TEKNOLOJ, Cilt 7, (2004), Say 3, 435-444

TEKNOLOJ
DEK KESTL PROFL MALZEMELERDEK DOAL TTREM FREKANSLARININ
LLMES VE HESAPLANMASI

smail UCUN Mehmet OLAKOLU
Afyon Kocatepe niversitesi, Teknik Eitim Fakltesi, Afyon, Trkiye

ZET

Malzemelerdeki doal frekanslarn bilinmesi zellikle titreimli yerlerde alan i paralar iin nem arz
etmektedir. Titreim ve darbeye maruz kalan her malzemede doal frekanslar oluabilmekte ve bunun
sonucunda malzemenin dengesinde snm sresince bozulma meydana gelmektedir. Eer darbe veya titreim
belli limitleri aarsa malzemede yorulmaya sebebiyet vermektedir. Titreimin belli snrlar arasnda olmas
istenen yerlerde doal frekanslarn ve titreim miktarnn bilinmesi bunlar nleme veya tedbir alma
asndan kolaylk salamaktadr.

Bu almada deiik ekle ve alana sahip profil malzemelerde doal frekanslar serbest-serbest, bal-serbest,
bal-bal ve iki taraf mesnetli kenar koullarnda bir bilgisayar yntemi kullanarak lld. Analitik
yntemle formlize edilip ilk titreim modu hesapland. Son olarak da sonlu elemanlar yntemi
kullanarak yine ilk eilme modu iin doal frekanslar bulundu. Bulunan tm deerler birbirleriyle
kyasland.

Anahtar Kelimeler: Modal Analiz, Doal Frekans, Sonlu Elemanlar Yntemi, Titreim

MEASUREMENT AND CALCULATION OF NATURAL VBRATION MODES IN DIFFERENT
CROSS-SECTONED PROFLE MATERALS

ABSTRACT

To know natural frequencies in materials is important especially for structures working under vibration.
Natural frequencies can occur under shock and vibration in every material and as a result of this, the material
is in non-equilibrium during the logarithmic decrement. If shock or vibration exceeds obvious limits, fatigue
damage is effective in the material. To know natural frequencies and the range of vibration wanted between
limits make easier for us to prevent from the damage.

In this study, natural frequencies were measured in different shaped and cross sectioned profile materials
using a damping monitoring technique with free-free, fixed-fixed, fixed-free, and simply supported-simply
supported boundary conditions. First three vibration modes were formulized and calculated using analytical
method. Finally, the modes were found using finite element method. All results were compared.

Key Words: Modal Analysis, Natural Frequency, Finite Element Method, Vibration

1. GR

Mekanik sistemleri tasarlarken o sistem iinde alacak olan elemanlarn fiziksel zelliklerinin iyi bilinmesi
gerekir. Fiziksel zelliklerinin tanmlanmas iin uygulanan en iyi yntem modal analiz (yapsal analiz)dir.
Modal analiz, bir sistem elemannn yapsal zellikleri hakknda bilgi veren bir analiz metodudur. Modal
analizle, malzemenin doal frekanslar, snmleme katsaylar ve mod ekilleri bulunabilir.

Deiik Kesitli profil Malzemelerinin doal Titreim frekanslarnn llmesi ve Hesaplanmas

436
Kirileri deiik kenar koullarnda modelleyip lineer ve non-lineer olarak modal analiz yapmak mmkndr.
Ayrca kiri elemanlarn modal analizi iin deiik analitik metodlar da kullanlmaktadr. Bu metodlar iinde
en ok kullanlan Bernoulli-Euler kiri teorisi ile modelleme yaplmaktadr. Modellenen kiri eleman iin
modal analizle birlikte elemann doal frekanslar ve mod ekilleri bulunabilir [1]. Bir baka kiri yntem
olan Timoshenko ile elemanlarn mod ekilleri ve doal frekans deerleri analitik yaklamla
bulunabilmektedir [2]. Bir kiriin zorlanm titreimi iin kirie uygulanan kuvvet neticesinde ubukda
meydana gelen dinamik davranlar gzlenerek modlarda oluan moment ve ekil deitirme iliikileri
belirlenebilir [3].

