa daf duoc su fruc gIac vo tinb kbong fh duoc goI Ia Lo trnb tri kicn. 1 No chong, co l0 gu doun huy l0 du v un oot dooc dut don tron doong to tup u: l lhut tum tro t), 2. 1r du tro t), 3. 1o hunh tro t), 4. Sunh qoy tro t), 5. lhoong ton co toc tro t), 6. Chunh tum tro t), 7. ut tho tro t ), 8. Dong chun tro t), 9. lhup voong to tro t), l0. oun dunh tro t) tND) Xom gu thch vo cuc gu doun tron con doong to tup cou o Ta| trong knh 1hup du tDusubhomku Sotru). 234 T dieu e TrI kIon fho nghIom vo tinb kbong IaI phaI dua fron co so frI fhuc hIou bIof vo tinb kbong, duoc phaf frIon fhong qua suy Iuan. Qua fhaf, khong co su suy Iuan do fh khong fho daf foI mof su fho nghIom dua fron fhIon djnh vo tinb kbong. CIaI doan khoI dau su phaf frIon frI fhuc hIou bIof duoc goI Ia Lo trnb ticb /uy. Iom khoI dau cua Io frnh nay Ia khI hanh gIa phaf frIon mof fam nguyon chan fhaf huong don su gIaI fhoaf va day duoc xom Ia khoI dIom foI so cua Phaf dao. 1 Guo phup Thunh vun thuu Ngay ca fruoc khI baf dau vIoc fu fap, 2 fa cung can co mof su chuan bj hof suc kI Iuong. o khoI dau, su fhuc hanh quan frong nhaf Ia ba phap fu fap cao hon: 1 So phut kho tum ngoyon chun thut hoong don voc thunh too qou lhut thoong dooc bot don nhoo hon vo thout ngo phut tum o-do, vu dooc xom u kho dom cong nho yoo cuo tut yoo cou voc thoc hunh o Ta| duo. tND) 2 1rong troyon thong An Do, con doong to tup thoo duo lhut dooc trnh buy tong qout trong ut chunh duo, buo gom chunh kon, chunh to doy, chunh ngo, chunh nghop, chunh mung, chunh tnh tun, chunh nom vu chunh dnh. 1royon thong 1uy 1ung mo tu con doong to tup thoo lhut gom Num gu doun: gu doun tch oy, gu doun no kot, gu doun nhn thuo, gu doun thon dnh, vu gu doun khong con g do hoc. tNum gu doun nuy con dooc dch u 1o oong duo, Cu hunh duo, 1hong dut duo, 1o tup duo, vu Vo hoc duo, houc cong dooc dch u 1ch oy, Cu hunh, Kon, 1o tup vu Vo uo hoc - ND) 1hoo cuch phun chu nuy th ut chunh duo dooc buo gom trong gu doun thon dnh. 236 T dieu e fu fap gIoI Iuaf |ila), su fap frung fam fr hay fhIon djnh |samdhi), va fuo gIac hay fr fuo |Praj). 1
KInh dIon fhuong mo fa mof cach fong quaf su chuyon doI fu gIaI doan nay sang gIaI doan khac dua vao kInh nghIom cua hanh gIa. o do, dIou quan frong can phaI hIou duoc Ia con duong fhuc su ma hanh gIa dang fhoo duoI chnh Ia con duong IIon fuc phaf frIon sau sac hon nua frI kIon va su gIac ngo vo tinb kbong; fhuaf ngu Phaf gIao goI day Ia phan Tuc boc. Hon nua, fr fuo gIac ngo tinb kbong nay phaI duoc phaf frIon frong boI canh kof hop gIua frang fhaI nhaf fam va su quan chIou noI fam; fhuong duoc bIof don nhu Ia su kof hop gIua haI phap fu cbl |amatha) va quan |vipayana). o co duoc su kof hop gIua haI dIou nay, fa phaI phaf frIon phap fu cbl fruoc fIon, v chI co dIou nay moI cho phop fa djnh huong duoc nang Iuc va su fap frung cua mnh. o vay, vIoc fu fap phap cbl Ia dIou fhon chof. o daf don fhanh cong, can phaI co haI you fo, do Ia su van dung chanh nIom va su van dung fam fInh gIac. an fhan haI nang Iuc nay IaI chI phaf frIon fhanh fuu nou su nhaf fam cua fa duoc dua fron co so mof nop song dao hanh, Iuon fuan fhu gIoI Iuaf frong ca fhaI do va cach song. I nhIon, dIou nay nhan manh 1 1oo guc huy tr too, dch to lhun ngo u Praj, nhong thoo ngoyon tuc ngo chong but phon t5 troong hop khong choyon dch) cou ngu Hoyon 1rung th nghu cou to nuy khong tho choyon dch tron von tv qou rong), non trong cuc knh don Du thou thoong dong cuch phon um u ut-nhu. u phup to tup trnh buy o duy thoong dooc bot nhoo hon vo ton go u 1um vo uo hoc, gom co go hoc, dnh hoc vu |uc hoc. 238 T dieu e fam quan frong co ban cua gIoI hanh. Nhu vay, gIo day fa co fho fhay Ia ca ba phap fu fap gioi, Jjnb va tuc co quan ho gan IIon voI nhau nhu fho nao. Va ca ba phap fu fap nay Ia chung cho ca Tbanb oan tbua cung nhu ai tbua. Guo phup Ou thuu ay gIo fa phaI xof don mof phuong dIon quan frong khac cua Phaf gIao, do Ia phan gIao phap ma foan bo nhung IoI day cua duc Phaf dou daf non mong fron you fo fu bI. Tu bI chnh Ia non fang cua Chanh phap. Su fhuc hanh nang cao fam hon dop do va phaf frIon fam vj fha Ia nham do dao sau hIou bIof cua chung fa vo Iong fu bI va khoI day nang Iuc fu bI san co frong fa. Chnh fron co so cua Iong fu bI sau sac ma fa phaf frIon fam nguyon vj fha do fm cau su gIac ngo mang IaI IoI ch cho muon IoaI. Thoo fruyon fhong fh dIou nay goI Ia pbat tam Bo- Jc. Tam Bo-Jc Ia g7 Trong Hicn quan trang ngbicm /uan |Abhisamaylakra-stra) cua ngaI Di-/ac fh fam Bo-Jc duoc mIou fa nhu Ia vIoc co haI nhan fo fhuc day: Nhan fo dau fIon Iong fu bI chan fhaf huong vo faf ca chung sInh, va nhan fo fhu haI Ia nhan bIof vo su fhIof you phaI daf foI gIac ngo vIon man do mang IaI IoI ch cho muon IoaI. Thaf vay, do phaf frIon Iong vj fha cua fam Bo-Jc fh chI co Iong fu bI khong fhoI Ia chua du. Tam Bo-Jc nhaf fhIof phaI dua fron mof Iong fu bI co 240 T dieu e y fhuc frach nhIom do ban Iuon san Iong fu nhan Iay nhIom vu cuu vof muon IoaI. Y fhuc frach nhIom nay chI khoI Ion khI ban phaf khoI mof Iong fu bI chan fhaf va fro fhanh ban nang fu nhIon, rong mo don faf ca chung sInh khong co ngoaI Io. ay Ia Iong fu bI pho quaf. No duoc goI Ia mahkaru hay Ia Jai bi do phan bIof voI Iong bI fhong fhuong von co gIoI han. Mac du vay, Iong Jai bi fu no so khong phaf khoI fru phI ban co mof fuo gIac xac fhaf vo ban chaf cua kho dau, khong chI Ia kho dau cua chnh mnh ma con Ia cua ko khac. an nhan bIof fnh frang cua mnh Ia dang dau kho, va roI ban cung cam fhay mof su cam fhong chan fhaf va gan bo voI nguoI khac. Trong fuong quan voI fuo gIac vo ban chaf cua kho dau, su quan chIou Cban /y tbu nbat Kbo Jc so gIup ban phaf frIon sau sac hon fuo gIac cua mnh. VoI mof nguoI fhuc hanh vj fha fh dIou quan frong Ia phaI hIou rang vIoc daf foI gIaI fhoaf cho rIong mnh khong fhoI Ia chua du. Iou nay khong chI Ia mang fnh chaf chu nghIa ca nhan ma ngay ca xof fu goc do con duong fu fap do hoan fhIon ban fhan nguoI do fh cung chua phaI Ia frang fhaI hoan foan fInh gIac. o do, dIou fhIof you Ia fa phaI nuoI duong Iong cam fhong fu nhIon va cam gIac gan bo voI nguoI khac. KInh dIon co day mof frong nhung phuong fhuc do Iam duoc dIou nay Ia hnh dung moI chung sInh dou Ia mo fa, hay mof nguoI nao do fhan fhIof voI fa. an khoI day Iong fhuong you fu nhIon doI voI mo mnh hay mof 242 T dieu e nguoI nao do fhan fhIof, va mo rong Iong fhuong you ay don voI faf ca chung sInh. ang cach nay, ban phaf frIon duoc mof su fhong cam fu nhIon va fuc fh. Mac du vay, su cam fhong ay khong fho sInh khoI nou cac cam xuc cua ban doI voI nguoI khac fhay doI do cach nhn nhan mof so nguoI nao do Ia ko fhu va mof so khac Ia ban huu. Su phan bIof doI xu nay can phaI vuof qua fruoc nhaf, va do Iam duoc dIou nay fh vIoc fhuc hanh fam bnh fhan Ia non fang quan frong. Mof phuong phap khac duoc ngaI Tjcb Tbicn |ntideva) frnh bay frong Nbap Bo-Jc banb /uan. 1
NgaI gIaI fhch mof phuong phap do nuoI duong su cam fhong fhuc su bang cach xom nguoI khac nhu chnh ban fhan mnh. Th du, cung gIong nhu ban fhan ban Iuon mong uoc duoc hanh phuc va vuof qua dau kho, nguoI khac cung co su khao khaf fuong fu nhu vay; va cung gIong nhu ban fhan ban co quyon daf duoc dIou do, moI nguoI khac cung vay. VoI y fhuc bnh dang do, ban dao nguoc quan dIom Iuon fu xom mnh Ia fam dIom quan frong, daf ban fhan mnh vao vj fr cua nguoI khac va IIon ho voI ho nhu fho Ia nhung nguoI mnh fhuong you hon ca chnh ban fhan. 1 Ngoyon bun lhun ngo u Bodhicaryvatra, tuc gu u ngu ntideva t1ch 1hon), song vuo khoung tho ky 7 8. un dch Hun ngo co ton u o-do hunh knh t), do ngu 1hon 1oc 1u dch vuo do 1ong tDu chunh tung qoyon 32, knh so l662). Cun duy u co bun dch Hun ngo cou 1run Ngoc Cuo vu bun dch Vot ngo cou 1hch No 1r Hu, doo uy tou do u Nhup o Ta| hunh. un dch tong 1uy 1ung co tou do Bya- chub-sems-dpaispyod-pa-la jug-pa. Ngou ru, such nuy con dooc dch sung cuc ngon ngo khuc nho Mong Co, lhup, Doc, Nhut... tND) 244 T dieu e Thoo fruyon fhong Tay Tang, haI phuong phap khac bIof fron duoc kof hop va dung Iam doI fuong cua fhIon quan. Mof khI nho vao kof qua cua su quan chIou va fhIon djnh ma ban daf duoc du chI Ia mof kInh nghIom mo phong cua fam vj fha, fh fhuong Ia duc fnh do so duoc on djnh va cung co qua vIoc fham gIa mof nghI Io pbat tam Bo-Jc. TIop fhoo sau do, can phaI co mof fam nguyon manh IIof dan fhan vao fhuc hanh Bo Tat banb. Thoo fruyon fhong, hanh gIa chnh fhuc phaf khoI hanh nguyon Bo Tat vao fhoI dIom nay. Iy fuong Bo Tat, hay Bo Tat banb, duoc fhau gom frong ba dIou CIoI Iuaf: fhu nhaf Ia ngan ngua hof fhay moI dIou baf fhIon; fhu haI Ia quyof fam fhanh fuu hof fhay cac dIou Ianh; va fhu ba Ia Iuon cuu vof gIup do muon IoaI. Tu quan dIom vo cach fhuc cac nhan fo fhuc hanh so dan foI mof frang fhaI kof qua, cac hanh Bo Tat doI khI cung duoc mo fa frong haI dang fch Iuy: ticb /uy tri tuc va ticb /uy cong Juc. HaI dang fch Iuy nay cung xuaf hIon frong su kof hop gIua pbuong ticn voI tri tuc, va frong dao Phaf chung khong bao gIo fach roI nhau. Guo phup Km cuong thuu Su sau sac va fInh fo cua Mat tong |Tantra) 1 hay Kim cuong tbua |Vajrayna) phaf xuaf fu su fhuc hanh hop nhaf pbuong ticn va tri tuc. NoI mof cach hof suc van faf fh mof frong nhung nof doc dao cua su hop nhaf pbuong ticn va tri tuc frong gIao phap Kim cuong 1 1untru: vo nghu ch mot bo phu co tho dch u Mut tong, noo trong guo nghu th co such dch u Mut don. tND) 246 T dieu e tbua Ia hanh gIa fruoc fIon phaI huong nhan fhuc vo ban nga va fho gIoI cua mnh don mof su hIou bIof vo tinb kbong va hoa fan moI fhu vao tinb kbong do. Va roI nhan fhuc vo tinb kbong do so duoc hnh fuong hoa |dI nhIon vao gIaI doan khoI dau fh chI Ia mof cach fuong fuong) nhu Ia mof dang foan hao cua Tbanb bo tr 1 fhIon. Ko don, ban quan chIou vo ban chaf pbi oat tbc hay frong khong cua vj Tbanb bo tr do. Nhu vay, chI frong mof fruong hop nhan fhuc, ca pbuong ticn va tri tuc dou co maf va fron von: co su hnh fuong hoa cua mof vj Tbanb bo tr va cung Iuc co ca su hIou bIof vo ban chaf frong khong cua vj Tbanb bo tr do. Trong fruyon fhong Kim cuong tbua co bon Iop nguyon Iy tantra chnh you, fhoo cac phaI Gc/ug, 2 8akya 3 va Kagyu. 4 o Ia Kriya tantra, Carya tantra, Yoga tantra, 1 1rong Km Cuong |hua cuc hnh toong nuy thoong u nhong boo toong cou cuc v lhut huy o Ta| nho u A-d-du, oun 1ho Am, Vun 1ho So Lo, Du Nhut, uo Snh, . tND) 2 Coog, huy Coogpu, mot trong cuc tong phu chnh cou lhut guo 1uy 1ung, dooc phon um u Cuch-o. lhu nuy do chnh ngu 1songkhupu tl357-l4l9) sung up. V du so nuy thoong dooc bot don vo ton phon um u 1ong-khuch-bu. tND) 3 kya, dooc phon um u 1ut-cu. 1on go kya dooc dut thoo ton to von chnh cou phu nuy u kya, thunh up vuo num l073. tND) 4 Kugyo, dooc phon um u Cu-nh-co, do ngu Murpu Lotsuvu tl0l2- l097) sung up, vu u mot trong cuc tong phu on no tong cou 1uy 1ung, vo so troyon thou qou hnh thoc tu snh cou cuc v Kurmupu tCut-mu-bu). V Kurmupu tho nhut u Dum Kh,cnpa tlll0-ll93) dooc tn u du on toc tu snh qou l6 un, nuy u v Kurmupu tho l7 mung ton Urg,cn Trnc, Dorc, snh num l985 vu hon vun dung go coong v dong duo phu nuy. Xom Cuc v du so tu snh 1uy 1ung - Ngoyon Mnh 1on, NX 1on guo, 2007. tND) 248 T dieu e va Toi tbuong Du-gia tantra. 1 HaI Iop nguyon Iy dau fIon khong bao gom vIoc phaf nguyon Vajrayana; cac phaf nguyon tantra fhuoc vo Mat tong Du-gia va Mat Tong Toi tbuong Du-gia. Mat Tong Toi tbuong Du-gia con co cac fhuc hanh fhIon djnh su dung nhIou you fo sInh Iy da dang, chang han nhu vIoc hnh fuong hoa cac konh nang Iuc cua co fho, cac nang Iuc Iuan chuyon frong cac konh ay, cac gIof vI fo... Trong faf ca cac phap fhIon khac nhau nay fh dIom fhon chof Iuon Iuon Ia nguyon Iuc cua fam Bo-Jc va fuo gIac vo tinb kbong. ThIou dI haI nhan fo nay, khong mof phap fhIon nao ko fron fham ch co fho duoc xom Ia phap Phaf. Tuy nhIon, fhoo mof so kInh van xac fhaf va raf dang fIn cay cua Mat tong Du-gia fh phap fu Kim cuong tbua cung co fho dua fron hIou bIof vo tinb kbong cua phaI Duy tbuc, khong nhaf fhIof phaI Ia fhoo Trung quan tong. Mac du vay, foI van cam fhay rang nou muon cho cac fhuc hanh tantra Ia foan dIon, va muon daf foI su gIac ngo vIon man fhoo gIao phap tantra, fh mof fuo gIac vo tinb kbong dua fhoo Trung quan tong Ia fhuc su can fhIof. 1 Kryu tuntru dooc dch sung Anh ngo u Acton tuntru, mung nghu u Mut don Hunh dong. Curyu tuntru dooc dch sung Anh ngo u lorormunco tuntru, thoo 1hch 1r Hu dch u Mut don thon vo to doy. Cho Yogu dooc phon um thunh Do-gu, vu Hghost Yogu tuntru dooc dch u 1o thoong Do-gu tuntru tAnotturuyogutuntru). tND) 250 T dieu e Lo khuyen cho nguo thuc hunh Phut phup Co 3 IoI khuyon foI muon chIa so cung cac ban. Iou dang noI fruoc fIon Ia fru phI ban co fho fhIof Iap mof non fang vung chac frong cac fhuc hanh can ban cua Phaf phap, nhu nhung dIou ma foI da vach ra, bang khong fh ngay ca cac phap fu duoc xom Ia sau xa cua Kim cuong tbua cung so khong mang IaI hIou qua g. Iou quan frong Ia, doI voI nguoI fhuc hanh Phaf phap fh su phaf frIon mof hIou bIof vo Tu Jicu Jc va suy gam sau xa vo gIao phap nay Ia fhuc su fhIof you. o do, fhIon fap phaI Ia mof phan frong you frong su fhuc hanh cua ban, bao gom ca haI phap cbl va quan. Nhan fo quan frong fhu haI Ia su quyof fam cua ban. an khong non fuong fuong rang faf ca moI su fIon frIon noI fron co fho dIon ra frong vong vaI ba ngay hay vaI ba nam; chung fhaf ra co fho phaI can don nhIou doI, nhIou kIop, non su quyof fam ro rang Ia fhIof you. Nou ban fu xom mnh Ia mof Phaf fu va muon fhuc su fhuc hanh Phaf phap, fh ngay fu khI baf dau ban phaI ha quyof fam fhuc hIon don cung, baf chap vIoc ay co phaI fraI qua don hang frIou hay hang fy kIop song. NoI cho cung, y nghIa cuoc song cua fa Ia g7 Tu no khong ho co mof y nghIa noI faI nao ca. Tuy nhIon, nou fa su dung cuoc song fhoo mof cach fch cuc, fh ngay ca nhung ngay fhang va nhung nIon ky do cung 252 T dieu e so fro non day y nghIa. Nguoc IaI, nou ban hoang ph doI song mof cach khong muc dch fh du chI mof ngay cung so cam fhay Ia qua daI. an so fhay rang, mof khI ban co duoc mof quyof fam kIon djnh va mof muc dch ro rang fh fhoI gIan so khong Ia quan frong. Nhu ngaI Tjch ThIon da vIof frong baI fhI ko raf hay nay: Bao /au con Jo bu kbong, 8inb /inb cam cbju trong oong kbo Jau, Nguycn rang toi oan con Jay, Tan tru Jau kbo Jcn ngay sang tuoi. 1 IoI Io frong baI fhI ko fhaf su da fruyon daf mof frI kIon nhaf djnh cho foI, va nhung IoI fho fhaf hof suc fruyon cam. Va IoI khuyon cuoI cung cua foI Ia, ban cang non nong, cang mong muon mof phuong fhuc nhanh nhaf, f fon kom nhaf hay fof nhaf, fh IaI cang co nhIou kha nang phaI nhan Iay mof kof qua raf foI. V fho, foI cho rang do Ia mof phuong phap saI Iam. 1 Nhup o-do hunh oun tBodhicaryvatra) cou 1ch 1hon tntideva), choong X tHo hoong), th ko so 55. 