Professional Documents
Culture Documents
Taøi lieäu
Giaûng vieân cung caáp
1 2
1
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Giôùi thieäu Thò tröôøng Laø nôi caùc chöùng khoaùn ñöôïc giao dòch (mua baùn) coù
toå chöùc (organized) giöõa :
Chöùng khoaùn
Coâng ty phaùt haønh vaø nhaø ñaàu tö
TTCK laø moät cô caáu toå chöùc ñöôïc hình thaønh ñeå taïo
thuaän lôïi cho vieäc mua baùn chöùng khoaùn
2
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Phaân loaïi thò tröôøng Caùc nguyeân taéc cuûa TTCK coù toå chöùc
Theo phöông thöùc giao dòch
1. Nguyeân taéc caïnh tranh
Thò tröôøng ñaáu leänh (auction market, order –driven
Giaù chöùng khoaùn do hoaøn toaøn do cung-caàu quyeát ñònh
market)
Caùc nhaø ñaàu tö khoâng phaân bieät lôùn nhoû hay quoác tòch,
Thò tröôøng thương lượng (negotiated, quote-driven
thaønh phaàn kinh teá ñeàu bình ñaúng tröôùc caùc quy ñònh cuûa
market) TTCK
Theo haøng hoaù Ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn caïnh tranh vôùi nhau veà giaù ñeå mua
Thò tröôøng tieàn teä vaø baùn chöùng khoaùn:
Thò tröôøng coå phieáu Phía mua: ngöôøi thaéng laø ngöôøi mua vôùi giaù cao nhaát
Thò tröôøng traùi phieáu Phía baùn: ngöôøi thaéng laø ngöôøi baùn vôùi giaù thaáp nhaát
Thò tröôøng haøng hoaù phaùi sinh (derivatives) 2. Nguyeân taéc trung gian
Quyeàn löïa choïn (option) Ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn khoâng bieát nhau, khoâng giao dòch
3
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
chöùng khoaùn
Nhaø moâi giôùi (broker): laø nhöõng ngöôøi hoaït ñoäng
chuyeân nghieäp treân thò tröôøng laøm nhieäm vuï caàu
noái trung gian giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua treân
thò tröôøng, hoï thöïc hieän vieäc mua vaø baùn chöùng
khoaùn cho khaùch haøng
Dealer: laø nhöõng ngöôøi hoaït ñoäng chuyeân nghieäp
treân TTCK, hoï mua baùn chöùng khoaùn cho chính
13
mình vôùi muïc ñích kieám lôøi 14
4
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc Sôû giao dòch, thò tröôøng giao dòch
Chöùc naêng
Laø cô quan nhaø nöôùc, thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù nhaø Chöùc naêng
nöôùc ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa TTCK ñeå ñaûm baûo moät thò
tröôøng coâng baèng, hieäu quaû Giaùm saùt, thanh tra vieäc thöïc hieän caùc quy ñònh phaùp luaät
Tham gia xaây döïng caùc vaên baûn phaùp quy lieân quan ñeán lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng treân thò tröôøng thöù caáp: nieâm
caùc hoaït ñoäng vaø caùc ñoái töôïng hoaït ñoäng treân thò tröôøng yeát, giao dòch, coâng boá thoâng tin, löu kyù, thanh toaùn buø tröø
chöùng khoaùn: trong giao dòch…
Thò tröôøng phaùt haønh: ñieàu kieän phaùt haønh, ñieàu kieän Xöû lyù caùc vi phaïm: ngöng tö caùch thaønh vieân ñoái vôùi caùc
baûo laõnh phaùt haønh, caùc thuû tuïc vaø quy trình phaùt haønh, thaønh vieân giao dòch, thanh toaùn buø tröø, loaïi boû nieâm yeát…
caáp pheùp phaùt haønh
Thò tröôøng thöù caáp: ñieàu kieän giao dòch, thanh toaùn,
nieâm yeát, quy ñònh veà thaønh vieân giao dòch… Toå chöùc
Thöôøng laø toå chöùc töï quaûn (Self Regulatory Organization):
Tình traïng phaùp lyù: do caùc thaønh vieân giao dòch laäp ra. Thöôøng toàn taïi ôû nhöõng
Uyû ban Chöùng khoaùn coù theå tröïc thuoäc Chính Phuû nhöng thò tröôøng phaùt trieån nhö Myõ, Anh…
cuõng coù theå tröïc thuoäc Boä Taøi Chính 17
Coù theå laø cô quan nhaø nöôùc 18
5
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Caùc trung gian Caùc dòch vuï, toå chöùc hoã trôï
Tö vaán ñaàu tö chöùng khoaùn
Ngaân haøng ñaàu tö (Investment banker) Cung caáp caùc dòch vuï tö vaán veà phaân tích tình hình
Laø nhöõng coâng ty chöùng khoaùn laøm nghieäp vuï thò tröôøng, löïa choïn chöùng khoaùn.
phaùt haønh (baùn) chöùng khoaùn cuûa caùc nhaø phaùt
Analyst: nhöõng chuyeân gia chuyeân cung caáp caùc
haønh tôùi caùc nhaø ñaàu tö
nhaän xeùt veà thò tröôøng, veà chöùng khoaùn cuûa caùc
Nghieäp vuï goïi laø baûo laõnh phaùt haønh coâng ty. Thöôøng laøm vieäc cho caùc coâng ty chöùng
(underwritting) hay investment banking khoaùn .
Tö vaán cho caùc nhaø phaùt haønh issuers caùc vaán ñeà
Quaûn lyù quyõ
lieân quan ñeán phaùt haønh
Laø nhöõng toå chöùc chuyeân nghieäp trong vieäc quaûn
Coøn goïi laø nhaø baûo laõnh phaùt haønh (underwritter)
lyù quyõ laäp ra ñeå ñaàu tö vaøo thò tröôøng taøi chính:
21 ñaàu tö vaøo ñaâu, ñaàu tö bao nhieâu…. 22
Caùc dòch vuï, toå chöùc hoã trôï Coâng ty chöùng khoaùn
Caùc toå chöùc ñoäc laäp Laø moät toå chöùc chuyeân nghieäp kinh doanh treân thò
Kieåm toaùn: tröôøng chöùng khoaùn
Cho yù kieán veà tính ñuùng ñaén, trung thöïc cuûa
Coù theå thöïc hieän cuøng moät luùc nhieàu chöùc naêng: moâi
caùc baùo caùo veà taøi chính cuûa caùc coâng ty phaùt giôùi, töï doanh, tö vaán, phaùt haønh, quaûn lyù quyõ.
haønh chöùng khoaùn Löu yù: xung ñoät veà quyeàn lôïi
Chöùc naêng: cung caáp thoâng tin veà söï minh baïch
Moâi giôùi-töï doanh
veà taøi chính cuûa caùc nhaø phaùt haønh, taïo loøng tin Phaùthaønh
Yeâu caàu tuaân thuû nghieâm ngaët quy taéc veà ñaïo ñöùc:
Öu tieân quyeàn lôïi khaùch haøng (thöïc hieän leänh cuûa khaùch
Xeáp haïng (Credit Rating Agency): haøng tröôùc)
Ñöa ra caùc nhaän xeùt vaø xeáp haïng khaùch quan Khoâng “cheøo keùo” khaùch haøng cho mình baèng caùc dòch
veà caùc toå chöùc phaùt haønh chöùng khoaùn vuï tö vaán, nghóa laø phaûi tö vaán moät caùch trung thöïc
Khoâng loâi keùo khaùch haøng giao dòch “quaù möùc” ñeå
Ñònh höôùng cho caùc nhaø ñaàu tö
höôûng hoa hoàng…
23 24
6
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
25 26
COÅ PHIEÁU
Thể hiện quyeàn sôû höõu (ownership) coâng ty cuûa
ngöôøi naém giöõ cổ phiếu trong giôùi haïn soá löôïng coå
phieáu naém giöõ vaø ñöôïc chia laõi kinh doanh
(dividend)
Ngöôøi sôû höõu coå phieáu goïi laø coå ñoâng (stockholder)
TS cuûa Coå ñoâng = TS cuûa coâng ty sôû höõu
7
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng
Hình thöùc khaùc nhau, quyeàn khaùc nhau
Ña daïng sôû höõu, ñieàu haønh taäp trung
löïa choïn ñöôïc ngöôøi coù khaû naêng ñaïi dieän Coå phieáu öu ñaõi (preferred stock)
cho quyeàn lôïi cuûa mình Quyeàn baàu cöû khaùc vôùi coå phieáu thöôøng
Thöôøng khoâng coù quyeàn bieåu quyeát trong Ñaïi hoäi coå
ñoâng
29 Coå töùc coá ñònh vaø baét buoäc. 30
Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng
Coå phieáu ñöôïc pheùp phaùt haønh (authorized stock)
Phaân loaïi coå phieáu theo ngöôøi naém giöõ
Laø soá coå phieáu ñöôïc pheùp phaùt haønh quy ñònh trong
1. Coå phieáu ñöôïc pheùp phaùt haønh (authorized Ñieàu leä coâng ty vaø ñöôïc cô quan chöùc naêng chaáp thuaän
stock). Neáu HÑQT muoán phaùt haønh soá coå phieáu nhieàu hôn
2. Coå phieáu ñaõ phaùt haønh (issued stock) möùc quy ñònh trong Ñieàu leä thì phaûi ñöôïc thoâng qua
3. Coå phieáu chöa phaùt haønh (unissued stock) (ÑH ñoàng coå ñoâng neáu ñieàu leä quy ñònh vaø cô quan coù
chöùc naêng)
4. Coå phieáu quyõ (treasury stock)
5. Coå phieáu löu haønh (oustanding stock)
Coå phieáu ñaõ phaùt haønh (issued stock):
laø coå phieáu maø coâng ty ñaõ baùn cho coå ñoâng
Cô caáu coå phieáu phaùt haønh vaø löu haønh treân thò
Soá löôïng coù theå vaø thöôøng ít hôn soá coå phieáu ñöïôc
tröôøng cuûa coâng ty 31 pheùp phaùt haønh 32
8
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng
Coå phieáu quyõ (treasury stock)
Coå phieáu chöa phaùt haønh (unissued stock) Laø coå phieáu coâng ty ñaõ phaùt haønh vaø mua laïi töø coå ñoâng treân thò
unissued stock = authorized – issued tröôøng thöù caáp
Coå phieáu quyõ khoâng coù quyeàn baàu cöû vaø khoâng ñöôïc nhaän coå
Ñeå chuû ñoäng huy ñoäng voán khi môû roäng maø
töùc
khoâng maát thôøi gian xin pheùp
Coâng ty coù theå giöõ CP quyõ voâ haïn, huyû hay baùn ra
Traû coå töùc baèng coå phieáu (stock dividend) Muïc ñích mua laïi:
Duøng cho keá hoaïch mua coå phieáu cho caùn boä Taêng EPS (Earning per Share)
ñieàu haønh chuû choát vaø nhaân vieân coâng ty Laøm coå phieáu thöôûng, chia coå töùc baèng CP
Chuyeån ñoåi cho nhöõng ngöôøi sôû höõu traùi phieáu Duøng cho keá hoaïch mua coå phieáu cho caùn boä ñieàu haønh chuû
chuyeån ñoåi hay coå phieáu öu ñaõi chuyeån ñoåi choát vaø nhaân vieân coâng ty
Duøng trong caùc vuï saùp nhaäp, mua baùn coâng ty (mergers and
Thi haønh quyeàn cuûa warrant
33
acquisition) nhö phöông tieän thanh toaùn 34
Quy ñònh mua/baùn coå phieáu quyõ: (noäi dung & taïi sao)
35 36
9
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Laø moät giaù baát kyø ñöôïc quy ñònh trong ñieàu leä
1. Giaù thò tröôøng (market price, market value) coâng ty
Do cung-caàu thò tröôøng xaùc ñònh, thöôøng xuyeân OÅn ñònh, chæ thay ñoåi khi coâng ty taùch hay nhaäp
bieán ñoåi coå phieáu trong töông lai
Capitalization (“möùc voán hoaù” cuûa moät coâng
Khi phaùt haønh coå phieáu huy ñoäng voán, keá toaùn
ty) toång giaù trò thò tröôøng cuûa coâng ty (Hoa kyø) ghi nhaän vieäc huy ñoäng voán thaønh 2
Capitalization = Market Price x No of phaàn:
Outstanding Shares 1. Phaàn tính ngang meänh giaù
Möùc voán hoùa = giaù thò tröôøng x soá coå phieáu löu 2. Phaàn voán do phaùt haønh vöôït meänh giaù (paid-in
haønh surplus, paid-in capital)
37 38
° quyeàn ñoái vôùi taøi saûn coâng ty sau thanh lyù phaù saûn
10
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Sôû höõu Coâng ty vaø Coå phieáu thöôøng Coå phieáu öu ñaõi
Lôïi ích Thu nhaäp
Tính chaát cô baûn coå phieáu öu ñaõi
Thu nhaäp töø coå töùc (dividend yield)
Ñöôïc coi laø chöùng chæ ñaïi dieän cho quyeàn sôû höõu
Thu nhaäp nhôø giaù coå phieáu taêng (capital gain)
coâng ty
Laø coâng cuï ñaàu tö suaát sinh lôøi cao
Khoâng coù thôøi gian ñaùo haïn (khoâng baét buoäc
hoaøn voán)
Ruûi ro khi naém giöõ coå phieáu: Thöôøng ñöôïc phaùt haønh khoâng keøm vôùi quyeàn
Khoâng coù coå töùc hay coå töùc giaûm baàu cöû hay quyeàn öu tieân mua
Giaù coå phieáu giaûm
Ñöôïc nhaän coå töùc vaø taøi saûn (khi coâng ty bò thanh
lyù) sau caùc chuû nôï nhöng tröôùc coå ñoâng naém giöõ
Nhaän thu nhaäp (coå töùc) sau caùc thaønh phaàn
coå phieáu thöôøng
khaùc Phaàn lôùn coù tyû leä coå töùc treân meänh giaù hay laø soá
Öu tieân cuoái cuøng nhaän taøi saûn khi coâng ty bò 41 löôïng coå töùc coá ñònh treân moãi CPÖÑ 42
thanh lyù
maët
11
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Coâng ty phaùt haønh coù quyeàn mua laïi vôùi giaù Quyõ chìm (sinking fund)
nhaát ñònh vaøo moät thôøi gian nhaát ñònh Trôï giuùp cho vieäc thu hoài CPÖÑ
Tyû leä coå töùc thöôøng cao hôn CPÖÑ thöôøng Nhaø phaùt haønh ñaët tieàn vaøo moät taøi khoaûn rieâng
Giaù thu hoài thöôøng cao hôn meänh giaù daønh rieâng cho vieäc mua laïi CPÖÑ
Thu hoài ñeå traùnh chi traû L/S (coå töùc) cao, thu hoài CPÖÑ ñöôïc baûo ñaûm (guaranteed stock)
khi möùc Laõi Suaát treân thò tröôøng haï thaáp Vieäc chi traû coå töùc ñöôïc ñaûm baûo bôûi moät coâng
Coå ñoâng coù quyeàn khoâng baùn laïi nhöng thoâng ty khaùc
thöôøng khi ñeán haïn thu hoài caùc ñieàu khoaûn nhö CPÖÑ coù theå coù nhieàu tính chaát cuøng luùc
laø tyû leä coå töùc cao hay quyeàn chuyeån ñoåi khoâng
coøn hieäu löïc khuyeán khích coå ñoâng baùn laïi
45 46
Coå töùc
Coå töùc Caùc hình thöùc coå töùc:
Coå töùc (dividend) laø gì? 1. Coå töùc baèng tieàn (cash dividend)
Laø hình thöùc chia seû lôïi nhuaän cuûa coâng ty döïa
treân tyû leä sôû höõu 2. Coå töùc baèng coå phieáu (stock dividend)
Tyû leä vaø hình thöùc chia coå töùc do HÑQT quyeát
ñònh
3. Coå töùc baèng taøi saûn (property dividend)
Chæ ñöôïc chia coå töùc khi coù laõi hoaëc töø lôïi nhuaän
ñeå laïi
*Vieäc aùp duïng caùc hình thöùc chia coå töùc: khi naøo
Caùc hình thöùc coå töùc (3 daïng)
& taïi sao?
