TRK SANAL HAVA KUVVETLER KOMUTANLII FALCON BMS 4.

32 GENEL KOKPT ETM TEZ HAZIRLAYAN: cmkalmaz

Merhaba sanal havaclk tutkunlar ; Bu dkmanda size elimden geldii kadar F-16 kokpitini tantmaya ve hangi gstergenin hangi ie yaradn hangi butonun uan hangi fonksiyonunu devreye geirdiini anlatmaya alacam.e F-16y tanmanza yardmc olabilecek ansiklopedik bilgi paylaarak balamak istiyorum. F-16 Fighting Falcon (Ansiklopedik Bilgi) F-16 Savaan ahin Lockheed Martin retimi ok amal, tek motorlu jet sava ua.General Dynamics irketi tarafndan, ABD Hava Kuvvetleri iin gelitirilmitir. Hafif avc olarak dizayn edilmi, baarl bir ok amal avc uadr. Geni kullanm alan, olaanst manevra kabiliyetiyle kendini kantlam ve baarsyla birok lkeye ihra edilmitir. F-16 byk Bat kkenli avc projesi sonucunda retimi 1976 ylnda onaylanmtr. 2. Dnya Sava sonras uaklar iinde Mig21den (10,000+) sonra en ok retilen sava uadr. En gncel bilgilere gre 4,400 adetten fazla retilmitir. F-16 it dala iin saysz yeniletirmeye girmi, daha iyi bir gr iin konopi su damlas eklinde yaplm, yksek G kuvvetiyle yaplan dnlerde pilota kolaylk salamas iin kontrol kolu saa alnm ve pilota etki eden G kuvvetini azaltmak iin pilot koltuu arkaya doru eik yaplmtr. Silahlar gvde iindeki M61 Vulcan top ve 11 ykleme noktasna taklabilen eitli fzelerden olumaktadr. Ayrca 9G'ye dayanabilen ilk avc uadr. ti-arlk oran 1'den yksek olmamak kouluyla gl trmanabilmekte ve gerektiinde dik olarakta hzlanabilmektedir. F-16'nn resmi ad Fighting Falcon olmasna ramen, pilotlar ondan Viper diye bahsederler. F-16 ok amal bir av-bombardman uadr. Silahlarn hava ve kara hedeflerine ok yksek hassasiyetle sevk edebilir. F-16 nn yapmnda F-15 VE F-111 gibi kendini ispatlam uaklarn teknolojilerinden yararlanlmtr. F-16 gl radar sayesinde alaktan uan uaklar bile tespit edebilir. F-16 dnyada ilk Elektronik Kumandal uu (ngilizce: Fly By Wire) yani uu kontrol mekanik aksam elektronik sistemlerle ynetilen ilk sava uadr. F-16'nn manevra kabiliyeti ok yksek ve atiktir. Bu da F-16'y kullanm zor uaklar kategorisine sokar. F-16'da HUD, HOTAS, "Cam" Kokpit gibi zellikler de kullanlmtr. F-16 tam ykl olarak yaklak 9g'ye dayanabilir (hava yer grevlerinde azami 5.5g). ok ynl taktik ve avc ua olan F-16 uaklar havadan havaya ve havadan yere sava kabiliyetine sahiptir. F-16C serisi tek kiilik F-16D serisi ise ift kiiliktir. F-16 uanda turbofanl tek motor mevcuttur. Hava al yere ok yakn olduu iin YAMAHA (motora giren yabanc maddelerin yaratt hasar) almas ok kolaydr. Bu nedenle uan bulunduu ve taksi yapt yerlerin en ufak maddelerden dahi arndrlmas gerekir. Ayrca bu hava al uak zerinde alan personel iin son derece tehlikelidir. Uak en dk seviyede alrken bile motor bir insan ekebilecek kadar emi gc oluturup bir kazaya neden olabilir. Bu tr kazalar lkemizde de yaanmtr ve maalesef lmle sonulanmtr. F-16 uann tek motorlu olmas nedeniyle uaa elektrik ve hidrolik takat gelmedii zamanlarda acil olarak takat salayan nite (EPU) devreye girer. Bu sistemde yakt olarak kullanlan Hidrazin insan vcuduna temas ettiinde veya buharna maruz kalndnda salk asndan zararl etkilere sahiptir. Bundan dolay kaza/krm olaylarnda ya da acil durumlarda uaa yaklamadan nce uan sa yan tarafnda bulunan gsterge ve dedektrler iyice kontrol edilir, uaa herhangi bir mdahelede bulunmadan nce EPU sistemi emniyet pimi taklarak ve pilot kabininden OFF edilerek devreden kartlr. imdi F-16 Cockpitimizi tanyalm.

D,E.ENSTRMENTAL PANEL

1.HUD Head Up Display ( )

1.Gun Cross: Uan burnunun bakt noktay gsterir.