254 T dieu e KKT LAN N ou phaI nou ra dIom fhIof you nhaf frong baI gIang nay, han foI so noI rang: Nou su hIou bIof vo Tu Jicu Jc cua ban hnh fhanh fu cac quan chIou sau sac nhu da noI fron, fh ban so co mof su knh nguong sau xa doI voI Chanh phap, von Ia doI fuong chan fhaf cua su quy y, va ban cung so phaf frIon Iong fIn vao kha nang van dung Chanh phap ngay frong ban fhan mnh. Tron co so cua mof Iong fIn nhu vay, ban so co fho phaf frIon fn fam chan fhaf doI voI duc Phaf, bac fhay da chI ra cho ban con duong fu fap, va ban cung so co mof Iong fon knh sau xa doI voI chung Tang, nhung nguoI dong hanh fInh fhan fron con duong nay. Nou su hIou bIof cua ban vo Tam bao duoc dua fron mof chung ngo fham sau vo Tu Jicu Jc nhu da noI fron, fh moI khI ban nghI don Phaf, Phap va Tang, Tam bao so hIon don voI ban fhaf song dong, voI su sang fuoI moI mo. ay chnh Ia y nghIa cua vIoc fhuc hanh quy y Tam bao. Trong fhuc fo, do fom gon mof cach chnh xac va ro rang hon nua, co fho noI rang foan bo nhung g foI da gIang gIaI o day chnh Ia do chI ro y nghIa cua vIoc quy y Tam bao. 256 T dieu e Mac du su fhuc hanh cua rIong foI Ia raf kom coI, qua fhaf raf kom coI, va mac du foI co fr chu cung nhu quan fuong mof so man-Ja-/a |maala), nhung frong fam chnh frong su fu fap hang ngay cua foI van Ia Tu Jicu Jc va tam Bo-Jc. ToI cam nhan rang haI phap fu nay Ia fhuc su mang IaI IoI ch fhIof fhuc. oI khI foI nghI rang vIoc quan fuong cac vj Tbanb bo tr co fho gan nhu Ia mof cach fu Iua doI. Trong quan dIom cua foI, chung fa nhaf fhIof phaI fhoo duoI vIoc fhuc hanh fhoo frnh fu fung buoc mof, voI su kIon nhan va quyof fam. Nou ban fhuc hanh fhoo cach nay fh sau mof nam hay muoI nam, ban so nhan ra duoc f nhaf Ia mof su hoan fhIon nao do frong ban fhan. Va khI ban fhay duoc nhu vay, dIou do so mang IaI mof su khch Io moI do fIop fuc. Tuy nhIon, chung fa phaI nhan bIof rang su fhay doI fhaf khong do dang chuf nao. CIo day ban da doc qua nhung IoI day vo Tu Jicu Jc, Nou ban fu xom mnh Ia mof Phaf fu fh xIn hay fhuc hanh nhung IoI day nay. Nhung IoI day nay khong non chI dung IaI o muc do frI fhuc. Thuc hanh va gIao Iy phaI gan IIon voI cuoc song chung fa. I nhIon, dIou nay cung dung voI nhung nguoI fhuc hanh va fn do cua cac fn nguong khac, nhu Ia Tbicn cbua giao, Hoi giao hay Do Tbai giao; du voI baf cu nIom fIn nao, nou ban chap nhan nIom fIn do fh no phaI fro fhanh mof phan frong cuoc song cua ban. ChI dI Io nha fho vao Chu nhaf va chap fay cau nguyon frong choc Iaf fh van Ia chua du, nou nhu frong khoang fhoI gIan con 258 T dieu e IaI cach ung xu cua ban van khong co g fhay doI. Cho du ban co fu fhan dI don nha fho hay khong, foI nghI rang gIao Iy fon gIao cua ban phaI Iuon nam frong fraI fIm ban. Iou do raf quan frong. ChI khI do ban moI co duoc mof fho nghIom vo gIa frj chan fhaf cua no, nou khong fh do chI don gIan Ia mof phan kIon fhuc frong dau ban, va khI ban doI maf voI nhung kho khan frong cuoc song fh dIou do so khong gIup ch duoc g. Mof khI gIao phap da gan IIon voI cuoc song cua ban, baf cu Iuc nao ban gap phaI kho khan fhaf su fh su fhuc hanh gIao phap so cho ban mof noI Iuc. Cung fho, khI ban gIa you, hay mac phaI mof can bonh nan y, va khI caI chof cuoI cung fm don, fh su fu fap cua ban so fhuc su mang IaI cho ban mof noI fam vung chaI, an on. Xof cho cung fh caI chof Ia mof phan cua su song; no khong co g Ia ca; som muon g faf ca chung fa dou cung phaI fraI qua. Iuc do, cho du con co kIop sau hay khong fh su bnh fhan cua fam hon van Ia raf quan frong. Iam fho nao do co duoc su bnh fam frong mof fhoI khac quan frong nhu fho7 Iou do chI co fho daf duoc nou fa co duoc nhung kInh nghIom fu fhan mang IaI cho fa noI Iuc, v khong aI khac co fho cho fa suc manh nay khong fhan fhanh nao, khong bac fhay nao, va cung khong ban bo nao hof! ay Ia Iy do faI sao duc Phaf day rang ban phaI Ia bac fhay cua chnh mnh. 260 PH LC 1 PH LC 1: T B - CO SO HANH PHC CON NGO Bai noi cbuycn truoc cong cbung cua Juc Da/ai Lama tai 8anb uong Mau Djcb Tu Do, Mancbcstcr, tbuoc Licn Hicp Anb, oao ngay 10 tbang 7 nam 1006. T oI cho rang moI con nguoI dou co mof y fhuc bam sInh vo cai ta. Chung fa khong fho gIaI fhch faI sao co cam nhan do, nhung qua fhaf Ia co. I kom voI no Ia mof su khao khaf duoc hanh phuc va mong muon vuof qua kho dau. Iou nay Ia hoan foan hop Iy: Chung fa duong nhIon co quyon daf foI nhIou hanh phuc nhaf frong pham vI co fho duoc, va fa cung co quyon vuof qua dau kho. Toan bo Ijch su IoaI nguoI da phaf frIon fron co so cam nhan nay. Thaf ra, no cung khong chI gIoI han frong IoaI nguoI; fhoo quan dIom cua Phaf gIao, ngay ca IoaI con frung nho nhaf cung co cam nhan do, va frong pham vI kha nang cua mnh, chung cung Iuon co gang do daf duoc phan hanh phuc nao do va no franh nhung hoan canh khong vuI. Tuy nhIon, co mof so khac bIof quan frong gIua con nguoI va cac IoaI vaf. Nhung khac bIof do baf nguon fu 262 PH LC 1 fr fhong mInh cua con nguoI. Nho vao fr fhong mInh, fa duoc IoI fho hon raf nhIou va co nhIou nang Iuc hon. Ta co kha nang fu duy raf xa vo fuong IaI, va fr nho cua fa du manh do nho IaI nhIou nam frong qua khu. Hon fho nua, chung fa co cac fruyon fhong fruyon khau va qua chu vIof, co fho nhac nho fa vo cac su kIon cach day nhIou fho kI. CIo day, nho vao cac phuong phap khoa hoc, chung fa fham ch con co fho khao saf cac su kIon da xay ra cach day nhIou frIou nam. Nhu vay, fr fhong mInh Iam cho fa raf fInh khon, nhung cung Iuc, noI mof cach chnh xac Ia cung do noI dIou do ma fa co nhIou su hoaI nghI, ngo vuc hon, va do do cung co nhIou noI so haI hon. ToI nghI rang su hnh dung ra noI so haI da phaf frIon raf nhIou hon o con nguoI so voI cac IoaI khac. Thom vao do, raf nhIou nhung mau fhuan frong cong dong nhan IoaI va frong chnh gIa dnh cua moI nguoI, chua noI don nhung mau fhuan gIua cac cong dong xa hoI va gIua cac quoc gIa, cung nhu cac xung dof noI fam frong moI con nguoI faf ca cac xung dof va mau fhuan nay dou khoI Ion fu su khac bIof vo fu fuong va quan dIom, von duoc sInh ra fu fr fhong mInh cua chung fa. Thaf khong may, fr fhong mInh doI khI co fho gay ra mof frang fhaI hoan foan khong vuI cho fam fhuc. Trong y nghIa nay, no fro fhanh mof nguon dau kho khac cho con nguoI. u vay, nhung cung Iuc foI van cho rang xof don cung fh chnh fr fhong mInh Ia cong cu fa co fho dung do vuof qua faf ca cac mau fhuan va khac bIof nay. 264 PH LC 1 Tu quan dIom do, frong faf ca moI chung IoaI khac nhau fron hanh fInh nay fh IoaI nguoI Ia ko gay roI Ion nhaf. Iou do da qua ro rang. ToI fuong fuong nou fron fraI daf nay khong con bong dang con nguoI, fh fu no han so duoc an foan hon! Chac chan Ia hang frIou con vaf nhu ca, ga va cac IoaI fhu nho khac so duoc fan huong mof su gIaI fhoaf fhaf su! o do, dIou quan frong Ia fr fuo con nguoI can duoc su dung fhoo mof cach fhuc xay dung. ay Ia dIom fhon chof. Nou chung fa su dung kha nang cua fr fhong mInh mof cach dung dan, fh khong chI co con nguoI fro non f gay haI cho nhau hon, va f gay haI hon cho hanh fInh nay, ma moI mof con nguoI rIong Io cung dou so duoc hanh phuc hon. Iou do nam frong fam fay cua chung fa. VIoc su dung fr fuo fhoo cach dung dan hay saI Iam Ia fuy noI chung fa. Khong aI co fho ap daf cac gIa frj cua ho Ion chung fa. Iam fho nao do fa hoc duoc cach su dung kha nang cua mnh mof cach xay dung7 Truoc fIon, can phaI nhan bIof ban chaf cua chung fa, va sau do, nou fa co su quyof fam fh so co mof kha nang fhuc su frong vIoc chuyon hoa Iong nguoI. Tron co so nay, hom nay foI so noI vo cach fhuc do moI mof con nguoI rIong Io co fho fm fhay hanh phuc, boI v foI fIn rang moI ca nhan dou Ia cha khoa doI voI faf ca nhung nguoI con IaI. o fhay doI baf k cong dong nao, su khoI dong phaI xuaf phaf fu moI ca nhan. 266 PH LC 1 Nou moI ca nhan co fho fro non mof nguoI fof dop, dIom fInh va hIon hoa, fh dIou nay so fu dong dom IaI mof bau khong kh fch cuc cho gIa dnh chung quanh nguoI do. KhI cac bac cha mo Ia nhung nguoI fof bung, gIau fnh cam, hIon hoa va dIom fInh fh noI chung con caI ho cung so phaf frIon nhung cach ung xu va fhaI do nhu vay. ThaI do song cua chung fa fhuong chju anh huong roI ram boI cac nhan fo bon ngoaI; vay non, mof phan cua van do Ia phaI IoaI fru cac phIon nhIou quanh ban. MoI fruong song, fuc hoan canh xung quanh, Ia mof nhan fo raf quan frong frong vIoc fao ra mof fam frang hanh phuc. Tuy nhIon, phan con IaI cua van do fham ch con quan frong hon nua, do Ia fhaI do fInh fhan rIong cua moI nguoI. Hoan canh xung quanh co fho khong may fhan fhIon, fham ch co fho Ia fhu nghjch, nhung nou fhaI do fInh fhan frong ban Ia dung dan, fh hoan canh do so khong khuay dong duoc su bnh yon bon frong ban. Nguoc IaI, nou fhaI do cua ban Ia khong dung, fh ngay ca khI quanh ban dou Ia nhung nguoI ban fof va nhung dIou kIon fhuan IoI nhaf, ban cung khong fho co hanh phuc. ay Ia Iy do faI sao fhaI do fInh fhan IaI quan frong hon cac dIou kIon bon ngoaI. Mac du vay, duong nhu foI fhay nhIou nguoI chu fam hon don cac dIou kIon bon ngoaI va khong ho Iuu y don fhaI do bon frong cua fam 268 PH LC 1 fhuc. ToI do nghj chung fa non Iuu y nhIou hon don cac pham fnh noI fam. Co nhIou pham fnh quan frong cho su yon bnh fInh fhan, nhung fhoo kInh nghIom f oI ma foI da co duoc, foI fIn rang mof frong nhung you fo quan frong nhaf Ia Iong fu bI cua con nguoI: mof cam gIac quan fam cham soc. ToI so gIaI fhch y nghIa cua Iong fu bI duoc noI don o day. Thong fhuong, khaI nIom cua chung fa vo Iong fhuong hay fnh you Ia chI cho cam gIac fhan fhIof voI ban bo va nhung nguoI fhan you. oI khI Iong fhuong cung mang y nghIa cua su fhuong haI. Iou nay khong dung baf k su fhuong you nao IIon quan don vIoc xom nho nguoI khac dou khong phaI Ia fhuong you chan fhaf. o fro non chan fhaf, Iong fhuong you phaI dua fron co so fon frong nguoI khac, va dua fron nhan fhuc rang: nhung nguoI khac cung co quyon duoc huong hanh phuc va vuof qua kho dau nhu chnh ban fhan fa. Tron co so nay, ngay khI nhn fhay nguoI khac dang dau kho, ban so phaf khoI mof cam xuc chan fhanh quan fam don ho. Con vo su fhan fhIof ma fa cam nhan doI voI ban bo cua mnh, dIou nay fhuong gIong voI mof su Iuyon aI hon Ia fnh fhuong. Tnh fhuong chan fhaf khong non co su fhIon vj. Nou fa chI cam fhay fhan fhIof voI cac ban mnh, va khong cam fhay nhu vay voI nhung ko fhu cua fa; hay voI vo so nhung nguoI ma fu fhan 2?0 PH LC 1 fa khong ho quon bIof, hay voI nhung nguoI fa khong quan fam, fh fnh fhuong cua chung fa chI Ia khong fron von hay fhIon vj. Nhu da noI, fnh fhuong chan fhaf duoc dua fron nhan fhuc rang nguoI khac cung co quyon duoc hanh phuc nhu chnh ban, va do do, ngay ca ko fhu cua ban cung Ia mof con nguoI voI su mong muon va quyon duoc huong hanh phuc gIong nhu ban. Mof y fhuc quan fam duoc phaf frIon fron so so nay, fa goI Ia fu bI; no rong mo don moI nguoI, baf ko fhaI do cua nguoI do doI voI ban Ia fhu djch hay fhan fhIon. Mof phuong dIon cua Iong fu bI Ia y fhuc Iuon co frach nhIom quan fam don nguoI khac. KhI fa phaf frIon su fhoI fhuc nay frong Iong, su fu fIn cua fa so fu nhIon gIa fang. Iou nay IaI so Iam gIam bof su Io so, va su gIam bof Io so Ia non fang cho su quyof fam. KhI ban fhaf su quyof fam ngay fu dau Ia so hoan fhanh mof nhIom vu kho khan, fh ngay ca nou ban co fhaf baI mof Ian, haI Ian, ba Ian... cung khong quan frong. Muc fIou cua ban raf ro rang, non ban van so fIop fuc no Iuc. ThaI do Iac quan va kIon djnh nay Ia you fo fhon chof do fhanh cong. Iong fu bI cung dom don cho fa mof noI Iuc. Mof khI Iong fu bI duoc phaf frIon, no so fu nhIon mo ra mof canh cua noI fam, qua do fa co fho gIao fIop voI moI con nguoI, va ngay ca voI nhung chung sInh huu fnh khac, 2?2 PH LC 1 mof cach do dang va chan fhanh. Maf khac, nou ban cam fhay cam ghof va ac cam voI nguoI khac, fh co fho ho cung cam fhay fuong fu nhu vay doI voI ban, kof qua Ia su ngo vuc va Io so so fao ra mof khoang cach gIua cac ban, Iam cho su gIao fIop fro non kho khan. RoI sau do ban so cam fhay co don va cach bIof. Khong phaI faf ca fhanh vIon frong cong dong cua ban dou co cac cam xuc fIou cuc fuong fu doI voI ban, nhung mof so nguoI co fho nhn ban fhoo cach fIou cuc boI v chnh cam nhan cua ban. Nou ban nuoI duong cac cam xuc fIou cuc vo nguoI khac, nhung IaI mong doI ho fhan fhIon voI ban fh fhaf Ia vo Iy. Nou muon bau khong kh quanh mnh fro non fhan fhIon hon, fruoc hof ban phaI fao ra non fang cho dIou do. Cho du su dap ung cua nhung nguoI khac Ia fch cuc hay fIou cuc, fruoc hof ban phaI fao ra duoc non fang cua su fhan fhIon. Nou sau do nhung nguoI khac van fIop fuc ung xu voI ban mof cach fIou cuc, fh ban co quyon hanh dong fhoo cach fhch hop. ToI Iuon co gang fao ra mof non fang fhan fhIon voI moI nguoI. Chang han, moI khI Ian dau gap go mof nguoI nao do, foI fhay khong can don cac IoI gIoI fhIou. Ro rang nguoI ay cung Ia mof con nguoI. Co Io mof Iuc nao do frong fuong IaI, cac fIon bo kI fhuaf co fho dong nghIa voI vIoc foI co fho nham Ian gIua mof nguoI may voI mof con nguoI, nhung cho foI nay fh chuyon nay chua fung xay ra. ToI nhn fhay mof nu cuoI, vaI caI 2?4 PH LC 1 rang va doI maf... va foI nhan ra ngay do Ia mof con nguoI! Tron co so Ia nhung con nguoI, vo maf cam xuc fh faf ca chung fa dou nhu nhau, va co ban fh vo maf fho chaf chung fa cung Ia nhu nhau, fru ra su khac bIof mau sac. Nhung cho du nhung nguoI Tay phuong co foc vang hay foc xanh, hay foc frang, cung dou khong fhuc su quan frong. Iom quan frong Ia chung fa dou gIong nhau vo maf cam xuc. VoI su fIn chac do, foI cam fhay nguoI moI gap kIa Ia mof nguoI anh om dong IoaI, va don gan nguoI do mof cach hoan foan fu nhIon. Trong hau hof cac fruong hop, nguoI moI gap kIa so fuc fh phan ung fhoo cach fuong fu, va fro fhanh mof nguoI ban. oI khI foI fhaf baI, nhung khI ay foI co quyon fu do phan ung fuy fhoo fnh huong. V vay, vo co ban chung fa non fIop can nguoI khac mof cach coI mo, fhua nhan moI nguoI khac dou Ia mof con nguoI cung gIong nhu chnh fa. Khong co nhIou khac bIof gIua faf ca chung fa! Iong fu bI fao non bau khong kh fch cuc mof cach fu nhIon, va kof qua Ia ban cam fhay an on va haI Iong. NguoI co Iong fu bI song o baf cu noI nao fh bau khong kh o noI do Iuon duoc do chju. Ngay ca cac IoaI cho hay chIm cung do dang don gan nguoI do. Cach day chung 50 nam, foI fhuong gIu vaI chu chIm frong Cung dIon Mua Ha Norbu/ingka |Norbu/ingka 