T.C.

ULUDA NVERSTES
LAHYAT FAKLTES
Cilt: 12, Say:1, 2003
s. 445-465







Ahmet Ltfi KAZANCI

orumda Mehmet Nuri-Pakize ailesinin drdnc ocuu
olarak dnyaya geldi. Nfus mdrl onun doum tarihini 01.08.
1936 olarak tespit etti. Bugnk Zafer lkokulundan (eski vali
kona) yukarya kan sokakta 51 numaral evde yirmi yln geirdi.
Daha sonra yine ayn sokakta bir baka eve tanan ailesiyle de yirmi
bir yl beraberce yaad.
Baba Mehmet Nuri arklk yaparak ailesini geindirmek iin
alrken hafz olmas mnasebetiyle mahalle mescidinin imamln
da beraber yrtm ve aralksz yirmi sekiz yl mddetle Tepecik
camiinde cretsiz grev yapmtr. orumun Mecitz ilesine
haftada bir gn yryerek ark satmaa gitmektedir. Gidi ve gelii
altm km. den az olmayan bu yolculuu srtnda ark hebesi ile
kateden Hafz Mehmet Nuri Efendinin u cmlesi, hala Kazancnn
gzyalaryla yadettii zel bir hatra olarak kalmtr: Olum ayet
yetiebilirsem camiye gidip yats namazn da kldryordum.
Bu aile bazan iki yumurtay suda kaynatr, soyulan yumurtalar
itina ile ikiye blnr. Drt parann her biri drt kardein nne
konur. Fedakarlk bundan sonra balar nk kardelerin her biri
yarm yumurtadan baba, anne ve halaya hak ayrrlar, kalan ksm
da afiyetle yerler. kinci Cihan Harbinin devam ettii o gnlerde pek
ok ailenin yemek sofras bu ller iindedir. Bunu bulamayan pek
ok ailenin uradklar maddi ve zellikle manevi knty Kazanc
hatrlamak bile istemiyor.
Kazanc, ekmein karneyle satld gnleri yaamtr. Her
ailenin, nfus saysna gre elinde karnesi vardr. Bu karnede
gsterilenden tede ekmek alma hakk olmad gibi, dn hakkn
kullanmayan bugn iki gnlk ekmek alma hakkna da sahip
deildir. Komu kadnn, Bugn kye gidiyoruz. Bizim karnemiz ile
de aln, diyerek karneyi brakp gitmesi, byk bir memnuniyet
hasl etmi ve birka gn iin ailede ekmek bayram yaplmtr.
Kazanc bazan babasndan para ister. Mehmet Nuri Hoca
czdann karp gsterir.
-Olum, para yok , der.



446
Bu ses, Kazancnn alt ses tonu ile sylenmez. znt
doludur. Nitekim bazan baba, hkra hkra alar. Durumu
kavrayamayan be yandaki ocuk,
-Baba neden alyorsun, demekten kendini alamaz.
-Olum, sen anlayamazsn, cevab verilir.
Fakru zaruret iinde ve daha bir ok olumsuz artlar altnda
ama kimseden bir ey beklemeden hayatn srdrrken, mahallenin
cretsiz imamln da zerine almas sebebiyle olsa gerek ki Hafz
Mehmet Nuri Efendi, mahalleli tarafndan gerek anlamyla sayg
grmtr. Akama doru o evine gelirken, onu ilk defa gren kadn
ya da erkek hatta ocuk, Hafz aa geliyor!.. diye seslenecektir. Bu
ilan zerine sigaralar sndrlecek, emeye orapsz gelen kadnlar
koup giyinip gelecek, ocuklar dillerine hakim olmaa
alacaklardr. Bu artlar altnda hocann verdii selam alnacak ve
o namaz hazrln yapmak zere evine girecektir.
Altml yllarda imamlk mukabilinde belli bir cret alma
imkanna kavuan Hafz Mehmet Nuri Efendi, artk ihtiyarlamtr.
Namaza hazrlk yapmak zere nefes nefese eve geldiinde
-Baba, namaza ben gidiversem olur mu?...diyen olunun
yzne memnuniyetle bakar.
Bu bak, bir bakma, ektiini belli lde bimi olmann
verdii huzurla ilgilidir
-Allah senden raz olsun olum, der ve nefesi geniler.
1964 ylnda retmen olan Kazanc, aile geimini merhum
aabeyi Rifat ile birlikte, zerine alr. Mehmet Nuri Efendi bundan
byle sadece kahvede iecei ay parasn deyecektir. mr
boyunca ilk defa cebi be kuru gren hoca, maann yzde
seksen gibi bir art grd gnlere de ular. Artk ayda drt yz
seksen lira maa almaktadr. Dnyalar onun olmutur. Sabah
namazna gtrd torunlarna simit alp dnmenin sevinci ile
doludur. Ancak bu maa nc defa aldndan bir gn sonra Yce
Makamn sahibinden davet gelir ve 2 Austos 1966 tarihinde vefat eder.
* * *
Annesi Pakize hanm, Kazancnn doumundan sonra
hastalanm ve bu hastalk dokuz yl srmtr. orumdaki btn
doktorlar hastay muayene etmilerdir. Genel olarak birletikleri
nokta, hastann pek az mrnn kald ve bu sebeple can ne
isterse yedirilmesi eklindeki tavsiyeden ibarettir.
Bazan en tabii ihtiyac iin yataktan kaldrlan hasta her
admda bir sandalyede dinlendirilerek gtrlp getirilir. Hasta
adeta canl bir cenaze gibi yllar boyu bu derdi eker. Bu artlar
altnda geirilen dokuz yl boyunca Kazanc, anne kucana hasret
kalmtr. Nihayet Cihan Harbinin sona ermesi ve Almanyann teslim
olmasyla d dnyaya alan kaplardan dar kan ilim
adamlarndan birka tanesi de oruma gelmitir.



447
Yeni ve yabanc bir doktorun geldiini ve bir defa da hastay
ona gstermek istediini bildiren Devlet Hastanesi batabibinin
teklifiyle Pakize hanm, sedye zerinde Hastaneye tanr. Alman
doktor hastay grr ve kanszlk tehisi ile kontrol altna alr. Biri
erkeklere, dieri hanmlara ait olan iki kouta sadece kanszlk
derdi eken hastalar bulunmaktadr.
Alman doktor, o gne kadar hastalarn hi tanamad gler
yzyle ve pek ciddi ilgisiyle tedaviye balar. Elli kilo olarak sedye ile
getirilen Pakize hanm, yirmi bir gn sonra yetmi kilo olarak
taburcu edilir. Dokuz yldr yzne ilk defa kan gelmitir,
glmsemektedir. Devlet hastanesinden eve kadar iki kilometreden
az olmayan mesafeyi annesi ile el ele tutuup yryerek geldiklerini
anlatrken Kazancnn gzleri hala yala doluyor. nk hasta,
dokuz yldr yz metrelik bir yolu bile yrmee hasret kalmtr.
Eve kadar gelip ziyaret etme nezaketini gsteren ve tedavi
mddetince hi cret almayan doktorun Pekize, Pekize eklindeki
hitaplar Kazancnn kulaklarnda kalan hatralar arasndadr.
Btn doktorlarn pek az mr kalm dedikleri Pakize hanm
bundan byle otuz yl yaam ve iki ocuu daha olmutur.
Pakize hanm 15 Austos 1978 tarihinde veda eder.
* * *
Kazanc ocukluk yllaryla ilgili olarak defterine unlar
kaydetmi:
-ocukluk Yllar-
Hatrlarm oynadm gnleri
Lastik ayakkab ayaklarmda
Ak oynar, evirirdim emberi
Mahallenin tozlu sokaklarnda
*
Bir saa, bir sola koar dururdum.
Kamyla topaa vurur, vururdum.
Ky diplerinde yatar uyurdum.
Alp gtrrler kucaklarnda
*
Nerde anam szn duysam birinden
Bir burukluk olur dudaklarmda
Gzlerimden akar birka damla ya
Akar akar kurur yanaklarmda
*
Yllar geti unuttum o gnleri.
Ak salar belirdi akaklarmda.
Bazan bir ok delip geer gnlm
Hasret dolu akam afaklarnda (26 Aralk 1981)
* * *



