Tm hiu v IPO

Phn I: Tng quan v IPO

1.Khi nim v IPO: IPO (vit tt ca Initial Public Offering) l vic cho bn chng khon ln u tin ra cng chng. Theo thng l ti chnh trong kinh doanh, vic pht hnh ny c ngha l mt doanh nghip ln u tin huy ng vn t cng chng rng ri bng cch pht hnh cc c phiu ph thng, ngha l c phiu ghi nhn quyn s hu ng ngha v ngi nm gi c quyn biu quyt tng ng trong cc k hp i hi ng C ng thng nin hay bt thng. Mt phn ca IPO c th l chuyn nhng c phn ca c ng hin hu. IPO vi mi doanh nghip ch c mt ln duy nht, v sau khi IPO th cc ln tip theo s c gi l pht hnh c phiu trn th trng th cp. IPO c ngha rt quan trng vi doanh nghip, v vi bt k doanh nghip no, y cng l th thch u tin v quan trng nht i vi hng lot kha cnh vn hnh. Nguyn nhn ca th thch ny l do doanh nghip trc khi c php huy ng vn rng ri phi m bo hng lot cc iu kin pht hnh ngt ngho v quy ch bo co thng tin rt nghim khc. Khi tin hnh IPO, c phiu ca cc doanh nghip s t c tnh thanh khon cao v cc gi tr gia tng v gi, ng thi doanh nghip cng d dng v tn t chi ph hn trong vic huy ng vn qua pht hnh tri phiu, c phiu. Trong nh ngha v IPO cn lu ti cc im sau: -Phn bit IPO v pht hnh s cp. IPO l mt b phn ca pht hnh s cp, do , pht hnh s cp cha chc l IPO. im khc nhau quan trng gia IPO v pht hnh s cp l pht hnh s cp l vic pht hnh chng khon mi, cn IPO phi l ln pht hnh chng khon u tin ca mt cng ty. T c th thy mt cng ty c th c nhiu ln pht hnh s cp nhng ch c duy nht mt ln pht hnh IPO. Tip theo ln pht hnh IPO, nhng ln pht hnh tip thm cc c phiu ra cng chng ca mt cng ty c gi l pht hnh b sung (SOEs seasoned equity offerings). Sau khi IPO th cc ln tip theo s c gi l pht hnh c phiu trn th trng th cp(ti cc sn giao dch hoc th trng trao tay). SPO (Seasoned Public Offering) l thut ng m t vic mt doanh nghip i chng pht hnh c phn rng ri cho cng chng sau khi tin hnh IPO. Ni cch khc, nu nh IPO l thut ng ch vic ln u tin doanh nghip pht hnh c phn mi v bn rng ri cho cng chng, th SPO p dng cho tt c cc ln pht hnh sau . -Cng chng trong nh ngha v IPO c hiu l mt s lng ln nht nh cc nh u t tham gia mua mt t l nht nh chng khon pht hnh. T l ny ph thuc vo quy nh cho php ca Nh nc, thng th cc nc khc nhau c t l khc nhau. iu 3 khon 7 Ngh nh 144/2003/N-CP V Chng khon v Th trng chng khon quy nh: Pht hnh chng khon ra cng chng l vic cho bn mt t chng khon c th chuyn nhng c thng qua t chc trung gian cho t nht 50 nh u t ngoi t chc pht hnh. -Vic pht hnh IPO phi gn lin vi vic c phiu ny s phi c giao dch trn sn giao dch chng khon. Khi , i tng cc nh u t s rt rng. H s mua c phiu nhm nhiu mc ch khc nhau: Mua u t, mua u c, n chnh lch gi Tuy nhin vi thc t Vit Nam th sau khi mt doanh nghip tin hnh IPO th c th ng thi nim yt c phiu trn sn giao dich chng khon hoc cng vic nim yt s c thc hin sau mt thi gian. 2-iu kin pht hnh c phiu ra cng chng Theo iu 12 ca b lut chng khon c Quc hi thng qua vo ngy 29/6/2006 th iu kin cho bn chng khon ln u ra cng chng gm c: Doanh nghip c mc vn iu l gp ti thi im ng k cho bn t mi t ng Vit Nam tr ln tnh theo gi tr ghi trn s k ton. Hot ng kinh doanh ca nm lin trc nm ng k cho bn phi c li, ng thi khng c l lu k tnh n nm ng k cho bn. C phng n pht hnh v phng n s dng vn thu c t t cho bn c i hi ng c ng thng qua. 3-Yu cu cn thit Vic pht hnh chng khon ln u ra cng chng ca cc cng ty thng phi p ng cc yu cu, tiu chun cao ca cc c quan qun l th trng chng khon v phi hon thnh cc th tc kh phc tp trc v sau khi pht hnh chng khon ra cng chng. -Nguyn nhn khin cc c quan qun l t ra cc yu cu cao cho vic pht hnh IPO l do: Pht hnh chng khon ln u ra cng chng l vic pht hnh chng khon cho mt s lng ln cng chng u t. Nhiu ngi trong s l cc nh u t nh, cc nh u t khng c s hiu bit v kh nng phn tch cao v chng khon. bo v cc nh u t ny, chng khon pht hnh phi l cc chng khon c cht lng cao v cng ty pht hnh phi l cc cng ty c trin vng pht trin trong tng lai. Do cc cng ty nu trn l cc cng ty ln u pht hnh ra cng chng nn cc thng tin lin quan n cc cng

ty khng c nhiu ngi bit n. Cc chuyn gia phn tch cng khng c iu kin theo di cc cng ty ny trc khi cng ty thc hin vic pht hnh . Vic a ra cc yu cu cao v cht lng i vi cc cng ty ln u pht hnh ra cng chng l b p nhng s thiu ht v thng tin cho cng chng u t. cc nc ang trong giai on xy dng th trng chng khon nh Vit Nam, th trng chng khon cn l mt khi nim mi m nn nhiu tng lp dn c cn d dt trong vic chn th trng chng khon l ni u t cc khon tit kim ca mnh. Vic a ra cc loi hng ho c cht lng cao s bc u to dng c nim tin cho cng chng vo th trng chng khon v y cng c coi l mt trong nhng bin php kch cu chng khon trong giai on u thnh lp th trng. 4-Quy trnh tin hnh IPO Thng thng vic pht hnh chng khon ln u ra cng chng c thc hin theo cc bc sau: T chc i hi c ng xin kin chp thun ca i hi c ng v vic pht hnh chng khon ra cng chng, ng thi thng nht mc ch huy ng vn; s lng vn cn huy ng; chng loi v s lng chng khon d nh pht hnh; c cu vn pht hnh d tnh phn phi cho cc i tng: Hi ng qun tr, c ng hin ti, ngi lao ng trong doanh nghip, ngi bn ngoi doanh nghip, ngi nc ngoi Hi ng qun tr ra quyt nh thnh lp ban chun b cho vic xin php pht hnh chng khon ra cng chng. Chc nng ch yu ca ban chun b l chun b cc h s xin php pht hnh np ln c quan qun l nh nc v chng khon v th trng chng khon; la chn t chc bo lnh pht hnh (nu cn), cng ty kim ton v t chc t vn v cng vi cc t chc ny xy dng phng n pht hnh v d tho bn co bch cung cp cho cc nh u t. Ban chun b la chn t chc bo lnh pht hnh (i vi cng ty c s vn ln th phi lp t hp bo lnh pht hnh v t hp hot ng trn c s hp ng gia cc t chc pht hnh). T chc bo lnh pht hnh vi uy tn v mng li rng ln ca mnh s gip cho vic phn phi chng khon ca t chc pht hnh din ra mt cch sun s. Chnh v vy, khi tin hnh pht hnh chng khon ra cng chng th vic la chn t chc bo lnh pht hnh c ngha rt quan trng, v mang tnh quyt nh n s thnh bi ca t pht hnh. Ban chun b cng vi t hp bo lnh pht hnh, cng ty kim ton v t chc t vn tin hnh nh gi chng khon pht hnh. nh gi chng khon l khu kh khn nht v phc tp nht khi tin hnh pht hnh chng khon ra cng chng. Nu nh gi chng khon qu cao th s kh khn trong vic bn chng khon, cn nu nh gi chng khon qu thp th s lm thit hi cho t chc pht hnh. V th, vic nh gi chng khon mt cch hp l sao cho ngi mua v ngi bn u chp nhn c l ht sc quan trng v cn phi c phi hp ca t chc bo lnh, cng ty kim ton v t chc t vn ca cng ty. T chc pht hnh np h s ln U ban chng khon. Thng thng t chc pht hnh s c tr li v vic cp hay t chi cp giy php trong mt thi hn nht nh k t ngy np h s xin php pht hnh y v hp l. Trong thi gian ch U ban chng khon Nh nc xem xt h s, t chc pht hnh c th s dng ni dung trong bn co bch s b thm d th trng. Sau khi c cp php pht hnh, t chc pht hnh phi ra thng bo pht hnh trn cc phng tin thng tin i chng, ng thi cng b ra cng chng bn co bch chnh thc v vic thc hin vic phn phi chng khon trong mt thi gian nht nh k t khi c cp giy php. Thi hn phn phi c qui nh khc nhau i vi mi nc. Vit nam, theo qui nh ti Ngh nh 48/Chnh ph v chng khon v th trng chng khon th thi hn ny l 90 ngy, trong trng hp xt thy hp l v cn thit, U ban chng khon nh nc c th gia hn thm. Tin hnh ng k, lu gi, chuyn giao v thanh ton chng khon sau khi kt thc t phn phi chng khon. Sau khi hon thnh vic phn phi chng khon, t chc pht hnh cng vi t chc bo lnh pht hnh phi bo co kt qu t pht hnh cho U ban chng khon v tin hnh ng k vn vi c quan c thm quyn. Trng hp t chc pht hnh c iu kin nim yt th c th lm n xin nim yt gi ln U ban chng khon v S giao dch chng khon ni cng ty nim yt. 5-Tc Dng Ca Vic Pht Hnh C Phiu Ra Cng Chng Mt s thun li v ri ro khi tin hnh hot ng IPO 1.Thun li - Pht hnh chng khon ra cng chng s to ra hnh nh p v s ni ting ca cng ty, nh vy cng ty s d dng hn v tn t chi ph hn trong vic huy ng vn qua pht hnh tri phiu, c phiu nhng ln sau. Thm vo , khch hng v nh cung ng ca cng ty thng cng s tr thnh c ng ca cng ty v do vy cng ty s rt c li trong vic mua nguyn liu v tiu th sn phm. - Pht hnh chng khon ra cng chng s lm tng gi tr ti sn rng, gip cng ty c c ngun vn ln v c th vay vn ca ngn hng vi li sut u i hn cng nh cc iu khon v ti sn cm c s t phin h hn. V d nh cc c phiu ca cc cng ty i chng d dng c chp nhn l ti sn cm c cho cc khon vay ngn hng. Ngoi ra, vic pht hnh chng khon ra cng chng cng gip cng ty tr thnh mt ng c vin hp dn hn i vi cc cng ty nc ngoi vi t cch lm i tc lin doanh.

