Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kha 2009-2011

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

Vin Qu Tin t Quc t, Lp trnh v chnh sch ti chnh, 1999.

BI 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

1. Gii thiu bi tp
Liu ngun d tr ca chng ta c khng? chnh l tt bo m y v lo lng ng trn mc kinh doanh ca t Hurriyet s ra ngy hm qua ti Th Nh K. Bi bo l lun rng nu dng vn chy ra trong nm nay cng nhiu nh hi nm ngoi ( 5,1 t la ) th Th Nh K s khng c d tr b vo. Bi bo cn cho rng s bt n vn b tnh trng mt gi lin tc ca ng lira Th Nh K lm trm trng s to ra mt vn nn nghim trng cho ngoi thng. Gim c iu hnh ca mt cng ty trong nc xut khu mt hng tivi sang Chu u c dn li pht biu nh sau: Ti cn khng bit mnh s thu c g khi xut tivi vo thng sau, vy bit tr lng cng nhn bng ci g y? Bi bo ny khuy ng cc cng ng kinh doanh v ti chnh Th Nh K. Ph Thng c i ngoi ca ngn hng trung ng Th Nh K, ng Ozturk triu tp mt cuc hp tho lun vn ny, v bn c mi tham d. Nhim v ca bn l trnh by quan im ca V Phn tch Cn cn Thanh ton Quc t ti ngn hng trung ng. Trc cuc hp, bn phi chun b mt trang ti liu a ra phn tch ca mnh cng vi cc bng biu tm tt tnh hnh ca Th Nh K. Bn s chuyn ti liu ny cho cc ng nghip trong v xin thm kin. Bn phn tch ca bn cn phi xem xt cc cu hi sau: C tn ti mt khon thm ht ln trong cn cn thanh ton (CCTT) khng? Liu Th Nh K c ngoi hi b vo khon thm ht nh th khng? Mc n nc ngoi c qu cao khng? C tnh trng n thanh ton cho nc ngoi khng? C nguy c vn chy hng lot ra ngoi khng? Nhng thay i gn y v t gi hi oi c thch hp khng?

2. Tng quan
Tnh ton v nh gi v th vi bn ngoi ca mt quc gia theo CCTT l bc khng th thiu trong vic xy dng chnh sch kinh t. D liu v cc giao dch thc v giao dch ti chnh gia mt nc vi phn cn li ca th gii to nn tng ca bt k phn tch no v v th vi bn ngoi ca mt quc gia. Nhng phn tch nh th c th lm ch du u tin ca nhu cu iu chnh chnh sch kinh t. Bi hc ny nhm gii thiu CCTT v cc thnh phn ca n. Chng ti c gi cho phn dn nhp tht ngn gn v phn ti liu cn trnh by c tho lun chi tit trong a CD-ROM v Tnh ton v Phn tch Cn Cn Thanh Ton Quc t, c gi km trong ti liu hc ca bn. y chng ti ch bn v khung tng c bn v ri chuyn sang phn phn tch m bn cn phi lm hon tt bi tp cho bi hc ny.

IMF Institute

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

MC TIU
Sau khi hc xong bi ny, bn s c th nhn din cc kh khn chnh v kinh t trong lnh vc i ngoi v nhng nguyn nhn su xa ca chng. Bn s c th: nhn din v gii thch cc hng mc chnh trong ti khon vng lai ca CCTT; nhn din v gii thch cc mc chnh trong ti khon vn v ti chnh ca CCTT; gii thch cch tnh cc giao dch trong CCTT; nh ngha cn cn ngoi thng, cn cn ti khon vng lai v cn cn tng th v tho lun tm quan trng ca chng; phn tch ti khon vng lai v nh ngha khi nim tnh bn vng ca ti khon vng lai; phn tch gnh nng n nc ngoi; phn tch tnh cnh tranh ca hng ho v dch v ca mt nc