Analitik metodun yannda sonlu elemanlar yntemi de mhendislik problemlerinin zmnde yaygn olarak
kullanlanlmaktadr. Sonlu elemanlar yntemi ile bir kiriin modal analizi yaplarak doal frekans deerleri
ve mod ekilleri bulunabilmektedir [4]. Bu yntemle titreim problemleri rahatlkla zlr. zlecek
problem nce kk elemanlara ayrlr. zmn blnen bu elemanlarda ayr ayr salanmas problemin
kolayl ve doruluu asndan nem tekil etmektedir.

Bilgisayar sistemlerinin gelimesi ve programlama dillerinin yaylmas ile birlikte analitik yntemle zor ve
uzun zaman alan titreim problemlerinin zm artk daha kolay ve ksa zamanda yaplmaktadr. zellikle
sonlu elemanlar metodu tabanl ANSYS, CAE, Nastran gibi programlar sayesinde analitik ynden zm
imkansz olan titreim problemleri rahatlkla zlebilmektedir. Bu programlar iinde en ok kullanlan
ANSYS bilgisayarl saysal analiz program sayesinde gerilme analizi, akustik analiz gibi ilemlerin yansra,
modeli oluturulan bir elemann titreim analizi yaplarak doal frekans ve mod ekilleri rahatlkla
bulunabilir.

Bu almada, be farkl kesitteki profil malzemeler iin nce analitik zm yaplarak doal frekans
deerleri bulundu. kinci aamada bir kiri eleman olarak ANSYS 5.4de modellenen profil malzemelerin
doal frekanslar ve mod ekilleri oluturuldu. Son olarak da, bir bilgisayar yntemi kullanlarak doal
frekans deerleri lld. yntemle bulunan sonular birbiriyle kyaslanarak deerlendirildi.

2. ANALTK ZM

Bir kiri eleman yanal (lateral) ve boyuna (longitudinal) olmak zere iki farkl titreim moduna sahiptir. Bu
titreim modlarnn bulunmasnda farkl analitik yaklamlar kullanlr. Bir edeer problemin
tanmlanmasnda yanal titreim modu iin Euler denklemi [5],

0
2
) (
= |
.
|

\
|
W
c
W
iv

(1)
eklinde ifade edebilir ve buradaki belirsiz bir sabittir.


( )
2
cosh
a a
e e
a

+
= (2)


( )
2
sinh
a a
e e
a

= (3)
olduundan genel zmde
kx
x
e W =
) (
denklemi yerine konursa,

kx C kx C kx C kx C W
x
sin cos sinh cosh
4 3 2 1 ) (
+ + + = (4)

olur. Burada
c
k

= ve C
1
, C
2
, C
3
ve C
4
belirsiz katsaylar olup bu deerler snr artlar ile belirlenebilir.
Bir kiri elemannn yanal (lateral) titreimi iin homojen olan drt snr art bulunmaktadr. Denklem (4)de
ifade edilen genel zmde C
1
, C
2
, C
3
ve C
4
iin cebirsel denklemlerin zmde drt homojen snr koulu
uygulanabilir. Bundan yola karak kiri eleman iin snr koullar,

TEKNOLOJ, Cilt 7, (2004), Say 3

437
0 ) ( ) 0 ( = = l y y (5)

0
0
2
2
=
= x
dx
y d
0
1
2
2
=
= x
dx
y d
(6)

ile ifade edilir. Eitlik (4)e bu snr artlarn yerine yazarsak,


1
C
3
C + 0 = (7)

kl C kl C sinh cosh
2 1
+ kl C kl C sinh cosh
4 3
+ + 0 = (8)

1
C
3
C 0 = (9)

kl k C kl k C sinh cosh
2
2
2
1
+ kl k C kl k C sin cosh
2
4
2
3
+ 0 = (10)

olur. Denklem (7), (8), (9) ve (10)u matris eklinde yazarsak,

0
0
0
0
sinh cosh sinh cosh
0 1 0 1
sinh cosh sinh cosh
0 1 0 1
4
3
2
1
C
C
C
C
kl kl kl kl
kl kl kl kl
(11)


Burada kararl blgenin dalm,

0 sinh = kl (12)

olarak ifade edilir. Sonu olarak bir kiriin doal frekans deerleri yukardaki ifadenin n kl = zmnden
veya