- Pht hnh chng khon ra cng chng gip cng ty c th thu ht v duy tr i ng nhn vin gii bi v khi cho bn chng khon ra cng chng, cng ty bao gi cng dnh mt t l chng khon nht nh bn cho nhn vin ca mnh. Vi quyn mua c phiu, nhn vin ca cng ty s tr thnh c ng, v c hng li trn vn thay v thu nhp thng thng. iu ny lm cho nhn vin ca cng ty lm vic c hiu qu hn v coi s thnh bi ca cng ty thc s l thnh bi ca mnh. - Pht hnh chng khon ra cng chng, cng ty c c hi tt xy dng mt h thng qun l chuyn nghip cng nh xy dng c mt chin lc pht trin r rng. Cng ty cng d dng hn trong vic tm ngi thay th, nh m to ra c tnh lin tc trong qun l. Bn cnh , s hin din ca cc u vin qun tr khng trc tip tham gia iu hnh cng ty cng gip tng cng kim tra v cn i trong qun l v iu hnh cng ty. - Pht hnh chng khon ra cng chng lm tng cht lng v chnh xc ca cc bo co ca cng ty bi v cc bo co ca cng ty phi c lp theo cc tiu chun chung do c quan qun l qui nh. Chnh iu ny lm cho vic nh gi v so snh kt qu hot ng ca cng ty c thc hin d dng v chnh xc hn. 2. Ri Ro: - Pht hnh c phiu ra cng chng lm phn tn quyn s hu v c th lm mt quyn kim sot cng ty ca cc c ng sng lp do hot ng thn tn cng ty. Bn cnh , c cu v quyn s hu ca cng ty lun lun b bin ng do chu nh hng ca cc giao dch c phiu hng ngy. - Chi ph pht hnh chng khon ra cng chng cao, thng chim t 8-10% khon vn huy ng, bao gm cc chi ph bo lnh pht hnh, ph t vn php lut, chi ph in n, ph kim ton, chi ph nim yt Ngoi ra, hng nm cng ty cng phi chu thm cc khon chi ph ph nh chi ph kim ton cc bo co ti chnh, chi ph cho vic chun b ti liu np cho c quan qun l nh nc v chng khon v chi ph cng b thng tin nh k. - Cng ty pht hnh chng khon ra cng chng phi tun th mt ch cng b thng tin rng ri, nghim ngt v chu s gim st cht ch hn so vi cc cng ty khc. Hn na, vic cng b cc thng tin v doanh thu, li nhun, v tr cnh tranh, phng thc hot ng, cc hp ng nguyn liu, cng nh nguy c b r r thng tin mt ra ngoi c th a cng ty vo v tr cnh tranh bt li. - i ng cn b qun l cng ty phi chu trch nhim ln hn trc cng chng. Ngoi ra, do qui nh ca php lut, vic chuyn nhng vn c phn ca h thng b hn ch.

Phn II:Thc trng pht hnh c phiu Vit Nam

A.Thc Trng 1.V cc t IPO thi gian qua T khi th trng chng khon Vit Nam thnh lp (nm 2000) cho n nm 2004, th trng chng khon pht trin vi tc kh chm, trung bnh khong vi cng ty mi IPO mi nm. Nhng bc pht trin mnh m ca th trng ch bt u t 9/2005 khi tc IPO ca th trng c y ln mt cch mnh m. Nu so snh tc pht trin th trng chng khon Vit Nam t trc v sau thi im 2004 th ta s nhn thy IPO em li sc tng trng cho th trng nhanh v mnh th no. -Sau nm 2006, khi nhiu t IPO c thc hin vo cui nm, bc sang 2007, th trng chng khon Vit Nam bt u c xu hng chng li. Tuy nhin, sau , vi s tng trng tr li ca Vn-index, hng lot cc quyt nh IPO c a ra: Cc cng ty nh nc c y mnh qu trnh c phn ha theo ch th ca Chnh ph, cc cng ty c phn t nhn cng thi nhau ln sn, cc cng ty nim yt hoc mi ang th trng OTC th ua nhau tng vn. -Nm 2007 l nm c k vng s nh du mt bc ngot trong tin trnh c phn ho doanh nghip nh nc: nhiu ng ln c gii u t quan tm IPO nh VCB, Mobifone, BIDV, Bo Vit, m Ph M... Kt thc nm 2007 ch c m Ph M, Bo Vit, VCB c IPO nhng c ba t IPO u khng thnh cng nh mong i, gy nh hng rt ln ti th trng nim yt v tng th th trng chng khon Vit Nam. Cc t u gi IPO mi th thng khng kim nh u t tham gia, tr khi l IPO ca cc i gia v cc c phiu ha hn l cc blue-chips trong tng lai. V d in hnh nh: Cng ty Cp thot nc Ninh Thun cho bn 2,4 triu c phn vi gi khi im ch 10.000/c phn nhng cc nh u t ch t mua cha n 10% vi ch 218.000 c phn. Cng ty gch tuy-nel Kin Giang u gi 1,6 triu c phiu cng vi gi khi im 10.000 /c phiu nhng ch bn c 226.000 c phi u, hn 1,37 triu c phiu. VCB cht vt mi c c s lng cc nh u t ng k mua c phiu nhnh hn mt cht so vi lng c phiu pht hnh ln u, v v th gi trng thu bnh qun gn nh c bo trc mc gi thp. i gia Sabeco cn khng kim lng nh u t ng k u gi ht s c phn cho bn ln u, v gi trng thu bnh qun ng nhin khng cn d on, cng chng u t cng bit l gi sn. Hn th, na, nhng cuc IPO i gia kiu ny ko th trng xung dc kh mnh do cc nh u t hin hnh phi bn bt nhng g ang c trong tay c cu li danh mc u t vi cc c phiu mi ny. Th trng chng khon ngay lp tc th hin tnh trng sc khe thc t ca n: gi chng khon lin tc rt c hai sn. -n u nm 2008, cc ch s chng khon trn c HASTC v HOSE gim st ti mc nhng chuyn gia lc quan nht cng cho l hong lon (c nhiu m gim ti hn 50% gi, ngay c mt s i gia nh SSI), v thm ch c nhng

kin yu cu tm ngng giao dch ngn chn ln sng rt gi ca th trng chng khon, c quan qun l vn nh nc SCIC phi vo cuc. Tm l nh u t nm 2008 khng cn a chung hng ha IPO na. C nm 2008 c 50 cng ty tin hnh IPO, u gi trn 2 sn HOSE v HASTC. Ba cng ty c s lng c phiu ln nht mang ra u gi l Sabeco, Habeco v Vietinbank. Tng cng c tt c 385.418.192 c phiu pht hnh ra cng chng nhng ch c 230.985.944 c phiu c nh u t mua tng ng vi t l 60%. Tng s tin IPO thu c nm 2008 t 9.870 t ng. -Nm 2009, S Giao dch Chng khon TP.HCM v H Ni t chc IPO cho hn 30 doanh nghip, nhng lng c phn u gi thnh cng kh khim tn. Nh Cng ty c phn Bn bi Si Gn ch bn c 22.000/600.000 c phn, Cng ty Dy v Cp in Vit Nam (Cadivi) bn c hn 50.000/2,4 triu c phn, Cng ty TNHH mt thnh vin Nc sch Si Gn bn c 45.000/1,6 triu c phn cho bn, Cng ty Nng sn Thc phm Xut khu Cn Th bn c 39.000/10,3 triu c phn. C doanh nghip phi u gi ti bn ln hon tt IPO nh Cng ty Du lch Bnh Thun; hay buc phi hy cc phin u gi c phn do khng c nh u t tham gia nh Cng ty Du lch T C... C nhiu nguyn nhn l gii v s m ca hot ng IPO nm 2009 nh: c ch IPO v bn cho nh u t chin lc cn nhiu bt hp l, phng thc tnh gi IPO ca nhiu doanh nghip c vn v gi a ra khin nh u t b chy, thiu nhng phin IPO ca doanh nghip ln nh MobiFone, VinaPhone, BIDV..., nn nh u t t quan tm. -Nm 2010 s cng ty tin hnh IPO tng gn gp i ln con s 51 tuy nhin hng lot cng ty i chng c S Giao dch Chng khon TP.HCM hy u gi vi l do khng c nh u t no tham gia ng k khi kt thc thi hn ng k tham gia u gi v np tin cc mua c phn. Theo Quy ch bn u gi c phn ca cng ty, nh vy khng iu kin t chc u gi nn cuc u gi c coi l khng thnh. Cc cng ty b hy u gi gm: Cng ty c phn Bn xe khch ni tnh Kontum, Cng ty c phn Cp thot nc Bnh Thun, Cng ty c phn Du lch ni T C v Cng ty c phn Vt t Nng nghip Tin Giang. Trong s ny c Cng ty c phn Du lch ni T C c t chc IPO nhiu ln cch nay my nm nhng n nay vn khng thnh cng. Trong tnh hnh nh u t rt d dt mua c phiu nim yt trn sn, quyt nh mua c phiu IPO cng c cn nhc hn na. Trc y, khi mua c phiu IPO, nh u t ch c phiu ln sn hng chnh lch gi. Cn thi gian qua, c rt nhiu c phiu IPO xong ri nhng ch mi khng thy ln sn, gi ng yn mt mc trong vng mt nm coi nh l. -Nm 2011 Bc tranh IPO ca cc doanh nghip trong su thng u nm 2011 kh m m,c phn ha nh nc th gn nh dm chn ti ch khi c nm ch c 6 v IPO .s kin IPO ln nht v c ch nht c l ca ngn hng BIDV,ngn hng ny bn u gi hn 84 triu c phiu ra cng chng v ton b c phiu em u gi c bn ht kh nhanh chng. -Nm 2012 th trng chng khon cn i xung hn vi vic s cng ty IPO l 13 v huy ng vn thng qua IPO ch t mc 300 t ch t 1/10 so vi nm 2011.iu ny l do th trng chng khon lin tc i xung v kt qu kinh doanh xu i ca cc DN khin cho nh u t khng cn mn m i vi cc c phiu. -Nm 2013 th nc ta c phn ha thm 10 doanh nghip .Theo Ban Ch o i mi v Pht trin doanh nghip, 5 thng nm 2013, c nc sp xp c 16 DN, trong CPH 10 DN, cn li l sp nhp, hp nht v thnh lp mi, ,huy ng c 20900 t ng trn th trng CK. kh ang mng nu so vi nm 2012 -Mc d th trng chng khon trong nm kh trm lng,gi c phiu gim thp nhng nu doanh nghip IPO c tim nng v c li th khi u gi vn thu ht c nhiu s quan tm ca nh u t v gi tr thu v cng kh cao

2-Mt s t IPO ln thi gian qua

2.1 IPO ca Ngn Hng Thng Mi C Phn Ngoi Thng Vit Nam a. Gii thiu chung

Ngn Hng Thng Mi C Phn Ngoi Thng Vit Nam (Vietcombank) l i gia in hnh trong nhng t IPO nh m trong thi gian qua. Xut thn l mt doanh nghip nh nc c ln, li hot ng trong ngnh ngn hng -mt ngnh c th ni l c sc nh hng ln n ton b nn kinh t nn vic Vietcombank IPO thu ht s quan tm ca cc nh u t th khng c g ng ngc nhin. Tnh n thi im cui nm 2006 th s liu kinh doanh ca Vietcombank l rt kh quan. Mc tiu m Vietcombank hng ti sau khi c phn ha l tr thnh tp on u t ti chnh ngn hng hng u ng vai tr ch o ti Vit Nam v tr thnh mt trong 70 nh ch ti chnh hng u ti Chu vo nm 2015 2020 c phm vi hot ng quc t. Vic c phn ha Vietcombank l mt bc ngot ln khi Nh nc quyt nh bn mt phn vn ku gi ngun vn t ngoi cng chng. Vietcombank thc hin u gi vo thi im ny cng kh thua thit so vi cc doanh nghip trc do th trng c nhiu bin ng, gi chng khon trn th trng iu chnh su. b. Kt qu IPO ca Vietcombank Kt qu u gi ca Vietcombank c tm tt nh sau: Vietcombank Khi lng u gi IPO 97,5 triu CP Thi im IPO 26/12/2007 Gi khi im 100.000 ng Gi u IPO bnh qun 107.860 ng Tng gi tr c phn bn c 10.516.320.430.000 ng Thi im nim yt 30/06/2009 Gi cho sn (tham chiu) 50.000 ng c. Nhn xt v IPO ca VCB IPO Vietcombank c nh gi l thnh cng, bi l s lng c phn bn ht v t l u gi thnh cng kh cao v tha mn cho c 4 nhm nh u t. Tuy nhin bn cnh , IPO ca Vietcombank cng li khng t nhng h ly. Ngi chu thit thi nht chnh l cc tri ch Vietcombank, c bit l cc tri ch nm gi s lng ln tri phiu vi mc li sut 6%/nm, hoc mua li t th trng giao dch vi gi 130-140.000 VND, thm ch c lc n 260270.000 ng, h thp thm i ch gi IPO nhng v mng. Nhng k hoch tip theo ca quy trnh IPO v nim yt vn cn di. Liu m phn gia Vietcombank v cc i tc chin lc c thnh cng v khi no th mi c cu tr li chnh thc? Theo quy nh ca Vietcombank trong bn cng b thng tin th Vietcombank ch c php bn c phiu cho nh u t chin lc vi gi khng c thp hn gi IPO nn cho n thi im hin ti th Vietcombank vn cha tm c i tc chin lc cho ring mnh. Trong bi cnh m s cnh tranh gay gt gia cc ngn hng, vic cc ngn hng thng mi c phn trong nc hp tc vi cc ngn hng nc ngoi theo kiu i cp ( ACB Standard Chartered, Techcombank HSBC, Sacombank ANZ) th vic thiu i tc chin lc cho Vietcombank th ng l kh khn ln cho ngn hng ny khi khng tranh th c nhng li th kinh doanh ca cc ngn hng ngoi nh l cung cch qun l iu hnh, cng ngh... Cn gi c phiu hu IPO th sao? C th l gi c phiu ca Vietcombank sau khi nim yt trn sn chng khon s nh th no? Xin mi xem qua bng sau: Bng 1.1 Gi c phiu Vietcombank theo thng trong 1 nm k t ngy nim yt
Gi c phiu theo thng ca Vietcombank
70