2.Flight Path Marker(Uu yol iaretleyicisi) FPM: Uan utuu yn gsteren semboldr.ni yaparken salkl bir ini olabilmesi iin FPMyi pistin ortasnda tutmak gerekir.

3.Altitute-Rakm(feet): Deniz seviyesine olan yksekliimizi barometrik olarak feet cinsinden gsterir. 4.Air Speed(Hz Gstergesi): Uan hzn knot cinsinden gsterir.(1 nM=1.8 km) 5.G Force Indicator(Anlk G kuvveti gstergesi): Uan uu esnasnda ektii G kuvvetini anlk olarak gsterir. 6.Tadpole: Seili steerpoint noktasnn bulunduu yeri gsterir. 7.Altitude Low Indicator(Dk irtifa gstergesi): Dk irtifa uyar gstergesidir.Resimde 300 feete ayarldr.Yani 300 feetin altnda bir irtifaya dersek uyar alacamz anlamna gelir. 8.Heading Indicator: Mevcut pusulaya gre hangi bata utuumuzu gsterir.(0-North,90East,180-South,270-East) 9.HUD Mode Indicator(Hud Mode Gstergesi):Hangi HUD modunun seili olduunu gsterir.

En ok kullanlanlardan bazlarn Trke olarak yazdm. 10.Max G Force Indicator: Uan tm uu boyu ektii maks G kuvvetini kuvvetir. 11.Steerpoint uzaklk gstergesi: Seili steerpointe olan uzaklmz gsterir.

2.ICP(Intedrated Control Panel)Entegre Kontrol Paneli(2)

Genellikle Comm ve NAV fonksiyonlar iin kullanlan paneldir.DED ekranyla beraberde kullanlr.

1.HUD Brightness Wheel(Hud Parlaklk ayar): Hud ekrannn parlaklk ayardr.Sol klik parlakl arttrr sa klik azaltr. 2.Increment-Decrement: DED ekrannda o an seili olan satrda aa yukar seim yapabilmemize yarar.Mesela STPT yazsnn yannda 1 yazyor ise 1in yannda iki yldz iareti varsa arta(increment) bastmzda 2 olur buda 2. Steerpointi setiimiz anlamna gelir.Ayn ilemi klavyeden S tuu ilede yapabiliriz.Bir nceki Steerpoint iin klavyeden SHIFT+S fonksiyonunu kullanabiliriz. 3.Data Command Switch: RTN(Return DTS): DED ekrann default(CNI) sayfasna dndrr. SEQ DTS: Alt sayfalar ve seenekler arasnda gei yapmamz salar. UP DTS(Yukar ok): Yukarya doru satrlar ve seenekler arasnda gei yapmamz salar. DOWN DTS(Aa ok):Aaya doru satrlar ve seenekler arasnda gei yapmamz salar. 4.Warn RESET: HUDda kan ikazlar resetler. 4.DRIFT C/O: Flight Path Marker(FPM)i merkeze sabitler.Aksi halde FPM rzgar etkileri nedeniyle srklenebilir. 5.A-A: Ua A-A(Hava-Hava) moduna geirir. 6.A-G: Ua A-G(Hava-Kara) moduna geirir.

3.DED(Data Entry Display)(3)

Veri giri ekran seyrsefer kodlarnn girildii ekrandr.ICPden kontrol edilir. uan DED ekrannda CNI sayfas aktr. Ekranda en st solda UHF aktif iletiim kanaldr.Onun sanda STPT 1 seili steerpointi gsterir. Ortada yazan VHF ikincil iletiim kanaldr.Bu kanal duyabilirsiniz ama siz mesaj iletemezsiniz. Orta satrda en sada bulunan 08:02:51 yazan rakamlar saati gstermektedir.

4.RWR (Radar Warning Receiver) Radar Uyar Alcs ve TWP(Threat Warning Prime)

NOT:uan RWR da 16 yazyor.Bu saat 4 ynnde bir F-16 olduunu bildirmektedir. Saat 6 ynnde grld gibi 15 yazyor bu F-15 anlamna gelir. Ayn ekilde 29 yazyorsa bu Mig-29 ua anlamna gelir. 23 yazyorsa bu Mig-23 ua anlamna gelir. 4 yazyorsa bu F-4te olabilir SA-4 fzeside olabilir.Bunu 4n zerindeki ^ iaretinden anlarz eer zerinde ^ iareti varsa bu uaktr. Resimde grld gibi 16 ve 15 rakamlarnn zerinde ^ var. Search radar: evrede uak keif ve arama radarlarnn olduunu bildirmektedir. Unkown radar: Tanmlanamayan radar uyars olduunu bildirmektedir. Aktive radar missile: Uanza yaklamakta olan bir radar fzesi olduunu bildirmektedir. Hawk: evrede HAWK bataryas bulunduunu bildirmektedir. Patriot: evrede PATRIOT bataryas bulunduunu bildirmektedir. Naval: evrede deniz hedefleri bulunduunu bildirmektedir. Modern Aircraft: Radarn menzilinde modern bir uak bulunduunu bildirmektedir. Older Aircraft: Radarn menzilinde eski model bir uak bulunduunu bildirmektedir. Surface-to-air missiles: evrede SAM bataryalarnn bulunduunu bildirmektedir. Chapparral: evrede chaparral bataryas bulunduunu bildirmektedir. Launch Warning: Uaa doru frlatlm SAM fzesinin yaklatn bildirmektedir. Highest priority target: Yksek ncelikli tehdidin yaklatn bildirmektedir. Nike/Hercules: evrede Nike ve Hercules bataryalarnn bulunduunu bildirmektedir.