2
2 2
l
c n
n

= ......... 3 , 2 , 1 = n (13)

deerinden belirlenebilir.
l
n
c
k

= = iin, doal modlar,


l
x n
C x W
i

sin ) (
4
= (14)
ve zm

l
x n
t C A t C A t x y
n n
n
n n


sin
] sin ) ( cos ) [( ) , (
4 2
1
4 1
+ =

=
(15)

eklinde bulunur. Burada
n
C A ) (
4 1
ve
n
C A ) (
4 2
ifadeleri belirsiz sabitler olup snr artlar ile belirlenir.
Bu zmden bir kiri elemannn yanal (lateral) titreimi iin doal frekans denklemi,


Deiik Kesitli profil Malzemelerinin doal Titreim frekanslarnn llmesi ve Hesaplanmas

438

A
EI
l

2
2
= (16)

ile ifade edilir. Yukardaki eitlikte belirtilen doal frekans denklemindeki
2
deerleri farkl snr
koullarna ve mod ekillerine gre deimektedir ve bu deerler Tablo 1de verilmitir. Ayn zamanda bir
kiri elemannda farkl snr artlarndaki I. II. ve III. mod ekilleri Tablo 2de gsterilmitir..

Kenar koullar Doal Modlar
2
I.mod 3.52
II.mod 22.03 Bal-Serbest
III.mod 61.7
I.mod 9.87
II.mod 39.5 Her iki taraftan mesnetli
III.mod 88.9
I.mod 0
II.mod 22.4 Serbest-serbest
III.mod 61.6
I. mod 22.04
II.mod 61.6 Bal-bal
III.mod 120.9

Tablo 1. Deiik Kenar Koullarna Ait Farkl Modlardaki
2
Deerleri


serbest-serbest bal-serbest bal-bal Mesnet tepkili
I.mod


II.mod



III.mod



Tablo 2. Farkl Snr Koullarndaki Titreim Modlar

3. SONLU ELEMANLAR YNTEM

Mhendislik sistemlerindeki karmak problemlerin sradan yntemlerle zm oldukca zor olduundan
sonlu elemanlar yntemi kullanlmaktadr. Bu yntem ile zellikle karmak olan problemlerin zmnde
eleman kendi ierisinde alt birimlere ayrlr ve zm ayr ayr bu alt birimlerde gerekletirilir. zm
gerekleecek olan makine eleman kendi iersinde elemanlara blnerek modellenir ve zm her bir
eleman iin ayr ayr gerekletirilir. Problemin daha ok dm noktalaryla elemanlara blnmesi zmn
doruluu asndan nemlidir. Fakat problemin zm uzamaktadr.

Sonlu elemanlar yntemi, deneysel yntemlerle zm zor olan karmak ekilli problemlerin kendi
iersinde basit alt blgelere ayrlarak zlmesinden ibarettir. Ayn zamanda, bu yntem ile bir problemi
zerken snr artlar, kuvvetler, malzeme zellikleri gibi deikenler rahatca uygulanabilir [6].

Sonlu elemanlar yntemi ile gerilme analizi, harmonik analiz, modal analiz, akustik analiz gibi mhendislik
analizleri kolaylkla yaplabilmektedir. Bu metodun statik hesaplamalara uygulanmasndan sonra, ilk defa
1960 ylnda bir sarkan non-lineer dinamik davran Huygens tarafndan gzlemlenmi [8] ve bununla
birlikte sonlu elemanlar yntemi ile titreim problemlerinin zmne balanmtr. Sonlu elemanlar
ynteminde Rayleigh-Ritz, Potansiyel enerji, Galarkin, Gauss Eliminasyon metodlar gibi yaklamlarla
zmler gerekletirilmektedir. Sonlu elemanlar yntemi ile karmak geometriye sahip elemanlar rahatlkla
incelenebilmektedir.

TEKNOLOJ, Cilt 7, (2004), Say 3

439
Bu yntemle birlikte teknolojide bilgisayar sistemlerinin hzl bir ekilde yaylmasyla yksek maliyetle
yaplan deneysel mhendislik problemleri artk kolaylkla zlebilir hale gelmitir.