60

60 54

57.5 53.5 52 45.9 47 42 49 44 43 40.8 41.2 Gi c phiu

50

Gi c phiu

40

30

20

10

0 T6/09 Gi c phiu 60 T7/09 54 T8/09 57.5 T9/09 53.5

T10/0 9 52

T11/0 9 45.9

T12/0 T01/1 9 0 47 Thng 42

T02/1 0 49

T3/10 44

T4/10 43

T5/10 40.8

T6/10 41.2

Ngun: S giao dch chng khon TPHCM Bng trn cho ta thy rng, gi c phiu ca Vietcombank khng ngng gim st k t ngy ln sn. Nu em so vi gi khi IPO l khong 108.000 th r rng by gi nhng ngi nm gi c phiu Vietcombank b l khong 2/3. Nu

ta em gi c phiu khi IPO so snh vi gi nim yt vo ngy giao dch u tin th ta thy rng gi IPO ca Vietcombank b nh gi cao khong 44,44%. L gii cho s chnh lch gi qu cao nh vy, ta hy xem li thi im nim yt ca Vietcombank. Thi im nim yt ca Vietcombank ri vo thi im sau khng hong ti chnh nm 2008 nn gi c phiu ca Vietcombank gim mt phn l do nguyn nhn ny. Bn cnh , chnh sch tht cht tin t kim ch lm pht ca Chnh ph vi nm gn y cng lm cho lng tin chy vo chng khon gim nn gi c phiu ca Vietcombank cng kh m tng. Cng xin ni thm rng, c mt s tr hon gia ngy IPO v ngy giao dch u tin, iu ny cng to ra mt khong thi gian tnh lng cho nh u xem xt li k vng ca mnh v tim nng trong tng lai ca Vietcombank. Mt iu c trng thng thy cc doanh nghip nh nc c phn ho l yu cu v vic thng d vn ln khi c phn ho. cng l mt yu t dn n vic nh gi cao. Hn th na, thi im IPO ca Vietcombank th cung c phiu ca nhng doanh nghip ngnh ti chnh ngn hng cng kh t, do c phiu ca Vietcombank vo thi im c th thu ht s quan tm ca nhiu nh u t trn th trng. Tuy nhin, v sau ny, khi m ngun cung ca th trng tng ln ng k, ca c nhng doanh nghip cng ngnh v khc ngnh lm thu ht bt s ch ca th trng v nhng c phiu ca nhng doanh nghip lm n tt hn. iu ny cng gp phn lm cho gi ca c phiu Vietcombank kh m tng ln c. Vietcombank (VCB) % Li nhun 26/12/2007 Ngy pht hnh IPO 97.500.000 CP S lng pht hnh 107.860 Gi pht hnh 30/06/2009 Ngy nim yt 60.000 -44.37 Gi ngy u tin nim yt 54.000 -49.81 Gi sau 1 thng nim yt 53.500 -50.4 Gi sau 3 thng nim yt 47.000 -56.42 Gi sau 6 thng nim yt 41.200 -61.8 Gi sau 1 nm nim yt Ngun: S giao dch chng khon TPHCM Theo phng php ny th ta thy rng t sut sinh li ca ngi nm gi c phiu ca Vietcombank sau 1 thng, 3 thng, 6 thng, 9 thng v 1 nm u b m. iu ny cho ta kt lun rng gi IPO ca Vietcombank l qu cao hay ni cch khc Vietcombank ang b IPO cao gi. Kt lun: Gi IPO ca Vietcombank b nh cao gi 2.2 IPO ca tp on Bo Vit a. Gii thiu Tp on Bo Vit (BVH) do B Ti chnh nm c phn chi phi (77, 54%) v HSBC Insurance nm gi 18%. Hin BVH ang s hu Tng cng ty Bo him Vit Nam (cng ty bo him phi nhn th ln nht Vit Nam), Tng cng ty Bo Vit nhn th (cng ty bo him nhn th ln th hai Vit Nam). Bn cnh , BVH s hu c phn chi phi ca cng ty chng khon Bo Vit (BVS), Ngn hng thng mi c phn Bo Vit v mt s cng ty khc. Hin nay BVH c cc cng ty con sau: Tng Cng ty Bo him Bo Vit , Bo Vit Nhn th, Cng ty Qun l Qu Bo Vit (100% vn BVH), Cng ty chng khon Bo Vit ( t l s hu 59,92%), Ngn hng thng mi c phn Bo Vit (t l s hu 52%), Cng ty c phn u t Bo Vit (BVH v cc Cng ty con khc s hu 98%, Cng ty trch nhim hu hn Bo Vit _ u Lc s hu 60%). b. Kt qu u gi Trung tm Giao dch chng khon H Ni thng bo kt qu u gi bn c phn ln u ca Tng Cng ty Bo him Vit Nam c t chc vo ngy 31/05/2007 nh sau: 1. Tng s lng c phn a ra u gi: 59.440.000 c phn Trong , NT nc ngoi c php mua: 13.600.000 c phn 2. Mnh gi: 10.000 ng/c phn 3. Gi khi im: 30.500 ng/c phn 4. Tng s lng NT ng k tham gia: 20.368 5. Gi t mua cao nht: 250.000ng/c phn 6. Gi t mua thp nht: 30.500 ng/c phn 7. Gi u thnh cng bnh qun: 73.910 ng/c phn 8. Tng s nh u t trng gi: 3.741 9. Tng s lng c phn bn c: 59.440.000 c phn 10. Tng gi tr c phn bn c: 4.393.215.730.000 c. Nhn xt

Gi c phiu BVH mt nm sau ngy IPO

45 40 35 30 25.7 42.4 37 38.9 33.2 35 32 28.7 39.6 39.4 41.7 41.7 41.2

VND

25 20 15 10 5 0 Jun09 Jul09 Aug- Sep09 09 Oct09 Nov09 Dec09 ngy Jan10 Feb10 Mar10 Apr10 May10 Jun10

BVH % Li nhun Ngy pht hnh IPO 31/05/2007 S lng pht hnh 45.440.000 Ngy giao dch u tin 26/06/2009 Ga IPO 73.910 Gi ngy giao dch u tin 42.4 -43% Gi sau 1 thng nim yt 37.0 -50% Gi sau 3 thng nim yt 33.2 -55% Gi sau 6 thng nim yt 28.7 -61% Gi sau 1 nm nim yt 41.2 -44% -Qua bng trn cho thy gi giao dch gim khong phn na so vi gi IPO, dn n t sut sinh li b m. Ch sau mt nm nh u t b mt i mt na ti sn ca mnh. Vy c th kt lun rng c phiu BVH b nh gi qu cao? n y chng ti cha th kt lun c v khng ging nh th trng chng khon th gii, khong thi gian t lc IPO n lc nim yt trn s giao dch chng khon ti Vit Nam l rt lu. C th BVH phi mt n hai nm sau ngy IPO mi ln sn. V th nn tnh hnh th trng bin ng trong hai nm nh hng n gi chng khon l iu ng nhin. BVH ln sn sau khi cuc khng hong ti chnh ton cu qua i, nhng d m m n cn li l rt nng n lm cho th trng chng khon st gim, m m, nh u t mt lng tin vo th trng dn n vic gim gi mnh nh vy. Vy nguyn nhn lm cho t sut sinh li ca nh u t b m ln nh vy l do IPO b nh gi qu cao hay do bi cnh th trng? tr li cu hi trn chng ti quay li phn tch mt s tc ng nh hng n vic nh gi ca tp on Bo Vit trc khi IPO. Thng lnh th trng bo him Thng lnh l t thng c dng miu t v tr ca Bo Vit trn th trng bo him. Sut nhiu nm k t khi Nh nc xa c quyn bo him (1993), Bo Vit vn gi v tr hng u v bo him phi nhn th vi th phn 38,7% (s liu 2005) v th hai v bo him nhn th (sau Prudential nm 2006, th phn 36,5% so vi 41,6% ca Prudential ch tnh ph bo him). Thi im tng cng ty c 80 sn phm bo him phi nhn th v 40 sn phm nhn th vi h thng mng li 126 chi nhnh v 400 phng giao dch. Bo Vit qun l 48.000 i l v hn 20 triu hp ng bo him phi nhn th, 3,2 triu hp ng bo him nhn th cn hiu lc. Chu s cnh tranh khc lit Tuy nhin Bo Vit ang phi i u vi cuc cnh tranh ngy mt khc lit trong lnh vc bo him. ginh git khch hng, cc cng ty bo him khng ngng tng ph hoa hng cho i l, cho ngi mi gii, gim ph bo him n mc thp nht c th. Bo Vit cng kh khn hn khi l mt doanh nghip nh nc, phi tun th c ch quc doanh, khng th ph ro tng mnh mc hoa hng nh mt s n v cng ngnh. Mt khc, th trng bo him Vit Nam cn nhiu tim nng (ph bo him trn u ngi mi ch mc 6,1 USD/ngi (nhn th) v 4,1 USD /ngi (phi nhn th), mc thp th t k t di ln trong bng kho st 88 quc gia c Cng ty Swiss Reinsurance Company tin hnh), nhng do cnh tranh thiu lnh mnh pht trin khng ng u v hn ch ng k hiu qu kinh doanh ca cc doanh nghip.

