INSTITUTI I ZHVILLIMIT T ARSIMIT

PROGRAM ORIENTUES
PR MATURN SHTETRORE
(Provimi detyrurar)
LNDA:
GJUH ANGLEZE
Viti shkollor: 2013 -2014
TIRAN
JANAR, 2014

Koordinatore: Erifili Hashorva
2
1. UDHZUES I PRGJITHSHMPR PROGRAMIN E PROVIMIT
KOMBTAR T MATURS SHTETRORE PR LNDN E GJUHS
ANGLEZE DHE PR PRDORIMIN E TIJ NGA MSUESIT
Ky program orientues mbshtetet n standardet e arritjes s msimit t gjuhs angleze
dhe bazuar n udhzimin e dats 26/12/2013 t Ministris t Arsimit dhe Sportit Pr
Zhvillimin e Provimeve t Maturs Shtetrore ku gjuha e huaj sht provim i
detyruar dhe niveli i njohurive i prket nivelit A2, sipas dokumentit evropian Kuadri
i Prbashkt Evropian i referencave pr Gjuht.
Hartimi i ktij programi orientues sht bazuar trsisht n programet e gjuhs
angleze, t cilat prcaktojn njohurit dhe shprehit e domosdoshme gjuhsore,
komunikuese dhe funksionale.
Programi orientues pr prgatitjen dhe realizimin e provimit t Maturs Shtetrore pr
gjuhn angleze si provim i detyruar, sht realizuar si sintez e njohurive dhe
shprehive t fituara gjat gjith procesit msimor n kt lnd, si n aspektin tematik
ashtu edhe n aspektin gjuhsor (gramatikor, leksikor) dhe funksional.
Ky program duhet t nxis inspirim dhe sfid pr t gjith nxnsit dhe ti prgatis
ata pr t ardhmen. Programi Orientues sht ndrtuar duke pasur parasysh nevojat e
nxnsve, zhvillimet e tyre personale duke u dhn mundsi pr sukses n at ka i
pret.
Synimet e Programit
Ky program synon:
- T ndihmoj nxnsin maturant n prgatitjen e tij pr provimin e gjuhs angleze
si provim i detyruar.
- T ndihmoj msuesin e lnds n punn e tij pr zbatimin e programit dhe pr
tu dhn orientimet e duhura nxnsve.
3
- Vlersimin e njkohshm t 2 aftsive kryesore (nga katr aftsi q ka gjuha e
huaj) dhe dy konceptet baz, q jan: t lexuarit dhe t kuptuarit dhe t
shprehurit me shkrim.
- T jap orientime pr specialistt q merren me hartimin e testeve t Maturs
Shtetrore pr gjuhn angleze si provim i detyruar.
Udhzime praktike mbi prdorimin e programit
Pr prdorimin e ktij programi msuesi duhet t ket parasysh specifikn e gjuhs s
huaj, ku nxnsi n provim do t prballet me situata t reja ose me pjes t reja
leximi por tematika, gramatika dhe funksionet gjuhsore do t jen po ato q ka
studiuar ndr vite.
Kur flitet pr tematikn kryesore n program nxnsit duhet q t ken njohuri pr
temat q jan t prfshira n program (food, health and safety, travel time,
environmental issues, sports and entertainment, modern living, etc.)
Prsa i prket gramatiks, msuesi duhet ti prgatis nxnsit q t jen n gjendje t
zgjidhin ushtrime mbi aspektet kryesore gramatikore (passive voice, conditionals,
reported speech, verb tenses, adverbs and adjectives comparisons, connectors, etc.)
duke dal nga konteksti i msimeve ku kto probleme trajtohen. Msuesi duhet ti
vr theksin ans praktike t zgjidhjes s ushtrimeve, duke i trajtuar kto ushtrime n
forma t ndryshme, her me tipe ushtrimesh me alternativa, e her tipe ushtrimesh t
hapura, ku m t spikaturat jan sentence transformation, error correction, etj.
Funksionet gjuhsore duhet t trajtohen n mnyr sa m t larmishme duke prdorur
situata nga t gjitha fushat e jets por duke ruajtur formatet dhe shprehjet q jepen n
tekstet msimore. Nxnsi duhet t jet i prgatitur kryesisht pr kto funksione
gjuhsore:
- expressing their interests
- talking about different fields of interests
- recommending places
- suggestions (proposals, comments) on simple issues
- Likes and dislikes
- Inviting
4
- Asking and answering simple personal questions
- Exchanging courtesies.
Prsa i prket t shkruarit msuesi duhet t ushtroj nxnsit e tij q t din t
organizojn forma t ndryshme kompozimi jo letrar (me tema t thjeshta). Ata duhet
t prgatiten q t ndrtojn paragraf t sakt nga ana strukturore dhe leksikore.
Gjithashtu msuesi duhet t prgatis nxnsit q t din t prmbledhin me shkrim
nj prvoj personale duke prshkruar ndjenjat dhe reagimet e tij n nj tekst
koherent. Nxnsi duhet t jet i prgatitur t shkruaj nj email ose letr formale ose
jo formale; t zbatoj rregullat e shkrimit t nj e-mail-i, nj letre formale dhe
joformale.