TWR(Threat Warning Prime)

1.Handoff: ncelikli tehditler arasnda gei yapmak iin kullanlan butondur.Handoff seiliyken radarmzda dk ncelikli tehditler nemsenmez ve ncelikli tehditler gzkr. 2.Priority Mode Open: ncelikli 5 tehditi grntlemek iin kullanlan butondur.Aktif deilken RWR ekrannda 16 tehdite kadar normal ncelikli hedefi gsterir.

3.Launch: Uamza doru missile at yapldnda yanar.Sesli uyarda verir. 4.Naval: Buton basl iken yani yanyorsa RWRde grnecek hedefler arasnda deniz hedeflerini ncelikli tehdit olarak gsterir. 6.TGT SEP: RWR ekrann sadeletirir. 7.Master Caution: TWPde herhangi baka bir arza olduunu gsterir.Sndrmek iin sol click yapmanz yeterlidir.

5.Multi-function Display(MFD)ok fonksiyonlu ekran

Mhimmat bilgisi,uu rotasn grme,dmana kilit atma,dmana gnderdiimiz mhimmat izleme,paketteki adamlarmz grme gibi ilere yarayan ok fonksiyonlu ekrandr.zerindeki butonlara OSB denir ve OSBler ile kontrol edilir.

6. ve 15. ADI(Attitude Direction Indicator)Suni Ufuk Gstergesi

6 numaral gsterge uan yedek suni ufuk gstergesidir.Ana suni ufuk gstergesi herhangi bir arzadan dolay kaybedilirse yedek suni ufuk gstergesi ile uamzn davranlarn izleyebiliriz.

15 numaral gsterge uan Ana ufuk gstergesidir.Uamzn davranlarn izlememize yarar.(Saa,Sola yat,Trman,Dal)Eer ineceimiz piste 10 nM yakndaysak beyaz ILS ubuklar belirir.

7.Fuel Flow(Saatlik yakt ak)

Uan saatlik yakt akn pound cinsinden gsterir.

8.Oil Pressure(Ya Basnc)

Uamzn motor ya basncn gsterir.

9.Noz Pos(Nozzle Position)Nozzle pozisyonu

Nozzle aklk seviyesini gsterir.Gaz kolu idleda iken ou aktr.(Rolanti) Uamz military power(%100) veya afterburnerda iken nozzle ok kapaldr.

10.Engine Revolation Per Minute RPM(Motor Devri)

Uan dakikadaki motor devrini gsteren indicatrdr.%75 RPM idle,%100 RPM military power olarak adlandrlr.

11.FTIT Fan Turbine Inlet Temperature(Fan trbin Giri Scakl)

Havann ilk giri scaklyla k scakln kyaslayp emergency durumu olduunda bizi uyarr.Eer izgi krmz olmaya baladysa tehlikedesiniz demektir.Motor scakln gsteren indicatrdr.

12.Fuel Gauge(Yakt Gstergesi)

Uamzn mevcut yakt bilgisini gsteren indicatrdr.Sol yardmc konsol(AUX) F konsolu.

13.Vertical Velocity Indicator-VVI(Dikey Hz Gstergesi)

Trman ve dal miktarmz dakika baznda feet olarak gsteren indicatrdr. Siyah ksm alaldmz,beyaz ksm ykseldiimizi gsterir.

14.Barometric Altimeter(Barometrik ykseklik ler)

Uamzn deniz seviyesine gre yksekliini gsterir.

15.ADI(Attitude Direction Indicator)Suni Ufuk Gstergesi

st sayfalarda 5 numaral indicatr ile birlikte anlatmn yaptm.Oraya bakabilirsiniz.

16.Angle of Attack(AoA)Atak as

Uan o andaki atak an gsterir.F-16 AoA iin 25 derece pozitif(+) ve 5 derece negatif(-) limite sahiptir.

17.Air Speed Mach Disk

Uan knot ve mach cinsinden hzn gsteren indicatrdr.

18.Compass(Pusula)

Uamzn konumunu pusula bilgilerine gre gsteren indicatrdr.

