1

2.

.
1.
1.1

.
.

1.1.1

1.2

1.2.1

-
.

1.3

1.3.1

1.4

1.5

1.5.1

1.5.2

1.5.3

- .

1.5.4

5.
5.
5.
6.
9.
10.
11.
13.
16.
17.
18.
19.
20.
21.

.
2.
2.1
2.2

.
.
.

23.
23.

2.3
2.4

.
.

26.
27.

31.

32.

35.

.
, . ,
" " .
,

-
, .
- , ,
" ".
.

.
. ,
?
,
,
.
?
, ,
. ,
, .

. ,
, . ,
:
, , , .., , ,
( ).
-
, .
,
, ,
. ,
, , ,
,
.

3
.

, .. , , ,
..
,
.
, , ,
,
, .
,
,
.
, ,
, ,
. , ,
.
, , ,
, ,
.
- ,
.. , ,
, .
, .
,
, .
-
(), ..
, [5;41].

[20;64].
,
,
,
.

, :
1.
.
2. .
.
:
.
:
1.
2.
3.

.

.

.

4
4.
5.

,
.

.

.
, ,
:

, ( .., .., .., .. .);
- , , (
.., .., .. .);
( ..,
.., .., .., .., .. .).

.
, ( ) , ,
.
:
.
,
.
.
, . ,
.

:
,
,
.
,
. ,
. , ,
.
,
, ,
- .

1
.
1.1 .
, , ,
. ( , , , , ., , , ..)
: , , , , ,
( ), - . () ()
(, .)
. ,
, ,
() , .

- . ,
. "
, ".
,
. , .
,
[4].
: ,
, ,
.
; - ; - ,
, .
,
- .. ,

, , , .
. -
. - , ,

6
. . ,
.
[51].
.. , ""
. 1932 . : " ,
, ,
,
". ,
.
. , -
[45].
. ..
N 122, . [14;51;53].
.. ..
. ,
- , , .
() . ,
(, ).
.
( ) .
- . (..
, .)
. ,
() , - .
.

.
[38]. ,
. , ,
.

1.1.1 .
, -
. ,
, , , ,
, .
, - ,
(). ?
(. extrasensory perception (ESP) - , .
"extra-" - "-") - , (
- )
- [4;20;50;53].
, , ,
- -
, ,
, - ()
() [44;51].
, .
- - -
, , . -
-
, - .

7
, , .
, ,
,

[58]. ,
.
, [20;60].

. "
" , , ..
. , ,
, . ,
,
, , -
- [3;4].
, , ,
, , ,
,
.
. .
, ,
. .
, ,
. ,
,
.
.
.
.. (50)
.
-
, -
. ,
, . ,
,
. ,
, .. .
, , , .
,
.
.., ,
() () .
.. 1000/, ,
, ,
.
, [4].
, ()
.
, . ,
, ,
.
; "
". ,
, "" - , .

8
,
, .
, , ,
10 -27
10 , 10 / 10 -23 ,
/ 160 [4;16;44].
,
, .
( .., .., .., . .),
,
- , ( " ",
" "), . ,

( .)
...

, ,
.
:
1. [7;15;33;52].
2. ,
[6;7;21;39;45].
...
..
[19;26].

.1. ,

, -
.

, ,
, ,
.

(), .
,
(.1). ,
,
( ) [25; 27].
, ,
, ,

9
, , ,
. :
, (.2)
[26; 27].

.

- - .
()
- - -
[19;25].

.2.
.
(, -
-) ,
, .

,
.
,
() .

. ,
.

1.2 .
, ,
;
- , , , .
, ,
, .
, , ,
, , .
- " "; -
, .
(, , )
. , ..,
: 1) , 2) 3)

10
. , , ,

,
.
, , ,
; , .

[8;12].
,
"" .
- . ,
. ,
. .., - . .. ,
, , ,
[12].
, .
.
. , ,
. .
, , . .
.
[14].
, ( ) . :
95 .
. ,
, - ! ,
, .
. ,
, .
. ,
. . .

" ", ,
.

1.2.1 -
70- "". -
... ,

[62]. "" , ,

. ,
,
(
)
.
,
, .
, , :
, , ,
- [20].

11
,
.
,
.
(
) . , , ,

- ,
.
, ,
.

