PRAKTIKAL 1 MENENTUKAN HABA PENEUTRALAN DI ANTARA ASID KUAT DAN BES KUAT

Tujuan

: Untuk menentukan haba peneutralan bagi 1. Asid hidroklorik dan natrium hidroksida 2. Asid sulfurik dan natrium hidroksida 3. Asid nitrik dan kalium hidroksida

Teori

: Semua bahan kimia mempunyai ikatan di antara atom ataupun di antara molekul

yang wujud di dalamnya. Pembinaan dan pemecahan ikatan ikatan ini biasanya memerlukan tenaga. !enaga umumnya didefinisikan sebagai sesuatu yang

berkemampuan untuk melakukan kerja" tidak boleh dicipta mahupun dimusnahkan tetapi boleh diubah daripada satu bentuk kepada bentuk yang lain. !enaga yang terkandung di dalam bahan kimia dipanggil tenaga kimia. !indak balas kimia biasanya disertai akan dengan perubahan tenaga. Perubahan haba akan wujud apabila suhu bahan kimia berubah setelah bertindak balas. #onsep perubahan tenaga haba ini disebabkan oleh pemecahan ikatan lama dan pembentukan ikatan baru. Pembentukan ikatan baru merupakan tindak balas eksotermik manakala pemecahan ikatan lama merupakan tindak balas endotermik. Apabila suatu tindak balas eksotermik berlaku" secara keseluruhannya tenaga haba akan dibebaskan. $ni menunjukkan bahawa jumlah tenaga yang dibebaskan semasa pembentukan ikatan kimia melebihi jumlah tenaga haba yang diserap semasa berlaku pemecahan ikatan kimia. %ika tindak balas endotermik yang berlaku" tenaga haba akan diserap. 1

Senarai bahan

1. &'1( larutan asid hidroklorik 1.) mol dm 3 2. &'2( larutan asid sulfuric 1.) mol dm 3 3. &'3( larutan natrium hidroksida 1.) mol dm 3 *. &'*( larutan asid nitrik1.) mol dm 3 +. &'+( larutan kalium hidroksida 1.) mol dm 3

Senarai radas 1. Pipet ,2+ cm3-

2. !ermometer" ).' 11).' ,/ ).2 .'3. Silinder Penyukat ,1)) cm3*. 'awan Plastik +. 0otol air suling 1. 1 0ikar Ga bar rajah

Kaedah e!s"eri en

1. 2+.) cm3 E#1 dimasukkan kedalam cawan plastik dengan menggunakan pipet. Suhu awal E#1 direkodkan ke dalam jadual yang disediakan sebagai suhu permulaan bagi campuran R. 2. 1) cm3 larutan E#$ dimasukkan kedalam cawan plastik,mengandungi E#1- dengan menggunakan silinder penyukat. 3. 2arutan R dikacau dengan berhati hati dengan menggunakn termometer. Suhu tertinggi bagi campuran ini direkodkan ke dalam jadual. *. 'ampuran R dituangkan ke dalam sinki untuk dibasuh. 'awan plastik tersebut dibasuh dengan menggunakan air suling. +. #aedah 1 hingga * diulang dengan menggunakan i. ii. 2+ cm3 E#% untuk menggantikan E#1 ,bagi menghasilkan campuran S2+ cm3 E#& dan 1) cm3 E#' untuk menggantikan E#1 dan E#$ ,bagi menghasilkan campuran TKe"u(usan :

#a "uran R E#1 ) E#$ Suhu (er(in**i +,# 3

#a "uran S E#% ) E#$

#a "uran T E#& ) E#'

3).' Suhu a-a. +,# 24.' Penin*!a(an suhu +,# 3.'

3*.'

23.'

21.' 5.'

21.' 3.'

Pen*iraan : 1. 6aba peneutralan bagi asid hidroklorik dan natrium hidroksida ,campuran 7-

Peningkatan suhu"

8 tf

ti

8 3) 9 24 8 3.' Persamaan #imia 6'l ,ak- : ;a<6 ,ak;a'l ,ak- :62< ,ce-

0ilangan mol i- 0ilangan mol6'l 8 8 8 ).)2+

ii- 0ilangan

mol;a<6

8 8 8 ).)1)

=enurut persamaan" 1 mol 6'l bertindak balas dengan 1 mol ;a<6 untuk membentuk 1 mol air. %adi bagi tindak balas yang lengkap bagi eksperimen ini " ,ambil nilai mol terkecil).)2+ mol 6'l bertindak balas dengan ).)2+ mol ;a<6 untuk membentuk /0/%' air. o.

