8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI) 8.

8.1 PRONOMIN Zmen (pronomin) ako autosyntagmatick, nekvalitatvny slovn druh s deiktickou funkciou, odkazuj na substantva, adjektva, adverbi a numerli. Nemaj vlastn kategrie, poda formlnej paralely s pomenovacmi slovnmi druhmi sa delia na: substantvne: S ja, sa, o, kto, niekto, nikto, ni P ja, si, co, kto, kto, nikt, nic; adjektvne: S mj, ak, tak, nejak, , ktor P mj, jaki, taki, jaki, czyj, ktry; adverbilne55: S tu, ako, tak, tam, kde, kam, nikde, vade, vdy P tutaj, jak, tak, tam, gdzie, dokd, nigdzie, wszdzie, zawsze; numerlne: S koko, kok, toko, tok, vea P ile, ilu, tyle, tylu, wiele/u. Klasifikcia zmen
Personli osobn pronomin Posesva privlastovacie pronomin Reflexva zvratn pronomin Demonstratva ukazovacie pronomin Interogatva opytovacie pronomin Relatva vzan pronomin Indefinit neurit pronomin Determinatva vymedzovacie pronomin ja, ty, on, ona, ono, my, oni; S vy P wy, S ony P one S mj, tvoj, jeho, jej, n, v, ich P mj, twj, jego, jej, nasz, wasz, ich S sa P si; privlastovacie reflexva: S svoj P swj ten, tamten, tam, tak, S onen P w, S tak P taki, S toko P tyle, S tento kto, S o P co, S ak P jaki, S ktor P ktry, S P czyj, S kam, kde P dokd, gdzie, S kedy P kiedy, S koko P ile kto, S o P co, S ak P jaki, S ktor P ktry, S P czyj, S kde, kam P gdzie, dokd, S kedy P kiedy, S koko P ile S niekto, nieo, nejak, nie, niekde, niekedy P kto, co, jaki, czyj, gdzie, kiedy S kad P kady, S vetci P wszyscy (pozitvne vymedzenie), S in P inny (odlinos referencie), S ten ist P ten sam, tene (totonos referencie); S nikto P nikt, S ni P nic, S nijak P aden, S ni P niczyj, S nikam P nigdzie, S nikde P nigdzie, S nikdy P nigdy (negatvne vymedzenie)

Pronomin maj v texte anaforick funkciu odkazovanie dozadu (Janko priiel. Videla si ho?) alebo kataforick funkciu odkazovanie dopredu (Kto priiel? Janko.). 8.1.1 Personli V slovenine aj potine osobn pronomin s poda formy substantvne a maj vlastn skloovanie (asto supletvne), v G, D, A maj krtke tvary (ma, a, ho, sa, mi, ti, mu, si), ktor sa pouvaj ako enklitiky v pozcii na druhom mieste po slove s przvukom Videl ma./On ma videl./Ma videl. *Ma videl.; Kpil mi mlieko. On mi kpil mlieko./Mne kpil mlieko. *Mi kpil. (*hovorov). Dlh tvary zmen: (S ma, teba, jeho/neho, seba, mne, tebe, jemu/nemu, sebe P mnie, ciebie, jego/niego, siebie, mnie, tobie, jemu/niemu, sobie) sa v obidvoch jazykoch pouvaj po predlokch (S Hadel na ma., Mlieko kpil pre teba. P Patrzy na mnie., Mleko kupi
55

V potine sa uvdzaj v gramatikch pri pronominch hlavne flektvne pronomin.

203 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

dla ciebie.), na zaiatku vpovede a pri draze (S Mne kpil mlieko., Ma nevidel., Jeho sa to netka., Jemu to nepovedali., Seba nevid. P Mnie kupi mleko., Mnie nie widzia., Jego to nie dotyczy., Jemu tego nie powiedzieli, Siebie nie widzi.). Ak sa s krtkymi tvarmi zmen spja zvratn sloveso, stoja tvary ho, mu v slovenine a za zvratnm sa, napr. bojm sa ho, a to v budcom ase (nebudem sa ho b) aj v kondicionli (nebl by som sa ho). V potine je slovosled in, porov. nie bd go si ba, nie babym si go. Po predlokch v oboch jazykoch je pri skloovan rodovch zmen on, ona, ono, oni, S ony P one vdy tvar s hlskou [] S na neho, k nemu, k nej, o u, o nej, o nich, na ne, s ou, s nm, s nimi P na niego, ku niemu/do niego, ku/do niej, o ni, o niej, o nich, na nie, z ni, z nim, z nimi. Osobn pronomin sa delia na: bezrodov (ja, ty, my, S vy, sa, o P wy, si, co) a rodov (on, ona, ono, oni, S ony P one). Bezrodov personlne pronomin
Potina N G D A L (o) I N G D A L (o) I ja mnie/mi mnie/mi mnie/mi mnie mn ty ciebie/ci tobie/ci ciebie/ci tobie tob Slovenina ja ma/ma mne/mi ma/ma mne mnou ty teba/a tebe/ti teba/a tebe tebou N G D A L (o) I N G D A L (o) I Potina my nas nam nas nas nami wy was wam was was wami Slovenina my ns nm ns ns nami vy vs vm vs vs vami

Personlne pronomin ty, wy maj v hovorovej potine tvary vokatvu, ktor je synkretick s nominatvom (Ej, ty, obejrzyj si! Wy tam, ciszej mwcie!). Pre potinu je prznan rovnak tvar pronomina ja v G a D, t. j. mnie. Rodov personlne pronomin
Potina SG N G D A MASKULNA on- jego/z niego/go jemu/ku niemu/mu jego/na niego/go/na Slovenina on- jeho/z neho/ho jemu/k nemu/mu jeho/na neho/ho/naho/na om nm on-a jej/bez nej jej/k nej ju/na u nej ou on-o jeho/bez neho/ho PL No N in G D A An L (o) I N G D A L (o) I N G Potina on-i on-e ich/z nich im/ku nim ich/na nich je/na nie nich nimi on-e ich/bez nich im/ku nim je/na nie nich nimi on-e ich/bez nich Slovenina on-i on-y ich/z nich im/k nim ich/na nich ich/na ne nich nimi on-y ich/bez nich im/k nim ich/na ne nich nimi on-y ich/bez nich

L (o) nim nim I FEMINNA on-a N jej/bez niej G jej/ku niej D j/na ni A L (o) niej ni I NEUTR on-o N jego/bez niego/go G

204 | S t r a n a

M. Sokolov M. Vojtekov W. Mirosawska M. Kyseov: Slovenina a potina. Synchrnne porovnanie s cvieniami

D A L (o) I

jemu/ku niemu/mu je/nie nim nim

jemu/k nemu/mu jeho/ho/neho/na om nm

D A L (o) I

im/ku nim je/na nie nich nimi

im/k nim ich/na ne nich nimi

pecifick je v slovenine aj v potine jednoslovn spojenie akuzatvnej i genitvnej prepozcie, ktor sa kon na vokl, a zmena on, ono: S na--, o--, za--, pre--, pre-ho, ceze--, nade--, pode--, na--ho, do-- P we, do, za, na. Posk tvary s v porovnan so slovenskmi knin a omnoho menej frekventovan. Tieto spojenia maj rovnak vznamy ako predlokov vzby o neho, pre neho, na neho, za neho, do neho w niego, do niego, za niego, na niego. 8.1.2 Reflexva Personlne reflexvum nem nominatvny tvar, v G, D a A m v slovenine krtke tvary (sa, si), ktor sa pouvaj ako enklitiky v pozcii na druhom mieste po slove s przvukom Videl sa tam. Kpil si (sebe/pre seba) to. Dlh tvary zmen sa v slovenine a potine pouvaj po predlokch (S na seba P na siebie), na zaiatku vpovede a pri draze (S seba nevidia P siebie nie widz, S sebe to nekpili P sobie tego nie kupili). Zmenn tvar sa/si sa prehodnocuje v gramatickch pasvnych tvaroch na gramatick morfmu (vyrba sa), vo verblnych lexmach na derivan morfmu (skloni sa) alebo v reflexvach tantum na przdnu lexiklnu morfmu (smia sa), zmenn tvar si sa prehodnocuje na derivan morfmu (pomyslie si) a na przdnu morfmu (vimn si). V potine je frekventovan len krtky enklitick tvar si v G a A, porov. ekvivalenciu reflexv typu myslie si s poskmi nereflexvnymi verbami myle.
Potina N G D A L (o) I siebie/si sobie siebie/si sobie (z) sob Slovenina seba (k) sebe/si (na) seba/sa sebe (so) sebou

8.1.3 Posesva V skloovan adjektivlneho posesva S mj P mj s v obidvoch jazykoch prvky mennho skloovania v N a A, v ostatnch pdoch m slovenina posesvne skloovanie bez voklu e v koncovkch -ho, -mu (porov. aj typ otcov), potina m v pdoch okrem N a A zloen skloovanie poda adjektv. Posesvne pronomin jeho jego, jej, ich, ktor vznikli z genitvnych tvarov osobnch zmen, s v obidvoch jazykoch nesklonn.
Potina SG N G D Ao Az An L (o) I MASKULNA mj- moj-ego (m-ego) moj-emu (m-emu) moj-ego (m-ego) moj-ego (m-ego) mj mo-im (m-ym) mo-im (m-ym) Slovenina mj- mj-ho mj-mu mj-ho mj-ho mj moj-om moj-m PL No N in G D Ao Az An L (o) I Potina moi moj-e (m-e) moich (m-ych) moim (m-ym) moich (m-ych) moj-e (m-e) moj-e (m-e) moich (m-ych) moimi (m-ymi) Slovenina moj-i moj-e moj-ich moj-im moj-ich moj-e moj-e moj-ich moj-imi