8ummcr Pa/acc) o Lbasa. Trong so do co mof con vof nho. Iuc do, foI co mof nguoI phuc vu Ion fuoI frong khong may fhan fhIon maf cua ong fa fron va nghIom nghj nhung 2?6 PH LC 1 ong fa Iuon cho chu vof nay an cac IoaI haf va fhuc an khac. oI vay, moI khI nguoI phuc vu sap don, chI can ngho fIong buoc chan hay fIong ho cua ong Ia con vof da fo ra phan khch. NguoI phuc vu co mof fhaI do cuc ky fhan fhIon voI con chIm nho do, va no cung dap ung mof cach dang ngac nhIon voI ong fa. Co mof vaI Ian foI cung cho con chIm an mof f haf, nhung no khong bao gIo fo ra fhan fhIon nhu fho voI foI. ToI dung mof caI quo khou no, hy vong no so phan ung khac hon; nhung kof qua hoan foan xau dI. ToI da dung suc qua manh hon so voI suc chIm, va no da dap IaI fhoo cach fuong ung. o vay, nou ban muon co mof nguoI ban chan fhaf, fruoc nhaf ban phaI fao ra bau khong kh fch cuc quanh mnh. Xof cho cung, chung fa Ia nhung dong vaf song cong dong va ban bo Ia raf quan frong. Iam fho nao do ban mang IaI nu cuoI fron khuon maf moI nguoI7 Nou ban duy fr su Ianh Iung va ngo vuc fh dIou do so raf kho. Cung co fho Ia nou ban co quyon fho va fIon faI fh mof so nguoI co fho don voI ban bang mof nu cuoI gIa fao, nhung mof nu cuoI chan fhaf chI co fho co duoc nho Iong fu bI ma fhoI. Cau hoI daf ra Ia Iam fho nao do phaf frIon Iong fu bI. Trong fhuc fo, fa co fho fhaf su phaf frIon mof Iong fu bI hoan foan khong fhIon vj hay khong7 Cau fra IoI cua foI Ia fa chac chan co fho Iam dIou do. ToI fIn rang ban chaf cua con nguoI Ia hIon Ianh va fu aI; mac du co nhIou nguoI, fruoc day cung nhu bay gIo, cho rang ban 2?8 PH LC 1 chaf con nguoI vo co ban Ia hung hang. Chung fa hay xom xof dIom nay. Vao fhoI dIom fhu fhaI, va suof fhoI gIan o frong fhaI mo fh frang fhaI fInh fhan you fhuong va hIon hoa cua nguoI mo Ia nhan fo raf fch cuc cho su phaf frIon cua fhaI nhI. Nou fam fu nguoI mo bj kch dong manh so co haI cho fhaI nhI. Va do chI Ia dIom khoI dau cua su song! Ngay ca frang fhaI fInh fhan cua cha mo vao fhoI dIom fhu fhaI cung Ia quan frong. Chang han, nou mof dua bo duoc fhu fhaI boI su cuong hIop, fh no so Ia mof dua bo ngoaI y muon, va dIou do fhaf khung khIop. o vIoc fhu fhaI xay ra fof dop, no phaI xuaf phaf fu fnh you chan fhaf va su fon frong Ian nhau, khong chI Ia su dam mo cuong nhIof. ChI co quan ho fnh duc fhoang qua voI nhau fh khong du, haI nguoI can phaI hIou bIof ro vo nhau va fon frong Ian nhau nhu nhung con nguoI; day Ia co so cho mof cuoc hon nhan hanh phuc. Hon fho nua, hon nhan fu no non Ia fron doI, hay f nhaf cung phaI duoc bon Iau. Cuoc song non baf dau mof cach fof dop frong fnh huong nhu fho. Sau do, fhoo y hoc fh frong nhung fuan Io dau sau khI sInh no, bo nao cua fro so sInh van fIop fuc Ion Ion. Trong suof fhoI k nay, cac chuyon gIa cho rang su vuof vo Ia nhan fo raf fhIof you cho su phaf frIon fhch hop cua bo nao. ChI dIou nay fhoI cung cho fhay rang su Ion Ion cua rIong fhan fho fa cung da can don su fru mon cua nguoI khac. 280 PH LC 1 Sau khI sInh, mof frong nhung vIoc Iam dau fIon cua nguoI mo Ia cho con bu, va vIoc dau fIon cua dua fro Ia bu sua mo. ong sua fhuong duoc xom nhu Ia bIou fuong cua fnh fhuong. Thoo fruyon fhong, khong co sua fh dua fro khong fho song con. Thong qua fIon frnh bu sua fao ra mof su gan bo fhan fhIof gIua mo va con. Nou khong co su gan bo fhan fhIof do, han dua fro da khong fm kIom bau vu mo, va nou nguoI mo cam fhay khong ua fhch dua fro fh sua cua ba so khong fIof ra mof cach do dang. V fho, dong sua hIon huu cung voI fnh fhuong. Iou nay co nghIa Ia, hanh dong dau fIon frong doI fa vIoc bu sua Ia mof bIou fuong cua fnh fhuong. ToI Iuon duoc goI nho don dIou nay moI khI foI fham mof nha fho va nhn fhay duc Mo bong Chua Jcsus con Ia mof dua fro; hnh anh ay doI voI foI Ia mof bIou fuong cua fnh you va su fru mon. NguoI fa da bIof duoc rang fro om Ion Ion frong cac gIa dnh co su you fhuong va fru mon fh phaf frIon fho chaf manh khoo hon va hoc gIoI hon o fruong. Nguoc IaI, nhung om song fhIou fnh fhuong so gap kho khan frong su phaf frIon fho chaf Ian fInh fhan. Nhung dua fro nay cung cam fhay kho khan frong vIoc bay fo fnh fhuong khI chung Ion Ion, va day Ia mof fham kjch Ion. ay gIo hay nhn vao gIay phuf cuoI cung cua cuoc song su chof. Ngay ca o fhoI dIom sap ra dI vInh vIon, mac du nguoI hap hoI khong con nhan duoc IoI ch g nhIou fu bang huu, nhung nou duoc vay quanh boI ban 282 PH LC 1 bo fh fam fhuc nguoI ay co fho fro non bnh fhan hon. o do, frong suof cuoc doI fa, ngay fu Iuc khoI dau cho don khI nham maf, su you fhuong fru mon Iuon gIu mof vaI fro raf quan frong. Khuynh huong you fhuong khong chI Iam cho fam fhuc duoc an on va bnh fhan hon, ma con anh huong don fho chaf mof cach fch cuc nua. Nguoc IaI, su fhu han, ghon ghof va so haI Iam xao fron su yon bnh cua fam fhuc, Iam cho fa bj khch dong va anh huong foI co fho mof cach baf IoI. Ngay ca fho xac fa cung can don su an bnh cua fam fhuc, va khong fhch hop voI su khch dong. Iou nay cho fhay su nhan bIof gIa frj cua mof fam fhuc an on Ia ban chaf san co frong chung fa. o vay, du mof so nguoI co fho khong dong y, nhung foI van fhay rang, cho du kha canh hung hang frong ban fnh cua chung fa Ia mof phan cua doI song, fh suc manh vuof froI frong doI song van Ia Iong you fhuong con nguoI. ay Ia Iy do v sao fa co fho cung co va fang cuong non fang fof dop ay, v do von Ia ban chaf cua con nguoI. Ta cung co fho fIop can fnh chaf quan frong cua Iong fu bI fhong qua su phan fch Iy Iuan. Nou foI gIup do nguoI khac va bay fo su quan fam don nguoI do, fh fu foI cung so duoc huong IoI fu dIou nay. Nguoc IaI, nou foI Iam haI nhung nguoI khac, cuoI cung foI so gap rac roI. ToI fhuong noI dua, voI mof phan chan fhaf 284 PH LC 1 va nghIom fuc, rang nou fa muon fhaf su vj ky fh non vj ky fhoo cach khon ngoan hon Ia vj ky mof cach daI dof. Tr khon co fho gIup fa dIou chInh fhaI do frong phuong dIon nay. Nou su dung fof fr fhong mInh, fa co fho fhau hIou duoc cach fhuc do daf duoc nhung IoI ch cua rIong mnh bang cach song mof nop song fu bI. Tham ch co fho bIon Iuan rang song fu bI Ia vj ky mof cach fuyof doI. Trong fruong hop nay, foI khong cho rang vj ky Ia saI fraI. You fhuong chnh mnh Ia fhIof you. Nou fa khong you fhuong chnh mnh, Iam sao fa co fho you fhuong nguoI khac7 Co vo nhu khI mof so nguoI noI vo Iong fu bI, ho nghI rang dIou do gan IIon voI vIoc hoan foan khong Iuu fam don IoI ch cua rIong mnh mof su hy sInh cac quyon IoI ban fhan. Iou nay Ia khong dung. Thaf ra, fnh you chan chnh fruoc hof non huong vo chnh mnh. NoI vo caI foI co haI y nghIa khac nhau. Mof caI foI khong ngan ngaI ham haI nguoI khac, do Ia fIou cuc va dan foI su rac roI. CaI foI fhu haI duoc dua fron su quyof fam, y ch manh mo va su fu fIn, va y nghIa nay cua caI foI Ia raf can fhIof. Khong co no, Iam sao fa co fho phaf frIon su fu fIn can fhIof do fhuc hIon baf cu nhIom vu nao frong cuoc song7 Tuong fu, cung co haI IoaI ham muon. Tuy nhIon, su fhu han fh bao gIo cung Ia fIou cuc va pha hoaI su hoa hop. 286 PHU LUC 1 Iam fho nao fa co fho gIam bof su fhu han7 Thu han fhuong fhoo sau su gIan du. Su gIan du sInh khoI nhu Ia mof phan ung cam xuc, va dan dan phaf frIon fhanh cam gIac fhu han. Phuong phap khoo Ioo o day Ia, fruoc fIon phaI nhan bIof rang su gIan du Ia fIou cuc. NguoI fa fhuong nghI rang su gIan du Ia mof phan gan IIon voI chung fa, fof hon Ia bIou Io no ra, nhung foI cho day Ia mof saI Iam. an co fho co nhung phIon ha hay baf bnh vo qua khu cua mnh, va bang cach bIou Io su gIan du ban co fho cham duf nhung fam frang do. Iou do raf co kha nang xay ra. Tuy nhIon, fhong fhuong fh fof hon Ia non kIom cho con gIan cua ban, va dan dan, nam nay sang nam khac, no so fIou maf. Thoo kInh nghIom cua foI, cach Iam nay co hIou qua fof nhaf khI ban chap nhan rang su gIan du Ia fIou cuc va fof hon Ia khong non co no. Cach nhn nhan nhu fho fu no so fao ra mof su khac bIof. MoI khI con gIan sap khoI Ion, ban co fho fu ron Iuyon do nhn vao doI fuong gay ra con gIan fhoo mof cach khac. af cu nguoI hay fnh huong nao gay ra con gIan, xof vo co ban dou Ia fuong doI; nhn fu mof goc do, dIou do Iam cho ban gIan du, nhung nhn fu mof phuong dIon khac, ban co fho phaf hIon mof so dIom fof dop frong do. Chang han nhu vIoc chung foI maf nuoc, va fro fhanh nhung ko fj nan. Nou chung foI nhn vao fnh frang cua mnh fu goc do do, chung foI co fho cam fhay fhaf vong va buon nan, nhung cung chnh su kIon do da fao ra nhIou co hoI moI nhu Ia vIoc duoc gap go nhung nguoI fu cac fruyon fhong fon gIao khac nhau... Phaf frIon mof cach nhn su vIoc IInh 288 PHU LUC 1 hoaf hon so gIup fa nuoI duong duoc mof fhaI do fInh fhan can bang hon. ay Ia mof phuong cach. Co nhung fnh huong khac, chang han nhu khI ban nga bonh, cang nghI nhIou don bonh fnh fh su fhaf vong cua ban cang fro non foI fo hon. Trong fruong hop nhu vay, fhaf Ia huu ch nou ban so sanh fnh frang cua mnh voI vIon anh xau nhaf cua can bonh, hay voI nhung g co fho xay ra nou ban mac phaI mof can bonh nghIom frong hon nua... Thoo phuong cach nay, ban co fho fu an uI bang cach nhan ra rang moI vIoc co fho da foI fo hon fho nhIou. O day mof Ian nua, ban fu ron Iuyon do nhn vao fnh fuong doI cua fnh huong. Nou ban so sanh voI dIou g do foI fo hon raf nhIou fh su so sanh nay so Iap fuc Iam gIam dI su fhaf vong cua ban. Tuong fu, khI nhung dIou kho khan xay don, chung co fho co vo nhu hof suc gho gom khI ban nhn chung mof cach can ko, nhung nou ban fIop can cung mof van do fu mof goc nhn rong mo hon fh no so co vo nho nhaf hon. VoI cac phuong phap nay, va bang cach phaf frIon mof cach nhn rong mo hon, ban co fho Iam gIam bof su fhaf vong cua mnh moI khI phaI doI dIon voI cac van do kho khan. an co fho fhay rang can co su no Iuc kIon fr, nhung khI ban ap dung fhoo cach nay fh fnh cach gIan du frong ban so suy gIam dI. ong fhoI, ban phaf frIon fhom Iong fu bI va Iam gIa fang fIom nang fof dop cua mnh. ang vIoc kof hop ca haI phuong phap nay, mof nguoI xau co fho duoc chuyon hoa fhanh mof nguoI fof. ay Ia phuong phap duoc dung do fhuc hIon su chuyon hoa do. 290 PHU LUC 1 Thom vao do, nou ban co Iong fIn fon gIao, dIou do co fho huu ch frong vIoc mo rong nhung pham chaf nay. Chang han, KInh Thanh Tan !oc day fa |khI co nguoI danh vao ma bon nay, hay) dua ma bon kIa ra, ro rang cho fhay su fhuc hanh nhan nhuc. oI voI foI, fhong dIop chu you cua KInh Thanh Ia Iong you fhuong con nguoI va Iy do do fa phaf frIon Iong you fhuong nay Ia v fa you knh Chua. ToI hIou dIou nay frong y nghIa cua mof fnh you vo han. Nhung gIao Iy nhu vay co suc manh raf Ion frong vIoc fang cuong va mo rong cac pham chaf fof dop cua chung fa. ao Phaf dua ra mof phuong phap raf ro rang. Truoc hof, chung fa co gang xom faf ca chung sInh dou bnh dang nhu nhau. Sau do, chung fa xom cuoc song cua faf ca chung sInh dou quy gIa nhu cua chnh mnh, va fhong qua dIou nay, chung fa phaf frIon mof y fhuc quan fam don nguoI khac. Trong fruong hop nhung nguoI khong co Iong fIn fon gIao fh fho nao7 VIoc fIn fhoo mof fn nguong hay khong Ia quyon Iua chon ca nhan. Van co fho gIaI quyof moI vIoc ma khong can don fon gIao, va frong mof so fruong hop fh dIou do co fho Iam cho cuoc song fro non don gIan hon! Nhung khI ban khong co su quan fam don fon gIao, fh ban cung khong non choI bo gIa frj cac pham chaf fof dop cua con nguoI. KhI chung fa Ia con nguoI, Ia fhanh vIon cua xa hoI con nguoI, fa phaI can don fnh fhuong con nguoI. Khong co fnh fhuong, fa khong fho hanh phuc. oI v faf ca chung fa dou muon co hanh phuc, muon co mof gIa dnh va ban bo song frong hanh phuc, non fa phaI phaf frIon Iong fu bI va nhan aI. Iou quan frong Ia phaI nhan bIof 292 PHU LUC 1 rang co haI cap do fInh fhan, mof Ia co nIom fIn fon gIao va mof Ia khong co nIom fIn fon gIao. KhI khong co nIom fIn fon gIao, fa chI don gIan Ia co gang do fro fhanh mof nguoI gIau Iong nhan hau va fnh cam. Tuong cung non nho rang, mof khI fa nuoI duong fhaI do song fu bI fh fu nhIon so dan don su baf bao dong. af bao dong khong phaI Ia mof cach noI xa gIao, ma chnh Ia Iong fu bI bIou Io fhanh hanh dong. Nou frong Iong ban con co han fhu, fh hanh dong cua ban fhuong Ia bao dong; nguoc IaI, nou co Iong fu bI fh hanh dong cua ban so Ia baf bao dong. Nhu foI da noI, chung nao con nguoI con fron fraI daf nay fh van Iuon co nhung quan dIom baf dong va xung dof. Nou fa dung bao Iuc do Iam gIam cac baf dong va xung dof fh khI fa phaI san sang hung chju bao Iuc hang ngay, va foI nghI rang hau qua cua dIou do fhaf khung khIop. Hon fho nua, fhuc su khong fho xoa bo cac baf dong bang bao Iuc. ao Iuc fham ch chI fao ra fhom nhung oan han va baf man. Maf khac, baf bao dong co nghIa Ia doI fhoaI, fuc Ia dung ngon fu do gIao fIop. Va doI fhoaI co nghIa Ia nhan nhuong Ian nhau: co ham y Iang ngho quan dIom cua nguoI khac va fon frong quyon IoI cua ho frong fInh fhan hoa gIaI. So khong co aI gIanh duoc 100% fhang IoI, va cung khong co aI phaI maf hof faf ca. o Ia phuong fhuc fhuc fIon, va frong fhuc fo do Ia phuong fhuc duy nhaf. Ngay nay, khI fho gIoI fro non 294 PHU LUC 1 ngay cang nho hon, cac khaI nIom chung fa va bon ho hau nhu da IoI fhoI. Nou cac quyon IoI cua chung fa fon faI mof cach doc Iap voI quyon IoI cua nguoI khac, fh so co fho co ko gIanh duoc faf ca va co nguoI maf hof faf ca. Nhung v frong fhuc fo faf ca chung fa dou phu fhuoc Ian nhau, non cac quyon IoI cua fa va cua nguoI khac fuong quan raf chaf cho voI nhau. Vay Iam sao ban co fho gIanh duoc 100% fhang IoI7 Iou nay Ia khong fho duoc. an buoc phaI chIa so, moI bon mof nua, hay co fho Ia 6 phan cho bon nay va 4 phan cho bon kIa! Khong dung don phuong fhuc chIa so nay fh su hoa gIaI Ia khong fho fhuc hIon. Thuc fo cua fho gIoI hom nay cho fhay chung fa can fu duy fhoo cach nay. ay Ia non fang cho phuong fhuc cua rIong foI - phuong fhuc trung ao. NguoI Tay Tang so khong fho gIanh duoc 100% fhang IoI, v du muon hay khong fh fuong IaI Tay Tang cung phu fhuoc raf nhIou vao Trung Hoa. o do, fron fInh fhan hoa gIaI, foI chu fruong mof su chIa so quyon IoI do cho su fIon bo fhuc su Ia kha dI. Nhan nhuong Ian nhau Ia cach duy nhaf. Thong qua phuong phap baf bao dong chung fa co fho chIa so cac quan dIom, cam nhan, quyon IoI, va bang cach nay fa co fho gIaI quyof duoc van do. oI khI foI goI fho kI 20 Ia fho kI cua su gIof haI, cua chIon franh. Trong fho kI nay da co nhIou xung dof, nhIou su gIof haI va co nhIou vu kh hon bao gIo hof. CIo day, fron co so kInh nghIom ma faf ca chung fa da 296 PHU LUC 1 fraI qua frong fho kI nay, va fron co so nhung g chung fa da hoc duoc