Professional Documents
Culture Documents
( . .. )
..
-
,
080100
-
2010
330.115(075.8)
65673
30
. ..
30
..
: . . .:
-, 2010. 239 . ( ).
ISBN 978-5-16-003954-1
,
;
, , , ;
,
,
, . ,
- .
, ,
, , , ,
.
65673
ISBN 978-5-16-003954-1
.., 2010
-
. ,
.
, ,
. , .
, -.
.
,
. ,
, , . , .
.
. ,
- ,
, , , ,
.
.
,
,
3
.
,
, .
, ,
.
1.1.
1.1.1.
( )
. .
. :
,
, , .
? , ,
, , , , , . .
?
, ,
( ). .
.
.
. , - 5
, ,
.
- , . , , ,
IV . . I . .
, , . ,
, .
1945 . ,
( ).
1947 . (
,
, , ;
). , , . , ,
,
. , , . , ,
, . ,
.
, ,
, , , .
,
1849 .
,
,
. , , , , ; , , ,
6
. XX .
,
.
, . ,
, . , , :
? . , ,
, . , .
, .
, 100 , . , . , ,
, , ,
. , .
, .
; , , -
- . - ;
.
.
,
, . ,
7
. , ,
, ,
, - , ,
, . , , 10
, .
, . (
).
. ,
,
.
: , - , ,
;
, .. .
1.1.2.
, . ,
, , , - ,
. : 1) ;
2) ,
.
8
:
( ,
)
. ,
, ( , )
. ,
, , .
,
,
,
(, ).
, 1999 . (
1998 .).
(. 1.1.2.1) 19992007 ., 2008 ., ,
. .
. 1.1.2.1.
9
,
8 2007 . (. 1.1.2.2).
12 .
. 1.1.2.2.
. 1.1.2.3.
.
(. 1.1.2.4).
. 1.1.2.3.
10
. 1.1.2.4.
.
.
,
, (
) .
. .
, . . 1.1.2.5 1.1.2.6 -
. 1.1.2.5. 1998 .
11
. 1.1.2.6. 2008 .
()
1998 2008 .
1.1.3.
, , . , ,
, , .
. ..
[1.11.3], ,
.
.. , , . ..
, , ,
, , .
( ).
.
..
,
:
, ,
(, ), . , -
12
,
- .
.
.
. , . , . , . , . , . , . ,
. , . .
, (9,5 ) (3,2 ).
. (), .
.
[1.4].
.. . [1.5] .
17901990 ., .. 200 . .
,
; .
, . ,
.
,
,
. , [1.5] , 200 ..
50 .
.
1919 . .
13
.
[1.6] .. . (,
..). ,
.
, .
1.2.
, , [1.7].
,
, .
, . : , .
, . ,
. ,
.
( ) Mathcad [1.8].
,
. ,
.
, , .
.
. , .
.
,
Mathcad [1.8].
15
, t.
.
1.2.1.
[1.9], : Y(t) ;
C(t) ; I(t) .
C(t) I(t), ..
Y(t) = C(t) + I(t).
(1.2.1.1)
, dY(t)/dt
:
dY (t ) 1
= I (t ).
dt
B
(1.2.1.2)
1/B ,
B . C(t)
, .. . (1.2.1.1)
(1.2.1.2), :
dY (t ) 1
= [Y (t ) C (t )]
dt
B
dY (t ) 1
1
Y (t ) = C (t ).
dt
B
B
(1.2.1.3)
. .
1. C(t) = 0. ,
.
(1.2.1.3) :
dY (t ) 1
Y (t ) = 0,
dt
B
16
(1.2.1.4)
1
( )t
B
Y (t ) = Y (0)e
.
(1.2.1.5)
(1.2.1.5)
t, :
t Y(t) .
2. C(t) = 1 .
(1.2.1.3)
(1.2.1.4) (1.2.1.3).
: (1.2.1.3)
Y(t) = Y1; Y1
(1.2.1.3) , Y1 = C1.
Y (t ) = Y (0)e
1
( )t
B
+ C1 ..
(1.2.1.6)
t .
3. C(t) r.
C(t) = C(0)ert. , C(t) t . (1.2.1.3)
dY (t ) 1
1
Y (t ) = C (0)e rt .
dt
B
B
(1.2.1.7)
C (0) B C (0) rt
Y (t ) = Y (0)
e +
e .
1 Br
1 Br
(1.2.1.8)
(1.2.1.3),
.
[1.9], .
1.2.2.
1. d(t) p(t) :
d[p(t)]= a - bp(t),
(1.2.2.1)
(1.2.2.2)
>0, > 0. ,
, p(t) = 0 .
3. p(t) = 0 ,
.. a > .
4. p(t) d(t) s(t):
p(t) = [d(t) - s(t)]t.
(1.2.2.3)
, > 0, ..
t
t.
, ,
.
,
, . .
, .
(1.2.2.3) t t0.
dp(t )
= [d (t ) s(t )].
dt
(1.2.2.4)
(1.2.2.1) (1.2.2.2),
d(t) / dt = [( - b(t)) - ( + p(t))],
:
dp(t )
= [(b + ) p(t ) a + ].
dt
18
(1.2.2.5)
p(0) =p0.
(1.2.2.6)
(1.2.2.5) (1.2.2.6) , . . ,
, .
.
, (1.2.2.5), (1.2.2.6). (1.2.2.5)
d(t) / dt = -(b + )p(t).
:
p(t)=Ce-(b+)t.
(1.2.2.7)
(1.2.2.5)
. (1.2.2.7) C = C(t). (1.2.2.7) (1.2.2.5):
dC (t ) r (b+)t
e
C (t ) (b + )e (b+)t =
dt
= (b + )C (t )e (b+)t a + .
(1.2.2.8)
dC (t )
= ( a + )e (b +)t
dt
.
,
a (b+)t
C (t ) =
e
+ C1.
b+
C(t) (1.2.2.7),
p(t) = [(a - )/(b + )] + C1e(b+)t.
a
(1.2.2.6), C1: C1 = p0
. b+
:
p(t ) = p0 e (b +)t +
a
(1 e (b +)t ).
b+
(1.2.2.9)
, t p(t) (a - )/(b + ). .
:
19
pe = (a - )/(b + ).
(1.2.2.10)
(1.2.2.9)
p0 pe.
.
, .. , dp(t) / dt = 0. (1.2.2.5) 0 = -[(b + )pe - a + ],
, (1.2.2.10).
pe (1.2.2.5).
, t
.
, . ,
(1.2.2.1) (1.2.2.2) , t: d(p) = s(p),
p: a - bp = + p. = (a - ):
:(b + ) . d s p
,
(1.2.2.1), (1.2.2.2), d = a - bp, s = + p . 1.2.2.1.
. 1.2.2.2.
(1.2.2.9)
.
, , , -
. 1.2.2.1. .
20
. 1.2.2.2. .
.
, . 1.2.2.3.
t0 p0
pe. ,
,
p1 > pe, p0. p1 ,
p2 < pe, . () ,
. 1.2.2.3.
21
(. 1.2.2.4). , ;
, .
. 1.2.2.4.
, ,
, pe
(. 1.2.2.5 1.2.2.6).
. 1.2.2.3 1.2.2.5
.
(. 1.2.2.7 1.2.2.8).
, , , ,
.
-
. 1.2.2.5.
22
. 1.2.2.6.
. 1.2.2.7.
. 1.2.2.8.
23
.
, . . 1.2.2.4, 1.2.2.6 1.2.2.8 ,
.
(. 1.2.2.9).
. 1.2.2.9.
1.2.3.
.. [1.11] :
m
d 2W
+b
dW
cW = f ,
dt
(1.2.3.1)
dt
W ; t
; f , , , , ( ).
m > 0 ;
b > 0 ,
f; c > 0 .
, , d2W/dt2 = dW/dt = 0.
,
24
c W.
m b .
, (1.2.3.1)
m
c , , b f.
d 2W
dt
+b
dW
+ cW = f .
dt
(1.2.3.2)
, .
, 0 < < 1. K
:
K = K(t + t) - K(t) = Yt - Kt.
t t0, :
dK/dt = Y - K.
(1.2.4.1)
,
, .. L = LL (
). :
dL/dt = L.
(1.2.4.2)
t = 0, L(0) = L0
L = L0et.
(1.2.4.3)
, t L(t) . ,
.
(1.2.4.2).
, , , , , , ,
. ,
(1.2.4.2),
,
.
:
C (t ) = (1 )Y (t )
Y (t ) = F ( K (t ), L(t ))
t
L = L0 e
dK (t )
= Y (t ) K (t )
dt
K (0) = K
0
26
(1.2.4.4)
F(K, L)
. -, .. F(K, L)=
= F(K, L).
y = Y/L k = K/L.
F(K,L),
y = F(K,L)/L = F(K/L,1) = F(k,1). F(k,1)
k. F(k,1) = f(k). y = f(k). :
dk/dt = d(K/L)/dt = [(dK/dt)L - K(dL/dt)]/L2 =
= (dK/dt)L - K(dL/dt)/L2 = (Y K)/L - K/L = y - ( + )k.
,
dk/dt = f(k) - ( + )k,
k(0) = k0 = K0/L0.
(1.2.4.5)
, f(k).
, .. , k
k0. k , dk/dt = 0. (1.2.4.5)
f(k) - ( + )k = 0.
(1.2.4.6)
. f(k) = F(k,1), df/dk > 0, df/dk 0 k . ,
f(k)
k . (1.2.4.6)
(df(0)/dk) > ( + )
. 1.2.4.1.
. L(t) (. (1.2.4.3)),
K(t) = k0L(t) = k0L0et. Y(t) = f(k0)L(t) =
= f(k0)L0et. C(t) =
= (1 - )Y(t) = (1 - )f(k0)L0et. I(t) = f(k0)L0et.
:
, . ,
. , .
27
. 1.2.4.1.
1.2.5.
, t x(t) y(t)
. .. [1.12]
:
dx(t )
2
2
2
dt = a1 y + a2 xy + a3 y + a4 xy a5 x a6 x
dy(t ) = b x b y.
1
2
dt
(1.2.5.1)
:
1 , ,
. 1
. 2xy ,
,
2.
3y2 , , 3.
4xy2 , , . 4.
-a5x -a6x2 ( , ..).
x2 . ,
28
.. [1.13]
:
dp(t )
= f ( p, ,),
dt
f (0, 0, 0) = 0.
(1.2.6.1)
*)
p = ln(P/P , P ,
P* . p > 0
, p < 0
. dp(t)/dt > 0
, dp(t)/dt < 0 ; ,
; ,
. ,
p ,
, ,
.. . (1.2.6.1)
.
(1.2.6.1), dp(t)/dt =
= + p - p3.
29
1.2.7.
1968 . ,
- ,
.
.
. , , .,
,
, .
- . :
, ,
; ; .
.
. , , .
[1.14] [1.15].
60- 70- . XX . .
[1.16],
1971 .
: ,
, 20- . XXI .
. . 60- . XX .
() . . 30
1972 . .
,
, .
,
.
. ,
,
;
; . ,
,
. . .
.
, , . 1987 .
.
, , . ,
.
,
.
.
, , , , , ,
. .
DYNAMO.
[1.17].
31
dy
= y+ y,
dt
y+ y, , y;
y ,
, y.
,
, Fj = gj(yi1, , yim) . ,
. , ,
y = g(y1, y2,, yn)=f(F1,F2,,Fk)=f1(F1)f2(F2)fk(Fk),
m=m(j)<n, k= k(j)<n ( ). ,
, , ,
.
, : , . , , , . ,
,
.
. .
1. .
, : 1) ; 2)
; 3) ; 4)
; 5) .
:
P;
K;
(..
) X;
( ) Z;
()
R.
32
,
, :
PP (, 1970 .);
KP;
C;
( ) F;
XP;
ZS;
RR.
Q, . PP, C, F,
ZS: Q = QC QF QP QZ.
.
, 0 1. , . , 1970 .;
1970 .; , 1970 .