3. Cch trnh by chun ca CCTT

S ca lung chu chuyn thu nhp v chi tiu c gii thiu trong Bi 4 (c trnh by li trong Hnh 1), trong c bn ti lnh vc i ngoi. S cho thy cch thc mt nn kinh t trao i hng ha v dch v vi cc nc khc; y c gi l cc giao dch thc. S cng cho thy cc hot ng cho vay rng, qua mt nc c th bun bn ti sn ti chnh vi cc nc khc; y c gi l giao dch ti chnh. Giao dch thc v giao dch ti chnh ca mt nc vi nhng i tng phi thng tr kt hp vi nhau cn i cc ti khon giao dch vi bn ngoi ca mt quc gia.

IMF Institute

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

Hnh 1: Lung chu chuyn thu nhp v chi tiu

Th trng nhn t SX

H gia nh

Khu vc chnh ph

Th trng hng ha

Doanh nghip Khu vc nc ngoi

Th trng ti chnh

Trong bi ny, ta s xem xt cc mi quan h kinh t ca mt nc vi phn cn li ca th gii mt cch chi tit hn. Chng ta s bt u vi nh ngha v CCTT c a ra trong n bn ln th nm ca S Tay v Cn Cn Thanh Ton Quc t ca IMF: CCTT l mt bn thng k tm tt mt cch h thng, trong mt khong thi gian nht nh, cc giao dch kinh t ca mt nn kinh t vi phn cn li ca th gii. Cc giao dch, a s l gia i tng thng tr v phi thng tr, gm c cc giao dch v hng ha, dch v v thu nhp; v cc giao dch v tri quyn ti chnh v n i vi phn cn li ca th gii. Phn tho lun ca chng ta s bt u bng hai cu hi: Nhng g c tnh vo nhng hng mc m chng ta thy trong CCTT? u l nhng nguyn tc quy nh vic tnh ton trong CCTT? Hay ni cch khc, ngha ca cc hng mc l g? Hnh 2: Phn loi cn cn thanh ton
C N

1) Ti khon vng lai A. Hng ha v dch v Hng ha Dch v Giao thng vn ti Du lch Dch v nh nc

IMF Institute

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

Dch v khc B. Thu nhp Thu lao lao ng Thu nhp t u t Trong : li vay nc ngoi. C. Chuyn giao vng lai 2) Ti khon vn v ti chnh A. Ti khon vn Chuyn giao vn Mua/thanh l cc ti sn phi ti chnh v khng sinh li. B. Ti khon ti chnh u t trc tip u t gin tip (chng khon) u t khc Cc khon vay, tn dng ngoi thng S dng tn dng IMF v cc khon vay t IMF Ti sn d tr Vng SDRs (quyn rt vn c bit) Tnh trng d tr ti IMF Ngoi hi Cc tri quyn khc
Ngun: S Tay Cn Cn Thanh Ton Quc t (Balance of Payments Manual), IMF, n bn ln th 5, nm 1993

3.1 Cc mc chnh trong CCTT

Hnh 2 minh ha cch trnh by chun ca CCTT v a ra ci nhn tng quan v cc thnh phn ca CCTT. Nh trn hnh, cc mc chnh l ti khon vng lai v ti khon vn v ti chnh.

Ti khon vng lai

Ti khon vng lai c chia thnh bn mc: hng ha, dch v, thu nhp v chuyn giao vng lai. Chng ta gi nhng giao dch c ghi li trong ti khon vng lai l cc giao dch thc. Cc giao dch c xp vo mc hng ha cho thy nhng thay i trong quyn s hu ca cc sn phm hu hnh. Nhng mc ny gm c hai loi: hng tiu dng (nh thc phm, qun o v thuc men) v hng t bn (my mc v phng tin vn ti chng hn). Mc dch v gm cc khon nh giao thng vn ti, bo him v du lch. Thu nhp cho thy cc khon thu c t nc ngoi bi i tng thng tr (bn c) v cc khon thu ca i tng phi thng tr trong nn kinh t ca chng ta (bn n). V d bao gm lng ca i tng thng tr trong nc lm vic nc ngoi cha ti mt nm, li vay nc ngoi v c tc ca cc khon u t ra nc ngoi. Chuyn giao vng lai l qu tng bng tin hay hin vt cho i tng phi thng tr hay ca i tng phi thng tr, k c c nhn v chnh ph nc ngoi. Mt hnh thc chuyn giao c bit quan trng l tin gi v nh do nhng lao ng lm vic nc ngoi hn mt nm. Nhng khon chuyn tin ny, nhm h tr cc gia nh trong nc (i tng thng tr), khng c tnh vo mc thu nhp v nhng lao ng ny