fu do, foI nghI rang chung fa non huong vo fho kI 21 nhu Ia fho kI cua su doI fhoaI. Nguyon fac baf bao dong non duoc fhuc hanh o khap moI noI. Iou nay khong fho fhanh fuu don gIan chI bang cach ngoI day cau nguyon, ma co nghIa Ia phaI hanh dong va no Iuc, va no Iuc nhIou hon nua. XIn cam on cac ban! 298 PH LC 2 PH LC 2: CAC QAN CHK PHAT GAO Ticn s B. A/an Wa//acc D o su Iuoc you mof cach baf fhuong cua HoI nghj Tam tbuc oa Joi song |MinJ anJ Lijc Conjcrcncc) nay, 1 chI koo daI frong 2 ngay fhay v 5 ngay nhu moI cuoc hoI nghj khac frong cung Ioaf nay, 2 Pobcrt Lioingston da do nghj foI vIof mof baI fom Iuoc cung cap fhom vo foan canh va gIaI fhch ro hon cac do faI Phaf gIao duoc duc Da/ai Lama nou ra frong cuoc hoI nghj nay. Nhung g frnh bay sau day Ia su co gang cua foI do dap ung su mong moI do, chu you Ia do khoI mof so quan dIom Phaf gIao nhaf djnh vo van do tban-tam, va o mof vaI cho cung xom IaI cac xac quyof cua khoa hoc hIon daI duoI anh sang cua fho gIoI quan Phaf gIao. ong co vIoc Iam cua foI khong phaI nham chung 1 No dong cooc ho thuo nuy dooc gh u trong tup such Conscoosnoss ut tho Crossrouds, do Snov Lon lobcutons tlthucu, Nov York) un hunh. lhun pho oc nuy u choong tho l5, cong u choong coo cong cou tup such, dooc chong to choyon dch sung Vot ngo vo so cho phop chnh thoc cou 1on s . Aun \uuco. tND) 2 Duy u mot out ho thuo vo cong cho do chnh u 1um thoc vu do song tMnd und Lo) vu cong co so thum do cou cuc nhu khou hoc hung duo tho go vo cuc choyon ngunh on qoun nho 1um y hoc, 1hun knh hoc..., cong vo cuc nhu lhut hoc mu du don u doc Duu Lutmu vu cuc v Lut-mu cuo cup khuc. Cooc ho thuo duo ton trong out nuy dooc to choc vuo thung l0 num l987, un tho 2 vuo thung l0 num l989, un tho 3 vuo num l99l, un tho 4 vuo num l993. No dong cuc cooc ho thuo nuy dooc gh u thunh such vu du phut hunh vuo nhong num suo do. oy v co tho tm doc cuc bun Anh ngo vo nhun do: Conto rdgos: Convorsutons vth tho Duu Lutmu, Conscoosnoss ut tho Crossrouds, Houng Lmotons, Soopng, Droumng und Dyng. tND) 300 PH LC 2 mInh su vuof froI cua quan dIom nay so voI quan dIom kIa, ma Ia do mo ra cho cac nha khoa hoc cung nhu Phaf hoc nhung con duong moI frong vIoc nghIon cuu Iy fhuyof va kInh nghIom. oI v foI fIn rang, hIon nay ngay cang co nhIou nguoI gIong nhu foI, dou cam fhay rang khoa fhan kInh hoc hIon daI va Phaf gIao co raf nhIou dIou do hoc hoI Ian nhau, khong bon nao nam gIu phuong cach duy nhaf do kham pha ban chaf fhuc su cua fam fhuc hay co fho. S THAT VK KHO OA Tu Jicu Jc duoc bIof don frong vaI fro fong fho nhu Ia mof cau fruc non fang cua Phaf gIao. Taf ca cac phan gIao Iy va fhuc hanh cua dao Phaf dou duoc frnh bay frong pham vI noI dung cua bon chan Iy nay, cu fho Ia su fhuc vo kho dau, su fhuc vo cac nguon goc cua kho dau, su fhuc vo cham duf kho dau va nhung nguyon nhan fIom an cua no, va cuoI cung Ia su fhuc vo con duong do daf foI su cham duf do. Nhung IoI day cua duc Phaf vo bon chan Iy nay Ia: nguoI fa non nhan bIof duoc su fhuc vo kho dau, IoaI fru cac nguon goc cua kho dau, hoan faf su cham duf kho dau, va nuong fhoo con duong dan foI su cham duf hoan foan moI kho dau. Phaf gIao nhan dIon haI IoaI kho dau: fho xac va fInh fhan. HaI IoaI nay khong dong nhaf, boI v vo maf fho nghIom ro rang Ia nguoI fa co fho kho chju vo fho xac chang han nhu frong Iuc fham gIa ron Iuyon fho chaf raf cang fhang nhung IaI phan khoI vo maf fInh fhan; va nguoc IaI, nguoI fa cung co fho ban Ioan fInh 302 PH LC 2 fhan frong Iuc dang duoc fhoaI maI vo fho xac. Iou nay Iap fuc goI Ion van do vo moI quan ho gIua fhan fho va fam fhuc. Chung fa co cac non fang chac chan do khong danh gIa mof cach don gIan cac muc do Ianh manh cua fInh fhan va fho chaf Ia nhu nhau; va su fhaf do ham y mof kIou nbj nguycn cam tinb gIua fhan va fam. Chu fruong nbj nguycn nhu vay duoc Phaf gIao chap nhan mof cach ro rang va khong co nguyon do nao duoc frnh bay frong hoI nghj nay vo vIoc faI sao dIou do IaI bj bac bo boI khoa fhan kInh hoc hIon daI. Nbj nguycn cam tinb co fho duoc bao gom frong pham fru rong Ion hon cua caI kha dI duoc cho Ia nbj nguycn kinb ngbicm: Nhung kInh nghIom cua chung fa vo cac hIon fuong vaf Iy khach quan hoan foan khac voI nhung kInh nghIom vo cac hIon fuong fInh fhan chu quan. Mof su kIon nhu qua fao roI xuong fu fron cay, hay mof su vaf nhu ban fhan fraI fao, co vo nhu hoan foan khac han voI su fhaf vong hay kInh nghIom fu fIn. Tuong fu, co su khac bIof dang ko vo maf kInh nghIom gIua vIoc quan saf cac fIon frnh nao mof cach khach quan voI vIoc fhoo doI cac fIon frnh fInh fhan mof cach chu quan. VIoc quan saf fIon frnh nao co nhung vj fr cu fho va bao gom cac fhuc fho vaf chaf co hnh dang, mau sac, khoI Iuong, va nhIou fhuoc fnh vaf Iy khac. Cac fIon frnh fInh fhan duong nhu fhIou han cac fhuoc fnh vaf Iy do, frong khI IaI co mof so fnh chaf rIong bIof khong fhay ro frong cac fIon frnh nao. Cac nha fu hanh Phaf gIao da quan saf fam fhuc frong 304 PH LC 2 nhIou fho kI nhung khong hnh fhanh Iy fhuyof nao vo nao bo, su fhaf do ham y rang frI kIon quan chIou noI fam khong can fhIof phaI soI roI baf cu chuf anh sang nao vao nao bo. Cung vay, vIoc nghIon cuu rIong vo nao bo doc Iap voI faf ca cac khoan fho nghIom vo ngoI danh xung fhu nhaf cua cac frang fhaI fInh fhan khong nhaf fhIof fao ra baf cu hIou bIof nao vo hIon fuong fInh fhan. Nhu vay, chu fruong nhj nguyon kInh nghIom bao Iuu rang cac hIon fuong fInh fhan va vaf Iy duong nhu Ia khac nhau vo maf fho nghIom. Iou nay duoc chap nhan boI Phaf gIao cung nhu boI f nhaf mof so nha khoa hoc frong hoI nghj nay. Chu fruong nbj nguycn kinb ngbicm cung bao gom dIou co fho duoc goI Ia nbj nguycn nban qua, boI v ho fhong tban-tam, fhoo cach noI cua A//an Hobson, ro rang /a cbap nban bai kicu can tbicp kbac nbau. su can tbicp oc mat sinb boc oa su can tbicp oc mat nban tbuc. Lcuis JuJJ fan fhanh nhu vay khI nhan xof rang co bang cbung /a co tbc co mot bicu ung tong bop giua tam /y Juoc boc oa cac Jang Jac bict cua tam /y trj /icu. oI v voI su kof hop cua ca haI phuong phap, fI Io gIam nho cua frang fhaI suy nhuoc Iam sang Ia cao hon so voI nguoI chI duoc dIou frj rIong bang fhuoc. Thom vao do, Phaf gIao cho rang fam fhuc chju anh huong va cung dong fhoI fao ra anh huong doI voI ca hIon fuong fInh fhan va hIon fuong vaf Iy. Ta so Iam g voI chu fruong nbj nguycn tban-tam duoc cong nhan rong raI frong Phaf gIao va khoa hoc hIon daI7 Quan dIom cua Trung quan tong, duoc ngaI 306 PH LC 2 Da/ai Lama fan fhanh va duoc xom Ia dInh cao cua frIof hoc Phaf gIao Tay Tang, cho rang con nguoI co xu huong bam sInh cu fho hoa ca noI dung cua kInh nghIom cung nhu chnh mnh nhu Ia chu fho dang kInh nghIom. Thoo quan dIom nay, frong khI vIoc nhan bIof su khac bIof hIon nhIon gIua cac su kIon fInh fhan va vaf Iy Ia huu ch frong cac cach fhuc fron, fh vIoc kof Iuan rang fhIon nhIon fu no khong phu fhuoc vao cac cau fruc nhan fhuc cua chung fa da fao ra mof ranh gIoI fuyof doI nao do gIua cac hIon fuong fInh fhan va vaf Iy IaI Ia mof saI Iam sau sac. o do, quan dIom Trung quan duf khoaf bac bo chu fruong nbj nguycn tbuc tbc cua Dcscartcs, Ia chu fruong da fung bj cac nha fhan kInh hoc duong fhoI cong khaI pho phan. Nhung nguoI fhoo Trung quan tong hoac nhung nguoI ung ho quan dIom nay nou ro rang: Nou fam va fhan moI caI dou fu no fon faI khong phu fhuoc vao cac danh xung fhoo khaI nIom fh han chung da khong bao gIo fuong fac voI nhau. o do, co su khong fuong hop sau sac gIua nhung g duoc nhn fhay va fhuc faI: frong khI fam fhuc va vaf chaf duong nhu von dI Ia haI kIou khac nhau cua Jang fon faI doc Iap, fh nhung vo ngoaI nhu vay IaI Ia saI Ioch; dIou nay chI fro non ro rang qua su phan fch ban fho hoc vo ban chaf cua ca haI IoaI hIon fuong. 1 1 Doo nuy khong pho nhun voc tron bnh don toong do huy thoo troyon thong 1rong qoun tong qou thut co thou nhun so phun cuch gou cuc hon toong tnh thun vu vut chut. 1oy nhon, thoo qoun dom cou lhut guo Mut tong dooc chup nhun bo doc Dut-u Lut-mu vu huo hot cuc nhu lhut hoc 1uy 1ung khuc, th so phun cuch nuy khong ro 308 PH LC 2 Su kho khan frong vIoc dua ra baf cu gIaI fhch nao vo su fuong fac nhan qua gIua fhan va fam nou ca haI duoc xom Ia nhung su vaf fhuc huu va fach bIof da duoc nou ra mof cach ro rang frong hoI nghj nay, va do Ia Iy do chu you gIaI fhch faI sao daI da so cac nha fhan kInh hoc da chap nhan mof quan dIom vaf Iy vo fam fhuc. Tu cach nhn cua Phaf gIao, frong khI buoc nay gIaI foa duoc su can fhIof cua baf ky mof co cho nhan qua nao IIon ho gIua mof fam fhuc phI vaf fho voI nao bo, fh no IaI co khuyof dIom Ia khong soI roI duoc chuf anh sang nao vao ban chaf fhuc su hay nhung nguon goc cua y fhuc. Qua fhuc, du fhan kInh hoc hIon daI da kham pha nhIou fhanh fo cua bo nao va cac fIon frnh fhan kInh can fhIof cho vIoc fao ra cac fIon frnh y fhuc cu fho, nhung khoa hoc nay khong nhung khong dua ra duoc su gIaI fhch fhuyof phuc nao vo ban chaf cua y fhuc, ma ho cung khong co baf cu phuong fhuc khoa hoc nao do nhan bIof duoc su hIon huu hay vang maf cua y fhuc frong baf k mof IoaI sInh vaf nao ca. NhIou nam sau cuoc hoI nghj nay, foI van khong ngho co fhom su gIaI rot nho so phun cuch gou cuc thoc tho hoo tnh vu vo tnh. Doo nuy u do tut cu cuc so kon tnh thun vo co bun doo snh kho to nung oong coc v to cou tum thoc ttong 1uy 1ung u hn |u phra ba rung cm), von u mot thoc tho ngoyon so gom do cuc tnh chut vut y vu nhun thoc. 1ho go vut tho cong dooc cho u so boo hon sung tuo t1ong 1uy 1ung u r|a huy ro pa) cou cong mot nung oong tum thoc nuy. V tho, thoo Km cuong |hua th so khuc bot ooc o gou tum thoc vu vut chut chnh u dou tron mot so thong nhut vo co bun. 310 PH LC 2 fhch sang fo nao cua cac nha duy vaf vo y fhuc, ngoaI nhung g da nou ra o day, noI ro hon, ho cho rang do chI hoan foan Ia mof dIou kIon fu nhIon cua bo nao duoc hoaf hoa. ToI cung khong ngho duoc g fhom vo nguon goc cua y fhuc ngoaI phaf bIou rang y fhuc Ia mof caI g do sInh khoI khI co du cac fo bao fhan kInh cung voI cac noI kof du phuc fap do ho fro hoaf dong nhan fhuc. Nhung frnh bay do khong fhuc su gIaI fhch duoc g, va hau nhu khong fho xom Ia cac Iy fhuyof khoa hoc, v chung khong fhch hop cho ca vIoc kIom nhan hay bac bo kInh nghIom. Trung quan tong khong chI bac bo quan dIom rang fam fhuc Ia mof caI g do fu huu, ma ho cung phu nhan mof cach fuong fu vIoc cho rang cac hIon fuong vaf Iy nhu fa fho nghIom va nhan fhuc vo chung Ia cac su vaf fu fon; fhay v vay, cac hIon fuong vaf Iy duoc cho Ia fon faI frong moI quan ho voI cac nhan fhuc va quan nIom cua fa. Nhung g fa nhan fhuc chac chan co quan ho voI cac kIou cach cam nhan cua fa frong vIoc quan saf, va cac cach fhuc fa nhan hIou vo cac hIon fuong chac chan co IIon ho foI nhung quan nIom va ngon ngu cua fa. KhI phu nhan su fon faI doc Iap cua faf ca moI hIon fuong Iam non fho gIoI kInh nghIom cua chung fa, quan dIom Trung quan fach roI khoI ca chu nghIa nbj nguycn tbuc tbc cua Dcscartcs Ian chu nghIa Jon nguycn tbuc tbc fuc Ia chu nghIa duy vaf do Ia dac fnh cua khoa hoc hIon daI. Chu nghIa duy vaf do xuaf boI nhIou nha 312 PH LC 2 khoa hoc duong fhoI duong nhu khang djnh rang fho gIoI fhuc duoc cau fhanh boI cac fhuc fho vaf Iy fu huu, frong khI faf ca cac hIon fuong fInh fhan duoc xom nhu chI hoan foan Ia nhung su frnh hIon, khong co baf k fhuc fho nao frong do va fhuoc vo chung. Raf nhIou Iuan dIom duoc hnh fhanh fu su khac bIof nay gIua cac frnh hIon va fhuc faI. Quan dIom Trung quan cung nhan manh su khac bIof gIua cac frnh hIon va fhuc faI, nhung fhoo mof cach hoan foan khac. Quan dIom nay cho rang faf ca cac hIon fuong fInh fhan va vaf Iy ma fa kInh nghIom xuaf hIon nhu fho Ia chung fon faI frong nhau va fhuoc vo nhau, hoan foan khong phu fhuoc vao kIou cach hay nhan fhuc va quan nIom cua chung fa. Chung co vo nhu Ia nhung su vaf fu huu, nhung frong fhuc faI chung fon faI nhu Ia cac su kIon co IIon ho phu fhuoc. Su phu fhuoc cua chung co 3 fang: 1. Cac hIon fuong khoI Ion frong su phu fhuoc vao cac anh huong nhan qua ngay fruoc do, 2. Chung fon faI phu fhuoc vao cac fhanh phan va |hoac Ia) cac fhuoc fnh cua rIong chung, 3. Cac hIon fuong fao non fho gIoI kInh nghIom cua chung fa phu fhuoc vao su djnh danh ngon ngu va quan nIom cua chung fa vo chung. 314 PH LC 2 Vo maf fruc gIac, su phu fhuoc ba fang nay khong ro rof, v chung bj cho gIau boI su frnh hIon cua cac hIon fuong nhu Ia co kha nang fu fon va khong phu fhuoc vao su djnh danh fhoo khaI nIom. ua fron nhung frnh hIon saI Ioch nay, cung Ia dIou hoan foan fu nhIon khI nghI vo cac hIon fuong, hay nam baf chung vo maf khaI nIom, nhu Ia nhung su vaf fu xac djnh mnh frong chnh foan fho ay. Xu huong nay duoc bIof foI nhu Ia su oat tbc boa, va fhoo quan dIom Trung quan, day Ia mof su saI Iam bam sInh fao ra non fang cho vo so cac phIon nao fInh fhan. Su oat tbc boa fach roI moI su vaf ra khoI foan canh, nhn cac hIon fuong ma khong ho xom xof foI moI quan ho nhan qua Iam sInh khoI chung, va cung khong xom xof foI nhung phuong fhuc quan saf va hnh fhanh khaI nIom cu fho duoc su dung do nhan bIof chung. Ton goI Trung quan duoc hnh fhanh Ia v quan dIom nay co franh khoI haI pha cuc doan: mof bon Ia vaf fho hoa cac hIon fuong va mof bon Ia phu nhan su fon faI cua chung. Thoo quan dIom Trung quan, cac su kIon fInh fhan cung co fhuc tinb kbong khac g so voI cac su kIon vaf Iy. Trong kInh nghIom frI gIac fhong fhuong cua chung fa, qua fhaf co nhung kIou khac bIof gIua cac hIon fuong vaf Iy va fInh fhan. Trong khI cac hIon fuong vaf Iy fhuong co khoI Iuong, vj fr, van foc, hnh dang, kch co, va nhIou fhuoc fnh vaf Iy khac, fh nhung dIou nay noI chung khong phaI Ia dac fnh cua cac hIon fuong fInh fhan. Chang han, fa fhuong khong nhan bIof duoc 316 PH LC 2 fnh cam you mon cua mof nguoI doI voI nguoI khac nhu Ia co khoI Iuong hay vj fr. Nhung fhuoc fnh vaf Iy nay cung khong hop voI cac hIon fuong fInh fhan khac nhu Ia su buon ba, mof hnh anh duoc nho IaI fu fhoI fho au, hnh dung cua mof doa hong, hay y fhuc vo baf cu dIou g. o do, cac hIon fuong fInh fhan khong duoc xom nhu Ia vaf fho, boI Io don gIan Ia chung khong co nhIou fhuoc fnh Ia dac fnh chI co o cac hIon fuong vaf Iy. o do, Phaf gIao chua fung chap nhan cac nguyon Iy vaf Iy chI xom cac vaf fho vaf Iy moI Ia co fhuc. Tro IaI voI Cban /y tbu nbat, ca nhung kho dau fho chaf va fInh fhan dou duoc fhua nhan, nhung fhoo quan dIom Trung quan, chung dou khong fon faI nhu Ia nhung su kIon tu buu, va do do, fnh nbj nguycn gIua chung Ia mof ban fnh fuong doI, khong phaI fuyof doI. S THAT VK NGON GOC CA KHO OA Cung