Lp lnh ri sng nh mt ngi sao Khu trong tm hn, trong tri tim u thi i quc-

thm thy, sc bn y bin ha trong ti mu lc chnh tr ; nh nhng m thanh tao, thi

v trong nhng vn th vit v thin nhin, Nguyn Tri tc mnh vo vc dng dn tc.
nh mnh c th khin con ngi ta sinh ly t bit song, thi gian li chng th xa nha
nhng gi tr vnh hng. S trng tn ca tn tui Nguyn Tri cng non sng nc Vit l
minh chng hung hn cho iu . Nu Nguyn Tri l nh vn chnh lun kit xut mi
thi i th Bnh Ng i Co l ng vn bt h ca ng trong lch s vn hc dn tc Vit
Nam. Tc phm gm 4 phn: phn 1 nu lun chnh ngha, phn 2 vch r ti c ca k
th, phn 3 k li qu trnh chinh pht gian kh v tt thng ca chuc khi ngha, phn 4
tuyn b kt qu, khng nh s nghip chnh ngha. Bi vit sau y s ch ra lun chnh
nghia- l t tng xuyn sut bi th v ng thi lm r ti c ca gic Minh qua 2p hn
u ca tc phm.
Sau hn 10 nm khng chin gian kh v quyt lit, thang 1 nm 1428 nhn dn ta di
ngn c ca L Li, nh ui gic Minh ra khi t nc. Sau chin thng, L Li t
chc phong thng cho tng lnh v chnh thc ln ngi hong , Nguyn Tri thay mt
nh vua vit Bnh Ng i Co tuyn b cho ton dn bit cng cuc cu nc thng
li.T y, dn tc s bc vo mt k nguyn mi- k nguyn ha bnh.
Tc phm ca Nguyn Tri c tn l i Co Bnh Ng, ngha l tuyn co rng ri v vic
dp yn gic Ng. Ch Ng y l cch gi ca Ngi Vit xa i vi th lc phong kin
phng Bc vi sc thi coi khinh. Trong tc phm, qun Ng chnh l gic Minh.