IMF Institute

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

c xem l i tng phi thng tr h chnh l ngi thng tr ca nc ngoi ni h ang sng v lm vic.

Ti khon vn v ti chnh
Mc chnh trong ti khon vn l chuyn giao vn. Chuyn giao vn thng bt ngun t cc chnh ph nc ngoi v c dng ti tr cho cc d n u t v mua my mc, thit b. Bt k khon n no c xa cng phi c ghi vo mc ny nh l phn tng ng vi ln ghi trong mc u t khc. Ti khon ti chnh c bn hng mc chc nng: u t trc tip, u t gin tip, u t khc v ti sn d tr. Chng ta gi nhng giao dch c ghi li trong ti khon vn v ti chnh l cc giao dch ti chnh. u t trc tip tnh cc khon u t vo trong nc s ti bi cc nh u t nc ngoi hay ca cc nh u t trong nc ra nc ngoi. y l cc nh u t nm gi c phn (t nht l 10 % tng s vn) trong mt doanh nghip vi mc tiu tr thnh ngi qun l duy nht hay ng qun l. u t gin tip l mua c phiu v tri phiu vi nh kim c tc v tin li t mt doanh nghip, ch khng phi l ng ra qun l doanh nghip . u t khc gm c cc khon vay chnh ph, tn dng ngoi thng ngn hn v a s cc giao dch gia cc ngn hng thng mi ca nc s ti v phn cn li ca th gii. Phn trnh by tiu chun ny ca CCTT cng c c khon vay t Qu Tin T Quc T, cng vi cc khon n khc ca ngn hng trung ng. Cng c tnh trong bn n l vic thanh ton n gc ca cc khon n hin hu v bt k khon xa n no. Nh cp trn, phn tng ng ca mc xa n c ghi vo bn c ca mc chuyn giao vn. Trong mc ti sn d tr, chng ta s thy nhng thay i trong tng ti sn nc ngoi ca ngn hng trung ng. Nhng ti sn ny gm c ngoi hi (tin mt, tin gi v chng khon ), vng, quyn rt vn c bit (SDR) v tnh hnh d tr ca nc s ti trong IMF. Ti sn d tr thuc quyn kim sot hon ton ca cc c quan qun l tin t v thng c dng ti tr cho thm ht CCTT. Ngn hng trung ng cng c th dng d tr ca mnh can thip vo th trng ngoi hi khi mun tc ng n t gi hi oi.

3.2 Cc nguyn tc k ton CCTT

Vic ghi s trong CCTT phi tun theo mt s nguyn tc chnh.

Thng tr
Mt giao dch c ghi li trong CCTT khi l giao dch gia mt i tng thng tr ca nc s ti v mt i tng phi thng tr. V th, iu quan trng l cn xc nh tht r rng th no l thng tr. i tng thng tr ca mt nc gm c nhng c nhn sng ti nc trong mt thi gian nht nh, cc doanh nghip c thnh lp ti nc v chnh ph nc . i tng phi thng tr l cc c nhn, doanh nghip v chnh ph tha mn nh ngha v thng tr ca mt nc khc.