448
Kazanc nklap ilkokulunda okudu. Bugn nklap
ilkokulunun yerinde orum Emniyet Mdrl binas bulunuyor.
Onun ilkokul hayat pek snk gemitir. ine dnk tabiatnn
yannda retmenlerin tutum ve davranlar da ona nemli lde
tesir etmitir. kinci snfa baladnn ilk haftasnda retmen onu
tahtaya kaldrr, (H veya G) harflerinden birini yazmasn syler.
Kazanc dierini yazar ve iki iddetli tokatla cezalandrlr. Bu
tokatlarn iki nemli sonucu olmutur: Biri tokatlar yedikten sonra
yaadn ya da yaamadn bilemeyecek derecede perian
olmasdr. kinci ve daha etkili sonu ise aradan altm yla yakn
zaman gemesine ramen Kazanc hala bu harfleri birbirinden
rahata ayrdedebilmektedir.
Okuldaki retmenlerden Mustafa bey gl kuvvetli bir
kiidir. Bununla beraber renci dvmekten de ayr bir zevk
almaktadr. ocuklarn enelerine indirdii yumruklar ihtimal ki onu
mutlu ediyordu. Dvmek istedii ocuun enesine doru evvela sa
yumruunu vurur gibi yapyor, ocuk saknnca bu defa sol yumruk
iniyordu. Henz yedi-on iki yalarnda olan bu yavrularn karsnda
muzaffer bir boksr gibi bir tavr taknan bu retmen hakknda
Kazancnn zihninde hi iyi bir hatra yok.
Bu arada snfta fkelenen bir baka retmen, elindeki sopay
kara tahtann yanndan en arka srada oturan bir arkadaa frlatm,
Erole atmtm eklinde bir aklama yapmay ihmal etmemitir.
Bu sopann, Erole ulamadan bir baka rencinin kafasna ya da
gzne arpmas nemli deildir. Yeter ki retmen hrsn tatmin
etmi olsun. Bu retmen Kazancnn hatrladna gre nc
snfta gelmi ve renciler onunla bir yl beraber olma mutluluunu
tatmlar ya da o bir baka snf daha mutlu etmek zere
Kazancnn snfna veda etmitir.
Pek tabii olarak bu ve benzeri davranlarn grd ama
sevildiini, okandn, takdir edildiini hatrlamayan Kazanc,
bugnk eitim ve retim anlaynn ok farkl olduunu
grmesine ve bilmesine ramen, yeni okula balayan ocuklar
grdke iinin szlamasna engel olamyorsa, bunun sebebi o
gnlerin ac hatralarnda aranmaldr.
Baretmen Mahir Tmer bey, tam anlamyla efendi bir
insandr. Hogrnn, sabrn, sevginin ne demek olduunu renci
ondan renmitir. Zaman zaman derste kalemiyle bir rencinin
kulana hafif hafif vurarak
-Evladm, yamal elbise giymek ayp deildir. Ayp olan yrtk ve
pis elbise giymektir. Bakn ben baretmen olduum halde yamal
elbise giyiyorum, der ve elbisesindeki yamay gsterir.
nc snfa getikleri gnlerde bir gn ellerine bir on kuru
geer. Rahmetli aabeyi ile bu paray verip bir simit alma konusunda
teneffs sren bir mzakere yaplr. nk ilk defa ellerine byle



449
klliyetli bir para gemitir. Bir daha bu kadar bir paraya sahip
olamamak vardr. nc teneffste karar verilir ve simit alnr.
Kazancnn da aabeyinin de ilk yedikleri simit budur. Bundan
sonra yllar boyu yine ikinci bir simitin hayali yaanacaktr.
lkokul hayatna ait en tatl hatras, bir kabakulak hastal
sonucu olarak okulun hafta tatile girmesidir. Yirmi bir gnn
sonunda tatil iki hafta daha uzatlmtr. nc defa uzatma
oluverir dncesiyle ve byk mitlerle giden Kazanc, bu defa
eitim ve retimin baladn renir ve be hafta sren mutluluk
dolu tatil hayatna veda eder.
* * *
lkokulun bitiminde onu Kuran Kursu beklemektedir. Genel
grnyle gler yzl, alan talebesini evlad gibi seven hatta
aka yapan bir hoca ile tanr. Artk ona bir alma hevesi
gelmitir. Hoca (Hafz Mehmet Kemal Erdin) zaman zaman onu rnek
gstermekte ve hatta cebine harlk koymaktadr. Kazanc bu
harlklarn, babas tarafndan hocaya brakldn yllarca sonra
renecektir. Byle balayan bir almayla yirmi bir gn sonra
Kuran okuma imkan elde edilmitir. Ailenin bu konuda ciddi
ekilde destek olmas sonucu olarak hafzla balatlan Kazanc, iki
sene be ay yirmi gn sren bir alma sonucu olarak Kuran-
Kerimi tamamen ezberlemitir.
Hafzla alt yllardan kalan en tatl hatra, Kuran
renme hevesiyle Kursa gelen Hayrettin Karaman ile tanm
olmasdr. Hoca her renci ile birer birer megul olamayacan
anlaynca yzne okuyanlar ikier er hafzlk yapanlara taksim
etmitir. lerinin byk ilim adam, slam Aleminin gerek anlamyla
medar- iftihar Hayrettin Karaman bundan byle bir mddet
derslerini Kazancya dinletmi, yzne iyice okuma imkann elde
ettikten sonra Arapa renmek zere Kurstan ayrlmtr.
* * *
mam cretsiz olan caminin mezzinlii yine Kazanc
ailesine kalmtr. ki aabeyi ile birlikte o da mezzinlik yapm,
Tanr Uludur... szleriyle balayan ezan yzlerce defa okumutur.
Farz namazlardan nce ikamet okunurken, cemaatten birinin kapda
gzclk yapmas ve iaret vermesi ile ikametin, Allah Ekber...
eklinde ama hafif sesle okunmas onun unutamad hatralar
arasndadr.
Ramazan gecelerinde minarede temcid ilahileri okunmas
adeti vard. Her gece iin Emniyetten zel izin alnarak okunan bu
ilahiler eliinde hanmlar sahur yiyeceklerini hazrlard. Her gece
mutlaka grevliler gelir, engel olmak isterler fakat zel izin gsterilir
ve devam edilirdi.
Bu Eref Olu Ruminin / Gnah ok durur gayet./ Kl
efaat ya Muhammed,/ efaat ya Rasulallah... msralarn