205 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

N G D A L (o) I N G D A L (o) I

FEMINNA moj-a (m-a) moj-ej (m-ej) moj-ej (m-ej) moj- (m-) moj-ej (m-ej) moj- (m-) NEUTR moj-e (m-e) mojego (m-ego) moj-emu (m-emu) moj-e (m-e) mo-im (m-ym) mo-im (m-ym)

moj-a moj-ej moj-ej moj-u moj-ej moj-ou moj-e mj-ho mj-mu moj-e moj-om moj-m

N G D A L (o) I N G D A L (o) I

moj-e (m-e) moich (m-ych) moim (m-ym) moj-e (m-e) moich (m-ych) moimi (m-ymi) moj-e (m-e) mo-ich (m-ych) mo-im (m-ym) moj-e (m-e) mo-ich (m-ych) mo-imi (m-ymi)

moj-e moj-ich moj-im moj-e moj-ich moj-imi moj-e moj-ich moj-im moj-e moj-ich moj-imi

Tvary vokatvu, ktor je synkretick s nominatvom, m uveden posesvne pronominum v kontrukcich typu: Moja kochana mamo!, Mj miy gociu!. Poda typu mj s koncovkami ako pri posesvnych adjektvach (otcov-ho, otcov-mu) a pri vzore kuli (kuli-ho, kuli-mu) sa v slovenine sklouj posesva tvoj, n, v a reflexvne posesvum svoj. V potine s pri type mj a) neutrlne dlh tvary (mojego/twojego); b) knin krtke kontrahovan tvary v celej paradigme (mego/twego), okrem nominatvu maskuln (mj, moi). V potine m pronomen nasz, wasz adjektvne skloovanie:
Potina SG Nm Nn G D Ao, z Am in An L (o) I N G D A L (o) I Slovenina PL No N in G D Ao Am in An L (o) I N G D A L (o) I Potina nas-i nasz-e naszych naszym naszych nasz-e nasz-e naszych naszymi nasz-e nasz-ych nasz-ym nasz-e nasz-ych nasz-ymi Slovenina na-i na-e na-ich na-im na-ich na-e na-e na-ich na-imi na-e na-ich na-im na-e na-ich na-imi

MASKULNA a NEUTR nasz- n- nasz-e na-e nasz-ego n-ho nasz-emu n-mu nasz-ego n-ho n nasz- nasz-e na-e nasz-ym na-om nasz-ym na-m FEMINNA nasz-a na-a nasz-ej na-ej nasz-ej na-ej nasz- na-u nasz-ej na-ej nasz- na-ou

Tvar vokatvu je synkretick s nominatvom a pouva sa v osloveniach typu: Kochany nasz naczelniku!. V slovenine sa me posesvnos vyjadri aj datvom, ktor sa v slovakistike oznauje ako posesvny datv (bliie porov. 10.7.): mj otec je chor otec mi je chor; jeho otec zomrel otec mu zomrel. V potine sa o posesvnom datve uvauje vo frazeologizmoch Ojciec dzieciom. Na imi jej Kasia. (Encyklopedia jzykoznawstwa oglnego, 2003, s. 108), resp. o kumulcii smy in/benefitnos a posesvnos (Dbrowska, 1997): Jzefowi umar ojciec., porov. Jeho matka/Matka mu zomrela. Jego matka/Matka mu umara., Brat mu je chor. Brat mu choruje., Sestra sa im vydva. Siostra im wychodzi za m.

206 | S t r a n a

M. Sokolov M. Vojtekov W. Mirosawska M. Kyseov: Slovenina a potina. Synchrnne porovnanie s cvieniami

8.1.4 Demonstratva Zmenn paradigmatick skloovanie je pri deklincii vdy rodovch demonstratv ten, t ta, to, S tento, knine sa pouva aj pronomen S onen P w, owa, owo, S aj P ona, ono, v obidvoch jazykoch m prvky mennho skloovania. Pri zmene ten v slovenine je t-ov zklad stly, podobne ako pri adjektvach nepodlieha alterncii (t, tie tvrd vslovnos, v potine ci). Poda zmena ten sa sklouj vetky jeho derivty (tamten, tenha, ten ist, tene), ale pri zmene tento je v genitve tvar tohto, nie tohoto.
Potina SG N G D Ao Az An L (o) I N G D A L (o) I SG N G D A L (o) I MASKULNA ten tego temu tego tego ten tym tym FEMINNA ta tej tej t tej t NEUTR to tego temu to tym tym Slovenina ten toho tomu toho toho ten tom tm t tej tej t tej tou PL No/in G D Ao Az An L (o) I N G D A L (o) I PL N G D A L (o) I Potina ci/te tych tym tych te te tych tymi te tych tym te tych tymi Slovenina t/tie tch tm tch tie tie tch tmi tie tch tm tie tch tmi

to toho tomu to tom tm

te tych tym te tych tymi

tie tch tm tie tch tmi

Demonstratva S tak, takto P taki sa sklouj ako adjektva, adverbilne demonstratva tam, tak, toko, tokoto tyle s neflektvne. Potina (ako napr. aj rutina) m redukovan dvojstupov systm demonstratv (opozcia bli a vzdialen: ten a tamten), slovenina a etina maj trojstupov systm demonstratv (Bliov, 1998, Papierz, 2003), napr. tento ten tamten, porov. tento, tentoha, tento tu, tuto ten ten tamten, tamtoten, henten, S tak takto P taki.
Potina SG N G D Ao Az An L (o) I N G D MASKULNA w owego owemu owego owego w owym owym FEMINNA owa owej owej Slovenina onen onho onmu onho onho onen onom onm on onej onej PL N/n G D Ao Az An L (o) I N G D Potina owi/owe owych owym owych owe owe owych owymi owe owych owym Slovenina on/on onch onm onch on on onch onmi on onch onm

207 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

A L (o) I N G D A L (o) I

ow owej ow NEUTR owo owego owemu owo owym owym

on onej onou ono (on) onho onmu ono (on) onom onm

A L (o) I N G D A L (o) I

owe owych owymi owe owych owym owe owych owymi

on onch onmi on onch onm on onch onmi

Demostratva sa pouvaj na referenn deixu aj na koreferenn deixu, porov. Papierz (2003). 8.1.5 Interogatva
Potina N G D A L (o) I kt-o k-ogo k-omu k-ogo k-im k-im Slovenina kt-o k-oho k-omu k-oho k-om k-m N G D A L (o) I Potina c-o cz-ego cz-emu c-o cz-ym cz-ym Slovenina -o -oho -omu -o -om -m

V slovenskej deklincii sa prejavuje analgia medzi skloovanm interogatv kto a o (G, D, L). Pronomen kto je vdy maskulnne (pri zhode vyaduje vdy tvar maskulna: Kto to urobil? Hanka.), o je neutrlne (o sa stalo? Katastrofa.). Interogatva sa pouvaj aj ako relatva (Povedz, kto to urobil.). Poda zmen kto, o sa sklouj vetky ich derivty (niekto, nikto, dao, ktosi). Adjektivlne interogatva sa sklouj poda adjektv (S ak P jaki, Npl. jacy, S ktor P ktry, Npl. ktrzy), slovensk pronomen sa sklouje poda adjektv, posk ekvivalent czyj sa sklouje ako mj (Npl. czyi), adverbilne interogatva s neflektvne (S kam P dokd, S kde P gdzie, S kedy P kiedy, S koko P ile, ilu). 8.1.6 Relatva Relatva s zhodn s interogatvami, uvdzaj vedajie vety ako konjunkcie, ale na rozdiel od konjunkci nestrcaj autosyntagmatickos a flektvnos. 8.1.7 Determinatva
Potina SG N G D Ao Az An L (o) I N G D A MASKULNA wszystek- wszystki-ego wszystki-emu wszystek- wszystk-im wszystk-im FEMINNA wszystk-a wszystki-ej wszystki-ej wszystk- Slovenina vetok- vetk-ho vetk-mu vetok- vetk-om vetk-m vetk-a vetk-ej vetk-ej vetk-u PL No/n G D Ao Az An L (o) I N G D A Potina wszysc-y/wszystki-e wszystk-ich wszystk-im wszystk-ich wszystki-e wszystki-e wszystk-ich wszystk-imi wszystki-e wszystk-ich wszystk-im wszystki-e Slovenina vetc-i/vetk-y vetk-ch vetk-m vetk-ch vetk-y vetk-y vetk-ch vetk-mi vetk-y vetk-ch vetk-m vetk-y

208 | S t r a n a

M. Sokolov M. Vojtekov W. Mirosawska M. Kyseov: Slovenina a potina. Synchrnne porovnanie s cvieniami

L (o) I N G D A L (o) I

wszystki-ej wszystk- NEUTR wszystk-o wszystki-ego wszystki-emu wszystk-o wszystk-im wszystk-im

vetk-ej vetk-ou vetk-o vetk-ho vetk-mu vetk-o vetk-om vetk-m

L (o) I N G D A L (o) I

wszystk-ich wszystk-imi wszystki-e wszystk-ich wszystk-im wszystki-e wszystk-ich wszystk-imi

vetk-ch vetk-mi vetk-y vetk-ch vetk-m vetk-y vetk-ch vetk-mi

Determinatva vymedzuj v dvoch smeroch: a) kvantitatvne (pozitvne: S kad P kady, S vetci P wszyscy; negatvne: S nikto P nikt, ni nic, nijak aden, ni niczyj, nikam nigdzie, nikde nigdzie, nikdy nigdy); b) kvalitatvne (stotoovacie: ten ist ten sam, tene; odliovacie: in inny).
Potina SG N G D Ao Az Ain L (o) I N G D A L (o) I N G D A L (o) I MASKULNA sam56 samego samemu samego samego sam samym samym FEMINNA sama samej samej sam samej sam NEUTR samo samego samemu samo samym samym Slovenina sm samho sammu samho samho sm samom samm sama samej samej samu samej samou samo samho sammu samo samom samm PL No/in G D Ao Az A in L (o) I N G D A L (o) I N G D A L (o) I Potina sami/same samych samym samych same same samych samymi same samych samym same samych samymi same samych samym same samych samymi Slovenina sami/samy samch samm samch samy samy samch sammi samy samch samm samy samch sammi samy samch samm samy samch sammi