,
[20]. , ,
,
. -
, ,
[13].
- , .. - ...
, .
.. ,
- ,
. ,
, ,
.
, .
()
, , (
, [23;24].

1.3 .

. :
, .
-
. . ,
, .
. , . . :
,
" [2].
. . [23], " ,
: , , ",
" . - ". [20;46]
, : ,
, ( ).
, , ,
- , - , .
, , - ,
- , . , ,
,
, , , - .
, 8, 1983

12
,
, . 8
:
1. ;
2. ,
;
3. 0 1000 ,
;
4. , ;
5. , , . .
- , ;
6. ,
;
7.
,
;
8. - ,
.
() ,
,
, .
, , , - ,
. , ,
,
, [10;20;23;35].
. . [53]: , - ,
, - : ,
, , , . .
- ,
, .
( ) ,
. ,
,
.
,
, . ,
.

,
, , , [2;9].
- - , ,
.
,
, , ,
, ,
,
, ( )
.
, . . ,
, , ... , ,
, ,
( )". :
,

13
. ,
,
(, . .) ... , (
, ) , ,
(
)... ( )
, , ,
, " [53].
,
. , , ,
, .

1.3.1 .

, ,
[2].
- ,
, , [53]. ,
, ,
. ,
, ,
, .
, 20 .
(
). , "" ,
, , .
,
, , .
, , , ,
.
, 20 ,
, "".
.
,

.
. .
.
.
,
.
,
. ,
, , ,
, .
, , ,
, .
, UCLA. "
",
.
, . ,
.
.
(=, -): C 250 - 275 1200 ; 250 - 475 ; 500

14
- 700 ; 950 - 1050 ; 1000 - 1200 ; 1000 - 2000 , 300 400; 1100 - 2000 .
. ,
- .
, , ,
"".

.
1939 , .. .X.
[20;31;32]. ,
. 20
, .
. 1961
(), ,
, [30]. , ,
.
. , ,
. , ,
, .
.

, .

.
.. ,
, ,
() [19]. ,
. -,


[35;36]. -
, ,
.
.. . ,
[35;54].

.. .
(.. 180734 .. 369583). .. : ,
, ,
.
.
,
. 26 1997
. . ,
- . XXI, Z 3,
1997. .. .
, 015 .
,
. 001, ,
.
-
( 10 -12 ) ( 1)
0,5-5 .

,

15
.
.
, 50-75 ,
, [19].
, .
--300
.
. , , . ,
, - . ,
, .
, .
. .
: -
, - ,
; - ,
,
-, -, .
, , ,
, . .. ,
, - .

[30]. .. , ,
, -.
.
..
.
, , ,
, , , .
, , , , -
, -
[53].
, , ,
, . , ,
, , .
.
... [20]

1.4 .
,
. , ,
, , ,
. , ,
.
, , , ,
. ,
, , ,
. , ,
, ,
, .
, ,

16
, .
, ,
, . ,
, ,
,
.
..
, : ,
,
,
. ,
.
. ,
.
...[20].
, , , , ,
,
- ,
.
, .
, -
.. ..,- , ,
,

,
[20] .4.
, ,
, , .

.., .., .., .., .. [7;20;34].
.. - " , ,
,
. ,
" ( .., 1995, . 171).
, , -
,
. (
, )
,
,
.
()
.
,
- .
, ,
( , ).
- .
,
", , .
, . . ,
- , ,
, .
, . .
[7].

17
.
. . , ,
( ), .
, ...
...", ...

( )". , ,
,
,
, .
. . ,
,
. .. ,
-
[42].
, ,
.
,
, 10-19. ( ) 10-12/2
( ).
510 -4/.2 [13].
, "
" . ,
, ,
, .
, .
, ,
, ,
[20].
,


( (
), ),
[20]. ,
( , , - )
, ,
. ,
,
.
, ,
, , ,

. . ,
,
,
.
, , ,
,
. , ,
,
.

18
1.5
,
. ,
, - .. :

...
, ,
" [20].
... , ,
, , , ",
.
:
(, , ), , ( ),

(), " .
: ,
,
, ". -
, ,
, , , , .
,
, ,
. .
, - ,
, .
,
-
.
,
[22].
,
. ,
XX , . , . , . , . , . .
.. , .. ,
.
.
- . :

[42]. - .
: ... , ,
, , , ,
. - . :
... . ..
, , : ...
, , ,
.
,
- - . . [20].
, :
,
:
.