2. Aftsit dhe njohurit q duhet t zotroj nxnsi maturant pr t qen i
prgatitur pr Provimin e Maturs n gjuhn angleze si provim i detyruar.
Nxnsi duhet t demonstroj aftsit dhe njohurit e tij pr ka m posht vijon:
2.1 T Lexuarit dhe t Kuptuarit (Reading Comprehension)
Vlersimi i ktij komponenti do t bhet mbi bazn e nj teksti t panjohur mbi t
cilin do t ndrtohen pyetje q do t testojn aftsin e nxnsit pr t kuptuar nj
pjes letrare ose jo letrare, dhe pr t gjykuar mbi t.
Nxnsi duhet t jet n gjendje t lexoj dhe t kuptoj n mnyr t prgjithshme
informacionin e dhn n pjesn e leximit, t mbledh informacionet q i krkohen
rreth tekstit apo t jap nj vlersimim t shprehur me gjuh t thjesht mbi at ka i
krkohet.
M posht po rradhisim disa aspekte t leximit:
- Marrja e informacionit t duhur nga teksti i dhn.
- Reflektimi mbi prmbajtjen e nj fragmenti dhe nxjerrja e informacionit t duhur
prej tij.
- Thellim n kuptimin e nj fraze dhe gjetja e sinonimit t saj.
- Formimi i nj kuptimi t prgjithshm dhe nxjerrja e moralit t pjess shprehur n
gjuh t thjesht.
- Paraqitja e elementve q justifikojn prgjigjen e dhn.
- Plotsimi i ushtrimeve leksikore rreth tekstit.
5
- Gjetja e fjalve referuese.
2.2 T Shprehurit me Shkrim(Writing)
N provimin e maturs nxnsi duhet t jet n gjendje t prodhoj tekste t shkruara
mbi nj gam jo shum t gjer temash duke i lidhur elementt n mnyr koherente,
duhet t jet n gjendje t bj prshkrime jo shum t hollsishme mbi tema t
njohura, t tregoj me shkrim prvojat e tij duke prshkruar ndjenjat dhe reagimet e
tij, t prshkruaj nj ngjarje, nj udhtim real duke prdorur gjuh t thjesht dhe t
pangarkuar me detaje, t shkruaj nj letr personale apo zyrtare, nj e-mail formal
dhe joformal duke respektuar formatet e msuara gjat viteve q nxnsi ka studiuar
kt gjuh, etj.
Pr vlersimin e ksaj aftsie, nxnsi duhet t paraqes nj produkt t shkruar
prej 100-120 fjalsh. Nxnsi vlersohet pr prmbajtjen, leksikun, korrektsin
gramatikore, strukturn e rrjedhn logjike.
T shprehurit me shkrim prfshin:
- t shprehurit me shkrim n formn e nj prshkrimi, letre, etj pr nj gam t
gjer temash t njohura e komplekse q jan trajtuar ndr vite n nivelin A2,
- nj produkt t shkruar sakt nga ana gramatikore dhe t strukturuar mir: short
letters (formal and non-formal ones), e-mails (formal and non-formal ones),
applications, summaries of short texts, etc.,
- shprehjen e pikpamjeve n form t thjesht dhe t qart,
- prdorimin e nj repertori t thjesht leksikor,
- komente t shkurtra me shkrim pr probleme t ndryshme (short stories,
descriptions of people, places, events and objects).
- t ruaj rendin e mendimeve n t gjith pjesn e shkruar.
2.3 Prdorimi i Gjuhs (Use of English)
N kt program njohurit kryesore q nxnsi ka marr mbi prdorimin e gjuhs
ndr vite, jan t dhna prmes ushtrimeve, temave, bashkbisedimeve q trajtojn
njsi t ndryshme gramatikore ose leksikore, pra n mnyr esenciale fjalori dhe
gramatika e msuar.
6
Tipet e ushtrimeve t rekomanduara pr fushat e siprprmendura:
T lexuarit dhe t Kuptuarit (Reading Comprehension)
- Pyetje mbi prmbajtjen e tekstit.
- Ushtrime me przgjedhje fjalsh ose frazash.
- Plotsimi i vendeve bosh me informacionin e duhur (Sentence or phrase
completion).
- Ushtrime me prgjigje po/jo.
- Ushtrime me e vrtet/e rreme (True or False).
- Ushtrime me disa alternativa (Multiple Choice, przgjedhje e alternativs s
sakt nga 4 ose 5 alternativat e dhna).
- Ushtrime ku i krkohet marrja dhe przgjedhja e informacionit t duhur nga
teksti i dhn.
- Ushtrime ku i krkohet reflektimi mbi prmbajtjen e nj fragmenti dhe
nxjerrja e informacionit t duhur prej tij.
- Vendosja e paragrafve sipas rendit t duhur n renditjen e ngjarjeve
(Arrangement of paragraphs).
- Ushtrime ku i krkohet paraqitja e elementve provues q mbshtesin iden e
dhn nga vet nxnsi.