450
hatrladka o gnlerin tatl anlar da Kazancnn hayallerini
sslyor.
1950 Maysndan sonraki yllarda minarelerden temcid ilahileri
okunmasnn nnden btn engeller kalkm, zel izin alma
mecburiyeti kalmam, ama bu defa insanlara bir eyler olmu, bask
dneminde yatsdan kar kmaz szleip temcid verme derdine
denler kendilerini naza ekmiler ve ayda bir gece olsun temcid
verilmez olmutur.
1950 ylnn bir Ramazan gecesi ge vakit mahalle imamnn
kaps alnr ve Mehmet Nuri hoca uyandrlr, sabah ezann Allah
Ekber... diye okuyaca mjdesi verilir. Evde bir bayram havas
yaanr. Elhamdlillah diyen hocann gzlerinde birikenler sevince
delalet eden gzyalardr.
Ezann aslna evrildii ilk Cuma namazn orum Ulu
Camiinde klan Kazanc, ak sakall bir ihtiyar grr, Mezzinlere ilk
Cuma ezann ben okuyacam... diye nezrim var, zin verin, ezan
ben okuyaym diye yalvarmaktadr. Verilen izin ile i ezan bu
ihtiyar tarafndan okunur. Ezan okunurken camide bulunan binlerce
insann hkrarak alad bir olay yaanmtr. Bu, yllar boyu
yasaklanan ve okumakta srar edenlere cezalar yadrlan ezana
duyulan hasretin gzyalaryla ifade edilmesidir. Kazanc, hayat
boyunca bu kadar geni bir topluluun bir arada gzya dkt bir
olay bir daha yaadn hatrlamyor.
* * *
Hafzln bitiminden sonra babasnn yannda ark dikmee
balayan Kazanc bir zaman sonra ayakkabcla verilmitir. Hamid
camisinin yannda Osman ve Fazl isminde iki ortak ustann
denetiminde almaa devam etmektedir. Ustalarn her ikisi de
gerek anlamyla yoksul, ama o derece drst kiilerdir. lerini son
derece itinal olarak yapmaktadrlar. Sizden hi kimse, kendi ahs
iin arzu ettiini mmin kardei iin de arzu etmedike gerek
anlamyla iman etmi olmaz dsturunun en ak rneini Kazanc
bu iki fakir ustann almalarnda grmtr. Dikilen ayakkab her
defasnda kendi ocuuna dikilirken gsterilecek itina ile dikilmekte,
bir tek dikiin ya da ivinin daha geni veya daha sk olmamasna
dikkat edilmektedir.
Bir gn zengin bir aileye mensup olduu her halinden belli
olan bir delikanl ayakkab yaptrmak zere dkkana gelir. Kselesi
ve derisi Avrupa mal olan bir ayakkab ister. l alnr. (O gnlerde
hazr ayakkab satm henz yoktur.) Arzu ettii gibi dikilir. Delikanl
ayakkaby giyer, beenir, borcunu sorar. Fazl usta yirmi yedi buuk
lira der. Hemen deyip ayrlr.
Osman usta istenilen creti ok bulur. Fazl usta, Ben ne
bileyim pazarlk yapmadan paray deyeceini? diye kendini
mdafaa eder. Ama kendi de piman olmutur. Normalde yirmi be



451
liraya dikilen ayakkab ile bu ayakkab arasndaki farklar gz nne
alnr, yaplan btn hesaplar yirmi alt lirada dmlenir. Arada
yz elli kuru vardr. (O gnn parasyla alt ekmek alnabilecektir)
ki usta, mteriden alnan yz elli kuruun vebalinden
kurtulabilmek iin bir haftadan az olmayan bir sre iinde defalarca
oturmular, inceden inceye hesaplar yapmlar fakat bir trl
rahatlatc neticeye ulama imkan olmamtr. En kolay yol,
delikanly bulup yz elli kuruu kendisine teslim etmektir ama onu
bilen yoktur.
lerini son derece itina ile yapmalar sonucu olarak pek az
ama pek salam ve mkemmel ayakkab diken bu iki usta, iki aileyi
doyuracak geliri elde edemedikleri iin ayrlmlar, Fazl usta Kale
ilkokulunda bir hademelik bulmu, Osman usta stanbula
yerlemitir.
Bu defa Kundurac Mehmet hafzn yannda almaya
balayan Kazanc burada fazla kalamamtr. nk orumda mam
Hatip Okulu almaktadr. Ulu Cami imam Batumlu Yusuf hoca,
meslektann olu olan Kazancnn bu okula girmesi iin srar
etmektedir. Neticede baba ve usta arasnda gidip gelen hoca efendi,
bu delikanlnn mam Hatip Okuluna yazlmasn temin eder, be
numara ile okula kayt yaplr. O gnlerde on yedi yandadr.
lkokuldan ayrlal be sene olmu, okuyup yazmann tesinde
elde bir ey kalmamtr. Zaten ilkokul hayat pek snk gemitir.
Bu sebeple snfta en son srada yer alverme korkusu vardr. Bu
korku onu ciddi ekilde almaya sevketmitir. Birka dersin yazl
imtihan sonular geldiinde o, alrsam baaracam sonucuna
ulamtr. lk yl ve daha sonraki yllar birincilikle bitirme imkann
bulmutur. Tatillerde dkkanda ark dikerken bulduu frsatlar
deerlendirmi, zellikle Konya mam Hatip Okulunda okuyan
Hayrettin Karamandan tatil boyunca Arapa, Farsa dersleri alm,
fakat Hayrettin Hocadan her ayrlnda iinin alma azmi ve
sevgisiyle dolup tatn hissetmitir.
* * *
mam Hatip Okulu Kazanc iin yepyeni bir hayatn balangc
olmutur. Yeterince girgin, eline ald ii baaran bir rencidir. Her
eit renci faaliyetlerinde grev almann yannda, hutbe dinleme
komisyonu olarak seilen iki retmenin ncs odur. Okul
Mdr Necmi aml (Allah rahmet etsin) zaman zaman snf toplar,
kendisi disiplini temin ederken Kazancya Arapa dersi verdirir.
lkokul hayatnda ayaklar geri geri giden, bir trl okula gitme
arzusuna sahip olamayan isteksiz rencinin yerinde imdi alan,
almasn seven, okula gitmeyi bir ibadet olarak deerlendiren,
hayat dolu bir renci vardr. Bu renciyi okulda verilen dersler
tatmin etmemekte, zellikle meslekiyle ilgili olarak bir eyler
okumaya, kendini yetitirmeye almaktadr. Arkadalar arasnda



452
sayg gren bir durumdadr. Bir gn Metin Cankat isimli bir arkada
ona u cmleyi syleme ihtiyacn duymutur: Senin u arballn
var ya, ona sahip olmak iin ok eyimi verebilirdim.
mam Hatip Okulunun ald yllar, ilim ynnden gerek
anlamyla mahrumiyet yllardr. yle ki, birinci snf bitirdii
gnlerde bir eyler okuma derdine den Kazancnn bulabildii
kitap says sadece drttr. Bunlar
1-Byk slam lmihali (mer Nasuhi Bilmen)
2-slam Dini (Ahmed Hamdi Aksekili)
3-Din Klavuzu (Mustafa Asm Kksal)
4-Ament erhi (Numan Kurtulmu) isimli kitaplardr. O, bir
baka kitap bulamad iin bu kitaplar birka defa okuma
mecburiyetinde kalmtr.
kinci snfa getii gnlerde Hafz Nuri Efendi, dokuz cilt
tutarnda bir kitap ile eve gelir. Elmall Muhammed Hamdi Yazrn
Hak Dini Kuran Dili adn verdii mehur tefsirdir. Eski bir orta,
okuyalm diye aldk. Fakat bizde okuyan yok diyerek otuz be lira
mukabilinde bu gzel eseri takdim etmitir. Kazanc bu tefsiri o
gnlerde yirmi yedi liraya ciltletmitir.
zellikle Arapa derslerine gelen Server Hocann samimiyeti,
efendilii, Aah olum, ne olurdu bir hoca bulsam da yirmi sene
nnde diz kp okusam, yirmi sene de kitap mtalaa etsem
deyii hala unutamad hatralar arasndadr.
Beinci snftan itibaren kendi snfnda ya da dier snflarda
bulunan arkadalarna Arapa dersi verme imkann bulmu, o
snflara gre zor bir metin olan zhar isimli nahiv kitabn en az iki
defa okutmutur.
* * *
Okula yeni tayin edilen ve gelir gelmez mdr yardmclna
atanan bir meslek dersleri retmeni, Kazancnn hayatnda pek ac
bir dnemin balamasna sebep olur. nk bu retmen zellikle
onunla ilgilenir, iki dakika ge geldii iin, elli metre teden geen
retmene selam vermedii iin onu disiplin kuruluna sevketmenin
zevkini bol bol tatmaktadr. Sk sk odasna ararak hakaretler
yapmak, incir ekirdeini doldurmayacak meselelerden dolay yazl
ifade almak artk gnlk olaylar srasna girmitir. Mdr yardmcs
retmenin asl derdi, aada anlatlan olayla anlalr. Bir gn
birka arkadayla birlikte Kazancy da karsna alr,
-Bana hrmet edin, vallahi bu mektebi size taptracam, der.
Bu szn bir defa daha yemin ederek tekrarlar.
-Biz sana kar saygsz davranmadk. Her hocamza
gsterdiimiz hrmeti size de gsterdik. Ancak sen bizi kendine
hedef setin ve yapmadn brakmadn, denilir.
-Ama bana daha ok sayg gstereceksiniz. nk ben
mellifim, der.