47 48
12
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Coå töùc
Coå töùc bằng tiền
Caùc hình thöùc coå töùc:
1. Coå töùc baèng tieàn (cash dividend)
Ngày hiệu lực (Ex-Dividend Date) – Ngày xác định cổ
Traû cho coå ñoâng tieàn, laø hình thöùc phoå bieán đông được hưởng toàn bộ cổ tức; những người nắm giữ
nhaát cổ phiếu trước ngày này thì được hưởng cổ tức.
Chi traû haøng quyù, 6 thaùng hay haøng naêm
49 50
Thủ tục chi trả cổ tức bằng tiền Giaù cổ phiếu trong ngaøy GD khoâng höôûng coå töùc
25 tháng 10. 1 tháng 2 tháng 6 tháng 7 tháng Trong thị trường hoaøn haûo, giaù coå phieáu seõ
… 11 11 11 11 giaûm xuoáng baèng vôùi giaù trò coå töùc nhaän ñöôïc
Ngày Ngày GD Ngày giao Ngày Ngày trả
trong ngaøy GD khoâng höôûng coå töùc .
-t … -2 -1 0 +1 +2 …
thông báo hưởng cổ dịch không ghi sổ cổ tức
tức hưởng cổ tức $P
Ngày thông báo (Declaration Date): Hội đồng quản trị thôngbáo
trả cổ tức.
Ngày GD được hưởng cổ tức (Cum-Dividend Date): Ngày cuối $P - div
cùng người mua cổ phiếu được hưởng cổ tức. Giá giảm bằng Ngày GD
cổ tức được không hưởng
Ngày GD không hưởng cổ tức (Ex-Dividend Date): Ngày đầu nhận cổ tức
tiên người bán cổ phiếu được hưởng cổ tức
Ngày ghi sổ (Record Date): Công ty chuẩn bị danh sách các cá Nếu có thuế, giá sẽ giảm xuống ít hơn mức cổ tức nhận
nhân sẽ là cổ đông trong ngày 6 tháng 11. 51 được trong ngày GD không hưởng cổ tức. 52
13
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Mua lại cổ phiếu vaø trả coå töùc baèng tieàn Mua lại cổ phiếu vaø trả coå töùc baèng tieàn
Nếu công ty trả $100,000 cổ tức bằng tiền, bảng cân đối kế
Một công ty chi trả $100,000 cổ tức cho cổ đông của mình toán sẽ như sau:
Tài sản Nguồn vốn và vốn chủ sở hữu Assets Liabilitiess & Equity
A. Bảng cân đối kế toán ban đầu B. After $1 per share cash dividend
Cash $150,000 Debt 0 Cash $50,000 Debt 0
Otherassets 850,000 Equity 1,000,000 Other assets 850,000 Equity 900,000
Value of Firm 1,000,000 Value of Firm 1,000,000
Value of Firm 900,000 Value of Firm 900,000
Shares outstanding = 100,000
Shares outstanding
g = 100,000
Price per share= $1,000,000 /100,000 = $10
Price per share = $900,000/100,000 = $9
53 54
Assets Liabilities & Equity tieàn ñeå phaùt trieån maø vaãn laøm haøi loøng coå ñoâng
C. After stock repurchase Veà maët lyù thuyeát: sau khi chia coå töùc baèng coå phieáu,
Cash $50,000 Debt 0 giaù cuûa coå phieáu thöôøng coù khuynh höôùng giaûm
Other assets 850,000 Equity 900,000 nhöng toång giaù trò thò tröôøng tröôùc vaø sau khi chia coå
Value of Firm 900,000 Value of Firm 900,000 töùc khoâng thay ñoåi
Ví duï: Moät coâng ty coù 400.000 cổ phiếu thöôøng ñang löu
Shares outstanding= 90,000
haønh, meänh giaù moãi cổ phiếu laø $5. Coâng ty chi traû 5% coå töùc
Price pershare = $900,000 / 90,000 = $10 baèng cổ phiếu. Giaù thò tröôøng tröôùc khi traû coå töùc laø $40.
55 56
14
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Ví duï traû coå töùc baèng coå phieáu Ví duï traû coå töùc baèng coå phieáu
Tröôùc khi traû 5% coå töùc baèng cổ phiếu Tröôùc khi traû 100% coå töùc baèng cổ phiếu
Cổ phiếu thöôøng Cổ phiếu thöôøng
($5 meänh giaù; 400,000 cổ phiếu) $2,000,000 ($5 meänh giaù; 400,000 cổ phiếu) $2,000,000
Thaëng dö voán 1,000,000 Thaëng dö voán 1,000,000
Lôïi nhuaän giöõ laïi 7,000,000 Lôïi nhuaän giöõ laïi 7,000,000
Vốn chủ sở hữu $10,000,000 Vốn chủ sở hữu $10,000,000
Sau khi traû 5% coå töùc baèng cổ phiếu Sau khi traû 5% coå töùc baèng cổ phiếu
Cổ phiếu thöôøng Cổ phiếu thöôøng
($5 meänh giaù; 420,000 cổ phiếu) $2,100,000 ($5 meänh giaù; 800,000 cổ phiếu) $4,000,000
Thaëng dö voán 1,700,000 Thaëng dö voán 1,000,000
Lôïi nhuaän giöõ laïi 6,200,000 Lôïi nhuaän giöõ laïi 5,000,000
Vốn chủ sở hữu $10,000,000 Vốn chủ sở hữu $10,000,000
57 58
59 60
15
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
thöôøng ñöôïc quyeát ñònh bôûi Ñaïi hoäi ñoàng coå ñoâng
Sau khi taùch 2 for 1 cổ phiếu
Toång giaù trò thò tröôøng tröôùc vaø sau khi taùch khoâng Cổ phiếu thöôøng
($2.5 meänh giaù; 800,000 cổ phiếu) $2,000,000
thay ñoåi Thaëng dö voán 1,000,000
Thöôøng taùch khi quaûn trò coâng ty thaáy giaù giao dòch cuûa Lôïi nhuaän giöõ laïi 7,000,000
Vốn chủ sở hữu $10,000,000
CP cao ñeán moät “ngöôõng” naøo ñoù laøm caûn trôû giao dòch
treân thò tröôøng thöù caáp 61 62
63 64
16
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn
Tính chaát cuûa quyeàn
Tính chaát cuûa quyeàn (tieáp):
Coù tính ngaén haïn: thôøi gian hieäu löïc khoaûng 30-45
ngaøy Töø 1st May ñeán 18th June giaù coå phieáu thöôøng
Quyeàn theå hieän soá löïông coå phieáu caàn thieát ñeå mua 1
ñöôïc thoâng baùo goàm 2 phaàn sau:
coå phieáu môùi. °giaù CP (cum rights) keøm theo quyeàn (tröôùc
Ví duï: sôû höõu 5 coå phieáu seõ ñöïôc mua 1 coå phieáu môùi ngaøy hieäu löïc): ngöôøi mua CP ñöïôc sôû höõu
vôùi giaù 80 $ (giaù thò tröôøng laø 104 $) quyeàn, giaù coå phieáu khi khoâng keøm quyeàn
Giaù mua coå phieáu môùi (subscription price): 80 $ (Ex-right) vaøo vaø sau ngaøy hieäu löïc: Ngöôøi
Thôøi haïn hieäu löïc cuûa quyeàn: coå ñoâng sôû höõu coå phieáu
mua CP khoâng ñöôïc sôû höõu quyeàn
tröôùc 1st May coù quyeàn ñaêng kyù mua coå phieáu môùi, °Giaù (thò tröôøng) cuûa quyeàn
quyeàn heát haïn vaøo ngaøy 18th June ngaøy hieäu löïc laø
1st May
Ngaøy coâng boá phaùt haønh quyeàn tröôùc ngaøy hieäu löïc. Ví
67 68
17
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn Quyeàn vaø Baûo chöùng quyeàn
Giaù (thò tröôøng) cuûa quyeàn
Cho ñeán khi quyeàn ñöôïc phaùt haønh vaø mua baùn treân thò
Baûo chöùng quyeàn (Warrant)
tröôøng, giaù cuûa quyeàn chæ laø giaù lyù thuyeát Laø chöùng chæ cho pheùp coå ñoâng coù quyeàn mua coå
Tröôùc ngaøy hieäu löïc (ex-date)
phieáu môùi phaùt haønh vôùi giaù nhaát ñònh töø nhaø phaùt
haønh trong töông lai (xaùc ñònh tröôùc)
R = (M-S)/(N+1) Laø coâng cuï daøi haïn, thöôøng ñöïôc phaùt haønh keøm
°R-giaùcuûa quyeàn caùc chöùng khoaùn khaùc ñeå taêng tính haáp daãn: ví duï
°M: giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu tröôùc ngaøy hieäu löïc keøm theo traùi phieáu vaø coå phieáu öu ñaõi
°S: giaù maø ngöôøi sôû höõu quyeàn ñöôïc ñaêng kyù mua coå phieáu Giaù ñaêng kyù (subscription price) cao hôn giaù thò
°N: soá löïông coå phieáu caàn ñeå ñaêng kyù mua 1 coå phieáu môùi tröôøng
Sau ngaøy hieäu löïc: Coù theå giao dòch ñöôïc (neáu ñöôïc taùch rieâng)
R = (M-S)/N Neáu khoâng taùch rieâng, nhaø ñaàu tö ñôïi ñeán haïn ñeå
°M: giaù thò tröôøng cuûa coå phieáu sau ngaøy hieäu löïc 69
thi haønh baûo chöùng quyeàn 70
18
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Warrant Value
value line
N = soá cổ phiếu/
Thaëng dö voán 0 3.5
warrant
Lôïi nhuaän giöõ laïi 20 20 Exercise
Ps = giaù TT/CP
Vốn chủ sở hữu $ 30 $ 34 price
E = giaù thöïc hieän 45o
Toång giaù trò voán hoaù $ 30 $ 54 khi mua N cổ phiếu
Associated Common Stock Price
73 74
19
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Vaøng: $3,500 Nợ 0
Tieàn: $1,500 VCSH $5,000
(3 CP)
Toång TS $5,000 Toång $5,000
Löu yù, giaù trò cuûa A giaûm töø $1,750 = $3,500 ÷ 2
xuoáng $1,666.67 = $5,000 ÷ 3 79 80
20
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
TRAÙI PHIEÁU
Khoâng coù quyeàn sôû höõu coâng ty, khoâng coù quyeàn
baàu cöû, khoâng chia seû lôïi nhuaän cuûa coâng ty
Nhaän nhöõng khoaûn chi traû coá ñònh: laõi suaát (interest
payment) vaø voán goác (principal)
Nhaän tieàn chi traû tröôùc coå ñoâng:
Lónh tieàn laõi tröôùc coå töùc
Nhaän laïi phaàn chi traû tröôùc coå ñoâng khi coâng
ty bò thanh lyù
82
Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu
Thôøi gian ñaùo haïn
Laõi suaát
Ngaøy ñaùo haïn laø ngaøy nhaø phaùt haønh hoaøn laïi cho ngöôøi naém
Tieàn chi traû laõi suaát traùi phieáu traû theo ñònh kyø:
giöõ traùi phieáu phaàn voán goác
6 thaùng/laàn, 1 naêm/laàn Voán goác coù theå ñöïôc hoaøn traû ngay moät luùc vaøo ngaøy ñaùo haïn
Interest payment = lôïi suaát danh nghóa (coupon (trong phaàn lôùn tröôøng hôïp): term maturity
rate) x Meänh giaù (Par value, face value) Voán goác coù theå ñöïôc chi traû töøng phaàn vaøo töøng thôøi ñieåm nhaát
ñònh cho ñeán khi heát (serial maturities)
Meänh giaù: laø khoaûn tieàn nhaø phaùt haønh hoaøn traû cho Thôøi haïn cuûa traùi phieáu coù theå leân tôùi 30-40 naêm (thöôøng laø
nhaø ñaàu tö vaøo ngaøy ñaùo haïn (voán goác) traùi phieáu chính phuû, G-Bond)
Traùi phieáu coù thôøi gian ñaùo haïn < 5 naêm ñöïôc coi laø traùi phieáu
ngaén haïn (G-Notes)
Nhöõng coâng cuï nôï coù thôøi gian ñaùo haïn < 1 naêm goïi laø coâng cuï
83