gIong nhu vIoc fhua nhan haI IoaI kho dau fho chaf va fInh fhan Phaf gIao cung xac nhan su fon faI cua ca haI IoaI anh huong fInh fhan va fho chaf Ia nguyon nhan Iam sInh khoI dau kho. Chang han, cac fon fhuong vaf Iy fao ra dau don vo fho chaf va cung co fho gay hau qua fhong kho vo fInh fhan. Maf khac, cac fhaI do nhaf djnh nhu Ia kIou ngao, fhIou fu fIn, fhom muon, fhu djch va ghon fuc cung co fho gay ra su kho nao vo fInh fhan, va nhung fhuc bach fInh fhan nay cung co fho dan nguoI fa foI cac hanh vI fao ra su dau don fho xac. Cung co dIou ro rang Ia nhung 318 PH LC 2 dau om va fon fhuong fho chaf khong nhaf fhIof gay hau qua buon dau vo fInh fhan chung khong gay hau qua nhu fho cho faf ca moI nguoI baf cu khI nao co cac su kIon vaf Iy nhu vay xay ra va nhung dau kho fInh fhan cung co fho sInh khoI ngay ca khI khong co baf k anh huong vaf Iy ro rof nao. Chang han, nguoI fa co fho cam fhay buon kho sau sac v khong nhan duoc mof cuoc dIon fhoaI fu aI do. Iou nay khong co y noI Ia khong co cac moI fuong quan sInh Iy hoc fhan kInh voI frang fhaI buon kho nhu fho nghIa Ia khong co cac su kIon nao bo co fho Ia can fhIof cho su sInh khoI frang fhaI buon kho do nhung khong co bang chung cho fhay cac fIon frnh vaf Iy Ia nhung nguyon nhan chnh you gay ra su dau buon cua mof nguoI. Thaf ra, Phaf gIao Tay Tang xac nhan rang faf ca nhung frang fhaI fInh fhan ma con nguoI fraI nghIom qua Ia co cac fuong quan sInh Iy frong co fho, nhung khong ha fhap cac frang fhaI fInh fhan duoc fho nghIom mof cach chu quan fhanh cac frang fhaI co fho fhuan fuy khach quan. uc Da/ai Lama da nhIou Ian khang djnh rang, nou cac you fo nao frong Phaf hoc, bao gom ca quan dIom Trung quan, bj bac bo mof cach fhuyof phuc boI cac chung cu fhuc nghIom moI hay Iap Iuan vung chac, fh nhung you fo do phaI bj IoaI bo. NhIou nha fhan kInh hoc ngay nay cho rang cac fIon frnh fInh fhan fhuc ra khong g khac hon Ia cac fIon frnh nao bo: Taf ca cac hIon fuong fInh fhan hoac Ia dong nhaf voI cac su kIon nao bo hoac hoan foan duoc fao ra boI chung va khong 320 PH LC 2 ho co su fon faI fach bIof voI cac su kIon nao bo. Quan dIom nay khong fuong hop voI Phaf gIao, vay non nou co cac Iap Iuan fhuyof phuc do chap nhan no fh Phaf hoc can phaI duoc xom xof IaI mof cach fuong ung. Su phaf frIon IIon fuc vo so Iuong cac kham pha fhan kInh hoc vo su fuong ung gIua cac fIon frnh fInh fhan nhaf djnh voI cac su kIon fhan kInh cu fho co fho duoc dIon djch hop Iy fhoo mof frong haI cach. Thu nhaf, chung cu nay co fho goI y rang cac fIon frnh fInh fhan Ia dong nhaf hay f ra cung Ia dI kom voI cac fIon frnh nao fuong ung. Nou dung vay fh day co fho xom Ia chung cu ho fro cho quan dIom duy vaf rang fam fhuc chI don fhuan Ia mof chuc nang cua nao bo, nhung chac chan day khong phaI Ia kof Iuan hop Iy duy nhaf co fho ruf ra fu chung cu nay. Cach dIon djch khac Ia, cac fuong ung nhu fho gIua cac fIon frnh fInh fhan va fhan kInh co fho bIou fhj rang cac fIon frnh fInh fhan xay ra frong su phu fhuoc vao cac fIon frnh nao. Iou nay goI y vo mof moI quan ho nhan qua gIua haI IoaI hIon fuong, do ngo kha nang co fho co nhung nguyon nhan khac co fho Ia mof ban chaf nhan fhuc phI vaf Iy von Ia can fhIof cho vIoc fao ra cac fIon frnh fInh fhan. KInh nghIom frI gIac fhong fhuong cho fhay rang cac su kIon fInh fhan va vaf Iy gay ra cac anh huong nhan qua fac dong Ian nhau. Tu Iau fa da bIof rang cac kch fhch vaf Iy fu moI fruong va fhan fho cua chung fa anh huong don cac nhan fhuc, fu duy va cam xuc. 322 PH LC 2 Va cac hoaf dong fInh fhan bao gom chnh cac nhan fhuc, fu duy, va cam xuc do IaI anh huong don co fho. Phaf gIao xom cac ho fuong nhan qua nhu fho chI Ia gIa frj bo maf; ca fac nhan vaf Iy Ian fInh fhan dou khong duoc IoaI fru dua vao baf cu gIa fhIof suy Iuan nao. Phaf gIao xom cac su kIon fInh fhan fho nghIom mof cach chu quan nhu Ia pbi oat tbc frong y nghIa rang chung khong fao fhanh fu cac haf fu vaf chaf; va xom cac su kIon vaf Iy nhu Ia pbi tinb tban frong y nghIa rang chung khong fhuoc vo ban chaf nhan fhuc. Thoo nhu kIou gIoI han cua chu fruong nhj nguyon nay, fh IoaI co cho vaf Iy nao co fho gIaI fhch cho su fuong fac nhan qua gIua haI IoaI hIon fuong nay7 Cau hoI nay gIa djnh rang faf ca cac nguyon nhan dou doI hoI phaI co co cho vaf Iy, nhung gIa djnh nay chua fung duoc cac nha Phaf hoc nou ra. VoI foI, khong co bang chung cho fhay nganh vaf Iy duong fhoI bac bo quan dIom nhj nguyon gIoI han dua ra boI quan dIom Trung quan. Vu fru hoc hIon daI goI y rang fho gIoI vaf Iy co fho da fung hnh fhanh fu chnh khong gIan, von khong bao gom cac haf fu vaf chaf va do do Ia pbi oat tbc frong y nghIa cua fu ngu nay fhoo Phaf gIao nhu vua noI fron. NhIou nha vaf Iy gIo day cung xom fhoI gIan Ia raf gIong nhu mof chIou cua khong gIan, va ngay ca nang Iuong fu no cung khong nhaf fhIof Ia mof fhuc fho vaf chaf hoan foan khach quan. Trong khI nguyon Iy bao foan nang Iuong da fung duoc cac nha fhan kInh hoc fhua nhan nhu mof djnh Iuaf vaf Iy IoaI fru baf cu anh huong phI 324 PH LC 2 vaf fho nao frong fho gIoI vaf Iy, fh PicbarJ Fcynman |ban fhan Ia mof nha vaf Iy noI fIong) 1 chI ra rang day Ia mof nguyon Iy foan hoc va khong phaI su mo fa mof co cho hay baf k dIou g cu fho. Ong noI fhom rang, frong vaf Iy hoc ngay nay, chung fa hoan foan khong bIof nang Iuong Ia g, 2 do ngo kha nang - nhu cac nha Trung quan do xuaf - rang nang Iuong fhoo nhu fa nhan fhuc khong phaI Ia mof caI g fon faI hoan foan khach quan nhu mof fhuc fho vaf Iy doc Iap. o noI kha nang chuyon doI gIua khoI Iuong va nang Iuong, dIou nay cung Iam nay sInh nhung van do Iy fhu vo frang fhaI ban chaf cua vaf chaf. Euan 8quircs, mof nha vaf Iy Iy fhuyof duong daI, xac nhan mof cach duf khoaf rang cac djnh Iuaf bao foan cua vaf Iy khong non duoc dung nhu non fang vung chac do bac bo gIa fhuyof nhj nguyon vo fam fhuc va vaf chaf. 3 Truoc khI co cong frnh cua Ncuton, 4 cac nha vaf Iy da fIn rang faf ca cac Iuc chI hoan foan Ia cac hIou ung day xa ra hoac huf IaI gan cua cac vaf 1 kchurd l. loynmun tl9l8l988), nhu vut y ngoo My, dout gu Nobo Vut y vuo num l965 Nobo cong vo mot ngoo My khuc u oun S. Schvngor vu mot ngoo Nhut u 1omonugu Shnchro. tND) 2 Xom Thc fc,nman Lcc|urc on |h,c tkoudng, Muss.: Addson- \osoy, l963), trung 42, tuc gu k. l. loynmun, k. . Loghton vu M. Sunds. 3 Xom Conscoos Mnd n tho lhyscu \ord trsto: Adum Hgor, l990), trung 22, tuc gu Loun Sqoros. 4 lsuuc Novton tl642-l727), ngoo Anh, u nhu vut y, toun hoc vu trot hoc to nhon, dooc xom u mot trong cuc nhu khou hoc v du nhut to trooc don nuy. tND) 326 PH LC 2 fho vaf chaf, nhung djnh Iuaf hap dan Iuc cua Ncuton noI nguoc IaI rang, su co maf cua mof vaf fho o mof noI co fho gay ra anh huong don mof vaf fho khac frong khoang cach raf xa fuy y, ma khong can don su can fhIop cua baf cu phuong fIon hay co cho nao. o do, 8quircs chI ra rang, cbu truong oat cbat fhoo cach hIou hop nhaf da kof fhuc vao fho kI 17. Tuong fu, cho don cuoI fho kI 19, hau hof cac nha khoa hoc dou nhn fho gIoI fhoo quan dIom chu nghIa vaf chaf co gIoI, von doI hoI mof phuong fIon vaf chaf cho su fruyon anh sang. Nhung nguyon Iy co hoc nay cung fro non IoI fhoI khI Maxuc// 1 chung mInh bang foan hoc rang khong ho can don phuong fIon vaf chaf nao ca. Va Micbc/son 2
va Mor/cy chung mInh bang fhuc nghIom su khong co maf cua baf k chung cu vaf Iy nao cho mof phuong fIon nhu fho. o do, nguyon Iy co hoc co dIon da bj dao fhaI frong fho kI 19 va fham ch cang bj chon sau boI cac kham pha frong IInh vuc co hoc Iuong fu cua fho kI 20. 3 Trong nhung fh du nou fron, cac gIa djnh dua vao su suy doan da bj IoaI bo boI nhung fIon bo vo frI fhuc frong fInh fhan fham van khoa hoc cao nhaf. 1 umos Cork Muxvo tl83l-l879), nhu vut y ngoo Anh, no tong vo cong trnh nghon coo vo mo qoun ho gou unh sung vu song don to. tND) 2 Abort A. Mchoson tl852-l93l), nhu vut y ngoo My goc Doc, dout gu Nobo Vut y num l907. tND) 3 1o t1on s Aun \uuco) du khuo sut toun don cho do nuy to qoun dom lhut guo trong such Choosng kouty: A oddhst Vov o lhyscs und tho Mnd. tlthucu, Snov Lon, l996). 328 PH LC 2 Tro IaI voI su gIaI fhch cua Phaf gIao vo cac fac dong qua IaI gIua fhan va fam, nou cac fIon frnh fInh fhan va vaf Iy khong anh huong don nhau bang vao mof co cho nao do, vay Iam fho nao chung fuong fac voI nhau7 Phaf gIao mo dau bang vIoc xac nhan gIa frj cua kof Iuan dua fhoo frI gIac fhong fhuong rang cac hIon fuong fInh fhan va vaf chaf co anh huong Ian nhau dIou ma cac nha khoa hoc frong hoI nghj nay cung hoan foan fhua nhan. Su fhua nhan nay dua fron co so su gIaI fhch raf ro rang cua Phaf gIao vo quan ho nhan qua: A chI co fho duoc xom Ia nguyon nhan cua nou |1) A xuaf hIon fruoc va |2) khI su xuaf hIon cua A bj ngan chan fh su xuaf hIon cua cung bj ngan chan. Nhu vay, Iy fhuyof hIon fuong nhan qua nay khong nhaf fhIof doI hoI phaI co mof co cho. Nhu duc Da/ai Lama da chI ra, co mof su phan chIa fhanh haI Iop don gIan cua quan ho nhan qua va dIou do IIon quan chaf cho don ban chaf cua y fhuc. A co fho Ia nguyon nhan chnh you cua , frong fruong hop no fhuc su chuyon dang fhanh , hay A co fho Ia nguyon nhan phoI hop cua , frong fruong hop no gop phan cho su xuaf hIon cua nhung khong chuyon dang fhanh . Vay, nou cac frang fhaI fInh fhan fhuc su khong g khac hon Ia cac frang fhaI nao bo, fh khong co van do g frong vIoc khang djnh cac su kIon sInh Iy fhan kInh fruoc do chuyon dang fhanh cac frang fhaI fInh fhan, va v fho co vaI fro nhu Ia cac nguyon nhan chnh you cua cac frang fhaI fInh fhan do. Nhung do kof Iuan chac chan rang cac su kIon fInh fhan Ia dong nhaf voI 330 PH LC 2 nhung su kIon fhan kInh fuong ung cua chung hay cho rang cac su kIon fInh fhan do chI don gIan Ia mof chuc nang hay frang fhaI cua cac frang fhaI nao bo fuong ung fh phaI chung mInh bang fhuc nghIom rang ca haI su kIon xay ra dong fhoI chu khong fIop noI nhau. Iou nay doI hoI phaI bIof duoc fhoI dIom chnh xac khI mof su kIon fInh fhan xay ra va fhoI dIom chnh xac khI su kIon fhan kInh fuong ung cua no xay ra, va xac djnh xom IIou haI fhoI dIom do Ia dong fhoI hay fIop noI nhau. Trong pham vI kIon fhuc cua foI fh dIou nay chua fung duoc fhuc hIon, va foI cung khong bIof phaI Iam fho nao do fhuc hIon duoc dIou nay voI mof do chnh xac can fhIof. Nou cac hIon fuong fInh fhan duoc san sInh fu cac hIon fuong fhan kInh fruoc do, fh ca haI khong fho dong nhaf. Trong fruong hop do, cau hoI hop Iy co fho dua ra Ia: Cac fIon frnh vaf Iy gIu vaI fro nhu cac nguyon nhan chnh you hay nhu nhung nguyon nhan phoI hop cho cac fIon frnh fInh fhan7 Nou cac su kIon vaf Iy frong khI gay ra cac hIon fuong fInh fhan phI vaf Iy so chuyon dang vao cac hIon fuong fInh fhan do, fh khoI Iuong va nang Iuong cua cac su kIon vaf Iy do han phaI maf dI frong fIon frnh nay. Quan dIom nay bj bac bo boI ca Phaf gIao Ian khoa hoc, du Ia voI nhung Iy Io khac nhau. V fho, Phaf gIao do xuaf rang cac fIon frnh vaf Iy co fho gIu vaI fro phoI hop, nhung khong chnh you, frong vIoc gay ra cac hIon fuong fInh fhan. Trong khI do, cac su kIon vaf Iy fhuong gIu vaI fro nhu nguyon nhan chnh you cua nhung su kIon vaf Iy fIop fhoo sau. Nhung dIou 332 PH LC 2 nay Iam nay sInh cau hoI: Nou cac fIon frnh vaf Iy IIon fruoc do chI gIu vaI fro nhu cac nguyon nhan phoI hop, fh dIou g Ia nguyon nhan chnh you cua cac su kIon fInh fhan, nou co7 Con nou cac fIon frnh fInh fhan khong co nguyon nhan chnh you, fh dIou nay so ham y rang chung khoI Ion khong fu dau ca. Phaf gIao bac bo kha nang nay, cung gIong nhu da bac bo quan dIom cho rang cac su kIon vaf Iy co fho khoI Ion khong fu dau ca. Kof Iuan cua Phaf gIao Ia: cac su kIon fInh fhan xay ra fruoc gIu vaI fro nhu cac nguyon nhan chnh you cua cac su kIon fInh fhan fhoo sau. oI khI, mof so frang fhaI fInh fhan nhaf djnh chuyon sang frang fhaI fIom fang, chang han nhu nhan fhuc 1 fIom an khI fa ngu. Nhung dong fuong fuc cua fam fhuc fh khong bao gIo maf dI va cung khong bao gIo khoI Ion khong fu dau ca. Toan bo non Phaf hoc dou IIon quan don vIoc nhan dIon ban chaf va nguon goc cua dau kho cung nhu fm ra cac phuong fhuc do IoaI fru kho dau fan coI nguon cua no. Chu you dua vao su khao saf bang cac phuong fhuc suy nghIom va Iuan Iy, Phaf gIao quan fam fruoc nhaf don cac phIon nao fInh fhan, phan bIof voI cac 1 Nhun thoc: nung oc nhun bot hnh suc. lhut guo qoun nom co nhong nung oc nhun bot khuc nhuo do vo cuc do toong khuch qoun, nho nhun thoc u nung oc nhun bot hnh suc, nh thoc u nung oc nhun bot um thunh... cong vo t thoc tnhun bot mo hoong), thot thoc tnhun bot v nom), thun thoc tnhun bot so xoc chum) vu y thoc tnhun bot cuc to toong) tuo thunh suo thoc tLoc thoc), toong ong vo suo trun tLoc trun) u 6 do toong khuch qoun vou ko. tND) 334 PH LC 2 bonh faf fho chaf, va chu y foI cac nguyon nhan fInh fhan cua su dau buon nhIou hon Ia nhung nguyon nhan vaf Iy. Trong vIoc fm hIou cac nguyon nhan vaf Iy cua su dau kho fInh fhan, Phaf gIao co raf nhIou dIou do hoc hoI fu khoa fhan kInh hoc hIon daI. Trong Phaf gIao khong co dIom nao bac bo cac anh huong cua dI fruyon, su maf can bang dIon hoa frong nao bo va nhung IoaI fon fhuong nao khac gop phan gay ra cac roI Ioan chuc nang fInh fhan, nhung fruoc nhung chung cu fhuyof phuc nhu fho, nguoI Phaf fu co fho nou ra cac cau hoI nhu Ia: Nou haI nguoI cung chju mof kIou roI Ioan fInh fhan nao do do dI fruyon, faI sao mof nguoI guc nga fruoc can bonh con nguoI kIa fh khong7 Tuong fu, haI nguoI cung hung chju cac IoaI chan fhuong raf gIong nhau, nhung phan ung fam Iy cua ho co fho raf khac nhau. Su gIoI han vIoc fhoo duoI cac cau hoI nhu vay rIong frong pham vI cac nguyon nhan sInh Iy co vo nhu khong fhoa dang, cho du khuynh huong sIou hnh cua nguoI ay co Ia g dI nua. Su xac djnh mof nguyon nhan vaf Iy cua mof roI Ioan fInh fhan khong IoaI fru kha nang con co cac nhan fo fam Iy quan frong cung IIon quan don no. V fho, vIoc khuyon mof nguoI no franh hay xu Iy fof mof so fnh huong co fho dan foI cac van do fInh fhan nao do Ia IoI khuyon dung dan. Tuy nhIon, dao Phaf chu frong nhIou hon don vIoc nhan dIon va chua Ianh cac fIon frnh fInh fhan noI fam Iam cho mof nguoI do bj fon 336 PH LC 2 fhuong boI nhung fac dong fu bon ngoaI nhu fho. Thay v co suc kIom soaf hay franh no hoan canh bon ngoaI, dao Phaf nhan ra rang co nhIou fnh huong kho khan bon ngoaI Ia khong fho kIom soaf va doI khI khong fho franh no. o do, dao Phaf fap frung chu you vao vIoc fm hIou kha nang IInh hoaf cua fam fhuc, dac bIof Ia frong y nghIa Iam cho fam fhuc gIam bof duoc khuynh huong dau kho, baf chap moI fruong xung quanh. Tom IaI, Phaf gIao nhan manh vao vIoc kIom soaf fu fam hon Ia kIom soaf moI fruong chung quanh. ay co fho Ia Iy do faI sao duc Da/ai Lama bIou Io mof moI quan fam nhu fho vo cac nguyon nhan gay cac chung roI Ioan fInh fhan, chang han nhu chung fram cam kInh nIon, boI v Phaf gIao quan fam don vIoc fru bo cac nguyon nhan chnh you cua nhung roI Ioan nhu fho, khong chI don gIan Ia vIoc dIou frj cac frIou chung. af chap cac fIon bo y hoc frong hIou bIof vo chung fram cam kInh nIon, Lcuis JuJJ van fhang fhan fhua nhan rang cac IoaI fhuoc chong fram cam khong cbua kboi cac roI Ioan nay; chung chI Joi pbo hay kicm cbc cac roI Ioan nay khI cac fhay fhuoc Iam sang co gang /oai bo cac tricu cbung. Iou nay fruoc maf co fho Ia hof suc huu ch, nhung nham don Iau daI fh Phaf gIao nhan manh fam quan frong cua vIoc xac djnh cac nguyon nhan can va du cua faf ca cac dang roI Ioan fInh fhan voI hy vong rang chung co fho bj IoaI fru va nguoI bonh co fho hoan foan bnh phuc. 338 PH LC 2 TaI sao y hoc raf fhuong fu gIoI han voI cac gIaI fhch IIon quan don nguyon nhan vaf Iy va raf nhanh chong chuyon huong nhung anh huong khac sang pham fru duoc goI mof cach hoa my Ia cac hIou ung gia Juoc |non nho rang gia Juoc duoc djnh nghIa nhu Ia cac chaf khong co hIou qua y hoc dang ko)7 ToI ngo rang dIou nay phan Ion do noI su kIon Ia frong 300 nam fhoo sau fhoI ky Cacb mang Kboa boc 1 da khong co nganh khoa hoc nao vo fam fhuc o Tay phuong, va frong 100 nam dau fIon phaf frIon nganh fam Iy hoc fh ban chaf, nguon goc va hIou Iuc nhan qua cua y fhuc da bj bo qua mof cach pho bIon voI ngoaI Io ngan nguI cua mof vaI nha noI quan hoc nhu Wi//iam Jamcs. 