M u bi th, t nhng cu u tin, tc gi nu ln nguyn l chnh ngha, lm ch
da, cn c xc ng cho nhng trin khai chung sau ny:
Tng nghe:
Vic nhn ngha ct yn dn,
Qun iu pht trc lo tr bo.
Nhn ngha ca yn dn tr bo trong quan im ca Nguyn Tri, vt ln trn t
tng nhn ngha ca Khng- Mnh thi xa: nhn ngha n gin ch l mi quan h tt
p gia ngi vi ngi trn c s tnh thng v o l. Nhng vi Nguyn tri, t tng
y cn gn lin vi vic chng xm lc; ngha l ly yn dn lm ch, tr bo l phng
tin, hnh ng. ct yn dn. Nh vy, nhn ngha chnh l dit tr gic bo, bo v dn
lnh, ly an dn lm mc ch.
Sau khi tuyn ngn v nhn ngha, tc gi tuyn ngn v nn c lp, c ch quyn ca nc
i Vit.
Nh nc i Vit ta t trc,
Vn xng nn vn hin lu.
Ni song b ci chia,
Phong tc Bc Nam cng khc.
T Triu, inh, L, Trn, bao i gy nn c lp,
Cng Hn, ng, Tng, Nguyn mi bn xng mt phng.
So vi thc v quc gia dn tc trong bi th Sng ni nc Nam, th Nguyn Tri,
ta thy n va c s k tha li va c s pht huy v hon thin. thc v nn c lp ca
dn tc th hin trong bi Sng ni nc Nam c xc nh hai phng din: lnh th v
ch quyn; cn trong bi Nc i Vit ta, thc dn tc pht trin cao, su sc v ton
din. Ngoi lnh th v ch quyn, thc v c lp dn tc cn c m rng, b sung
thnh cc yu t mi: l nn vn hin lu i, l phong tc tp qun ring, truyn
thng lch s anh hng. C th ni, thc dn tc n th k XV pht trin su sc, ton
din hn nhiu so vi th k X.
Tc gi s dng nhiu lp t ng din t tnh cht hin nhin, vn c lu i ca nc
i Vit ta. Cc t nh: t trc, vn xng, lu, chia, cng khc,
- Bin php so snh kt hp vi lit k cng to cho on vn hiu qu cao trong lp
lun (tc gi t nc ta ngang hng vi Trung Hoa v nhiu phng din nh: trnh
chnh tr, vn ho,).
- Nhng cu vn bin ngu chy song song lin tip vi nhau cng gip cho ni dung ngh
tht v chn l m tc gi mun khng nh chc chn v r rng hn.
Ni sng b ci chia
Phong tc Bc Nam cng khc
Nhn dn ta c ch quyn, c thun phong m tc ring lm nn hai phng Bc - Nam
khc bit. Ta c nn c lp vng vng c xy bng nhng trang s v vang. Hng c
cng Hn, ng, Tng, Nguyn phng Bc l cc triu Triu, inh, L, Trn phng
Nam. Hn th na, bao i nay :
Tuy mnh yu tng lc khc nhau
Song ho kit i no cng c
So vi Nam quc sn h, khi nim quc gia dn tc ca Nguyn Tri hon thin hn
nhiu. Vy l sc mnh ca nhn ngha, mt khi nim chung chung tru tng c
ngi anh hng dn tc lm cho sinh ng bng chnh thc tin lch s oai hng ca dn
tc.
Nguyn Tri a ra nhng yu t cn bn xc nh c lp, ch quyn ca dn tc ta:
vn hin, cng vc lnh th, phong tc tp qun, v thm na l lch s ring, ch
ring,V c bit, tng thm sc thuyt phc cho vic khng nh s tn ti c lp, c
ch quyn ca i Vit, Nguyn Tri dng bin php so snh: so snh ta vi Trung Quc,
t ta ngang hng vi Trung Quc: v trnh chnh tr, t chc ch , qun l quc gia (
Triu, inh, L, Trn ngang hng vi Hn, ng, Tng Nguyn). iu ny khc ha r
nt lng t ho dn tc su sc ca tc gi.
Nh vy, trong phn m u ca i Co Bnh Ng, Nguyn Tri tuyn ngn v nhn
ngha, tuyn ngn v c lp dn tc. Hai ni dung ny lin quan hu c vi nhau. Dn tc
ta chng xm lc l nhn ngha v ngc li nhn ngha th phi chng xm lc.

Nu nh on 1 nu ln lp trng chnh ngha th on 2 l bn co trng anh thp vch
r ti c ca qun xm lc nh Minh.Nguyn Tri lt trn m mu thm c ca chng:
li dng nh H chnh s nt, gic mInh tha c vo cp nc ta:

Nhn h H chnh s phin h,
trong nc lng dn on hn.
Qun cung Minh tha c gy ha,
Bn gian t cn bn nc cu vinh.