 Hiu qu kinh doanh trong ngnh bo him cha cao Ngoi cnh tranh, c hai l do gii thch hiu qu kinh doanh ca ngnh bo him cha cao. Th nht l tim lc ti chnh ca cc cng ty bo him trong nc cha mnh n b trong trng hp xy ra ri ro. Nhng hp ng bo him gi tr ln (xy dng, du kh, hng khng...) v th, u phi ti bo him cho nc ngoi. Thnh ra doanh nghip bo him Vit Nam ch thu c mt khon ph tng i thp gia. Th hai doanh nghip Vit Nam ni chung cha c thi quen mua bo him. Vi nhiu n v, bo him vn l mt th ph xa x lm i gi thnh sn phm!!! Nh vy, mc d vn Bo Vit vn gi c tc tng trng v doanh thu, nhng li nhun sau thu ca Bo Vit (v ca c ngnh bo him ni chung) khng tht s n tng so vi cc mng dch v ti chnh khc nh ngn hng, chng khon. Nm 2006 vi s vn iu l c xc nh l 6.800 t ng khi c phn ha, li nhun sau thu t 318 t ng, t sut li nhun rng trn vn ca Bo Vit di ch 5%. Vy theo chng ti ci gi IPO 73.910 ng/ c phiu l cao, gy nn s thua l cho nh u t tham gia IPO. Tht vy, BVH hin gi (4/2011) c EPS=1.54, gi tr th trng 70, gi tr s sch trn mt c phn 15, ch s gi th trng P/E=47, trong khi P/E trung bnh ca th trng ch l 10, t sut sinh li trn vn ch s hu ROE=10% nm. Nu mua BVH theo gi th trng th t sut sinh li thu nhp trn gi c phiu l 2%/nm. Nh vy, gi BVH thi im hin ti l qu mc. Kt lun: BVH b nh cao gi. 2.3 IPO ca tng cng ty c phn ti chnh du kh Vit Nam a. Gii thiu Tng cng ty Ti chnh c phn Du kh Vit Nam (PVFC), tin thn l Cng ty Ti chnh Du kh, mt t chc tn dng phi ngn hng v l n v thnh vin ca Tp on Du kh Quc gia Vit Nam, c thnh lp theo quyt nh s 04/2000/Q-VPCP ngy 30/3/2000 ca B trng, Ch nhim vn phng Chnh ph. Cng ty ti chnh Du kh l nh ch ti chnh thc hin y quyn ca Tng cng ty Du kh (nay l Tp on Du kh Quc gia) v thanh ton, thu xp vn, u t ti chnh v qun l vn u t. Tnh n 31/7, tng ti sn ca PVFC t 33.600 t ng, vn iu l 3.000 t ng, doanh thu 7 thng u nm t 1.887 t ng. Mng li kinh doanh ca PVFC ang c m rng vi cc cng ty con nh Cng ty c phn u t v T vn ti chnh du kh, Cng ty c phn Bt ng sn ti chnh du kh, Cng ty c phn Truyn thng ti chnh du kh, Cng ty Qun l qu ti chnh du kh b. Kt qu u gi ca PVFC Trung tm Giao dch chng khon H Ni xin thng bo kt qu u gi c phn ca Cng ty Ti chnh Du kh c t chc vo ngy 19/10/2007 nh sau: 1. Tng s lng c phn a ra u gi: 59.638.900 c phn Trong , NT nc ngoi c php mua: 59.638.900 c phn 2. Mnh gi: 10.000 ng/c phn 3. Gi khi im: 51.000 ng/c phn 4. Tng s lng NT ng k tham gia 8.212 5. Tng khi lng ng k mua: 162.397.400 c phn 6. Gi t mua cao nht: 170.000ng/c phn 7. Gi t mua thp nht: 51.000 ng/c phn 8. Gi u thnh cng cao nht: 170.000ng/c phn 9. Gi u thnh cng thp nht: 66.600 ng/c phn 10. Gi u thnh cng bnh qun: 69.974 ng/c phn 11. Tng gi tr c phn bn c: 4.173.194.790.000 . c. Nhn xt
Gi PVF mt nm sau ngy IPO
40 35 30 28.7 20.2 13.6 16.3 14.9 16.6 12.8 16.8 25 20 15 10 5 0 Nov08 Dec08 Jan09 Feb09 Mar09 Apr09 May09 ngy Jun09 Jul09 Aug- Sep09 09 Oct09 Nov09 31.1 34.4 36.4 32.4 28.6

VND

PVF % Li nhun Ngy pht hnh IPO 19/10/2007 S lng pht hnh 59.638.900 Ngy giao dch u tin 03/11/2008 Ga IPO 69.974 Gi ngy giao dch u tin 20.2 -71% Gi sau 1 thng nim yt 13.6 -80% Gi sau 3 thng nim yt 14.9 -79% Gi sau 6 thng nim yt 16.8 -76% Gi sau 1 nm nim yt 28.6 -59% C th thy vo ngy giao dch u tin gi ch cn khong mt phn ba so vi gi IPO, nh u t mua c phiu IPO gi y mt i hai phn ba s ti sn ca mnh. T sut sinh li mt thng, ba thng, su thng, mt nm ln lt l: -80%, -79%, -76%, -59%. Tng t nh trng hp ca BVH trn, n y chng ta khng th i n kt lun c phiu PVF b nh gi cao. Ta thy gi PVF gim cn mnh hn BVH l do PVF ln sn vo nm 2008- thi im th trng chng khon th gii ang chao o v cuc khng hong v n cng khng loi tr th trng chng khon Vit Nam. Vy c phiu PVF thp vo ngy giao dch c phi l do n b nh gi qu cao hay do bi cnh th trng 2008 tc thi im PVF ln sn? tr li cu hi trn, chng ti tm hiu gi c phiu PVF sau khi cuc khng hong qua i. BIU GI PVF K T KHI BT U GIAO DCH

Biu trn cho thy gi c phiu sau hn 3 nm k t ngy IPO, gi vn cha th t ti gi 69.974 VND ( gi IPO). Tc l t sut sinh li ca nh u t vn b m. Gi cao nht trong sut 3 nm giao dch cng ch dng li mc 41.200 ng/ c phiu, gi trung bnh t mc 23.000 ng/ c phiu. Chng ti cng c tham kho thm mt s t cng ty chng khon tin hnh nh gi PVF. PVF l c phiu ca cng ty ti chnh duy nht giao dch trn th trng giao dch tp trung, do hn ch v thu nhp s liu cc cng ty cng ngnh giao dch trn OTC nn vic nh gi c tin hnh theo phng php DCF vi hai kch bn lc quan v thn trng, mc gi hp l ca PVF c nh gi mc 42 800 VND. Vi mc gi hin ang giao dch trn th trng (20.8 ngy 7/4/2011) th c phiu PVF ang c nh gi cao trn th trng. Kt lun : c phiu PVF b nh cao gi. 2.4 IPO ca Vietinbank a. Khi qut tnh hnh Vietinbank trc IPO Ngn Hng Cng Thng Vit Nam (VietinBank) c thnh lp t nm 1988 sau khi tch ra t Ngn hng Nh nc Vit Nam. L Ngn hng thng mi ln, gi vai tr quan trng, tr ct ca ngnh Ngn hng Vit Nam. Ngn hng c h thng mng li tri rng ton quc vi 3 S Giao dch, 141 chi nhnh v trn 700 im/phng giao dch; C 4

Cng ty hch ton c lp l Cng ty Cho thu Ti chnh, Cng ty trch nhim hu hn Chng khon, Cng ty Qun l N v Khai thc Ti sn, Cng ty trch nhim Bo him v 3 n v s nghip l Trung tm Cng ngh Thng tin v Trung tm Th, Trng o to v pht trin ngun nhn lc. Theo s liu c kim ton bi Cng ty trch nhim hu hn Ernst & Young Vit Nam, ti thi im 30/9/2008, tng ti sn ca Vietinbank l 187.534 t ng, vn iu l l 7.626 t ng, tng d n l 120.000 t ng. Ngn hng ny u t vo chng khon 26.815 t ng, trong trn 98% l u t vo tri phiu chnh ph, cc giy t c gi. Gi tr s sch ca vn ch s hu ti Vietinbank l 10.040,855 t ng, gi tr nh gi li l 16.085,610 t ng. Nh vy, gi tr thc t phn vn nh nc tng 6.044,755 t ng. b. Kt qu IPO Vietinbank Ngy 25/12/2008, ti S Giao dch Chng khon Tp. H Ch Minh (HOSE), phin u gi c phn ln u ra cng chng (IPO) ca Ngn Hng Cng Thng Vit Nam (VietinBank) din ra thnh cng tt p: Ton b khi lng pht hnh 53,6 triu c phn c bn ht. Gi u thnh cng cao nht l 45.000 ng/c phn. Gi u thnh cng thp nht l 20.000 ng/c phn. Gi u thnh cng bnh qun l 20.265 ng/c phn. c. Nhn xt
TH GI VIETINBANK SAU 1 NM NIM YT
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Jul-09 Aug09 Sep09 Oct09 Nov09 Dec09 Jan10 Feb10 Mar10 Apr10 May10 Jun- Jul-10 10 40.1 39.5

38.3 36.7 31.4 29 29 29 29.8 28.2 27 26.5 25.5

Vietinbank (CTG) % Li nhun 25/12/2008 Ngy pht hnh IPO 53.600.000 CP S lng pht hnh 20.265 Gi pht hnh 16/07/2009 Ngy nim yt 40.100 98 Gi ngy u tin nim yt 39.500 95 Gi sau 1 thng nim yt 36.700 81 Gi sau 3 thng nim yt 29.000 43 Gi sau 6 thng nim yt 25.500 26 Gi sau 1 nm nim yt IPO ca VietinBank din ra trong bi cnh cuc khng hong ti chnh ton cu din bin phc tp, th trng chng khon Vit Nam ang rt m m, ch s VNIndex, khi lng vn ho trn th trng ang gim xung mc y. Th nhng, Ton b khi lng pht hnh 53,6 triu c phn c bn ht, gi u thnh cng cao nht l 45.000 ng/c phn, thp nht l 20.000 ng/c phn. vi tng khi lng c phn t mua vt 4,29% so vi khi lng pht hnh, tng lng tin trn 1.086 t ng vo c phn VietinBank, ln gp hn 2 ln tng gi tr giao dch ca c 2 sn HOSE v HNX trong cng ngy, cho thy c phiu VietinBank thc s hp dn, cha ng nhiu tim nng, trin vng.

Qua bng trn c th thy, vo ngy giao dch u tin mc gi vt ln 40,100 gn gp 2 ln so vi mc gi 20,265 khi IPO v mc gi cc thng sau vn ang rt cao so vi gi IPO. Mc gi khi im 20,000 ca Vietinbank l thp so vi mt bng chung ca c phiu cc ngn hng ln, nh ACB (Ngn hng chu) 29.900 ng, VCB (VietcomBank ) 32.000 ng, EIB (EximBank) 25.800 ng, v STB 19.000 ng. Tuy nhin, nu phn tch k tnh hnh li nhun d kin ca VietinBank nm 2009 th mc gi ny khng r cht no. Theo k hoch ca VietinBank, li nhun trc thu ca nm ti vo khong 2.166 t ng. Vi k vng li nhun nh vy, P/E tnh theo mc gi 20.000 ng s vo khong 10, cao hn mc trung bnh ca ngnh ngn hng. P/E ca STB v ACB hin nay u di 8. C th thy yu t th trng c tc ng rt ln vo gi ca Vietinbank trong t IPO ny. Nim tin ca nh u t c nhn, cc qu, t chc c trong nc v nc ngoi u ang mc thp. Vi cc qu v cc t chc, c bit t chc nc ngoi, khng hong ti chnh v gim ca th trng chng khon l l do khin i tng ny tht cht hu bao. Bn cnh , khi ti chnh ang gp nhiu kh khn nn tuy mc gi hin ti ca cc ngn hng l kh thp nhng kh c th ni mc gi ny l thp nht. B.So snh phn tch Vietcombank Bo Vit PVFC Ngy pht hnh IPO 26/12/2007 31/5/2007 19/10/2007 Tng s c phiu a ra 97.500.000 59.440.000 59.638.900 u gi Gi khi im 100.000 30.500 51.000 Tng s c phiu bn 97.500.000 59.440.000 59.638.900 c (100%) (100%) (100%) Gi IPO bnh qun 107.860 73.910 69.974 C 3 t IPO u c t l u gi thnh cng l 100% cng vi l qui m s c phiu kh ln, bc u mang li nim tin cho nh u t v gi tr c phiu ca nhng doanh nghip hng u. Tuy nhin do c 3 t IPO u din ra vo nm 2007, thi im th trng ang bng n nn chnh vic nh gi c phiu cao nh vy li cho th trng nhng c shock khi gi tt gim giai on sau gy thit hi nghim trng cho cc nh u t

Gi c phiu theo thng ca Vietcombank

70 60 50 40 30 20 10 0 60 54 57.5

53.5 52 45.9 47 42

49 44 43 40.8 41.2 Gi c phiu theo thng ca Vietcombank

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

Gi c phiu theo thng ca BVH

42.4 37 38.9 33.2 35 25.7 28.7 32 39.6 39.4 41.7 41.7 41.2

Gi c phiu theo thng ca BVH

Gi c phiu theo thng ca PVFC

40 35 30 25 20 15 10 5 0 20.2 16.3 13.6 14.9 16.6 16.8 12.8 Gi c phiu theo thng 28.7 31.1 34.4 36.4 32.4 28.6

C th thy 3 v d trn l nhng t IPO tht bi tiu biu ca th trng chng khon VN vi cng mt l do: nh gi c phiu qu cao so vi gi tr thc ca n. Tuy nhin, trong bc tranh IPO m m v u m y vn c im sng vo nm 2008, ngay trong thi k khng hong kinh t ton cu nh hng nghim trng n th trng chng khon chnh l Vietinbank.V cng vi l s lin h vi t IPO c ni ti rt nhiu trn TG trong thi gian qua, l Facebook. Chng ta cng nhn li 2 t pht hnh IPO tiu biu trong thi gian gn y ca Ngn hng cng thng Vit Nam Vietinbank v Facebook, mng x hi ln nht th gii Vietinbank Facebook Thi im pht hnh 25/12/2008 18/5/2012 Khi lng pht hnh Gi khi im n v bo lnh pht hnh Cc loi c phiu pht hnh 53.600.000 20.000 VND Cng ty TNHH J.P. Morgan Se curities 1 loi hnh c phiu 421.200.000 38 USD Morgan Stanley Goldman Sachs JPMorgan c phiu loi A bn cho cc nh u t cho h mt quyn b phiu c phiu loi B do Mark Zuckerberg s hu th c ti 10 quyn b phiu.