cuûa thò tröôøng tieàn teä (money market instrument) 84
21
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
22
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu
Xeáp haïng traùi phieáu (bond credit rating)
Ngöôøi thuï uyû traùi phieáu (bond’s trustee)
Caùc toå chöùc xeáp haïng noåi tieáng: Standard & Poor, Moody,
Fitch Laø ngöôøi ñaïi dieän quyeàn lôïi cho ngöôøi sôû höõu traùi
Cô sôû ñöa ra ñaùnh giaù xeáp haïng: khaû naêng hoaøn traû laõi phieáu (nhaø ñaàu tö), thöôøng laø moät ngaân haøng hay
suaát vaø nôï vay cuûa nhaø phaùt haønh traùi phieáu (uy tín tín moät coâng ty thuï uyû chuyeân nghieäp
duïng, creditworthiness) Ngöôøi thuï uyû ñoäc laäp vôùi nhaø phaùt haønh
Thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù qua moät soá tieâu chí cuï theå:
Taïi Hoa kyø, traùi phieáu cuûa caùc coâng ty thöôøng
Khoái löôïng vaø cô caáu nôï hieän taïi
ñöôïc phaùt haønh döôùi nhöõng ñieàu kieän quy ñònh
Möùc ñoä oån ñònh cuûa doøng tieàn cuûa coâng ty trong hôïp ñoàng uyû thaùc traùi phieáu (trust indenture)
Khaû naêng ñaùp öùng caùc nghóa vuï chi traû laõi vaø voán goác giöõa nhaø phaùt haønh vaø Trustee
theo lòch trình
Trustee baûo ñaûm söï tuaân thuû caùc ñieàu kieän trong
Söï an toaøn cuûa caùc taøi saûn theá chaáp
hôïp ñoàng cuûa nhaø phaùt haønh
Naêng löïc cuûa ban laõnh ñaïo 89 90
Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu
Hoaøn traû traùi phieáu (redemption)
Traùi phieáu thu hoài (callable bonds)
Hoaøn traû traùi phieáu laø haønh ñoäng hoaøn traû laïi voán
goác cho ngöôøi naém giöõ traùi phieáu Ñaëc ñieåm thu hoài cuûa traùi phieáu cho pheùp nhaø
Vieäc hoaøn traû coù theå dieãn ra tröôùc thôøi gian ñaùo phaùt haønh mua laïi traùi phieáu tröôùc ngaøy ñaùo haïn
haïn cuûa traùi phieáu vôùi giaù xaùc ñònh tröôùc vaø thôøi gian xaùc ñònh tröôùc
Quyõ chìm (sinking fund): laø quyõ duøng cho muïc Ñöôïc quy ñònh tröôùc khi phaùt haønh
ñích hoaøn traû laõi suaát vaø traùi phieáu. Nhaø phaùt haønh Giaù mua laïi thöôøng cao hôn meänh giaù. Khoaûn
seõ phaûi noäp tieàn hay taøi saûn an toaøn khaùc (thöôøng cheânh leäch goïi laø phí thu hoài (call premium)
laø traùi phieáu chính phuû) vaøo quyõ naøy ñeå ñaûm baûo
cho vieäc hoaøn traû ñuùng thôøi haïn hay tröôùc thôøi haïn Thöôøng ñöïôc phaùt haønh trong thôøi gian laõi suaát
23
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu Ñaëc ñieåm cuûa traùi phieáu
Traùi phieáu thu hoài (tieáp) Caùc loaïi lôïi suaát cuûa traùi phieáu
Lôïi suaát danh nghóa (NY-nominal yield)
Öu ñieåm cuûa TP thu hoài:
Thay TP coù laõi suaát cao baèng TP coù laõi suaát thaáp hôn Lôïi suaát hieän haønh (current yield)
khi laõi suaát thò tröôøng giaûm Lôïi suaát ñaùo haïn (YTM)
Taïo tính linh hoaït cuûa cô caáu voán: ngaén haïn- daøi haïn Lôïi suaát thu hoài (YTC-yield to call)
vaø ngöôïc laïi Laø tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân nhaø ñaàu tö nhaän
Coâng cuï ñeå “buoäc” chuyeån ñoåi TP ra coå phieáu
ñöôïc neáu giöõ TP ñeán ngaøy bò “thu hoài” vôùi giaù
“thu hoài”
Ñieàu khoaûn baûo veä (call protection) Neáu giaû söû giaù thu hoài baèng vôùi meänh giaù
Khoâng ñöôïc thu hoài TP trong moät khoaûng thôøi gian °Neáu P<F: NY<YTM<YTC
nhaát ñònh
°P=F: NY =YTM =YTC
Traùnh cho nhaø ñaàu tö khoâng bò thu hoài sôùm khi laõi
°P>F: NY > YTM >YTC
93 94
suaát giaûm
24
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
25
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Yeáu toá aûnh höôûng ñieàu khoaûn chuyeån ñoåi Caùc ñieàu khoaûn baûo veä
Giaù CP khi TPCÑ ñöôïc phaùt haønh Quyeàn öu tieân mua TPCÑ cho coå ñoâng:
Tình hình laøm aên cuûa coâng ty trong töông lai Traùnh bò loaõng quyeàn sôû höõu khi chuyeån ñoåi
Tình hình thò tröôøng hieän taïi Coå ñoâng coù quyeàn mua TPCÑ vôùi giaù öu ñaõi
Thôøi gian chuyeån ñoåi: thôøi gian caøng daøi thì ñieàu (gioáng nhö preemtive right vôùi CP), coù theå baùn
kieän chuyeån ñoåi caøng ít coù lôïi cho nhaø ñaàu tö quyeàn naøy
Laõi suaát maø coâng ty muoán traû ( LS caøng cao thì Ñieàu chænh tyû leä khi taùch CP hay chia coå töùc baèng
giaù chuyeån ñoåi caøng cao) CP
Giaù chuyeån ñoåi thöôøng ñöïôc aán ñònh cao hôn giaù Quy ñònh soá löôïng toái ña CP maø coâng ty coù theå
thò tröôøng cuûa CP, möùc cheânh leäch caøng thaáp thì phaùt haønh theâm khi TPCÑ coøn ñang giao dòch vaø
caøng khuyeán khích vieäc chuyeån ñoåi giaù toái thieåu maø coâng ty coù theå phaùt haønh coå phieáu
101 102
= Giaù TPCÑ / Tyû leä chuyeån ñoåi 1. Giaù trị traùi phieáu trôn - Straight bond
Giaù töông ñöông cuûa TPCÑ
value
= Giaù thò tröôøng CP x Tyû leä chuyeån ñoåi 2. Giaù trò chuyeån ñoåi - Conversion value
Khi thò tröôøng CP leân giaù, giaù TPCÑ taêng cuøng vôùi giaù 3. Giaù trò quyeàn choïn - Option value
CP vaø baèng giaù töông ñöông cuûa TPCÑ
Khi thò tröôøng ñi xuoáng, giaù TPCÑ giaûm xuoáng ñeán
baèng möùc giaù cuûa TP cuøng tính chaát nhöng khoâng
chuyeån ñoåi
Neáu khoâng baèng thì sao? Arbitrage!!!
103 104
26
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Laõi suaát thò tröôøng laø 10%. –Giá trị chuyển đổi?
Giaù coå phieáu hieän taïi laø $12.
25 shares × $12/share = $300
Giaù TP chuyeån ñoåi treân thị trường laø $400
Giaù trị trái phiếu trôn? –Giá trị quyền chọn?
Giaù trị chuyeån ñoåi?
Giaù trị quyeàn choïn trái phiếu? $400 – 385.54 = $14.46
105 106
Giaù trò traùi phieáu chuyeån ñoåi Traùi phieáu chuyeån ñoåi
GT TPCĐ “Buoäc” chuyeån ñoåi
Giá trị TPCĐ Ñeå khuyeán khích vieäc chuyeån ñoåi, ñöa theâm
Giá trị CĐ tính chaát thu hoài vaøo traùi phieáu chuyeån ñoåi
callable convertibale bond
Giá sàn
Laøm cho vieäc chuyeån ñoåi trôû neân haáp daãn hôn
27
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Phaùt haønh
Phaùt haønh chöùng khoaùn môùi (New issue market):
laø caùc coâng ty TNHH hay coâng ty coå phaàn ñöôïc naém
giöõ bôûi raát ít coå ñoâng taêng voán baèng caùch baùn coå
phieáu ra coâng chuùng trong laàn ñaàu tieân - Ñôït phaùt
chöùng khoaùn
haønh coå phieáu ra coâng chuùng laàn ñaàu IPO (Innitial
Public Offering).
Löôïng tieàn thu ñöôïc ñöôïc traû cho caùc coå ñoâng thay
phaùt haønh.
Coâng ty coù theå baùn vaøo baát cöù luùc naøo vôùi baát cöù soá löôïng
vì cho coâng ty.
naøo mieãn laø soá löôïng coå phieáu löu haønh (outstanding
stocks) khoâng vöôït quaù löôïng coå phieáu ñöïôc pheùp phaùt
Tieàn haønh (theo ñieàu leä coâng ty).
Coå ñoâng Nhaø ñaàu tö Voán huy ñoäng
Toå chöùc trung gian Coâng ty phaùt haønh Nhaø ñaàu tö
111
Toå chöùc trung gian 112
28
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Thò tröôøng phaùt Coâng ty trôû thaønh coâng Coâng ty trôû thaønh coâng ty Phaùt haønh nhieàu ñôït (Shelf Offering)
haønh môùi ty ñaïi chuùng; tieàn baùn ñaïi chuùng; tieàn thu veà töø Soá löôïng chöùng khoaùn caàn thieát ñöôïc ñaêng kyù phaùt haønh
coå phieáu thuoäc veà phaùt haønh thuoäc veà coå nhöng khoâng phaùt haønh ngay moät luùc maø chia laøm nhieàu
coâng ty. ñoâng baùn coå phieáu ñôït phaùt haønh trong voøng töø moät ñeán hai naêm.
Coâng ty thu ñöôïc löôïng tieàn caàn thieát vaøo ñuùng thôøi ñieåm
caàn duøng vaø khoâng phaûi chòu caùc thuû tuïc ñaêng kyù cho töøng
Thò tröôøng phaùt Coâng ty ñaõ laø coâng ty Coâng ty ñaõ laø coâng ty ñaïi ñôït do ñaõ xin pheùp töø ñaàu.
haønh boå sung ñaïi chuùng; tieàn thu töø chuùng; tieàn thu veà töø phaùt Ruûi ro coù theå laø khaû naêng bieán ñoäng giaù chöùng khoaùn baát
phaùt haønh thuoäc veà haønh thuoäc veà coå ñoâng lôïi cho coâng ty. Do vaäy, coâng ty thöôøng phaûi phaùt haønh
coâng ty baùn coå phieáu 113 löôïng chöùng khoaùn nhieàu hôn cho cuøng moät löôïng tieàn caàn
huy ñoäng. 114
Caùc loaïi hình phaùt haønh Caùc loaïi hình phaùt haønh
Baûng 6.2 So saùnh phaùt haønh ra coâng chuùng (Public Offerings)
Baùn ra coâng chuùng (public offering)
vaø phaùt haønh rieâng (Private Placement)
Chöùng khoaùn ñöôïc baùn cho coâng chuùng ñaàu tö
Phaùt haønh ra coâng chuùng Phaùt haønh rieâng
thoâng qua maïng löôùi moâi giôùi giao dòch (broker-
dealer network) ñeå coù theå tieáp caän ñöôïc nhieàu nhaø Thò tröôøng Coâng ty trôû thaønh coâng ty Coâng ty chöa laø coâng ty ñaïi
ñaàu tö nhaát. phaùt haønh ñaïi chuùng; Soá löôïng coå ñoâng chuùng; Soá löôïng coå ñoâng
môùi coâng ty lôùn (Vieät Nam: toái coâng ty giôùi haïn (bao goàm coå
Phaùt haønh rieâng (private placement) thieåu 20% voán coå phaàn coâng ñoâng beân trong vaø coå ñoâng
ty do ít nhaát 50 coå ñoâng beân beân ngoaøi mang tính chieán
Chöùng khoaùn ñöôïc baùn cho moät soá ít nhaø ñaàu tö
ngoaøi naém giöõ). löôïc)
vôùi khoái löôïng lôùn chöùng khoaùn.
