Professional Documents
Culture Documents
ผศ.นพ.ธวัช ตันติสารศาสน์
~~~~~~~~~~~~~>
หลอดบรรจุ
สารให้แสงเลเซอร์ ลำาแสงเลเซอร์ออกมา
~~~~~~~~~~~~~>
2
ส่วนประกอบทัง้ 3 ส่วนนีจ
้ ะประกอบกันเข้าเป็ นเครื่องฉายแสง
เลเซอร์ หลั ง จากที ป
่ ล่ อ ยพลั ง งานให้ กั บ สารเลเซอร์ แ ล้ ว ก็ จ ะมี แ สง
เลเซอร์ ถู ก ปล่ อ ยออกมา และผ่ า นไปยั ง slit lamp หรื อ endolaser
probe เพือ
่ ใช้รักษาโรคต่อไป
แสงเลเซอร์นีจ
้ ะมีคุณสมบัติแตกต่างจากแสงอืน
่ คือ
1. มีค วา มย า วค ลื่ น หรื อ ค วา มถี ่ เ ท่ า กั น ถ้า แ สง เ ล เ ซ อ ร์ นี ้มี
ความยาวคลื่นแสงอยู่ใน spectrum ทีส
่ ายตาสามารถเห็นได้ ก็จะเห็น
ลำาแสงเป็ นสี เช่น สีเขียว สีเหลือง สีแดง
2. สามารถเคลื่อ นที ข
่ นานไปในทิ ศ ทางเดี ย วกั น อย่ า งมี ร ะเบี ย บ
และกระจายออกน้อยมาก จึงเป็ นการง่ายทีร
่ วมพลังงานและโฟกัสให้
เป็ นจุดเล็ก ๆ ได้
การนำาแสงเลเซอร์มาใช้ทางจักษุวิทยาอาศัยคุณสมบัติทีว
่ ่า แสง
เลเซอร์สามารถผ่านเข้าไปในตาได้ ถ้ามีความยาวคลื่นระหว่าง 400 -
1,300 นาโนเมตร ถ้ามีความยาวคลื่นแตกต่างจากนี ้ จะถูกดูดซึมโดย
เนือ
้ เยือ
่ เช่น กระจกตา หรือเลนส์ และส่วนทีเ่ ป็ นนำา
้ ในลูกตา
แสงเลเซอร์ ที ่ผ่ า นไปในตาสามารถถู ก ดู ด ซึ ม โดยส่ ว นที ่เ ป็ น
pigment ในตา และเปลีย
่ นแปลงเป็ นพลังงานความร้อน มี pigment ที ่
สำาคัญในลูกตา 3 ชนิด คือ
1. Melanin พ บ ที ่ ม่ า น ต า , pigment epithelium, choroid แ ล ะ
trabecular meshwork ดูด ซึม แสงความยาวคลื่น 400-700 นาโนเมตร
โดยแสงที ค
่ วามยาวคลื่น มากจะดู ด ซึ ม ได้ น้ อ ยลง ดั ง นั น
้ chorioretinal
scar จะลึ ก มากขึ้น ถ้ า ความยาวคลื่ น มากและผู้ ป่ วยจะปวดมากกว่ า
โ ด ย ส รุ ป คื อ แ ส ง เ ล เ ซ อ ร์ Argon green จ ะ ถู ก ดู ด ซึ ม ม า ก ที ่ ร ะ ดั บ
pigment epithelium แ ละ choriocapillaries ของ retina Krypton red
จะถู ก ดู ด ซึ ม ที ช
่ ั ้น ลึ ก กว่ า และ Nd-YAG จะถู ก ดู ด ซึ ม มากที ่ choroid
หรือแม้กระทัง่ sclera
2. Hemoglobin ซึง่ เป็ น pigment ของเลือดทัง้ oxygenated
และ deoxygenated จะดูดซึมแสงสีนำา
้ เงิน, สีเขียว, สีเหลือง ยกเว้น
สีแดงจะดูดซึมไม่ได้ ดังนัน
้ Krypton laser จะมีประโยชน์ใช้ได้ ใน
กรณีมี vitreous hemorrhage หรือต้อกระจกทีไ่ ม่มากนัก
3. Xanthophyll เป็ น pigment ทีอ
่ ยู่ในชัน
้ ของ nerve fiber layer
บริเวณ macula จะดูดซึมแสงสีนำา
้ เงินได้ดี ส่วนแสงสีเขียว สีแดงจะดูด
ซึมได้ไม่ค่อยดี ดังนัน
้ เราจึงไม่นิยมใช้ Argon blue ในการฉายแสง
บริเวณ macula ซึ่งจะทำา ให้เกิดการทำา ลาย inner retina โดยเฉพาะ
nerve fiber layer tissue
ผลของเลเซอร์ต่อเนื้อเยือ
่
Photoradiation
Photosensitized
Photochemical (dye laser)
cytotoxicity
effects Photoablation
Reprofiling and
(excimer laser)
incision
Photocoagulation
Coagulation and
(argon, krypton,dye
cautery
and Nd:YAG laser)