2. . , :
dP
= P (B D ),
dt
(1.2.7.1)
dK
K
= K+
,
dt
TK
(1.2.7.2)
dX
X
= X+
,
dt
TX
(1.2.7.3)
dZ
Z
= Z+
,
TZ
dt
(1.2.7.4)
dR
= R ,
dt
(1.2.7.5)
33
.1.2.7.1.
. 1.2.7.2.
ZN = 3,6 109 ,
PN.
:
t0 = 1900, P0 = 1,65 109, K0 = 0,4 109, X0 = 0,2, Z0 = 0,2 109,
R0 = 9 1011. ,
, 1970.,
250 . . .
1900 2100 . 1900 1970.
.
( ) ( ). 1970.
. ( , cB, cD, cK),
35
,
1900 1970 . . . 1.2.7.3.
, 2025 . , 75
, .. 2 . 2100 .
(.. R0), 2050 . ZN, , .
, , ,
. ,
, ,
,
.
.
, , ,
, .., -
. 1.2.7.3. .
36
, , .
.1.2.7.4 ,
1970 . 4 , .. (1.2.7.5)
dR/dt = -0,25R.
,
. , .
-
, , ,
.
.
2060 . 40 . 2030 .,
20 1/6 .
. .
,
. -
.
.1.2.7.4. 1970 .
4
37
XXI . , 70- . XX .,
. , 2000 . 6 , -2 5 .
,
.
,
. ,
, , .
, , , . , ,
[1.16].
( 1970
2100 .). .
.1.2.7.5 , 1970.:
1970 .;
;
40%;
20%;
.1.2.7.5. .
38
30%.
XXI .,
- . , 2150.
, .
.
.
, . :
,
.
. ,
-3.
-2.
.
: ,
; , ,
. , 0,1% . ,
(
). ,
, ,
. , ,
.
[1.18, 4.20].
, . ,
,
.
, .
. ,
39
, .
,
, .
. , ,
. , , , , .
.
. ,
.. .
.
1.2.8.
- (1.2.3.1) . , (1.2.3.2)
.
,
. (1.2.3.1) . , c
.
:
m( x,t )
d2x
dx
+ B + C ( x ) = F (t ).
dt
dt
2
(1.2.8.1)
[1.11] :
x(t) ; t ;
F(t) , , , , ( 40
); m(x,t) ;
B(dx/dt) ,
F(t); C(x) . , , d2x/dt2 = dx/dt = 0.
C(x) = F(t), .. C(x)
C(x) < 0 C(x) > 0.
m(x,t), B(dx/dt) C(x)
.
.
x(t) F(t), d2x(t)/dt2,
m(x,t)= F(t) / (d2x(t)/dt2).
B(dx/dt) . x(t)
dx(t)/dt,
B(dx/dt)= F(t) t. ,
,
.. B(dx/dt) = b(x,t) dx/dt , b(x,t) =F(t)/(dx/dt).
m(x,t) = const, B(dx/dt) = bdx/dt (b = const),
C(x) = -cx (c = const), F(t) = f c
(1.2.3.1).
, , m = const,
B(dx/dt) = bdx/dt ( b = const), C(x) = cx + x3;
d2x
dt
+b
dx
+ cx + x 3 = F (t ).
dt
(1.2.8.2)
d2x
dt
+b
dx
+ cx + x 3 = W sin(t ).
dt
(1.2.8.3)
c > 0
[1.20], < 0 [1.21].
(1.2.8.3) m 41
cx + x3 Wsin(t)
bdx/dt, . x(t)
. (1.2.8.1) (1.2.8.2) .
F(t) = Wsin(t), (1.2.8.3).
, (1.2.8.3). (1.2.8.1) , ,
(1.2.8.3) :
m
d2x
dt 2
+ C ( x ) = 0.
(1.2.8.4)
C(x). . ,
. E
2
E kin =
m dx
2 dt
(1.2.8.5)
Epot = C(x)dx:
(1.2.8.6)
E = Ekin + Epot.
(1.2.8.7)
.
. (1.2.8.6) ,
C(x) = -dEpot/dx.
(1.2.8.8)
(x) ,
C(x) = d(x)/dx.
(1.2.8.9)
.
42
: .
m
.
(W) .
1.2.9.
(. 1.2.9.1). .
,
, . , ,
,
.
.
,
, ,
. , , ,
.
.
, .
, .
.
, 43
. 1.2.9.1.
44
. ,
-
,
, , , .
.
,
.
,
, .
, , .
60- . XX . ,
, .
, , . . .
, , .
, ,
,
, .
;
, ,
.
. . , .
, ,
45
.
, . , , .
, .
.
.
,
, , -
. , ,
, ,
. -
,
.
.
, , ,
. , .
,
.
.
, , , .
-
(. 1.2.9.1).
46
1.2.9.1
- , ,
-,
,
- -,
,
-
,
,
-, ,
-
,
,
, -
.
47
. 1.2.9.1
,
.
. - .
, - ,
, - ,
, - ,
,
, , ,
,
. ,
.
, ,
.
,
; ,
. ,
, .
.
,
. (
)
XIX . .
.
,
, .
48
.
, ,
.
. , . ( !)
d2x(t)/dt2 + 20sin(x(t)) = 0.
: x(t) (
(t)), 0 (!)
.
x(t) sin(x(t)).
, .
.
. ;
,
( , ,
).
. ,
.
. ,
, ,
. .
. ,
, , .
49
.
, , (sin(x(t))
).
- , .
. , , (0 ). .
.
.
(
- ). ,
.
, .
, - .
,
, . .
,
, , , .
, ,
,
. , ,
,
50
. ;
. , .
.
.. ..
[1.19].
, , , , , , .
1.2.10.
2008 .,
, ,
.
[1.51].
. (,
,
), (
, , ..).
,
,
, .
. , ,
:
51
1)
, ,
;
2)
.
.
, , (perfect r
frictionless market). , frictionless , . , , ,
, .
1 . ,
. ,
, .
,
.
2 .
. ,
.
3 , .
.
. ,
. ,
. -
.
4
. , , .
5 .
, 52
, .
, .
.
, .
6 .
, ,
, .
7 :
. , .
,
;
3) ;
4)
, .
. 1.2.10.1 ,
.
. 1.2.10.1.
53
, , . , ,
. ,
. .
, . (, ,
. .)
. ,
.
.
,
, ,
, .. . ,
,
(
)
. -,
. , . ,
.
Microsoft
, IKEA,
, .
54
. ,
: ? , (),
.
. , , , ?
(luxury)-?
. ,
(, ),
. ,
,
. .
XVII .
. ,
. 1929 .
, .
2008 .
. , ,
. ,
.
-. (. 1.2.10.1).
. 1.2.10.1, ,
, , .
55
1.2.10.1
()
- - -
. - .
- -
.
.
.
-
-
.
.
-
- ,
-
,
. (1970)
( ) (,
.). , . , .
,
, . , , , ,
, 56
,
.
, -
.
,
. . , ( ),
. ,
. , .
.
. , , .
, - , ,
. , , ,
, .
-
, , , . ,
,
.
( ),
( ). ,
, . -57
.
(),
( ), (),
(
) .
, ,
:
, ,
;
;
, ;
;
.
, ,
, .
,
, .
1.3.
,
, .
1.3.1.
, , .
. ;
.
,
, , . , . , ,
.
,
,
, . , ,
, .
, ,
.
, , . , , .
, .
.
.
: n,
59
,
(1.3.1.1), n , t0.
t , ,
t (
), ( ). ,
fk([t],x1,,xn)
.
dxk (t )
= fk ([t ], x1,..., xn ),
dt
xk (t0 ) = k ,
(1.3.1.1)
k = 1,..., n.
(1.3.1.1). (1.3.1.1) . , t = t0 .
, , , .
.
.
.
, , (
, , .).
. .
,
,
. ,
. . (, ),
.
.
. , 60
,
. ,
,
.
dxk (t )
= fk ([t ], x1,..., xn ),
dt
k = 1,..., n,
(1.3.1.2)
.
(
). ,
. . , , ,
.. . , .
. . .
,
, ,
.
. , . , .
y(t) = kt + sin(t) , kt
, sin(t) () , .
f(t) = y(t) - kt.
, f(t) = sin(t) .
61
.
. 1.3.1.1.
. 1.3.1.1.
1.3.2.
.
.
. ,
. ,
,
. ,
d 2 x(t )
dx(t )
) = W (t ),
(1.3.2.1)
dt
dt
x(t) ; t ;
0 ; W(t) , T,
.. W(t) = W(t + T); D(x(t), dx(t)/dt) , . ,
2
62
, .
x 3 (t ) x 5 (t ) x 7 (t )
+
+ ...
3!
5!
7!
(1.3.2.2)
:
sin( x(t )) x(t )
x 3 (t )
;
3!
(1.3.2.3)
d 2 x(t )
1
dx(t )
+ 20 ( x(t ) x 3 (t )) + b
= W sin(t ).
2
6
dt
dt
(1.3.2.4)
1 ,
, , ,
(, ) .
.
,
sin(x(t)) ,
, :
d 2 x(t )
dx(t )
+ 20 x(t ) + b
= W sin(t ).
2
dt
dt
(1.3.2.5)
,
-
. , ,
,
, sin(x) x .
, ,
: (1.3.2.1), (1.3.2.4) (1.3.2.5).
64
, . , . ,
.
.
.
, .
, . , .
, , ,
.
.. 30- . XX . ,
, , , , , [1.22].
. , , , - ,
. ,
. ,
. ,
.
,
- .
.
,
. , ,
. . .
65
. . , , .
. ,
()
.
.
.
.
t .
t , t.
() .
.
( , ). ( , t).
;
.
,
( )
( ) .
, ( )
.
, , t.
.
, ;
. ,
.
,
.
66
, .
, , , ().
. 1.3.2.1.
. 1.3.2.1.
1.3.3.
, , .
,
. (vibration, oscillation),
.
67
,
,
. , .
, , , , , . ,
, , ,
,
.
(Forced vibration) ,
, , , . ,
. , .
, , ,
.
(1.2.3.1),
f .
(1.3.2.1) (1.3.2.4) (1.3.2.5). (1.2.8.3) , . .
(Self-excited vibration) ( ,
), .
( ),
(
).
( ),
( ), , (
),
68
. , . , , ,
.
. ,
m
d 2 x(t )
dt
+b
dx(t )
+ cx + x 3 = 0,
dt
(1.2.8.3) W = 0, b < 0
( b < 0 ).
b > 0 ( b > 0
). b = 0 , , , .
(Parametric vibration) ,
. , ,
,
.
. , , , g (t).
d 2 x(t )
dt 2
+ 20 (1 +
1 d 2 (t )
)sin( x(t )) = 0.
g dt 2
(1.2.8.3) ,
(W = 0), t.
m
d2x
dx
+ b + c sin(t ) x + x 3 = 0.
2
dt
dt
, .
69
(Harmonic vibration) ,
() , .
(Harmonic)
, ( ).
, ( ).
x(t) T,
(,
),
:
1
x(t ) = a0 + ak cos(kt ) + bk sin(kt ).
2
k =1
k =1
,
= 2/T. a0, a1, a2,, b1, b2, . a0/2
. a1, b1
. . k > 1
k. ;
k . , .
T x(t).
:
T
ak =
2
x(t )cos(kt )dt (k = 0, 1,...);
T 0
bk =
2
x(t )s ib(kt )dt (k = 1, 2,...).
T 0
(Amplitude)
, 70
, .
Ak = ak2 + bk2 .
(Phase) , .
.
tg ( k ) =
bk
.
ak
(Frequency spectrum) ,
.
,
.
.
(Decaying vibration) .
(Increasing vibration) .
- (Amplitude frequency
characteristic) .
(Free vibration) ,
,
.
(Natural frequency) .
.
(Natural frequency spectrum) .
(Resonance)
.
(Resonance frequency) , - .
71
(Antiresonance frequency) , - .
(Dynamic stiffness) .
(Critical damping
coefficient) (),
.
(Almost-periodic vibration,
quasiperiodic vibration) , , .
(Random vibration) ,
. ,
.
(Synchronous vibration)
.
(In-phase vibration) .
(Beat) , .
() (Superharmonic vibration) ,
.
(Subharmonic vibration)
,
.