S thnh cng ca Vietinbank trong giai on kh khan Nm 2008, IPO ca Vietinbank c pht hnh trong thi im th trng chng khon Vit Nam st gim nghim trng. Ch s Vn-index trong phin 5/12/2008 ph y 300 im, ri xung mc 299.68. y l mc thp nht ca ch s chnh k t ngy 10/11/2005.Tuy nhin, gi tr c phiu ca Vietinbank khi ln sn tng gn gp i ch sau 1 nm, iu cho thy s ng n nhng gi tr ch thc ca c phiu VietinBank ti mt thi im kh khn nht ca thtrng chngkhon,khng nh mt ln na v th ca Ngn Hng Thng mi c phn cng thng Vit Nam, thng hiu Vietinbank. S thnh cng ny n t nhiu l do khc nhau nh s nh gi c phiu khi pht hnh ng n. Vietinbank da vo s t vn ti chnh, c phn ha v xc nh gi tr doanh nghip ca Cng ty TNHH J.P. Morgan Securities, c quan ch qun Ngn hng Nh nc Vit Nam, B Ti chnh v s quyt nh ca Chnh ph cng nh xe m xt din bin th trng giai on hin nay a ra mc gi khi im 20.000 ng. S kin Thi gian Gi CTG IPO Vietinbank 25/12/2008 20000 Vietinbank ln sn 16/07/2009 40100 Mt thng v ng tht vng ca Facebook Nm 2012, kinh t th gii dn khi sc hn sau khng hong kinh t ton cu.Facebook, mng x hi ln nht th gii quyt nh pht hnh IPO vo ngy 18/5/2012.vi qui m kh ln 421.200.000 c phiu vi mc gi khi im 38 USD. Tuy nhin, ngy 29/5, c phiu ca Facebook gim cn 29,5 USD. Trc , ngay trong phin cho sn, Morgan Stanley v cc ngn hng ph Wall phi lin tc chng cho gi c phiu ny ng mc 38 USD lin tc st gim sau .Vy u l nguyn nhn khin cho vic pht hnh IPO nh m ca facebook c cc chuyn gia kinh t cho l mt thng v ng tht vng n nh vy? Sai lm ca n v bo lnh pht hnh Cc ngn hng bo lnh cho t pht hnh c phiu ca Facebook, t bit l Morgan Stanley, khng c lng c nhu cu mua m c phiu ny.Tun trc khi sp cho sn, bo ch a tin c rt nhiu ngi ang tranh ginh nhau c phiu mng x hi ny. Thng tin to iu kin cho Facebook v nhng ngi ng ng sau n, c bit l Morgan Stanley nng gi c phiu t mc 28 USD ln ti 38 USD, ng thi tng s lng c phiu bn ra. Nhiu nh chuyn mn, bao gm c cc nh phn tch ti chnh v nh bo d on ngy cho sn s l ngy bng n ca c phiu hot nht trong vi nm gn y. Thm ch, ngi kh bo th cng cho rng gi c phiu ng ca s ln ti 46 USD.Kt qu th khi Morgan Stanley khng cn chng , th trng nh gi Facebook ch khong 34 USD, tc l gi tr vn ha t hn 10 t USD so vi gi cho sn. Li k thut t Nasdaq y qu l mt tai nn khng khip.Vic giao dch b tr hon trong gn mt gi ng h bi l do li k thut. Sau khi IPO trn NASDAQ, c phiu ca Facebook tng lin tc nhng sau rt th thm d NASDAQ nhanh chng sa li k thut ny. V li trn, y ban chng khon pht NASDAQ 10 triu USD v bi thng cho cc cng ty mi gii 62 triu USD v b li do li k thut. y cng c coi nh mt trong nhng s kin cng ngh ni bt ca nm 2012 Cc quyt nh kh hiu ca CEO Facebook Cc nh iu hnh ti Ngn hng Morgan Stanley p dng tt c cc chiu thi phng m h hc c trong bao nhiu nm qua v nh gi IPO ca Facebook ln ti 38 USD/c phiu - ci gi cao ngt ngng. th, David Ebersman, Gim c Ti chnh ca Facebook li cn tng quy m ca t pht hnh vo pht cui, cng lm tng s k vng ca nh u t i vi c phiu ny - nng nht vo lc pht hnh IPO.

Phn III.Thnh cng ca IPO Vit Nam

1.Thnh cng 1.1. IPO gip cc doanh nghip Vit Nam c phn ha v huy ng vn hiu qu hn C phn ha DNNN l vic cc DNNN bn c phn ca mnh cho cng chng v cng nhn vin trong cng ty huy ng ngun vn phc v cho hot ng sn xut kinh doanh. N tr thnh mt tr thnh bin php sp xp 42 li, lm thay i v cht ca khu vc doanh nghip Nh nc nh vo vic hnh thnh cc doanh nghip c nhiu ch s hu cng nh tng cng tnh cng khai, minh bch trong hot ng ca doanh nghip. C phn ha cng gip Nh nc thu v hng ngn chc t ng nh vo vic bn bt phn vn ca mnh ti cc doanh nghip Nh nc, t c vn u t cho cc d n trng im cn thit. Ngoi ra, hot ng ny gp phn vo vic hnh thnh cc doanh nghip c quy m ln, a ngnh, a lnh vc v c bit l gp phn quan trng vo vic i mi t duy kinh t, hi ha c li ch ca Nh nc - doanh nghip v ngi lao ng. Vi nhng ch li nh vy, Chnh ph ra chng trnh c phn ha v th hin quyt tm y nhanh tin trnh ny. V IPO chnh l mt trong nhng cch thc thc hin c phn ha, c nhiu doanh nghip la chn. c bit, rt nhiu nhng doanh nghip xng sng ca nn kinh t nh cc doanh nghip ngnh ngn hng, bo him, bu chnh vin thng, giao thng quyt nh tin hnh IPO trong tin trnh c phn ha ca mnh. V bn cht, hot ng pht hnh c phiu ln u ra cng chng chnh l vic Nh nc bn mt phn hoc ton b vn Nh nc hin c ti doanh nghip, kt hp vi pht hnh c phiu thu ht thm vn cho hot ng sn

xut, kinh doanh ca mnh. Trong nhng nm va qua, hot ng IPO nhn chung th hin c vai tr ca mnh l gip cc doanh nghip Vit Nam thc hin c phn ha v huy ng vn. Minh chng in hnh cho vc huy ng vn thnh cng qua IPO l trng hp ca Vietcombank. Trong t IPO ca Vietcombank vo cui nm 2007, khi lng bn ra ch l 6,5% vn, tng ng 1.000 t ng. V n c nh gi l thnh cng vi s tin thu v ln ti hn 10.000 t ng, quy m ln cha tng c. Hnh thc bn u gi c phn khin cho gi c phiu pht hnh ln u c y vt ln, em li nhng ngun thu rt ln cho Nh nc. t u gi c phn ca 5 cng ty nh nc c c phn ha 43 l Cng ty c phn k ngh thc phm, Nh my thit b bu in, Nh my thy in Vnh Sn - Sng Hinh, Cng ty in lc Khnh Ha, Cng ty sa Vit Nam din ra vo nm 2005, Nh nc thu vt d kin 450 t ng. 1.2. IPO gp phn thay i b mt doanh nghip Nhiu doanh nghip pht trin theo chiu hng tch cc sau khi IPO. Hot ng IPO c tc ng ti doanh nghip theo chiu hng tch cc v mt hot ng. Doanh nghip sau khi tin hnh cho bn c phiu ln u ra cng chng s thu v lng tin phc v cho hot ng sn xut kinh doanh, bin Cn b cng nhn vin (CBCNV) tr thnh ch s hu ca doanh nghip vi quyn mua c phiu, t lm vic hiu qu v tch cc hn. Vi vic la chn i tc chin lc nc ngoi, cc doanh nghip c th c c ch qun tr mi vi nhng kinh nghim, k thut, qun tr cng nh uy tn cng s chung tay hoch nh chin lc pht trin ca h. C rt nhiu doanh nghip pht trin tch cc hn sau khi tin hnh IPO: - Cao su Nng l mt v d in hnh. Doanh nghip ny tin hnh IPO v nim yt trn sn vo nm 2006. Di y l bng tng kt li nhun sau thu ca doanh nghip ny t nm 2005- 2008: Li nhun sau thu ca CTCP Cao su Nng t nm 2005-2008 2005 2006 2007 2008 1 t VN 55 t VN 71 t VN 52 t VN LNST Gi c phiu DRC ca doanh nghip ny cng tng mnh m hn gp 2 ln sau 3 thng nim yt. - Vinamilk cng l mt trng hp tng t. Nm 2003, Vinamilk c nh gi 100 triu USD. Nm 2004 khi c phn ho v tin hnh IPO, gi tr Vinamilk c th trng nh gi 150 triu USD. Nm 2007 n nay, phn vn v li ca Nh nc Vinamilk ln n 970 triu USD. - V vic la chn i tc chin lc nc ngoi, Sacombank sau 4 nm hp tc vi Cng ty Ti chnh Quc t- IFC c th ti cu trc b my hot ng, nng cao cht lng qun tr iu hnh theo tiu chun quc t, o to c mt i ng lnh o cao cp v c t vn nhng cng ngh ngn hng hin i. - Ngn hng Techcombank, sau mt khong thi gian chn HSBC lm i tc chin lc m rng c mng li ngn hng bn l v tr thnh mt trong nhng ngn hng c h thng ngn hng bn l qui m ti Vit Nam. - Trng hp ca Cng ty c phn C in lnh REE cng tng t. Tin hnh IPO v c phn ha gip cho REE khng ch thnh cng trn lnh vc truyn thng tr thnh mt nh thu c in lnh hng u Vit Nam m cn gip cho cng ty m rng hot ng sang cc lnh vc khc nh: bt ng sn, xy dng, cho thu vn phng... v u thu c thnh cng. S trng thnh nhanh chng a REE tr thnh mt trong nhng cng ty tham gia th trng chng khon t rt sm, c phiu ca REE lun c cc nh u t tm mua vi mc gi kh cao. T mt x nghip nh nc nh, n nay REE tr thnh mt thng hiu ln trn th trng Vit Nam. 1.3. IPO gip doanh nghip gi chn nhn ti Thng thng, hot ng IPO gip cng ty c th duy tr v thu ht i ng nhn vin gii bi khi cho bn chng khon ra cng chng, cng ty bao gi cng dnh mt t l chng khon nht nh bn cho nhn vin ca 45 mnh. Hnh ng thng c phn l mt trong nhng chnh sch nhn s c p dng ph bin trn th gii nhng vi Vit Nam vn cn kh mi m.Theo nh gi ca cc chuyn gia, thng c phn tc ng khng nh ti tc tng trng doanh thu ca cng ty. Cc nghin cu c thc hin nhiu nc cho thy doanh nghip p dng thng c phn thng tng trng nhanh hn 2,5-3,6% i th c cng quy m, hot ng trong cng lnh vc kinh doanh nhng khng p dng ch khen thng trn. Thng c phn l cch khen thng v ghi nhn ng gp ca cn b nhn vin rt tt, gn cht quyn li ca nhn vin v cng ty. Hnh thc ny gip doanh nghip gim ti a tnh trng phi thay nhn vin gii v cn b lnh o thng xuyn. Khi quyn li v thu nhp ca mi c nhn gn lin vi thnh cng ca doanh nghip th ngi lao ng chc chn s rt c gng.Hin nay c rt nhiu doanh nghip p dng t l quyn mua c phn i vi nhn vin ca doanh nghip. a s doanh nghip dng thm nin xc nh s lng c phn c mua u i i vi CBCNV. C th ly Vietinbank l mt v d in hnh trong vic IPO thnh cng mt phn nh s tham gia ca nhng nh u t sn nh . Vi mi nm cng tc, CBCNV ti Vietinbank c mua u i 100 c phiu, gi mua bng 60% gi u bnh qun. Thm ch trc khi doanh nghip ny tin hnh u gi, ngi ta c tnh vi tng s 14.334 CBCNV, ch cn mt na s ny tham gia u gi th cng m bo cho IPO Vietinbank thnh cng, mc d trc Cng ty chng khon VnDirect nhn nh, mc gi khi im 20.000 ng/c phiu Vietinbank khng phi l mt khon u t hp dn trong ngn v trung hn.