Light Thermal effects Photovaporization
Incision and cautery
(CO2)
Photoablation
(HF and CO2
incision
Ionizing effects Photodisruption
Incision
(Nd:YAG
laser)
รูปที ่ 2 แสดงผลของเลเซอร์ตอ
่ เนือ
้ เยือ
่
2. Thermal effect
2.1 Photocoagulation เม็ ด สี (pigment) จากเนื้ อ เยื่ อ ต่ า ง ๆ
จะดูดซึมแสงและเปลีย
่ นแปลงเป็ นพลังงานความร้อนและไหม้ได้ เรา
นำาผลนีม
้ าใช้ในการฉายแสงไปยังจอตาเพือ
่ ทำาให้เกิดการติดแน่นรอบรู
รั่วจอตา (retinal hole) หรือทำา ลายหลอดเลื อดงอกใหม่ โ ดยตรงหรื อ
ท า ง อ้ อ ม (panretinal photocoagulation) เ พื่ อ ข จั ด ก า ร ส ร้ า ง
vasoformative substance ใ น ต า ที ่ เ กิ ด proliferative diabetic
retinopathy หรื อ ฉายแสงไปยั ง บริ เ วณ trabecular meshwork ที ม
่ ี
melamin pigment เพื่อทำา ให้เ กิด การระบายนำ้า aqueous ออกไปได้ ดี
ขึน
้ ทำาให้ความดันในลูกตาลดลงในผู้ป่วยโรคต้อหิน
2.2 Photovaporization เกิดจากการใช้เลเซอร์ทีม
่ ีพลังงาน
ทีม
่ ากกว่าปกติทีท
่ ำาให้เกิด photocoagulation อุณหภูมิในเนือ
้ เยือ
่ จะสูง
จนกระทัง่ ถึงจุดเดือดของนำา
้ และเกิดไอนำา
้ อย่างรวดเร็วจนเนือ
้ เยือ
่ มี
การฉีกขาด (photovaporization) ส่วนใหญ่แล้ว photovaporization
(cutting) จะมี photocoagulation (cautery) ตามมา ดังจะเห็นได้จาก
การผ่าตัดโดยใช้ CO2 เลเซอร์ ระหว่างการผ่าตัด (incision) จะไม่มี
ยังมีปัญหาทีว
่ า
่ กระจกตาจะไม่ยอมให้ CO2 เลเซอร์ ผ่านไปได้ และ
แสงเลเซอร์จุดเล็ก ๆ และช่วงสัน
้ ๆ 30 ns. - 20 ps.(1 ps = 10-
12 sec.) ซึ่ ง จะให้ พ ลั ง งานมหาศาลโดยทำา ให้ เ นื้อ เยื่ อ เกิ ด เป็ น ion
และ electron รวมเรียก plasma ซึ่งจะขยายตัวอย่างรวดเร็ว เกิด
คลืน
่ shock และ acoustic ทำาให้เนือ
้ เยือ
่ ฉีกขาดขึน
้ จึงนำามาใช้ในการ
รักษาทำา ให้ม่านตาเป็ นรูทะลุ (laser iridotomy) และถุงหุ้มเลนส์ห ลัง
ผ่าตัดต้อกระจกทีเ่ กิดขุ่นขึน
้ ฉีกขาด (laser capsulotomy) เป็ นต้น
ข้อบ่งชีก
้ ารใช้เลเซอร์รักษาโรคตา (น่าร้้)
จะขอกล่าวเฉพาะกรณีทีพ
่ บน้อยเท่านัน
้
ผ่าตัดบริเวณส่วนหน้าของตา ใช้ในกรณีดังต่อไปนี ้
1. ถุงหุ้มเลนส์ขุ่น (posterior lens capsule opacity ) ผู้ป่วย
หลั ง ผ่ า ตั ด ต้ อ กระจก บางรายอาจเกิ ด ถุ ง หุ้ ม เลนขุ่ น เนื่ อ งจาก lens
epithelium แบ่งตัวมาทางด้านหลังของถุงหุ้มเลนส์ แสงผ่านเข้าตาได้
น้ อ ย ทำา ให้ ต ามั ว ลง สามารถใช้ YAG laser ฉายบริ เ วณที ข
่ ุ่ น ออก
ทำาให้แสงผ่านเข้าตาได้ตามปกติ ผู้ป่วยเห็นภาพชัดตามเดิม
2. angle closure glaucoma ซึ่ง สาเหตุ เ กิ ด จาก relative pupillary
block สามารถใช้ อาร์กอน (laser iridotomy) หรือ YAG เลเซอร์ ฉายไป
บนม่านตาทำา ให้เกิดรูทะลุ (laser iridotomy) เป็ นการแก้ปัญหา pupillary
ฝ า น เ นื้ อ ก ร ะ จ ก ต า ห น า 130-160 ไ ม ค ร อ น เ ส้ น ผ่ า
ศู น ย์ ก ลางประมาณ 8.5-9.5 มิ ล ลิ เ มตร แต่ ไ ม่ ฝ านจนสุ ด