453
Kelam ve mezhepler tarihine dair ortalama seksen sahifelik bir
cep kitab vardr.
Ona gre Kazanc ve birka arkada bu hocaya, olaanst bir
hrmet duyacaklar, dier renciler ise, bu hocada mkemmel bir
cevher bulunmasa aabeylerimiz bu hrmeti gstermez, diyecekler
ve maksat hasl olacakt. yl mddetle pek nemsiz meselelerden
dolay uygulanan bu hakszlklar karsnda alacan ahirete
brakan Kazanc, mezun olur ama artk u karara varmtr.
Bulunduum yerde kimse benim varlmdan haberdar olmasn.
Bu karar, mezuniyetten itibaren krk yl mddetle (yani bu
satrlarn kaleme alnd gne kadar) ister istemez devam ettirilmi,
mnzevi bir hayat tercih edilmi, kendini tatmin edemeyen bir
retmenin yersiz ve haksz beklentileri uruna, cemiyet iinde ciddi
faaliyetler ve hizmetler yapabilecek bir insann azm ve evki bir daha
ayaa kalkmamak zere yere serilmitir. yle ki oturduu
mahallede, her gn selam veren, hocam diye iltifat eden bir zata,
ismini sorabilmesi iin on drt yl beklemesi ona ok gelmemi,
adnn Mmin olduunu renmitir. Yine ayn sebepledir ki yirmi
be yl yaad Bursada, dkkannda yarm saat oturup sohbet
edebilecei bir dosta sahip olamamas, yine o gnlerin acmasz
basksna baldr.
* * *,
Be ay gibi ksa bir sre iin orum Kubbeli camii imam ve
hatiplii grevi vardr. Daha sonra stanbul Yksek slam
Enstitsnde okumak zere vazifesinden ayrlr. Fndklda, Namk
Kemal lkokulunun at katnda eitim ve retime devam eden
Enstitde drt yl okur. Birinci snf bitirdiinde Kuran Kursundaki
hocas Mehmet Kemal Erdinin byk kz Sacide hanmla nianlanr,
bir yl sonra 19 Temmuz 1962 ylnda evlenir. Bu evlilik sebebiyle
Yce Allah onlara, 1967 ylnda Aye, 1969 ylnda Abdullah ve 1974
ylnda da brahim isimli ocuk nasip eder.
Kazancya gre Sacide hanm; annesini, babasn ve
kardelerini kendisi iin terkederek, mutlu bir geim yapma midiyle
bu evlilii kabul etmitir. Ona, en az babasnn evindeki kadar
huzurlu ve rahat bir hayat dzeni salayamad takdirde Kazanc
kendisini namert bir kii olarak tanmlayacaktr. Bu evlilik, karlkl
sevgi ve sayg esasna gre kurulmutur. Rasulullah Efendimizin
Sizden hi kimse kendi ahs iin arzu ettiini mmin kardei iin
de arzu etmedike gerek anlamyla iman etmi olmaz anlamna
gelen ferman, bu ailenin temel prensiplerinden biri olarak
belirlenmitir. Mutluluu einin mutluluunda aramak bu ailenin en
belirgin zellii olarak tanmlanabilir. Her iki e, kurulan yuvann
mutlulukla devam iin bir takm fedakarlklarn yaplmas
gerektiini bilmektedir. nk Yce Allah, hibir insan bir
bakasnn kopyas olarak yaratmadna gre mutlaka arzularda,



454
isteklerde ayrlklar olacaktr. Szgelimi her ikisi de mercimek
orbasn sever ama biri bugn orba imeyi arzu ederken, dierinin
can bir baka yemei isteyecektir. O zaman taraflardan birinin
arzusuna dur deme ihtiyac vardr.
Kazancya gre evlilik bir pamuk iplii gibidir. Eler bu ipin
birer ucundan tutmulardr. Biri ektii zaman dieri gevetirse bu
ipi krk yl kullanma imkan vardr. Her iki taraf ayn anda ekerse ip
krlr. Mesela elerden biri skntldr, sinirlenmitir. Bu sinir onu
bir takm szler sylemeye iter. Fakat bu durumun farknda olan
dier e sesini karmaz, sessizce dinler. Aradan geen birka saat
sonra sinir hali geer, zr dilenir, i tatlya balanr. Pamuk iplii
misali bu anlamda dnlmelidir. Bu incelii dnemeyen,
zamannda arzularndan feraat etmesini beceremeyen pek ok
ailenin, hi nemi olmayan konular zerinde younlaarak, pirecii
devecik yaparak mahkeme kaplarna yldklarn ya da perian bir
hayat, istemeyerek te olsa devam ettirdiklerini defalarca grmtr.
Kazanc ailesi, Yce Allahn kerem ve inayetiyle krk yl aan
kavgasz ve grltsz bir evlilik hayatn, bu prensiplere bal
kalarak mutlulukla devam ettirebilmitir. Mesela Sacide hanm,
einin stanbulda kald iki yl iinde, beni yle bir olay rahatsz
etti dememe faziletini gsterebilmitir. Halbuki o, bu evde, kayn
peder, kayn valide ve byk hala bata olmak zere bykl
kkl dokuz kii ile beraberce yaamtr. Ayrca gelin olmas
sebebiyle ve o gnlerin anlayna uyarak kaynpederine ve einin
aabeyine kar gelinlik etmekte yani tek kelime bile
konumamaktadr. Hafz Nuri Efendi, yllarca beraber durduu
gelinlerinden hi birinin sesini bir defalna bile iitmeden vefat
etmitir.
Kazancya gre her insan eini, elerin en deerlisi olarak
bilmeli, gz sadece evinde ve einde olmaldr. Onun en sevdii
yemek, o nde nne konan ve eiyle beraber yeme mutluluunu
duyduu yemektir. Bu sebepledir ki bir yere davet edildii zaman
aklna ilk gelen ey, ben bunu nasl reddetme yolunu bulabilirim
sorusudur. Bunda belki cemiyetten uzak bir hayat yaamann da
belli lde tesiri vardr.
Kazanc, mutedil bir hayat yaamtr. Gz yukarlarda olma
gibi bir hayat tarz onu rahatsz etmitir. Evinde dr dr etmesini
bilmeyen bir hanma sahip olmann da verdii destekle -ve phesiz
Yce Allahn kerem ve inayetiyle- lks bir hayat yaama uruna,
kendini huzursuz edecek harcamalara girmemitir. mrnde
bakkala, kasaba bor etmeden yaamasn bilmitir. Mesela evine
koltuk takmnn ilk defa girmesi iin evlenmesinden itibaren yirmi
sekiz yl beklemi olmak onu rahatsz etmemi, Murat marka bir
otomobil ald gnlerde ise elli be yan geride brakmtr. Son
model bir arabann ardndan i geirip byle bir arabaya sahip