IMF Institute

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

C nhn thng c xem l thng tr nu h sng ti nc s ti t nht l mt nm hoc c nh sng ti t nht l mt nm. i tng phi thng tr gm c khch nc ngoi (du khch, thy th hoc phi hnh on v cng nhn thi v chng hn), nhng c nhn sng v lm vic ti nc s ti cha ti mt nm, cc nh ngoi giao v thnh vin ca cc lc lng v trang nc ngoi ng ti nc s ti. Doanh nghip thng c xem l i tng thng tr ca nc s ti ni h ang kinh doanh min l h c t nht mt nh my, ca hng hoc kho bi . Cng ty con ca cc cng ty nc ngoi c xem l i tng thng tr ca nc m cc cng ty con ang kinh doanh ch khng phi l nc t tr s ca cng ty m. Chnh ph, cho d l cp quc gia, khu vc hay a phng u l i tng thng tr ca chnh nhng nc , cng nh tt c cc c quan khc ca h. Thm ch c cc ta i s v cc cn c qun s ca h ti nc ngoi cng vn c xem l i tng thng tr ca nc nh.

Nguyn tc bt ton theo pht sinh

Cng nh cc ti khon quc gia, cc ti khon trong CCTT c t chc trn c s bt ton theo pht sinh ch khng phi trn c s thc tr hoc thc nhn tin mt. Mt giao dch quc t c ghi nhn ngay ti thi im chuyn quyn s hu, ch khng nht thit tnh vo thi im thc hin thanh ton. Thanh ton c th c thc hin ngay, hoc 60 ngy sau khi chuyn quyn s hu hoc khng h thanh ton. Vic p dng nguyn tc chung ny trn thc t nh th no ty thuc vo loi hnh giao dch: Giao dch dch v c ghi nhn khi dch v c thc hin. Thu nhp c ghi nhn khi pht sinh. Tin li ca mt khon n c ghi nhn khi n hn. C tc c ghi nhn t ngy phi tr. Chuyn giao c ghi nhn khi hng ha hoc tin c lin quan thay i quyn s hu. Cc giao dch v c phiu v tri phiu c ghi nhn khi c hai bn nhp s tri quyn v n ca mnh. Rt tin vay c ghi nhn khi thc hin gii ngn. Tr n vay (vn gc) c ghi nhn khi o hn. Vic cc ti khon trong CCTT c lu gi trn nguyn tc bt ton theo pht sinh l rt quan trng ghi nhn ngha v tr n (tin li v thanh ton dn). Nhiu nc c gnh nng n rt ln khng hoc khng th thc hin thanh ton ng hn. Nhng theo nguyn tc k ton CCTT, tin tr li v n gc ca mt khon vay nc ngoi c ghi nhn khi chng o hn theo nh hp ng vay quy nh, cho d cc khon ny c c thanh ton ri hay cha. Khi cc khon thanh ton n c thc hin lc o hn, phn tng ng c ghi vo mc u t khc (khi thanh ton c mt ngn hng thng mi thc hin) hoc trong ti khon d tr (khi thanh ton c ngn hng trung ng thc hin). Khi thanh ton n khng c thc hin khi o hn, phn tng ng c ghi vo mc ti tr c bit.

IMF Institute

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

K ton ghi s kp
CCTT s dng phng php k ton ghi s kp. Phng php ny phn nh s tht l a s cc giao dch u c hai chiu. Chng hn khi bn mua mt cun sch th bn c cun sch v i li th nh sch nhn c tin. S dng k ton ghi s kp, mi chiu ca mt giao dch u c ghi vo CCTT, mt ln ghi vo bn c v mt ln ghi vo bn n (hnh 3). C hai ln ghi s u c gi tr bng nhau. Trong mt ti khon ch T, phn ghi c c thc hin bn tri v phn ghi n bn phi. Trong cch trnh by chun theo mt ct ca CCTT th phn ghi c mang du cng v phn ghi n c bt u bng du tr. Hnh 3: Nhng cch trnh by khc nhau ca CCTT
CCTT Ti khon ch T Ghi c Ghi n CCTT Mt ct Ghi c + Ghi n -