6aba peneutralan"

$.

%isim larutan campuran" 8 isipadu larutan > ketumpatan larutan 8 ,2+:1)- > 1.) gcm 3 8 5+ cm3 > 1.) gcm 3 8 5+g

$$. 6aba peneutralan"" 8 8 8 8 *25*) % 8 *2.5* k%

Semua tindak balas peneutralan adalah eksotermik" maka haba peneutralan hidroklorik dan natrium hidroksida adalah 1 &%02& !3

asid

2. 6aba peneutralan bagi asid sulfurik dan natrium hidroksida ,campuran SPeningkatan suhu" 8 tf ti

8 3* 9 21 8 5.' Persamaan #imia 1- 62S<* ,ak- : ;a<6 ,ak2- 62S<* ,ak- : 2;a<6 ,ak;a2S<* ,ak- : 62< ,ce;a2S<* ,ak- : 262< ,ce-

0ilangan mol i- 0ilangan mol 8

8 8 ).)2+

ii- 0ilangan mol;a<6 8 8 8 ).)1)

=enurut persamaan" 1 mol 62S<* bertindak balas dengan 2 mol ;a<6 untuk membentuk 2 mol air. %adi bagi tindak balas yang lengkap bagi eksperimen ini " ,ambil nilai mol terkecil).)2+ mol 62S<* bertindak balas dengan ).)2+ mol ;a<6 untuk membentuk o. air. 6aba peneutralan" $. %isim larutan campuran" 8 isipadu larutan > ketumpatan larutan 8 ,2+:1)- > 1.) gcm 3 8 5+ cm3 > 1.) gcm 3 8 5+g /0/%'

$$. 6aba peneutralan" 8 8

8 8 8

11*"2*) % 11*.2* k%

Semua tindak balas peneutralan adalah eksotermik" maka haba peneutralan asid sulfurik dan natrium hidroksida adalah 1 11&0%& !3

$06aba peneutralan bagi asid nitrik dan kalium hidroksida ,campuran !-

Peningkatan suhu"

8 tf

ti

8 3* 9 21 8 5.' i. Persamaan #imia 6;<3 ,ak- : #<6 ,akii. Persamaan ion #;<3 ,ak- : 62< ,ce-

6: : <6 0ilangan mol 0ilangan mol

62<

6;<3

8 8 8 ).)2+

0ilangan mol#<6

8 8 8 ).)1)

=enurut persamaan" 1 mol 6;<3 bertindak balas dengan 1 mol #<6 untuk membentuk 1 mol air. %adi bagi tindak balas yang lengkap bagi eksperimen ini" ,ambil nilai mol terkecil- ( ).)2+ mol 6;<3 bertindak balas dengan ).)2+mol #<6 untuk membentuk air0 /0/%' o.

6aba peneutralan" 1. %isim larutan campuran" 8 isipadu larutan > ketumpatan larutan 8 ,2+:1)- > 1.) gcm 3 8 5+ cm3 > 1.) gcm 3 3

8 5+g 6aba peneutralan" 8 8

8 8 *25*) % 8 *2.5* k% Semua tindak balas peneutralan adalah eksotermik" maka haba peneutralan asid nitrik dan kalium hidroksida adalah 1 &%02& !3

Perbin4an*an

1. %ika ingin membandingkan haba peneutralan" kita hendaklah mengabaikan tanda negatif. $ni kerana" tanda negatif tersebut hanyalah mewakili simbol tenaga dibebaskan ke persekitaran.