455
olsaydm, dediini de hi hatrlamyor. Ona gre en iyi araba, pek az
bindii 1993 yapm Brodway marka otomobilidir.
* * *
Yksek slam Enstitsnde okuduu yllarda bir gn Osman
Ustay ziyarete gider. emberlitata, Tavuk Pazar diye bilinen yerde
ayakkabclk yapan Osman Usta, yllarca evvelki ran karsnda
grnce pek memnun olur. tedenberi onu bir rak olmaktan ok
bir karde, bir arkada gibi gren ve seven Osman Usta, onu evine
davet eder. Zaman zaman gelip ziyaret etmesini ister. Unkapanndan
Halie inerken Zeyrek ad verilen yerde pek basit bir evde
oturmaktadr. 1960 ylnn 27 Mays gnne kadar ilerinin iyi
gittiini, o gnden sonra devaml gerilediini anlatan Osman Usta,
hala orumdaki halini devam ettirmektedir. Akama kadar
dkkanda altktan sonra bu defa evde yemek yapma, temizlik
ileriyle megul olma, ocuklarn bakm hep onadr. nk Emine
hanm, bu ileri gremeyecek derecede hastadr.
Bir gn Osman Usta Kazancya, amarlarn getirmesini, evde
yengesinin ykamak istediini syler. Aralarnda u konuma geer:
-Usta, okulun amarcs var. Ykyorlar.
-Onlar iyi ykayamaz. Bu kadar insann amar nasl
temizlenir?
-Ben de ykarm ustacm.
O zaman Osman usta, Kazancnn hi unutamad u sz
syler:
-Olum sen buraya amar ykamaa deil, ilim renmee
geldin. Brak amarn ykama sevabn yengen alsn ama sen al.
Aslnda amar ykayacak olan Osman Ustadr. nk Emine
yenge kendi amarn ykayacak ya da yemeini piirecek halde
deildir.
Bir mddet konutuktan sonra ayrlrken Osman Usta, yarn
seni bekliyorum demeyi ihmal etmez. Kazanc bu istei yerine
getirmez. Ama bir gn sonra, ilk derse girmeden ziyaretisinin
olduu sylenir. Osman Usta kapdadr.
-amarlar getirmedin, der.
Yaplan ricalar dinlenmez.
-Ben onlar almadan gideyim diye gelmedim.
Artk itiraz etme hakk kalmamtr. Mecburen amarlar
verilir. Osman Usta, Perembe gn gel, dkkandan al, emrini verir.
Perembe gn gidemeyen Kazanc Cuma sabah ustasn yine Enstit
kapsnda beklerken bulur. Tertemiz ykanan amarlar alnr,
kirliler teslim edilir. Bundan byle artk haftada bir ykanacaklar
gtrlecek, ykananlar teslim alnacaktr. Byle yaplmad
takdirde Usta, iini gcn brakacak, dkkann kapatp Enstitye
gelecektir.



456
Karnn ancak doyurabilen, dkkanndaki iine ilave olarak
evinde de saatlerce i grmee mecbur kalan bu tertemiz, sabrl,
iyilik sever insan ve ardndan da ei, Hakkn rahmetine kavutular.
Ama otuz sekiz yl boyunca unutulmadlar. Yce Mevlann
dergahna, onlarn balanmas midiyle her gn el ald, isimleri
sylenerek dualar arzedildi.
* * *
1964 ylnda Yksek slam Enstitsnden mezun olan
Kazanc, orum mam Hatip Okulu meslek dersleri retmeni olarak
greve balamtr. Her yeni retmen gibi o da bir eyler yapabilme
hevesiyle doludur. Pek ok dersin kitab yoktur. Bu sebeple nc
snflarn akaid derslerinde okutulacak olan Kaza ve Kader
konusuyla ilgili olarak renciye notlar tutturur. O gnlerde stanbul
Yksek slam Enstitsnde okuyan ve birka yl sonra bacana
olacak olan- Sleyman Uludan teklifi ve giriimiyle bu notlar
slamda rade Kaza ve Kader ismi altnda bir kitap olarak baslr.
Bu kitap Milli Eitim Bakanlnca mam Hatip Okullar iin yardmc
ders kitab olarak kabul edilir. Bir yl sonra drdnc snflar iin
hazrlanan ve slam man adyla bastrlan kitap da yine birka yl
ayn okullarda okutulmutur.
* * *
1967 ylnda askere arlan Kazanc, alt ay stanbul-Tuzla
Piyade okulunda eitim grm, bir buuk yl Siirtte 43. Piyade
alaynda grev yapmtr. Bu iki yllk devre iinde gzel hatralar
vardr. Siirte Perembe akam varm, Cuma namazn ar
camiinde klmtr. Camiden karken omuzuna dokunan el ile geri
dnm ve altn bulmu gibi sevinmitir. nk karsnda, yllar
boyu Ramazan aylarnda oruma gelen ve beraberce mukabele
okuduu arkada hafz Mehmet Dirikul vardr. Kazanc, Siirtte
kald bir buuk yl boyunca Hafz Mehmedin samimi dostluu ile,
gurbet derdi ekmemitir.
mam Hatip Okulunda retmen olarak geirdii yl
boyunca zaman zaman okul ktphanesini gzden geiren Kazanc,
en ok okunan kitaplarn roman ve hikaye olduunu tespit etmitir.
Ancak o gn itibariyle renciye tavsiye edilebilecek eitten roman
yok gibidir. Bir hanm kzn babasna, ya da bir annenin oluna yz
kzarmadan okuyabilecei, ayrca edeb ve ahlak ynyle bir eyler
renebilecei romanlara ihtiya vardr. Bu dnce altnda eline
kalemi alan Kazanc, askerlik hayatnn da bir hatras olur diyerek
Kaynana Mnevver Hanm ismini verdii bir roman yazar.
O, roman teknii asndan hibir iddiann sahibi deildir.
Ancak yukarda belirtilen l ierisinde okuyucusuna mutlaka bir
eyler verdiine inanmaktadr. Yzlerce okuyucudan her biri,
memnuniyetini dile getirmi ama yazar, okuduu iin edeb ve ahlak



457
asndan mahzurlu bulduunu, ya da okuduuna piman olduunu
syleyen tek fert ile karlamamtr.
Arkada Sleyman Uluda, Kaynanay bir vey Annenin
takip etmesi gerektiini, bu konunun toplum iinde ciddi bir yara
olduunu hatrlatr. Derhal mahallenin yz ak Remziye hanm akla
gelir. Sonuncusu st emme anda olan be tane yetimi barna
basarak onlar gl gibi yetitiren bu fedakar, bu fazilet abidesi anne,
vey Anne romannda Fatma Hanm ismi ile yer alr. Eski Ekin
kynden oruma gelin olarak gelen ve ilkokul tahsili olmayan
Remziye hanm sabrla, sevgiyle, efkat ve merhametle vey
anneliin tarihini adeta yeniden yazar. Pek ok z annenin
yapamayaca fedakarlklarla niversite tahsili yapan annelere u
hakikati takdim eder: Her kadn iyi bir anne olabilir fakat her kadn
iyi bir vey anne olamaz.Yazarken Kazancnn zaman zaman hkra
hkra alad vey anne, pek ok okuyucunun gzyalaryla takip
ettii, hatta bir ok okuyucunun tevbe etmesine vesile olduu bir
kitap olmutur.
Romanlarndan ikisini hanmlara ayran yazarmz bunu takip
eden Bir Vicdan Uyanyor ve Son Frtna isimli iki roman da
erkeklere tahsis etmitir.