19

1.5.1 ?
, , ,
- ,
[40]. , ,
: ?
- , ,
?

?
, , ,
.
, ,
, ,
[8]. ,
, , ,
, - , ,
, .. ,
, ,
, ... , ... , .
, [20].
, ,
-
.

.
.. .. [22].
: ...
( , ,
, ),

:
... , ,
- - , -
. , ,
.
,
, ,
. [16;19].
, ,

.
[16].
,
, . ,

.
, , , , .

,
.

20
1.5.2. - .
, , ,
.
..
[53;55]. . .
, - .
, , , ,
. , ,
, .
, , .. . ,
, ,
, . -
, - .. , - (, ,
), , ,
, .. , .
, .
. . .
. -
, ,
. " , - , -
, . , ,
. ,
.
, , " ".
, ,
.

. ", ,

, . -
, ,
. .
, -
.
, , , ,
,
. .
" ",
.

[14].
.. , .
10-39 10-30 . .. :
, , - ,
. , , . ,
, ,
[1].

1.5.3 - .
( .)
,
, .

21
,
[22;54;56]. , ,
,
. , ,
, ,
, , , , .
: ,
, , ,
[17;20].
, , ,
, , -
[18;22].
,
, .
, , ,
, , ..
, . ,
, , ,
. , ,

[54].
, ,

[41]. ,
, - , -
, ,
, ,
.[47]
,
.

1.5.4 .

,
,
, :
1) " " .., ... ,
-
, .. ... [1;22;62].
,
, - ,
, .
, , ,
( )
.
2) " " (" ") - [18;20;62].
,
,

" " ()
, . ,
, -.

22
3) " " " " .. [62].
.. ...

- ( )
,
...
" "
.
- ,
(, , , -
..) - " ".
,
- ( , -
) , (
).
, , ,
( ) [41].
, ,
. ,
,
, , ,
. , ,
,

. ,
,
,
,
, .
, ,
, ,
.
, ,
.

23

2.
.
2.1 .
:
. ,
.
, ( ).
. ,
.
,
, .
, .. .
. .
,
. ,
, .. ,
, ,
.
.
. -,
.
. - ,
. -
.

2.2 .

() .

.
"-".

24
:
2000
. 18-35.
, ,
, . -
. ,
- ,
() . , .
,
.
, .
:
"" , 4-20 (
), , ,
18-35 , , ,
.
,
. -.
, () .
() , ,
, . .
, .
().
, , .. ; ,
. .
:
1. ( - );
2. - ( -
);
3. - ( - ).
.
70
. 22 , 23
, 25 .

1.
,
.
6 .
. ( )
. , , .
: 6
. .
() . .
.
.
. , , .

25
. ,
.
. . ,
, , .
.
2.
6 .
,
. .
. , - ?
, . , .
. , ,
, , . ,
. , ? , . ,
, .
,
- . , ? ,
, . .
, , -
. . .
, .
, , , ,
, - (, ,
..). ,
. ,
, .

4.
- .
, ,
, , ,
. ,
.
.
1.
: - " ". ,
1,5-2 .
. 1-1,5
. .
2.
: - " ". .
.
.
3.

26
: - " ". . ,
, , . .
. , .
.
5
. : (6 )
.
, , , .
. .
( ) 40 1 . .
,
. , ,
, : " ,
", " ", " ,
", " ", " ".
.
14 , 11 ,
, () .
.
.
.

2.3 .
,
. ,
. ,
.
?
,
- ().
- ,
,
, , ,
,
,
( ..) [8].
, ..
.
, .
.
, ,
- .
, .

27
, , -
.
,
.
, . , ,
. ,
(, , , , )
,
. ()
? ,
.
, ,
, , ,
.
, ,
. ,
. , (
), , , .
, ,
, .
.
. ,
, . ,
.

2.3 .
.


.
,
- .
, ,
.
() ,
.

,
.
:
1. ,
( , , ,
..), .
2.
. . ,
, ,
.
3. () .
4. .

28
5. , , ,
, ..
6. .
7. ,
.
8. , .
,
, ().
, . ,
,
.
,

.
.
, .
, ,
, .. ,
, . ,
. ,
.
, , -, .
-
: "", "".
, ,
, , ,
,
.
, , ,
. ,

.