2. Nguyn nhn 2.1. S pht trin ca TTCK to nim tin cho nh u t C th ni, s pht trin ca TTCK Vit Nam ko theo k vng ca NT chnh l mt trong nhng nhn t quan trng gp phn thc y hot ng IPO pht trin. TTCK Vit Nam i vo hot ng t thng 7/2000 n nay c nhng bc pht trin ng k. Tuy cn non tr nhng TTCK Vit Nam bc u gp phn hnh thnh mt m hnh th trng vn tng i ton din, to lp v vn hnh knh huy ng vn trung v di hn cho nn kinh t. Hin ti, th trng chng khon Vit Nam c quy m chim t trng ln trong GDP Tng gi tr vn ha ca 3 th trng (HOSE, HNX, UPCOM) hin c tnh vo khong hn 900.000 t ng s lng cng ty nim yt tng ln con s gn 500. Cng vi s tng ln v qui m ca th trng, cc thnh vin tham gia th trng cng c tng ln. Hot ng pht hnh v nim yt, giao dch chng khon l nhng hot ng cung hng ho cho TTCK. TTCK Vit Nam l th trng ang trong giai on hnh thnh ban u, trong mt nn kinh t chuyn i v c tc pht trin kh cao, chnh v vy hng ho cho th trng c nh gi l rt tim nng. M hot ng IPO, chnh l lm tng ngun cung hng ha cho TTCK. 2.2. S ch o ng hng ca c quan qun l Thnh cng t c ca chnh sch c phn ha Doanh nghip Nh nc ca Chnh ph trong vic khuyn khch cc cng ty nim yt trn mt trong ba sn chng khon chnh thc (HOSE, HNX, UPCOM) gp phn thc y hot ng IPO ni ring. -Chnh ph ra l trnh c phn ha doanh nghip, mc tiu l n cui nm 2015 s cn khong 400 doanh nghip 100% vn Nh nc, trong ch yu l cc doanh nghip quy m ln, cc tp on, Tng cng ty Nh nc hot ng trong lnh vc an ninh, quc phng, ngnh ngh trng yu ca nn kinh t. Tuy ra mt l trnh c th nhng Vit Nam ch trng khng CPH Doanh nghip Nh nc bng mi gi, m vic ny phi c tin hnh vng chc, t hiu qu tng hp v kinh t - x hi. Vic tin hnh CPH s tip tc c tin hnh thn trng trong thi gian ti. -Vic ban hnh thm nhiu vn bn php l cho ph hp vi tnh hnh th trng v tng cng cng tc qun l th trng chng khon ni chung, v hot ng IPO ni ring. Hin ti, khun kh php l cho hot ng ca th trng chng khon tng i hon thin v ng b, to nim tin cho cc i tng tham gia trn th trng, nhng i vi hot ng IPO th cn nhiu iu ng lu tm. -Cng tc qun l hot ng v gim st th trng cng thng xuyn theo di st din bin hot ng th trng ch o v ch ng iu hnh nhm bnh n th trng iu hnh. iu ny th hin thc t: t nm 2002 n nay qui nh php lut v CPH c thay i 3 ln (Ngh nh 64/2002/N-CP, Ngh nh 187/2004/N-CP v Ngh nh 109/2007/NCP) v cc thng t hng dn cng c ban hnh sau . 2.3. Tim nng pht trin ca doanh nghip Tim nng ca doanh nghip l mt yu t quan trng hng u khi nh u t la chn c phiu c IPO. Mt nh u t khi la chn mt c phiu c IPO th tim nng ca doanh nghip chnh l yu t xem xt hng u.T nhng trng hp IPO thnh cng, c th nhn thy vic nh u t la chn mua c phiu ca nhng doanh nghip ny phn ln l do nhn thy tim nng pht trin h. i b phn nhng doanh nghip ny u c ti 49 chnh, qun l v phng thc cnh tranh tt nh Vietcombank, Vietel, Vinamilk, Techcombank c th IPO thnh cng, li khuyn a ra i vi cc doanh nghip l h cn hiu r sc cu ca th trng v cn nhc k v gi khi im. Bn cnh cng phi nhc ti tm quan trng ca hon thin chnh sch v qun tr, minh bch ha thng tin. Vic p ng nhu cu thng tin cho nh u t s gp phn gip t IPO thnh cng. Bi l, nu c cung cp y thng tin, nh u t s hiu r hn v doanh nghip, c quyt nh chnh xc trong vic nh gi doanh nghip v c phiu.Sc cu ca th trng b nh hng bi cc yu t nh: tnh hnh th trng ti thi im doanh nghip tin hnh IPO, gi tr sn c ca cng ty Nh vy, nhng nh lnh o doanh nghip vi u c nhy bn, bit ra quyt nh ng lc, cng i ng cn b cng nhn vin ti nng, sn sng gn b vi doanh nghip l yu t ng sau chi phi khng nh ti s thnh cng ca hot ng IPO

Phn IV.NHNG HN CH CN TN TI CA HOT NG IPO TI VIT NAM V NGUYN NHN

1. Nhng hn ch 1.1. V quy trnh IPO ti Vit Nam a. H thng dch v tn thc cha thc s pht trin Mt hn ch ca quy trnh IPO ti Vit Nam l s km pht trin ca nhng dch v tn thc nh: dch v u thc u gi, dch v qun l qu, qun l danh mc u t m mt TTCK mun pht trin lnh mnh v n nh th h thng dch v ny phi lm xng sng. S km pht trin ca h thng dch v tn thc khin cho TTCK Vit Nam ni chung

v bn thn hot ng IPO ni ring thiu i nhng cng c hu hiu hn ch ri ro v ti a ha li nhun cho nh u t, cng lm km i tnh hp dn ca n, thu hp c hi ca nhng Nh u t b. Quy trnh IPO ti Vit Nam cn thiu hnh lang php l quy nh cc ch ti x pht C nhiu cng ty cng ty tin hnh IPO gi bn c phiu c cc nh u t a ra nhng mc gi cao ngt so vi mc gi khi im. in hnh, c phiu ca Cng ty Nhit in Ph Li c u vi mc gi cao nht 50 triu ng/c phiu, a mc gi trung bnh ln 69.710 ng/c phiu, trong khi gi khi im ch l 43.000 ng/c phiu. Trc , c phiu ca Thy in Thc M c t mua cao nht vi gi 56 triu/c phiu, trong khi gi khi im ch c 20.000 ng/c phiu, y mc gi bnh qun ln l 67.929 ng/c phiu; c phiu ca Nhit in B Ra cng c gi 40 triu/c phiu v gi bnh qun ln n 78.528 ng/c phiu trong khi gi khi im ch c 15.750 ng/c phiu. Ngoi ra cng cn c kh nhiu c phiu khc c mc gi cao nht mc khng tng, v d c phiu ca 51Cadivi c gi 44,6 triu ng, c phiu Khu cng nghip Hip Phc l 20,1 triu ng, c phiu Kido l 80 triu ng1Nhng mc gi khng tng nh vy r rng s khng c thc hin. ng c khin cc nh u t b mc gi qu cao nh vy khng th da trn nhng k vng thi qu ca nh u t m bt ngun t mc ch mun lm tng gi u bnh qun. Trn thc t, c nhiu nh u t thc hin u c c phiu ca cc cng ty khi thc hin IPO. Vic u c ny khng phi tr thnh nh u t thc th ca cng ty IPO m h ch nhm mc ch kinh doanh c phiu kim li. iu ny gy nh hng khng tt ti nhng ngi thc s mun mua c phiu c IPO: - Cc nh u t n sau s phi mua li t tay cc nh u c vi mc gi cao v l. - Ngi lao ng phi bn quyn mua do mc gi u i bn cho h c tnh cn c trn mc gi bnh qun ca phin u gi (c gim 40 %). - Cc c ng chin lc phi mua vi gi khng c thp hn gi trng thu bnh qun ca phin u gi 1.2. V ch th tham gia quy trnh a. Mt b phn nh u t hnh x km chuyn nghip S thiu chuyn nghip ca mt b phn NT th hin vic trng thu nhng b, thiu kin thc, tr gi hdn n mt tin mt cch khng ng. Mt nghin cu c Cng ty chng khon Thng Long cng bmcho thy c ti hn 80% nh u t thiu kin thc v kinh t - ti chnh doanh nghip. Chnh s thiu chuyn nghip ny dn ti tnh trng nh u t b gi by n ri b tr gi h nn b cc khin nhiu cuc IPO m hng triu c phiu. Mt v d in hnh cho tnh trng ny chnh l cc phin u gi c phiu ln u ca cc n v thuc Tp on in lc Vit Nam (EVN) trong cc thng 3 v 4 nm 2007 khng thnh cng do gp phi tnh trng nhiu nh u t trng thu t chi np tin. Nhng cch hnh x nh vy khin th trng tr nn kh kim sot, nhiu v IPO phi tin hnh u gi li, gy lng ph thi gian v tin bc, nh hng n nhng Nh u t chn chnh, uy tn ca doanh nghip v hnh chung gp phn km hm s pht trin ca hot ng IPO, khin TTCK tr nn thiu chuyn nghip, pht trin khng lnh mnh. b. Cc t chc ti chnh trung gian cha lm trn vai tr h tr phn phi chng khon Vic t chc u gi cho nhiu i tng tham gia cng lc gy ra s qu ti cho h thng cc cng ty t chc. Nhng t IPO ln nh Bo Vit (31/ 5/ 2007), Bo him Du kh (PVI) (26/ 6/ 2007) ch ra nhng hn ch v c s h tng trong quy trnh u gi hai cp hin ti. Theo quy trnh ny, nhm gim ti cho Trung tm Giao dch Chng khon, nh u t s khng nhn v np phiu u trc tip ti Trung tm m thng qua cc i l u gi (cc cng ty chng khon). Tuy nhin, gim ti ti Trung tm H Ni li gy tc nghn ti cc cng ty chng khon. Mc d c ti 13 i l u gi tham gia t IPO Bo Vit nhng vi s lng nh u t qu ng gy ra vic tc nghn ti cc im ng k. c. Cc doanh nghip cn thiu minh bch v thng tin Biu hin u tin ca vic thiu minh bch v thng tin c th k n vic bn co bch ca doanh nghip IPO cn rt s si, thiu thng tin hoc thng tin cha y . Bn co bch c tm quan trng nh vy, nhng n li khng c nhiu doanh nghip thc s lu tm. iu ny dn n vic nh u t hoi nghi v tnh xc thc v y ca thng tin trong bn co bch, gy thit hi cho nh u t, lm cho th trng chng khon khng th pht trin ln mc chuyn nghip khi cc t u gi tr thnh nhng vn bc en y tnh may ri. 1.3. Hn ch ca c quan chc nng Biu hin ca nhng hn ch ca c quan chc nng chnh l nhng hn ch trong cc quy nh php l v CPH v IPO, c th nh sau:(1) Tn ti s bt bnh ng ca doanh nghip t nhn v Doanh nghip Nh nc) khi tin hnh IPO. (2) Ch trng to iu kin cho ngi lao ng c c phn gn b v lm ch thc s doanh nghip l ng n nhng khi thc hin li cn nhiu vng mc - Chnh sch u i cho ngi lao ng tnh theo thi gian h lm vic cho Nh nc dn n vic ngi lao ng lm vic lu nht cho doanh nghip - nhng ngi sp v hu li l ngi c hng chnh sch u i c th s hu c phn nhiu nht; cn nhng lao ng tr - nhng ngi c th lm vic gn b lu di vi doanh nghip - s s hu t c phn hn. Mc tiu to iu kin cho ngi lao ng nhng ngi gn b lu di, lm ch doanh nghip s kh t c.