Thò tröôøng (töông töï thò tröôøng phaùt 1. Coâng ty ñaõ laø coâng ty ñaïi
Ñaây thöôøng laø nhöõng nhaø ñaàu tö toå chöùc, nhöõng ñoái phaùt haønh haønh môùi) chuùng: caàn coù quyeát ñònh
taùc coù tieàm löïc veà taøi chính hay coù moái quan heä boå sung cuûa Ñaïi hoäi coå ñoâng.
kinh doanh chaët cheõ vôùi coâng ty phaùt haønh (toå chöùc 2. Coâng ty chöa laø coâng ty
taøi chính, nhöõng nhaø cung caáp hay nhaø phaân phoái ñaïi chuùng: (töông töï thò
cuûa coâng ty phaùt haønh) coå ñoâng chieán löôïc. tröôøng phaùt haønh môùi)
115 116
29
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Toå chöùc phaùt haønh (BEÂN BAÙN): Vai troø cuûa UÛy Ban Chöùng khoaùn Nhaø Nöôùc
Coâng ty coå phaàn, chính quyeàn ñòa phöông, quoác gia,... Nôi nhaän hoà sô vaø caáp pheùp phaùt haønh chöùng
Nhoùm mua chöùng khoaùn (BEÂN MUA):
khoaùn môùi;
Coå ñoâng hieän höõu,
Coâng chuùng ñaàu tö (caù nhaân, toå chöùc). Trong quaù trình xem xeùt caáp pheùp, coù theå
Toå chöùc trung gian:
thoâng baùo veà nhöõng sai soùt (neáu coù) hoaëc
Nhaø baûo laõnh phaùt haønh (Ngaân haøng ñaàu tö)
Nhoùm baùn chöùng khoaùn nhöõng vaán ñeà chöa ñöôïc giaûi quyeát vaø ngöøng
Cô quan quaûn lyù: vieäc xem xeùt cho ñeán khi caùc vaán ñeà ñöôïc giaûi
Uyû ban chöùng khoaùn
quyeát hay loãi ñöôïc söûa chöõa.
Chính quyeàn ñòa phöông
Dòch vuï hoã trôï
Kieåm toaùn
Xeáp haïng 117 118
Phaân tích
Thaønh phaàn tham gia phaùt haønh chöùng khoaùn Thaønh phaàn tham gia phaùt haønh chöùng khoaùn
Vai troø cuûa Chính quyeàn ñòa phöông Vai troø cuûa Toå chöùc trung gian – Baûo laõnh phaùt
Phaùt haønh chöùng khoaùn môùi coù theå caàn söï pheâ haønh
duyeät cuûa chính quyeàn ñòa phöông theo 3 caáp Hoã trôï hoaøn taát caùc thuû tuïc caàn thieát ñeå ñaêng kyù phaùt
ñoä: haønh chöùng khoaùn môùi.
Giaáy pheùp phaùt haønh: Phaûi ñaêng kyù phaùt Tö vaán cho nhaø phaùt haønh caùch toát nhaát ñeå huy ñoäng
haønh vôùi chính quyeàn ñòa phöông. voán:
Neân phaùt haønh traùi phieáu hay coå phieáu.
Caáp pheùp keát hôïp: Phaûi ñaêng kyù ñoàng thôøi
AÛnh höôûng veà thueá ñoái vôùi caùc loaïi chöùng khoaùn
vôùi chính quyeàn ñòa phöông vaø UÛy ban khaùc nhau ñöôïc choïn phaùt haønh.
Chöùng khoaùn Nhaø nöôùc. Lieäu neân huy ñoäng voán ngaén haïn töø thò tröôøng tieàn teä
Thoâng baùo: Chæ thoâng baùo vôùi chính quyeàn hay huy ñoäng voán daøi haïn töø thò tröôøng voán
ñòa phöông veà vieäc ñaêng kyù phaùt haønh chöùng Baûo laõnh phaùt haønh:
khoaùn vôùi UÛy Ban chöùng khoaùn Nhaø nöôùc. Thoâng qua hôïp ñoàng baûo laõnh phaùt haønh: mua chöùng
khoaùn cuûa nhaø phaùt haønh vaø baùn chöùng khoaùn cho
119 120
ngöôøi mua
30
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Quy trình baûo laõnh phaùt haønh (1) Quy trình baûo laõnh phaùt haønh- Phí phaùt haønh
1. Thaønh laäp Underwriting Syndicate: Phí phaùt haønh baèng bao nhieâu?
Khi coù nhieàu ñôït phaùt haønh vôùi khoái löôïng quaù lôùn (coù theå thöôøng Phí phaùt haønh (spread) = Giaù baùn cho nhaø ñaàu tö –
theo hôïp ñoàng phaùt haønh “cam keát chaéc chaén”). Giaù issuer thu veà
Caùc thaønh phaàn trong syndicate: Spread = Public Offering Price – UP (underwriting proceed)
Nhaø baûo laõnh phaùt haønh chính (Underwriting Manager) Phí phaùt haønh bao goàm nhöõng gì?
(thöôøng laø ngaân haøng ñaàu tö) Chæ ñaïo toaøn boä quaù trình baûo Phí cho nhaø baûo laõnh phaùt haønh chính (manager’s fee)
laõnh phaùt haønh (kyù keát hôïp ñoàng baûo laõnh phaùt haønh vôùi nhaø Phí baûo laõnh (underwriting fee)
phaùt haønh; höôùng daãn ñaùnh giaù tìm hieåu (due diligence) veà Möùc giaûm giaù (selling concession)
coâng ty; vaø quaù trình baùn chöùng khoaùn). Thoâng leä taïi USA:
Syndicate. Caùc thaønh vieân cuûa syndicate cam keát vôùi nhau Manager’s fee: 10-20%
thoâng qua moät thoaû thuaän baèng vaên baûn (syndicate agreement Underwriting fee: 20-30%
hay syndicate letter) quy ñònh traùch nhieäm cuûa moãi thaønh vieân Selling concession: 50-60%
vaø phaân boå lôïi nhuaän cuûa syndicate. Phí phaùt haønh phuï thuoäc vaøo yeáu toá naøo?
Nhoùm baùn chöùng khoaùn (selling group). Caùc nhaø moâi giôùi Daïng phaùt haønh
giao dòch khaùc (broker-dealers) trôû thaønh thaønh vieân cuûa nhoùm Tình hình kinh doanh, nghaønh ngheà kinh doanh
baùn - hoaït ñoäng nhö nhöõng ñaïi lyù vaø khoâng coù traùch nhieäm 123 Teân tuoái cuûa nhaø phaùt haønh 124
phaûi bao tieâu chöùng khoaùn. Ñoä lôùn cuûa ñôït phaùt haønh
31
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Quy trình baûo laõnh phaùt haønh (3) Quy trình baûo laõnh phaùt haønh
2. Chuaån bò hoà sô 3. Giai ñoaïn chôø (cooling-off period)
Underwriting syndicate hoã trôï coâng ty phaùt haønh Trong giai ñoaïn chôø, baûn caùo baïch ñaàu tieân (preliminary
chuaån bò caùc baùo caùo vaø baûn caùo baïch prospectus hay “red herring” ) coù theå ñöôïc söû duïng ñeå thoâng
tin veà ñôït phaùt haønh.
(prospectus) noäp cho UÛy Ban Chöùng Khoaùn Nhaø
Nöôùc. Red-herring:
3. Giai ñoaïn chôø (cooling-off period) Noäi dung gioáng baûn caùo baïch cuoái cuøng (final prospectus),
nhöng red herring chæ ñöa ra khoaûng giaù phaùt haønh hoaëc
Sau khi noäp hoà sô ñaêng kyù phaùt haønh hoaøn chænh coù theå khoâng ñöa ra thoâng tin naøo veà möùc giaù hay möùc
cho Uyû ban Chöùng khoaùn Nhaø Nöôøc, chieát khaáu cho nhaø baûo laõnh phaùt haønh (selling discount).
thôøi gian caàn coù ñeå UÛy Ban xem xeùt hoà sô ñaêng Duøng ñeå thu thaäp thoâng tin veà nhu caàu cuûa coâng chuùng
kyù: töø vaøi tuaàn tôùi vaøi thaùng (tuyø theo quy ñònh ñaàu tö veà chöùng khoaùn seõ phaùt haønh vaø duøng ñeå thöïc hieän
cuûa töøng nöôùc). ñaùnh giaù due diligence cuoái cuøng veà coâng ty phaùt haønh.
Taïi Hoa kyø: 20 ngaøy; Taïi Vieät nam: 30 ngaøy ñeå Nhaø baûo laõnh phaùt haønh khoâng ñöôïc pheùp baùn chöùng khoaùn
ñaêng kyù phaùt haønh chöùng khoaùn ra coâng chuùng. 125 trong thôøi gian chôø. 126
Quy trình baûo laõnh phaùt haønh Quy trình baûo laõnh phaùt haønh
3. Giai ñoaïn chôø (cooling-off period)
Vaøo cuoái thôøi gian chôø, nhaø baûo laõnh phaùt haønh thöôøng toå 4. Ngaøy hieäu löïc cho vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn
chöùc cuoäc hoïp veà caùc keát luaän coù ñöôïc töø ñaùnh giaù due Laø ngaøy ñaàu tieân maø chöùng khoaùn coù theå baùn ñöôïc cho
diligence coâng ty. coâng chuùng ñaàu tö.
Vieäc thaåm ñònh (due diligence) bao goàm:
Xaùc ñònh GIAÙ PHAÙT HAØNH cuûa chöùng khoaùn - ñöôïc xaùc
Nghieân cöùu sô boä; ñònh vaøo thôøi ñieåm ñôït phaùt haønh coù hieäu löïc vaø döïa treân
Thö xaùc nhaän (letter of intent) nhöõng yeáu toá nhö sau:
Vieäc thaåm ñònh chung caùc yeáu toá khaùc nhö döõ lieäu veà Söï quan taâm ñeán ñôït phaùt haønh cuûa coâng chuùng ñaàu
ngaønh (xu höôùng chính, ñoái thuû caïnh tranh chính…), caùc
tö.
soá lieäu veà hoaït ñoäng cuûa coâng ty (lòch söû coâng ty, caùc
saûn phaåm chính…), quan heä cuûa ban ñieàu haønh vaø nhaân Tình traïng hieän taïi cuûa thò tröôøng (ñang leân hay ñang
vieân, söï oån ñònh taøi chính vaø tình traïng phaùp lyù cuûa coâng xuoáng?).
ty phaùt haønh. Giaù maø caùc thaønh vieân cuûa syndicate coù theå chaáp
nhaän.
127 Tyû soá giaù-lôïi nhuaän P/E cuûa coâng ty (neáu coù) vaø cuûa128
caùc coâng ty töông töï.
Chính saùch coå töùc cuûa coâng ty vaø tình hình taøi chính.
32
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Quy trình baûo laõnh phaùt haønh (6) Quy trình baûo laõnh phaùt haønh (7)
4. Ngaøy hieäu löïc cho vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn
Baûn caùo baïch cuoái cuøng (final prospectus). Baûn caùo baïch cuoái cuøng
5. Baùn chöùng khoaùn.
phaûi ñöôïc cung caáp cho coâng chuùng ñaàu tö taïi moãi ñôït phaùt haønh môùi, Sau cuoäc hoïp coâng boá keát quaû cuûa kieåm tra cuoái
bao goàm caùc thoâng tin sau:
cuøng (final due-diligence meeting) vaø khi ñöôïc UÛy
moâ taû veà ñôït phaùt haønh
thoâng baùo veà khaû naêng giaù cuûa ñôït phaùt haønh coù ñöôïc bình oån hay Ñôït phaùt haønh noùng (hot issue): laø nhöõng ñôït
khoâng
lòch söû kinh doanh cuûa coâng ty
phaùt haønh maø coå phieáu cuûa noù coù theå baùn ñöôïc
ruûi ro cuûa ngöôøi mua coå phieáu vôùi giaù cao hôn treân thò truôøng thöù caáp, chöùng
thoâng tin veà ban ñieàu haønh toû raèng caàu cuûa coå phieáu naøy vöôït xa cung coå
caùc thoâng tin taøi chính
coâng boá cuûa Uyû ban Chöùng khoaùn veà ñôït phaùt haønh
129 phieáu. 130
33
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh
1. Cam keát chaéc chaén (firm commitment) Cam keát chaéc chaén (firm commitment)
Cam keát mua chöùng khoaùn phaùt haønh vôùi moät
2. Baûo laõnh phaùt haønh thöông löôïng (negotiated khoaûng giaù vaø soá löôïng xaùc ñònh cuï theå trong moät
underwritings) khoaûng thôøi gian nhaát ñònh vaø traû tieàn thu ñöôïc töø
vieäc baùn chöùng khoaùn cho coâng ty phaùt haønh cho
3. Baûo laõnh phaùt haønh thoâng qua ñaáu thaàu duø khoâng chaéc laø taát caû löôïng chöùng khoaùn phaùt
(Competitive bid underwritings) haønh seõ ñöôïc baùn heát cho cho coâng chuùng ñaàu tö.