19.A/R Panel

RDY:Yakt ikmali iin depo kapa aldnda yanar.Tanker ile kontak kurulduunda sner. AR/NWS:Tanker ile kontak kurulduktan sonra yanar ve aktif yakt ikmali olduunu gsterir.Veya ni yaptktan sonra(Shift+.) kombinasyonuna basarsak karadaki rudder kontrol aktif hale gelir. DISC(Tanker Disconnect): Tanker ile balant sonlandnda yanar.

20.AoA(Angle of Attack) Indexer Atak as dizinleyici

V: AoAn ok yksek olduunu belirtir. O: AoAn doru olduunu belirtir. Ters V: AoAn ok dk olduunu belirtir.

21.

1.R/F: Saptanabilir emisyonlar aras gei salar. Norm: Normal operasyon modu. Quiet: Radar ve IFF(Identification Friend or Foe) alr vaziyettedir.Dier sistemler kapal vaziyettedir. Silent: Tm sistemler kapaldr.(RADAR,CARA(RALT),TFR) 2.ECM: Eer yeil yanyorsa uamzda JAMMERn aktif olduunu gsterir. 3.Laser Arm: Arm pozisyonundayken lazerleme aktif demektir.Lazer gdml mhimmat atacamz zaman Arm konumunda olmas gerekir ki uamz lazerlemeyi yapabilsin ve mhimmat at olsun.Off konumundayken laser gdml bomba at yaplamaz. 5.ALT REL: Alternatif mhimmat at dmesidir. 6.Master Arm: Uamzn silah sistemi iin bir nevi emniyet kilidi.Uamz taxi konumundayken Off konumunda bulunmaldr ki uamz kaza ile mhimmat at yapmasn. Arm konumundayken silah sistemleri aktiftir.Seili mhimmat atelenebilir. Simulate konumundayken mhimmat at yapamazsnz ama mhimmat at simule edilir. 7.Auto Pilot Kontrolleri: Klavye ksayolu (A) Auto pilot ROLL(yuvarlanma) HDG SEL HDG SEL: Uak HSIda girili olan ba bilgisine doru uar. ATT HOLD: Uan o andaki yat asn korur. STRG SEL: Uak o andaki seili Steerpointe doru uar. Auto pilot PITCH HOLD: Uan ykseli ve dal A/P OFF: Buton bu konumdayken otopilot devre ddr. ALT HOLD: Uan o andaki irtifasn korur. ATT HOLD: Uan o andaki trman asn veya dal asn korur.

22.F-ACK ve TF FAIL
F-ACK: Pilot Fault Listte grnr arzann olup olmadn kontrol etmek iin sol klik yaparz.

TF(Terrain Following)-FAIL: Ik yanyorsa TF sisteminde arza olduu anlamna gelmektedir. 23.Right Eyebrow Warning Lights(Sa ka tehlike klar)

ENG FIRE-ENGINE: Eer k yanyorsa motorda yangn olduunu veya motorun almadn belirtmektedir. HYD/OIL-PRESS: Dk/yksek hidrolik basnc veya dk/yksek ya basnc anlamna gelir. FLCS-DBU ON: Dual uu kontrol sisteminde(FLCS) arza olduunu belirtir.(2 veya daha fazla FLCS bilgisayar kapaldr.) TO-LDG-CONFIG: Uan Takeoff(kalk)/Landing(ni) konfigrasyonlarndan birinde sorun olduunu bildirir. CANOPY-OXY LOW: Kanopinin ak olduunu bildirir.Veya kanopi iindeki oksijenin yetersiz olduunu bildirir.

C.Sol yardmc konsol(AUX)

1.Tailhook release(kuyruk kancas) Acil inilerde ve uak gemisine inilerde kuyruk kancasn aar. 2.Landing Gear Lights(ni Takmlar Iklar) ni takmlarnn durumunu gsterir.Eer klar yanyorsa ini takmlarmz ak demektir.ni esnasnda ini takmlarmz amak iin butona bastmzda eer klar yeile dnmyorsa ini takmlarmzda arza var demektir. 3.Emergency Jettison Gerektiinde btn A-G(Hava-Kara) mhimmatnn ve yakt tanklarnn balantsn yk azaltmak