() (Combined
vibration) ,
.
(
) .
() .
. ,
, , ..
1.4.
1.4.1. ,
-
. . .
, .
, , - , -
[1.46]. ( , , , )
. , ,
, , , - .
- .
, XVIIXVIII .,
. .
, , ,
,
, , .
, ,
,
, .
73
, .
,
( , , ,
),
, . .
, [1.11.3, 1.23,
1.24] , .. ,
. ( , -, ..) .
,
, , ,
- .
.
.
.
,
() , (
).
.
, , ,
,
. , ,
(, ) 74
. - ,
. ( ,
, , ) ,
. , ,
.
.
, .
XX . , (complexity sciences).
, ,
, , , , .
[1.25], [1.26], . .
, ,
[1.27] - .
, ,
.
, , , , .
[1.474.49], - .
, , - . (
75
)
.
,
,
,
, . ,
, . , , ,
.
. ,
. , ..
, .
,
. ,
, .
.
.
- . -
.
- , .
, 2006 . ,
300 .
,
. 45- .
, 76
.
,
, . 20 ,
, : .
, , ,
. ,
,
. ,
10 30 . ,
. ,
, ,
.
,
. .
. . [1.141.16], . ,
,
. , ,
. , - ,
,
.
.
,
77
. ,
-
. : , .
, -
. - .
, , - .
. , . , , .
[1.28] :
(,
). . , . ,
.
[1.28] 19 1987 ., - (),
. , 1987 .
. ,
.
.
: ,
, .
, .
78
, . .
. ,
.
. [1.52] , , , , .
[1.28] .
,
. , ,
, , . , ,
,
. , ;
; . .
- .
, , . ,
- .
( ).
.
[1.27] , , . ,
. ,
.
. ,
79
.
,
(1899) (1950),
( ,
) (
, ).
.
[1.291.36], .
[1.29] ,
. [1.37]
, .
.. [1.3], -,
, , , .
, ,
.
:
, .
1.4.2.
,
, :
dx
dt = y
dy = f ( x, y).
0
dt
80
(1.4.2.1)
,
d2x
dt 2
= f0 ( x, y).
(1.4.2.2)
, , t.
xOy, . ,
.
dy f0 ( x, y)
=
.
dx
y
(1.4.2.3)
y 0
f0(x,0) = 0.
(1.4.2.4)
.
(1.4.2.3) :
dy cx + dy + f1 ( x, y )
.
=
dx ax + by + f2 ( x, y)
(1.4.2.5)
, (1.4.2.5),
x 0 y 0 f1(x, y) f2(x, y)
x2 + y2, a, b, c, d ,
= ad - bc 0 x = y = 0 ,
dy cx + dy
=
.
dx ax + by
(1.4.2.6)
(1.4.2.1)
dx
dt = ax + by
dy = cx + dy.
dt
(1.4.2.7)
, , ( , , )
, . (1.4.2.1)
(1.4.2.7) ,
,
, .
= = 0
, ,
= = 0, dx/dt = dy/dt = 0. (1.4.2.6)
.
, ,
dy 0
,
= . dx 0
(1.4.2.6) .
82
(1.4.2.7) , , , , x, y :
= 11 x + 12 y
= 21 x + 22 y.
(1.4.2.8)
,
a
c
= 0.
b
d
(1.4.2.9)
(1.4.2.7).
.
(1.4.2.9) ,
, (1.4.2.7)
d
dt = 1
d = .
2
dt
(1.4.2.10)
(1.4.2.9) ,
d
dt =
d = + .
dt
(1.4.2.11)
, , , .
.
1- . (1.4.2.9)
. 1 2 ,
83
d
d
= 1,
= 2 .
dt
dt
(1.4.2.12)
: 1 = -12, 2 = -22.
(1.4.2.12)
= e 1 t , = e 2t ,
2
, , < 0.
t , 0, 0. 12<22,
d 2 22 (12 22 )t
e
=
=
.
d 1 12
d
0 t .
d
( 3 5 . 1.4.2.1),
.
1 2: 1 2 , ( 3
. 1.4.2.1). 1 2 ,
( 5 . 1.4.2.1).
, 3 . 1.4.2.1, , 5 . 1.4.2.1.
= = 0,
.
.
12 > 22 , ,
.
, .
(1.4.2.12)
, a = d, b = c = 0.
(1.4.2.9)
a
0
= 0.
0
a
84
1 = 2 = a.
(1.4.2.7)
dx
dt = ax
dy = ay.
dt
= (t + ) .
(1.4.2.13)
t ,
d
, 0, t
.
d
(1.4.2.13) ,
t= -/. , 2
d
.
= 0 t =
d
2
9 10
. 1.4.2.1. .
2- . (1.4.2.9) , . ,
d
dt = 1
d = .
2
dt
85
1 = -, 2 = , (, > 0). = e t , = e t . -
= e( )t .
( 6
. 1.4.2.1).
. . .
3- .
.
d
dt =
d = .
dt
(1.4.2.14)
.
: = + i, = u + iv; = i, = u iv; i
. (1.4.2.14)
du dv
+ i = ( + i)(u + iv);
dt
dt
du dv
i = ( i)(u iv).
dt
dt
du
dt = u v
dv = v + u.
dt
(1.4.2.15)
(u,v) : u = r cos,
v = r sin. (1.4.2.15)
dr
d
cos r sin
= r cos r sin ;
dt
dt
dr
d
sin + r cos
= r sin + r cos .
dt
dt
86
dr
d
= r ,
= .
dt
dt
dr
= r.
d
+ ln C, r = Ce .
,
, . < 0 ( ),
r , 2 . 1.4.2.1.
. > 0, r .
( 4 . 1.4.2.1). , .
4- . ( = 0). = 0, 0.
:
, ln r =
dr
dt = 0
d = .
dt
r = const = r0, = t + 0.
,
. .
, ,
( 1 . 1.4.2.1).
.
:
m
d2x
+ c1 x = 0.
dt 2
(1.4.2.16)
87
1.4.2.1
88
. 1.4.2.1
,
.
(
)
a = d,
b=c=0
a = d,
b=c=0
89
. 1.4.2.1
/
9
10
(1.4.2.2)
c
f0 ( x, y) = 1 x. m
(1.3.2.5) .
dx
dt = y
dy = c1 x.
dt
m
(1.4.2.17)
c
(1.4.2.4) : 1 x = 0,
m
: x = 0, y = 0.
(1.4.2.16) x(t) = Cekt. (1.4.2.16),
,
:
90
mk2 + c1 = 0.
(1.4.2.9).
a = 0, b = 1, c = -c1/m, d = 0.
(1.4.2.9), .
c
m > 0, c1 > 0 k = i 1 (i m
). (1.4.2.16)
(1.4.2.18)
x(t) = Asin(kt + ),
(1.4.2.19)
c1
; = Asin; C2 = Acos. A m 1
, , k
. T = 2/k. .
A ( 1 2) dx
= x1 . : C 1 = x 0 , C 2 = x 1 /k,
x(0) = x0 ,
dt t = 0
k =
x12
kx0
. k T x1
k
. , (1.4.2.16) (1.4.2.18) (1.4.2.19).
.
cx
dy
(1.4.2.3) ,
= 1 . ,
dx
my
A = x02 +
y2 +
, = arctg
c1 2
x = 2C3 ,
m
(1.4.2.20)
C3 ( 2 ).
(1.4.2.20)
( 1 . 1.4.2.1), (0,0)
(. 1.4.2.1).
, c1 (1.4.2.16) : c1 < 0. - , m > 0.
91
. 1.4.2.1. ,
(1.4.2.16) m = 1, c1 = 1.
.
(1.2.3.1).
(1.4.2.16)
x(t ) = C4 e k1t + C5 e k1t ,
k1 =
(1.4.2.21)
c
.
m
(1.4.2.21) , t . (1.4.2.20)
, , c1 < 0.
( 6 . 1.4.2.1),
.
, b. .
92
d 2 x(t )
dt
+b
dx(t )
+ c1 x(t ) = 0.
dt
(1.4.2.22)
+ 2n
dx(t )
+ k 2 x(t ) = 0.
dt
(1.4.2.23)
dx
dt = y
dy = k 2 x 2ny.
dt
z2 + 2nz + k2 = 0.
(1.4.2.24)
: z1,2 = n n2 k 2 . :
1) n < k. , . (1.4.2.13) :
z1 = -n + ik1, z2 = -n - ik1, k1 = k 2 n2 , i = 1.
(1.4.2.23)
x(t) = ent[C6cos(k1t) + C7sin(k1t)].
(1.4.2.25)
C 6 , C 7
dx
x(0) = x0 ,
= x1, :
dt t =0
x(t ) = e nt ( x0 cos(k1t ) +
x1 + nx0
sin(k1t ).
k1
(1.4.2.26)
93
(1.4.2.27)
,
, .
. , x(t)
, .. .
, (1.4.2.27) . k1 k
b = 0.
(0, 0).
(1.4.2.3)
dy
x
= k 2 2n.
dx
y
(1.4.2.28)
( 2
. 1.4.2.1), (0, 0)
(. 1.4.2.2).
2) n > k. , .
(1.4.2.24) :
z1 = n + k2 < 0, z2 = -n - k2 < 0, k2 = n2 k 2 .
(1.4.2.23)
x(t ) = e nt (C8 e k2t + C9 e k2t ).
(1.4.2.29)
x(t ) = e nt [(C10 ch(k2t ) + C11sh(k2t )].
(1.4.2.30)
: 2C8 = C10 + C11, C9 = C10 - C11.
C 10 , C 11
dx
x(0) = x0 ,
= x1, :
dt t = 0
94
. 1.4.2.2. ,
1.4.2.23 n = 0,05; k = 1.
x(t ) = e nt [ x0 ch(k2t ) +
x1 + nx0
sh(k2t )].
k2
(1.4.2.31)
,
, , . ,
, .
.
(0, 0).
(1.4.2.3)
(1.4.2.28). ( 3 . 1.4.2.1), (0, 0)
(. 1.4.2.3).
3) n = k.
. (1.4.2.23)
(1.4.2.32)
95
. 1.4.2.3. ,
1.4.2.23 n = 1,1; k = 1.
.
.
, b (b < 0)
( 4 . 1.4.2.1), b ( 5 . 1.4.2.1) (. 1.4.2.4).
, . , .
. , ,
, , .
, .
96
. 1.4.2.4. ,
1.4.2.23 n = 0,05; k = 1.
.
(y > 0)
x, .. , (y < 0)
x, .. ; ,
. = t ( ) . , ;
x
;
, x,
, y;
- x , ;
97
, x, , y, ;
.
(..
, ) .
, , ,
; .
; ,
, .
,
, ,
.
. .
,
, . ,
, .
,
.
. 1.4.2.2 .
1.4.2.2
d 2 x(t)
dt
98
+ k 2 x(t) + x 3(t) = 0
()
. 1.4.2.2
d 2 x(t)
dt
d 2 x(t)
dt 2
d 2 x(t)
dt
+ k 2 x(t) x 3(t) = 0
k 2 x(t) + x 3(t) = 0
k 2 x(t) x 3(t) = 0
d 2 x(t)
dx(t)
+ 2n
+
dt
dt 2
+ k 2 x(t) + x 3(t) = 0 (n < k )
(
)
(
)
()
( )
99
. 1.4.2.2
d 2 x(t)
dx(t)
+ 2n
+
dt
dt 2
+ k 2 x(t) x 3(t) = 0 (n < k )
(
)
d 2 x(t)
dx(t)
+ 2n
+
dt
dt 2
+ k 2 x(t) x 3(t) = 0 (n > k )
(
)
d 2 x(t)
dx(t)
+ 2n
2
dt
dt
k 2 x(t) + x 3(t) = 0 (n < k )
d 2 x(t)
= f0( x ),
dt 2
f0( x ) = k 2 x(t)
().
x < A,
f0( x ) > k 2 x(t)
x = A
100
. 1.4.2.2
(
).
( ).