Theå hieän trong Thö xaùc nhaän (LOI-letter of
intent).
4. Baûo laõnh phaùt haønh thöôøng tröïc (Standby Daïng hôïp ñoàng baûo laõnh phaùt haønh ñöôïc söû duïng
Underwritings) nhieàu nhaát.
133 134
Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh
Baûo laõnh phaùt haønh thöông löôïng Baûo laõnh phaùt haønh thoâng qua ñaáu thaàu
(negotiated underwritings) (Competitive bid underwritings)
Nhaø phaùt haønh vaø baûo laõnh phaùt haønh thoaû thuaän Daïng baûo laõnh phaùt haønh naøy ñöôïc söû duïng nhieàu
vôùi nhau ñieàu khoaûn cuûa ñôït phaùt haønh: soá löôïng trong vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn cuûa chính quyeàn
chöùng khoaùn phaùt haønh, giaù phaùt haønh vaø phí traû ñòa phöông (municipal securities) vaø thöôøng ñöôïc
cho nhaø baûo laõnh phaùt haønh. luaät phaùp quy ñònh.
Daïng baûo laõnh phaùt haønh chuaån ñöôïc söû duïng Thoâng thöôøng, daønh cho phaùt haønh traùi phieáu vaø caùc
nhieàu nhaát khi giöõa nhaø phaùt haønh vaø coâng ty baûo ngaân haøng ñaàu tö ñöôïc môøi tham gia ñaáu thaàu.
laõnh phaùt haønh toàn taïi moái quan heä maät thieát.
Ngöôøi thaéng thaàu laø ngöôøi traû giaù cao nhaát cho nhaø
phaùt haønh (töông ñöông vôùi chi phí laõi suaát thaáp
135 nhaát). 136
34
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh Caùc daïng baûo laõnh phaùt haønh
Ñieàu khoaûn loaïi tröø (Market-out Clause). Coá gaéng toái ña (Best Efforts)
Nhöõng loaïi ruûi ro maø nhaø baûo laõnh phaùt haønh töø choái chaáp Loaïi hôïp ñoàng naøy yeâu caàu nhaø baûo laõnh phaùt haønh mua
nhaän ñöôïc cuï theå hoaù trong hôïp ñoàng baûo laõnh phaùt haønh döôùi chöùng khoaùn töø coâng ty phaùt haønh nhö laø moät ñaïi lyù, soá löôïng
daïng cam keát chaéc chaén ñöôïc goïi laø ñieàu khoaûn loaïi tröø. mua tuyø thuoäc vaøo khaû naêng cuûa nhaø baûo laõnh coù theå baùn
ñöôïc.
Nhöõng ruûi ro naèm ngoaøi kieåm soaùt cuûa nhaø baûo laõnh phaùt
Loaïi hình baûo laõnh naøy thöôøng ñöôïc aùp duïng cho vieäc phaùt
haønh - thuoäc ñieàu khoaûn loaïi tröø (ngöøng hoaëc huyû boû vieäc
chaøo baùn chöùng khoaùn) neáu coù nhöõng söï kieän baát lôïi ñaùng keå haønh chöùng khoaùn cuûa caùc coâng ty môùi ít ñöôïc bieát ñeán, mang
(material) xaûy ra aûnh höôûng ñeán coâng ty phaùt haønh vaø laøm tính ñaàu cô cao.
hoûng chaát löôïng ñaàu tö cuûa loaïi chöùng khoaùn chaøo baùn. Toái thieåu-Toái ña (Mini-Max)
Nhöõng ruûi ro nhaø baûo laõnh phaùt haønh phaûi chaáp nhaän - Daïng baûo laõnh phaùt haønh toái thieåu-toái ña laø loaïi hình baûo laõnh
khoâng thuoäc ñieàu khoaûn loaïi tröø neáu xaûy ra söï kieän baát lôïi coá gaéng toái ña vôùi möùc saøn (toái thieåu) vaø möùc traàn (toái ña) soá
nhöng khoâng ñaùng keå (immaterial) xaûy ra laøm aûnh höôûng ñeán löôïng coå phieáu maø nhaø phaùt haønh muoán baùn.
coâng ty phaùt haønh nhöng khoâng laøm hoûng chaát löôïng ñaàu tö Khi ñaõ ñaït ñöôïc möùc toái thieåu, nhaø baûo laõnh phaùt haønh coù theå
cuûa loaïi chöùng khoaùn chaøo baùn. 137
töï do taêng löôïng chöùng khoaùn baùn ra cho ñeán khi ñaït ñöôïc möùc
138
traàn.
35
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
GIAO DÒCH
ñoàng yù khoâng ñieàu kieän mua laïi toaøn boä löôïng chöùng khoaùn
khoâng ñöôïc caùc coå ñoâng hieän höõu mua vôùi giaù ñaêng kyù.
hoaëc thaáp hôn giaù ñaêng kyù nhaèm ñeå giöõ cho giaù thò tröôøng
Thò tröôøng thöù caáp
cao hôn giaù ñaêng kyù (subscription price) vaø vì vaäy khuyeán
khích vieäc thi haønh quyeàn vaø taêng möùc mua chöùng khoaùn
ôû giaù ñaêng kyù.
Bình oån thò tröôøng Quyeàn & thi haønh quyeàn tieân maïi:
(töông töï bình oån giaù chöùng khoaùn).
141
Caùc loaïi thò tröôøng thöù caáp Heä thoáng giao dòch theo leänh giao dòch
Coâng chuùng ñaàu tö (caù nhaân hay toå chöùc) ñaët leänh
Thò tröôøng ñaáu leänh giao dòch.
Sôûgiao dòch Nhaø moâi giôùi thöïc hieän vai troø trung gian nhaän leänh
Heä thoáng giao dòch theo leänh giao dòch (order-
& thu xeáp chuyeån leänh ñeán Saøn giao dòch.
driven trading system) Leänh giao dòch: goàm chaøo mua hay chaøo baùn coâng
boá möùc giaù saün saøng mua hay baùn chöùng khoaùn.
Thò tröôøng phi taäp trung (thò tröôøng cuûa Nhöõng leänh ñaët mua seõ doø tìm nhöõng leänh ñaët baùn,
caùc nhaø töï doanh – dealers) (hoaëc ngöôïc laïi) khi ñoàng nhaát veà giaù, hoaëc ñaït ñeán
ñieåm giaù toát nhaát cho caû hai beân, leänh ñöôïc thöïc hieän
Thò tröôøng OTC
vaø giao dòch hình thaønh.
Heä thoáng giao dòch theo chaøo giaù & thöông
löôïng (quote-driven trading system) 143 144
36
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Heä thoáng giao dòch theo chaøo giaù & Heä thoáng giao dòch theo chaøo giaù &
thöông löôïng
thöông löôïng
Coâng chuùng ñaàu tö mua baùn chöùng khoaùn töø Ñaëc tröng cuûa heä thoáng:
chaøo giaù cuûa caùc nhaø taïo laäp thò tröôøng.
Söï thuaän tieän - Caùc nhaø ñaàu tö khoâng phaûi
Giaù giao dòch ñöôïc hình thaønh thoâng qua söï chôø caùc nhaø ñaàu tö khaùc tham gia ñaáu giaù cho
caïnh tranh ñaáu giaù & thöông löôïng giöõa caùc moät giao dòch chöùng khoaùn.
nhaø taïo laäp thò tröôøng (market makers/dealers).
Sö lieân luïc - thò tröôøng ñöôïc taïo laäp ngay laäp
Caùc nhaø töï doanh naøy seõ thu lôïi töø vieäc töùc cho moät loaïi chöùng khoaùn cuï theå nhôø vaøo
mua/baùn chöùng khoaùn giöõa hoï vôùi nhau (vôùi taøi nhaø taïo laäp thò tröôøng - ñoùng vai troø ñònh giaù
khoaûn cuûa rieâng mình) vaø mua ñi/baùn laïi cho vaø thöïc hieän giao dòch.
coâng chuùng ñaàu tö. 145 146
So saùnh giöõa Sôû giao dòch & Thò tröôøng OTC So saùnh giöõa Sôû giao dòch & Thò tröôøng OTC
Sôû giao dòch Thò tröôøng OTC Sôû giao dòch Thò tröôøng OTC
Giao dòch ñöôïc chuyeån veà thöïc Giao dòch ñöôïc thöïc hieän qua Ñieàu kieän ñaêng kyù nieâm yeát Ñieàu kieän ñaêng kyù nieâm yeát
hieän taïi moât vò trí taäp trung – Saøn maïng vi tính keát noái giöõa nhieàu cao. thaáp hôn.
giao dòch. ñieåm khaùc nhau vaø phaân taùn treân Thöôøng laø chöùng khoaùn môùi
dieän roäng. Thöôøng laø chöùng khoaùn nieâm
yeát coù chaát löôïng cao (xeùt veà phaùt haønh, chöùng khoaùn coù
Heä thoáng giao dòch theo leänh giao Heä thoáng giao dòch theo chaøo giaù ñoä ruûi ro cao hôn.
maët voán ñieàu leä, söùc maïnh
dòch (order-driven trading & thöông löôïng (quote-driven
trading system): taøi chính & lôïi nhuaän, lòch söû
system): phaùt trieån, …)
Ñaáu giaù giöõa caùc nhaø ñaàu tö Chaøo giaù & thöông löôïng giöõa Khaû naêng thanh khoaûn thò
caùc dealers. Khaû naêng thanh khoaûn thò
tröôøng cao ngay caû khi thò
Duy nhaát moät giaù khôùp leänh – tröôøng ñöôïc ñaûm baûo bôûi ñoä
giaù thöïc hieän giao dòch ñöôïc Giaù goàm 2 phaàn: (1) giaù thò tröôøng bieán ñoäng maïnh (nhôø
choïn ra giöõa caùc giaù chaøo tröôøng noäi boä – giöõa caùc saâu cuûa caùc leänh giao dòch vaøo vai troø cuûa dealers)
mua/baùn cho moät loaïi chöùng dealers vôùi nhau; (2) Giaù chaøo giôùi haïn (the depth of limit
khoaùn cuûa coâng chuùng ñaàu tö baùn/mua laïi cho coâng chuùng order). Do vaäy, khaû naêng
Moâi giôùi laøm trung gian
ñaàu tö cuûa töøng dealer. thanh khoaûn cuûa thò tröôøng
chuyeån leänh giao dòch. Dealers laøm chuû choát trong cao khi thò tröôøng bình oån vaø
ñònh giaù & thöïc hieän giao dòch bò phaù vôõ khi coù bieán ñoäng
(baèng taøi khoaûn rieâng cuûa giaù lôùn.
mình). 147 148
37
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
KHAÛ NAÊNG THANH KHOAÛN THÒ TRÖÔØNG Quy trình giao dòch chöùng khoaùn:
(Market Liquidity) Sôû giao dòch (1)
Noùi chung, khaû naêng thanh khoaûn thò tröôøng caøng cao Vai troø cuûa chöùc naêng Moâi giôùi (broker):
thì caøng toát. Khoâng mua baùn chöùng khoaùn cho mình.
Khaû naêng thanh khoaûn thò tröôøng theå hieän qua ba maët Chæ thöïc dòch vuï nhaän leänh, chuyeån leänh vaø giuùp
sau: thöïc hieän yeâu caàu cuûa ngöôøi mua, keû baùn chöùng
Ñoä saâu cuûa thò tröôøng (market depth): khoái löôïng toái ña khoaùn ñeå höôûng hoa hoàng.
cuûa moät leänh giao dòch coù theå thöïc hieän ñöôïc maø khoâng
gaây ra bieán ñoäng giaù. Taøi saûn (chöùng khoaùn) vaø tieàn ñöôïc chuyeån dòch
Khaû naêng giao dòch töùc thì (trade immediacy): giao dòch tröïc tieáp qua laïi giöõa beân mua vaø beân baùn chöùng
coù ñöôïc thöïc hieän ngay khi leänh giao dòch ñöôïc nhaäp vaøo khoaùn
heä thoáng.
Tính ñaøn hoài giaù (price resiliency): Trong bao laâu thì giaù Coâng ty chöùng khoaùn thaønh vieân Sôû giao dòch
thò tröôøng trôû lai ñieåm caân baèng sau khi bò phaù vôû do bieán thöôøng ñaûm traùch chöùc naêng naøy.
ñoäng cuûa cung caàu thò tröôøng. 149 150
Quy trình giao dòch chöùng khoaùn: Sôû giao dòch Quy trình giao dòch chöùng khoaùn: Sôû giao dòch (3)
(2)
Vai troø cuûa chöùc naêng töï doanh (dealer): So saùnh giöõa chöùc naêng MOÂI GIÔÙI & TÖÏ DOANH:
Laø chuû voán (principal) cuûa löôïng chöùng khoaùn giao Moâi giôùi Töï doanh
dòch, töùc laø chöùng khoaùn ñöôïc mua/baùn baèng chính taøi
Ñaïi dieän khaùch haøng thöïc hieän Boû voán ñeå giao dòch chöùng
khoaûn cuûa dealer. caùc leänh giao dòch. khoaùn vaø chaáp nhaän ruûi ro
Thöïc hieän nhaèm muïc ñích thu lôïi nhuaän töø khoaûn
Nhaän hoa hoàng Tìm kieám lôïi nhuaän töø khoaûn
coäng theâm (Mark-up) giöõa giaù mua vaø giaù baùn chöùng cheânh leäch giaù (taêng/giaûm)
khoaùn, thay vì laø hoa hoàng nhö ñoái vôùi nhaø moâi giôùi.