.
, ,
, , :

. ,
, .
. .. " ", ..
" ". :
" " ..; "-" . ; "Z-" ..; "N" ; "-" ..; "-" ; " "
.; " " .; " " .; "
" ; "-" ; "-" " " ..;
" " ..; .
, , ,
-
,
, . . .

29
: , , , ,
[46].
- , .
. . : ... ,
, ,
, ,
: , [53].
:
, .
:
1.
,
[1].
2.
, ,
;
3.
,

.
,
, , .
, .
, -
.
, , ,
- (). .
, ,
, ,
.
, .

, :
-
,
.
.

. ,
, .

.

,
.

() .
:
, ,
..;

30
, - , ,
. .;
- , ,
, .
, , ,
.
,
, ,
.
,
.
, ,
, . ,

. ,
,
.

31

.
, ,
.

. .
, , ,
, [61;62;65]. .
, ,
.. ,
.
,
. -
.
. . ,
, .
. , ,
. ,
. .
.
. ,
,
,
. , ,
. . , ,
. ,
.

. ,
.
, , . ,
(, , ,
) .
, ,
.
, ,
, , ,
- .
. , ,
. ,
, , ,

32
. 50-60
,
, . 80-90
. 90-
, , , ,
-, , .. , ,
,
, - . (
.)

.
1. .., .. , ,
// . 1996. 1-2. 2.
2. .., .., .., ..,
, // . 1993. 3, c. 24-47.
3. .. . / .
. 1962.
4. .. . //
, . 1992. 6. c.28-39.
5. .., .., .., , //
, 1995. 2. c.3-8.
6. .., .., .., ..,
, // . 1993. 2. c.24-35.
7. .., .., ..,
, // . 1993. 2. c.35-42
8. .., ,
// . 1994. 2. c.23-33.
9. .., - , //
. 1992. 5. c.19-34.
10. .., , // .
1999. 2. c.51-55
11. .., ? / .: 1994.
12. .., , // . 1991.
2. c. 24-30.
13. .., ..,
, // , 1992. 4.
. 31-51.
14. .., ./ .: 2001.
15. .., ..,
, //
. 1994. 1. c. 50-59
16. .., , , -
, // ,
1993. 2. c.15-23.
17. .., -: , //
. 1992. 5. c.3-19.
18. .., ,
// . 1997. 1. c.11-12.
19. .., .. , /.:
. .. . 1998.

33
20. .., .. . /.:
, 1990.
21. .., .., .., .., .., ..,
.., .., -. //
. 1992. 5. c.35-51
22. ..,
, // , 1998. 1. .137-144
23. .., , // . 1992. 2.
.2-11.
24. .., , // .
1995. 1. c. 3-21
25. .., ..,
, // , 1998, 6. c.56-60
26. .., .., ..,
-, //
. 1998. 2. c.56-60
27. .., .., ..,
, // . 1998. 1.
c.58.
28. .. . // , 1991, 6.
29. .., .., .
? // . 1993. 4. c. 64-69.
30. .. , // . 1997. 4. c. 70-75
31. .., -
,
// , 1997. 1. c.108.
32. .., .., ..,
, // . 1994. 4. c.35-42
33. .., .., ..,
, //
. 1994. 1. c. 42-50
34. ..,
, // , 1991. 2. c.42.
35. . .., , // . 1991. 1. c. 18-20
36. . .., .., ,
// . 1991. 1. c. 42-46
37. . ..,
, // . 1993. 4. c. 31-56
38. .., .., .., ..
, // . 1997. 1.
c.62-65.
39. .. , //
. 1997. 4. c. 76-78.
40. .., , // . 1996, 3, c. 7578
41. .., , // .
1996. 1. c. 3-24
42. .., ..,
, //
. 1993. 4. c. 3-30.
43. ..,
, // .
1992. 6. c.21-24.
44. .., , ,
// . 1999. 1. c.113-120.
45. ..,
.. - .., // .
1993. 2. c.42-49.