Bn cnh , chnh sch ny cng khng m bo s cng bng gia nhng ngi c nhiu nm lm vic v cng hin ti doanh nghip vi nhng ngi c nhiu nm lm vic cc c quan nh nc (cng hin cho c quan ngoi doanh nghip) mi chuyn v lm vic ti doanh nghip v khng ng mc tiu m bo hi ha li ch ca Nh nc, doanh nghip v ngi lao ng trong doanh nghipcng cha m bo s cng bng gia cc i tng ny vi nhng cn b cng nhn vin v ang lm vic cho khu vc nh nc khc khng c hng u i tng t. (3) Ni dung cc quy nh vn cn s nhp nhng, khng c th. Theo Ngh nh 109/2007/N-CP v chuyn Doanh nghip 100% vn nh nc thnh Cng ty C phn, nu IPO ln u l bn bt phn vn Nh nc th ton b thng d chuyn v Nh nc, nu l tng vn pht hnh thm th doanh nghip c gi li khon tin tng ng vi t l c phn pht hnh thm . Tuy nhin, tu trng hp c th m Nh nc c th li doanh nghip vi mc ch tng phn vn nh nc ti doanh nghip, hoc u t vo cc d n c th ca doanh nghip. Nh nc cng c th xem xt li phn vn thng d ti doanh nghip nhm khuyn khch, tng ngun lc cho doanh nghip. Nhng cng chnh v vy, li ny sinh vn mi doanh nghip v c quan ch qun vn Nh nc li c cch hnh x khc nhau i vi khon tin thng d thu c sau khi IPO: - Cng ty Xut nhp khu Lm thu sn Bn Tre tin hnh IPO t u nm 2007 (trc khi Ngh nh 109 c ban hnh), vi c quan ch qun phn vn nh nc l U Ban Nhn Dn tnh Bn Tre. Gn 2 nm sau CPH, doanh nghip ny thng bo c hon tr khon thng d 233 t ng khin nhiu ngi ngc nhin, cn c phiu ca cng ty th tng gi lin tc. 2. Nguyn nhn 2.1 Nguyn nhn t pha t chc pht hnh Nhng hn ch ca hot ng IPO ti Vit Nam c mt phn khng nh bt ngun t cc doanh nghip tin hnh IPO. l nhng nguyn nhn sau: (1) Nguyn nhn ln nht lm gim hiu qu ca hot ng IPO ti Vit Nam chnh l li t duy, qun l c, cha nhn thc c ci li ca IPO v CPH, t dn n thc trng thiu minh bch thng tin, chm chp IPO v CPH ca doanh nghip Vit Nam. (2) Nguyn nhn th hai chnh l tm l khng sn sng m ca v hp tc trong chnh cc doanh nghip Vit Nam. y l mt trong nhng nguyn nhn ng sau vic cc Doanh nghip Nh nc gp kh khn trong vic tm kim i tc chin lc. (3) Bn cnh phi k n thi quen gi kn tnh hnh lm n, s lo ngi b ngi ngoi thao tng, bi ri trc p lc t ra t pha c ng nc ngoi iu ny khin khng t cng ty hoang mang, thm ch i n nhng cch x l i ph nh "t v" bo co ti chnh, gy mt lng tin, v c nhin, m ng cho v mi quan h chin lc. (4) Ngoi ra, ngi lao ng trong doanh nghip v b bt buc tr thnh c ng nn thiu hiu bit v quyn, ngha v ca mnh. (5) V t chc, qun tr cng ty c nn ch a pht huy c quyn lm ch hoc lm quyn gy kh khn cho hot ng qun l, iu hnh cng ty. iu ny gy ra tnh trng nhiu Doanh nghip Nh nc hot ng khng hiu qu sau CPH. 2.2 Nguyn nhn t Nh u t Th trng chng khon Vit Nam cn kh non tr do vy cc nh u t mc d ang ngy cng chuyn nghip hn, nhng vn tn ti thc t nh u t thiu s phn tch, so snh, cng tm l s ng tr c cc thng tin ca th trng. Khng c g c phiu ca cc i gia nh Cng ty c phn FPT, cng ty c phn chng khon Si Gn (SSI), cng ty c phn Vng bc qu Si Gn (SJC), m k c nhng doanh nghip hot ng thua l nhng c phn c u gi li c gi trng bnh qun gp n vi chc ln mnh gi ban u. khng hn l mt hin tng tng trng thc cht ca nn kinh t.S thiu chuyn nghip ca nh u t cn th hin hin tng b cc trn lan trong nhng phin IPO Cng ty C phn Cao su ng Ph, Cng ty C phn Cao su Ty Ninh, Cadivi v KIDO, Bo him Du kh (PVI)u nm 2007. Nguyn nhn ca hin tng ny ngoi n lc lm gi ca b phn nh u t ngn hn nhm y cao gi trng thu bnh qun, to cu ocn phi k n s thiu kin thc, u t thiu phn tch dn n tr gi c phiu qu cao so vi gi tr thc, phi b cc trnh thit hi nng hn. 2.3 Chnh sch v m v bt cp ca c quan qun l (1) im hn ch u tin c th k n chnh l vic thay i khung php l lin tc nh ng vn c nhiu im hn ch trong ni dung khin doanh nghip kh nm bt. T nm 2002 n nay qui nh php lut v CPH c thay i 3 ln (Ngh nh 64/2002/N-CP, Ngh nh 187/2004/N-CP v Ngh nh 109/2007/N-CP) v cc thng t hng dn thng ban hnh chm nn nh hng n tin trin khai k hoch CPH Doanh nghip Nh nc. (2) Mt hn ch na chnh l s thiu ng b ca chnh sch Nh nc m c th l ln k hoch IPO hng lot Doanh nghip Nh nc ln nhng bn cnh sit hot ng cho vay kinh doanh chng khon. Thc hin s ch o ca ng v Nh nc v sp xp li doanh nghip nh nc, p ng nhim v cao hn trong tin trnh cng nghip ho hin i ho t nc, trong giai on t nay n nm 2015, mt lot cc doanh nghip ln, cc tng cng ty c Chnh ph cng cc b ngnh lin quan tin hnh c phn ho, gim bt t l s hu ca nh nc. Nhng vo cui 2007-2008, Nh nc

ra Ch th 03 yu cu cc ngn hng thng mi a t l d n cho vay chng khon v mc t 3% tr xung. iu ny tc ng trc tip, khin Vn-Index tip tc trt dc, nh u t l nhiu hn li, cc ngn hng thng mi b buc phi iu chnh chin lc kinh doanh, ngun vn hn hp dn ti IPO nhiu doanh nghip khng c ngi mua, tht bi. (3) Tm l lo s tht thot ca nhng c quan ch qun khin cc Doanh nghip Nh nc lin tc xin tr hon IPO, nh hng ti tin trnh CPH ca Chnh ph. L do ca nhng xut v hon IPO cc doanh nghip ln l nhng lo ngi v th trng ang st gim, vic u gi cc doanh nghip ln c th gy thit hi cho Nh nc v y th trng tip tc suy gim. L do ny khng hn l khng hp l nhng n li biu hin cho tm l mun tn thu t IPO. Mt khc, xt t gc doanh nghip, gi c phn qua IPO khng cao cha hn l iu khng hay. Nu gi qu cao, ngi lao ng ca doanh nghip s khng th mua ni c phn. V nh vy, li dn n tnh trng bn quyn mua; c phiu c gom vo mt s t chc, c nhn, i ngc li vi tinh thn c phn ha IPO. Vn l hot ng IPO cc doanh nghip ln khng nn tr hon m cn c l trnh hp l. iu quan trng nht l l trnh c phn ho (CPH) cc doanh nghip nh nc ln, cc tp on kinh t c hoch nh. CPH cc doanh nghip nh nc ln, trong cc lnh vc kinh t c sp xp theo l trnh, l mt chng trnh ln ca Nh nc Vit Nam. iu ny, khng ch c ngha v mt kinh t, chnh tr x hi, m quan trng hn l ti cu trc li nn kinh t, thay i phng thc qun l v iu hnh nn kinh t.

Phn V.Gii php

1.Vai tr ca nh nc a. Tc ng TTCK thng qua cc quy nh v chnh sch ph hp R rng khng th ph nhn hoc nh gi thp vai tr ca nh nc trong vic a ra cc chnh sch, cc quyt nh va m bo quyn li hp php cho cc nh u t, l lc lng thc y tin trnh c phn ha doanh nghip i vo ng qu o ca nn kinh t, va to c sc ht mnh m vi cc nh u t nc ngai tim nngNhng r rng hin nay, khi TTCK c th ni ang nng st v bng pht th hn ht vai tr ca NN l phi pht huy ht tc dng.Ly v d nh : Trong cuc u gi c phiu Bo Vit, cc nh u t np 20.158 phiu t mua hn 388 triu c phiu, cao gn 6,5 ln s cho bn (60 triu c phiu). Kt qu gi trng cao nht l 250.000 ng/c phiu, gi thp nht l 67.800 ng/c phiu v gi bnh qun l 73.910 ng/c phiu. S liu tng hp kt qu t mua cho thy ton b c phiu IPO c ng k mua ht. Th nhng, n khi np tin v thy th trng bt li nhiu nh u t t b mt tin cc tho thn, lm cho 15,66 triu c phiu b t chi mua nn phi cho bn ln th hai.Khng tnh thi gian chun b v chi ph t vn chuyn sang c phn ha trc , ch tnh ring s tin thc hin vic IPO m cc cng ty phi tr cho n v t chc u gi th theo gim c mt cng ty chng khon ti TP HCM, t nht cng phi 200 triu ng/ln. V vy vic phi t chc u gi li ln 2 c xem l s tht bi nng n c v ti chnh ln thng hiu ca cng ty.Nguyn nhn dn n tnh trng ny l NN v c th l y ban CKNN mi ch t ra quy nh l cc nh u t tham gia u gi mua c phiu phi t cc 1 khon tin ph thuc vo cc trung tm giao dch CK v c th l hu ht cc nh u t tham gia u gi bng cch t ci chn g ( tc l ch c 10% tin t cc trn mc gi khi im) .iu ny khin cho nhiu nh u t tr gi h, khng tin mua c phiu hoc thy bn sang tay khng li nn b ca chy ly ngi.iu khng nhng gy thit hi cho cc nh u t m cc cng ty buc ri vo cnh c phiu, do khng huy ng c ngun vn kp thi, s tht thot l khng trnh khi. Trong khong thi gian ngn sp ti, mt lot cc i gia c th lc, i din cho nhng ngnh cng nghip v dch v ca nn kinh t s hon tt con ng c phn ha v chnh thc c nim yt trn sn giao dch, li nhun c th c tnh cng nh tim nng thy r ca cc cng ty ny s khin cho t IPO sp ti nht nh thu ht c s quan tm v cng ln ca cc nh u t trong cng nh ngoi nc, v vy cn phi c quy nh cht ch cc cuc u gi thnh cng trn vn. Theo nhiu chuyn gia cho bit , khi gi tr t cc qu thp nhiu ngi khng iu kin cng tham gia u gi, gp phn kch gi ln cao phi l. ngn chn tnh trng ny, cn quy nh nng t l t cc ln khong 30%/mc gi khi im. Khi t cc s tin cao nh u t phi cn nhc k trc khi b phiu u gi . Mt khc, thi gian thanh ton tin mua c phiu cn rt ngn li ch cn mt tun (hin ti hn 2 tun) k t ngy kim xong phiu u gi hoc ngy u gi. Thi hn thanh ton ngn th nhp bin ng gi c phiu trn th trng thp, gim thiu s tho chy ca cc chn g, v vy cht lng u gi c phiu IPO s tt hn. iu nm trong quyn hn ca UBCKNN. V chng ta cng nhn thy rng, khi IPO tr thnh ngun u t quan trng trong ngn sch doanh nghip v nn kinh t nh nc vic u c l 1 hnh thc kh c th c chp nhn nhng s thc th n vn ang din ra 1 cch cng khai: bng chng l :Ngy nay khi nhiu cng ty tin hnh IPO gi bn c phiu c cc nh u t a ra nhng mc gi cao ngt ngng so vi mc gi khi im. in hnh, c phiu ca Cng ty Nhit in Ph Li c u vi mc gi cao nht 50 triu ng/c phiu, a mc gi trung bnh ln 69.710 ng/c phiu, trong khi gi khi im ch l 43.000 ng/c phiu. Trc , c phiu ca Thy in Thc M c mua cao nht vi gi 56 triu/c phiu, trong khi gi khi im ch c 20.000 ng/c phiu, y mc gi bnh qun ln l 67.929 ng/c phiu; c phiu ca Nhit in B Ra cng c gi 40 triu/c phiu v gi bnh qun ln n 78.528 ng/c phiu trong khi gi khi im ch c 15.750 ng/c phiu.