4. DENEYSEL YNTEM

Deneysel yntemlerle yaplan lmlerde bulunan titreim modlar, kullanlan malzeme iin snr koullarna
bal olarak frekans deerlerini vermektedir. Malzemedeki retim ve kristal hatalar bazen malzemenin
beklenenden farkl eilme modlarna sahip olmasn salar. Byle durumlarda en iyi yntem deneysel
lmlerdir. Elastik modln bilinmedii malzemelerdeki doal frekanslarn bulunmasnda da yine deneysel
yntem kullanlr ve yaklak olarak elastik modl bu yntemle hesaplanabilir. Deneysel yntemlerle eilme
modlarnn bulunmasnda frekans cevap erileri kullanlr. Ayarlanan frekans aralnda modlar grafikte pik
eklinde grnr, ekil 1. Deneysel lmlerde kullanlan cihaz ematik olarak ekil 2de gsterilmitir.



ekil 1. Silindir Kesitli Profil Malzeme in Serbest-Serbest Kenar Koullarndaki lk Titreim Modu

transducer
computer
amplifier


ekil 2. Deneysel Setin ematik Olarak Gsterimi




Deiik Kesitli profil Malzemelerinin doal Titreim frekanslarnn llmesi ve Hesaplanmas

440
5. MATERYAL VE METOD

Drt farkl snr art iin profil kesitli malzemeler zerinde deneysel lmler yaplmtr. Doal frekans
deerlerini bulmak iin kullanlan bilgisayar metodunda [7] deney numuneleri bir tel yardmyla serbest-
serbest snr koullarn salayacak ekilde aslm ve ivme ler profil malzemeye balanmtr, ekil 2.
Profil malzemeye damping ekici ile hafife vurulmu ve ivme ler yardmyla titreim elektirik sinyaline
dntrlerek ampermetreye gnderilmitir. Ampermetrenin dzenledii sinyal ses kart vastasyla
bilgisayara aktarlmtr. Bir bilgisayar program yardmyla zaman-cevap sinyali frekans-cevap sinyaline
dntrlmtr. Bu sayede, profil malzemeler iin serbest serbest snr artlarnda I. II.ve III. modlarndaki
doal frekans deerleri llmtr. ekil 1de silindir kesitli malzeme iin serbest-serbest kenar
koullarndaki ilk titreim modu grlmektedir. Bu lm serbest-serbest snr koullarnda btn profil
malzemeler iin gerekletirilmitir.

Bal-serbest snr artlarndaki lmlerde ise, zel bir balama aparat ile tek tarafdan sabitlenen profil
malzemeler zerine balanan bir ivme ler sayesinde damping ekici ile vurularak sinyal alnmtr. I. II. ve
III. modlardaki doal frekans deerleri bu ekilde elde edilmitir. Doal frekans deerleri her bir profil
malzeme iin tablolarda gsterilmitir. ki taraftan mesnetli ve bal-bal snr artlarnda yaplan deneylerde
ise, ok kt sinyal alndndan ve modlar oluamadndan doal frekans deerleri bulunamamtr. ekil
3de zmleri yaplan deiik kesitli profil malzemeler gsterilmitir.








ekil 3. zm yaplan deiik kesitli profil malzemeler

Yaplan almada deneysel ve analitik zmlerin yannda nmerik olarak da zm gerekletirilmitir.
Nmerik analizde, ANSYS5.4 kullanlarak serbest-serbest, iki taraf mesnetli, bal-sebest ve bal-bal
snr artlarnda zmler gerekletirilmitir.

Bu analizlerde, iki boyutlu sonlu elemanlar modeli ve eleman tipi olarak da elastik kiri kullanlmtr.
Eleman tipine bal olarak kiri iin atalet momenti, alan, ykseklik ve birim uzakla den arlk miktar
gznne alnmtr. Bu deerler, kesitleri farkl olan her bir profil malzeme iin farkllk gstermitir.
Kullanlan malzemelerin mekanik zellikleri ayn olup elastisite modl E=207GPa, younluk =7850 kg/m
3

ve poisson oran =0.25 olarak alnmtr. Dier taraftan malzemelerin uzunluklar sabit olup 0.5mdir. Kiri
eleman olarak tanmlanan profil malzemelerin dm says 520 ve eleman says 540dr. Yaplan
ngerilmesiz modal analizde profillerin farkl kenar koullarndaki doal frekans deerleri Tablo 3-7de
gsterilmitir. ANSYS5.4de modellenen bal-serbest snr koullarndaki bir kiri elemann I. II. ve III.
mod biimleri ekil 4de gsterilmitir.