(
d 2 x(t)
dx(t)
b1
+
dt
dt 2
3
dx(t)
+ b3
+ k 2 x(t) = 0
dt
d 2 x(t)
dx(t)
+ b1
2
dt
dt
3
dx(t)
b3
+ k 2 x(t) = 0
dt
d 2 x(t)
dx(t)
b1
+
dt
dt 2
3
dx(t)
dx(t)
+ b3
b5
+
dt
dt
+ k 2 x(t) = 0
d 2 x(t)
dx(t)
+ b1
dt
dt 2
3
dx(t)
dx(t)
b3
+ b5
+
dt
dt
+ k 2 x(t) = 0
(
).
.
( ).
101
. 1.4.2.2
d 2 x(t)
dx(t)
b0(1 x 2(t))
+
dt
dt 2
+ k 2 x(t) = 0
(
).
--
1.4.3. .
,
.
.
() .
.
g (. 1.4.3.1).
( 2, 5), ( 1), ( 4). m
.
, -
. 1.4.3.1.
102
.
2 5
.
4 . 3 . 1
.
.
,
.
, .
h 6, 5 6 7, h. ,
, . , ,
6 5 7 ,
.
,
(1.4.2.2). ,
. 1.4.3.1 (1.4.2.2):
x
= f0 ( x )dx.
0
,
. , . ,
, .
,
, .
.. [1.38] (. 1.4.3.2). ,
103
. 1.4.3.2.
,
. ,
, .. , , , .
:
1)
. ;
2) ;
3) , , . ;
4)
, , ; ,
,
;
5) , ,
.
,
, ;
. 1.4.3.2.
104
6) ,
,
,
.
.
(. 1.4.3.3) , , . 1.4.3.1 1.4.3.3 . , .
, , .
.
x ,
, .
x . : 1 < 2 < 3 < 4. , , x,
d(x)/dx = 0. 3,
45, 7, 10, 14. (x)
.
. 1.4.3.3. ,
105
x = 0 x = xi
(1.4.2.3) = x - xi dy f0 ( + xi )
.
=
d
y
.
3, 7 14 .
, ,
.
14 3. 3 7 2. 45, 2, .
10 .
, , .
,
3 . 2, 10, 18 . , .
( 3 7) 2, 4;
45, 5, 9.
4 , 1, 19. ,
1, 3, 7, 14.
(
)
. . , , , ,
.
, .
. , , . -
, 106
.
( ),
, .
.
. .
.
, . 1.4.3.4 [1.39].
(x) :
1) 1, (x) = x2;
2) 2, (x) = x3;
3) 3, (x) = x4.
x = 0 ,
d(x)/dx = 0 . ( = x - xi x = 0
.)
,
.
. . 1 (x) = x2 - x, 2 (x) = x3 - x,
3 (x) = x4 - x2. 0 < << 1
.
. 1.4.3.4.
107
1
. -
,
/2.
2 . , (x),
( ), (x).
3 :
, .
, , .
. n
dxi (t )
= X i (t, x1,..., xn ) (i = 1,..., n).
dt
(1.4.3.1)
, t = t0 ,
xi(t0) = xi0,
(1.4.3.2)
.
xi(t) = i(t), i(t0) = xi0 = i0.
(1.4.3.2)
, , ,
.
i(t) =xi(t) - i(t).
(1.4.3.4)
(1.4.3.1) :
d i (t )
= X i (t, x1 + 1,..., xn + n ) X i (t, x1,..., xn ), (i = 1,..., n). (1.4.3.5)
dt
, i(t) .
108
,
(), , n
i20 () t t0 , n
i2 .
i =1
i =1
i2 0 t , i =1
.
. .
, . ,
, .
, , . -
,
() .
, ,
.
,
, ,
( ) .
.
,
:
.
.
.
109
. ,
,
.
. .
,
(),
, t = t0 - , -
t > t0. , , t ,
.
(,
).
[1.40],
.
, .
,
, .
, ,
( ).
. ,
. ,
[1.41]. , .
.
110
i:
d i (t )
= pi1 i + ... + pin n + i (i = 1,..., n),
dt
(1.4.3.6)
i i(t) .
d i (t )
= pi1 i + ... + pin n (i = 1,..., n).
dt
(1.4.3.7)
xi = const , pik i .
(1.4.3.7)
pik ik = 0 (i, k = 1,..., n),
(1.4.3.8)
ik (ik = 1, i = k ik = 0, i k).
:
1)
,
i;
2)
,
.
, , ,
i.
, . ,
, .
(pik i t)
. 111
.
f(t) ,
{ f (t )} = lim
ln f (t )
(1.4.3.9)
(1.4.3.7) , 1 + 2 = 0,
n
1 + 2 e
pkk dt
k =1
pkk dt
k =1
.
:
1) ,
;
2)
, .
t.
pik(t + T) = pik(t),
(1.4.3.10)
T .
.
. , ,
(1.4.3.7)
: [1.40] (1.4.3.7) T- t = 0
[1.40]:
M(t) = (t)et,
(1.4.3.11)
(t) - T- ,
(0) = E (E ), .
112
j det( - E) = 0, .. ,
. , T, .. M(T),
, j
|M(T) - E| = 0,
(1.4.3.12)
j .
,
i(t + T) = i(t).
(1.4.3.13)
:
1) (1.4.3.12)
() ,
i;
2) (1.4.3.12)
() ,
,
i.
(1.4.3.13):
, .
,
.
(1.4.3.12) .
(1.4.3.7)
,
. (1.4.3.12) ,
(1.4.3.7).
.
. , .
113
.
, .. .
, .
.
.
.
, , . (, ,
), . ,
, .
, ,
, , ,
. , .
. .
1.4.4.
. , . ,
,
,
.
114
:
(
). , ()
(), .
;
;
, .. ;
() ;
- ;
;
;
;
;
;
,
;
() ;
, () ;
.
, , ;
;
;
.
.
115
1. .
. , .
,
.
2.
, . 1.4.2.2.
3. , .. . ,
, .
,
; .
. ,
.
4.
() .
. ()
.
(1.2.8.3),
.
, .
5. - .
,
. (1.2.8.3)
,
[1.20].
6. .
,
.
.
116
7. .
, .
,
. . 1.4.2.2.
, , ,
,
,
, , .
.
,
, ( ) .
, , . 1.4.2.2.
8. .
.
, ,
.
. ,
. , .
9.
-. . ( ). ,
.
, . ( ) . : ) ,
117
; ) , (
) . .
-,
VII . , , ,
, . XIX .
,
,
,
..
. XX . .
, .
, .
. -,
, () , , .
, ,
. , -,
.
. , , ,
, . ,
, . , .
, .
.
XX .
.
, .
118
, , - . , , ,
. , , .
- , .
()
().
, . , - .
,
. , , ,
().
, .
,
,
,
.
,
.
,
.
. .
, .. .
119
, ..
,
[1.42].
, .
10. .
. ,
,
,
.
, .
.
d 2 x(t )
dx(t )
+ 20 (1 + P sin(t )) x(t ) + b
+ x 3 (t ) = W sin(t ). (1.4.4.1)
2
dt
dt
, . ,
.
= 20.
: 0 = 1;
P = W = 0.4; b = 0.03; = 1. 1,8 < < 2,3. = 1.8
:
, .
, , , ;
= 2.3 :
, . 1,8 < < 2,3
. , = 1,8, ,
= 2,3, 120
. . 1.4.4.1 , ,
1,9 2,3.
. , , . , , ,
,
,
.
, , . 1.4.4.2. (1.4.4.1): 0 = 1; P = 0,4; W = 1; b = 0,1; = 0,352.
,
, .
, ,
W, ,
. 1.4.4.3. W. ,
, P = 0,4 P = 1.
W .
(. 1.4.4.4).
( , )
, . , , .
122
,
.
d 2 x(t )
dt 2
dx(t ) d 2 x(t )
+ 30 x 3 = W sin 3t
+ x 0, 2
+
2
dt
dt
(1.4.4.2)
W.
. 1.4.4.5
(W = 0). , .
W >> 1
. W
W = 0,9
(. 1.4.4.6).
123
2T- ,
. W = 0,9 (.
1.4.4.7).
. 1.4.4.5. (1.4.4.2) W = 0
124
. 1.4.4.6. , , (1.4.4.2).
W = 1, W = 0,9
, W = 1
. 125
. , . 1.4.4.7 .
2T- W, . . 1.4.4.8 1.4.4.10.
126
. 1.4.4.9. ()
.
. 1.4.4.11.
127
W . . 1.4.4.12 , .
128
11. ,
.
,
. ,
, , . . ,
d 2 x1(t )
+ c1 x1(t ) c2 [ x2 (t ) x1(t )] = Q sin(t )
m1
dt 2
2
d x2 (t )
m
2 dt 2 + c2 [ x2 (t ) x1(t )] = 0.
(1.4.4.3)
(m1,c1) (m1,c1).
Qsint ,
(m1,c1).
(1.4.4.3)
[1.41].
.
x1 (t ) = A sin(t ), x2 (t ) = D sin(t ).
(1.4.4.4)
A D ,
,
, Qsint.
(1.4.4.4) (1.4.4.3), :
m1 ( 2 A sin(t ) + c1 A sin(t ) c2 [ D sin(t A sin(t )] = Q sin(t )
2
m2 ( D sin(t )) + c2 [ D sin(t ) A sin(t )] = 0.
(1.4.4.5)
t, sin(t).
A D:
129
A( 2 m1 + c1 c2 ) + D(c2 ) = Q
2
A( c2 ) + D( m2 + c2 ) = 0.
(1.4.4.6)
, :
A = Q(c2 - 2m2)/,
D = Qc2 /,
2m1)
(1.4.4.7)
2m2)+ c22.
dx2 (t ) dx1 (t )
] = Q sin(t )
b2 [
dt
dt
d 2 x2 (t )
dx (t ) dx (t )
+ c2 [ x2 (t ) x1 (t )] + b2 [ 2 1 ] = 0.
m2
2
dt
dt
dt
(1.4.4.8)
x1(t) = Asin(t) + Bcos(t),
x2(t) = Dsin(t) + Ecos(t).
(1.4.4.9)
2 m1 + c1 + c2
(b1 + b2 )
c2
b2
(b1 + b2 )
c2
2 m1 + c1 + c2
b2
b2
2 m2 + c2
c2
b2
A Q
c2
B 0
= .
b2 D 0
2 m2 + c2 C 0
(1.4.4.10)
b2
, - . , (1.4.4.10) .
, , .
,
. , , ,
, . . , , N .
d 2 x j (t )
dt 2
+ j 2 (k 2 j 2 + D1 ) x j (t ) + x j (t )
j = 1, 2,..., N .
dx j (t )
j2 N 2 2
m xm (t ) + j
= Q j (t ),
4 m1
dt
(1.4.4.11)
,
(N = 2). ,
, Qj(t) , .. Q1(t)= Qsin(t),
Q2(t) = 0.
, .. ,
Q1(t)= Qsin(t). .
131
,
.
. . 1.4.4.13 2-
(1.4.4.11) , - {t, x1(t),dx1(t)/dt, x2(t), dx2(t)/dt}.
: k2 = 0,001; D1 = -0,011; 1 = 2 = 0,04; Q = 1, = 0,6. ,
x1(t), x2(t) , (0, 0) .
, ,
(0, 0) . .
. 1.4.4.13. 2- (1.4.4.11) ,
-
{t, x1(t),dx1(t)/dt, x2(t), dx2(t)/dt} k2 = 0,001, D1 = 0,011, 1 = 2 = 0,04,
Q = 1, = 0,6
132
. 1.4.4.13. ()
. 1.4.4.14. ()
12. ()
.
( , ) , .
( ) 134
,
; ,
, . ,
.
. .
, .
, , .
13. , () . (. . 11).
14. [1.38, 4.43]
. , , .
, .
, , , , ,
. , .
.
15. , ,
. , , . ,
, . . 135
. , , , 1
2, ,
. , , , , .
16. . :
?
.
,
,
(, ), , .
-
(, ). ,
, ..
,
. , ,
, . . ?
,
. .
.
.
( , , .).
136
. ,
,
. .
17. .
: , . .
. ,
, ,
- .
: , . .
.
, . ,
, t . .
.
3.
. 1963 . [1.44]. ,
, . .
.
3 , .