2 Nhu Jamcs da nhan xof, nhung hIon fuong ma fa hof suc chu fam vao so fro non co fhaf doI voI fa, va nhung hIon fuong ma fa khong quan fam foI so mo nhaf dI fhanh frang fhaI cua cac frnh hIon fuong fuong, mo ao, cuoI cung Ia fuong duong voI chang co g ca. 3 Trong khI nao bo da fro fhanh raf fhaf doI voI cac nha khoa hoc quan saf no, fh cac fuong quan vaf Iy cua hoaf dong fInh fhan, do khong co duoc su phaf frIon cac kI fhuaf fInh vI 1 1ho ky Cuch mung Khou hoc tScontc kovooton): gu doun dooc xuc dnh vuo khoung num l500 don l700, u tho ky cuc non tung khou hoc hon du dooc thot up o 1uy Ao. tND) 2 \um umos tl842-l9l0), trot gu ngoo My vu u nhu tum y hoc, ngoo du phut tron trot y cou cho nghu thoc nghom. tND) 3 Xom 1ho lorcopton o kouty trong such 1ho lrncpos o lsychoogy tNov York: Dovor lobcutons, l950) cou \um umos, trung 290- 29l. 340 PH LC 2 fuong duong do fruc fIop fham saf cac hIon fuong fInh fhan, cac hIon fuong chu quan nhu Ia hnh anh fInh fhan, Iong fIn, cam xuc va chnh fu fhan y fhuc, da bj xom mof cach pho bIon nhu cac hIon fuong phu khong fhaf cua nao bo. Cac fhIon gIa Phaf gIao fh nguoc IaI, fu Iau da khong Iuu fam don cac anh huong cua nao bo Ion fam fhuc, va do do cho rang cac anh huong nay, nou co, Ia khong dang ko. Nhung ho da phaf frIon mof pham vI rong Ion cac phuong phap quan chIou va suy nghIom noI fam do ron Iuyon su fap frung fam y nham fruc fIop khao saf vo ban chaf, nguon goc va hIou Iuc nhan qua cua cac hIon fuong fInh fhan, bao gom ban fhan y fhuc; va do chuyon hoa fam fhuc fhoo cac chIou huong co IoI. KInh nghIom ruf ra fu su fhuc hanh dao Phaf frong nhIou fho ky qua noI Ion rang fam fhuc co fho IInh hoaf hon va fIom an mof nang Iuc Ion Iao hon nhIou so voI gIa djnh hIon nay cua khoa hoc hIon daI. Tuy nhIon, nhu duc Da/ai Lama co Ian da nhan xof, nhung phaf bIou nhu fho cung gIong nhu gIay bac. Nou muon gan mof gIa frj cho chung, fa phaI xac nhan duoc rang chung duoc bao chung boI kInh nghIom co gIa frj. ChI co nhung kInh nghIom do moI Ia Iuong vang bao chung cho IoaI fIon fo Ia cac phaf bIou nhu fron cua Phaf gIao. IIou khoa nhan fhuc hoc hIon daI co du hIou bIof vo nao bo va fam fhuc do kof Iuan ma khong so saI Iam rang gIa fhuyof vo mof fam fhuc phI vaf Iy Ia vo ch7 342 PH LC 2 KhI duoc hoI chung fa hIon nay hIou duoc bao nhIou phan fram vo chuc nang cua nao bo, nha fhan kInh hoc Pobcrt Lioingston fra IoI: Kboang 0,6%, va Lcuis JuJJ cung fan fhanh: Cbung ta bau nbu cbl moi kbao sat Juoc pban can cot nbat. u vay, nguoI fa van co fho fhoo quan dIom duy vaf vo fam fhuc fron co so Ia khong co chung cu khoa hoc nao vo su fon faI cua baf k mof hIon fuong phI vaf Iy nao ca, non gIa fhIof vo mof fam fhuc phI vaf Iy khong phaI xom xof don, du chI frong choc Iaf. ay han Ia mof kof Iuan raf vung chac nou nhu khoa hoc phaf frIon duoc cac fhIof bj do phaf hIon su co maf cua cac hIon fuong phI vaf Iy va cac fhIof bj do xac nhan Ia khong ho co cac hIon fuong nay. Tuy nhIon, frong pham vI hIou bIof cua foI fh chua fung co fhIof bj nao nhu fho. o do, phaf bIou rang khong co chung cu khoa hoc nao vo su fon faI cua baf k hIon fuong phI vaf Iy nao Ia vo can cu. Nou cac nha fhan kInh hoc da co mof hIou bIof foan dIon vo faf ca cac nguyon nhan can va du cho vIoc fao ra y fhuc, va nou faf ca cac nguyon nhan do dou Ia nguyon nhan vaf Iy, fh faf ca cac Iy fhuyof nhj nguyon cua fam fhuc va nao bo han phaI bj bac bo. Nhung cac nha fhan kInh hoc hIon fhoI dong y rang ho con cach raf xa muc fIou do. Cung Ia fhch dang khI nou ra rang, noI mof cach nghIom khac fh van chua co bang chung khoa hoc nao vo su fon faI cua y fhuc! Cac nha khoa hoc bIof duoc su fon faI cua no chI v fu mnh nhan bIof, va ho suy dIon 344 PH LC 2 fron co so khong khoa hoc do, rang cac sInh vaf fuong fu khac cung co y fhuc. Nhung mof fhuc fho khac phaI fuong fu nhu fho nao voI con nguoI moI co fho cho Ia co y fhuc7 KhI xof don su co maf hay vang maf cua y fhuc frong mof bao fhaI con nguoI chua sInh ra va frong cac IoaI vaf fh khong co duoc su nhaf fr khoa hoc, v Iy do don gIan Ia khong co phuong fIon khoa hoc nao do phaf hIon su co maf hay vang maf cua y fhuc frong baf k fhuc fho nao. Iou nay cho fhay su fhIou fhon frI fhuc khoa hoc hIon nay vo ban chaf, nguon goc va hIou Iuc nhan qua cua y fhuc. Iuu y don dIou nay, bay gIo chung fa chuyon sang do faI su cham duf cua kho dau va kha nang co su vang baf cua fu fhan y fhuc. Su thut ve su chum dut cuu kho duu KhI foan bo kho dau da duoc nhan dIon va cac nguyon nhan can va du cua no da duoc phaf hIon, cau hoI Phaf gIao dua ra Ia: Co fho nao vInh vIon fhoaf khoI kho dau va coI nguon cua no hay khong7 NhIou nha khoa hoc so fra IoI voI su khang djnh nhanh chong: KhI ban chof, faf ca cac kInh nghIom cua ban dou ngung IaI, v y fhuc fan bIon maf. NoI cach khac, su cham duf cua kho dau xay ra do su dIof maf ca nhan. Trong khI dIou nay fhuong duoc nang Ion fhanh quan dIom khoa hoc, fh fu goc nhn cua Phaf gIao, fnh frang fhIou hIou bIof cua fhan kInh hoc hIon fhoI vo nguon goc va ban chaf cua y fhuc fao ra do fIn cay raf fhap doI voI baf k 346 PH LC 2 kof Iuan nao ma cac nha khoa hoc co fho ruf ra vo fac dong Ion y fhuc cua caI chof vo maf sInh hoc. 1 Phaf gIao Tay Tang xac nhan rang frong fIon frnh cua su chof, cac gIac quan fhong fhuong va nang Iuc nhan fhuc fro non fIom fang. Kof qua cuoI cung cua fIon frnh nay khI faf ca nang Iuc fInh fhan bnh fhuong cua chung fa da maf dI khong phaI Ia su doan dIof fam fhuc, ma Ia su hIon Io cua fam fhuc raf vI fo ma fu do faf ca cac fIon frnh fInh fhan khoI nguon. Thoo Phaf gIao Tay Tang, su hIon dIon cua fam fhuc vI fo nay khong phu fhuoc vao nao bo, cung khong doI hoI su maf dI cua y fhuc. ung hon, kInh nghIom cua IoaI fam fhuc nay Ia kInh nghIom cua su nhan bIof fruc fIop va nguyon so, duoc xom nhu Ia non fang cau fhanh cua fho gIoI fu nhIon. KhI su noI kof gIua fam fhuc vI fo nay va fhan fho bj caf duf, caI chof xay ra. Nhung fam fhuc nay khong bIon maf. Nguoc IaI, fu noI fam fhuc nay fam fhoI khoI Ion mof fhan fho fInh fhan |tban trung am), fuong fu nhu IoaI fhan fho phI vaf Iy ma nguoI fa co frong gIac mo. Thoo sau caI chof cua mof nguoI Ia mof chuoI kInh nghIom fuong fu nhu frong gIac mo, roI sau do tban tbc tinb tban nay cung cbct Ji, va ngay khoanh khac fIop fhoo do fh doI song ko fIop baf dau, chang han nhu frong fu cung cua nguoI mo fuong IaI. Trong suof fhoI gIan phaf frIon bao fhaI, cac gIac quan 1 Vo co bun, lhut guo khong cho rung chot u hot. V tho, cu chot mu chong tu nhn thuy dooc ch dooc xom u cu chot cou thun xuc, huy cu chot vo mut snh hoc mu tho. tND) 348 PH LC 2 va nang Iuc nhan fhuc khac nhau duoc phaf frIon dua vao su hnh fhanh cua co fho. Nhung y fhuc fInh fhan duoc cho Ia da co maf fu fhoI dIom fhu fhaI. Nhung g Ia non fang kInh nghIom cua Iy fhuyof Iuan hoI vua duoc frnh bay so Iuoc nhu fron7 NhIou fhIon gIa Tay Tang bac cao noI rang ho co fho nho IaI duoc cac su kIon frong Ian chof fruoc day cua ho, nhung kInh nghIom fuong fu nhu frong gIac mo fhoo sau do, va fIon frnh cua su fho sInh. Trong nhIou fruong hop, ho cung nho IaI duoc cac su kIon chI fIof fu nhung kIop song qua khu; v fhoo fhuyof nay fh cac k uc duoc Iuu gIu frong dong fuong fuc cua fam fhuc duoc mang fhoo fu kIop nay sang kIop khac. Nhung nguoI khong fu fap fhIon djnh cung co fho co kha nang nho IaI cac fIon kIop cua ho, nhu frong fh du duc Da/ai Lama da dua ra vo haI co gaI o An o noI rang ho nho IaI duoc fon cua nhung nguoI ho quon bIof frong kIop fruoc. Tuy nhIon, fhoo Phaf gIao fh hau hof nguoI fa khong fho nho duoc fIon kIop cua ho, v cac kInh nghIom do bj cho khuaf boI cac kInh nghIom gan hon cua doI song hIon faI, cung gIong nhu hau hof nhung nguoI Ion chI nho duoc raf f vo fhoI fho au cua chnh doI song nay. Trong hoI nghj nay, su kho khan cua cac nha khoa hoc frong vIoc nhan hIou khaI nIom fam fhuc vI fo cua Phaf gIao co vo nhu fhaf ky Ia, boI v y nIom vo cac hIon fuong vaf Iy vI fo Ia pho bIon frong khoa hoc. Chang han, fruong dIon fu cua mof don dIon fu Ia mof 350 PH LC 2 hIon fuong vI fo, chI co fho duoc nhan bIof boI cac fhIof bj raf fInh vI. Cung vay, anh sang fu cac fhIon ha cach xa hang fI nam anh sang Ia raf vI fo va chI co fho duoc phaf hIon boI cac knh vIon vong raf manh va fInh vI. Tuong fu, Phaf gIao fhua nhan su fon faI cua cac frang fhaI vI fo cua su nhan bIof va cac su kIon fInh fhan ma chI co fho duoc phaf hIon voI su chu fam nhay cam, fap frung bon vung. Y fhuc fhong fhuong qua fho fhIon va khong on djnh non khong fho nhan ra cac hIon fuong nhu fho, nhung Phaf gIao da phaf mInh ra raf nhIou phuong fhuc ron Iuyon su djnh fam ma khoa hoc hIon daI khong bIof foI do fam fhuc co fho nhan bIof chac chan cac hIon fuong fInh fhan va vaf Iy ngay cang vI fo hon. 1 Trong khI cac frang fhaI vI fo cua su nhan bIof chI co fho duoc nhan ra boI su nhan bIof raf fInh fo, fh ngay ca cac frang fhaI fInh fhan fho fhIon nhaf, chang han nhu su gIan du |co fho duoc nhan bIof chac chan mof cach fruc fIop boI mof fam fhuc bnh fhuong khong fu fap) fh van khong fho phaf hIon fruc fIop boI cac fhIof bj vaf Iy cua fhan kInh hoc hIon daI: ho chI phaf hIon duoc cac fuong quan fhan kInh fam Iy cua nhung frang fhaI fInh fhan nhu fho va cac bIou hIon vaf Iy khac co IIon ho. o do, moI frang fhaI cua y fhuc co fho xom Ia qua vI fo don muc fhan kInh hoc hIon daI khong fho phaf hIon. 1 Cuc phoong thoc nuy dooc bun don mot cuch ch tot trong tuc phum 1ho rdgo o oosconso Lxporoncng 1botun oddhst Modtuton tChcugo: Opon Coort, l997) cou . Aun \uuco. 352 PH LC 2 Trong khI o Tay phuong nIom fIn vao kIop sau hay su fuong fuc cua fam fhuc sau khI chof fhuong chI duoc xom nhu mof cach hanh xu Iac quan cua nIom fIn, fh Phaf gIao fraI IaI cho rang nIom fIn vao su cham duf mof cach fu dong va vInh vIon cua kho dau o fhoI dIom chof do su bIon maf cua y fhuc chI Ia mof cach hanh xu Iac quan cua nIom fIn ma khong co cac co so fhuc nghIom hay Iap Iuan fhuyof phuc nao do ho fro. Phaf gIao qua fhaf co noI rang kho dau cung voI nguon goc cua no co fho dIof fru fan goc mof cach vInh vIon, nhung dIou nay doI hoI mof su fInh Iuyon khoo Ioo va Iau bon cua fam fhuc va su dIof fru nguyon nhan can ban cua kho dau cu fho Ia vo mInh va ao fuong fhong qua vIoc nuoI duong fuo gIac fhIon djnh va frI fhuc. Nhung phuong fhuc do phaf frIon mof fuo gIac nhu fho duoc frnh bay frong con duong huong don su gIaI fhoaf cua Phaf gIao. Su thut ve con duong det kho Thoo Phaf gIao Tay Tang, goc ro non fang cua kho dau Ia mof IoaI vo mInh co fnh bam sInh vo ban chaf ca fnh cua chnh mnh, y fhuc cua chnh mnh va fho gIoI ma mnh nhan fhuc. Truyon fhong nay xac nhan rang faf ca moI nguoI dou sInh ra voI nhung su vo mInh nay, fru nhung nguoI da duoc gIac ngo o bac cao. Nhung su vo mInh nay co fho bj suy you dI va fham ch Ia bj IoaI bo hoan foan. Mof cach cu fho, do anh huong cua su vo mInh bam sInh nhu vay, fa bam chap 354 PH LC 2 vao fnh nhj nguyon fuyof doI cua ta va nguoi kbac, va dIou nay IaI dan foI su cu fho hoa faf ca kIou IoaI hIon fuong fInh fhan va vaf Iy, cung nhu Ia su phan chIa cua chnh haI pham fru fInh fhan va vaf chaf. Thoo quan dIom Trung quan, IoaI vo mInh nhu fho bj doI frj boI vIoc nhan bIof ro cach fhuc ma faf ca cac hIon fuong, ko ca ban nga, fon faI nhu Ia cac su kIon co quan ho mof cach phu fhuoc Ian nhau nhu da mo fa fruoc day frong Iuan van nay. Cung voI su vo mInh bam sInh nhu fho, con nguoI con Ia doI fuong cua mof IoaI kho nao fInh fhan fhu haI duoc bIof nhu Ia oo minb uc Joan. Khong aI sInh ra san co IoaI vo mInh nay, no fhuc ra duoc fIop nhan fhong qua su fruyon ba va uc doan saI Iam. Phaf gIao Iuon cho rang do kof qua cua vIoc fIop nhan cac gIa djnh uc doan khong co can cu, fa co fho fro non nham Ian nhIou hon so voI khI khong nhan duoc baf k su gIao duc chnh fhuc nao. V vay, nhIom vu dung dan cua vIoc ron Iuyon frong Phaf gIao Ia khong fruyon fhu cho nguoI fa nhung gIao dIou djnh san hay mof Ioaf cac nguyon Iy frIof hoc. Thay v vay, phaI khch Io nguoI fa fu mnh khao saf va kIom djnh cac gIa fhIof duoc ap u Iau nhaf vo ban chaf cua fhuc faI. ang cach IIon fuc kIom fra IaI cac gIa djnh cua chung fa qua su khao saf khaf kho bang phuong phap quan saf can fhan va Iap Iuan ro rang, fa fu fao ra kha nang kham pha va xoa bo su nham Ian do uc doan cua chnh mnh. Mof khI su nham Ian nay 356 PH LC 2 duoc quof sach, fa so daf don mof muc do co hIou qua hon nhIou frong vIoc nhan bIof va cho ngu phan vo mInh bam sInh fIom an cung voI nhung dau kho fInh fhan do no gay ra. Trong dao Phaf, su Ianh manh fInh fhan va muc do fruong fhanh fam IInh co fho duoc do Iuong frong moI quan ho fruc fIop voI su fhanh cong cua mof nguoI frong vIoc cho ngu haI IoaI kho nao fInh fhan nay. Trong khI Iuu fam don su phan IoaI haI Iop vo mInh nhu fho, fa hay khao saf nhung dIom chung gIua Phaf gIao va khoa hoc hIon daI nhu Ia 2 phuong phap khac han nhau frong vIoc doI maf voI fhuc faI. Mof bon su dung nhung phuong fhuc gan IIon voI mof ho fhong fu fuong va bon kIa fh bang cach fhoo duoI cac nghIon cuu khoa hoc. Nha nhan chung hoc xuaf sac C/ijjorJ Gccrt: 1 nhan xof vo van do nay: Kboa boc Jat tcn cau truc cua cac trang tbai tbco cacb sao cbo kbuynb buong bam y Joi ooi cbung /a oo tu... Nbung bc tu tuong Jat tcn cau truc cua cac trang tbai tbco cacb sao cbo kbuynb buong bam y Joi ooi cbung /a su tin tuong. 2