Adjektvne pronomin patria ku kvalitatvnemu kongruentnmu skloovaniu poda vzoru pekn (in inny, nijak aden, kad kady, Npl. os. kadzi) alebo cudz (ni), posk ekvivalent niczyj sa sklouje poda mj. Pronomen sm, vetok sa v slovenine sklouje ako slovka jeden, pronomen sam sa sklouje ako adjektvum pekn. Pronomin s komponentom ten, kto, o co maj zmenn skloovanie. Slovensk adjektivlne pronomen sam m v potine zmenn ekvivalent sam alebo je uveden vznam vyjadren lexiklne pomocou wycznie (sam chlapci sami chopcy/wycznie chopcy), Papierz (2003, s. 34). 8.1.8 Indefinit Niekoko desiatok neuritch slovenskch pronomn zodpoved len niekokm poskm pronominm, porov. Papierz (2003, s. 30). V potine sa neuritos vyjadruje najastejie
56

Posk zmeno sam je ekvivalentom slovenskho zmena sm (Sam to zrobiem., Zosta w domu sam., Sam sobie przeczysz.) alebo adjektva samotn (Czyta do samego poudnia.). Zriedka koreponduje so slovenskm zmenom ten ist: To ten sam czowiek. (Je to ten ist lovek.). Ekvivalentom slovenskho zmena sam je vznam lexiklne vyjadren pomocou tylko, wycznie a sam (Byy tam tylko/wycznie/same kobiety. Boli tam sam eny.).

209 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

postfixom -, ktor sa pridva k interogatvam, priom sa v potine aj v slovenine sklouj rovnako ako interogatva: P kto, co, jaki, czyj, gdzie, kiedy. Slovenina m ir repertor neuritch (indefinitnch) zmen: niekto, nieo, nejak, nie, niekde, niekedy; dakto, dao, dajak, da, dakde, dakedy; voakto, voao, voajak, voa, voakde, voakedy at. Modifikcia sa realizuje v smere: a) neuritosti od opytovacch zmen: prefixlne indefinit: dakto, dao, dajak, daktor, dakde, dakedy, dakoko; voakto, voao, voaktor, voakde, voakedy; velikto, velio, velikde; niekto, nieo, nejak, niektor, niekde, niekedy, niekoko; podaktor, poniektor; P niejaki, niektry, nieco, niejako; postfixlne indefinit: S ktosi, osi, ktorsi, aksi, kdesi, kedysi, kamsi, kokosi; P kto, co, jaki, czyj, gdzie, kiedy; b) ubovonosti od opytovacch zmen: prefixlne indefinit: S brskto, brso, brsak, brsktor, brskde, brskedy; hocikto, hocio, hocijak, hociktor, hocikde, hocikedy; P byle kto, byle co, byle jaki, byle czyj, byle gdzie, byle kiedy; postfixlne indefinit: S ktokovek, okovek, ktorkovek, akkovek, kdekovek, kedykovek, kamkovek; P ktokolwiek, cokolwiek, jakikolwiek, czyjkolwiek, gdziekolwiek, kiedykolwiek; ktokolwiek, cokolwiek, jakikolwiek, gdziekolwiek; kto bd, co bd, jaki bd, gdzie bd, ktokolwiek bd, cokolwiek bd, jakikolwiek bd, gdziekolwiek bd, kiedykolwiek bd. 8.1.9 Derivcia pronomn Pronomin s derivane uzavretou skupinou, svis to s ich veobecnm vznamom na hranici plnovznamovch slovnch druhov a gramatickch slov. Pronomin sa odvodzuj zo zmen sufixlne (onak, inak), prefixlne (preo, nao, zao), pecificky kompozine (tamto, kdeo, kadeo). Zriedkav je viacslovn typ ak-tak, tak ist a postfixlne tvorenie (tomuto, osi, toto, okovek). Prefixlne a postfixlne utvoren pronomin maj rovnak skloovanie ako ich motivanty. Najv derivan potencil maj opytovacie pronomin, iastone ukazovacie pronomin. Modifikcia sa realizuje v smere: a) neuritosti od opytovacch zmen: prefixlne indefinit: prklady pozri 8.1.8; b) konkretizcie a zdraznenia od ukazovacch zmen: prefixlne determinatva: dotia, dovtedy, odvtedy, odtade, potade, potia, stade; postfixlne determinatva: tento, tenha, tokto, takto, tuha, tutoha, tentoha, tame, tene. Od opytovacch zmen sa tvoria prefixlne aj vymedzovacie pronomin (nikto, ni, nijak, nikde, nikdy) a neflektvne interogatvne pronomin bez zmeny klasifikcie (nakedy, odkedy, dokedy, skade, pokade). Derivcia inch slovnch druhov zo zmen je mon, ale zriedkav: tyka, onika, vyka, mojka, osvoji si, svoje, svojsk, tentova, ondia, kaduk, samuk, vdycky, dakedaj, onehdaj, niekdaj, voakedaj, tunaj, tamoj. V potine s pri numerlnom pronomen koko osobitn lexmy: pre jednotky kilku/kilka, pre viac ne desa: kilkunastu/kilkanacie, pre desiatky: kilkudziesiciu/kilkadziesit, pre stovky: kilkuset/kilkaset. Porov. aj lexmy, ktor sa vzahuj na kolektva: kilkoro, kilkanacioro, kilkadziesicioro; wieleset, parset; lexmy, ktor sa vzahuj na zlomkov numerli: ile, ile, ilekolwiek. 210 | S t r a n a

M. Sokolov M. Vojtekov W. Mirosawska M. Kyseov: Slovenina a potina. Synchrnne porovnanie s cvieniami

8.2 NUMERLI
slovky (numerli) s pomenovania kvantitatvnych vznamov. Poda presnosti pomenovania sa delia na urit a neurit (mlo, vea, mnoho, trochu), alie delenie:
zkladn kardinli kolektvne primrne nsobn adverbilne zlomkov radov ordinli sekundrne57 nsobn adjektvne druhov jeden, dva dwa, nula zero, sto, tisc tysic jedny, dvoje dwoje, troje, tvoro czworo, ptoro picioro trikrt/tri razy trzy razy, stokrt/sto rz stokro, stokrotnie, sto razy pol p, tvr wier prv pierwszy, druh drugi, tret trzeci, tvrt czwarty, st setny, tisci tysiczny dvojnsobn podwjny, dwukrotny; trojnsobn potrjny, trzykrotny, tvornsobn poczwrny, czterokrotny; stonsobn stokrotny dvojak dwojaki, trojak trojaki, tvorak czworaki, storak sturodzajowy/stu rodzajw

Gramatick kategrie vyplvaj z formlnych vlastnost numerli poda toho, i s substantvne, adjektvne alebo adverbilne. Substantvne slovky maj v samostatnom postaven vlastn kategriu pdu, iastone rodu ivotnosti, napr. boli siedmi. Numerli 1 4 maj v nesamostatnom postaven zhodu (jeden lovek, dvaja udia), numerli 5 a viac mu ma v nominatve zhodu v spojen so ivotnmi maskulnami (piati udia), inak maj vzbu s Gpl. (p ud, ien, stolov, det), syntagmaticky s prvlastkami. Adjektvne numerli maj zhodu slovkovho tvaru s nadradenm substantvom (prv s mui), adverbilne s neflektvne (tretkrt). Rozdiely medzi jazykmi s lexiklne (nula zero), ale hlavne hlskoslovn (tri trzy, p pi, piaty pity) i ortografick (dva dwa), porov. Mieczkowska, 1994. Zsady tvorenia s rovnak: S -ns P -nacie, S -desiat P -dziesit, S sto P -cie, -sta, -set, porov. tvorenie zkladnch a radovch sloviek:
KARDINLI ZKLADN SLOVKY 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 20 21 Potina zero jeden, -a, -o dwa (dwaj/dwch/dwu, dwie) trzy (trzej/trzech) cztery (czterej/czterech) pi (piciu) sze (szeciu) siedem (siedmiu) osiem (omiu) dziewi (dziewiciu) dziesi (dziesiciu) jedenacie (jedenastu) dwanacie (dwunastu) trzynacie (trzynastu) czternacie (czternastu) pitnacie (pitnastu) szesnacie (szesnastu) dwadziecia (dwudziestu) dwadziecia jeden (dwudziestu jeden) Slovenina nula jeden, -a, -o dva (dvaja, dve) tri (traja) tyri (tyria) p (piati) es (iesti) sedem (siedmi) osem (smi) dev (deviati) desa (desiati) jedens (jedensti) dvans (dvansti) trins (trinsti) trns (trnsti) ptns (ptnsti) estns (estnsti) dvadsa (dvadsiati) dvadsajeden (jedenadvadsiati) ORDINLI RADOV SLOVKY 0. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 20. 21. Potina zerowy pierwszy drugi trzeci czwarty pity szsty sidmy smy dziewity dziesity jedenasty dwunasty trzynasty czternasty pitnasty szesnasty dwudziesty dwudziesty pierwszy Slovenina nult prv druh tret tvrt piaty iesty siedmy smy deviaty desiaty jedensty dvansty trinsty trnsty ptnsty estnsty dvadsiaty dvadsiaty prv

57

V slovenine sa ako numerli nie vdy vyleuj a pokladaj sa za adjektva (Sokolov, 1995).