2. #ebesan asid mempengaruhi haba peneutralan yang dibebaskan (

1)

a- 6aba peneutralan asid monobes ,asid hidroklorik"6'l ? asid nitrik" 6;< 3adalah +4.3 k% mol 1. $ni kerana penceraian 1 mol asid ini akan menghasilkan 1 mol ion hidrogen" 6 :. $ni bermakna 1 mol asid monobes akan bertindakbalas dengan 1 mol ion <6 ,daripada alkali- untuk menghasilkan 1 mol air.

b- 6aba peneutralan bagi asid dwibes , Asid sulfurik" 6 2S<*- adalah 2 kali ganda daripada asid mono bes ,11*.1 k% mol 1-. $ni kerana" 1 mol asid sulfurik" 62S<* dalam larutan akuesnya mengandungi 2 mol ion 6 :. $ni bermakna 1 mol asid sulfurik" 62S<* dineutralkan dengan lengkap oleh 2 mol ;a<6 dan menghasilkan 2 mol air seperti yang diwakili oleh persamaan berikut (

62S<* ,ak- : 2;a<6 ,ak-

;a2S<* ,ak- : 262< ,ce-

3. #eputusan eksperimen ini menunjukkan bahawa

a) peneutralan asid monobes menghasilkan haba peneutralan sebanyak *2.5*

k%
b) peneutralan asid dwibes menghasilkan haba peneutralan sebanyak 11*.2* k%

c- $ni terjadi kerana kami menjalankan eksperimen ini di dalam keadaan yang tidak optimum iaitu bukan berada didalam suhu bilik ,kipas terpasang-. d- Sebahagian haba juga hilang ke persekitaran dan ada haba yang diserap oleh cawan polisterina telah diabaikan. 11

Pen5e.esaian dan T0

asa.ah 4a "uran R

10 Tu.is!an "ersa aan ioni! ba*i (inda! ba.as 5an* ber.a!u di da.a

Persa aan .en*!a" #a "uran R

6'l ,ak- : ;a<6 ,ak;a'l ,ak- :62< ,ce-

Persa aan ioni! ;a: : 'l ;a'l

6: : <6 #a "uran S
62S<* ,ak- : 2;a<6 ,ak262< ,ce;a2S<* ,ak- :

62<

2;a: : S<* 2

;a2S<*

26: : 2<6 #a "uran T

6;<3 ,ak- : #<6 ,ak#;<3 ,ak- : 62<,ce-

262<

#: : ;<3

#;<3

6: : <6

62<

%0 Bandin*!an ni.ai ba*i haba "eneu(ra.an 5an* di"ero.ehi ba*i 4a "uran R dan T0 3e.as!an en*a"a (erda"a( "erbe6aan a(au "ersa aan di an(ara !edua1dua ni.ai 5an* dibandin*!an0 i0 #a "uran R dan S 'ampuran 0ahan tindak balas 6aba Peneutralan 7
6'l ,ak- : ;a<6 ,ak-

S
62S<* ,ak- : 2;a<6 ,ak-

*2.5* k%

11*.2* k%

6aba peneutralan campuran S adalah lebih tinggi. $ni disebabkan campuran S adalah hasil peneutralan antara asid dwibes dgn alkali kuat. 12

62S<* ,ak- : 2;a<6 ,ak-

;a2S<* ,ak- : 262< ,ce-

Apabila asid sulfurik " 62S<* dineutralkan oleh natrium hidroksida" ;a<6" nilai haba peneutralan adalah dua kali ganda. $ni disebabkan oleh sifat asid diprotik yang dimiliki oleh asid sulfurik menghasilkan 2 mol ion hidrogen" 6 :. 62S<*

2 mol ion hydrogen"

menghasilkan 2 mol air apabila bertindak balas

dengan alkali seperti tindak balas dibawah ( 26: : 2<6 262<

ii0

#a "uran R dan T 'ampuran 0ahan tindak balas 6aba Peneutralan 7

6'l ,ak- : ;a<6 ,ak-

!
6;<3 ,ak- : #<6 ,ak-

*2.5* k%

*2.5* k%

6aba peneutralan campuran 7 adalah sama dengan haba peneutralan !. $ni disebabkan kedua dua campuran 7 dan ! adalah hasil campuran asid monobes dengan alkali kuat.

13

iii0

#a "uran S dan T 'ampuran 0ahan tindak balas 6aba Peneutralan S

62S<* ,ak- : 2;a<6 ,ak-

!
6;<3 ,ak- : #<6 ,ak-

+*.* k%

*2.5* k%

6aba peneutralan campuran S adalah lebih tinggi. $ni disebabkan campuran S adalah hasil peneutralan antara asid dwibes dan alkali kuat.