25*25 mm
2

t=1.2 mm
10*20 mm
2

t=1.2 mm
d=21 mm
t=2mm
20*20 mm
2

t=1.2mm
24
r=7
15
TEKNOLOJ, Cilt 7, (2004), Say 3

441


ekil 4. ANSYS5.4de zm Yaplan Kiri Elemannn Bal-Serbest Kenar Koullarndaki Doal
Titreim Modlar

Kenar Koullar Analitik Deneysel Fark
(%)
ANSYS Fark
(%)

Serbest-serbest
f
1
=0
f
2
=494,63
f
3
=1360

f
1
=0
f
2
=498,3
f
3
=1368,5

0
- 0,74
- 0,62
f
1
=0
f
2
=492,43
f
3
=1350,4

0
0,44
0,7

Bal-Serbest
f
1
=77,73
f
2
=486,46
f
3
=1362

f
1
=75
f
2
=458,33
f
3
=1358,33

3,5
5,78
0,27
f
1
=77,44
f
2
=485,7
f
3
=1354
- 0,01
- 0,15
0,58

Bal-bal
f
1
=494,6
f
2
=1360
f
3
=2670

-
-
-
-
-
-
f
1
=492
f
2
=1317
f
3
=2649

0,52
3,16
0,78

ki tarafl mesnetli
f
1
=217,94
f
2
=872,22
F
3
=1963
-
-
-
-
-
-
f
1
=217,51
f
2
=847,77
f
3
=1633

-0,19
2,8
16,81

Tablo 3. 21mm apl Silindir Kesitli Profil (t=2 mm)










Deiik Kesitli profil Malzemelerinin doal Titreim frekanslarnn llmesi ve Hesaplanmas

442
Kenar Koullar Analitik Deneysel Fark
(%)
ANSYS Fark
(%)

Serbest-serbest
f
1
=0
f
2
=287,75
f
3
=791,32

f
1
=0
f
2
=284,59
f
3
=780.34

0
1,1
1,4
f
1
=0
f
2
=287,78
f
3
=791,97

0
- 0,01
- 0,08

Bal-Serbest
f
1
=45,22
f
2
=283,01
f
3
=792,08

f
1
=41,6
f
2
=291,16
f
3
=833,3

8
- 2,8
4,94
f
1
=45,28
f
2
=283,56
f
3
=792,87
- 0,13
- 0,19
- 0,1

Bal-bal
f
1
=287,75
f
2
=791,32
f
3
=1553

-
-
-
-
-
-

f
1
=288,1
f
2
=793,32
f
3
=1552,7

- 0,12
- 0,25
0,02

ki tarafl mesnetli
f
1
=126,79
f
2
=507,42
f
3
=1142
-
-
-
-
-
-

f
1
=127,10
f
2
=507,93
f
3
=1141,1

- 0,24
- 0,1
- 0,07

Tablo 4. 10x20 mm
2
Kesitli Profil (t=1.2 mm)

Kenar Koullar Analitik Deneysel Fark
(%)
ANSYS Fark
(%)

Serbest-serbest
f
1
=0
f
2
=563,17
f
3
=1549

f
1
=0
f
2
=550
f
3
=1516,67

0
2,33
2
f
1
=0
f
2
=561,09
f
3
=1538

0
0,37
0,71

Bal-Serbest
f
1
=88,49
f
2
=553,87
f
3
=1551

f
1
=75
f
2
=525
f
3
=1558,3

15,24
5,21
- 0,46
f
1
=88,73
f
2
=554,27
f
3
=1543,8
- 0,27
- 0,07
0,46

Bal-bal
f
1
=563,17
f
2
=1549
f
3
=3004

-
-
-
-
-
-
f
1
=564,13
f
2
=1548,9
f
3
=3017,8

- 0,17
0
- 0,46


ki tarafl mesnetli
f
1
=248,15
f
2
=993,01
f
3
=2235
-
-
-
-
-
-
f
1
=248,93
f
2
=992,25
f
3
=2219,7

- 0,31
0,07
0,68

Tablo 5. 20x20 mm
2
Kesitli Kare Profil (t=1.2 mm)

