Gccrt: do cap foI Iong fIn fon gIao nhu Ia mof mo fhuc kIou mau cua ho fu fuong, va ong Iuu y rang dIou nay co 1 Cord Coortz, nhu nhun chong hoc ngoo My, snh num l926 vu mut num 2006. Ong du co nhong dong gop qoun trong mung tnh cuch mung vo qoun dom trong ngunh hoc nuy vuo nhong num 70 cou tho ky trooc. tND) 2 1ho lntorprotuton o Cotoros tNov York: usc ooks, l973) cou Cord Coortz, trung.230-23l. 358 PH LC 2 IIon quan foI su fhua nhan fruoc mof quyon Iuc chuyon hoa kInh nghIom. Mof cach ngan gon, doI voI baf cu ho fu fuong nao, aI muon hIou bIof fh fruoc hof phaI co Iong fIn. Kho khan cua vIoc fIop fhu mof ho fu fuong phaf sInh khI co su khac bIof gIua nhung g duoc fIn fuong voI nhung g co fhuc hIono duoc xac nhan boI chung cu fhuyof phuc. Nhung caI g cau fhanh chung cu fhuyof phuc va no duoc danh cho aI7 Cac nha khoa hoc fIn vao chu nghIa duy vaf fh hof suc hoaI nghI doI voI baf k chung cu nao khong phu hop voI quan dIom do. Nhu A//an Hobson 1 nhan xof, fam fu cua ho phaI coI mo doI voI cac chung cu nhu fho, nhung su coI mo do con raf hop hoI. Maf khac, cac nha Phaf hoc Tay Tang Ia nhung nguoI fIn vao fhuyof Iuan hoI fh IaI hof suc hoaI nghI cac khang djnh cua khoa hoc fhan kInh rang fam fhuc chI hoan foan Ia mof hIon fuong phu hay chuc nang cua bo nao. o do, voI cung mof chung cu cua khoa hoc fhan kInh duoc dua ra, cac nha vaf Iy fhay do Ia chung cu fhuyof phuc do bac bo su fon faI phI vaf Iy cua fam fhuc, frong khI cac nha Phaf hoc Tay Tang fhoo fruyon fhong va nhung nguoI khong fhoo chu nghIa duy vaf fh khong fhay nhu vay. Hau hof cac nha khoa hoc han phaI fhua nhan ho khong fhaf su bIof rang y tbuc kbong pbai /a g kbac 1 . Aun Hobson, nhu guo doc vu tum y tr oo ngoo My, snh num l933. tND) 360 PH LC 2 bon mot cbuc nang cua nao; va foI fIn rang hau hof cac nha Phaf hoc han cung fhua nhan ho khong fhaf su bIof rang y tbuc /a mot cai g Jo nbicu bon /a mot cbuc nang cua nao. Va su fhuyof phuc dIon ra raf manh o ca haI pha, cho fhay rang haI bon fIn fhoo cac ho fu fuong raf khac bIof nhau. Nou dIou nay dung, fh cac nha khoa hoc cung nhu cac nha Phaf hoc dou nhu nhau, cung co khuynh huong nghIong vo cac ho fu fuong fhoo cach noI cua Pobcrt Lioingston 1 Ia cac gia Jjnb uc Joan. Trong khI Ijch su khoa hoc phan Ion Ia vIoc fu sua chua cac gIa djnh uc doan saI Iam, fh nhu Pobcrt Lioingston chI ra, Phaf gIao cung daf uu fIon cao cho vIoc xoa bo cac vo mInh nhu fho do co fho IoaI fru oo minb bam sinb an sau hon noI coI nguon cua dau kho. Co Io do khao saf dIom chung nay ma duc Da/ai Lama da dan ra su phan chIa ba IoaI hIon fuong fhoo Phaf gIao. IoaI fhu nhaf bao gom cac hIon fuong co fho fruc fIop nhan hIou hay chung mInh bang fhuc nghIom. IoaI fhu haI Ia cac hIon fuong duoc bIof qua suy Iuan hop Iy, nhung khong fruc fIop. IoaI fhu ba bao gom nhung hIon fuong duoc chap nhan hoan foan dua fron su xac nhan hay uy fn cua mof nguoI khac. NgaI cung bo sung ngay rang day khong phaI Ia cac pham chaf von co cua cac IoaI hIon fuong khac nhau; ma Ia 1 kobort Lvngston: dong tuc gu cou tuc phum Conscoosnoss ut tho Crossrouds, bon soun cong vo ton s . Aun \uuco. tND) 362 PH LC 2 fuy fhuoc vao su gIoI han kIon fhuc cua chnh chung fa. Mof su kIon duoc mof nguoI bIof don hoan foan dua fron su xac nhan cua nguoI khac |IoaI fhu ba), nhung co fho duoc mof nguoI fhu haI bIof don qua suy Iuan |IoaI fhu nh); va cung mof su kIon do IaI co fho duoc mof nguoI fhu ba nhan bIof fruc fIop |IoaI fhu nhaf). MoI nguoI da dong y rang nhIom vu cua khoa hoc Ia gIam fhIou so Iuong cac hIon fuong fhuoc IoaI fhu ba, va co gang hof suc do chuyon doI foI da cac hIon fuong fhuoc IoaI fhu nh sang IoaI fhu nhaf. Iou nay fhaf ra cung Ia muc fIou cua dao Phaf. oI v Phaf gIao duoc phan Ion Tay phuong xom nhu chI don fhuan Ia mof fon gIao, non non hoc fhuaf cua dao Phaf van duoc nhIou nguoI xom nhu Ia mof ho fhong fu fuong, nguoc IaI voI kIon fhuc khoa hoc. Qua fhaf, nhIou nha Phaf hoc fIop nhan mof cach khong pho phan cac gIao Iy frong fn nguong cua ho nhu Ia mof gIao dIou, ma khong ho dua ra phan fch bang Iy Io hay fhuc nghIom. Cac ho fhong fu fuong fhuong khong dua fron kInh nghIom fruc fIop hay su phan fch hop Iy va fhuyof phuc, ma Ia dua fron su chung nhan cua mof nguoI khac, chang han nhu duc Phaf, nguoI duoc xom Ia co du uy fn. Nou nhung IoI day cua duc Phaf khong duoc chap nhan nhu Ia dang fIn cay, fh non fang cua ho fu fuong nay so hoan foan fan bIon. Cho du nhIou Phaf fu qua Ia co chap nhan gIao Iy nha Phaf fhoo cach nay, nhung duc Phaf fung ran day cac do fu fIn fhoo NgaI rang: Cac ty-kbco! Cung nbu nguoi kbon 364 PH LC 2 ngoan cbl cbap nban oang sau kbi Ja tbu ngbicm bang cacb nung nong, cat got, oa ncn Jap no, nbung /oi cua ta cung oay, cbl Juoc cbap nban sau kbi Ja kicm tra cbung, cbu kbong pbai Jo su ton kinb (Joi ooi ta. 1
o do, su fIn fuong khong fra xof vao mof ho fu fuong chang nhung Ia khong can fhIof frong Phaf gIao, ma con bj quo frach ro rang boI chnh duc Phaf! Trong khI frI fhuc khoa hoc fhuong duoc xom nhu fuong dong voI cac kham pha fhuc nghIom, voI vIoc IIon fuc gIam fhIou su phu fhuoc vao suy doan hay su xac nhan cua nguoI khac, fh foI fIn rang ngay ca chI voI mof su kIom fra Iuof qua vo Ijch su khoa hoc cung du do chung mInh rang quan dIom so sanh nay khong ho chnh xac. VoI su chuyon mon hoa do so frong cac nganh khoa hoc va khoI Iuong khong Io cac nghIon cuu da fung fhuc hIon xuyon suof Ijch su va fron foan fho gIoI ngay nay fh khong mof aI co fho hy vong xac nhan duoc bang fhuc nghIom cac kham pha cua nhung nguoI khac frong cong dong khoa hoc. Hon fho nua, nghIon cuu khoa hoc fhuc nghIom fIn cay vao cac cong cu fInh vI cua cong ngho, nhung f co khoa hoc gIa nao du fh gIo hay co y muon kIom fra kI fhuaf cua moI cong cu ma ho su dung. o frI fhuc khoa hoc co fho fIon frIon, cac nha khoa hoc ngay cang buoc phaI fIn cay nhIou 1 Cuo nuy thoong dooc trch dun trong knh vun 1uy 1ung, dooc trch to bun so gu Vimalaprabh vo Klacakra, muc do no cong thuy xout hon trong Knh tung Pli. lhun tong Sunskrt dooc trch dun trong Tattvasagraha, do D. Shustr bon tup tVras: Bauddhabharari, l968), k. 3587. 366 PH LC 2 hon vao cac xac nhan cua nhung dong nghIop khoa hoc va cong ngho frong qua khu cung nhu hIon faI. Trong hau hof cac fruong hop, foI fIn rang su fIn cay do Ia can fhIof, nhung noI chung fh nhu vay qua fhaf Ia fIn cay vao uy fn cua nguoI khac chu khong phaI cac quan saf cua chnh mnh hay cac Iap Iuan chaf cho. V dIou nay Ia dung frong gIoI khoa hoc, non no con hoan foan dung hon doI voI ca cong dong xa hoI, von Ia nguon faI fro cho nghIon cuu khoa hoc nguoI fa xom cac nha khoa hoc nhu Ia nhung nguoI co uy fn frong Ianh vuc fuong ung cua ho va chap nhan nhung IoI noI cua ho fron co so su fIn cay do. Su fIn cay nay duoc bao dam boI Iong fIn rang, nou mof nguoI da duoc fham gIa su dao fao khoa hoc can fhIof va fu mnh fIon hanh mof IoaI nghIon cuu cu fho nao do, fh vo nguyon fac nguoI do han co fho fham fra kof qua nghIon cuu cua nhung nguoI khac mof cach fhuc nghIom, hay f nhaf cung bang su phan fch hop Iy. Cac fhIon gIa Phaf gIao cung co cung mof su fIn cay nhu fho khI fIop nhan su gIao huan chnh fhuc frong Phaf gIao va co gang fu mnh chung nghIom cac kham pha co muc dch cua chnh duc Phaf vo ban chaf cua kho dau, nguon goc cua kho dau, su cham duf cua kho dau, va con duong dI don su cham duf do. Su fham fra cua nguoI Phaf fu doI voI ba IoaI hIon fuong fron duoc fIon hanh bang vao bon nguyon Iy Iap Iuan 1 ma duc Da/ai Lama chI nou ra mof cach van faf 1 Xom u phun Nghop vu tho go to nhon, trung l70. tND) 368 PH LC 2 frong cuoc hoI nghj nay. 1 o mo rong mof cach fInh gIan nhung IoI gIang cua NgaI o day, co fho hIou Ia nguycn /y pbu tbuoc chI cho su phu fhuoc cua cac hIon fuong kof hop vao cac nguyon nhan cua chung, chang han nhu su phu fhuoc cua nhan fhuc vao fhan kInh fhj gIac. Nguyon Iy nay cung gan IIon voI su phu fhuoc cua baf ky IoaI hIon fuong nao vao chnh cac fhanh phan va fhuoc fnh cua no, hoac phu fhuoc vao cac fhuc fho khac, nhu frong su fuong fhuoc gIua /cn voI xuong, gIua cba mc voI con cai. Nguycn /y oc nang /uc gan IIon voI hIou qua nguyon nhan cua mof hIon fuong cu fho, chang han nhu kha nang cua mof haf bap fao ra mof fhan cay bap. Nguycn /y cbung minb bop /y bao gom ba phuong fhuc do nguoI fa xac nhan su fon faI cua baf k dIou g do Ia: fruc fIop nhan fhuc, suy doan chac chan, va frI fhuc dua vao su xac nhan. a phuong fhuc nay fuong ung voI su phan chIa ba IoaI hIon fuong vo maf nhan fhuc nhu da noI fron, va ro rang Ia khong phaI Ia vo maf ban fho. Nguycn /y oc ban cbat chI don ban chaf cua cac hIon fuong fon faI frong cac dac fnh rIong va chung cua chung. Chang han, mof dac fnh rIong cua nhIof Ia do nong va mof frong cac dac fnh chung cua no Ia vo fhuong. o mInh hoa cho nguyon 1 Doc Duu Lutmu do cup don 4 ngoyon tuc nuy duy do hon trong tuc phum 1ho \ord o 1botun oddhsm toston: \sdom, l995), trung 47-49, nhong chong con dooc thuo oun ch tot hon nou trong bu oun vun cou Mutthov Kupston: M-phums 1hoory o lntorprotuton, trong tuc phum oddhst Hormonootcs, dooc bon tup bo Donud S. Lopoz, r. tHonooo: |nvorsty o Huvu lross, l988), trung l52-l6l. 3?0 PH LC 2 Iy nay, duc Da/ai Lama nou ra su fhaf rang co fho Ia su kof hop cua cac haf fu vaf chaf va su fhaf Ia y fhuc hoan foan fhuoc vo ban chaf cua su sang fo va nhan bIof. Nhung su kIon nay hoan foan phaI duoc chap nhan v y nghIa hIon nhIon: chung khong duoc gIaI fhch boI su khao saf cac nguyon nhan cua co fho va fam fhuc hay hIou qua nguyon nhan cua rIong chung. Hay ap dung bon nguyon Iy nay vao su hIou bIof duy vaf vo y fhuc. Thoo quan dIom nay, y fhuc chI don fhuan Ia mof dIou kIon fu nhIon cua nao bo da hoaf hoa, raf gIong nhu hoI nong Ia mof dIou kIon fu nhIon cua Iua |nguycn /y oc ban cbat) Nhu fho, y fhuc fan bIon ngay khI nao khong con hoaf dong |nguycn /y pbu tbuoc), va no khong co hIou Iuc nguyon nhan nao cua rIong no, ngoaI fru nao bo |nguycn /y oc nang /uc). Cac kof Iuan nay dua fron nhung quan saf fruc fIop cua cac nha fhan kInh hoc khI khao saf vo cac moI fuong quan gIua fam fhuc va nao bo; chung duoc suy doan ra boI cac nha frIof hoc hIou bIof vo cac fuong quan nhu fho; va chung duoc chap nhan nhu mof su fhaf boI nhIou nguoI fhua nhan chu nghIa duy vaf khoa hoc ma khong fu bIof duoc cac su kIon fhuc nghIom hay cac Iy Io Io- gc Iam non fang cho no |nguycn /y oc cbung minb bop /y). Nguoc IaI, fhoo quan dIom Phaf hoc fh y fhuc hoan foan fhuoc vo ban chaf sang fo va nhan bIof, raf gIong nhu Iua fhuoc vo ban chaf cua nhIof |nguycn /y oc ban cbat). Cac frang fhaI cu fho cua y fhuc khoI Ion frong 3?2 PH LC 2 su phu fhuoc vao cac gIac quan, 1 cac doI fuong cua su cam fhu, 2 va cac frang fhaI phI vaf Iy fruoc do cua y fhuc |nguycn /y pbu tbuoc); va roI cac frang fhaI y fhuc nay IaI anh huong don nhung frang fhaI fInh fhan va vaf Iy fIop fhoo sau, gom ca cac anh huong gIan fIop Ion fho gIoI vaf chaf bon ngoaI |nguycn /y oc nang /uc). Cac kof Iuan nay duoc fhua nhan dua fron quan saf fruc fIop cua cac fhIon gIa, nhung nguoI da fham nhap va nhan hIou mof cach fhau dao vo ban chaf cua y fhuc; chung duoc suy doan ra boI cac nha frIof hoc dua fron co so kInh nghIom cua nguoI khac; va chung duoc chap nhan nhu mof su fhaf boI nhIou Phaf fu fIn nhan Phaf hoc ma khong fu bIof duoc cac su kIon fhuc nghIom hay cac Iy Io Io-gc Iam non fang cho no |nguycn /y oc cbung minb bop /y). Trong vIoc danh gIa haI cach hIou vo y fhuc hoan foan khac nhau nay, cau hoI frong fam nay sInh Ia: Nhung nguoI nao duoc cho Ia dang fIn cay frong van do y fhuc, dua fron frI kIon fruc fIop rIong bIof cua ho7 Nhung nguoI Tay phuong hIon daI co fho hof suc hoaI nghI baf k aI fu cho mnh Ia nguoI dang fIn cay ma khong phaI Ia mof nha fhan kInh hoc faI ba. Nguoc IaI, cac Phaf fu Tay Tang fruyon fhong cung co fho hoaI nghI fuong fu doI voI baf k aI fu cho mnh Ia dang fIn 1 1hout ngo lhut hoc go u cuc can, buo gom 6 cun tuc can) u mut, tu, mo, oo, thun vu y tnhun cun, nh cun, t cun, thot cun, thun cun vu y cun). 