จากนั ้น ยกเป็ น flab ขึ้น และใช้ excimer laser ขั ด ผิ ว เนื้อ
stroma ของกระจกตาเพื่ อ แก้ ส ายตาผิ ด ปกติ ต ามต้ อ งการ
โดยใช้การตัง้ โปรแกรมจากคอมพิวเตอร์ ว่าสายตาสัน
้ เท่านี ้
จะใช้การขัดผิวนานเท่าไร และอย่างไร
สุดท้าย ล้างเศษเนือ
้ เยื่อด้วย balance salt solution และยก
flap ปิ ดเข้าทีเ่ ดิม
2. Photorefractive keratectomy (PRK)
ทำาโดยหยอดยาชา และขูดผิว epithelium ของกระจกตา
ออก จากนัน
้ ใช้ excimer laser ฉายแสง
บน stroma ของกระจกตาเพือ
่ ขัดให้แก้สายตาผิดปกติ
ตามทีต
่ ้องการโดยการตัง้ โปรแกรมจากคอมพิวเตอร์
ผ่าตัดบริเวณส่วนหลังของตา
มีทใี ่ ช้กรณีดังต่อไปนี ้
1. จอตาเหตุเบาหวาน ซึง่ มีข้อบ่งชีต
้ ้องรับการรักษาด้วยเลเซอร์คือ
1.1 จอตาเหตุเบาหวาน (diabetic retinopathy, DR) ในกรณีที ่
เป็ น high risk proliferative diabetic retinopathy (PDR) ทีม
่ ีลักษณะ
1.1.1 มี ห ลอดเลื อ ดงอกใหม่ ที ่ disc (NVD) ขนาด /4 - /3 ของ disc
1 1
area
1.1.2 มี vitreous ห รื อ preretinal hemorrhage ร่ ว ม กั บ NVD ห รื อ มี
ห ล อ ด เ ลื อ ด ง อ ก ใ ห ม่ ที ่ จ อ ต า (retina) เ รี ย ก ว่ า neovascularization
macular เพือ
่ ทำาให้หลอดเลือดงอกใหม่ฝ่อลง
1.2 จ อ ต า เ ห ตุ เ บ า ห ว า น ก ร ณี ที ่ มี clinically significant
macular edema (CSME) ซึ่ ง เป็ นสาเหตุ ทำา ให้ ผู้ ป่ วยเบาหวานตามั ว ลง
จักษุแพทย์จะฉายแสงอาร์กอนเลเซอร์ บริเวณที ่ macular บวมเพือ
่ ทำาให้
จอตาราบลง หรือทำาให้นำา
้ เหลืองบริเวณนีห
้ ายไป
2. Central serous chorioretinopathy ใ น ผู้ ป่ ว ย ที ่ เ ป็ น central
serous chorioretinopathy จะมี macular edema เนือ
่ งจากมีความผิดปกติ
ของชั ้น retinal pigment epithelium ทำา ให้ นำ้า จาก choroid ซึ ม เข้ า ไปใต้
จอตา ถ้ า หากไม่ ส ามารถหายได้ เ องในเวลา 4 เดื อ น อาจต้ อ งใช้ แ สง
เลเซอร์ ยิ ง ตรงจุ ด จอตารั่ว ทำา ให้ นำ้ า ในชั ้น subretinal fluid ราบลงและ
หายเร็วขึน
้
3. โ ร ค จ อ ต า เ สื่ อ ม ใ น ผู้ สู ง อ า ยุ (Age related macular
degeneration) ในผู้ ป่ วยที ส
่ ู ง อายุ แ ละมี ก ารเสื่ อ มของ macula อาจมี
การแตกของชัน
้ bruch membrane และมีหลอดเลือดงอกจาก choroid
ผ่ า นรอยแตกเข้ า ไปใต้ จ อตาได้ อ าจแตกง่ า ย เกิ ด มี เ ลื อ ดออกทำา ให้
สายตามัวไปได้มากการใช้เลเซอร์ยิงหลอดเลือดงอกใหม่นีจ
้ ะเป็ นการ
ป้ องกั น โรคแทรกซ้ อ นจากการแตกของหลอดเลื อ ดงอกใหม่ นี ้ และ
รักษาได้ด้วย Argon green, Krypton red หรือ Dye yellow โดยก่อน
จะรั ก ษาต้ อ งฉี ด สี ถ่ า ยภาพจอประสาทตาด้ ว ยฟลู อ อเรสซี น หรื อ
indocyanine green เพือ
่ ให้หลอดเลือดงอกใหม่ให้ชัดเสียก่อน
------------------------------------------------------------------------------------------
laser ยิงไปที ่ tumor แทนทีจ ่ ะทำาการควักตาออก โดยเฉพาะถ้าผู้
ป่ วยเป็ นทัง้ 2 ข้าง หรือเหลือตาข้างเดียว และ tumor ขนาดไม่ใหญ่
มา