Chæ giöõ vò theá trung gian, khoâng Chuû ñoäng taïo laäp thò tröôøng (boû
Khoâng ñöôïc giao dòch chöùng khoaùn ôû caùc möùc giaù chuû ñoäng taïo laäp thò tröôøng. voán mua/baùn chöùng khoaùn)
vöôït quaù giaù trò tröôøng.
Khoâng ñöôïc thöïc hieän ñoàng thôøi vai troø cuûa moät moâi
Phaûi coâng khai cho khaùch haøng Phaûi coâng khai cho khaùch haøng
giôùi vaø töï doanh trong cuøng moät giao dòch (nghóa laø vai troø cuûa mình vaø möùc hoa vai troø cuûa mình nhöng khoâng
khoâng ñöôïc vöøa laøm giaù vöøa tính moät khoaûn hoa hoàng hoàng nhaát thieát cho bieát toång hoaëc
cho cuøng moät thöïc thi leänh cho khaùch ñaàu tö) . nguoàn lôïi nhuaän töø khoaûn cheânh
151
leäch giaù taêng/giaûm. 152
38
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Quy trình giao dòch chöùng khoaùn: Sôû giao dòch (5) Quy trình giao dòch chöùng khoaùn: Sôû giao dòch (6)
Phöông thöùc ñònh giaù giao dòch:
Caùc thaønh vieân chính cuûa Sôû giao dòch: Laø phöông thöùc ñaáu giaù hai chieàu - caû ngöôøi mua vaø ngöôøi
Moâi giôùi höôûng hoa hoàng (ñaïi dieän cuûa coâng ty chöùng baùn ñeàu ñöa ra giaù chaøo mua vaø giaù chaøo baùn toát nhaát ñeå coá
khoaùn thaønh vieân cuûa Sôû giao dòch) gaéng thöïc hieän giao dòch vôùi giaù toát nhaát coù theå ñöôïc).
Moâi giôùi ñoäc laäp (hay “Hai ñoâ la”) (hoaït ñoäng ñoäc laäp,
coù chöùc naêng nhö moâi giôùi höôûng hoa hoàng). Thöïc hieän 2 phöông caùch phoái keát ñeå hình thaønh giaù thò tröôøng:
dòch vuï moâi giôùi ñöôïc yeâu caàu töø moâi giôùi khaùc ñöa laïi. Giao dòch ñònh kyø.
Nhaø giao dòch coù ñaêng kyù/ nhaø töï doanh (registered Giao dòch lieân tuïc.
trader/dealer): (coù theå thöïc hieän caû chöùc naêng moâi giôùi
höôûng hoa hoàng) Phaàn lôùn Sôû giao dòch hieän nay ñeàu aùp duïng caû hai caùch
Chuyeân gia (specialist): chæ coù taïi Sôû giao dòch NYSE phoái keát lieân tuïc & ñònh kyø:
cuûa Myõ. thöïc hieän phoái keát ñònh kyø ñeå xaùc ñònh giaù môû cöûa.
Sau khi coù giaù môû cöûa thì thöïc hieän keát phoái lieân tuïc
ñeå taïo tính soâi ñoäng cuûa thò tröôøng.
153 154
Thời gian nhập lệnh (Việt Nam) GIAO DÒCH ÑÒNH KYØ (1)
Laø söï so khôùp leänh mua vaø baùn chöùng khoaùn
theo töøng kyø haïn nhaát ñònh sau moät khoaûng
8:30 - 9:00 – 10:00 – 10:30 – thôøi gian nhaän leänh lieân tuïc, coù theå laø 5 phuùt,
Lệnh 9:00 10:00 10:30 11:00 15 phuùt, hoaëc 60 phuùt.
ATO
Giaù khôùp leänh laø möùc giaù toát nhaát ôû ñieåm
LO caân baèng veà khoái löôïng chöùng khoaùn mua vaø
MP möùc baùn cao nhaát trong toång soá cung vaø caàu
cho loaïi chöùng khoaùn naøy.
ATC
155 156
39
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
GIAO DÒCH ÑÒNH KYØ (2) GIAO DÒCH ÑÒNH KYØ (3)
Neáu tröôøng hôïp coù nhieàu möùc giaù ñeàu coù chung moät khoái Traät töï öu tieân thöïc hieän giao dòch
löôïng giao dòch lôùn nhaát thì seõ ñöôïc choïn caên cöù vaøo nguyeân Öu tieân theo giaù
Chaøo mua cao nhaát vaø chaøo baùn thaáp nhaát luoân ñöôïc xem xeùt
taéc ñònh vò (allocation rule - ñöôïc quy ñònh cuï theå taïi töøng Sôû tröôùc tieân.
giao dòch): Leänh thò tröôøng (market order) luoân ñöôïc öu tieân thöïc hieän
tröôùc caû chaøo mua cao nhaát vaø chaøo baùn thaáp nhaát.
Öu tieân theo thôøi gian
Nguyeân taéc ñònh vò (allocation rule) Öu tieân veà thôøi gian chæ ñöôïc xeùt sau öu tieân veà giaù.
a. möùc giaù truøng hoaëc gaàn vôùi giaù thöïc hieän cuûa laàn khôùp leänh Cho cuøng moät möùc giaù ñöôïc thöïc hieän giao dòch, leänh naøo ñeán
gaàn nhaát (giaù tham chieáu). tröôùc ñöôïc öu tieân thöïc hieän.
Öu tieân theo soá löôïng
Neáu vaãn coù nhieàu möùc giaù thoûa maõn ñieàu kieän (a) thì möùc
b.
Öu tieân theo soá löôïng chæ xeùt sau öu tieân theo thôøi gianï
giaù tham chieáu hoaëc möùc giaù cao hôn giaù tham chieáu seõ
Neáu caùc leänh khoâng cheânh leäch thôøi gian moät caùch roõ raøng,
ñöôïc choïn tuøy theo quyeát ñònh cuûa Sôû Giao dòch. thì leänh naøo coù soá löôïng lôùn seõ ñöôïc öu tieân thöïc hieän tröôùc.
c. Töông töï tröôøng hôïp ôû muïc b nhöng chöùng khoaùn môùi ñöôïc Bình ñaúng
nieâm yeát, trong ngaøy giao dòch ñaàu tieân (chöa coù giaù tham caùc leänh mua hoaëc baùn chöùng khoaùn cuøng giaù caû vaø cuøng moät
chieáu), thì möùc giaù cao hôn seõ ñöôïc choïn (ñeå ñaûm baûo thò157 khoái löôïng taïi cuøng moät thôøi ñieåm thì seõ thöïc hieän vieäc boác158
thaêm.
tröôøng coù xu höôùng ñi leân).
40,7
40
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Caùc loaïi leänh giao dòch chính (1) 2. Lệnh thị trường (MP)
Leänh thò tröôøng (market order): Lệnh không ghi giá (ghi MP - giá thị trường)
Ñöôïc thöïc hieän ngay taïi giaù toát nhaát hieän höõu treân thò Ví dụ: Mua REE 1.000cp @MP
tröôøng. Bán SAM 500cp @MP
Ñöôïc öu tieân treân taát caû caùc loaïi leänh khaùc (keå caû Trình tự khớp:
chaøo mua hay chaøo baùn toát nhaát). Lệnh đối ứng? Không có Lệnh bị từ chối
Trong suoát thôøi gian giao dòch chöùng khoaùn, leänh thò Có Xét Giá tốt nhất: Khớp hết? Chấm dứt
tröôøng ñöôïc ñaûm baûo thöïc hieän. Khoâng coù loaïi leänh Không khớp hết Giá tốt kế tiếp. Khớp hết? Chấm dứt
naøo khaùc ñöôïc ñaûm baûo nhö vaäy. Không khớp hết Giá tốt kế tiếp…
Giaù thöïc hieän coù theå laø khoâng theå ñoaùn tröôùc ñöôïc …
Khối lượng lệnh MP hết? Chấm dứt
Khối lượng lệnh MP còn Chờ trên sổ lệnh tại mức giá
thực hiện cuối cùng +1 đơn vị yết giá nếu là lệnh MP mua (-
1 đơn vị yết giá nếu là lệnh MP bán)
163 164
41
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Ví dụ về lệnh MP Ví dụ về lệnh MP
Sổ lệnh cổ phiếu BBB như sau: Sổ lệnh cổ phiếu BBB sau khi so khớp như sau:
KL Mua Giá mua Giá bán KL Bán KL Mua Giá mua Giá bán KL Bán
5000 MP 120 1000 2000 122
121 2000
KL Mua Giá mua Giá bán KL Bán Ruûi ro coù theå cuûa leänh giôùi haïn:
(B) 400 134 137 1000 (C) Khaùch haøng maát cô hoäi mua hay baùn, ñaëc bieät laø trong tröôøng
hôïp giaù thò tröôøng bieán ñoäng quaù xa möùc giaù giôùi haïn (ruûi ro
167
naøy seõ khoâng xaûy ra ñoái vôùi leänh thò tröôøng). 168
42
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
KL Mua Giá Mua Giá bán KL Bán KL Mua Giá Mua Giá bán KL Bán
3000 100 (C) 3000 100
169 170
Caùc loaïi leänh giao dòch chính (3) Caùc loaïi leänh giao dòch chính (3)
Leänh döøng (stop order): Ví duï leänh döøng (stop order):
Moät leänh döøng goàm hai phaàn thöïc hieän:
Ví duï 1: Leänh döøng baùn ñöôïc söû duïng ñeå ñaûm baûo
1. Chaâm ngoøi: giao dòch chaâm ngoøi (trigger transaction) kích hoaït cho
vieäc giao dòch phaûi ôû taïi hay vöôït qua giaù döøng. lôïi nhuaän khi giaù cổ phiếu giaûm. Giaû söû giaù cổ
2. Thöïc hieän: giao dòch thöïc hieän (execution transaction) hoaøn taát phiếu mua vôùi giaù $32 ñang giao dòch vôùi giaù $50.
vieäc giao dòch (leänh döøng seõ trôû thaønh leänh thò tröôøng vaø ñöôïc thöïc
hieän taïi giaù thò tröôøng toát nhaát, coù theå khoâng laø giaù döøng). Nhaø ñaàu tö khoâng muoán giôùi haïn khoaûn lôøi taêng
theâm nhöng muoán ñaûm baûo lôïi nhuaän khi giaù giaûm.
Leänh döøng mua: Ñeå choát möùc lôïi nhuaän, nhaø ñaàu tö coù theå ñaët leänh
Leänh döøng mua luoân ñaët treân giaù chaøo baùn toát nhaát hieän haønh
vaø ñöôïc chaâm ngoøi khi giaù thò tröôøng ñaït ñeán hay vöôït qua giaù döøng baùn vôùi giaù $47.
döøng mua.
Ví duï 2: Leänh döøng mua coù theå ñöôïc söû duïng ñeå
Leänh döøng mua thoâng thöôøng giôùi haïn ruûi ro cho vieäc baùn
khoáng. ñaûm baûo lôïi nhuaän coù ñöôïc töø baùn khoáng. Giaû söû
moät nhaø ñaàu tö baùn khoáng (baùn cổ phiếu khoâng sôû
Leänh döøng baùn: höõu (vay) vôùi giaù cao, mua reû ñeå traû) vôùi giaù $50,
“Neáu giaù thò tröôøng phaù vôõ möùc giaù thò tröôøng thaáp nhaát (hieän
töôïng thò tröôøng ñi xuoáng – bearish market), toâi tin raèng giaù seõ vaø giaù thò tröôøng hieän taïi laø $32. Leänh döøng mua
tieáp tuïc haï. Vaø taïi ñieåm naøy toâi seõ baùn”. 171 taïi möùc giaù $36 seõ ñaûm baûo lôïi nhuaän töø baùn 172
Thoâng thöôøng ñeå baûo veä lôïi nhuaän hay/vaø giaûm bôùt loã.
khoáng.
43
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Caùc loaïi leänh giao dòch chính (4) Caùc loaïi leänh giao dòch chính (4)
Leänh döøng giôùi haïn (stop limit order): Ví duï leänh döøng giôùi haïn (stop limit order):
Laø leänh döøng, sau khi ñöôïc chaâm ngoøi seõ trôû Leänh döøng baùn 100 cổ phiếu coâng ty REE giaù
thaønh leänh giôùi haïn (thay vì laø leänh thò tröôøng). 52, giôùi haïn 51 ½
Khi moät soá löôïng lôùn caùc leänh döøng chuyeån ñeán Leänh döøng seõ kích hoaït taïi möùc 52 hay thaáp
saøn giao dòch ñeàu ñöôïc chaâm ngoøi, söï naùo loaïn hôn => thaønh leänh thò tröôøng, baùn theo möùc
giao dòch coù theå xaûy ra khi caùc leänh naøy trôû giaù saün coù => nhöng coù leänh giôùi haïn 51 1/2 ,
thaønh leänh thò tröôøng. khoâng thöïc hieän vôùi giaù thaáp hôn 51 ½.
Hoaït ñoäng thò tröôøng nhö vaäy coù theå ñaåy nhanh Neáu giaù cổ phiếu thaáp => saün saøng baùn ra; neáu
vieäc taêng hay giaûm giaù coå phieáu. giaù thaáp hôn möùc giôùi haïn => khoâng baùn chôø
Haäu quaû laø muïc ñích cô baûn cuûa leänh döøng trôû veà möùc giaù mong ñôïi.