* * *
Askerliin bitimiyle Isparta mam Hatip Okuluna tayini kan
Kazanc orada be ay kalabilmi, zellikle suyunu pek sevdii bu
ehirde birka yl kalma isteine ramen yeni bir tayinle oruma
nakledilmitir. Yine mam Hatip Okulundadr.
Bir gn ehrin hayrseverlerinden biri mam Hatip Okulu
ktphanesine on bin liralk bir bata bulunur. Hastadr. lmeden
nce kitaplarn ktphaneye girmesini art komutur. O gnlerde
neredilmeye balanan Bin Temel Eser serisinden olan kitaplarn
tanesinin be lira olduu dnlrse, on bin lirann deeri ortaya
kacaktr. Okul Mdr merhum Mehmet Yldrmn bakanlnda
Fuat Kavuku ve Mehmet Aksu ile birlikte Kazanc da bu yolculua
katlr. Okullarn tatile girmesine sadece iki hafta kalmtr. Haftada
bir saatlik bir ders olan Usul Fkhtan imtihan yapaca
bilinmektedir. Kazanc imtihan sorularn hazrlar, gvendii bir
renciye emanet eder. mtihan saatinde dersi olmayan bir hoca
bulursa, sorular ona vermesini, deilse snfa gidip ocuklara teslim
etmesini, dersin bitiminden sonra da urayp yazl katlar alarak
muhafaza etmesini syler.
stanbula gidilir. rfan Yaynevi sahibi merhum Mustafa Pektut
onlarn nne der ve bir yaynevine gtrr.
-Biz orum mam Hatip Okuluna paramzla kitap alacaz, der.
Yaynevi sahibi tuhaflar. Bu tekliften duyduu memnuniyeti
u cmle ile dile getirir:



458
-Allah sizden raz olsun. Para ile kitap almaya gelen mam
Hatip temsilcilerine ilk defa rastlyorum. unlar da benim hediyem
olarak kabul edin, der ve yeterince yardmda bulunur.
Oradan ve daha birka yaynevinden temin edilen kitaplarla
dnlr. Bu defa sorular verdii renci gelir. O saatte dersi
olmayan hoca bulamadn, sorular gtrp snfa teslim ettiini
ama ocuklarn, Biz alamadk. Hocamz gelince imtihan oluruz
diyerek sorular almadklarn syler.
Balarnda kendilerini kontrol eden yoktur. Kitaplarn ap
rahat rahat yazmalarna kimse bir ey demeyecektir. Bununla
beraber onlarn snfa gsterdikleri bu gzel ve asil davran
Kazancnn gzlerini yaartm, unutamad hatralar arasnda yer
almtr. Ayrca sorularn emanet edildii rencinin, imtihan saatine
kadar sorulardan kimseye bahsetmemesi de takdire ayandr.
Kazanc bu eitten uygulamalar zaman zaman yapm, sorular
sorduktan sonra, Siz katlar toplayp getirirsiniz diyerek snf
terkedip gitmi ama genel olarak drt alan bir rencinin kadnda
alt veya daha yukar not alacak bilgiye rastlamamtr.
* * *
Kazanc, 1976 ylnn sonlarnda Bursa Yksek slam
Enstitsnce alan asistanlk imtihanlarna girdi. Arap Dili ve
Edebiyat asistanln kazand. 1977 ylnn Mart aynda orumdan
ayrld ve yeni grevine balad. Konya Yksek slam Enstits
hocalarndan merhum Ahmet Grtan ynetiminde almas ve
Hitabet-i Nebeviyye konulu bir tez hazrlamas kararlatrld. Tayin
kararnamesine gre kendisiyle birlikte Enstitde alan onbe
asistann hazrlayacaklar tezler ayn zamanda doktora olarak
deerlendirilecekti. Hazrlanan tez, kabul edildi ve Peygamber
Efendimizin Hitabeti ad altnda neredildi.
Yksek slam Enstitlerinin lahiyat Fakltelerine
dnmnden sonra grlen lzum zerine doktoralar, ayr birer
kurul tarafndan incelemeye alnd. Baarl grlmesi sonucu olarak
Kazanc 16.12.1983 tarihinde doktor unvann ald.
Doentlik iin yabanc dil snavna Arapadan girmesi sonucu
olarak kazandn bildiren belgeye,Arap Dili ve Edebiyatndan tez
hazrlayamaz kaydnn konulmas zerine slam Tarihi ve Sanatlar
blmn tercih etti. almalarn bu ynde devam ettirdi.
30. 10. 1991 tarihinde, Abdlmelik b. Mervan ve Ziyad b. Ebih
isimli almalaryla Doent oldu Mervan b. Hakem isimli bavuru
eseri ve bir ksm makalelerle mracaat ettii Profesrlk kadrosuna
28. 05. 1999 tarihinde atand. Halen Fakltede slam Tarihi dersleri
veren Kazanc, 01. 08. 2003 tarihinde ya haddinden emekli olacak.

* * *



459
Kazanc, Yksek slam Enstitsn de lahiyat Fakltesini de
pek sevmi, bu messeseler onun iin adeta ikinci bir adres
olmutur. Yirmi be yl sreyle bu messeseye severek gidip gelmi,
girdii snftaki rencileriyle iyi anlamda balantlar kurmu, zaman
zaman ziyaretine gelen rencilerle hasbhal etmenin ve onlara kendi
eliyle demledii ay ikram etmenin zevkini yaamtr. Halbuki o,
Enstit hayat boyunca hibir hocasnn odasna oturup bir bardak
ay ime frsatn bulamamtr. Bir imtihan esnasnda darda
grlt karan rencilere sessiz olmalarn ihtar etmi ve ayet
grlt karmakta devam ederlerse kavga edeceini sylemi, ama
cevap olarak kendisini pek memnun eden bir cmle ile
karlamtr:
-Hocam, seninle kavga etmek bile gzeldir.
Hoca, bu gzel duyguyu dile getiren rencisine bir vey
Anne hediyye etmeyi ihmal etmemitir.
Bu arada Hocann unutamad bir hatras daha var. Bir
teneffs annda yanna yaklaan bir renci ile aralarnda yle bir
konuma geer:
-Hocam, bana hakkn helal edebilir misin?
-Neden?... Sana hakkm helal etmeyi gerektiren bir olay
hatrlamyorum
-Ben bir yl boyunca bulunduum her toplantda, Allah rzas
iin senin aleyhinde propaganda yaptm.
-Peki imdi yanma gelmene sebep ne?
-Bir kitabn okudum ve benim dndm gibi bir kii
olmadn anladm.
-O kitabm okumana sebep ne idi?
-Senin melanetini daha aklkla, delilleriyle anlatmak
istiyordum, ama yanldm anladm.
-Bu defa o toplantlarda, ben size o adam yanl tantmm.
Gerekte o yle deilmi diyebilecek misin?
-Hayr.
-Neden?
-nk benim o kimselerin yannda bir itibarm ve erefim var.
Bu erefi kaybetmek istemem ama bundan byle aleyhinde
konumam.
-Kendi erefiniz bahis konusu olunca tek adm atamyorsunuz
ama hocann erefini bol keseden harcamada pek cmert
davranyorsunuz. Ben sana hakkm helal edeyim ama Yce Allah
yakan brakr m bilmem. nk O; kulak, gz ve gnl sorumlu
tutulacak diyor.
* * *
Kazanc yann icab olarak on parann kullanld zamanlar
yaamtr. Bir gece uykuya dalmak zere iken, babasnn bir avu
dolusu prl prl sar paray koynuna dolduruvermesi zerine,