,
, . ,
137
.
( ) , .
. . ,
. , .
. ,
,
.
,
,
, . ,
.
.
,
.
. ,
.
,
. P.J. Holmes [1.21]
d 2 x(t )
dt
10 x +
dx
+ 100 x 3 = W cos 3,76t
dt
(1.4.4.12)
1 < W < 2. . .
(. 1.4.4.15), -
138
3
2
4
( x ) = (10 x + 100 x )dx = 5 x + 25 x ( 0
).
(1.2.8.1). , . 1.4.4.15.
.
:
1 ( 1); 2 ( 2); , ( 3); , ( ).
,
, . W, ,
, .
. , .
.
. 1.4.4.15.
139
, .
,
.
[1.45]. . , T- .
( p) p = p1
, 2T-
, .
p p = p2
2T- 4T . p 8T, 16T, 32T- p, , .
[1.45]. , p,
2n, n
pn pn1
= = 4,66920...
pn+1 pn
(1.4.4.13)
.
, p,
, .
p, . ,
1/, .
(1.4.4.12) 0,8 < W < 1.
140
. W < 0,8 , (. 1.4.4.16). W ( W 0,854) 2T- (. 1.4.4.17).
.
W W 0,92 4T- (. 1.4.4.18).
W 0,9341, W 0,9371, W 0,9384,
8T (. 1.4.4.19), 16T (. 1.4.4.20), 32T .
. 1.4.4.16. T-
(1.4.4.12) W = 0,7
141
. 1.4.4.17. 2T-
(1.4.4.12) W = 0,886
. 1.4.4.18. 4T-
(1.4.4.12) W = 0,926
142
. 1.4.4.18. ()
. 1.4.4.19. 8T-
(1.4.4.12) W = 0,936
143
. 1.4.4.20. 16T-
(1.4.4.12) W = 0,9379
. 1,13< W <1.2
, 5
. ,
W.
1.4.4.211.4.4.22 [1.21],
5, , W.
144
. 1.4.4.21. 5T-
( W = 1,13) ( W = 1,12) (1.4.4.12)
. 1.4.4.22. 5T-
( W = 1,19, W = 1,20) ( W = 1,21)
(1.4.4.12). (x, dx/dt, t)
W = 1,2
145
. 1.4.4.22. ()
,
1,678< W <1,719 3- . , 1,6 < W < 1,704 W . 1.4.4.23, , 1,689 < W <
< 1,719 . 1.4.4.24.
, . , ,
1,689 < W < 1,704 .
. 1.4.4.23. 3T-
(1.4.4.12) W = 1,60; 1,62; 1,64; 1,66; 1,68; 1,7.
(x, dx/dt, t) W = 1,64
146
. 1.4.4.24. 3T-
(1.4.4.12) W = 1,705; 1,715.
(x, dx/dt, t) W = 1,715
. 1.4.4.25 3- (1.4.4.12),
.
. 1.4.4.25.
3T- (1.4.4.12) W = 1,70
147
. 1.4.4.25. ()
1.4.4.26 (1.4.4.12)
W = 1,5.
. 1.4.4.26. (1.4.4.12)
W=1,5
18. (
)
XX . 148
.
.
. ,
,
. , [1.26], [1.25].
.
. -
. , , , . ,
, , ,
.
1
1.1. .. . . 2. .: . 1993.
1.2. ..
. ., 1991.
1.3. .. . .,
1989.
1.4. .. : , 1990- . http://www.xaoc.ru/index.
php?option=com_content&task=view&id=285.
1.5. Berry B.J.L. and Kim H. Long Waves 1790-1990: Intermittency, Chaos,
and Control. In: Chaos Theory in the Social Sciences: Foundations and
Applications. Ed. L.D.Kiel and E.Elliot. Ann Arbor, 1996.
1.6. DeGreene, K.B. Field-Theoretic Framework for the Interpretation of the
Evolution, Instability, Structural Change, and Management of Complex
Systems. In: Chaos Theory in the Social Sciences: Foundations and
Applications. Ed. L.D.Kiel and E.Elliot. Ann Arbor, 1996.
1.7. .. .
.: , 2001.
149
1.26. ., .
.
. .: , 1979.
1.27. Chaos Theory in the Social Sciences: Foundations and Applications. Ed.
L.D. Kiel and E. Elliot. Ann Arbor, 1996.
1.28. Brown T.A. Nonlinear Politics. : Chaos Theory in the Social Sciences:
Foundations and Applications. Ed. L.D. Kiel and E. Elliot. Ann Arbor,
1996.
1.29. Mantegna R.N. and Stanley H.E. Introduction to Econophysics:
Correlations and Complexity in Finance. Cambridge University Press,
Cambridge, 1999.
1.30. Bouchaud J-P. and Potters M. Theory of Financial Risk: From Statistical
Physics to Risk Management. Cambridge University Press, Cambridge,
2000.
1.31. Bouchaud J-P., Gefen Y., Potters M., and Wyart M., Fluctuations and
response in financial markets: The subtle nature of random price
changes, Quantitative Finance 4(2): 176-190 (2004).
1.30. Lillo F. and Farmer J.D., The long memory of the efficient market,
Studies in Nonlinear Dynamics and Econometrics 8 (3), Article 1(2004).
1.33. Didier Sornette. Why Stock Markets Crash: Critical Events in Complex
Financial Systems. Princeton University Press, Princeton, 2002.
1.34. Dragulescu A. and Yakovenko V.M., Statistical mechanics of money,
Eur. Phys. J. B 17, 723729 (2000).
1.35. Smith E. and Shubik M. Strategic Freedom, Constraint, and Symmetry
in One-Period Markets with Cash and Credit Payment, Economic Theory
25, 513551 (2005).
1.36. Shubik M. and Smith E., The physics of time and dimension in the
economics of financial control, Physica A 340, 656667 (2004).
1.37. .-. . . .: , 1999.
1.38. .. . .: , 2007.
1.39. .. // . . 6. 2000. 7.
1.40. .. . .: , 1967.
1.41. .. . .: , 2004.
1.42. .. . .: , 1971.
1.43. ., . . .:
, 1980.
151
1.44. . //
/ . .. .. .
.: , 1981.
1.45. Feigenbaum M.J. Universal behaviour in nonlinear systems. Los
Alamos Sci., 1980, vol. 1.
1.46. .., .. . - , 2007.
1.47. .. : ,
, . .: - ,
2007.
1.48. .., .., ..
. .: , 2003.
1.49. .. - . .: , 1997.
1.50. Jean-Philippe Bouchaud. Economics needs a scientific revolution//
Nature. vol.455. (30October 2008).
1.51. . . , : .
. .: , 2000.
2.1.
2.1.1.
, .
.
. ,
, .
. (1.2.8.3) b = 0,
= 0:
d 2 x(t )
dt
+ 20 x(t ) = W sin(t ).
(2.1.1.1)
,
t = 0 .
t = 0
x(t ) t = 0 = x0 ,
dx(t )
= x1 .
dt t = 0
(2.1.1.2)
0
153
W
20
sin(t ).
(2.1.1.3)
C1, C2
:
C1 = 0; C2 =
x1
20
W
0 ( 20 2 )
(2.1.1.3)
x(t ) = x0 cos( 0 t ) +
+
W
20
x1
W
sin( 0 t ) +
sin( 0 t ) +
0
0 ( 20 2 )
sin(t ).
(2.1.1.4)
0, .
(2.1.1.4) , . .
0, . .
.
:
x (t ) =
W
20
sin(t ).
(2.1.1.5)
(2.1.1.1) .
: 1) ; 2)
; 3) .
:
1) ;
2) ;
3) < 0
, .. .
154
> 0,
(2.1.1.5)
:
x (t ) =
W
2
20
sin(t + );
4) = 0 (2.1.1.5) .
( (2.1.1.4)).
= 0
W
0 ( 20
sin( 0 t ) +
W
20
sin(t ) =
0
sin( 0 t ) + 0 sin( 0 t )
=W
= .
2
2
0 ( 0 )
= 0 0
, :
sin( 0 t ) + 0 t cos(t )
sin( 0 t ) + 0 sin(t )
=
W
= lim W
2
2
2 0
0 ( 0 )
0
= 0
=
W
2 20
sin( 0 t )
Wt
cos( 0 t ).
2 0
= 0 (2.1.1.4)
x(t ) = x0 cos( 0 t ) +
x1
W
Wt
sin( 0 t ) + 2 sin( 0 t )
cos( 0 t ).
0
2 0
2 0
,
. , t.
.
(. 2.1.1.1).
.
155
. 2.1.1.1.
. .
. . ,
, .
.
.
d 2 x(t )
dt
+ 20 x(t ) + b
dx(t )
= W sin(t ).
dt
(2.1.1.6)
(
) .
. b = 2n.
, (n < 0)
x(t ) = e nt (C6 cos(k1t ) + C7 sins(k1t )), k1 = 20 n2 .
156
.
(2.1.1.6)
x (t ) = A sin(t ).
A -
.
A , . , :
A( 20 2 ) = W cos , 2 An = W sin .
A=
W
( 20
2 2
) + 4n
, tg =
2n
20
(2.1.1.7)
(2.1.1.6):
x(t ) = e nt [C6 cos(k1t ) + C7 sin(k1t )] +
W
( 20
2 )2 + 4n2 2
sin(t ).
(2.1.1.2), :
x(t ) = e nt [ 0 cos(k1t ) +
cos(k1t ) +
1 + n 0
sin(k1t )] + Ae nt [sin()
k1
n sin() cos()
sin(k1t )] + A sin(t ).
k1
(2.1.1.8)
. ,
(. 2.1.1.2).
x(t ) =
W
( 20 2 ) + 4n2 2
sin(t ).
(2.1.1.9)
, n 0.
157
. 2.1.1.2.
:
1)
. ,
, ,
,
;
2)
. ,
, , , .
;
3) = 0. , , A (2.1.1.7) ,
2 = 20 2n2 , .. = 0;
4)
.
2n
tg = 2
. 0 2
, = 0, = /2.
A (2.1.1.7)
, ,
W .
158
, .
, A
Wsin(t)
W
A0 = 2 0
W. kd
kd =
20
A
=
.
A0
( 20 2 )2 + 4n2 2
(2.1.1.10)
. 2.1.1.3.
, (n/0 = 0),
/0 = 1.
. 2.1.1.3,
,
. ,
, , W
A = 2
.
0 2
. 2.1.1.3.
159
, .
,
.
, , . , ,
. ,
,
.
2.1.2.
, .
,
. ;
, .
.
[2.1].
,
;
.
, . . . 2.1.3.
0 < << 1.
, . , 160
, , , .
, . , , ,
-, , -,
, . , , , . , ,
, , , ,
. : 0 .
, , . ,
, ,
- ,
, ..,
,
. , , ,
,
( = 0)
. ,
.
. - , .. ,
dxk (t )
= fk ([t ], x1,, xn ),
dt
k = 1,, n,
161
= (t, 1, 2,
m), 1, 2, , m .
dxko (t )
= fko ([t ], x1o ,, xno ),
dt
k = 1,, n,
, .
dxk (t )
= fk0 ([t ], x1 ,, xn ) + k ([t ], x1 ,, xn ),
dt
k = 1,, n,
,
. .
, .
, ,
,
.
.
.
, (1.3.2.4):
d 2 x(t )
dt
1
+ 20 [ x(t ) x 3 (t )] = W sin(t ).
6
(2.1.2.1)
, (1.3.2.4)
b = 0.
, , x3(t)<< x(t). , , 0
, ..
162
0 .
(2.1.2.2)
(2.1.2.2), .
0<<< 1 (2.1.2.1),
:
d 2 x(t )
dt
+ 20 x(t ) = W sin(t ) + x 3 (t ).
(2.1.2.3)
1/6 .
:
(2.1.2.3)
:
x(t) = x0(t) + mx1(t) + m2x2(t) + m3x3(t) + ...,
(2.1.2.4)
+ 20 ( x0 (t ) + x1 (t ) + 2 x2 (t ) + 3 x3 (t ) + ...) =
= W sin(t ) + ( x0 (t ) + x1 (t ) + 2 x2 (t ) + 3 x3 (t ) + ...)3 .