TEKNOLOJ, Cilt 7, (2004), Say 3

443
Kenar Koullar Analitik Deneysel Fark
(%)
ANSYS Fark
(%)

Serbest-serbest
f
1
=0
f
2
=712,41
f
3
=1959

f
1
=0
f
2
=683,33
f
3
=1900

0
4,1
3
f
1
=0
f
2
=711,46
f
3
=1974,2

0
0,13
- 0,77

Bal-Serbest
f
1
=111,95
f
2
=700,64
f
3
=1962

f
1
=116,6
f
2
=775
f
3
=2050
- 4
- 9,6
- 4,3
f
1
=112,27
f
2
=700,12
f
3
=1947,2
- 0,28
0,07
0,75

Bal-bal
f
1
=712,41
f
2
=1959
f
3
=3845

f
1
= 640
-
-

10,1
-
-

f
1
=713,58
f
2
=1958
f
3
=3820

- 0,16
0,05
0,65

ki tarafl mesnetli
f
1
=313,90
f
2
=1256
f
3
=2827
-
-
-
-
-
-
f
1
=314,06
f
2
=1253,5
f
3
=2805

- 0,05
0,2
0,77

Tablo 6. 25x25 mm
2
Kesitli Profil (t=1.2 mm)

Kenar Koullar Analitik Deneysel Fark
(%)
ANSYS Fark
(%)

Serbest-serbest
f
1
=0
f
2
=652,75
f
3
=1795

f
1
=0
f
2
=466
f
3
=1750

0
28,6
2,5
f
1
=0
f
2
=674,64
f
3
=1843

0
- 3,35
- 2,67

Bal-Serbest
f
1
=102,57
f
2
=641,97
f
3
=1962

f
1
=96,5
f
2
=630,45
f
3
=1790,2
5,9
1,8
8,75
f
1
=106,77
f
2
=666,19
f
3
=1852,3
- 4,1
-3,77
5,59

Bal-bal
f
1
=652,75
f
2
=1795
f
3
=3523

-
-
-

-
-
-
f
1
=678,59
f
2
=1860,6
f
3
=3617,6

- 3,95
- 3,65
- 2,68

ki tarafl mesnetli
f
1
=287,62
f
2
=1151
f
3
=2591
-
-
-
f
1
=299,47
f
2
=1192,3
f
3
=2662

- 4,12
- 3,58
- 274


Tablo 7. 24x21mm D Kesitli Profil (t=1.2 mm)

6. SONU VE TARTIMALAR

Bu almada, be farkl kesitteki profil malzemelerin deiik yntemle modal analizleri incelenmitir. I.
II. ve III. doal frekans deerleri ve mod ekilleri bulunmutur. Analitik metotda Bernoulli-Euler kiri
terosiyle zmler serbest-serbest, bal-serbest, bal-bal ve iki taraf mesnetli olarak yaplmtr.
Deneysel olarak yaplan zmlerde, sadece serbest-serbest ve bal-serbest kenar koullarndaki doal
frekans deerleri bulunmutur. Bal-bal ve iki taraf mesnet tepkili kenar koullarndaki titreim modlar
zaman cevap sinyallerinin kt olmas nedeniyle tam olumamtr. Doal frekans deerlerinin profil
kesitindeki bymeye bal olarak artt grlmtr. Ayn zamanda profil malzemenin cidar kalnlnn
artmas doal frekans deerlerinin de artmasna sebep olmutur. Serbest-serbest kenar koulundaki II. ve III.
doal frekans deerleri ile, bal-bal kenar koulundaki I. ve II. doal frekans deerleri sabitine bal
olarak ayn bulunmutur. Son ksmda ise, ANSYS5.4 program kullanlarak nmerik zm drt farkl snr
artndaki doal frekans deerleri iin analiz edilmitir. Sonrasnda, deney sonularla analitik ve nmerik
sonular karlatrlm ve hata oranlar bulunmutur. Tablo 3-7de yer alan hata deerleri analitik
sonulardan deneysel veya nmerik sonularn kartlp analitik deere blnmesiyle elde edilmitir.