62S<* ,ak- : 2;a<6 ,ak-

;a2S<* ,ak- : 262< ,ce-

Apabila asid sulfurik " 62S<* dineutralkan oleh natrium hidroksida" ;a<6" nilai haba peneutralan adalah dua kali ganda. $ni disebabkan oleh sifat asid diprotik yang dimiliki oleh asid sulfurik menghasilkan 2 mol ion hidrogen" 6:. 62S<*

2 mol ion hydrogen"

menghasilkan 2 mol air apabila bertindak balas

dengan alkali seperti tindak balas dibawah ( 26: : 2<6 262<

1*

$0 Haba "eneu(ra.an ba*i asid !ua( dan a.!a.i !ua( ia.ah 1'70$!3 dua 4ara un(u!

o. 110 N5a(a!an

ena bah bai! "rosedur 5an* diberi a*ar haba "eneu(ra.an o. 110

5an* di"ero.ehi ba*i e!s"eri en ini ada.ah 1'70$!3

a. 2arutan alkali kuat hendaklah dituang dengan cepat ke dalam larutan asid kuat bagi mengelakkan suhu terbebas ke persekitaran. b. 'ampuran larutan di dalam cawan plastik perlu sentiasa dikacau dengan berhati hati sepanjang masa agar suhu larutan adalah sekata.

&0 Ada!ah haba "eneu(ra.an ba*i 4a "uran asid !ua( den*an a.!a.i .e ah a!an enjadi .ebih (in**i a(au .ebih rendah dari"ada 1'70$!3 o. 118 3e.as!an0

Asid kuat mengion secara lengkap di dalam air" di mana kesemua ion hidrogen" 6: akan terion dan dapat dineutralkan oleh ion hidroksida" <6 : tanpa menggunakan haba daripada proses tindak balas peneutralan.

Alkali lemah pula mengion secara separa di dalam air" di mana darjah penceraian yang rendah mengakibatkan hanya sebilangan kecil ion hidroksida" <6: dihasilkan.

#ebanyakkan molekul alkali lemah masih wujud sebagai molekul tak terion. Apabila asid kuat bertindak balas dengan alkali lemah" haba peneutralan akan menjadi lebih rendah daripada +4.3k% mol 1.

1+

Kesi "u.an 1. 6aba peneutralan" bagi i. Asid hidroklorik,asid kuat"monobes- dan natrium hidroksida ,alkalikuat- 8 1&%02& !3

ii. Asid sulfurik,asid kuat" dwibes- dan natrium hidroksida,alkali kuat- 8 1 11&0%&

!3

iii. Asid nitrik,asid kuat"monobes- dan kalium hidroksida,alkali kuat- 8 1 &%02& !3

2. @idalam eksperimen ini" dapat dirumuskan bahawa haba peneutralan bagi asid dwibes ,asid sulfurik- adalah 2 kali ganda lebih tinggi daripada haba peneutralan asid monobes ,asid hidroklorik ? asid nitrik-.

RU3UKAN A0 BUKU 1. &ng ;guan 6ong" 2im &ng Aah" #imia !ingkatan 2ima ,2))2-" 7unB creatiCe Sdn. 0hd.

11

2. 2im &ng Aah" 2ow Swee ;eo" 2im Dean 'hing" &ng nguan 6ong" Umi #althom 0inti Ahmad" 'hemiatry Eorm +" ,2))1- 7unB creatiCe Sdn. 0hd. 3. 2ee Soon 'hing" #imia SP=,1335-" Penerbit Eajar 0akti Sdn. 0hd. *. 7amli $brahim" Asas #imia,2))1-" Uni &d Publications Sdn. 0hd.

B0 INTERNET Peneutralan asid Sulfurik dan ;atrium 6idroksida" 1. http(FFbooks. google. com.myFbooksGid8Hj%p!eI5j1g'?pg8 PA*+5?lpg8 2. PA*+5?dI83.:6aba:peneutralan:bagi:asid:sulfurik:dan:natrium:hidroksida?s

14