(2.1.2.5)
.
(2.1.2.5),
, .
0 :
d 2 x0 (t )
dt 2
+ 20 x0 (t ) = W sin(t ).
(2.1.2.6)
, (2.1.2.3) = 0. . (2.1.2.6) .
163
. (2.1.2.2), ,
(2.1.2.6) ,
x0 (t ) =
W
20
sin(t ).
(2.1.2.7)
1 :
d 2 x1 (t )
dt 2
+ 20 x1 (t ) = x03 (t ).
(2.1.2.8)
x0(t)
(2.1.2.7).
x1(t) :
d 2 x1 (t )
dt 2
+ 20 x1 (t ) =
W
2
sin3 (t ).
2
0
(2.1.2.9)
sin3(t) (
, ):
d 2 x1 (t )
dt 2
+ 20 x1 (t ) =
W 1
2
[ sin(3t ) + 3 sin(t )].
2
0 4
(2.1.2.10)
(2.1.2.10) ,
, . (2.1.2.10)
+ 20 [B sin(3t ) + C sin(t )] =
W 1
= 2
[ sin(3t ) + 3 sin(t )].
2
0 4
164
(2.1.2.11)
t,
.
3
sin(t): C
C=
3W 3
4( 20 2 )4
+ 20 C
3 W
, :
= 2
4 0 2
. B :
3
(9
+ 20 )B
W
= 2
.
4 0 2
(2.1.2.12)
, 0/3 B , .. . , (2.1.2.2)
0/3,
(2.1.2.13)
(2.1.2.12) B.
:
x(t ) x0 (t ) + x1 (t ) =
W
20
sin(t ) + [B sin(3t ) +
+ C sin(t )].
(2.1.2.14)
,
,
,
, .
(2.1.2.13).
.
2 :
d 2 x2 (t )
dt
+ 20 x2 (t ) = 3x1 (t ) x02 (t ).
(2.1.2.15)
(2.1.2.15) , :
d 2 x2 (t )
dt 2
9
3
C
B
+
20 0 4
4
+ 20 x2 (t ) = sin(t )
W 3
3
B
C
+ sin(3t ) 2
+
0 0 2
4
W 3
B
.
+ sin(5t ) 2
0 0 4
2(t)
(2.1.2.16)
(2.1.2.17)
(2.1.2.17) (2.1.2.16)
,
0/5
(2.1.2.18)
D, E, F.
x(t ) x0 (t ) + x1 (t ) + 2 x2 (t ) =
W
20
sin(t ) + [B sin(3t ) +
(2.1.2.19)
, , , .
.
.
,
: , , . , . ,
166
- (2.1.2.1).
.
. (2.1.2.1). ,
, , .
(2.1.2.3) :
d 2 x(t )
dt
+ 20 x(t ) = W sin(t ) + x 3 (t ).
(2.1.2.20)
, ,
0 .
(2.1.2.21)
20 2 = .
. (2.1.2.20) (2.1.2.21):
d 2 x(t )
dt 2
(2.1.2.22)
+ 2 x0 (t ) = 0.
(2.1.2.23)
x0(t) = A cos(t) +B sin(t).
(2.1.2.24)
A B
, .
.
1 :
167
d 2 x1 (t )
2
dt
( A cos(tt ) + B sin(t )).
(2.1.2.25)
(2.1.2.25) (
), :
d 2 x1 (t )
2
3
3
+ 2 x1 (t ) = W B + A 2 B + B 3 sin(t ) +
4
4
dt
1
3 3 3
+ A + A
A + AB 2 cos(t ) + A 2 B B 3 sin(3t ) +
4
4
4
4
3
1
+ A3 AB 2 cos(3t ).
4
(2.1.2.26)
, .
sin(t) cos(t). ,
. .
,
. , , (2.1.2.26) sin(t) cos(t).
A B:
3 2
3 3
W B + 4 A B + 4 B = 0
A + 3 A3 + 3 AB 2 = 0.
4
4
(2.1.2.27)
, A = 0 . (2.1.2.27) B:
3
W B + B 3 = 0.
4
(2.1.2.28)
B
.
168
.
(2.1.2.28) ,
-
(. 2.1.2.1).
, (2.1.2.1)
( W = 0).
- ,
.
= 2. , >1
- , .
.
- = 2. - .
.
. -
= 1.
-
. .
. 2.1.2.1. -
169
1 < < 2 , - .
, (
,
) :
,
.
. (2.1.2.26)
d 2 x1 (t )
dt
+ 2 x1 (t ) = B 3 sin(3t ).
4
(2.1.2.28)
, ,
x1 (t ) = D sin(3t ).
(2.1.2.29)
3
B
. D
(2.1.2.29) (2.1.2.28), D =
32
2
.
(2.1.2.28)
x1 (t ) = B1 sin(t ) + B2 cos(t ) + D sin(3t ).
(2.1.2.30)
, , B1 B2.
.
1, :
d 2 x2 (t )
dt
+ 2 x2 (t ) = 3x02 (t ) x1 (t ) x1 (t ).
(2.1.2.31)
0(t) 1(t), :
d 2 x2 (t )
+ 2 x2 (t ) = 3 (B sin(t ))2
dt 2
[B1 sin(t ) + B2 cos(t ) + D sin(3t )].
170
(2.1.2.32)
(2.1.2.32) , :
d 2 x2 (t )
2
3
9
+ 2 x2 (t ) = B1 B 2 D + B 2 B1 sin(t ) +
4
4
dt
3
3
3
+ B2 B2 B 2 cos(t ) + D + B 2 D B 2 B1 sin(3t )
4
4
4
3
3
B 2 B2 cos(3t ) B 2 D sin(5t ).
4
4
(2.1.2.33)
, , .
sin(t) cos(t). ,
,
sin(t) cos(t) (2.1.2.33). B1 B2:
3 2
9 2
B1 4 B D + 4 B B1 = 0
B + 3 B B 2 = 0.
2
2
(2.1.2.34)
B2 = 0.
9
, B 2 0 ( 4
, )
3 2
B D
.
B1 = 4
9 2
B
4
(2.1.2.35)
,
x(t ) x0 (t ) + x1 (t ) + 2 x2 (t ) = B sin(t ) +
(2.1.2.37)
171
, .
.
(2.1.2.20),
. (2.1.2.22).
dx(t )
dt = y(t )
(2.1.2.38)
x(t)
y(t). A(t) B(t),
x(t ) = A(t )cos (t ) + B(t )sin(t )
(2.1.2.39)
(2.1.2.39) ,
, .
, .
(2.1.2.39)
dx(t )
= y(t ).
(2.1.2.38) , ..
dt
(2.1.2.39):
dA(t )
dB(t )
= cos(t ) A(t ) sin(t ) +
sin(t ) + B(t ) cos(t ) =
dt
dt
= A(t )sin(t ) + B(t )cos(t ).
:
dA(t )
dB(t )
cos(t ) +
sin(t ) = 0.
dt
dt
172
(2.1.2.40)
dy(t )
dt
(2.1.2.39) (2.1.2.38):
(2.1.2.39)
A(t ) 2 cos(t )
dA(t )
dB(t )
sin(t ) B(t ) 2 sin(t ) +
cos(t ) =
dt
dt
(2.1.2.41)
(2.1.2.41) (2.1.2.40),
A(t) B(t):
dB(t )
dA(t )
dt cos(t ) + dt sin(t ) = 0
dB(t )
dA(t )
sin(t ) +
cos(t ) = {W sin(t ) + [ A(t )cos(t ) +
dt
dt
(2.1.2.42)
dA(t)/dt dB(t)/dt, .
.
=
cos(t ) sin(t )
= ,
sin(t ) cos(t )
173
dA(t )
3
dt = sin(t ){W sin t + [ A(t )cos(t ) + B(t )sin(t )]
. .
dA(t)/dt dB(t)/dt .
.
,
(
) . , T- ,
T
A=
1
A)t )dt .
T 0
(2.1.2.44)
.
. 2.1.2.2. A(t) , , .
(2.1.2.43). ,
. 2.1.2.2.
174
. :
3 3 3 2
1
B
0 = 2 W + 8 B + 8 A B 2
0 = 3 A3 + 3 B 2 A 1 A .
8
2
8
(2.1.2.45)
(2.1.2.45) (2.1.2.27),
, , , .. . ,
,
. . 2.1.2.1.
.
d 2 x(t )
dt
+ 2
dx(t )
+ 20 x(t ) x 3 (t ) = 0.
dt
(2.1.2.46)
dx(t )
dt
, .
, (2.1.2.46),
dx(t )
dt = y(t )
(2.1.2.47)
(2.1.2.48)
, F(t) (t)
.
175
, :
dF (t )
d (t )
sin( 0 t + (t )) + F (t )cos( 0 t + (t ))( 0 +
)=
dt
dt
= 0 F (t ) cos( 0 t + (t ));
dF (t )
d (t )
0 cos( 0 t + (t )) 0 F (t )sin( 0 t + (t ))( 0 +
)=
dt
dt
= 20 F (t )sin( 0 t + (t )) 2 0 F (t )cos( 0 t + (t )) +
+ [F (t )sin( 0 t + (t ))]3 .
F(t) (t)
d (t )
dF (t )
dt sin( 0 t + (t )) + dt F (t )cos( 0 t + (t )) = 0
d (t )
dF (t )
0 cos( 0 t + (t ))
0 F (t )sin( 0 t + (t )) =
dt
dt
= 2 0 F (t )cos( 0 t + (t )) + [F (t )sin( 0 t + (t ))]3 .
(2.1.2.49)
dF (t ) cos( 0 t + (t ))
{2 0 F (t )cos( 0 t + (t )) +
dt =
0
+ [F (t )sin( t + (t ))]3 }
0
sin(
(
)
d
t
0 t + (t ))
{2 0 F (t )cos( 0 t + (t )) +
=
dt
0 F (t )
+ [F (t )sin( 0 t + (t ))]3 }.
. :
dF (t )
= F (t )
dt
d (t ) = 3 F 2 (t ).
dt
8 0
176
(2.1.2.50)
.
(2.1.2.50) :
F = F0 e t ,
(2.1.2.51)
F0 . , .
(2.1.2.50) (2.1.2.51)
:
(t ) =
3
F02 e 2t + 0 ,
16 0
(2.1.2.52)
0 .
x(t ) F0 e 2t sin( 0 t +
3
F02 e 2t + 0 ).
16 0
(2.1.2.53)
,
t = 0:
e 2t 1 2t + .
(2.1.2.54)
(2.1.2.53) :
x(t ) F0 e t sin( 0 t + (1 2t )) =
= F0 e t sin[( 0
3
3
F02 )].
F02 )t + (0
8 0
16 0
(2.1.2.55)
,
3
F02 ( t ) = 0
8 0
F0.
t, (2.1.2.54).
2.1.3.
.
177
,
.
dx
P (t )
=
,
dt
Q( x )
P(t)dt + Q(x)dx = 0,
P (t )dt + Q( x )dx = C, .
P(t)R(x)dt +
+S(t)Q(x)dx = 0 .
, dx/dt = (at + bx + c). z = at + bx + c
.
.
P (t, x )dt + S (t, x )dx = 0 , t =
ht, x = hx (h 0 ) . z x = tz
.
.
P(t,x)dt + Q(t,x)dx = 0 ,
t = ht, x = hx (h 0 , ) .
z x = tz .
, .
dx
At + Bx + C , A, B, C, a, b, c , =
at + bx + c
dt
A B
0, .
a b
A B
= 0, z = at + bx
= At + Bx + C, = at + bx + c.
a b
.
,
,
[2.2; 2.3].
, , . -
. , 178
,
.
, ;
,
. , . .
,
. .
, ,
. , . .
, , .
.
(, , )
.
. , ,
. ,
.
,
, .
,
,
. , ,
179
. .
. , .
( ) ,
, .
, , , ,
,
, , , , .
, .
, ,
.
,
.
: , ( )
, , .
, ,
, .
. .
,
. , ,
. , , ,
. 180
,
, .
.
. ,
.
,
,
, , , .
.
.
.
, . ,
,
.