460
duyduu sevinci hala unutamyor. Sonradan bunlarn yeni kan on
para olduunu renir. Bunlarn drd bir kuru etmektedir.
lkokula giderken genel olarak her renci gibi iki kuruluk
defter almann tesine geememitir. Bir gn snf arkadalarndan
Grcann on kuruluk defterle okula gelmesi apayr bir olay olmu,
dier snflardan on kuruluk defter i grmek iin gelen ziyaretiler
onu hayretle seyretmilerdir.
Zamanla para birimleri, ykselen enflasyonun altnda kalp
birer birer piyasadan ekilmi, on parann ardndan bir kuru,
yzpara, be kuru... unutulanlar listesindeki yerlerini almlardr.
1956 ylnda ayn sokakta genie bahesi ve kuyusu da bulunan bir
ev, Kazanc ailesi tarafndan on bin liraya alnr. Bu meblan
denebilmesi iin babas ve aabeyi yllarca almak zorunda
kalmlardr.
Ama enflasyon canavar durmadan, insafszca ilerler. Nihayet
2003 ylnda bir demet maydanoz iin be yz bin lira demee
mecbur olan Hoca, elini alnna kor, Trk parasnn bu derece itibar
kaybedii karsnda ister istemez byk bir znt duyar. bu kadar
parayla elli tane baheli ev alabilecei gnleri esefle yadeder. 1966
ylnda vefat eden rahmetli baba bugn dnyaya gelse, bir tuvalet
ihtiyac iin o gn ald maa ile tam be yz yirmi ay almas
gerektiini rense ne yapacan bilemez hale gelecek ve yi ki
lmz olum demekten kendini alamayacakt, diye dnr.
* * *
Hocann bir zellii de dikkatsiz ve dalgn olmasdr.
Kendisine zaman zaman aleyhte puan kazandran bu iki halinden
kurtulma imkann bulamamtr. Mesela akama kadar evdedir.
Ama ban bir tarafa evirdii zaman, einin srtnda hangi renk bir
elbise bulunduu sorulsa ou defa doru cevab bulamayacaktr.
Bir defasnda pantolonunu temizleyiciye verir. Almas gereken gnde
gider ve hazr olmadn renir. Dkkan sahibi pantolonu
bulmasn ve bir gn sonra hazr edebileceini syler. Hoca arar ve
bulur ama pantolon getirdiine gre daha da perian durumdadr.
Adama bu durumu hatrlatr, o kendilerinin kirletmediklerini syler.
Hoca srar eder. Neticede hocadan tesellm kad istenir ve o
pantolonun bakasna ait olduu anlalr. Ama hoca da hakldr.
nk ayn kumatan bir pantolonu giymi ve on yl evvel eskitip
atmtr.
Bursaya ilk geldii gnlerde oturduu ev Enstitye yakn bir
yerdedir. Bir gn le sonu eve gelir. Gelirken ekmek almay da
ihmal etmez. Ancak hanm evde deildir. Bir miktar daha alaym
diye Enstitye gelir. Akama yakn bir saatte dner. Mahalle
bakkalnn nnden geerken onu, elinde ekmekle dar karken
grr. Aralarnda metre kadar bir mesafe vardr. Ona dner,
-Ben ekmek almtm, der.



461
Fakat ikinci defa baknda onun bir bakas olduunu
farketmitir. nk artk aralarnda sadece iki metrelik mesafe
kalmtr. Alnna ter yrr. Fakat hoca tez kendine gelir, ierdeki
birine seslenir gibi ben ekmek almtm diyerek dkkana doru
ilerler.
Bir gn ocuklarla Kltr Parka giderler. nde hoca eiyle
ilerlemekte ve ocuklar arkadan gelmektedir. Bir zaman yrrler.
Hoca yanndaki hanma bir eyler anlatmakta ve oda sessizce
dinlemektedir. Nihayet arkadan olu Abdullah yetiir, ceketinin
kolundan tutarak onu uyarr:
-Bu hanm, annem deil, der.
Bu eitten dalgnlklar sadece bir defalna mahsus olmaz.
Sonuncusu bu satrlarn yazlmasndan on gn kadar nce vuku
bulur. Fakat bu defa hocay uyaran kendi gzleridir. Yanndaki
kadnn yabanc olduunu farketmi ve zr dilemi, daha sonra al
veri yaplan dkkann te kesindeki hanmn ararak yannda
bulunursa daha iyi olacan hatrlatmtr. Einin yannda yrmeyi
beceremeyen hanmda da belli lde kusur bulunduunu
sylemeye hocann dili varmyor.
2002 ylnn bir k gecesinin ge saatlerinde iddetli bir
grlt ile hoca pencereye koar. Ayn anda en az yirmi pencere
almtr, nelerin olup bittiini anlamak isteyen insanlar
bakmaktadrlar. Komulardan birinin arabasnn freni patlam bu
defa hakimiyet elden gitmi ve araba, darack yolun ortasnda,
tekerleri havaya evrili halde kalmtr. Srcnn yara almadan
kurtuluu da Yce Allahn bir ikram olmaldr. Ancak hoca, byle
bir dar yolda deme usta ofrlerin bile bir arabay bu ekilde
devirebileceini bir trl kabullenemez.
Olay Perembe gecesi olmutur. Pazar gn ei hocay bir
gzel paylar. Gidip gemi olsun demedii iin ayplar. Hoca bu hzla
evden kar ve Emir Sultan Camiine gider. Namazdan sonra adamn
camiden ktn grr ve sevinir. Yanna kadar gelince onunla
tokalar ve
-naallah zarar ziyan yok, der. Adam,
-Hamdolsun zc bir ey olmad, cevabyla mukabele eder.
Hoca bu defa btn cesaretini toplar. Allah bir daha
gstermesin, son grdn olsun, diyecek ve ii tatlya
balayacaktr. Fakat camiden kan ve onu grenler buna frsat
vermezler, adama sarlrlar,
-Allah mbarek etsin, tekrar tekrar yz srmeyi nasip etsin
demeye karlar.
Adam hacdan gelmitir ve pek tabii olarak arabann
devrildiinden bile haberi yoktur. Yani bu adam baka, arabay
deviren adam bakadr. Pek tabii olarak hocann alnna terler yrr.
Asl arabay bu defa kendisi devirecekken son saniyede



462
kurtulmutur. Pek tabii olarak her zaman olduu gibi meseleyi
abucak kavrar ve yapt hac sebebiyle adam tebrik eder. Ama bir
baka gn onu tekrar ziyaret edip olanlar anlatmaktan da kendini
alamaz.
* * *
Gemiini dndke Hocann, keke... dedii bir ok ey
var. O bir defa daha bu hayat yaama frsatn bulsa belki daha
dnceli, daha az hatal bir hayat izgisi izebilecek. Zamanla
yeterince deer vermedii ya da hi umursamad bir takm olaylar
karsnda daha duyarl, daha seviyeli bir konumda olacak. Mesela
Ankarada bir matbaay gezerken baslmakta olan Kuran-
Kerimlerden birini alp bakmak ister. On yedi yalarnda bir delikanl
ona abdestli olmak gerektiini hatrlatr. Kazanc ona bunu
bilmediimi sanm olmayasn anlamnda bir bakla bakar ve
biliyoruz, der. ocuk bir tarafa ekilir. Bir bakma azar iittii iin
yz kzarmtr. Belki bir daha gelen ve Kitab- Kerime el uzatan
birine byle bir hatrlatma yapamayacaktr. Kazanc, o ocuu
medeni cesareti sebebiyle tebrik, hatta teekkr etmesi gerektiini,
yapt hareketin kendine yakmadn dnd zaman ise artk
i iten gemitir. Dilini tutamad, hareketlerini kontrol edemedii
daha bir ok rnek bulma imkan var.
Gerek Yce Mevlaya ve gerek insanlara kar yaplan bu ve
benzeri bir ok hata onun hayat defterindeki yerlerini alm. Bir
ksm tamir edilemez olan ve sadece onun vicdannda ve pek tabii
olarak Yce Allahn kaytlarnda- yer tutan bu hatalar zaman zaman
onun gzlerinin nne geliyor, iini bir sknt, bir utan duygusu
kaplyor. Adam sende deyip geme imkan olmuyor. Olsa da bu
umursamazln ona bir fayda temin etmeyeceini, bugne kadar
renebildii krk dkk bilgilerle anlayabiliyor.
* * *
Hoca, Keke Rasulullah Efendimizin devrinde yaam
olsaydm gibi olmayacak eylerle kendini avutma yolunu
tutmamtr. Srf o devirde yaam olmann bir insana fayda ya da
zarar temin edemeyecei kanaatindedir. O zamanda yaad halde
Rasulullah Efendimizden habersiz yaayp len bir nice insan vardr.
Efendimizle gren insanlarn kendi kabiliyyet ve iradeleri
nispetinde belli merhalelerde kald da inkar edilemez. Bata Ebu
Cehil olmak zere sayya gelmez mrik, Rasulullah Efendimize
kar durabilmek iin var gleriyle dayanmlar. Bata bn Ebi Selul
olmak zere pek ok mnafk kendilerine gre doru olan yolu
semiler ve Efendimizle, mslmanlarla ve Yce Allahn diniyle
alay etmiler. Yine bata Hz. Ebu Bekir olmak zere bir iman ordusu
yetimi. Ama bu iman ordusu hayatlar boyunca pek ok
imtihandan gemi. Mallaryla, canlaryla Allah yolunda mcadele
vermekle mkellef tutulmular.