211 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

dwadziecia dwa (dwudziestu dwch) 23 dwadziecia trzy (dwudziestu trzech) 30 trzydzieci (trzydziestu) 50 pidziesit (pidziesiciu) 90 dziewidziesit (dziewidziesiciu) 100 sto (stu) 22 Potina sto jeden (stu jeden) 101 sto pidziesit 150 (stu piciudziesiciu) dwiecie (dwustu) 200 trzysta (trzystu) 300 czterysta (czterystu) 400 piset (piciuset) 500 szeset (szeciuset) 600 tysic (o tysicu osobach) 1000 tysic jeden 1001 dwa tysice 2000 pi tysicy 5000 1000000 milion 2000000 dwa miliony 5000000 pi milionw

dvadsadva (dvadsiati dvaja) dvadsatri (dvadsiati traja) tridsa (tridsiati) pdesiat (pdesiati) devdesiat (devdesiati) sto Slovenina stojeden stopdesiat (stopdesiati) dvesto tristo tyristo psto essto tisc tisc jeden dvetisc ptisc milin dva miliny p milinov

22. 23. 30. 50. 90.

dwudziesty drugi dwudziesty trzeci trzydziesty pidziesity dziewidziesity

dvadsiaty druh dvadsiaty tret tridsiaty pdesiaty devdesiaty st Slovenina stoprv stopdesiaty dvest trojst tvorst pst esst tisci tisci prv dvojtisci ptisci milinty dvojmilinty pmilinty

100. setny Potina sto pierwszy sto pidziesity dwusetny trzechsetny czterechsetny pisetny szesetny tysiczny/tysiczny tysic pierwszy dwutysiczny piciotysiczny milionowy dwumilionowy piciomilionowy

101. 150. 200. 300. 400. 500. 600. 1000. 1001. 2000. 5000. 1000000. 2000000. 5000000.

Zkladnm postupom tvorenia sloviek je kompozcia bez spjacej submorfmy (p-st-o). Jednotliv koreov morfmy sloviek sa asto pu v sklonnej podobe osobitne. Tvorenie spjanm morfm je v zsade neobmedzen a po nekoneno, tm sa slovky odliuj od ostatnch slovnch druhov. 8.2.1 Kardinli slovky 1 4 maj kvantitatvne kongruentn osobitn skloovanie; poda vzoru p sa sklouj slovky 5 a vyie. Niektor numerli s vnimkami a sklouj sa ako substantva, napr. sto (neutrum), S tisc, milin (maskulna), miliarda (feminnum) P tysic, milion, miliard (maskulna), ktor maj substantvne skloovanie ako substantva prslunho rodu. Pri skloovan troch zkladnch sloviek a ich derivtov je v slovenine pecifick gramatick morfma s infixom -aj-, a to v N pri spjan so ivotnmi maskulnami: dv-aj:a, tr-aj:a, obaj:a, aj ostatn slovky (4 99) vyjadruj v spojen so ivotnmi maskulnami ivotnos (piati, tyria, devdesiati deviati mui), porov. dwaj staruszkowie dvaja starekovia, szeciu kolegw iesti kolegovia/es kolegov.
Potina N G D Ao Az An L (o) I
58

Slovenina jeden- jedn-ho jedn-mu jedn-ho jedn-ho jeden- jedn-om jedn-m No/n G D Ao Az An L (o) I

Potina jedn-i/jedn-e58 jedn-ych jedn-ym jedn-ych jedn-e jedn-e jedn-ych jedn-ymi

Slovenina jedn-i/jedn-y jedn-ch jedn-m jedn-ch jedn-y jedn-y jedn-ch jedn-mi

MASKULNA jeden- jedn-ego jedn-emu jedn-ego jedn-ego jeden- jedn-ym jedn-ym

Plurlov forma slovky jeden v obidvoch jazykoch je skupinovou slovkou (jedny husle, jedne skrzypce).

212 | S t r a n a

M. Sokolov M. Vojtekov W. Mirosawska M. Kyseov: Slovenina a potina. Synchrnne porovnanie s cvieniami

N G D A L (o) I N G D A L (o) I

FEMINNA jedn-a jedn-ej jedn-ej jedn- jedn-ej jedn- NEUTR jedn-o jedn-ego jedn-emu jedn-o jedn-ym jedn-ym

jedn-a jedn-ej jedn-ej jedn-u jedn-ej jedn-ou jedn-o jedn-ho jedn-mu jedn-o jedn-om jedn-m

N G D A L (o) I N G D A L (o) I

jedn-e jedn-ych jedn-ym jedn-e jedn-ych jedn-ymi jedn-e jedn-ych jedn-ym jedn-e jedn-ych jedn-ymi

jedn-y jedn-ch jedn-m jedn-y jedn-ch jedn-mi jedn-y jedn-ch jedn-m jedn-y jedn-ch jedn-mi

slovka dva, oba m v slovenine dulov intrumentl dvoma, oboma dnes u len ako variant popri tvare dvomi, obomi, v potine sa dulov tvary vyskytuj aj v ostatnch pdoch (dwch/dwu; obch/obu). V Nsg. v spojen s osobnmi maskulnami s tri fakultatvne tvary: dwaj + substantvum v nominatve (dwaj chopcy)/dwch + substantvum v genitve (dwch chopcw)/dwu + substantvum v genitve (dwu chopcw); analogicky aj obydwaj/obydwch/obydwu.
Potina No dw-aj dw-ch/dw-u ( + Gen.) Nn dw-a dwi-e Nf dw-a miasta (dwoje dzieci) Nn dw-ch/dw-u G dw-om/dw-u D Amo dw-ch/dw-u dw-a Am dwi-e Af dw-a miasta An L (o) dw-ch/dw-u dw-oma; pre feminna I dwi-ema/dw-oma Slovenina dv-aja dv-a dv-e dv-e dv-och dv-om dv-och dv-a dv-e dv-e dv-och dv-oma/ dv-omi No Nn Nf Nn G D Amo Am Af An L (o) I Potina trz-ej, czter-ej trzech, czterech ( + Gen.) trz-y, czter-y trz-y, czter-y trz-y, czter-y trz-ech, czter-ech trz-em, czter-em trz-ech, czter-ech trz-y, czter-y trz-y, czter-y trz-y, czter-y trz-ech, czter-ech trz-ema, czter-ema Slovenina tr-aja, tyr-ia tr-i, tyr-i tr-i, ty-ri tr-i, tyr-i tr-och, tyr-och tr-om, tyr-om tr-och, tyr-och tr-i, tyr-i tr-i, tyr-i tr-i, tyr-i tr-och, tyr-och tr-omi/tr-oma, tyr-mi

V potine sa odliuje kontext: Rozmawialimy z dwojgiem ludzi. (mu a ena) a z dwoma ludmi s dvoma umi (rovnakho pohlavia). Nie byo dwch/dwojga ludzi. Powiedziaem to czterem osobom, ale czworgu dzieciom. Rozmawiali o trzech sprawach, studentach/trojgu studentach; widzieli go z dwoma psami, ale z dwojgiem dzieci; pi kobiet, ale piciu studentw S p ien, p tudentov/piati tudenti.
Potina Slovenina 5 99 a) flektvne piat-i p piat-ich piat-im piat-ich p piat-ich piat-imi b) neflektvne No Nin G D Ao Ain L (o) I pitnast-u pitnaci-e pitnast-u pitnast-u pitnast-u pitnaci-e pitnast-u pitnast-u/ pitnast-oma Potina Slovenina 15 a) flektvne ptnst-i ptns ptnst-ich ptnst-im ptnst-ich ptns ptnst-ich ptnst-imi b) neflektvne

No Nin G D Ao Ain L (o) I

pici-u pi pici-u pici-u pici-u pi pici-u pici-u/ pici-oma

ptns

213 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

Porov. skloovanie 6 19, desiatky 20 90 a stovky do 900 (sto stu, dwiecie dwustu, trzysta trzystu). slovky 5 a vyie sa spjaj so substantvami v Gpl. slovky, ktor mono psa osobitne, sa pokladaj za jednu lexmu, ak im zodpoved jeden seln zpis, napr. 1996 (tisc devsto devdesiates). V tovnctve, v potovch poukkach peme slovky dovedna (tiscpdesiat). V slovenine sa slovka dvesto nesklouje, v potine sa sklouj obidva komponenty: dwiecie dwustu, porov. aj flexiu prvho komponentu pri piciuset (od 500 do 900), ale trzysta trzystu, czterysta czterystu.
50 a) flektvne b) neflektvne pdesiat-i No pidziesici-u pdesiat Nin pidziesit pidziesici-u pdesiat-ich G pidziesici-u pdesiat-im D pdesiat pdesiat-ich Ao pidziesici-u pdesiat Ain pidziesit pdesiat-ich L (o) pidziesici-u pidziesici-u/pidziesici-oma pdesiat-imi I a) flektvne No piciuset Nin piset piciuset G piciuset D Ao piciuset Ain piset L (o) piciuset piciuset I 500 b) neflektvne