amacyla uaktan ayran dmedir.Yalnzca ok acil durumlarda kullanlr.Klavye ksayolu(Ctrl+J) 4.GND Jett Enable Yerdeykende A-G(Hava-Kara) mhimmatlar ve yakt tanklarn yk azaltmak amacyla atmaya yarar. 5.Brakes Chan-1,Chan-2 Uan fren sistemini chan-1(kanal-1) ve chan-2(kanal-2)ye deitirmek iin kullanlr. 6.Parking Brake Park frenlerini on/off konumuna getirmek iin kullanlr.Frenler off konumundayken uak serbesttir ve hareket edebilir.Off konumundayken uak hareket etmez.Rampstart(motor altrma) esnasnda uak kazayla hareket etmesin diye park frenleri on konumuna getirilir. 7.DN LOCK REL ni takmlarnn kilidini serbest brakr. 8.Lights Landing Taxi klarn ap kapatmak iin kullanlr. 9.Horn Silencer Uan kanopy iinde duyulan dk hzdayken ten uyar sesini kapatmak iin kullanlr. 10.Stores Config(CatI-CatIII) Uan belirli yklerle belirli bir manevra kabiliyeti ve G kuvveti ekebilme limiti vardr.Hafif yk varken Cat I modu seili olmaldr.A-G mhimmatlar yklyken Cat III modu seilidir.A-G mhimmatlarmz attktan sonra Cat I moduna gememiz gerekir.Buda uamza Cat III konumuna nazaran daha fazla manevra kabiliyeti ve G kuvveti ekebilme kabiliyeti verecektir. 11.Speedbrake Hava frenlerinin ak/kapal durumunu gsterir. 12.Countermeasures/EWS panel

Chaff ve Flare RWR ekrannda bir tehdit alglandnda PRGMdan nceden ayarlanm program dahilinde dman yanltmak iin frlatlan paracklar ve alev topudur. 1.CH: Chaff at On:Ak Off:kapal 2.FL: Flare at On:Ak Off:kapal 4.PRGM: Chaff ve Flare at iin nceden ayarl programlar seeriz.4 program vardr. 1.Yksek ve orta irtifa SAM fzelerine kar kanma.3Chaff+3Chaff+3Chaff 2.Kzltesi gdml fzelerden kanma iin kark program.4Flare+1Chaff,4Flare+1Chaff,1Chaff+1Chaff 3.Popup(ykselerek) saldrlarda yalnzca chaff at.2Chaff+2Chaff+2Chaff 4.Popup saldrlarda chaff ve flare atarak kanma.2Chaff+2Flare,2Chaff+2Flare,2Chaff+2Flare,2Chaff 3.MODE: EWS Main Mode Off: Chaff ve Flare at olmaz. STBY: Sistem yeniden programlanrken bu modda bulunmaldr. MAN: Chaff ve Flare atn manuel olarak yapmak iin kullanlr.

SEMI: Radarda bir tehdit tespit edildiinde sistem uyar verir.Jammer amak pilotun tercihine kalr.Bize doru mhimmat at yapldnda sistem aktif olan program otomatik olarak devreye sokar. AUTO: Sistem otomatik olarak alr.Bize doru bir mhimmat at yapldnda otomatik olarak chaff ve flare at yaplr. 5.RWR: RWR ekrannn alp kapanmasnda grevli butondur. 6.JMR:Jammer sistemin alp kapanmasnda grevli butondur. Symbology Int: Aktif olmas iin sol klik yaparak butonun saa evirilmesi gerekmektedir.Uu esnasnda farkl ynlere baktmzda hudn darsnda huda benzer bir ekran belirir ve bize hz bilgisi ve irtifa bilgimizi nereye bakarsak bakalm gsterir. 13.Threat Warning Aux SEARCH:Yanyorsa radar aramalar RWRda grnr.Yanmyorsa eer RWRda tehdit bulunursa k yanar. ACTIVITY: Radar aktivitesi alglandnda k yanar. Low Altitude: Ik yanyorsa alak irtifadaki (AAA,SAM) sistemlerini ncelikli gsterir.Ik yanmyorsa yalnzca alak irtifadaki ok tehlikeli tehditleri gsterir. System power: RWR sistemini ap kapatmak iin kullanlan butondur. 14.Alt Gear Release: Alternatif ini takmlar kolu.ni takmlar kolu herhangi bir sebeble arzalandnda ini takmlarn manuel amak iin kullanlan alternatif kol. NOT:13 numaral blmn zerindeki sar renkli kol Canopy Open Handle olup kanopinin alp kapanmas iin kullanlan koldur.

B.B KONSOLU

1.Manuel Pitch Override

Stall durumunda kullanlan butondur. Norm: Derin Stall durumunda uan otomatik olarak dzeltmeye alr. Override: Derin Stall durumunda uan kontroln bize verir.Ua manuel olarak dzeltmek iin kullanlr.Klavye ksayolu(O).