Phng php ny c mt u im quan trng bi v chng ta bit rng tng ca tt c ln ghi c bng tng ca tt c ln ghi n. Do , sai st l tng i d pht hin. Cc nh thng k CCTT phi tp hp thng tin t nhiu ngun, v vic tng nhng ln ghi c v ghi n phi bng nhau s cnh bo h khi thng tin b thiu hoc khng ng nht. Nhng vic ghi c v ghi n l ging nhau khng c ngha l CCTT lun lun cn bng. Suy cho cng, phng php ghi s kp ch l mt quy c k ton. Chng ta s tho lun v cc khon thm ht v thng d, cch thc nh ngha chng v ngha ca chng phn sau trong bi ny. Chnh xc th nhng loi giao dch no c ghi vo bn c v nhng loi no c ghi vo bn n? C mt s quy c k ton nht nh c p dng. Bn c gm: Xut khu hng ho v dch v. Thu nhp phi thu; Phn qu biu tng ng c nhn ; Tng n ti chnh; v Gim ti sn ti chnh Bn n gm: Nhp khu hng ho v dch v; Thu nhp phi tr; Phn qu biu tng ng cp; Tng ti sn ti chnh; v Gim n ti chnh.

Cc khon chuyn giao, c trong ti khon vng lai v vn, u khc vi cc giao dch khc ch chng ch c mt chiu. Ngha l, ngi tng ch a qu m chng nhn g. Th th vn ny c x l nh th no trong khun kh k ton ghi s kp ca CCTT? Gii php l to ra mt ti khon o vi ci tn chuyn giao, trong ln ghi s tng ng ca mt giao dch c ghi nhn. Chng hn mt mn qu tr gi hai triu la ca mt chnh ph nc ngoi c ghi n mt ln, bi v n tng ti sn d tr, v mt ln ghi c vo mc chuyn giao vng lai. Nu chnh ph nc ngoi tng hng ha th giao dch c ghi n mt ln vo ti khon hng ha v mt ln ghi c vo mc chuyn giao vng lai.

IMF Institute

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

CNG VIC

Bn s ghi cc giao dch sau y nh th no trong CCTT? 1. Xut khu c ph th c thanh ton bng ngoi t. 2. Nhp khu thm phi thanh ton trong 60 ngy. 3. Vin tr thc phm t nc ngoi. 4. Li n hn ca mt khon n cng (khi thanh ton). 5. Li o hn ca mt khon n cng (khi cha thanh ton). Vit cu tr li ca bn vo nhng ch trng di y: 1. _____________________________________________________ 2. _____________________________________________________ 3. _____________________________________________________ 4. _____________________________________________________ 5. _____________________________________________________

P N
1. 2. 3. 4. 5. Ghi c vo ti khon hng ha v ghi n vo ti sn d tr. Ghi n vo ti khon hng ha v ghi c vo u t khc. Ghi n vo ti khon hng ha v ghi c vo chuyn giao vng lai. Ghi n vo ti khon thu nhp v ghi c vo ti sn d tr. Ghi n vo ti khon thu nhp v ghi c vo u t khc (cn n).

tng cng vn hiu bit ca bn v k ton CCTT, hy nghin cu ti liu v cch trnh by chun ca CCTT trong a CD-ROM Ti khon v Phn tch CCTT i cng phn hng dn hc tp ny. tm ra ti , hy theo nhng bc sau: T menu chnh, chn BOP Institute. Chn Standard Presentation. Nhp chut vo bt k mc no ni ln m bn mun xem li. Nghe nhng gii thch v ghi ch nhng im quan trng. So snh nhng ghi ch ca bn vi nhng iu bn hc trong tp hng dn nghin cu ny. Phi nh tr li cc cu hi v so snh nhng cu tr li vi phn p n.