psto

8.2.2 Ordinli Radov slovky s adjektivli, najastejie sa sklouj poda vzoru pekn i skr krsny (prv, druh, piaty, smy), zriedkavo cudz (tret) a tvoria sa zva pravidelne od zkladnch sloviek. V slovenine sa radov slovky vyjadruj slom a bodkou, v potine iba slom (pri oznaovan hodn, dtumu, sla strany v bibliografickom daji, porov. S 1. mj P 1 maja) alebo slom a bodkou (v ostatnch prpadoch, napr. Syn chodzi do 5. klasy.). 8.2.3 Zlomkov numerli Vyskytuj sa v obidvoch jazykoch: 1/2 S pol P p; 1,5 S poldruha P ptora, 1/3 S jedna tretina P jedna trzecia, 1/4 S tvrtina, tvr P jedna czwarta, wier, 1/5 S ptina P jedna pita. slovka ptora (litra) m v muskom a strednom rode koncovku -a, v enskom -ej: ptorej godziny. Desatinn sla: 0,2 S nula celch, dve desatiny P zero i dwie dziesite; 3,24 S tri cel, dvadsatyri stotn P trzy i dwadziecia cztery setne; 3,245 S tri cel, dvesto tyridsap tiscin P trzy i dwiecie czterdzieci pi tysicznych. 8.2.4 Kolektva Kolektva sa pouvaj v obidvoch jazykoch v tej istej funkcii ako kardinli v spojen s pomnonmi substantvami: dvoje husl dwoje skrzypiec, troje dver troje drzwi, ptoro nohavc, jedny nonice picioro spodni, jedne noyce. Posk tvary kolektv sa pouvaj navye aj na oznaenie skupn rozlinho pohlavia (byo nas picioro bolo ns p/boli sme piati) a pri mlatch (czworo kurczt tyri kurence). V slovenine sa tu vyuvaj tvary zkladnch sloviek pre ivotn maskulna: S dvaja profesori (pn a pn profesor, pn profesor a pani profesorka) P dwoje profesorw (pan i pani profesor), S traja srodenci (bez rozlenia rodu) P troje rodzestwa (s rozlenm rodu), porov. Mieczkowska, 2003, s. 163.
N G D A L I Potina dwoje dwojga dwojgu dwoje o dwojgu dwojgiem Slovenina N G D A L I Potina czworo czworga czworgu czworo o czworgu czworgiem Slovenina

dvoje

tvoro

214 | S t r a n a

M. Sokolov M. Vojtekov W. Mirosawska M. Kyseov: Slovenina a potina. Synchrnne porovnanie s cvieniami

Kolektva (tvoro czworo, ptoro picioro, desatoro dziesicioro, siedemnacioro, siedemdziesicioro) a slovkov pronomin (koko kilku/kilka) s v slovenine nesklonn, km v potine sa sklouj. 8.2.5 Adjektivlne druhov a nsobn numerli Sekundrne druhov numerli (dvojak, tvorak, ptorak, storak dwojaki, czworaki, picioraki, setny) a nsobn numerli (dvojnsobn, dvojit, stonsobn dwukrotny, podwjny, stokrotny) s v oboch jazykoch adjektivli a aj vznamovo s adjektvam blzke. 8.2.6 Deklincia kardinli a ich spjanie v texte Hlavnou tendenciou pri slovenskch slovkch je tendencia k nesklonnosti, a to pri zkladnch a zlomkovch slovkch. Nesklonn a bez zhody s vdy v numerickom pouit (1 + 1 = 2), jeden plus jeden je dva, dvadsajeden plus dvadsatri je tyridsatyri; okrem sloviek sto, tisc, milin, miliarda.
Potina dwudziestu jeden (mw), dwadziecia jeden (przykadw), dwudziestu dwch (mw), dwadziecia dwa (przykady) dwudziestu jeden (mw, przykadw), dwuG dziestu dwch (mw, przykadw) dwudziestu jeden (mom, przykadom), dwuD dziestu dwom/dwu/dwm (mom, przykadom) dwudziestu jeden (mw), dwadziecia jeden A (przykadw), dwudziestu dwch (mw), dwadziecia dwa (przykady) L (o) dwudziestu jeden (mach, przykadach), dwudziestu dwch (mach, przykadach) dwudziestu/dwudziestoma jeden (mami, prI zykadami), dwudziestoma dwoma (mami, przykadami) N Slovenina dvadsajeden (muov, prkladov), dvadsadva (muov, prkladov)/dvadsiati dvaja (mui) (od) dvadsajeden (muov, prkladov), dvadsadva/dvadsiatich dvoch (muov, prkladov) (k) dvadsajeden (muom, prkladom), dvadsadva/dvadsiatim dvom (muom, prkladom) dvadsajeden (muov, prkladov), dvadsadva/dvadsiatich dvoch (muov, prkladov) dvadsajeden (muoch, prkladoch), dvadsadva/dvadsiatich dvoch (muoch, prkladoch) (s) dvadsajeden (mumi, prkladmi), dvadsadva/dvadsiatimi dvoma (mumi, prkladmi)

V nenumerickom pouit je uprednostnen nesklonnos vo vetkch pdoch pri slovkch koniacich sa na slovku jeden (napr. s 21, 31 91 enami). alej je to nesklonn variant v nominatve a akuzatve pri ostatnch, hlavne vych slovkch (Bolo tam pdesiatdva muov.), ktor je astej ne mon sklonn variant (Boli tam pdesiati dvaja mui.). Naopak, flektvnos sa uprednostuje v nepriamych pdoch (G, D, L, I) pri zkladnch slovkch v nenumerickom pouit (s dvadsiatimi piatimi slami). Sklouj sa len desiatky a jednotky, a to jednotky 1 4 poda vlastnch vzorov, jednotky 5 9 a desiatky poda vzoru p. V potine sa sklouj aj in zloky zloench zkladnch sloviek: na wysokoci dwch tysicy szeciuset pidziesiciu piciu metrw, ale radov slovky: nie da mu dwa tysice trzysta pidziesitej pierwszej zabawki. 8.2.6.1 Zhoda zkladnej slovky so substantvom a s prsudkom:
Potina 1 Jeden student (Nsg.) pisze/pisa (3. sg.). 2 Dwaj (trzej, czterej) (Npl.) studenci (Npl.) pisz/pisali (3. pl.)./Dwch (trzech, czterech) (Npl.) studentw (Gpl.) pisze/pisao (3. sg.). 5 Piciu (dziesiciu) (Npl.) studentw (Gpl.) pisze/pisao (3. sg.). 21 Dwudziestu jeden (Nsg.) studentw (Gpl.) Slovenina 1 Jeden tudent (Nsg.) pe/psal (3. sg.). 2 Dvaja (traja, tyria) tudenti (Npl.) pu/psali (3. pl.). 5 P (desa, niekoko) (Npl.) tudentov (Gpl.) pe/psalo (3. sg.)./Piati (desiati, niekok) (Npl.) tudenti (Npl.) pu/psali (3. pl.). 21 Dvadsajeden (Nsg.) tudentov (Gpl.) pe/psalo (3. sg.).

215 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

pisze/pisao (3. sg.). 22 24 Dwudziestu dwch (trzech, czterech) (Npl.) studentw (Gpl.) pisze/pisao (3. sg.). Dwadziecia dwie (trzy, cztery) osoby (Npl.) pisz/pisay (3. pl.).

22 24 Dvadsadva (tri, tyri) (Npl.) tudentov (Gpl.) pe/psalo (3. sg.)./Dvadsiati dvaja (traja, tyria) (Npl.) tudenti (Npl.) pu/psali. (3. pl.). Dvadsadva (tri, tyri, p dev) (Npl.) osb (Gpl.) pe/psalo (3. sg.). 25 Dwudziestu piciu (szeciu dziewiciu) (Npl.) 25 Dvadsap (es dev) (Npl.) tudentov (Gpl.) pstudentw (Gpl.) pisze/pisao (3. sg.). e/psalo. (3. sg.)./Dvadsiati piati (iesti deviati) (Npl.) Dwadziecia pi (sze dziewi) (Npl.) osb tudenti (Npl.) pu/psali. (3. pl.). (Gpl.) pisze/pisao (3. sg.).

slo a iastone rod slovesa s urovan zkladnou slovkou, v kombinovanom slovkovom vraze poslednou slovkou tohto vrazu. V potine sa prejavuje neflektvnos vo vyej miere pri substantvach: dwa kilo jabek (hovor.), w jej kredo, w radiu/w radio (zried.), w akwarium, ale aj pri numerlich pri slovke sto sa pouva variantne aj neflektvny tvar ako v slovenine: okoo stu procent/okoo sto procent, resp. znik radovch numerli pri tan (najm rokov): S rok tisc devsto osemdesiatdva, od roku 1982 (tisc devsto osemdesiatdva/tisc devsto osemdesiateho druhho; V knihe chbala dvesto iesta strana, tisc dvesto dvadsiata prv strana a tisc prv strana. P rok tysic dziewiset osiemdziesity drugi, od roku tysic dziewiset osiemdziesitego drugiego; W ksice brakowao dwiecie szstej strony, dwiecie dwudziestej pierwszej strony i tysic pierwszej strony.). V niektorch prpadoch (napr. v odbornch textoch) me v slovenine zosta cel slovkov vraz nesklonn. Ak sa kardinli nad 99 nesklouj, pu sa slovky dovedna (tiscpdesiat) alebo osobitne tiscky, stovky, desiatky + jednotky (tisc devsto devdesiatp). Ak sa kardinli sklouj, pu sa jednotky osobitne (v dvetiscosemstoosemdesiatich troch) alebo osobitne tiscky, stovky, desiatky a jednotky (v dvetisc osemsto osemdesiatich troch prpadoch). Pri viac ne dvojmiestnych ordinlich sa sklouj len desiatky a jednotky (rok tisc devsto devdesiaty piaty). Vyjadrovanie asovch dajov sa iastone odliuje. V slovenine sa pouva otzka: Koko je hodn? a v odpovedi sa pouvaj kardinli, porov. oficilne hlsenie: Je p hodn, tridsadva mint a pdesiat seknd; dvans hodn ptns mint; trns hodn tyridsap mint; dvans hodn tridsa mint; ben odpovede: Je p tridsadva; tvr na jednu/tri tvrte na tri; Je pol jednej. V potine sa pouva otzka: Ktra jest godzina? a v odpovedi sa pouvaj ordinli. Tie sa odliuje oficilne hlsenie: Jest (godzina) pierwsza druga, trzecia, czwarta, pita. Porov. aj dwunasta trzydzieci dwa (dwie minuty); dwunasta pitnacie; czternasta czterdzieci pi; dwunasta trzydzieci. Od celej hodiny do pol sa minty vyjadruj najastejie prepozciou po (Jest pitnacie po jedenastej), od pol do celej hodiny sa vyjadruj najastejie prepozciou za (za dziesi pita). Pol hodiny sa vyjadruje prepozciou do (wp do czwartej), cel hodina sa me vyjadri prslovkou punktualnie (punktualnie trzecia) alebo jest trzecia, bliie Pankov (1994).