2.UHF Radio Control Panel a.Present Channel: Mevcut radyo kanaln deitirmek iin kullanlan butondur. b.Fonksiyon tuu: OFF: Kanal kapaldr. MAIN: COMM 1 g dmesi akken,UHF seilen frekans zerinde alr. BOTH: Btn UHF frekans ve GUARD kanaln ayna anda dinlenir. ADF: Operasyonel deildir. c.Mode: MAN: stediimiz kanal elle girmemize yarayan manuel mod. PRESET: UHF frekans nceden ayarl kanal dmesi ile belirlenir. GUARD: Bu modda yalnzca GUARD kanal kullanlr. 3.Jet Fuel

Motorun alabilmesi iin atelemeyi yapp.Hidolik kaylar vastasyla motorun dililerinin dnmesini salayan sistemdir.Hidrolik akmilatr sistemidir.Start1:Motoru tek ak ile,Start2: Motoru iki ak ile altrr.Motor altktan sonra akler arabalardaki ak sistemlerinin benzeri ekilde kendilerini otomatik arz ederler. Run butonu yeil yanyorsa motor alyor demektir. 4.Audio panel

COMM1: UHF radyo kanalnn ses yksekliini veya dkln ayarlamak iin kullanlr. COMM2: VHF radyo kanalnn ses yksekliini veya dkln ayarlamak iin kullanlr. MSL: Bize missile at olduunda uyar sesi alrz.Uyar sesinin volumen ayarlamak iin kullanlan butondur. ILS: ILS istasyonunun yaynlad sinyalin volume kontrol butonudur. 5.Electric Power Switch

PWR: Elektrii motordan yani ana jenaratrden alr. BATT: Uak g kayna olarak batteryi kullanr. OFF: Elektrik sistemi kapaldr.

6.Electrical System Warning Lights

Elektrik sistemindeki hatalar gsterir. 7.EPU(Emergency Power Unit)

Uaa acil durumlarda kendi zel yakt olan hidrazini devreye sokarak 15 dakikalk yakt salar.Buton NORM konumundayken otomatik olarak devreye girer.Buton ON konumundayken RPM %80 in altna dtnde devreye girer.OFF konumundayken sistem deaktiftir. 8.Electronic Counter-Measures Control Panel(ECM)

Elektronik kartrma sistemini aktif/deaktif etme butonu. 9.AVTR(Audiovisual Tape Recorder)

HUD Gun kamerasnn aktivitelerini kaydeden paneldir. 10.AVTR Display Select

ON/OFF: VTR sistemini aar/kapar. AFT: Afterburner hareketlerini kaydeder. LEFT: Sol MFD hareketlerini kaydeder. HUD: HUD Gun hareketlerini kaydeder. RIGHT: Sa MFD hareketlerini kaydeder.

A.A KONSOLU

1.FUEL

a.MASTER FUEL: Motora giden yakt valflerinin kontrol butonudur.Ama/Kapama b.TANK INERTING: Harici tanklarn basncn drr. c.ENGINE FEED: Yakt pompalar araclyla motor beslenmesini ayarlamak iin kullanlr. OFF: Depolara pompalama yaplmaz. NORM: Btn pompalar aktr. AFT: Sadece AFTye pompalama yaplr. FWD: Sadece FWDye pompalama yaplr. d.AIR RAFUEL OPEN: Havada yakt ikmali yapmadan nce depo kapan amak iin kullanlr.

2.AUX COMM

IFF(Identify friend and foe) Dost ve dman belirleme Master Switch: Off: Sistem kapaldr. Rampstart esnasnda STBY konumunda iken sistem alr vaziyettedir.Havada iken STBY konumuna getirildiinde sistem kapaldr ancak almaya hazrdr.LOW ve NORM konumundayken sistem aktr. M-4 Code Zero: Zero konumuna alnrsa IFFde bulunan kriptolar siler. CNI Control (Comms,Navigation,IFF): TACAN kanal ile iletiimin ana sistemden veya yedek sistemden salanmasn ayarlayan butondur.UFC ana sistem.BACK UP yedek sistemdir. TACAN: Channel: CNI backup modda iken TACAN kanal semek iin kullanlr. TACAN Function Knob: T/R: Havaalan bulmak iin buton bu konuma getirilir. A/A: Tanker bulacaksak buton bu konuma getirilir.

3.EXT LIGHTING

Anti Collison: arpma klarn on aar/off kapatr. Flash: Pozisyon klarnn yanp snerek mi yoksa srekli mi yanacan ayarlamza yarayan butondur. Wing/Tail: Kanat ular ve kuyruk klarn ama/kapama butonudur. BRT: Tam ak OFF: Kapal DM:Yarm ak Master Norm: Uan ana klarn ama/kapama iin kontrol edebildiimiz butondur.

4.FLT CONTROL

Digital: Backup: FLCSnin yedek modda almasn salayan butondur. Off: Sistem kapaldr. ALT Flaps: Extend: Flaplar tamamen ak pozisyona getirmek iin kullanlan butondur. Norm: Buton bu konumdayken flaplar sistem uan hzna gre otomatik ayarlar. Manual TF Flyup: Enable: Fly-up korumas etkin. Disable: Fly-up korumas kullanlabilir deil. LE Flaps: Lock: Leading edge flaplarn o anki pozisyonda elle kilitlemeye yarar. Auto: Leading edge flaplarn otomatik olarak o anki hza,atak asna ve irtifaya bal olarak ayarlamaya yarayan butondur. FLCS: Reset: FLCS(uu kontrol sistemi) uyar klarn resetlemeye yarayan fonksiyondur. Off: Normal pozisyon BIT: Mevcut zeminde tekerlek hz en az 28 knots iken arlk testi yapmak iin kullanlr.Off: Normal pozisyon.