4. Phn tch CCTT

Nh chng ta bit, CCTT lun lun th cn bng: tng bt ton n lun bng tng bt ton c. Tuy nhin iu ny li khng c li g nhiu trong vic phn tch CCTT. V d nh ta c th cn xc nh xem liu c hin tng mt cn i gy lo lng trong bt k

IMF Institute

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

kha cnh no ca cc giao dch i ngoi ca nc s ti. phn tch CCTT, chng ta tp trung vo cc xu hng trong mt s tp hp nht nh cc giao dch tng t, chng hn nh nhng giao dch c lin quan n hng ha, dch v, u t trc tip hoc u t gin tip. Cch trnh by phn tch ca CCTT cho php chng ta xem xt cc tp hp giao dch ny. chuyn cch trnh by chun theo mt ct ca CCTT sang cch trnh by phn tch, chng ta thc hin hai thay i: Th nht, chng ta chia cc ti khon thnh nhng nhm tnh ba cn cn ring bit: cn cn ngoi thng, cn cn ti khon vng lai v cn cn tng th. Theo ngha en, chng ta v nhng ng ct ngang bng CCTT phn chia nhng nhm ny, v chng ta xem xt nhng mc nm trn v nm di ng ny. Th hai, chng ta sp xp li mt s mc c xem l c vai tr ti tr tng thm ht v a chng v cui bng trnh by. Nhng mc ny l nhng thay i trong ti sn v n d tr ca ngn hng trung ng, cc khon vay rng t IMF v ti tr c bit. Sau khi phn nhm v ti sp xp cc mc trong CCTT, chng ta tm xem c bt k hin tng mt cn i no gia cc bt ton c v n ca mi nhm giao dch. Nu cc giao dch nm trn ng ct ngang b thm thng th cc giao dch nm di ng ny phi thng d, v ngc li. xc nh chnh xc phn nhm no phn tch, ta cn phi c mt nh gi tng i ch quan, lin quan n nhng ch bo tt nht phc v cho nhu cu iu chnh CCTT. Mt phng php l t hi xem tiu nhm no c th l ngun gc ca hin tng mt cn i. Hy xem xt cn cn ngoi thng, cn cn ti khon vng lai v cn cn tng th. Cn cn ngoi thng (hnh 4) l chnh lch gia xut khu v nhp khu hng ho. T quan im phn tch, s phn bit gia hng ha v dch v mang tnh v on. Chng hn nh mt n v ngoi hi do mt cng ty vn ti kim c nh dch v ca mnh v mt n v ngoi hi do mt nh xut khu c ph kim c u c tc dng tng cng CCTT nh nhau. Tuy nhin, trong thc t cn cn ngoi thng rt hu ch bi v n thng l ch bo ng lc v nhng xu hng trong cn cn ti khon vng lai. Bn hi quan thng c th cung cp d liu v ngoi thng hng ha t trc rt nhiu so vi khi c c cc d liu v thng mi dch v trong cng giai on. Hnh 4: Cn cn ngoi thng
Trn ng ct ngang Di ng ct ngang Hng ha Cn cn ngoi thng Ti tr Dch v Thu nhp Chuyn giao vng lai Ti khon vn u t trc tip u t gin tip u t khc -10 -10 -5 4 -4 1 2 -2 10

IMF Institute

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

D tr v cc mc c lin quan

Cn cn ti khon vng lai (Hnh 5) c l l ch bo c s dng nhiu nht v s mt cn i giao dch vi bn ngoi ca mt quc gia. chnh l chnh lch gia bn c v bn n ca tt c cc giao dch vng lai: trong hnh ha, dch v, thu nhp v chuyn giao vng lai. N cho chng ta bit cc xu hng ca nhm giao dch ny (ngc vi cc giao dch ti chnh) vi cc nc khc. Hnh 5: Cn cn ti khon vng lai
Hng ha Dch v Thu nhp Chuyn giao vng lai Trn ng ct ngang Di ng ct ngang Cn cn ti khon vng lai Ti Tr Ti khon vn u t trc tip u t gin tip u t khc D tr v cc mc c lin quan -10 -5 4 -4 -15 15 1 2 -2 10 4