Ngoi ra cng cn c kh nhiu c phiu khc c mc gi cao nht mc khng tng, v d c phiu ca Cadivi c gi 44,6 triu ng, c phiu Khu cng nghip Hip Phc l 20,1 triu ng, c phiu Kido l 80 triu ng mua c c phiu khi u gi, ai cng bit, mt mc gi cao s chin thng nhng chin thng ny i km mt ci gi phi tr: l mc gi m h nhn c cao hn mc gi trung bnh ca phin u gi, mc gi cao nh th rt kh mang li li nhun cho cc nh u c. V vy chiu thc a ra l: t mt mc gi cn mua (thng cao hn mc trung bnh k vng ca th trng trong phin u gi ) v cng lc l t mt lnh song song vi mt mc gi cao khng tng. Kt qu, mc gi khng tng ny s y gi bnh qun cao hn mc gi m nhng nh u c ny thc hin. Sau h ch n gin mua li c phiu ny vi mc gi thc hin v sang tay li vi mc gi bng hoc cao hn mc trung bnh hng chnh lch, thm ch l siu li nhun. Nu cc nh u t n sau nhn bit iu v l ny v loi b mc gi cao v l khi tnh li gi bnh qun th h s thy rt v l nu nhn sang tay t cc nh u c. Nhng phn tch trn cho thy nu nh nc khng c nhng ng thi chnh sch ph hp th cc tr chi nh th s cn tip din di di.C quan qun l th trng c th loi b nhng lnh c mc gi cao khng tng bng cch a ra nhng rng buc trong mc trn ca gi c phiu trong t u gi. Chng hn nh mc trn ny khng c vt qu 10 ln mc gi khi im.ng thi ny chng nhng loi b c nhng nh u c lm gi c phiu m cn gip cho vic nh gi doanh nghip trong h s t vn ca cc cng ty chng khon c ch trng hn v lm cho doanh nghip quan tm n vic xc nh gi tr doanh nghip khi a ra mc gi khi im tin hnh IPO, ng thi i hi nhng nh u t khc khi tham gia u gi phi nghin cu k h s cng ty a ra cc mc gi mua hp l.Nhng can thip kp thi ca c quan qun l th trng theo hng nh trn s gip xc lp mc gi k vng hp l trn th trng chng khon. iu ny, n lt n, s gip th trng chng khon pht trin lnh mnh v bn vng. Bn cnh , quy nh khng ch cho vay chng khon do Ngn hng Nh nc ban hnh gy nh hng rt ln n th trng khin nhng nh u t trong nc khng th xoay vn u t. Thit hi nng n hn l nh u t mt nim tin vo th trng. Ln sng mua nh t, ngoi t v gi tin tit kim va qua chng minh iu . Tht ng lo ngi khi khng cn nim tin, ngi dn li quay v vi cung cch gi tin lc hu nh vy. R rng chnh sch ca Nh nc ang t ra thiu ng b. Mt bn ln k hoch IPO hng lot doanh nghip Nh nc ln, nhng mt khc li sit hot ng cho vay kinh doanh chng khon. Mt khc, NN cng nn c nhng chnh sch khuyn khch y mnh hnh thc c phn ha cc doanh nghip, cc cng ty, to iu kin thun li, 1 mi trng kinh t cnh tranh cng bng cc cng ty ny sm c th c c phiu nim yt trn sn, trnh tnh trng dn dp IPO vi s lng ln cng nh ca cc cng ty tn tui hay tnh trng IPO t nhiu nh nghin cu vo cu hi: C nn tip tc IPO? Mt iu quan trng na l vic cc t IPO khng ng u cng khin cho TTCk i khi c cn st o v c lc chm xung nh t t thng 3 n nay khin mc gi u thnh cng bnh qun ca cc t IPO u ch hn mc gi khi im mt cht. iu ny khin s tin thng d pht hnh nh nc thu c khng cao nh d kin. V chnh Th tng Nguyn Tn Dng c kin ch o B Ti chnh, y ban Chng khon Nh nc xem xt thi gian t chc IPO cho cc doanh nghip nh nc ln trong thi gian ti. V nhim v yu cu to ra c khong thi gian t chc cc t u gi cn c cn nhc k lng, trnh tnh trng qu dn dp hoc c khong cch qu xa gy nh hng khng tt n th trng. b. Tc ng TTCK thng qua cc th tc hnh chnh v nhng yu t mang tnh thng tin NN cng nn quan tm n knh thng tin, m bo s chnh xc,cng khai v minh bch v th trng chng khon nhm to c mi trng u t thc s hiu qu v cng bng.Trnh nhng ngun thng tin lm xo trn, gy tm l hoang mang cho cc nh u t. Th na, th tc xt iu kin pht hnh chng khon ra cng chng cng nn gim thiu nhng th tc rm r, hoc rt ngn thi gian cp giy php pht hnh ( 45 ngy) v vic pht hnh hon tt ( 90 ngy) 2.Cc nh u t - la chn sng sut Chng ta hin nay mi dn hnh thnh TTCk trong nc si ng v hp dn, ko theo s lng cc nh u t ngy mt ln.Tuy nhin, chng ta mi ch l chi chng khon ch phn ln cha phi l u t CK nh bn cht ca n.Vic cc nh u t t mua c phiu mt cch cm tnh hoc tham gia u gi IPO vi mt mc gi trn tri cha phn nh ng gi tr thc ca c phiu cng gp phn lm chi th trng CK v IPO c nhng cn st o v c nhng thit hi v cng ln : cc cng ty khng huy ng c lng vn cn thit, cc nh u t b cc hoc thua l V d : Trc y cha n 3 tun, chnh cc NTNN mua 36,32% trn tng s 4.659.315 c phn bn u gi li ca Cng ty Thy in Thc M vi gi bnh qun l 36.786 ng. i xa hn na, trong thng 5, qu Dragon Capital nh nhng t mt mc gi kh cao mua 98% c phn IPO ca Coteccons v sau cc nh u t trong nc mi nho nho tm mua c phiu ny hoc nhng cng ty lin kt ca Coteccons v mi bt u nhn ra gi tr ca cng ty(!?). Ri nhng t IPO gy m nh Bo him Du kh (PVI), Dy v Cp in Vit Nam (Cadivi), Thy in Thc M, Bo Vit u li nhiu thng vong cho khng t nh u t c nhn bi s thiu thng tin v tranh mua qu m

qung. Sau nhng tht bi , nhiu nh u t t ra e ngi tham gia u gi v th vi cc cng ty mi cho bn c phn v tip tc l sai lm mi. V vy, li khuyn dnh cho cc nh u t v nht l cc nh u t c nhn cn c: +kin thc, s hiu bit r rng v nht nh v cng ty mnh nh u t + tm kim thng tin mt cch cn thn hoc thng qua cc t chc t vn chuyn nghip th c hi s ln hn v khng phi t nhng mc gi m c cc t chc cng khng dm t mua +s t vn chuyn nghip ca t chc h tr v cn nh gi u thnh cng l gi trng mc gi hp l ch khng phi gi mua bng mi gi.. + n nhn lung thng tin c ban hnh v cng b mt cch cng khau, minh bchm trnh tnh trng pha cc i tc tung ra thng tin sai lch lm nhiu th trng 3.Doanh nghip Quyt nh ng n hp thi c C th ni s tc ng ca 3 yu t : Nh nc _ Doanh nghip_ Nh u t l v cng mt thit. Chng ta cp n vai tr v gii php v pha Nh nc v cc nh u t,nhng thc s ng vai tr ch cht y li l pha cc doanh nghip. Qua mt s t Ipo va ri, li khuyn dnh cho cc doanh nghip l: - Cn thc y m y nhanh hn na con ng c phn ha doanh nghip, hon thnh c l trnh m nh nc ra - i vi cc cng ty chun b nim yt IPO cn c nhng s la chn cn trng trong vic tnh ton thi gian hp l, c tnh c gn ng gi tr c phiu u gi, tham kho kin t vn ca cc chuyn gia ti chnh trnh c tnh trng cung vt qu cu IPO. khin gi c phiu gim mnh, gy ng thi khng tt cho CKVN. - T chc c nhng bui hp bo, cng b thng tin mt cch cng khai, y , chnh xc m bo c ngun thng tin l bnh ng cho cc nh u t, v khi n nhn lung thng tin sai lch cn c s iu chnh nh chnh kp thi. - Vi thc trng nh hin nay, vic cc nh u t nc ngai c th thao tng 1 lng c phiu trn th trng l iu d nhn thy, v vy cc doanh nghip cn c cn nhc c th v vic ny, Ban ch tch hi ng qun tr nn chng t ra mt quy nh tt nhin c s bo h v kim nh ca nh nc v % lng c phn ca DN nc ngai ti a ( y a ra con s max l 49%). iu ny m bo li ch cho khng ch cc dn, cc nh u t Vit Nam, Nh nc. - Mt s ngnh cng nghip v dch v nh vin thng, in lc,ngn hng cn c bit sm c phn ha v a IPO ln sn giao dch, nhng ngnh ny s l ng thi to ln tc ng n TTCK ni ring v nn kinh t ni chung ca Vit Nam Nhiu DN thng tic khon ph bo lnh khong 2% v khon ph t vn khong 1% gi tr ca t pht hnh nn t chi hp ng bo lnh v chn chi ph t vn thp nht. Vic ny ng ngha vi vic CTCK thay v n lc ht mc tm kim cc i tc u t chin lc v m bo phng n thnh cng th h chn phng n khe hn l lp mt bn co bch ri cho cng chng u t t phn xt. Thiu s ch ng trong vic tm i tc mua c phn l mt bt li, mt khc chnh thng ip m DN a ra trong cc bui gii thiu (road show) l vn khin cc nh u t quay lng li. Theo mt s t chc u t, nhng iu h t ra cht vn lnh o Cng ty PNJ trong bui road show khng c tr li tha ng, nn h t chi khng mua. Trng hp to cm gic phn cm, thiu tin tng ni nh u t m nhiu cng ty thy sn mc phi l vic ni xu DN cng ngnh hoc khng gii thch mt cch thuyt phc rng, chuyn g s xy ra nu tnh hnh th trng khng lc quan nh mong mun. Nhng gii php trn y c nu ra xut pht t tnh hnh thc t ca cc doanh nghip Vit Nam vi mong mun c c mt th trng ti chnh vng mnh trong nhng nm ti.