भवूय प्रस्तालना:भशायाष्ट्रात मा पऩकाखारी वुभाये १२००० शे क्टय षेत्र आशे . ल शे क्टयी वयावयी २५० ककरो उत्ऩादन मेते.

शे ऩीक यफी शं गाभात भुख्मतः भयाठलाडमातीर ऩयबणी, औयं गाफाद, नांदेड ल फीड जिल्ह्यात कोयडलाशू ऩद्धतीने अवल्ह्माभुऱे मा डाऱीव अथधक भागणीशी अवते. शं गाभ ल िभीन:मा पऩकाव थंड शलाभान भानलत अवल्ह्माभुऱे यफी शं गाभात शे ऩीक घेतरे िाते. भध्मभ काऱी, ऩोमटमाची कक ं ला नकदकाठची थनचमाची िभीन मारा ऩोऴक ठयते. ऩालवाऱमातीर रुऩाने िेलढे थळल्ह्रक अवेर तेलढे उत्ऩादन अथधक थभऱते. ऩेयणी:- ऩेयणी ळक्मतो ऑक्टोफयभध्मे वंऩलाली. ऩेयणीव िविवा उळीय शोईर तवतवे उत्ऩादन कभी थभऱते. ऩेयणी ३० वं.भी. च्मा ऩाबयीने कयाली. शे क्टयी १० ककरो पफमाणे रागते. खत ऩुयलठा:- कोयडलाशू पऩकारा खत कदरे िात नाशी.ऩयं तु शे क्टयी २० ते २५ ककरो नत्र आजण ५० ते ६० ककरो स्प ु यद कदल्ह्माव पामदा शोतो. फागामती पऩकाव लयीरप्रभाणे खत ऩुयलठा. ऩाणी िथभनीत ओराव्माच्मा घेण्मात मेते. भवूय डाऱीभध्मे प्रथथनांचे प्रभाण भूग, उडीद, तूय कक ं ला शयबया डाऱीऩेषा अथधक (२६ टक्क े)

आलश्मक वभिाला:- कृ पऴ वंळोधन क ं द्र, फदनाऩूय मेथीर फागामती भवूय पऩकाच्मा खत भात्रा प्रमोगालरुन स्ऩष्ट शोते की मा पऩकारा खत ऩुयलठा कयणे पामदे ळीय ठयते. प्रमोगालरुन अवे कदवून मेते की, शे ऩीक फागामती ऩद्धतीने घ्मालमाचे झाल्ह्माव शे क्टयी २५ ककरो नत्र ७५ ककरो स्प ु यदाचा ऩुयलठा क े ल्ह्माव उत्ऩादन दप् ु ऩट थभऱू ळकते. वुधारयत िाती:१) ऩुवा-१-१ ल ऩुवा १-५ मा िाती कभी ऩालवाच्मा प्रदे ळात कभी कदलवात बयऩूय उत्ऩादन दे णामा आशे त. िुन्मा िातीऩेषा िलऱ िलऱ थतप्ऩट म्शणिेच वुभाये १८०० ते २००० ककरोग्रॅभऩमंत शे क्टयी उत्ऩादन दे ऊ ळकतात. २) टी-३६ - मा िातीचे आमुभाान भध्मभ प्रकायचे अवून पफमा तांफूव ऩंयतु याखी यं गाच्मा अवतात. मा िातीची रागलड वला बायतबय क े री िाते. ३) डब्लल्ह्मु-फी-८१ ल डब्लल्ह्मु फी-९४ मा िातींच्मा दाण्मांचा आकाय भध्मभ प्रतीचा अवून यं ग तऩककयी अवतो. शे क्टयी ५०० ते ७५० ककरोग्रॅभ उत्ऩादन मेते.