Mt nc b thm ht ti khon vng lai l mt nc c cn cn m trong cc giao dch vng lai ca mnh vi tt c cc nc khc cng li. Nc s ti c th tht s c thng d vi mt s nc nhng li chu cc khon thm ht cn ln hn na vi cc nc khc. Bng mt cch no , chnh lch ny phi c x l bng cch dng ngun d tr ca nc s ti thanh ton ngay cho khon cn thiu hay bng cch thng thuyt xin vay tr sau. Cn cn ti khon vng lai c ti tr bng giao dch trong ti khon ti chnh. Khi ti khon vng lai b thm ht th ti khon ti chnh c thng d. iu ny c ngha l nc s ti ang vay t nc ngoi hoc s dng cc ngun d tr quc t ca mnh. Ti tr thm ht ti khon vng lai cng rt ging nh cn bng ngn sch gia nh bn. Nu chi tiu vt qu thu nhp th bn phi tm cho ra tin u b p li phn chi ph tri, hoc bng cch s dng tit kim hoc bng cch i vay. Cn cn tng th (Hnh 6) bng cn cn ti khon vng lai cng vi tt c cc giao dch ti chnh v vn ca khu vc nh nc v t nhn. Cn cn ny gm c cc giao dch ca nh nc v cc ngn hng thng mi ca nc s ti vi i tng phi thng tr. N khng bao gm cc giao dch ca ngn hng trung ng nm di ng ct ngang. Cn cn tng th cng l mt ch bo quan trng cho tnh hnh thanh ton i ngoi. Hnh 6: Cn cn tng th Trn ng ct ngang Hng ha Dch v -10 -5

IMF Institute

10

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

Di ng ct ngang

Thu nhp Chuyn giao vng lai Ti khon vn u t trc tip u t gin tip u t khc Cn cn tng th Ti tr D tr v cc mc c lin quan

4 -4 1 2 -2 10 -4 4 4

Nu cn cn tng th b thm ht th ngn hng trung ng c bn la chn ti tr khon thm ht ny. Ngn hng trung ng c th: S dng cc qu d tr quc t ca mnh; Vay d tr t cc ngn hng trung ng khc; Vay IMF; hoc Thc hin ti tr c bit. Trong cch trnh by phn tch, ngun d tr quc t rng bng vi tng d tr (nhng ngun d tr ny c ghi vo mc ti sn d tr trong bng trnh by chun) tr n nc ngoi ca ngn hng trung ng (cc hng mc ny c ghi trong phn u t khc ca bng trnh by chun). Vay t IMF l mt chn la khc ti tr thm ht CCTT tng th.(Chng ta tho lun cc chng trnh v c ch h tr ti chnh khc nhau ca IMF trong bi 3). Vay IMF cng c ghi di dng rng, ngha l phn gii ngn rng ca cc khon vay trc y. Ngoi nhng cch thng thng ti tr thm ht CCTT, cn c 3 hnh thc ti tr c bit: Khng c kh nng thanh ton; Hon tr n; v Xa n. Khng c kh nng thanh ton pht sinh khi ngn hng trung ng khng c ngun d tr quc t cn thit ti tr thm ht CCTT ngn hng trung ng tuyn b khng c kh nng tr n. Trong trng hp ny i tng thng tr c khon thanh ton o hn (d l c nhn hay chnh ph) c ni t thanh ton nhng c lng ngoi t cn thit t ngn hng trung ng. Hon tr n cng tng t nh khng c kh nng thanh ton ch ngn hng trung ng khng c ngun d tr thanh ton khi o hn. Khc bit y l, thay v tuyn b khng tr c n, nc s ti k mt tha thun vi cc ch n hon thanh ton. Theo phng php bt ton theo pht sinh th thanh ton tin li v n gc c ghi vo CCTT khi chng o hn, cho d cc khon ny c c thanh ton hay

IMF Institute

11

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

cha. Khi chng c thanh ton, cc giao dch ny c ghi tng ng vo mc d tr. Khi cha c thanh ton, phn tng ng c ghi vo mc ti tr c bit. Xa n l vic hy mt khon n hin hu. N lm gim bt kh khn trong CCTT m mn n gy ra. Hon tr n v xa n c bn chi tit hn trong Bi 17.