5.Manual Trim

ROLL TRIM: Uan yuvarlanma trim ayarlarn yapmamza yarar. ubuu ortada duran gsterge uan trim ayarn gsterir.Trim ayar yapmak iin klavye ksayolu(Shift+yn tularndan sa,sol)dur.ubuk yukar ktka uan sol kanat trim ayar artar.Aa indike sa kanat trim ayar artar. YAW TRIM: Dikey trim ayar yapmak iin kullanlan buton.

PITCH TRIM: Uan burnunun trim ayarn yapmak iin kullanlan buton.Trman ve dal trim ayar. TRIM AP DISC: Enable:ubuk ile trim ayar yapmak veya autopilot aktif. Disable:ubuk ile trim ayar yapmak veya autopilot deaktif.

6.TEST

Fire&Oheat detect: ENG FIRE uyar ve OVERHEAT ikaz n test etmeye yarar. OXY QTY: Oksijen mekanizmasn test etmeye yarar. MAL&IND LIGHTS: Uan btn arza ve gsterge klarn yakar ve sorun olup olmadna bakmamza yarayan butondur.Rampstart prosedrleri uygulandktan sonra bu tua tklanr ve herhangi bir sistemde arza var m yok mu diye kontrol edilir. Probe Heat: Test: Probe heating sisteminin performansn test eder. EPU/GEN: Karadayken hidrazin olmadan EPU sisteminin test edilmesini salayan butondur. FLCS PWR: Uu kontrol bilgisayarnn test edilmesinde kullanlr. Test Switch: Main PWR butonu Main PWR konumundayken FLCS g kaynan test etmekte kullanlr.

F.SA YARDIMCI KONSOL(AUX)

1.Compass(pusula)

Uamzn konumunu pusula bilgilerine gre gsteren indicatrdr.

2.Fuel Gauge(Yakt Gstergesi)

Uamzn mevcut yakt bilgisini gsteren indicatrdr.Sol yardmc konsol(AUX) F konsolu.

3.Pilot Fault List(PFL) Pilot Hata Listesi

Sistem hatalarn gsteren bilgi ekrandr.Hatalar grmek iin enstrmental panelden F-ACK tuuna baslr.

4.HYD Press A

A hidrolik sistem basncn gsterir.Gsterge arzalandysa u durumlardan biriyle kar karyayz demektir; Hava frenleri arzalanmas , yakt ak oranlaycs arzanlanmas.

5.HYD Press B

B hidrolik sistem basncn gsterir.Gsterge arzalandysa u durumlardan biriyle kar karyayz demektir; ini takmlar,n tekerlek,drag chute sistemi,gun,havada yakt ikmali sistemi,yer tekerlek frenleri,JFS rearz.

6.Failure Status Display(Arza durum ekran)

FLCS FAULT: Uu kontrol bilgisayar arzal ELEC SYS: Elektrik sistemleri arzal PROBE HEAT: Probe heat arzal C ADC: Merkez Air Data Computer(Uu veri bilgisayar) arzal STORES CONFIG: Cat I , Cat III hafza ayarlar mevcut yke gre yanl veya mhimmatlar kullanlm. ATF NOT ENGAGED: ATF dolu deil. FW FUEL LOW: n tanklarda 400 Ibs veya daha az yakt kaldn bildirir. AFT FUEL LOW: n tanklarda 250 Ibs veya daha az yakt kaldn bildirir. ENGINE FAULT: Motor arzas SEC: kincil motor kontrolne getiinizi bildirir. FUEL OIL HOT: Motor ya ok scak

INLET ICING: Motor giriinde buzlanma OVERHEAT: Motor ar snm.Gaz mmkn olan en az ekilde kullanarak, en ksa zamanda inie gein.Aksi takdirde motor patlayabilir. EEC: Alternatr arzas AVIONICS FAULT: Sistem aviyoniklerinde veya uu kontrol bilgisayarnda(FLCS) arza. EQUIP HOT: Baz aviyonik ekipmanlar yeterince souk deil. RADAR ALT: Radar altimetresinde arza var.Barometrik altimetreyi kullanabilirsiniz. IFF(Dost veya dman belirleme sistemi): Dost,dman belirleme sisteminde arza. NUCLEAR: Nkleer silah serbest brakma devresinde arza. SEAT NOT ARMED: Koltuk frlatma sistemi aktif deil. NWS FAIL: n tekerlek direksiyon sistemi arzal.Uanz karadayken rudderlardan saa sola dndremezsiniz. ANTI SKID: Anti patinaj sistemi arzas. HOOK: Kuyruk kancas arzas.Kuyruk kancas acil inilerde veya gemiye inite kullanlr. CABIN PRESS: Dk kabin basnc.