Deiik Kesitli profil Malzemelerinin doal Titreim frekanslarnn llmesi ve Hesaplanmas

444
Deneysel ve analitik yntemin karlatrlmasnda, silindir kesitli profil iin bulunan hata yzdeleri kabul
edilebilir snrlar iersinde yer almakta ve %-0,74 ile 5,78 arasnda deimektedir. 10x20mm
2
kesitli profil
malzemedeki doal frekans deerleri iin hata yzdeleri ise %-2,8 ile 4,94 arasndadr. Silindirik kesitli profil
ile 10x20mm
2
kesitli profil malzemelerdeki hata paylar kyaslandnda, silindirik kesitli profilin daha dar
arala sahip olduu grlmektedir. Aradaki fark yaklak olarak %1 kadardr. Serbest-serbest kenar
koulundaki hata yzdeleri dk olmasna ramen, bal-serbest kenar koulundaki hata yzdesi yksektir.
25x25mm
2
profil kesitli malzemedeki doal frekans deerleri, 20x20mm
2
kesitli malzemedeki deerlerden
daha byktr. Ayn zamanda deneysel ve analitik yntemin karlatrlmasnda kesitin bymesiyle birlikte
hata yzdelerinin de byd grlmtr. 25x25mm
2
kesitli malzemedeki hata oranlar %-9,6 ile 10,1
arasnda deimektedir.

Analitik ile nmerik zmlerin karlatrlmasnda hata yzdeleri deneysel sonularla yaplan kyaslamaya
gre daha dk kmtr. En yksek hata oranna sahip malzeme D kesitli profil olup, hata oranlar %-4,12
ile 5,59 arasnda deimektedir. D profilli malzemedeki hata orannn yksek kmas kesitinin simetrik
olmamasndan kaynaklanmakta ve dolaysyla zaman cevap sinyali kt olumaktadr. Deneysel almalarda
karlalan sorunlardan biriside budur.

Profil malzemelerde genellikle bal-bal kenar koulundaki doal frekans deerleri dier kenar koullarna
gre yksek kmtr. Bal-serbest kenar koulunda I. moddaki doal frekans deeri ok dk olmasna
ramen, II. ve III. modlardaki doal frekans deerleri kesite bal olarak deikenlik gstermektedir. 5
deiik kesitli profillerde titreim modlarnn analizi iin yaplan bu almada analitik ve nmerik analiz
yntemlerinin deneysel yntem yerine kullanlabilecei grlmtr. Ama bunun iin incelenen malzemenin
mekanik zelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Deneysel yntemde kullanlan cihazlarn maliyetlerinin
yksek olmas nmerik ve analitik zmlemeye olan ilgiyi artrmtr. Dier taraftan malzemelerin gerek
titreim modlarnn bulunmas iin yine en ok kullanlan deneysel yntemdir. Bunun sebebi malzemelerdeki
retim hatalar veya hasarlar tesbit etmeyi mmkn klmasdr.

Bu almada, bulunan doal titreim modlar gznne alnarak profil kesitli malzemeler kafes sistemlerde
ve eitli elik konstrksiyonlarda kullanlmaktadr. alma koullarndaki titreimin bilinmesi sistemin
tasarlanmas veya tasarmn gzden geirilmesi aamasnda rezonansn nlenmesi iin nem arz etmektedir.
Bu sayede malzemelerdeki yorulma hasarnn olumas engellenmi olur.

KAYNAKLAR

1. Xie W.C., Lee H.P., ve Lim S.P., Normal Modes of a Non-Linear Clamped-Clamped beam, Journal
of Sound and Vibration, 250(2), 339-349,2002.
2. Banerjee J.R., Frequency equation and mode shape formulate for composite Timoshenko Beams,
Composite Structures, 51, 381-388,2001.
3. Dugush Y.A.,Eisenberger M., Vibrations of Non-uniform Continuous beams under moving Loads,
Journal of Sound and vibration, 254(5), 911-926, 2002.
4. Shi Y.,Hua H., ve Sol H., The finite element analysis and experimental study of beams with active
Constrainde layer damping treatments, Journal of Sound and Vibration, In Press, Corrected Prof,
2003.
5. Dimarogonas A., Vibration for Engineers, Prectice Hall, New Jersey,1995.
6. Zienkievicz O.C.,Taylor R.L., The Finite Element Method, Butterworth-Heinemann, London, 2000.
7. Colakoglu M., Jerina K.L., 2003, Material damping in 6061-T6511 aluminum to assess fatigue damage,
Fatigue Fract. Engng. Mater. Struct., 25, 79-84.