216 | S t r a n a

M. Sokolov M. Vojtekov W. Mirosawska M. Kyseov: Slovenina a potina. Synchrnne porovnanie s cvieniami

LOHY K 8. LEKCII
1. S a) 1. Rozprvali si o (on) vtipy. 2. Nevmaj si (oni). 3. Zatelefonuj (oni). 4. Nebudeme (ony) trpi. 5. Pjdete s (my)? 6. S (vy) sa vbec nebojm. 7. Shlas s (on)? 8. Neme (on) tak lomcova! 9. Bola som (on) prekvapen. 10. Priatel sa s (ona). 11. Bol (ona) priam oaren. 12. Pohdal (ona). 13. S (oni) sa ctil v bezpe. 14. Never (ona) kad slovo. 15. Daj (ona) u pokoj. 16. Videli (ona) naposledy pred rokom. 17. Vr (on) tie diskety. 18. Nadviazali s (ona) kontakt. 19. Vyfotografovali si (on) na pamiatku. 20. Bez (ona) nm bude lepie. 21. Nad (my) bvaj Novkovci. 22. Pozeraj sa s (ono) na rozprvku v televzii. b) 1. Nezabudni na (ja). 2. To (ja) zaujma. 3. Stle sa k (ja) hlsi. 4. Porad (ja) s tou lohou? 5. (Ja) sa to nepi. 6. M dao pre (ja)? 7. Vzali (ja) so sebou na koncert. 8. o si o (ja) teraz bude myslie? 9. Bez (ty) tam nepjdem. 10. (Ty) sa tak veci pia? 11. Ako (ty) meme pomc? 12. Ni od (ty) nechcem. 13. Je mon, e (ty) nepoznali? 14. Ako sa k (ty) sprvali? 15. Ve o (ty) ni nevieme. c) 1. (Ten lovek) nepoznm. 2. Vyhni sa (to auto). 3. Stli spolu pod (ten star dub). 4. Daj sa (ten pes) napi. 5. Do (o) sa pa? 6. (o) sa smeje? 7. O (o) prema? 8. (o) chce by? 9. S (o) sa to diea hr? 10. Na (o) teraz pracuje? 11. Koko miest bude v (t nov posluchre)? 12. O (ta verajia psomka) radej nehovor. 13. Pri (t prleitos) sa (ona) sptaj. d) 1. Pozval tie (mj kamart). 2. Chod s (moja dcra). 3. Prepte mi (moje dnen sprvanie). 4. Shlasm s (jej nzory). 5. Napem (oni) iba s (jej shlas). 6. (Mj stl) sa nedotkaj! 7. Nesadaj si do (jej kreslo). 8. Sptajte sa (n dekan). 9. Pozdravujte (svoj syn). 10. Bu dobr k (moje deti). 11. Vybavili ste (moja iados)? 12. (Mj) iaci pre (ona) urobia okovek. 13. Poradila som sa s (tvoj otec). 14. Dostaneme sa aj k (tvoj problm). 15. Zaujma sa o dejiny (svoj nrod). 16. Vime si (svoj) rodiov. 17. (Svoj) rodinu si budem chrni. e) 1. Mali by sme diskutova ete o (tento problm). 2. S (tento prklad) si porad ahko. 3. S (tto tudentka) sa poznme. 4. S (toto) si, bohuia, sm neporadm. 5. (T) sa radej neptaj. 6. Me sa zaradi k (t) naavo. 7. O (tie zmluvy) budeme ete hovori. 8. o urobte s (tie zvierat)? 9. Odchdza vdy v (t ist doba). 10. My vetci mme (to ist) prva a (t ist) povinnosti. 11. Nastpili s (ten ist) brankrom a hrali s (tak ist) zaujatm ako vlani. 12. Tohto roku dosiahli s (t ist zostava) a za (t ist) podmienok (ten ist) vsledky. 13. Hlsili sa stle (ten ist) iaci. 14. Videli sme (t ist) divadeln hru ete raz. 2. Doplte zvratn pronomin: Pronomin a slovn spojenia v ztvorke dajte do nleitch tvarov:

S 1. Vezmite si so .............. plavky. 2. Bume k ............... primn. 3. Bol z toho cel bez ........... . 4. Hanbu urob len ................ . 5. Vzala na ................ vetku zodpovednos. 6. Pozeraj sa pred ............... . 7. Nikdy nebol spokojn sm so ................. . 8. S kritikou zanite od

217 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

............. . 9. Nechajte si to pre .............. . 10. o ............. d na pitie? 11. Obliekla ............ nov vetrovku a zaala ............... prezera v zrkadle. 3. Doplte prslun pdov tvary zmen vetok, vetci:

S .................. ud, ................ udu, repektova ................... ud, .................... sila, ................ sily, ................... silu, zo ........................sl, ........................... udia, .......................... obleky, ....................... polia, do ....................... oblekov, ............................ ien, ........................ uom, .................... eny, o ........................ uoch, so .......................... umi, so ......................... enami 4. Doplte prslun tvary vzanho zmena a porovnajte s potinou: O 1. To je stavba, na ................ pracovali stovky ud. 2. Doniesla som vm publikciu, na ....................... som upozorovala. 3. Spomnal na ud, ....................... mu boli blzki. 4. Naej pomoci, ................ asto zneuval, sa tentoraz nedokal. 5. Problm, o ........................ sme u pouli, sa op stal aktulnym. 6. Bol to okamih, od ............................ zvisel jej al ivot. 7. Je to lovek, s ...................... sa d spolupracova. 8. Vetci, ....................... som sa optal, moje tvrdenie podporili. 5. Slov v ztvorkch dajte do sprvneho tvaru:

S 1. Nenvidel (sm) seba. 2. Raz priiel sm, inokedy prili (oba). 3. Z (ten) siedmich urobili test vetci. 4. Povedz (ona) to tak, aby (ty) rozumela. 5. Vedel o (to), e prdem neskr. 6. Podajte (ja) svoj preukaz. 7. Nebolo to ni (nov). 8. Nente (my), (sama) sa rozhodneme. 9. Je to jav, ktorm sa autor vo (svoj) diele zaoberal cel ivot. 10. (Ten) loveka som u urite videl. 11. Cho k stolu a postav na (t) vzu. 6. Poste prklady z hadiska vznamu aj normy:

S 1. Ako zabezpeujete plnenie loh vo svojom vo vaom podniku? 2. Zaplatme to svojimi peniazmi naimi peniazmi. 3. Vime si nae tradcie svoje tradcie. 4. Odvolvame sa na slov nho prezidenta svojho prezidenta. 5. Vezmime si ako prklad nau kolu svoju kolu. 6. V vode mjho refertu svojho refertu vm vysvetlm zkladn vchodisk. 7. Svoje otzky vae otzky mete telefonova na toto telefnne slo ... 8. Svoj mj zoit nepustm z ruky. 9. Uk mi svoju tvoju fotografiu. 10. Monosti rieenia problmu napem v zvere mojej svojej prce. 11. V vode k mojej svojej knihe sa prihovra itateom. 7. S 1. ...................... diea to urobi neme. 2. Dievat zostali doma ............................ 3. Lavica bola ............ srdce, ....................... arbanica. 4. ............................ si musme pomc. 5. ..................... kr ju o to poiadal. 6. Aj ulica bola ................... sneh. Doplte sprvne tvary zmena sm alebo sam:

218 | S t r a n a

M. Sokolov M. Vojtekov W. Mirosawska M. Kyseov: Slovenina a potina. Synchrnne porovnanie s cvieniami

8. S

Vyskloujte v singulri:
ia kniha ie pero

N zoit G D A L I

9.