34
46. .., , //
. 1996. 1. c. 25-62.
47. .., .., .. - ,
// , 1999. 1. c.10-12
48. ., : . / .: . 1999.
49. .., -
, // . 1997. 1. c.
40-42
50. .., . // , 1996, 3. c.
63-70
51. .., , , //
. 1994. 3. c.9-21.
52. .., ..,
, //
. 1993. 2. c.49-56
53. .., .., . / ..: . 2002.
54. .., , // . 1999.
1. c.29-32.
55. . . 1. / .: , 1996.
56. . . / .: . 1990.
57. ., . / .: . 1970.
58. ., . / .: . 1981.
59. ., -. // . 1998. 6. c.61-63.
60. ..,
, // . 1998. 4. c.52-58.
: ; ; ; ;
; .
:
61. www.ezopsy.org;
62. www.psy-world.narod.ru
63. www.psi.webzone.ru
64. http://encikl.by.ru
65. www.deir.ru

35

.
( 2000 )

,
1882 , "
", . ,
. .
1876., , . . , .
" ".
,
"" .
1882., 100
. . ( )
.
1888., . , . .

, " ".
1902., - .. . .
1908., "
".
1911., " " . " .
, - , -
. , , ,
. , . , .
. ,
, ( ) .
1912., " " ..
, ,
. " , - , , .
, , , , , ,
- - ,
.
, . ,
,
".
1913., .. -
- .
1920., . . ,
, ().
. . ()
.

36
,
. , , :
.
1919-1922. ,
...
1919-1927. ,
(. ),
...
1921., . .
.. 1278
, 696 582.
1922., . . "-
", , ,
: " , ,
( 30 . ) ".
,
.
1923., . . , ,
, . ,
, . ,
, .
, , ,
. .
1924., 2- (. )
.
..
.
1926., . ..
: " ".
, ,

..
. .. 1927 .
1928., . ,

. , ,
.
. .
, . . -
. -
6000 - , ..
.
1932., .
. ,
- , .
30 "
". , ,
. ,
" ";
. ,
. ,
, .
;
. :
, ,
. .
, .

37
, - ,
- . "" , ,
, , . ,
, ,
. ? ,
.
.
- , . - ; -
. 53 - 27
( ) 1,7 ., 26 6,8 . - -
3 10000 -
. "
, - . , -
,
".
1932-1937.,
.,
...
1934., . . " ". ,
, , ,
. : ,
. ,
24 , 800 207 . 5 ,
800:5, 160. , 207
, 1 000 000 .
1937 ., "Journal of Parapsychology", .
1940., "
60 ". 145 , . 6 ,
- . . , ,
, .
1949., ,
. ( ,
,
.)
1962.,
. , . . .
.
, , ,
.
.
. -
, , - .
,
, . -
, ,
. , ,
, , ?
. ,
, .
1955., : "
,

".

38
1959, - ..
" ", " "
? .
.." 175 ..
1963., ..
, " - ".
, -
, . 50 -
, .
,
20-80 . ,
, , , ,
. ,
, :
, , ( - 1963 - 3).
"" (5) . ,
. . " ,
, - , -
, . ,
,
. " ",
.
, . ,
. ,
. ,
".
1964., "" , . .
, ,
, -.
1967., . 20 "
.
,

""-.
""-,
. ,
, ""- . ,
, ,
. , ""-
, . 1951.,
".
1968., 1957 , , ,
" "
, .
1968., " "
( , 55),
.. ...
. .
1972.,
.. , .. .. ,
. , ,
,
. ,
, . : ,
, .
1973., .-.

39
1980., ,
, .
" , -
, ,
, - .
".
1982., ,
. - ..
.
1983., " " .. .. "
".
1984.,
. ,
. .
-. 6 , ,
. . .
93 , , , "
" " " , - . - ,
.
1986., ....
" ...
1988., " "",
-.
"-2".
1988., . - " ".
1990 1992.
. : .. ...
1988., 23
"". ...
1988., .
" . ", 1200 .
1989., .

... : .., .. "
".
1989., .
... 1992.
.
. " .
".
1989., ,
.
. .
1991., . ....
, , ...

( ) .
...
" ". 1992.
" 4
"
". , -
"" ""
. .. "
. ".

40
1992., "
, ,
.
1994.,
.
.
...
1996., "
". ....
...
1997., 18-20 ., "
. ".
1998., 17-19 ., "
, , ".
: .., .. " .
2000 ".
1999., 16-18 ., " .
2000 ".
:
1. .., ., .. " ". / .:1993.
2. .. . .1., /.:1996.