(giôùi haïn loã vaø baûo veä lôïi nhuaän) bò phaù huûy.
Nhöõng tình huoáng baát ngôø naøy coù theå traùnh ñöôïc
neáu moät giaù giôùi haïn ñöôïc ñöa vaøo leänh döøng.
173 174
Caùc loaïi leänh giao dòch chính (5) Caùc loaïi leänh giao dòch chính (6)
__________________________________________________________________________________________________
Döøng mua
Caùc haïn cheá cuûa leänh döøng:
Baùn giôùi haïn treân thò tröôøng OTC, leänh döøng raát khoù ñöôïc thöïc
Döøng giôùi haïn mua hieän bôûi vì khoâng coù söï caân baèng giöõa nhaø taïo
Höôùng laäp thò tröôøng vôùi ngöôøi ñaët leänh. Vì vaäy leänh
thò döøng giôùi haïn khoâng ñöôïc pheùp tröø khi giaù döøng
tröôøng Döøng giôùi haïn baùn
vaø giaù giôùi haïn laø moät.
Mua giôùi haïn Döøng baùn
__________________________________________________________________________________________________
175 176
44
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Caùc loaïi leänh giao dòch chính (7) Caùc loaïi leänh giao dòch chính (8)
Giaù coå phieáu giaûm vaøo ngaøy giao dòch khoâng coù coå töùc
Vaøo ngaøy giao dòch khoâng coù coå töùc - ngaøy ñaàu tieân maø coå
Giaûm giaù do taùch coå phieáu (giaûm theo tyû leä):
ñoâng môùi khoâng ñöôïc höôûng coå töùc kyø keá tieáp, coå phieáu seõ ñeå tính vieäc giaûm giaù cuûa leänh mua môû hay leänh döøng môû
giaûm giaù baèng soá coå töùc ñöôïc nhaän. sau khi taùch coå phieáu, giaù thò tröôøng ñöôïc chia cho phaân
Caùc leänh giaûm giaù bao goàm leänh giôùi haïn mua, leänh döøng
soá theå hieän tyû leä taùch coå phieáu.
baùn vaø leänh döøng giôùi haïn baùn. Ví duï: neáu moät leänh döøng mua vôùi 100$ ñaõ ñöôïc ñaët vaø coù
thoâng baùo taùch coå phieáu theo tyû leä 4 laáy 5, giaù môùi ñöôïc
Leänh khoâng giaûm giaù (Do-not-reduce DNR) xaùc ñònh baèng caùch laáy giaù thò tröôøng - 100$ chia cho
DNR seõ khoâng bò giaûm giaù chæ trong tröôøng hôïp chia coå töùc
phaân soá 5/4 laø $80.
baèng tieàn maët. Neáu keát quaû tính toaùn giaù ñieàu chænh khoâng chính xaùc
Leänh naøy bò giaûm giaù trong caùc tröôøng hôïp phaân phoái khaùc,
theo töøng 1/8, thì giaù treân leänh seõ ñöôïc laøm troøn xuoáng
nhö laø tröôøng hôïp chia coå töùc baèng coå phieáu hay khi quyeàn theo 1/8 gaàn nhaát.
mua coå phieáu boå sung ñöôïc taùch ra (khoâng ñi keøm theo coå
phieáu) ñöôïc chaøo baùn rieâng treân thò tröôøng. 177 178
Caùc loaïi leänh giao dòch chính (9) Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10)
LEÄNH TAÏI LUÙC MÔÛ CÖÛA HAY ÑOÙNG CÖÛA:
Leänh coù giaù trò trong ngaøy: Leänh luùc môû cöûa (ATO) - ñöôïc thöïc hieän vaøo luùc môû
Tröø khi coù chæ daãn khaùc, caùc leänh chæ coù giaù trò trong ngaøy cöûa thò tröôøng taïi giaù giao dòch ñaàu tieân trong ngaøy. ÔÛ thò
giao dòch. Neáu leänh khoâng ñöôïc thöïc hieän ñeán cuoái ngaøy tröôøng phoái keát leänh lieân tuïc, thöôøng sau 2-3 phuùt môû cöûa
giao dòch thì caùc leänh naøy bò huûy. seõ coù giao dòch hình thaønh giaù môû cöûa.
Leänh naøy coù theå laø leänh thò tröôøng hay leänh giôùi haïn,
Leänh coù giaù trò cho ñeán khi huõy boû (GTC):
nhöng phaûi ñöôïc nhaäp vaøo heä thoáng nhaän leänh kòp vaøo
Caùc leänh GTC hay leänh môû, seõ coù giaù trò cho ñeán khi thöïc
luùc môû cöûa giao dòch.
hieän hay huõy boû.
Tuy nhieân, caùc leänh naøy cuõng coù thôøi haïn nhaát ñònh. Khoâng
keå ngaøy ñaët leänh, caùc leänh naøy seõ bò huûy boû vaøo sau moät Leänh luùc ñoùng cöûa (ATC) - ñöôïc thöïc hieän taïi (hay gaàn
khoaûng thôøi gian aán ñònh. nhaát vôùi) giaù ñoùng cöûa - leänh hình thaønh neân giaù ñoùng
Vieäc huõy boû caùc leänh heát haïn naøy seõ laøm giaûm ruûi ro thöïc cöûa.
hieän caùc leänh maø khaùch haøng ñaõ laõng queân.
179
Loaïi leänh naøy thöôøng laø leänh thò tröôøng vì raát ít ñieàu 180
kieän thuaän tieän ñeå moät leänh giôùi haïn ñöôïc thöïc hieän
vaøo luùc thò tröôøng ñoùng cöûa.
45
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10) Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10)
VÍ DUÏ LEÄNH TAÏI LUÙC MÔÛ CÖÛA HAY ÑOÙNG CÖÛA:
Lệnh Khối lượng Khối lượng
mua mua Cộng dồn Giá Cộng dồn bán Lệnh bán
Moät cổ phiếu (giaù ñoùng cöûa phieân tröôùc 38.5) trong
(5) 100 100 39.1 2500 100 (2)
khoaûn thôøi gian giao dòch nhaän ñöôïc caùc leänh sau:
(1);(4) 400 500 39.0 2400 1500 (3);(4)
Lệnh mua Khối lượng mua
39.
Giá
38.
Giá Khối lượng bán Lệnh bán (3) 400 900 38.9 900
100 0
38. (1) 6
39. 300
(2) 300 1200 38.8 900
300 8
38. (2) 1
39. 100
1200 38.7 900 600 (5)
400 9
39. (3) 0
39. 500
300 0 (4) 0 1000 1200 38.6 300 300 (1)
39. 38.
100 1 (5) 7 600 183 184
46
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10) Caùc loaïi leänh giao dòch chính (10)
VÍ DUÏ LEÄNH TAÏI LUÙC MÔÛ CÖÛA HAY ÑOÙNG CÖÛA:
Lệnh Khối lượng Khối lượng
mua mua Cộng dồn Giá Cộng dồn bán Lệnh bán
Leänh baùn (6) 100 ATO :
(5) 100 100 39.1 2600 100 (2)
Lệnh mua Khối lượng mua Giá Giá Khối lượng bán Lệnh bán
39. (1);(4) 400 500 39.0 2500 1500 (3);(4)
100 0 (1) 38.6 300
38. (3) 400 900 38.9 1000
300 8 (2) 39.1 100
38. (2) 300 1200 38.8 1000
400 9 (3) 39.0 500
39. 1200 38.7 1000 600 (5)
300 0 (4) 39.0 1000
39.
1200 38.6 400 300 (1)
100 1 (5) 38.7 600
AT 185
ATO 100 186
(6) O 100
1600 38.8 300 300 (2) Theâm leänh Baùn (6) 200 cổ phiếu ATO vaø mua (6)
100 ATO
(5) 600 2200 38.7
(1) 300 2500 38.6
187 188
47
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
48
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Caùc loaïi leänh giao dòch chính (13) Baûng so saùnh tính chaát cuûa caùc leänh giao dòch
Loaïi leänh Moâ taû Leänh treân Sôû giao Leänh treân OTC
Leänh loaïi tröø: giao dòch dòch
Laø leänh ñöôïc thöïc hieän theo moät trong hai choïn Thò Mua hay baùn taïi giaù loaïi leänh phoå bieán Leänh phoã bieán
löïa. Ví duï: leänh baùn ñöa ra hai choïn löïa laø leänh tröôøng thò tröôøng toát nhaát
hieän höõu
treân Sôû giao dòch treân OTC
tröôøng ôû phaàn mua. Döøng Leänh döøng trôû thaønh Ñöôïc caùc Sôû giao Khoâng ñöôïc thò
giôùi leänh giôùi haïn khi giaù dòch chaáp nhaän tröôøng OTC chaáp
döøng ñaït ñeán hoaëc nhaän
193 haïn vuôït qua. 194
Một số quy định khác (Vieät Nam) Một số quy định khác
Đơn vị giao dịch Đơn vị yết giá
Lô chẵn: 100 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ Mức giá Đơn vị yết giá
Lô lớn: Từ 20.000 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ Nhỏ hơn 50.000 100 đồng
Không quy định đơn vị giao dịch đối với giao 50.000 – 99.500 500 đồng
dịch thỏa thuận trái phiếu
Từ 100.000 1.000 đồng
49
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Baùn khoáng
Baùn coù sôû höõu (Long sale)
Baùnchöùng khoaùn mình ñaõ sôû höõu (baùn chöùng
khoaùn cuûa mình)
199 200
50
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Taøi khoaûn baûo chöùng treân cuøng moät ñoàng voán ñaàu tö
Laø loaïi taøi khoaûn cho pheùp mua nhieàu hôn soá tieàn Nhöôïc ñieåm:
coù trong taøi khoaûn (nhôø vay cuûa brokerhouse) vaø Chòu tyû leä loã lôùn hôn neáu giaù chöùng khoaùn
chöùng khoaùn mua ñöôïc ñöôïc söû duïng nhö taøi saûn “xoay chieàu”
ñaûm baûo cho khoaûn tieàn vay
Taøi khoaûn ñoøn baåy coù theå ñöôïc aùp duïng cho caû baùn
khoáng
201 202
51
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
52
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Ví duï taøi khoaûn ñoøn baåy Ví duï taøi khoaûn ñoøn baåy
Vào ngày hôm sau, giá cổ phiếu giảm từ $100 xuống còn $90 Vào ngày thứ 2, giá cổ phiếu giảm từ $90 xuống còn $70. Tỷ
lệ vốn thực tế là 28.57%.
211 212
53
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Ví duï taøi khoaûn ñoøn baåy Ví duï taøi khoaûn ñoøn baåy