Nm 1406, ly c nh H cp ngi ca nh Trn, nh Minh huy ng mt lc lng ln
gm 20 vn b binh v thu binh cng vi hng chc vn dn phu vn chuyn, di quyn
ch huy ca Chu Nng, Trng Ph, Mc Thnh, L Bn, Trn Hc ko vo xm lc i
Vit. Qun Minh chia lm hai cnh: mt cnh do Trng Ph ch huy theo ng Bng
Tng, Qung Ty tin vo Lng Sn, mt cnh do Mc Thnh ch huy t Vn Nam theo
ng sng Hng ko xung. Nh Minh cn sai ngi mang sc vo d vua Chmpa phi
hp tn cng bin gii pha nam.
Trong sut hai mi nm h nc ta (1407-1427), chnh quyn h nh Minh thc
hin nhiu chnh sch v bin php t tinh vi n trng trn nhm xo b qu kh u
tranh, dng nc v gi nc bt khut ca dn tc ta, th tiu nhng di sn vn ho
truyn thng tt p ca nhn dn i Vit chim ng vnh vin t nc ta. Nh Minh
nhiu ln t sch v, k c sch hc ca tr em,ph hy cc bia . Lch s ghi li ti c
ca gic Minh v Bnh Ng i Co li thm mt ln t co mnh m ti c ca chng.
Tc gi khng nh l ti c Bi nhn ngha nt c t tri v k ra nhng hnh ng
d man ca bn chng. m mu xm lc ca qun gic gian xo bao nhiu th chnh sch
cai tr ca chng cng thm c by nhiu. Vn l nhng chnh sch c nhng thm c hn
nhiu : chng khng ch bc lt v vt ht mi sn vt, sc ngi, sc ca ca dn ta m
chng cn hu hoi c mi trng sng (tn hi ging cn trng cy c) v tn st con
ngi khng bit gh tay. Hai cu :

Nng dn en trn ngn la hung tn,
Vi con xung di hm tai v.

y l hnh nh va c th, va khi qut nh mt li co trng, li buc ti qun gic. Vn
hc trung i Vit Nam khng c nhiu nh th a hnh nh Dn en vo trang vit ca
mnh. Dn en-nhng kip ngi nh b tn cng di y x hi.H l nn nhn ca ti c
m qun gic gieo rc trn b ci an tc.Nu ko c mt tm lng rng m, nu ko c
mt t tng nhn o su sc th Nguyn Tri u th vit nn nhng cu vn mang y
sc gi v m tnh nhn vn nh th? C th ni, hai cu vn c vit vit ra bng
mu v nc mt ca ngi anh hng sut i mt lng v dn v nc.
V vt sn vt, tiu dit con ngi, ti c ca gic khng giy bt no t xit :

c c thay, trc Nam Sn khng ghi ht ti,
D bn thay, nc ng Hi khng ra sch mi.

Nguyn Tri chn ci v cng (trc Nam Sn, nc ng Hi) ni n ti c ca mt loi
qu d (thng h ming, a nhe rng).Bn chng nh nhng con th d kht mu ngi,
ch nhm nhe cn x nhn dn ta n tn xng ty. Hu qu bn chng li tht l tn
khc: gia nh tan nt, v mt chng, con ci th nheo nhc, mun loi b ph hu, tiu dit,
sn xut th tr tr, nhn dn kh cc
nu r ti c ca qun xm lc, tc gi dng phng php lit k c chn lc, s
dng nhng cu vn giu hnh tng, ging vn thay i linh hot, ph hp vi cm xc.Lc
th t ra cm phn, tc gin n thu xng ci l xm lc tn bo, lc th li th hin s
xt xa, au n cho nhn dn ta.

Hai cu cui kt n v cng anh thp :

L no tri t dung tha,
Ai bo thn nhn chu c ?

Ti c ca gic Minh vt qua ci gii hn ca l tri. Hnh ng nh bn ca chng
khin c thn v ngi u khng th tha th.

ng trn lp trng nhn ngha, on vn l mu, l nc mt, th hin s cm hn sc
si ca Nguyn Tri i vi k th.



Ni tm li, on vn ny l mt bn co trng anh thp t co ti c khng khip ca gic
Minh trong 20 nm trn mnh t i Vit.

m bo va tng cng sc thuyt phc va t c tnh c ng, hm sc ca ngn
t vn chng, Nguyn Tri s dng an xen, kt hp hi ha gia nhng hnh nh mang
tnh cht khi qut vi nhng hnh nh c tnh c th, sinh ng.
Nh vy bng ci ti v ci tm ca mnh, Nguyn tri khin cho Bnh Ng i Co xng
ng c vinh danh l ng thin c hung vn(ng vn bt h mun i). r vn n
Vit Nam t ho c mt Nguyn Tri. Dn tc Vit Nam t ho c mt c Trai.