Tip tc bi tp
1. Bng 1 l cch trnh by phn tch ca CCTT Th Nh K. (Bn cng c th thy bng ny tp tin s 5.Assignment.xls trong da mm km theo bi ny). Trong bi tp, hy nhn xt v nhng din bin trong cn cn ti khon vng lai sut thi gian 5 nm. bt u phn tch, hy tnh tc thay i trong cc mc chnh (xut khu, nhp khu, dch v v chuyn giao) trong nm 1994 v 1995. Sau tnh t l ca tng mc so vi GDP, cng tnh c cn cn ngoi thng, cn cn ti khon vng lai v cn cn tng th theo t l phn trm ca GDP. Ti khon vng lai c ti tr nh th no? Bn c nhn thy nhng thay i no trong ti khon ti chnh sut hai nm va qua?

IMF Institute

12

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Ti chnh pht trin Bi c

Lp trnh v chnh sch ti chnh Bi 5: Phn tch cn cn thanh ton quc t

Bng 1

Th Nh K: Cn cn thanh ton quc t, 1991-95

Cn cn ngoi thng Xut khu, f.o.b Nhp khu, f.o.b Dch v, rng Dch v, c Dch v, n Chuyn giao, rng Thu nhp u t, rng Cn cn ti khon vng lai Ti khon ti chnh, rng Vn di hn Vn ngn hn Trong : ngn hng thng mi Sai s Cn cn tng th Tng thay i d tr, rng IMF D tr chnh thc T gi hi oi (b/q giai on, lira/USD) GDP danh ngha (nghn t lira) GDP danh ngha (triu USD) Thay i xut khu, f.o.b Thay i nhp khu, f.o.b Thay i dch v, rng Thay i chuyn giao, rng Xut khu, f.o.b Nhp khu, fob Dch v, rng Chuyn, rng Cn cn ngoi thng Cn cn ti khon vng lai Cn cn tng th 1991 1992 (Triu USD) -7.340 -8.190 13.667 14.891 -21.007 -23.081 5.154 8.372 -3.218 5.099 -2.663 250 -2.397 623 -3.020 -112 1.118 -1.029 1.029 0 1.029 5.782 9.407 -3.625 4.059 -2.625 -947 3.648 2.252 1.396 -364 -1.190 -1.484 -1.484 0 -1.484 1993 -14.160 15.611 -29.771 6.704 10.652 -3.948 3.768 -2.745 -6.433 8.963 5.909 3.054 822 -2.222 308 -308 0 -308 1994 -4.216 18.390 -22.606 7.019 10.801 -3.782 3.092 -3.264 2.631 -4.194 933 -5.127 -4.071 1.769 206 -206 340 -546 1995 -13.212 21.975 -35.187 9.582 14.606 -5.024 4.496 -3.205 -2.339 4.722 2.417 2.305 752 2.275 4.658 -4.658 347 -5.005

4.172 630,1 151.031 (t l %) 4,9 -7,0 3,6 13,3

6.872 1.093,4 159.109

10.985 1.981,9 180.419

29.609 3.868,4 -

45.845 7.554,8 -

8,2 9,0 10,9 -25,6

4,6 22,5 13,8 -7,7

(t l % GDP) 9,0 9,4 13,9 -14,5 3,4 3,6 3,4 2,6 -4,9 0,2 -0,7 -5,1 -0,6 0,9

8,7 -16,5 3,7 2,1 -7,8 -3,6 0,2

IMF Institute

13

Dch: T Anh H.nh: Xun Thnh