7.CLOCK(Saat)

BMS dnyasndaki mevcut saati gsteren indicatrdr.

G,H.G,H KONSOLU(SA KONSOL)

1,2,3,4,7 G paneli,5 ve 6 numaral blmler H paneli olarak isimlendirilen ksmlarda bulunurlar.

G.1.Sensor Power(Sensr G Anahtarlar)

a.Left HDPT: Sol pilonlara g verir. b.Right HDPT: Sa pilonlara g verir. c.FCR: At kontrol radarna g verir. d.RDR Alt: Radar altimetresini a/kapat/hazrda beklet

G.2.HUD

a.VV VAH: Dey hz,hz,irtifa,Ba bilgisi ve Bank a gstergesini(BAI) ekrana yanstr. VAH: Hz,irtifa ve ba bilgisini ekrana yanstr. OFF: G butonu kapaldr. b.ATT/FPM: Uu yol gstergesi(FPM) ve uak davran izgisi(ATT)ni ekrana yanstr. FPM: Uu yol gstergesi(FPM)i ekrana yanstr. OFF: G dmesi kapaldr. c.DED DATA: DED ekranndaki bilgileri ekrana yanstr. PFL: Pilot fault list(PFL) verilerini hud ekranna yanstr. OFF: G butonu kapaldr. d.DEPR RET: STBY: Manuel at iin drbn an hazrda bekletir. PRI: Manuel at iin ana drbn an ekrana yanstr. OFF: G butonu kapaldr. e.CAS: Kalibre hz ekrana yanstr. TAS: Gerek hz ekrana yanstr. GND SPD: Yerdeki tekerlek hzmz ekrana yanstr. f.ALT RADAR: Zemin seviyesine gre irtifay ekrana yanstr.(AGL) BARO: Deniz seviyesine gre irtifay ekrana yanstr.(MSL)

AUTO: Otomatik irtifay ekrana yanstr.1500 ftden yksekte AGL 1500 ft altnda MSL. g.DAY: Tam parlaklk. AUTO BRT: Otomatik parlaklk. NIGHT: Yarm parlaklk.

G.3.LIGHTING

a.INST PNL(Primary): Enstrmental panel k parlaklk ayar. b.DATA ENRTY DISPLAY: DED ekran k parlaklk ayar. c.CONSOLES(Flood): Konsol ii ve projectr k parlaklk ayar. d.MAL&IND LTS: BRT(Trigger): Arza durum kontrol paneli maksimum parlaklk. CENTER: DIM(Trigger): Arza durum ve kontrol paneli minimum parlaklk.

G.4.AIR COND

AIR SOURCE: OFF: Klima sistemi kapaldr. NORM: Klima sistemi kokpit ii scakl ve basn reglasyonunu otomatik ayarlar. DUMP: Kabin basncn azaltr ve tanklar korur. RAM: Motor hava boaltma vanalar kapaldr.Btn havalandrma sistemleri kapaldr.Ram hava valfi kokpit ve aviyonik ekipmanlarn havalandrlmas ve dolmas iin alr.

H.5.AVIONICS POWER

a.MMC: Modler grev bilgisayarna g verir. b.ST STA: Mhimmat sistemine g verir. c.MFD: MFD ekranlarna g verir. d.UFC: DED ekran ve ICP ye g verir. e.DL: Datalinke g verir. f.GPS: Glopal pozisyon sistemi(GPS)e g verir. g.INS: OFF: Interial navigation system(INS)yi kapatr. STOR HDG: nceden ayarlanm ba bilgisine gre INSyi hizalar. NORM: Normal INS balangc. NAV: INSnin normal operasyon modu. CAL: INSyi ayarlama modu. IN FLT ALIGN: Btn g bittiyse veya INS kapandysa bu moda gein.INS GPS sistemini kullarak kendini tekrar hizalar. ATT: Geersiz mod; yalnzca irtifa gyro bilgileri bulunur.Konum bilgileri bulunamaz.

H.6.OXYGEN REGULATOR

a.Oksijen reglatr: Pilota g kuvvetine kar basnl solunum salar. 7.VOICE MESSAGE Sesli mesajlar kapatmaya yarar.

Son Sz Arkadalar elimden geldii kadar anlalr olmaya zen gsterdim.Eer anlattklarmdan biraz bile iinize yaradysa,bireyler anlatabildiysem bu benim iin ok byk bir onurdur.Teekkrler.
Bu dokman iindeki tm sz,sylem,kokpit ii fotoraflar ve dzenlemeleri tamamen kendi abalarm sonucu ortaya km olup; Tm haklar TRK SANAL HAVA KUVVETLER KOMUTANLIIna aittir.zinsiz bir ekilde alnt yaplamaz,kopyalanamaz,oaltlamaz ve-veya yaynlanamaz.

cmkalmaz 04-Aralk-2011