Utvorte prslun tvar osobnch zmen s pozornosou na ich enklitick alebo proklitick postavenie:

P 1. Pokazuje (ja) fotografie. 2. Cieszy (ja) ten rym. 3. Za rok czeka (ty) matura. 4. Nazbierao (ty) si troch mieci. 5. On nie czyta wiele o samym powstaniu, bardziej interesoway (on) pamitniki i wspomnienia ludzi. 6. Przyniosem (on) z lodwki piwo. 7. (Ja) si rola Hanki wydawaa ciekawa i barwna. 8. (Ty) kocham i wspieram, podobnie jak ty mnie. 9. (Ty) te j kiedy opowiadalimy, pamitasz? 10. Klaudia podniosa na (ja) oczy. 11. Stanisawie, idziemy do (ty)! 12. Pani Ela przez p roku nie zwracaa na (ja) uwagi. 13. I zaraz poszedem do (on) jak do czowieka i zaprzyjanionego ssiada. 14. Zaprotestowali przeciwko (on) rodzice i nauczyciele. 15. (On) mona wierzy. 16. Maj na sobie kamizelki ratunkowe. Niejednemu uratoway .... ycie. 17. Cz urzdze jest w fazie prb technologicznych. Zakocz si .... we wrzeniu. 18. W szkole nazbierano dla Bartka gr prezentw. Zostay .... przekazane chopcu podczas spotkania. 19. Na pocztek otrzymaj gratis po trzy worki. Potem bd .... do kupienia. 20. W unijnym biurze pomocy humanitarnej zdefraudowano 2,4 mln euro. Zamiast do Trzeciego wiata trafiy .... do firmy powizanej z urzdnikiem komisji. 21. Na przegrzanie i udary soneczne najbardziej naraone s dzieci. Maj .... delikatniejsz skr ni doroli. 10. Doplte tvary zvratnho zmena siebie, sobie, sob, si a morfmu si:

P 1. Zabraam ze ...... bukiet hiacyntw. 2. Tam widziaa dla ...... wiksze perspektywy. 3. ...... okrela jako osob aktywn, ktra chtnie angauje si spoecznie. 4. Jest ranny, zos tawia po ...... lady krwi. 5. Goli ...... brzytw, poniewa do wszelkich innych metod czu nieprzezwyciony wstrt. 6. Caowali ......, mylc, e nikt ich nie widzi. 7. W ubiegym sezonie cieszy ..... du popularnoci wrd podrnych. 8. Najubosi bd mogli naje ..... do syta wigilijnych potraw. 9. Od tego momentu zaczam czyta ..... o homeopatii. 10. Za pienidze z reklamy kupia ..... samochd. 11. Dzi najczciej siedzi ..... na podwrku i odpoczywa. 11. Doplte prslun tvary privlastovacch zmen a ostatnch slovnch druhov:

P 1. Robiem to dla (mj przyjaciel Piotr). 2. Przypatruj si wic (mj dorosy syn). 3. To wiadczy o (twj szacunek) dla rodziny. 4. Gdzie pracuj (twj rodzic)? 5. Obiad z (moje crki) trwa czasami trzy godziny. 6. Pani Halina jest (moja ciocia). 7. Jakie byy pocztki (twoja twrczo poetycka)? 8. Do (nasz kraj) przyjechay po informacje, ktre po powrocie mog bardzo przyda si w ich dalszej pracy. 9. Wszystko (nasi gocie) bardzo smakowao. 10. Od dawna za chlebem wdrowali (nasz przodek) w wiat. 11. Dzikuj za (wasza po-

219 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

moc). 12. Jak wygldao planowanie (wasza podr)? 13. Z gbokim szacunkiem oddaj hod (wasz kraj). 14. Utrzymujemy kontakt z wieloma (nasz absolwent). 12. Doplte prslun tvary ukazovacch zmen a alch slovnch druhov:

P 1. Zaczem myle o (ten terapeut). 2. (Ten czlowiek) byli dla nas niebezpieczni. 3. Odp owiedzi na (ta wtpliwo pl.) poszukuje w swej publikacji. 4. W (ta wersja) chc wierzy jego przyjaciele i krewni. 5. (Ten kierunek) stale si rozwijaj. 6. Po (to wydarzenie sg.) wielcy twrcy polskiego kina podpisali list protestacyjny. 7. Czy udao si odpowiedzie jednoznacznie na (to pytanie pl.)? 8. W (w wtorek) pod wieczr wyruszylimy na polowanie. 9. Cech sukiennikw, najsilniejszy w (w czas sg.), nie pozwoli zdj z ram sukna, dopki nie obejrzao go dwch dowiadczonych rzemielnikw. 10. Na (owa sobota) dosta przepustk, aby zaatwi najpilniejsze sprawy subowe. 11. Powanie obawiam si o jego ycie, tym bardziej po (owo potknicie si) na schodach. 12. Wydawao mi si, e (w pan) byli obraeni. 13. Rola, jak (owo przedstawienie) odegray dla polskoci, bya spora. 13. Opytovacie pronomin dajte do sprvneho tvaru:

P 1. Z (kto) si dzi umwie? 2. O (kto) ty mwisz? 3. (Co) si obawiaj? 4. Kto i (co) suy Towarzystwo? 5. (Co) si z nimi dzieje? 6. O (co) pani Urszula rozmawiaa z lekark? 7. O (jaki) klubie pan mwi? 8. (Jaki) ludzie do Was przychodz? 9. (Jaka) religi wyznaj mieszkacy Papui Nowej Gwinei? 10. (Ktry) dziennikarze mieli na ni wpyw? 11. (Czyja) wasnoci bdzie las? 12. (Czyj) s to koledzy? 13. (Czyj) synem by Herkules? 14. Neurit pronomin dajte do sprvneho tvaru:

P 1. Nie udao si znale (kto), kto sfinansowaby ten wydatek. 2. Zebrane w ten sposb rodki (co) bd suyy. 3. Lidka chciaaby taczy w (jaki) renomowanym zespole. 4. Wracaam (czyj) maym fiatem. 5. Przesta (ktokolwiek) sucha, nie przyjmowa adnych rad, podpowiedzi. 6. Jak mona si (cokolwiek) sprzeciwia bez zrozumienia? 7. Nic nie wiemy o (jakikolwiek) zanieczyszczeniu wody. 8. aden czowiek nie ma prawa wybacza w (czyjkolwiek) imieniu! 9. (Byle kto) z ulicy przecie nie wemiemy. 10. Klient (byle co) ju dzisiaj nie chce. 11. Nie chc jedzi (byle jaki) samochodem. 15. Vymedzovacie pronomin dajte do sprvneho tvaru:

P 1. Lepiej jest mwi z nimi o (wszystko) otwarcie i szczerze. 2. (Wszystek) przekazywali sobie informacje o tym fakcie. 3. (Wszystek) teksty piosenek tworzylimy w jzyku angielskim. 4. Skadamy Ci (wszelka) chwa, wszystkie uwielbienia. 5. Jeszcze niedawno wyganiali j std, ale ona za (kady) razem tu wracaa. 6. Rozmawiam z ptakiem i z (kada) rolin. 7. Po drodze z (nikt) nie wolno rozmawia. 8. (Nic) to nie suy. 9. (aden) agitatorzy nie wywoaliby tych strajkw, gdyby nie dramatyczne problemy, ktrych rozwizywanie postpuje niestety zbyt wolno. 10. Byem niemiay. (Inny) przeywali w liceum uniesienia. 11. W (ten sam) lokalu powsta fitness klub zaoony przez jej mam.

220 | S t r a n a

M. Sokolov M. Vojtekov W. Mirosawska M. Kyseov: Slovenina a potina. Synchrnne porovnanie s cvieniami

16. Porovnajte posk ekvivalenty slovenskch posesvnych pronomn pri vykan: S 1. Vaa posledn kniha sa od predchdzajcich vrazne odliuje. 2. Je vaa manelka prirodzen blondnka? 3. Vemi ma poteila vaa nvteva. 4. Kedy bude v prpad objasnen? 5. Ako vyzeral v de? 6. Potam s vam pozorovacm talentom. 7. Ako sa vol v priate? 8. Sta iba v rozkaz. 9. Je to vae? 10. Ako sa maj vae deti? P 1. Ostatnia paska ksika wyranie rni si od poprzednich. 2. Czy paska ona jest naturaln blondynk? 3. Ucieszya mnie bardzo paska wizyta. 4. Kiedy paska sprawa zostanie wyjaniona? 5. Jak wyglda paski dzie? 6. Licz na paski zmys obserwacji. 7. Jak si nazywa paski przyjaciel? 8. Wystarczy tylko paski rozkaz. 9. Czy to paskie? 10. Jak si maj paskie dzieci? 17. Doplte tvary sloviek dva, oba alebo obidva:

S 1. V ...................... izbch mal obrazy. 2. Stl pevne na .......................... nohch. 3. ....................... zchranrom sa poakoval starosta obce. 4. S ........................... chlapcami som chodil do koly. 5. Prili sme za tebou ............................. . 6. K ........................... kolegom sme mali dveru. 7. Nm ..................... sa toto podujatie pilo. 8. ....................... mui bvali v azylovom dome. 9. Taka mala .................... uch pokoden. 10. Videli sme ......................... chalanov na diskotke. 11. Pouite ............................ tvary slovesa. 18. slovky pretajte a zapte:

S 1. Za 85 . korn kpime iba 2 .. bonboniry. 2. Mme tu 26 stolov a chba ete 12... stoliiek. 3. Tu m 37 korn nasp. 4. Tchto 118 .. listov musme znovu vytlai. 5. N byt m 5 .. izieb a 2 kpene. 6. Nov cyklotrasa vedie cez 4 dediny v pohrani. 7. Ochranri napotali v tejto lokalite 128 .. vlkov. 8. Dlh 1 126 485 dolrov je pre ns nepredstaviten. 9. M vo svojej zbierke 99 pakov. 10. 98 percent plus 57 . percent je spolu 155 percent. 11. Priviezli sme do mutrne 50.. kilogramov jabk. 12. Dotaznky sme dnes poslali do 73 ... domcnost. 13. Na 110 stavbch boli zisten kontrukn chyby. 14. Na exkurziu do sklrne pjdeme so 197 tudentmi. 15. Vtedy sa rozhodovalo o 372 . firmch. 16. U 22 obyvateov interntu zistili salmonelu. 17. Pre reazov havriu zastavili premvku vo vetkch 4 jazdnch pruhoch. 18. Nov cestu tu postavia vraj do 3 rokov. 19. Upravte text. slovky pretajte a zapte slovom:

S 1. Rta sa s (15 000 divkov). 2. Myslel si, e vyjde s (200 korn). 3. Vetkm (500 divkov) sa takto futbal pil. 4. Vodojem pojme 12,35 m3. 5. Karlovarsk riedla horce (72 stupov Celzia) vyvieraj z hbky pribline 1800 2500 metrov. 6. Nalejte vodu do 3/4 tejto ndoby.