2.1.4.
.
,
, : n
181
dxk (t )
= fk ([t ], x1,..., xn ),
dt
k = 1,..., n,
(2.1.4.1)
n t = t0:
xk (t0 ) = k ,
k = 1,..., n.
(2.1.4.2)
,
(2.1.4.1) t ,
. (2.1.4.1)
(2.1.4.2).
:
dxk (t )
= fk ([t ], x1,..., xn ),
dt
k = 1,..., n.
(2.1.4.3)
, (2.1.4.3)
t, T:
fk (t, x1,..., xn ) = fk (t + T , x1,..., xn ),
k = 1,..., n.
(2.1.4.4)
T, mT ( m,
m ): xk(t) = xk(t + mT), k = 1,,n.
(2.1.4.3) ( , ),
T.
(2.1.4.1),
(2.1.4.2).
, . , - .
.
, , .
182
. , , ,
.
. , Mathcad
,
.
(2.1.4.1), (2.1.4.2), t, t0, t1,
t2,.
ti = ti-1+ hi (k = 1, 2,).
(2.1.4.5)
hi , ,
, . , i: hi = h =const.
. , ,
.
.
(2.1.4.1) (2.1.4.2) ,
xi ti xi-1 tk-1. .
, .. i =|x(ti+1) - xi+1|
(k = 1, 2, ). x(ti+1)
(2.1.4.1) (2.1.4.2) t =
ti+1, xi+1 ,
. h. r,
i Rhr+1,
R h.
183
(2.1.4.1) (2.1.4.2)
(k = 1).
:
xi+1 = xi + hf(ti, xi), i = 1, 2,
(2.1.4.6)
.
.
xi+1 = x(m)i :
h
[ f (ti , xi ) + f (ti +1, x (i +j 11) ),
2
j = 1, 2,..., m;
xi(+j1) = xi +
xi(+01) = xi + hf (ti , xi )
(2.1.4.7)
m
m)
xi(+m11).
xi(+1
, h .
.
.
, , :
xi+1= xi + hF(f,h,ti,xi), i = 1,2,
(2.1.4.8)
F (2.1.4.1).
.
:
xi +1 = xi +
i = 1, 2,...
h
[ f (ti , xi ) + f (ti +1, xi + f (ti , xi ))],
2
(2.1.4.9)
3
2
2
1
xi +1 = xi + h f (ti , xi ) + f (ti + h, xi + f (ti , xi ))],
4
3
3
4
i = 1, 2,....
184
(2.1.4.10)
h
h
1
f (ti , xi ) + 4 f (ti + , xi + f (ti , xi )) +
[
6
2
2
h
1
+ f (ti +1, xi f (ti , xi ) + 2 f (ti + , xi + f (ti , xi ))],
2
2
i = 1, 2,...
xi +1 = xi +
(2.1.4.11)
h
h
1
2 f (ti , xi ) + 3 f ti + , xi + f (ti , xi ) +
[
9
2
2
3
1
3
h
+4 f (ti + h, xi + f [ti + , xi + f (ti , xi )],
4
2
2
4
i = 1, 2,...
xi +1 = xi +
(2.1.4.12)
:
h
h
1
f (ti , xi ) + 2 f (ti + , xi + f (ti , xi )) +
[
6
2
2
1
1
h
1
+2 f (ti + h, xi + f (ti + , xi + f (ti , xi ))) +
2
2
2
2
1
1
1
h
+ f (ti +1, xi + f (ti + h, xi + f (ti + , xi + f (ti , xi ))))],
2
2
2
2
i = 1, 2,...
xi +1 = xi +
(2.1.4.13)
. 5- .
. . 45-
.
. ,
n 185
n .
, , -, .
.
.
. ,
. , , , , .
,
Mathcad, , , .
,
.
,
, .
, .
,
. , , , ,
.
, ,
.
.
.
, 186
. .
,
, ,
.
. ,
.
.
.
,
. . .
2.2.
2.2.1.
, ( ) , . .
, ,
, .
, .
( ).
.. (18721919)
1913 ., .. (1871
1945) 1915 .
, , :
, ,
.
.
, . .
. , ,
, .
.
[2.4, 2.5, 2.6], 188
,
[2.4].
.
dxk (t )
= fk (t, x1,..., xn ), k = 1,..., n,
dt
(2.2.1.1)
T,
..
fk (t, x1,..., xn ) = fk (t + T , x1,..., xn ), k = 1,..., n.
(2.2.1.2)
i (t ) j (t )dt = 0 (i j ).
(2.2.1.3)
,
(2.2.1.3)
T
1
i2 (t )dt = 1 (i = 1, 2,...).
T 0
(2.2.1.4)
,
, ,
, [0,T]
.
,
.
1, sin(t), cos(t), sin(2t),
cos(2t), , sin(nt), cos(nt) , ..
. ,
T-
. T- , , ,
189
[0,T], , , .
,
.
(2.2.1.1)
n:
d n x(t )
+ bn1
d n1 x(t )
+ bn 2
d n 2 x(t )
dt n
dt n1
dt n 2
dx(t )
+ b1
+ b0 F (t, x(t )) = 0.
dt
+ ...
(2.2.1.5)
xm (t ) ai i (t ).
(2.2.1.6)
i =1
(2.2.1.6) (2.2.1.5).
, (2.2.1.6)
(2.2.1.5). (2.2.1.5)
N(t,xm):
d n xm (t )
+ bn1
d n1 xm (t )
+ bn 2
d n 2 xm (t )
+ ...
dt n
dt n1
dt n 2
dx (t )
+ b1 m + b0 F (t, xm (t )) = N (t, xm (t )).
dt
(2.2.1.7)
ai (i = 1,2,,
m) (2.2.1.6)
i(t) (i = 1,2,,m).
:
T
190
(2.2.1.8)
. (2.1.2.20)
d 2 x(t )
dt
+ 20 x(t ) W sin(t ) x 3 (t ) = 0 .
(2.2.1.9)
(2.2.1.9)
x(t) = Bsin(t).
(2.2.1.10)
sin(t), B,
T = 2/.
(2.2.1.10) (2.2.1.9) :
N (t, B sin(t )) = 2 B sin(t ) + 20 B sin(t )
W sin(t ) (B sin(t ))3 .
(2.2.1.11)
(2.1.2.21)
20 2 = , :
N (t, B sin(t )) = B sin(t ) W sin(t ) (B sin(t ))3 . (2.2.1.12)
B :
T
2 /
1
sin 2 (t )dt = ,
2
sin(t )dt = 0.
2 /
(2.2.1.13)
3
sin 4 (t )dt = , 8
B:
1
1
3
B W B 3 = 0.
2
2
8
(2.2.1.14)
,
, ,
.
.
192
B, , .
,
.
. ,
,
, [2.7], [2.8].
. . -,
.
. n
n z1, z2,, zn
(2.2.1.15)
Fi .
(k + 1) z1(k+1), z2(k+1), , zn(k+1), , k- z1(k), z2(k), , zn(k)
z1(k+1),
z2(k+1), , zn(k+1):
Fi ( z1( k ) , z2( k ) ,..., zn( k ) ) ( k +1) ( k )
(z j
z j ) = Fi ( z1( k ) , z2( k ) ,..., zn( k ) ),
z
j
j =1
n
(2.2.1.16)
i = 1, 2,..., n.
F1
z1
, ...
Fn
z1
...
F1
z n
... 0.
Fn
...
z n
...
.
, 193
,
.
.
,
.
, n = 1.
F(z) = 0, (k + 1)
z ( k +1) = z ( k )
F (z(k ) )
dF ( z ( k ) )
dz
.
. z, , F(z) .
z
.
F(z), (. 2.2.1.1 2.2.1.4).
F(z)
.
1 (. 2.2.1.1). . z(0), , z(1)
z, F(z) z(1),
z(2) z ..
, .
. 2.2.1.1.
194
. 2.2.1.2.
3 (. 2.2.1.3). . ,
z(k+1) , F(z) .
, F(z) z .
. 2.2.1.3.
195
4 (. 2.2.1.4). . z(k+1)
, .
. 2.2.1.4.
XVII ., .. 250 ,
. [2.9] , ,
. ,
,
, - ,
. .
.
. ..
[2.10] :
,
. ,
. , , ,
.
.
196
, , X(x,) = 0 ,
X(0,0) = 0, . , . ,
x . , x , . ,
.
, ,
.
..
, , , , ,
.
2.2.2.
. [2.11], . ,
.. , .. [2.12], .. [2.13].
. ,
,
.
. , .
S .
,
.
. M, . t. ,
;
, M .
197
, S M1.
M1 M. , S ,
S .
: 1 = T, T .
M , .. = T ,
.
, , , . ,
, , = Tn, Tk, k < n.
n- , , , n
, T. .
. n- M*.
M0
Tn. M 1 : 1 = T n 0 . M 1
Tn: 2 = Tn1, M2, .
, lim M i = lim T ni M 0 = M * .
i
, M0, M*, . .
;
s,
, . s
. s* ds
:
< 1. ,
ds s = s *
, .
198
. , , (), - .
. .
.
x(t). ,
t = t0 t x(t).
x0, , T x1. TT x0 t0
x1 t0 + T
: x1 = TT x0. : TT1TT2 = TT1 +T2 , T0x = x.
,
,
T. TT
T .
T-, . x(t) T-,
.. x(t) = x(t + T), , x0
TT, .. TT x0 = x0.
TT
t = t0 t = t0 + T. ( TT2 ).
x2 = TT x1 = TT (TT x0 ) = TT2 x0 . x2 x0,
x1, 2T- .
, , 1/2. ,
1/n,
TTn , .. x0 = TTnx0.
nT , .. TTn
T n1,T n2 ,,T . x T
199
. 2.2.2.1.
. 2.2.2.2.
200
, , .
, , .
.
.
.
, ,
. , , .
. , ,
.
.
2.2.3. -
.
, , ,
. ,
. , , ,
, . - , .
, , .
.
. [2.11]
:
201
dxi(t)/dt = Xi, i = 1, 2, , n
(2.2.3.1)
, Xi , 1, 2,, n.
x1 = 1(t), x2 = 2(t), , xn = n(t)
(2.2.3.2)
. , Tn xi ,
i(0) = i(T). , T
, 0, , t i(t) =
= i(t + T). , i
t. , (2.2.3.2) (2.2.3.1).
, Xi xi,
t. , , Xi
T. i ,
i(0) = i(T), - , i(t) =
= i(t + T), (2.2.3.2) - .
. , (2.2.3.1) Xi = 0
, (2.2.3.1)
2, ,
. , .
.
;
(2.2.3.1).
, (2.2.3.1)
T-, kT (k = 1, 2, ,<). . .
(2.2.3.1) [0, kT], . ,
(2.2.3.1) .
, 1(0),
2(0), , n(0), (2.2.3.1) kT- .
202
(2.2.3.3)
(2.2.3.4)
t [0, Tk] . ,
xi(Tk) = Yi, i = 1, 2, , n,
(2.2.3.5)
(2.2.3.5)
.
F (Y1,Y2 ,...,Yn ) =
[Yi xi (Tk )] ,
(2.2.3.6)
i =1
(2.2.3.4) . ,
Y1,Y2 ,...,Yn , ,
203
F( Y1,Y2 ,...,Yn ) = 0.
(2.2.3.7)
, ,
Yi xi(Tk) = 0, i = 1, 2, , n.
(2.2.3.8)
Y1,
Y2, , Yn. (2.2.3.8) ,
xi(Tk) (2.2.3.1) .
. ,
.
,
(2.2.3.8) ,
kT- . [0, kT] (2.2.3.1) .
.
, T
. , Yn = 0. Y1, Y2, , Yn-1 T
Yi xi (T ) = 0, i = 1, 2,..., n
xn (T ) = 0.
(2.2.3.9)
. Y1, Y2, , Yn-1 T
.
,
(2.2.3.8)
(2.2.3.9)
, , (2.2.3.6).
,
(2.2.3.6).
204
2.2.4.
,
dxi
= X i , i = 1, 2,..., n,
dt
(2.2.4.1)
. .
i(t), i =1,2, , n, kT- (2.2.4.1). , (2.2.4.1). i ,
xi(t)= i(t) + i(t).