- Ushtrime ku i krkohet thellim n kuptimin e nj fraze dhe gjetja e sinonimit
t saj.
Prdorimi i Gjuhs (Use of English; Grammar and Vocabulary)
- Ushtrime me zvendsim, zvendsimi i nj fjale me t ngjashmen e saj.
- Ushtrime transformimi, shprehja e nj fjalie me nj struktur tjetr, por duke
ruajtur kuptimin e fjalis.
- Ushtrime me shum zgjedhje/alternativa (Multiple Choice).
- Ushtrime me plotsime vendesh bosh, vendosja e fjals s duhur.
- Ushtrime me ndrtim fjalish.
- Ushtrime me gjetje dhe korrigjime gabimesh.
- Matching (prshtatje).
7
T Shkruarit (Writing)
- Shkrimi i nj e-mail-i, ku i tregohet nj miku rreth nj eksperience q ka ln
mbresa.
- Shkrimi i nj letre formale ose jo formale.
- Aplikime ose rekomandime pr nj pun part-time (me koh t pjesshme)
- Shprehja e mendimit rreth nj shtjeje t caktuar.
Struktura e Provimit n prqindje
Aspektet Gjuhsore q do t vlersohen Prqindja
Reading and Comprehension
T Kuptuarit e nj teksti t shkruar (letrar ose
joletrar)
40%
Use of English (Grammar and Vocabulary)
Prdorimi i Gjuhs (gramatika dhe leksiku) 40%
Writing
T Shkruarit (ese ose krijim, nj letr, krkes,
prshkrim, artikull, prmbledhje, etj.)
20%
3. Prmbajtja e Programit
Fushat tematike dhe leksiku
Prmbajtja tematike
Tematika e mposhtme, e parashikuar pr provimin e maturs, do t prfshij temat
baz (sipas kurrikuls) dhe nntema t marra nga kurrikula dhe tekstet.
Duke pasur parasysh se shkollat e zhvillojn msimin me libra t ndryshm, tematika
sht formuluar n mnyr prgjithsuese dhe jo sipas titujve t msimeve, me t cilt
8
nxnsit jan familjarizuar, por sigurisht prfshin t gjitha njohurit e prvetsuara n
shkoll prmes ktyre teksteve:
Tematika (Topics)
Every day life (Eating, cooking customs in Albania; around the world; sports;
personal preferences; free time; hobbies, interests).
The World around us (Traveling, famous places around the world; money and
shopping; environmental issues etc.).
The World of learning and Work (school issues, work interviews, studies,
school friendship, etc.).
Personal and social life (Health problems, injuries and illnesses; clothes;
celebrations in Albania and other countries; physical characteristics of the people,
etc.)
The World of communication (TV programs, reality shows, films, radio
programs, letters, e-mails and postcards).
Leksiku
N baz t tems, przgjidhet gjuha dhe aktet gjuhsore si edhe strukturat
gramatikore q mundsojn realizimin e komunikimit rreth nj teme t caktuar.
Nxnsi duhet t zotroj nj repertor leksikor t mjaftueshm pr tu shprehur
thjesht me shkrim dhe me goj.
Aktet dhe funksionet komunikative
Sugjerohen aktet dhe funksionet e mposhtme, t cilt shrbejn si mnyr orientuese
pr hartimin e testit dhe vlersimin e nxnsve. Aktet dhe funksionet komunikative
japin shprehit kryesore q nxnsi ka fituar ndr vite.
Expressing interests or preferences on something.
Expressing likes and dislikes.
Expressing obligation, permission and prohibition.
Giving personal information or advice to someone.
9
Expressing opinions; agreeing, or disagreeing.
Suggesting, and taking a decision.
Asking about/recommending places.
Expressing possibility, probability, certainty.
Elementt dhe strukturat gramatikore
Pr nj komunikim t sakt nga ana gramatikore, si me goj ashtu edhe me shkrim,
sugjerohet t punohet n mnyr t prqndruar mbi strukturat dhe shtjet
gramatikore m t rndsishme t trajtuara .
Verb Tenses:
Present Tenses, Past Tenses, Future Tenses, Perfect Tenses, Continuous
Tenses.
Gerund and Infinitive Verb Patterns:
(She hates washing up. The teacher asked me to revise the topic once again).
Reported Speech (positive, interrogative and imperative forms).
Active and Passive Voice: (present, past, future, perfect).
Conditionals: (0, 1
st
, 2
nd
, verb tenses and their combinations in conditional
sentences).
Modal Verbs (may, might, should, have to, must, could).
Adjectives (comparison degrees, and different ways of comparisons).
Prepositions, and Phrasal Verbs.
Adverbs
Connectors (above all, such as, then, therefore, whereas, instead, furthermore,
however, even so, etc.)
10
Note to students:
You must think about the language you want to use. It is not enough just to
memorize lists of expressions or to memorise the texts from your coursebook. You
need to be able to adapt your knowledge to the situation. Language is a creative
process.
I f you have worked steadily and sensibly during the course then the Matura Exam
should come as a surprise to you.