463
Bugnk hayatn bir takm zorluklarna bakarak ve o zaman
gnlk gnelik zannederek ben o zamanda yaasam yle
yapardm, byle atardm diye hayaller kurmann bir anlam
olmamaldr. Onlar adam eden Kitab- Kerim olduu gibi elimizdedir.
Snnet-i Nebeviyye yeterince mevcuttur. Bu iki deerli klavuzun
nderliinde samimiyetle Rabbine ynelen bir insan ok eyleri elde
edebilir ya da o zamanda da olduu gibi imtihan kaybeder. Nitekim
Efendimizin devrinde yaayanlarda da durum byledir. man edenler
arasnda ise seviye fark pek ak ekilde bellidir.
Hayat boyunca her gn onbinlerce nefes alp veren, nefes
almad takdirde leceini bilen pek ok insan, bu nefesleri Yce
Allahn bir nimeti olarak dnmeyi aklndan geirmeden akamlara
ular, sabahlar getirir. Vcudundaki eklemler bulunmasa hareket
edemeyeceini ve bunun bir krnn bulunmas gerektiini
hatrna bile getirmez. Yedii itii her eyin bin trl ameliyyeden
sonra yararl olanlarn vcuda datma, zararl olanlarn dar
atma gibi bir sistemin sadece Yce Allahn izin ve keremiyle
ilediini dnp kendine bir grev karmaz. Elektrik dmesine
basnca aydnln gelmesi onu hamd ve kr yoluna sevketmez...
Bu eit bir hayat bouna yaayan insan Hz. Peygamber devrinde
yaasa ne yapacakt?
Btn bunlar bana Peygamberim hatrlatrd denilirse, Kuran
ve snnet bunlar yeterince hatrlatmakta ve iyi bir insan olmann,
mkemmel bir ahsiyet olmann yolunu bugn de gstermektedir,
denilir.
* * *
Kazancnn ilk kitab l966 ylnda basld. Bugne kadar
baslm olan almalar yle takdim edilebilir:
1- slamda rade Kaza ve Kader stanbul, 1966, 93 sahife
2- slam man, stanbul, 1968, 143 s.
Bu iki kitap, mam Hatip okullarnda bir zaman yardmc ders
kitab olarak okutuldu. Daha sonra her ikisi birletirilerek ve ders
kitab mahiyetinden karlarak slam Akaidi ismiyle basld.
3- Kuran Inda Peygamberlik ve Peygamberler. (Arapadan
terceme) Konya 1974, 186 s.
4- Nbvvet Pnarndan Krk Hadis. stanbul 1978, 407 s.
mam Nevevi tarafndan derlenen ve Hadis-i Erbain ad verilen 42
hadisin terceme ve izahdr.
5- Peygamber Efendimizin Hitabeti, stanbul 1980, 238 s.
Hitabet-i Nebeviyye isimli doktora tezidir. Pek az nispette ilave ve
karma yaplmtr.
6- Peygamberimizin rettii Dualar ve Zikirler, stanbul,
1982, 248 s.
7- Dini Bilgiler. (Komisyon almas) Diyanet leri, Ankara
1982, 231.



464
Bu alma be blmden oluuyor ve her blmn evvela
seksen daktilo sayfas, sonra krk daktilo sayfas tutarnda
hazrlanmas isteniyordu. Hazrland, ayet rencinin istifade etmesi
isteniyorsa seksen sahifelik olanlarn baslmas da srarla hatrlatld.
Fakat ksa olan tercih edildi ve birka yl tecrbe edilip fayda hasl
olmad anlalnca bir daha baslmad.
8- Tarih-i Din-i slam, stanbul, 1983, 816 s. Seydiehirli
namyla bilinen Mahmud Esad Efendi tarafndan geni kapsaml bir
slam tarihi olur dncesiyle balanan bu tarih, maalesef
Rasulullah Efendimizin vefatna kadar hazrlanabilmitir. Bir medhal
ve daha sonra Mekke ve Medine devirleri iin birer cilt olmak zere
cilt olarak baslan bu eser, Marifet Yaynevinin teklifiyle kardei
Osman Kazancnn da yardmyla bitirildi ve tek cilt halinde slam
Tarihi adyla basld.
9- Peygamberimize Neden nanmadlar stanbul 1983, 300 s.
Bu kitapta Cahiliyye devri mspet ve menfi ynleriyle ele alnm,
daha sonra cahiliyye Araplarnn akli durumlar zerinde bir
aratrma yaplm, bunu takiben evvela muhtemel sebepler
incelenmi, sonra onlarn Hz. Peygambere yaptklar itirazlar
zerinde durulmu ve son olarak da iman etmemenin asl sebepleri
aklanmtr.
10 15- Saadet Devri : Rasulullah Efendimizin hayatn bir
gn gibi dnp, fecr-i sadktan itibaren gnein batna kadar
geen zaman hayal edilmi ve alt kitap halinde verilen mbarek
devir u isimlerle takdim edilmitir.
a) zlenen afak stanbul 1982, 312 s. Fil hadisesinden
itibaren Rasulullah Efendimize Nbvvetin geliine kadar.
b) Aydnlklara Doru,stanbul 1983, 428 s. Nbvvetin
geliinden hicrete kadar.
c) Dou, stanbul 1984, 392 s. Hicretten Uhud
muharebesine kadar.
d) Ykseli, stanbul 1987, 341 s. Hudeybiye barna kadar.
e) Guruba Yaklarken, stanbul 1987, 323 s. Mekkenin
fethine kadar
f) Mutlu Kavuma, stanbul 1987 202 s. Efendimizin
vefatna kadar
16- lk ve Byk Halife Hz. Ebu Bekir, stanbul, 1995, 349 s.
17- Adil Halife Emirl-mminin Hz. mer 1, stanbul 1995,
325 s.
18- Adil Halife Emirl-mminin Hz. mer 2, stanbul 1995,
331 s.
19- Emevilerin Mahvettii ehid Halife Hz. Osman 1, stanbul
1999, 258 s.
20- Emevilerin Mahvettii ehid Halife Hz. Osman 2, stanbul
1999 316 s.



465
21- Talihsiz Halife Emirl-mminin Hz. Ali 1, stanbul 2002,
383 s.
22- Talihsiz Halife Emirl-mminin Hz. Ali 2, stanbul 2002,
376 s.
23- Hz. Ademden Hateml-Enbiyaya 1, zmir 1990, 300 s.
24- Hz. Ademden Hateml-Enbiyaya 2, zmir, 1990, 288 s.
25- Hz. Ademden Hateml-Enbiyaya 3, zmir 1990, 234 s.
26- eitli Ynleriyle Nbvvet Kavram, stanbul 1997, 232 s.
Nbvvet ile ilgili yedi makaleden olumaktadr.
Romanlar:
27- Kaynana Mnevver Hanm, stanbul 1969, 226 s.
28- vey Anne, stanbul 1970, 214 s.
29- Bir Vicdan Uyanyor, stanbul 1974, 248 s.
30- Son Frtna, Ankara 1976, 276 s.
31- Zulmetten Nura (Bunalm andan slamn Aydnlna),
Sadeletirme, Mehmet emseddin Gnaltay, stanbul 1998, 319 s.
Baslmam olanlar:
1- Abdlmelik b. Mervan (Doentlik tezi)
2- Ziyad b. Ebih (Doentlik tezi)
3- Mervan b. Hakem (Profesrlk tezi)
4- Bir nsan Olarak Hz. mer (Makale)
5- Hz. merde Zaf Belirtileri (Makale)
6- Rasulullah Efendimizin Beeri Yn (Makale)