(2.2.4.2)
(2.2.4.2) (2.2.4.1) :
n
d i
X i (1, 2 ,..., n ,t )
= j
, i = 1, 2,..., n.
dt
x j
j =1
(2.2.4.3)
(2.2.4.4)
(t) - kT- ,
(0) = E (E ), .
j det( - E) = 0, ..
, .
M(kT) ,
j .
: j
, t .
(2.2.4.3). ,
205
:
j =
1
1
ln j =
ln j + i arg( j ) + 2mi .
kT
kT
(2.2.4.5)
:
Re( j ) =
ln j
kT
(2.2.4.6)
, ,
.
:
n
j = S p (M (kT ));
j =1
n
(2.2.4.7)
Sp(M(kT)) .
. T- i(t),
i = 1, 2, , n , .. i(t) 0 ,
, . i(t)
t .
,
i(t), i = 1, 2, , n,
, , = 1, .. 206
n
d i
X i (1, 2 ,..., n )
= j
, i = 1, 2,..., n
dt
x j
j =1
(2.2.4.8)
.
, .
2.2.5.
,
,
.
,
,
,
.
, , .
,
, ..
.
,
, .
.
.
207
,
. , ,
. , . . 2.2.5.1 -
, , .
,
. 2.2.5.1. -
208
,
.
:
( ),
.
,
.
.
, ,
.
. .
,
, , , . ,
,
//
.
,
, .
;
,
. ,
.
209
,
kT- , .
(,
).
. n , , M(t) = (t)et
.
t = kT, .. .
n
j = S p (M (kT )),
j =1
.
.
, .
, .
,
. .
, . , .
, , ,
, .
, MathCad [2.18].
, , ,
.
210
2.2.6. .
,
.
, ,
, , .
. ,
,
. .
(2.2.4.7). ,
, . , (2.2.4.7)
.
.
, , ,
.
, ; , ;
.
,
d 2 x(t )
,
+ x(t ) = sin 3t
dt 2
d 2 x(t ) dx(t )
+
+ x(t ) = sin 3t ,
dt
dt 2
211
.
, .
10-5.
,
, .
.
:
d 2 x(t )
dt
+ x(t ) +
dx(t )
+ x 3 (t ) = W sin( t ).
dt
(2.2.6.1)
[2.1] :
2
a2 (1 + a2 ) 2 + 2 = W 2 ,
8
(2.2.6.2)
a .
x = a cos(t + ).
(2.2.6.3)
(2.2.6.2)
a
:
3
W2
= (1 + a2 )2
2 .
8
a2
(2.2.6.4)
:
= 1. (2.2.6.1) , 10-5. ,
-
(2.2.6.1) W . (2.2.6.4) .
= 1 .
.
212
213
2.2.6.1
W
(2.2.6.1) = 0,1
a
0,491
0,8847
0,944
0,997
1,046
1,091
1,133
1,173
1,2106
1,2467
1,2813
1,3145
1,3467
1,3777
1,4079
1,4373
1,4659
1,4938
1,5211
1,5479
1,5742
1,6
0,1
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
1,1
1,2
1,3
1,4
1,5
1,6
1,7
1,8
1,9
2
2,1
2,2
2,3
2,4
2,5
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
0,1
1,005763
1,056846
1,073475
1,090644
1,109358
1,128316
1,147853
1,168656
1,189545
1,211388
1,233801
1,256608
1,280181
1,303948
1,328373
1,353284
1,378521
1,404117
1,43013
1,456633
1,483529
1,510729
2.2.6.2
(2.2.6.1)
W = 0,5
214
0,8848
0,87057
0,84649
0,8123
0,76818
0,71547
0,65746
0,59885
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
0,5
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
1,056958
1,053948
1,049187
1,043191
1,036736
1,030763
1,026257
1,023751
. 2.2.6.2
a
0,54395
0,49505
0,45261
0,41608
0,5
0,5
0,5
0,5
0,9
1
1,1
1,2
1,023386
1,024932
1,028449
1,034558
2.2.6.3
W
(2.2.6.1) = 1
a
0,1
0,2
0,3
0,39889
0,49505
0,58652
0,67161
0,7495
0,82024
0,88442
0,94287
0,99645
1,0459
1,0919
1,1348
1,1752
1,2134
1,2498
1,2844
1,3175
1,3494
1,3801
1,4097
1,4384
1,4662
1,4933
1,5196
1,5453
1,5704
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
1,1
1,2
1,3
1,4
1,5
1,6
1,7
1,8
1,9
2
2,1
2,2
2,3
2,4
2,5
2,6
2,7
2,8
2,9
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1,00375
1,015
1,03375
1,023837
1,024932
1,029087
1,035899
1,04521
1,05672
1,07005
1,084896
1,101043
1,118266
1,136489
1,155259
1,174797
1,194924
1,215786
1,236882
1,258354
1,280422
1,302785
1,325376
1,34836
1,371543
1,39515
1,418833
1,442859
1,467112
215
. 2.2.6.3
a
1,5949
1,817
2,0111
2,188
2,3527
2,5077
2,654
2,791
2,9164
3,0205
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1,491486
1,745768
2,014332
2,29348
2,580253
2,871965
3,165349
3,454663
3,73032
3,962676
(2.2.6.1). = 0,2;
W = 50
.. [2.4]. . , ,
.
2.2.6.1 2.2.6.2 (2.2.6.1) = 2,.5.
. x = 0
(2.2.6.1) (. 2.2.6.2). ,
, . . 2.2.6.3 (2.2.6.1), .
.
(2.2.6.1) W . . 2.2.6.4 2.2.6.9 W, .
W = 80 .
W = 80
2, . 2.2.6.10. W (. 2.2.6.11 2.2.6.12), 4 (. 2.2.6.13). - 1 (. 2.2.6.14).
216
, 3 (. 2.2.6.15 2.2.6.18).
. 2.2.6.1. (2.2.6.1)
= 2,5, = 0,2; W = 50. ,
. (x, dx/dt, t)
217
. 2.2.6.2.
(2.2.6.1) = 2,5,
= 0,2; W = 50. (x, dx/dt, t)
. 2.2.6.3.
(2.2.6.1)
= 2,5, = 0,2; W = 50
218
. 2.2.6.3. ()
. 2.2.6.4. (2.2.6.1)
= 2,5, = 0,2; W = 55
219
. 2.2.6.5. (2.2.6.1)
= 2,5, = 0,2; W = 60
. 2.2.6.6. (2.2.6.1)
= 2,5, = 0,2; W = 65
220
. 2.2.6.6. ()
. 2.2.6.7. (2.2.6.1)
= 2,5, = 0,2; W = 70
221
. 2.2.6.8. (2.2.6.1)
= 2,5, = 0,2; W = 75
. 2.2.6.9.
(2.2.6.1) = 2,5, = 0,2; W = 80
222
. 2.2.6.9. ()
. 2.2.6.10. 2
(2.2.6.1) = 2,5, = 0,2; W = 80
223
. 2.2.6.11. 2
(2.2.6.1) = 2,5, = 0,2; W = 85
. 2.2.6.12. 2
(2.2.6.1) = 2,5, = 0,2; W = 90
224
. 2.2.6.12. ()
. 2.2.6.13. 4
(2.2.6.1) = 2,5, = 0,2; W = 90
225
. 2.2.6.14. 4
(2.2.6.1) = 2,5, = 0,2; W = 90
. 2.2.6.15. 3
(2.2.6.1) = 2,5, = 0,2; W = 99
226
. 2.2.6.15. ()
. 2.2.6.16. 3
(2.2.6.1) = 2,5, = 0,2; W = 99
227
. 2.2.6.17.
(2.2.6.1) = 2,5, = 0,2; W = 99
. 2.2.6.18. 3
(2.2.6.1) = 2,5, = 0,2; W = 99
228
. 2.2.6.18. ()
- , . [2.15],
[2.16].
,
, , .
.
2.3.
, ,
, , .
.
[2.4] ..
.. , ,
, , , .
,
. [2.4] (1984) , . .
.
, , ,
?
; ,
. ,
, ,
.
, , ,
, , .
230
. ,
.
. , ,
, ,
.
-,
.
, ,
.
, , , , .
,
. ,
:
,
;
, ,
.
.
, , , , . ,
1 ., 1 . .
, , .
.
1 ., 1 .
.
:
231
1
2
1,49
3,49
4,98
1,0
4,0
5,0
0
0
0
2,49
7,49
9,98
.
1 ., :
1
2
1
3
5
1
4
5
0
0
0
2
7
10
, . - . , .
, 1 . . .
. ,
1 ., (
4 ). . . , , ,
, . 1 .
- . . , , .
6 , , .
232
[2.17].
- .
.
, ,
,
(on-line- ). , .
, 1998 .
:
,
1 (
) . , , .
[2.18]:
233
,
, .
,
. ,
, .
. ,
( ,
, ,
, ..); 24 , ; ; , ( ,
). , . ,
, , .
,
, .
-
.
.
. ,
, , .. . ,
.
.
, ,
. ,
.
. , ,
.
234
,
.
,
,
: ,
(), ( ). (
.) : ,
( ).
.
.
-. -
, ,
.
, ,
.
2
2.1. . 6 . . 2. / . .. . .:
, 1979.
2.2. .., .. . .: , 1973.
2.3. .
. .: , 1961.
2.4. ..
. .: , 1984.
2.5. Urabe M. Galerkins procedure for non-linear periodic systems.- Arch.
Rational Mech. Anal., 1965, vol. 20.
2.6. Urabe M. Reiter A. Numerical computation on non-linear forced oscillation
by Galerkins procedure. J. Math. Anal., appl., 1966, 14.
2.7. ..
. .: , 1969.
235
2.8. ., ., . . .:
, 1985.
2.9. ., . . .: , 1983.
2.10. . 3 . . 1.
. .: , 1971.
2.11. .., .., . . . .:
, 1981. (1- . 1937 .).
2.12. .. . .: , 1972.
2.13. .. .
.: , 1967.
2.14. Holmes P.J. A nonlinear oscillator with a strange attractor. - Philosophical
Transaction of the Royal Society. London. vol. 292, . 419-448.
2.15. Feigenbaum M.J. Universal behaviour in nonlinear systems. Los Alamos
Sci., 1980. vol. 1.
2.16. .. . .:
, 1981.
2.17. .. . .: , 2007.
2.18. .. Mathcad 12. .: -,
2004.
......................................................................................................................3
1
1.1
.............................. 5
1.1.1. .................................................................................5
1.1.2. ..............................................8
1.1.3. ......................................................... 12
1.2
................................... 15
1.2.1. ..................................................................................... 16
1.2.2. ............................................................ 17
1.2.3. .................................................................... 24
1.2.4. ..................................................................................................... 25
1.2.5. ................................................................................. 28
1.2.6. ..................................... 29
1.2.7. ............................................................................................ 30
1.2.8. .................................... 40
1.2.9.
........................................................................................................... 43
1.2.10.
............................................................................................... 51
1.3
..................................... 59
1.3.1. ............................................................................. 59
1.3.2. ................................................................. 62
1.3.3. ............................................................................... 67
237
1.4
.................................................................................... 73
1.4.1. ,
-
. . . ................................... 73
1.4.2.
............................................................................................................ 80
1.4.3. .
......................................................................... 102
1.4.4. ....................................... 114
1 ............................................................................................... 149
2
2.1
.............153
2.1.1. ........................................................................ 153
2.1.2. .......................................... 160
2.1.3. ....................................... 177
2.1.4. ...................................................... 181
2.2
.....................................................................................188
2.2.1. ................................................................................................ 188
2.2.2. ................................... 197
2.2.3. - .............. 201
2.2.4. ..................................................... 205
2.2.5. ....................................................... 207
2.2.6. . ............................. 211
2.3
.....................230
2 ................................................................................................ 235
- -
25.01.2010.
6090/16. . Newton.
. . . . 15,0. .. . 16,29.
500 .
127282, , . , . 31
.: (495) 3800540, 380-05-43. : (495) 3639212
Email: books@infram.ru
http://www.infram.ru