221 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

7. Deti dostali na vlet po 100 Sk. 8. Archeolgovia objavili alch 105 hrobov z doby spred (4 000 rokov). 9. Z 203 tartujcich bolo 34 Amerianov. 10. spenos vedomostnho testu sa pohybuje okolo 42 %. 11. Olej by sa mal vymeni po 40 000 km. 12. Prmiu dostane 2000. nvtevnk vstavy. 13. Havaroval v 180 km rchlosti. 20. Zkladn slovky 2, 3, 4 dajte spolu so substantvami a ich prvlastkami do sprvneho tvaru: P 1. W gronie stypendystw znalazo si rwnie (2 ucze) i (1 studentka) z Raciborza. 2. Na razie mieszka w nim (3 chopiec). 3. W skad siedmioosobowej komisji weszo (4 architekt) z Warszawy oraz (3 inynier) budownictwa z Poska. 4. Zrobili go (2 brat) Wojtek i Andrzej. 5. Wszyscy (3 modzieniec) byli bardzo dobrymi, wyrniajcymi si uczniami. 6. Po jego mierci przedsibiorstwo prowadzili (4 syn). 7. (2 nasz ko) pojechay do Anglii, dwa dwulatki i jeden roczniak do Szkocji. 8. (3 wersja), (3 prawda). 9. Na (2 koncert) wystpi chr chopicy. 10. Wybra si tam z (2 przyjaciel) na maym jachcie. 11. Budynek stoi na zrbach (2 kamienica) gotyckich. 12. Wrczy dymisje (3 wysoki urzdnik). 13. Na zawody pojecha z (3 pies). 14. Na domiar zego, na znajdujce si nieopodal skrzyowanie woda spywa z (4 strona). 15. Byy tylko (2 miejsce). 16. Na stole znajduj si (2 ponca wieca). 21. Upravte a rozlte slovky (kardinli a kolektva):

S 1. Zjem iba (3, 5) (zemiaky). 2. Denne ta (1, 2, 3) (noviny). 3. Na stanici lanovky sme nali (4) (rukavice). 4. M (1, 5) (hodinky). 5. (6) (ponoky) je ete na suiaku. 6. Kpil (5) (ponoky) a (7) (slipy). 7. Kpime ete (4) (nonice). 8. Do zajtra musme opravi (4) (snky) a (2) (lye). 9. Napsal (1, 21) (veta). 10. V izbe (by) (1) (ena) a (1) diea/(2) (ena)/(5) (ena). 22. Pozorujte pouvanie sloviek vo frazeologizmoch a uvete posk ekvivalenty: S 1. Tra dve na tri. 2. Vezmi si svojich sedem slivk a cho. 3. Spamtal sa p mint pred dvanstou. 4. Gazduje od tisca ku stu. 5. To by som bral vetkmi desiatimi. 6. Tvri sa, akoby nevedel do troch narta. 7. Zjedol by to raz-dva. 8. Neme sedie na dvoch stolikch. 9. Bva dva kroky odtiato. 10. Robil za jednho, ale jedol za dvoch. 11. Hrial si dve eliezka v ohni. 12. Jeden je za osemns a druh bez dvoch za dvadsa. 13. Je ako trinsty apotol. 14. Dvom lepie cesty ubda. 15. Jednm derom zabil dve muchy. 16. Bol stle jednou nohou v kriminli. 17. Pristane mu to ako psovi piata noha. 18. Nemono sli naraz dvom pnom. 19. On je pre nich piate koleso na voze. 23. Doplte:

S 1. Povedz m...., o chce. 2. M... dvaja sa nemme o om spolu bavi! 3. Dievat sa rozili, jedn.... ili do kina, druh.... domov. 4. Ach, tie baby, on.... nevedia, o chc. 5. Deti on.... s rad...... 6. T.... o tom nevie? 7. Poviem t... to. 8. Sedel tam s na.....m susedom. 9. S moj......... vecami sa nehraj! 10. Nebojm sa v........ rozhodnutia. 11. Pricestoval k svoj.....m priateom. 12. Vet... za jedn...., jeden za vetk....... 13. Tr...... tudenti zostali st. 14. Dozvedel sa to od tret..... osoby . 15. Krajiny tret..... sveta potrebuj nau pomoc.

222 | S t r a n a

M. Sokolov M. Vojtekov W. Mirosawska M. Kyseov: Slovenina a potina. Synchrnne porovnanie s cvieniami

24. Vo vetch doplte i/y/:

S 1. V sbore boli dvadsiat... siedm.... iaci naej koly. 2. Tridsiat.... prv..... de v mesiaci bol prv....m dom v tdni. 3. Nevrtil mi z piat...ch knh ani jednu. 4. iaci tr.... sm...ch ronkov sa zoradili na tadine. 5. Z tridsiat...ch pretekrov bol Juraj dvanst.... a Michal siedm...... 6. Piat...m sa podarilo postpi. 7. S kadm piat...m bude pohovor. 8. iaci zo siedm....ch tried druhho stupa id do kina. 25. Zkladn slovky skloujce sa poda modelu slovky 5 dajte do sprvneho tvaru, vmajte si aj rozdiely v koncovkch nominatvu: P 1. Wikszo dziewczt miaa (18 19) lat. 2. (5) muzykw na tradycyjnych instrumentach gra popularne tematy muzyki irlandzkiej. 3. To wszystko trwao ponad (20) minut. 4. Waldemar (40) lat temu mia wypadek. 5. Na (50) gospodarstw jest we wsi (8) kombajnw zbo owych. 6. Obejrzaem, sprbowaem i po (5) minutach ju umiaem skada. 7. S razem od (10) miesicy. 8. Postanowi da szans wszystkim (9) zawodniczkom. 9. Degustowaem do (30) rnych win. 10. Mielimy si cieszy swoimi (15) minutami sawy. 11. Dziewczyny w wieku od (7) do (12) lat. 26. Napte radov slovky slovom:

P 1. W tym roku mija (100) rocznica powicenia naszego kocioa. 2. Potem na rozlegej dziace powsta (2) dom, nalecy do crki. 3. Ju po raz (12) w kociele odby si koncert kold i pastoraek. 4. Nagrod wrczono ju po raz (20). 5. Chcielimy w taki wyjtkowy sposb uczci (400) numer pisma. 6. By to jubileuszowy, (1000) wystp w historii niemieckiej reprezentacji. 7. Proces ten rozpoczyna si po (40) roku ycia. 8. Maluje ju od (17) roku ycia. 9. (9) zadaniem Heraklesa byo zdobycie Hipolity. 27. Napte zlomkov slovky slovom, v prpade ohybnch sloviek dajte do sprvneho pdu: P 1. Miejscami brakuje nawet (0,5) metra chodnika. 2. Sprawa trwa ju prawie (1,5) roku. 3. Protest trwa (1,5) godziny. 4. (1/3) ma tytu nauczyciela dyplomowanego. 5. Dotyczy to (1/4) mieszkacw tego wojewdztwa. 6. Zdecydowa si rozda ubogim (1/10) swego majtku. 7. (1/100) sekundy. 8. Potrzebna jest obecno (1/5) mieszkacw uprawnionych do gosowania. 28. Skupinov slovky dajte do sprvneho tvaru:

P 1. Pastwo Kosakowscy maj (2) studiujcych dzieci. 2. Liryczna komedia o (2) kochankach. 3. Doczekali si (8) wnukw, (9) prawnukw i (3) praprawnukw. 4. Mieszka z matk i (3) rodzestwa w dwupokojowym mieszkaniu. 5. Vivaldi komponowa koncerty na (4) skrzypiec. 6. Zwrcilimy si do (5) ekspertw. 7. Wyrnienia przyznano (6) recytatorom. 8. Zdrowa i pocieszna gromada (5) szczenit czeka ju na swoich wacicieli. 9. W gniedzie jaskek wrzeszczao (6) godnych pisklt. 10. Zestaw zawiera (4) drzwi.

223 | S t r a n a

8 PRONOMIN (ZMEN ZAIMKI) A NUMERLI (SLOVKY LICZEBNIKI)

29. Vyjadrite po posky nasledovn asov daje s pouitm viacerch modelov: P Ktra jest godzina? Jest (godzina) ... 1. 6:00, 10:00, 12:00; 2. 8:10, 11:20, 6:05; 3. 13:58, 7:40, 15:55; 4. 4:30, 18:30, 13:30; 5. 9:15; 3:15; 6. 8:45.

30. Prelote nasledujce kontrukcie do sloveniny a definujte pouvanie uvedenej slovky v jednotlivch rodoch: O 1. dwa miasta, 2. dwa stanowiska, 3. dwa arcydziea, 4. dwa imiona, 5. dwa wydawnictwa, 6. dwa osiedla, 7. dwa tygodnie, 8. dwa telefony, 9. dwa projekty, 10. dwa dni, 11. dwa kombajny, 12. dwa kilogramy, 13. dwie osoby, 14. dwie wiece, 15. dwie kobiety, 16. dwie szkoy, 17. dwie godziny, 18. dwie kategorie

224 | S t r a n a