A. Nộp thêm tiền vào tài khoản. B. Nộp thêm tiền vào tài khoản và trả nợ.
30% = [(Cash + $70.000) - $50,000]/(cash + $70,000) 30% = [$70.000 - ($50,000 – cash)]/($70,000)
Assets Liabilitiess & Equity Assets Liabilitiess & Equity
Ngày 2 Ngày 2
213 214
215
54
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
55
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Ñöôïc quy ñònh tuyø theo töøng thò tröôøng (ví duï ôû NY: laø boäi soá
Type
Option & Strike
cuûa 5$ neáu giaù cao hôn 25$, hay laø boäi soá cuûa 2.5$ neáu nhoû NY close Price Calls-Last Puts-Last
hôn 25 $) Jan Feb March Jan Feb March
Ñoái vôùi stock option: 1 contract laø quyeàn mua/baùn 100 coå 221 24 25 5/16 1 2 1/4 r r 2 5/8 222
phieáu
Option kieåu chaâu Aâu vaø kieåu Myõ Giaù trò cuûa Option
American Style Option In-the-money option
Cho pheùp thi haønh quyeàn tröôùc ngaøy ñaùo haïn. Call option: Stock market price > exercise price
Phoå bieán nhaát Put option: Stock market price < exercise price
European Style Option At-the-money option
Thi haønh quyeàn vaøo ngaøy (moät khoaûng thôøi gian) Call option: Stock market price = exercise price
tröôùc ngaøy ñaùo haïn Put option: Stock market price = exercise price
Giaù option kieåu Myõ luoân lôùn hôn giaù option Out-of-the-money option
kieåu chaâu Aâu cuøng loaïi do “quyeàn exercise Call option: Stock market price < exercise price
sôùm” Put option: Stock market price > exercise price
223 224
56
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Giaù trò cuûa Option Giao dòch option cô baûn vaø döï baùo giaù
Premium = Intrinsic value + Time Value
chöùng khoaùn
Intrinsic value (giaù trò “noäi taïi”) Mua option (long option)
Call option: Baùn option (short option)
Intrinsic value = market price – exercise price Caùc chieán löôïc cô baûn khi döï ñoaùn giaù cuûa haøng
Put Option: hoaù cô sôû:
Long Short
Intrinsic value = exercise price -market price
Lôøi, Loã vaø Hoaø voán khi mua baùn Lôøi, Loã vaø Hoaø voán khi mua baùn
Option (uncovered) Option (uncovered)
Call Option
Put Option
Laõi
Giaù baùn Laõi Laõi
Giaù baùn quyeàn Ngöôøi baùn
quyeàn
choïn baùn
choïn
mua
0 0
Giaù coå Giaù thi haønh Stock Price
Giaù thi phieáu
Giaù mua Giaù mua
haønh Giaù hoøa quyeàn Choïn
quyeàn Giaù hoøa voán Ngöôøi mua
baùn
choïn voán Loã Loã Loã
mua
227 228
57
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Muïc ñích mua baùn Option Muïc ñích mua baùn Option
Mua Call Mua Put
Thu lôïi töø ñaàu cô Thu lôïi töø ñaàu cô
Keùo daøi thôøi gian ra quyeát ñònh mua coå phieáu Keùo daøi thôøi gian ra quyeát ñònh baùn coå phieáu
Muoán mua coå phieáu nhöng chöa muoán mua ngay, Muoán baùn coå phieáu nhöng chöa muoán baùn ngay,
tuy nhieân laïi sôï giaù leân nhöng laïi sôï giaù ñi xuoáng
Ñaàu tö vaøo nhieàu coå phieáu moät luùc vôùi soá voán ít Baùn Put (writing puts)
Baùn Call (writing calls) Kieám lôïi nhuaän khi giaù leân nhöng khoâng muoán boû
Taêng lôïi nhuaän (naém giöõ coå phieáu vaø write call tieàn mua coå phieáu
slightly out-of-the money) Mua coå phieáu döôùi giaù hieän taïi
Choát giaù baùn (locking in a sale price) Muoán mua coå phieáu döôùi möùc giaù hieän taïi
Muoán baùn coå phieáu neáu giaù cao hôn giaù hieän taïi write put
write calls Neáu giaù leân, laáy premium. Neáu giaù xuoáng: mua
Neáu giaù khoâng leân, vaãn thu lôïi nhuaän
231
coå phieáu vôùi giaù thi haønh - premium 232
58
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Stock Market
Moãi thò tröôøng chöùng khoaùn ñeàu coù chæ soá rieâng cuûa mình, beân
caïnh ñoù ngöôøi ta taïo ra chæ soá ñeå ño löôøng nhöõng thay ñoåi cuûa
nhöõng ñoái töôïng choïn loïc caàn theo doõi. Ví duï:
DJIA: (chæ soá DJ coâng nghieäp): chæ soá veà giaù cuûa 30 CP coâng
nghieäp lôùn cuûa US
SP 100: chæ soá giaù trò cuûa 100 Coâng ty lôùn (Blue Chip) cuûa Hoa
kyø nhö IBM, General Motor…
Wilshire 5,000 Equity Index: chæ soá giaù trò cuûa 5000 coâng ty
choïn loïc nieâm yeát taïi NYSE, AMEX vaø OTC
Chæ soá traùi phieáu…
236
59
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
IL =
∑ Pni Q ni
× I0
möùc giaù trung bình cuûa caùc coå phieáu treân thò tröôøng ∑ Poi Q oi
Moãi khi coù theâm coå phieáu, taùch coå phieáu, phaùt haønh
Phöông phaùp Paasche
quyeàn… chæ soá ñöôïc ñieàu chænh bôûi soá chia (divisor)
Caùc chæ soá CK noåi tieáng tính theo phöông phaùp naøy:
IP =
∑P ni Q ni
× I0
DJIA, Nikkei 225 237
∑P oi Q ni 238
coâng ty coù “möùc voán hoaù” lôùn seõ taùc ñoäng lôùn hôn ñeán
baûn), FT-SE 100 (London stock exchange), CAC -40
chæ soá
(Paris Stock Exchange)
° VNIndex cuûa VSE duøng 239 240
60
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Caùc daáu hieäu cuûa giai ñoaïn ñi leân cuûa neàn KT:
Saûn löôïng coâng nghieäp taêng
Chu kyø cuûa neàn kinh teá Thò tröôøng CK taêng giaù (bullish)
GDP taêng
Toàn kho trong neàn kinh teá taêng (daáu hieäu cuûa tieâu duøng
giaûm xuoáng)
Phuïc hoài Ñaùy
241 GDP giaûm 242
daáu hieäu cho bieát tröôùc neàn kinh teá seõ ñi veà ñaâu
daáu hieän thöôøng laãn loän:
° Soá löôïng giôø thueâ nhaân coâng
Chu kyø ñi xuoáng daøi haïn ñoâi khi bò “chen ngang” ° Ñôn ñaët haøng (haøng tieâu duøng, haøng coâng nghieäp)
bôûi nhöõng daáu hieäu ñi leân taïm thôøi nhöng khoâng ° Soá löôïng ñôn xin xaây nhaø
phaûi laø daáu hieäu roõ raøng cuûa söï ñi leân (neàn KT ° Toàn kho haøng durable
coù theå ñi leân hoaëc coù theå ñi xuoáng) ° Vay tieâu duøng
Coù nhöõng coâng ty phaùt trieån maïnh cuøng luùc vôùi ° Giaù CK
nhieàu coâng ty phaù saûn ° Cung tieàn (M2)
Taêng neàn kinh teá seõ vaøo chu kyø ñi leân; giaûm neàn KT
243
seõ vaøo chu kyø ñi xuoáng 244
61
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
247 248
62
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
63
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
255
Moãi nhaø phaân tích coù theå dieãn giaûi ñoà thò theo caùch rieâng256
cuûa mình
64
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Consolidation
Ñöôøng noái caùc ñieåm thaáp Ñöôøng noái caùc ñieåm cao
ñi leân ñi xuoáng 257 258
259 260
65
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
veà vieäc giaù coå phieáu coù theå vaãn tieáp tuïc taêng leân neân seõ ñoå xoâ baát cöù thay ñoåi veà giaù caû thò tröôøng
baùn ra chöùng khoaùn, nhôø ñoù giaù caû seõ ñöôïc duy trì ôû möùc naøy. Noùi chung, trong thò tröôøng giaù leân, khoái löôïng giao dòch
Giaù coå phieáu coù theå tieáp tuïc dao ñoäng trong nhieàu thaùng, giöõa thò tröôøng thöôøng lôùn vaø ngöôïc laïi trong thò tröôøng giaù
möùc duy trì vaø möùc hoã trôï giaûm, khoái löôïng giao dòch thò tröôøng thöôøng nhoû.
Neáu giaù caû moät loaïi chöùng khoaùn naøo ñoù vöôït khoûi möùc hoã trôï Khoái löôïng giao dòch thò tröôøng raát thaáp cho thaáy söï thieáu
vaø möùc duy trì, söï bieán ñoäng ñoù ñöôïc coi laø nghieâm troïng. Veà vaéng ngöôøi mua treân thò tröôøng, ngöôøi baùn thöôøng nhieàu
maët kyõ thuaät, söï vöôït raøo nhö vaäy ñöôïc goïi laø söï phaù vôõ hôn ngöôøi mua. Do vaäy khoái löôïng giao dòch thò tröôøng khi
(breakout) - coù nghóa laø giaù thò tröôøng giaûm döôùi möùc hoã trôï vaø giaù leân thöôøng lôùn hôn khoái löôïng giao dòch thò tröôøng khi
taêng treân möùc duy trì. Söï phaù vôõ naøy thöôøng laø daáu hieäu baét ñaàu giaù xuoáng.
moät xu höôùng taêng hoaëc giaûm môùi 261 262
66
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
67
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Ruûi ro bò thu hoài (call risk) Ruûi ro tín duïng (credit risk)
Caùc chöùng khoaùn coù ñaëc tính thu hoài seõ bò “call” Ruûi ro bò maát moät phaàn hay toaøn boä tieàn ñaàu tö do
khi laõi suaát thò tröôøng xuoáng thaáp khoâng ñaàu tö coâng ty bò phaù saûn
ñöôïc vôùi laõi suaát cao nhö cuõ
Ruûi ro ñaàu tö
Ruûi ro phaùp lyù (legislative risk, political risk)
271
68
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Hieåu Baùo caùo Taøi chính Hieåu Baùo caùo Taøi chính
B- TSCÑ & Ñaàu tö daøi Nôï daøi haïn
Baûng caân ñoái keá toaùn (tieáp) haïn
1.TSCÑ 1.Vay daøi haïn
Taøi saûn Nguoàn voán
Nguyeân giaù 2. Nôï daøi haïn khaùc
A-TSLÑ & ñaàu tö ngaén haïn A-Nôï phaûi traû
Nôï ngaén haïn
-Khaáu hao luyõ keá
1.Tieàn 1.Vay ngaén haïn 2.Ñaàu tö daøi haïn
2.Ñaàu tö ngaén haïn 2.Nôï daøi haïn ñeán haïn phaûi traû 3. Chi phí XDCB dôû dang
3.Caùc khoaûn phaûi thu 3.Phaûi traû ngöôøi baùn B-Voán chuû sôû höõu
4.Haøng toàn kho 4.Thueá & caùc khoaûn phaûi noäp
5. TSLÑ khaùc 5.Phaûi traû khaùc Toång Taøi saûn Toång nguoàn voán
275 276
69
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
70
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Hieåu Baùo caùo Taøi chính Hieåu Baùo caùo Taøi chính
III. Löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng taøi chính
II. Löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng ñaàu tö (financing cashflows)
1.Doøng tieàn vaøo: 1. Doøng tieàn vaøo
+ tieàn baùn caùc taøi saûn coá ñònh +vay ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính, caù nhaân
+tieàn baùn caùc khoaûn ñaàu tö +phaùt haønh coå phieáu (tieàn do coå ñoâng goùp vaøo)
+caùc khoaûn traû tröôùc vaø cho vay ñöôïc hoaøn traû 2. Doøng tieàn ra
+ traû nôï vay (goác)
2. Doøng tieàn ra: + traû coå töùc
+ñaàu tö mua TSCÑ + mua laïi coå phieáu
+ñaàu tö khaùc baèng tieàn Doøng tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng taøi trôï (1) – (2)
+cho vay , traû tröôùc Löu chuyeån tieàn thuaàn trong ky ø (I) + (II) + (III)
Doøng tieàn thuaàn töø hoaït ñoäng ñaàu tö (1) – (2) Tieàn ñaàu kyø + Löu chuyeån tieàn thuaàn trong kyø =
281
Tieàn cuoái kyø 282
Hieåu Baùo caùo Taøi chính Phaân tích baùo caùo taøi chính
Phöông phaùp giaùn tieáp Tìm hieåu vaø ñaùnh giaù caùc hoaït ñoäng cuûa coâng ty
thoâng qua thoâng tin trong baùo caùo taøi chính
Chæ khaùc phöông phaùp tröïc tieáp ôû caùch tính doøng löu
Caùc tyû soá noùi leân ñieàu gì?
chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng SXKD (phaàn I)
Baûn thaân caùc tyû soá khoâng noùi leân ñieàu gì caû
I. Löu chuyeån tieàn töø hoaït ñoäng SXKD Giuùp nhaø quaûn trò ñaët caâu hoûi ñuùng veà hoaït ñoäng cuûa
doanh nghieäp
= lôïi nhuaän roøng
taïi sao naêm nay laïi lôøi ít hôn naêm tröôùc?
(+) khaáu hao
caùc taøi saûn vaø nguoàn löïc ñaõ ñöôïc söû duïng hieäu quaû
(+ / -) (giaûm / taêng) caùc khoaûn phaûi thu
chöa trong vieäc taïo ra doanh thu, lôïi nhuaän?
(+/ -) (giaûm / taêng) toàn kho
lieäu coâng ty coù theå traû nôï vay trong ngaén haïn hay daøi
(+ / -) (giaûm/ taêng) TSLÑ khaùc haïn hay khoâng?
(+ / -) (taêng/ giaûm) caùc khoaûn phaûi traû (khoâng laõi coâng ty lieäu coù theå huy ñoäng voán töø nhöõng nguoàn naøo
suaát)
283
khi caàn vaø vay ñöôïc bao nhieâu?… 284
71
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
TS CPQL = CPQL
287
Doanh thu thuaàn 288
72
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Hieäu quaû söû duïng taøi saûn Hieäu quaû söû duïng taøi saûn
Voøng quay toång taøi saûn Ngaøy thu tieàn bình quaân
289 290
Hieäu quaû söû duïng taøi saûn Tyû soá söû duïng Nôï
Voøng quay phaûi traû Tyû soá Nôï
VQ Ptraû = GVHB
Phaûi traû bq TS Nôï = Toång Nôï bq
Toång Taøi saûn bq
Ngaøy phaûi traû bình quaân
Tyû soá laàn laõi suaát TIE (times interest earned)
Ngaøy Ptraû bq = 365
VQ Ptraû
TIE= OEBIT TIE= (OEBIT+ Depr)
Laõisuaát Laõisuaát
Khaû naêng ñaùp öùng nghóa vuï nôï
291 292
73
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Tyû soá söû duïng Nôï Tyû soá söû duïng Nôï
Tyû soá ñaùp öùng caùc khoaûn Nôï coá ñònh FCCR Doanh nghieäp neân vay bao nhieâu?
(Fixed Charge Coverage Ratio) Nguyeân taéc lôïi nhuaän: khi tieàn sinh ra töø 1 ñoàng
Nôï goác phaûi traû vay theâm > tieàn traû laõi cho 1 ñoàng vay theâm
FCCR = OEBIT )
(Laõi suaát + (1 - Thueá suaát) Tính ñeán khaû naêng hoaøn traû nôï vay khi coù bieán
ñoäng trong kinh doanh.
Nôï goác phaûi traû
FCCR = (OEBIT + Depr) )
(Laõi suaát + (1 - Thueá suaát)
Tyû soá quan troïng khi döï baùo, cho bieát khaû naêng
ñaùp öùng nghóa vuï nôï traùnh rôi vaøo tình traïng
phaù saûn.
293 294
74
Khoakinhte DHQG BM TAICHINH NGAN HANG
Tyû soá naøy töông ñoái oån ñònh (theo thoáng keâ)
297 298
75