3?4 PH LC 2 cay frong van do y fhuc ma chua daf duoc cac muc do fhIon djnh bac cao do qua do fu quay vao quan xof ban chaf cua fam fhuc. NguoI fa phaI dua vao nhung fIou chuan nao do danh gIa aI Ia nguoI dang fIn cay, va aI co fho dua ra mof su xac nhan dang fIn cay7 NoI cach khac, nhung quan saf fruc fIop cua aI duoc cho Ia dang fIn cay7 ToI raf ngo rang nhung gIaI dap cho cac cau hoI fron phaI huong foI vaI fro cua ho fu fuong, va co Io su fhaf hoa ra IaI Ia: nhung aI muon hIou bIof du Ia fhong qua su suy doan hoac dua fron su xac nhan dang fIn cay fh fruoc hof phaI co Iong fIn. Nhung cau hoI nay chac chan Ia raf dang do duoc khao saf chI fIof hon nhIou, dac bIof Ia frong khuon kho cua cuoc doI fhoaI gIao Iuu van hoa nhu fho nay. Truoc khI kof fhuc, foI muon nou Ion mof van do cuoI cung, von Ia frong fam cua Phaf gIao cung nhu doI voI chnh duc Da/ai Lama, do Ia Iong fu bI. Nhu duc Da/ai Lama da nhIou Ian nhan xof, cac Iy fhuyof frIof hoc va fon gIao doI khac fu non van hoa nay sang non van hoa khac, va cac Iy fhuyof khoa hoc phaI fhay doI fhoo fhoI gIan, nhung fam quan frong cua you fhuong va fu bI fh IaI khong fhay doI frong suof Ijch su con nguoI. Con duong dI don gIaI fhoaf va fhuc fInh fam IInh cua Phaf gIao Tay Tang cung fho, Iuon nhan manh nhu nhau vao vIoc nuoI duong fuo gIac va fu bI. Trong fhuc fo, frI kIon chung nghIom huong don frong dao 3?6 PH LC 2 Phaf duoc cho Ia do ho fro va nang cao Iong fu bI cua con nguoI, va baf cu quan dIom nao Iam suy gIam Iong fu bI dou bj xom Ia hof suc dang ngo. Co Io v nghI don dIou nay non frong hoI nghj duc Da/ai Lama da hoI nhung nguoI fham du Tay phuong nhung nguoI Iuon qua quyof vo su dong nhaf gIua fam fhuc |va ham y mof con nguoI) voI nao bo rang ho co fho cam fhay xuc dong voI mof bo nao hay khong7 Phan ung chung frong cac nha fhan kInh hoc co Io duoc bIou Io ro nhaf boI Antonio Damasio: icu ma toi co tbc cam tbay xuc Jong pbai /a mot ca nban cu tbc, mot nguoi ma toi qucn bict... Toi kbong tbay xuc Jong cbut nao jooi cac bo nao]. Lcuis JuJJ da phaf bIou frong mof kIou cach fuong fu: Nguoi y s cong bicn tri tbuc oa k nang cua mnb o /oi icb cua bcnb nban nbu /a mot tong tbc, mot con nguoi, kbong pbai o mot bo pban ricng rc bay mot co quan nao Jo... Bcnb nban kbong pbai cbl /a mot /a gan bay bo nao co bcnb, bay bat ky co quan nao... Bcnb nban /a mot con nguoi kct bop tron ocn. Nhung ca nban cu tbc hay con nguoi tron ocn nay phaI fm fhay o dau7 Thoo chu nghIa duy vaf, IIou day co phaI Ia g khac hon mof ao gIac khong co co so7 Va frong fruong hop nao fh ho fu fuong nay khong Iam suy gIam nghIom frong Iong you fhuong va fu bI7 Thoo quan dIom Trung quan, mof nguoI khong fho duoc xac djnh voI chI rIong phan fam fhuc hay nao bo, hay phan con IaI cua fhan fho. Nhung khong co ca nhan 3?8 PH LC 2 nao co fho duoc fm fhay qua su phan fch bon ngoaI fhan fho cung nhu fam fhuc. Khong co cai toi, hay fu nga nao co fho duoc fm fhay duoI su khao saf kI Iuong fhoo kIou ban fho hoc nhu fho, vay non nhung nguoI fhoo Trung quan tong kof Iuan, cung gIong nhu nhIou nha fhan kInh hoc ngay nay, rang ban nga khong fon faI mof cach khach quan hay von co, khong IIon quan don su djnh danh fhoo khaI nIom. Tuy nhIon, nhung nguoI fhoo Trung quan tong cung fhom rang, frong khI khong co aI frong chung fa fon faI nhu nhung fhuc fho doc Iap, fh chung fa qua fhaf co ton tai frong moI fuong quan qua IaI voI nhau. o do, fa khong fon faI frong su cach bIof xa Ia voI cac chung sInh huu fnh khac va voI moI fruong quanh fa; fhay v vay, chung fa fon faI frong su phu fhuoc sau sac Ian nhau, va nhan fhuc nay duoc cho Ia fao ra duoc cam xuc fhuong you va fu bI sau sac hon nhIou so voI cam xuc gan IIon voI y fhuc vaf fho hoa vo su rIong bIof va fu fon cua moI ca nhan chung fa. u co baf cu su hIou bIof moI mo nao co fho nay sInh fu su cong cac gIua cac nha Phaf hoc va fhan kInh hoc, foI hy vong Ia nhung hIou bIof ay co fho dan daf chung fa fro non nhung con nguoI ngay cang fu fo, gIau fnh cam va bIof cam fhong hon. ToI xIn kof fhuc Iuan van nay bang chnh nhung IoI kof Iuan cua duc Da/ai Lama: Cbo Ju /ong tu bi co ton tai Joc /ap trong ban nga bay kbong, toi ngb rang trong Joi song bang ngay, cbac cban /ong tu bi oan /a ncn tang cbo nicm by oong, /a nguon goc oa su bao Jam cbo tuong /ai con nguoi. 380 381 TA LK OOC THKM The World of Tibetan Buddhism, Tho aIaI Iama, |ban djch Anh ngu cua Thubfon JInpa), WIsdom, osfon, 1995 The Meaning of Life from a Buddhist Perspective, Tho aIaI Iama, |Joffroy HopkIns bIon fap va djch sang Anh ngu), WIsdom, 1992 Gentle Bridges Conversation with the Dalai Lama on the Science of the Mind, |Joromy Hayvard va IrancIsco J VaroIa bIon fap), ShambhaIa, !SA, 1992 Cutting Through Appearances: Practice and Theory of Tibetan Buddhism, |Cosho Ihundup Sopa and Joffroy HopkIns bIon fap), Snov IIon, Nov York, 1989 Myriad World, Jamgn Kongtrul, Snov IIon, 1995 Pure Appearance: Development and Completion Stages in Vajrayana Practice, H. H. IIgo Khyonfso RInpocho, Snov IIon, 1996 THAT NG Abhdhurmu A-t-Jat-ma bay Vi Jicu pbap Abhdhurmukoshu |Abhidharmakoa-stra) A-t-Jat- ma Cau-xa /uan, cua ngaI VasubanJbu. an djch Anh ngu |djch IaI fu ban djch fIong Phap) cua Lco M. PruJcn, AbbiJbarmakosbabbasbyam, orkoIoy, CaIIfornIa, AsIan HumanIfIos Pross, 1991. Abhdhurmusumuchchuyu |Mahynbhidharma-samuccaya) ai tbua A-t-Jat-ma tap /uan, cua ngaI Asaga. an djch Phap ngu cua Wa/po/a Pabu/a, Lc CompcnJium Jc /a 8upcr-Doctrinc |Pbi/osopbic J Asanga), ParIs, coIo IranaIso dxfromo- OrIonf, 1971. Ton Anh ngu Ia CompcnJium oj Knou/cJgc. unutmun |antman) oo nga Arhut A-/a-ban. Tro fhanh A-/a-ban Ia muc fIou cuoI cung cua rvakayna |Tbanb oan). Mof dang Nict- ban, vuof qua faI sInh nhung chua daf Phaf qua. Aryu oj tbanb Aryudevu |ryadeva) Tbanb c-ba (Tbanb Tbicn, hoc fro cua ngaI Ngrjuna va Ia fac gIa cua nhIou bo Iuan gIaI quan frong. Asungu |Asaga) Vo Truoc. aI su vI daI nguoI An |vao khoang fho kI fhu 4), anh om cung mo voI VasubanJbu |Tho Than), nguoI da soan ra nhIou fruoc fac quan frong cua aI fhua, duoc ban fruyon fu duc Bo Tat Di-/ac. NgaI dac bIof duoc xom Ia nguoI do xuong uy fhuc fong. usuru a-tu-/a, gioi tban utmun |tman) buu nga 382 THAT NG 383 THAT NG uvdyu |avidy) oo minb Bhuvuvveku |Bhvaviveka) Thanh Ion, cung djch Ia Pban Bict Minb, mof Iuan su quan frong frong fruong phaI Svtantrika-mdhyamika (Trung quan Y fu khoI). bodh bo-Jc, giac tri, giac ngo. Su gan Ioc fInh fo khoI mo mo va IIou ngo duoc moI pham chaf |cua fhuc faI). Bodhchuryuvuturu |Bodhicaryvatra) ai giac nbap mon bay Nbap Bo-Jc banb /uan. Tac pham cua ngaI ntideva. Cac ban djch Anh ngu bao gom A GuiJc to BoJbisattoas Way oj Lijc cua 8tcpbcn Batcbc/or, haramsaIa, IIbrary of TIbofan Works and ArchIovo, 1979; va Tbc Way oj BoJbisattoa, cua PaJmakara Trans/ation Group, ShambhaIa, osfon, 1997. bodhchttu |Bodhi-citta) bo-Jc tam Bodhsuttvu |Bodhisattva) Bo-Jc-tat Joa, Bo Tat. NguoI phaf daI nguyon dua moI chung sInh don IIou ngo va Ia nguoI fhuc hanh Bo Tat dao cua aI fhua. Buddhupultu |Buddhaplita) Pbat Ho. aI su An o song vao fho kI 4, nguoI sang Iap fruong phaI Prsagika-mdhyamika (Trung quan Cu duyon). Chundrukrt |Candrakrti) Nguyct Xung, song vao khoang fho kI 3 4, Iuan su vI daI cua fruong phaI Prsagika-mdhyamika (Trung quan Cu duyon). Chuntdevu Xom Shuntdevu Chutuhshutukushustrukurku |Catuataka) Trung ao tu bacb kc tung, fac pham cua ryaJcoa. Cac ban djch Anh ngu cua K. Lang, ryaJcoas Cbatubsbataka: On tbc BoJbisattoas Cu/tioation oj Mcrit anJ Knou/cJgc, IndIsko SfudIor, VoI. VII, Coponhagon, AkadomIsh IorIag, 1986; va Gcsbc 8onam Pincbcn va Putb 8onam, Yogic, DccJs oj BoJbisattoas: Gyc/stap on ryaJcoas Four HunJrcJ, Ifhaca, Snov IIon, 1994. Chttumutru |Cittamtravda) Duy tbuc tong Ousubhumku Sutru |Daabhmika-stra) Tbap Jja kinb Ohurmukrt Pbap Xung, daI su noI fIong fho kI 7. duhkhu |dukha) Jau kbo Gelug Hoang mao pbai bay Cacb-/o pbai Kuluchukru |Klacakra) Tboi /uan, Banb xc tboi gian kurmu ngbicp kurunu |karua) tu bi, tu ai, tu tam, nban tu kleshu |klea) y tuong oa xuc cam uu pbicn, pbicn nao Mudhyumuku |Mdhyamika) Trung quan, dung fhoo nghIa Ia trung Jao, fruong phaI frIof hoc Phaf gIao, mof frong bon fruong phaI chnh. au fIon duoc dIon gIaI boI Ngrjuna va duoc xom Ia co so cua Kim cuong tbua. Trung dao nghIa Ia khong chap gIu fhoo cac quan dIom cuc doan, dac bIof Ia cac chu nghIa fhuong hang va chu nghIa hu vo. Muhuyunu |Mahyna) ai tbua, nghIa Ia co xo Ion, phuong fIon cua cac Bo Tat. Muc fIou cua aI fhua Ia foan gIac |Phaf qua), v IoI ch va su cuu vof faf ca chung sInh. Muhuyunu-utturutuntrushustru |Ratnagotravibhga- mahynanottaratantra-stra) ai tbua toi tbuong /uan, Cuu canb nbat tbua bao tinb /uan. o Iuan 384 THAT NG 385 THAT NG nay duoc cho Ia cua ngaI Maitrcya |Di-/ac). an djch Anh ngu fu fIong Phan cua E. Obcrmi//cr, 8ub/imc 8cicncc oj tbc Grcat Vcbic/c to 8a/oation in Acta Oricnta/ia 0 |1931), frang 81 306; va Takasaki, A 8tuJy on tbc Patnagotraoibbaga, Romo, ISMO, 1966. an djch Anh ngu fu fIong Tay Tang cua Kcn va Katia Ho/mcs: Tbc cbangc/css Naturc, umfrIosshIro, Karma rubgyud arjay IIng, 1985. Ton Anh ngu: 8uprcmc Continuum oj Mabayana. Mutreyu Di-/ac, vj Phaf fuong IaI, so ra doI fIop fhoo sau Phaf Tbicb-ca Mau-ni. Mujjhmu Nkuyu |Madhyamgama - Pli: Majjhima- nikya) Trung A Ham, Trung Bo Kinb mundulu |mandra) Man-Ja-/a, vu fru voI cung dIon cua mof vj fhanh o frung fam, duoc mo fa nhu Ia su hnh fuong hoa frong fhuc hanh Maf fong. Munjushr |Majur) Bo Tat Van-tbu-su-/oi muntru |mantra) cbu, mat cbu, tban cbu, cban ngon. Iou fhj cua gIac ngo foI cao frong dang am fhanh. Cac am fIof duoc dung frong cac fhuc hanh hnh fuong hoa do cau khan cac vj fhanh fr fuo. Meru |8umcru-paroata) nui Tu-Ji moksu |moka) moc-xoa, giai tboat, fu do fhoaf khoI Iuan hoI, daf qua vj A-Ia-han hoac qua vj Phaf. Mulumuhyumukukurku |Mlamadhyamaka-stra-krik) Can ban Trung quan /uan tung, Trung quan /uan. Tac pham cua Ngrjuna. an djch Anh ngu cua F. 8trcng, Emptincss. A 8tuJy in Pc/igious Mcaning, NashvIIIo and Nov York, AbIngdon Pross, 1967. Xom fhom K. InaJa, Nagarjuna. A Trans/ataion oj bis Mu/amaJbyamaka, Tokyo, HokusoIdo, 1970. Mulumuhyumukuvrttprusunnupudu |Madhyamakavtti -prasannapad) Trung quan minb cu /uan. Mof Iuan gIaI cua Candrakrti vo Mlamadhyamaka-krik cua ngaI Ngrjuna. an djch Anh ngu cua mof so chuong co frong M. 8prung, LuciJ Exposition oj tbc MiJJ/c Way. Ton Anh ngu: C/car WorJs. Nugurjunu |Ngrjuna) Bo Tat Long Tbu, daI Iuan su nguoI An cua fho kI 12, Ia nguoI dIon gIaI gIao Iy Trung quan, va soan fhao nhIou Iuan gIaI frIof hoc. nrodhu Jict, Dict Jc, trang tbai cbam Jut boan toan Jau kbo. Nrvunu |Nirva - Pli: Nibbna) Nict-ban Purumurthusutyu |Paramrtha -satya) Cban Jc, chan Iy fuyof doI prujnu |Praj) bat-nba, tuc, buc, tri tuc Prumunuvurttku Xom Prumunuvurttkukurku Prumunuvurttkukurku |Pramavarttika-krik) Cbu giai tap /uong /uan, Luong tbicb /uan, fac pham cua ngaI Dharmakrti. Ton Anh ngu: Commcntary on tbc CompcnJium oj Va/iJ Cognition. Xom fhom Drcyjus, Gcorgcs B. J. Pccogni:ing Pca/ity: Dbarmakirtis Pbi/osopby anJ Its Tibctan Intcrprctations. AIbany: Sfafo !nIvorsIfy of Nov York Pross, 1997. Prusungku |Prsagika) Truong pbai (Trung quan Cu Juycn 386 THAT NG 38? THAT NG Prusunnupudu Minb cu /uan. Xom o fon day du Ia Mulumuhyumukuvrttprusunnupudu prutmokshu |prtmoka) gioi /uat prutyusumutpudu |prattya-samutpda) Juycn kboi, co nguon goc pbu tbuoc pretu nga quy sumudh |samdhi) Jjnb sumsuru |samsra) /uan boi, chu frnh cua su song chua gIac ngo frong do chung sInh bj Iuan chuyon khong kof fhuc boI cac xuc cam fIou cuc va nghIop fu frang fhaI nay faI sInh sang frang fhaI khac. CoI ro cua Iuan hoI Ia vo mInh. Sumvuhurusutyu |savti-satya) Tuc Jc, chan Iy fuong doI, su fhaf frong vong fho gIan Sumyuttu Nkuyu |Sayuktgama - Pli: sayutta- nikya) kinb Tap A-bam, Tuong ung bo kinb Survustvudn |Sarvstivda) Nbat tbict buu bo Suutruntku |Sautrntika) Kinb /uong bo shumuthu |amatha) cbl, Jjnb tnb, tnb /ang, Iam cho fam fhuc an djnh do Iang dan cac vong fuong. Shuntdevu |ntideva) Tjcb Tbicn, Iuan su vI daI cua fho kI 7, fac gIa Nbap Bo-Jc banb /uan. Shurputru |riputra) Xa-/oi-pbat, mof frong 10 vj daI do fu vao fhoI duc Phaf, duoc Phaf khon Ia Tr fuo do nhaf. shlu |ila) gioi Shruvuku |rvaka) Tbanb oan. NguoI fhoo gIao phap Thanh van fhua, voI muc dch fu mnh daf duoc su gIaI fhoaf khoI dau kho cua Iuan hoI, fuc Ia qua vj A-Ia-han. Shruvukuyunu |rvakayna) Tbanb oan tbua, nghIa Ia gIao phap cua nhung nguoI Iang ngho do nhan hIou va fu fap fron co so chu you Ia Tu fhanh do |Tu dIou do). shunyutu |nyat) tinb kbong, su fhIou vang cua fnh chaf fon faI fhaf su frong moI hIon fuong. Sddhurthu |Siddhrtha) Tat-Jat-Ja, 8-Jat-Ja, vj fhaI fu con vua Tjnh-phan, sau nay gIac ngo va fro fhanh duc Phaf Tbicb-ca. sutru kinb Jicn, chI chung faf ca gIao Iy do duc Phaf fruyon day, gom ca ThInh van fhua va aI fhua. Svutuntrku |Svtantrika) |Trung quan) Y tu kboi tong Tuntruyunu |Tantrayna) Kim cuong tbua, Mat tbua. Xom fhom Vujruyunu. Theruvudu |Theravda) Bo pbai Nguycn tbuy, Truong /ao bo, Tbuong toa bo Tsongkhupu Tong-kbacb-ba, Jai su noi ticng cua Pbat giao Tay Tang. tturutuntru Toi tbuong /uan. Xom o fon day du Ia Muhuyunu-utturutuntrushustru. Vubhushku |Vaibhika) T-ba-sa bo, truong pbai Jat co so trcn bo ai T-ba-sa /uan (Mahvibh. Vujruyunu |Vajrayna) Kim cuong tbua, Mat tbua. Vusubundhu Bo Tat Tbc Tban, daI su nguoI An, anh om cung mo voI ngaI Asaga, Ia nguoI soan fhao cac bo Iuan frIof hoc co dIon vo cac hoc fhuyof cua Nhaf fhIof huu bo, KInh Iuong bo, va uy fhuc fong. vpushyunun |vipayan) minb sat, phap fhIon fhau suof nho su quan saf, xom xof ro rang. 388 389 MC LC PHAN VKT NG IOI CIOI THI! .......................................................................5 CAM TA .......................................................................................6 IOI NCO C!NC Q!Y OC CIA ..............................................8 IOI NOI A! ............................................................................16 PHAN MO OA ........................................................................20 CAC NC!YN IY CO AN C!A PHAT CIAO ...........32 Q!Y Y VA PHAT TAM O- .......................................32 !YN KHOI ...................................................................40 NHI ............................................................................52 CHONG : OAN NHAP ........................................................78 CHONG : KHO OK ............................................................94 A CANH CIOI KHO A! ............................................96 A IOAI KHO A! .........................................................108 VO MINH ..........................................................................122 Y TH!C .............................................................................134 CHONG : TAP KHO OK .................................................148 NCHIP ............................................................................152 PHAN IOAI CAC HANH VI TAO NCHIP ..................152 NCHIP VA CA NHAN ...................................................164 NCHIP VA TH CIOI T! NHIN ..............................170 NCHIP VA CAM X!C ...................................................180 MC LC VKT NG CHONG V: OKT KHO OK ................................................194 TINH KHONC ..................................................................198 IN ICH V VO NCA HAY V TINH KHONC ......198 TR!NC AO .....................................................................206 CAC TR!ONC PHAI TR!NC Q!AN ............................216 !NC !NC HI! IT V TINH KHONC ................222 S! CIAI THOAT ..............................................................226 CHONG V: OAO OK .............................................................232 CIAO PHAP THANH VAN TH!A ..................................234 CIAO PHAP AI TH!A ..................................................238 CIAO PHAP KIM C!ONC TH!A .................................244 IOI KH!YN TH!C HANH PHAT PHAP ...................250 KKT LAN .................................................................................254 PH LC 1: T B - CO SO HANH PHC ......................260 PH LC 2: CAC QAN CHK PHAT GAO ..................298 S! THAT V KHO A! .................................................300 S! THAT V NC!ON COC C!A KHO A! ...............316 S! THAT V S! CHAM !T C!A KHO A! ...........344 S! THAT V CON !ONC IT KHO .......................352 TA LK OOC THKM ............................................................380 THAT NG .............................................................................381 MC LC VKT NG