Agrega Türünün Hafif Blokların Özelliklerine Etkisinin Araştırılması PDF

AGREGA TRNN HAFF BLOKLARIN
ZELLKLERNE ETKSNN ARATIRILMASI

YKSEK LSANS TEZ
Hakan AKBABA
DANIMAN
Yrd. Do. Dr. Osman NAL
YAPI ETM A.B.D.
Austos 2007

Bu tez almas TBTAK 104M391 nolu proje ile desteklenmitir.
AFYONKARAHSAR KOCATEPE NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
YKSEK LSANS TEZ
AGREGA TRNN HAFF BLOKLARIN ZELLKLERNE ETKSNN
ARATIRILMASI
Hakan AKBABA
DANIMAN

Yrd. Do. Dr. Osman NAL
YAPI ETM A.B.D.
Austos 2007

ONAY SAYFASI

Yrd. Do. Dr. Osman NAL danmanlnda,
Hakan AKBABA tarafndan hazrlanan

ARATIRILMASI
balkl bu alma, lisansst eitim ve retim ynetmeliinin ilgili maddeleri
uyarnca
08/08/2007
tarihinde aadaki jri tarafndan
Yap Eitimi Anabilim Dalnda
Yksek Lisans tezi olarak oybirlii ile kabul edilmitir.

nvan, Ad, SOYADI mza
Bakan
Do. Dr. smail DEMR

ye
Yrd.Do. Dr. Osman NAL

ye
Yrd.Do. Dr. M. Serhat BAPINAR

Afyonkarahisar Kocatepe niversitesi
Fen Bilimleri Enstits Ynetin Kurulunun
........./......../........ tarih ve
sayl kararyla onaylanmtr.

Do. Dr. Zehra BOZKURT
Enstit Mdr
i
NDEKLER

ZET iv
ABSTRACT v
TEEKKR vi
SMGELER VE KISALTMALAR DZN vii
EKLLER DZN viii
RESMLER DZN x
ZELGELER DZN xi

1. GR 1
1.1 Aratrmann Amac 2
1.2 Aratrmadan Beklenen Yararlar 3

2. GENEL BLGLER 4
2.1 Konuyla lgili Yaplan nceki almalar 4
2.2 Agregalar 9
2.2.1 Hafif Beton Agregalarnn Snflandrlmas 10
2.2.1.1 Doal Hafif Agregalar 10
2.2.1.2 Yapay Hafif Agregalar 11
2.2.1.3 lenmi Doal Hafif Agregalar 11
2.2.1.4 lenmi Yapay Hafif Agregalar 11
2.2.1.5 Organik Hafif Agregalar 11
2.2.2 Doal Hafif Agregalar 13
2.2.2.1 Pomza (Bims) 13
2.2.2.2 Diyatomit 24
2.2.2.3 Tf 29
2.3 Hafif Beton 39
2.3.1 Hafif Betonlarn Snflandrlmas 42
2.3.2 Normal Beton ve Hafif Beton Davran 43

ii
3. MATERYAL VE METOT 49
3.1 almann Kapsam 49
3.2 Kullanlan Malzemeler ve zellikleri 50
3.2.1 Agregalar ve zellikleri 50
3.2.2 imento ve zellikleri 52
3.2.3 Su 53
3.3 Kabul Edilen Esaslar, Kullanlan Malzemelerin Karm Oranlar,
retim ve Deney Program 53
3.4 Kullanlan Deney Yntemleri ve Numune zeliklerinin Belirlenmesi 58
3.4.1 Fiziksel Deneyler 59
3.4.1.1 Birim Hacim Arlk 59
3.4.1.2 Su Emme 59
3.4.1.3 Grnr Porozite 59
3.4.1.4 Klcallk (Kapilerite) 61
3.4.1.5 Ultrases Deneyi ve Ultrases Hz le Elastisite
Modlnn Bulunmas
62
3.4.1.6 Is letkenlik 63
3.4.2 Mekanik Deneyler 65
3.4.2.1 Basn Dayanm 65
3.4.2.2 Donma zlme Deneyi 66
3.4.2.3 Yksek Scaklk Etkisi 67

4. BULGULAR 69
4.1 Fiziksel Bulgular ve Deerlendirilmesi 69
4.1.1 Birim Hacim Arlk ile lgili Sonular 71
4.1.2 Grnr Porozite 73
4.1.3 Su Emme 75
4.1.4 Klcallk Katsays 76
4.1.5 Ulatrases Hz 78
4.1.6 Is letkenlik Katsays 80
4.2 Mekanik Bulgular ve Deerlendirilmesi 81
4.2.1 Basn Mukavemeti 84

iii
4.2.2 Donma - znme Etkisi 86
4.2.3 Yksek Scaklk Etkisi 89
4.3 Fiziksel ve Mekanik Deneylerin Karlatrlmal Olarak ncelenmesi 91

5. TARTIMA VE SONU 92
5.1. neriler 95

6. KAYNAKLAR 96

ZGEM 105

iv
ZET
Yksek Lisans Tezi
ARATIRILMASI
Hakan AKBABA
Afyonkarahisar Kocatepe niversitesi
Fen Bilimleri Enstits
Yap Eitimi
Danman: Yrd. Do. Dr. Osman NAL
Bu almada, lkemizde bol miktarda rezerv kapasitesine sahip olan pomza, diyatomit
ve tf kayalarndan elde edilen agregalarla retilen blok elemanlarn, inaat
sektrnde yap malzemesi olarak deerlendirilmesi amalanmtr.
Farkl trlerdeki doal hafif agregalar, ayr ayr kullanlarak farkl agrega yapsna
sahip blok eleman retilmitir. Karmlardaki agregalara nceden su emdirildii iin
su/imento oran 0,15 olarak sabit tutularak, agrega granlometrisini deitirmek
suretiyle, her agrega tr iin 5 farkl granlometri belirlenerek, toplamda 15 farkl
seride blok retimi kollu briket makinesinde gerekletirilmitir. retilen blok
numuneler zerinde basn dayanm, ultrases hz, birim hacim arlk, grnr
porozite, su emme deerleri belirlenerek, numunelerin donma-znme ve yksek
scaklk etkisindeki deiimleri incelenmitir. Numunelere ait s iletkenlik ve klcal su
emme katsaylar hesaplanmtr.
Pomza, diyatomit ve tf agregalarnn ayr ayr kullanlmasyla retilen bloklarn birim
hacim arlklar 11001400 kg/m
3
arasnda, 756 gnlk basn dayanmlarnn ise
1,514 N/mm
2
arasnda deimektedir. Numunelerin s iletkenlik katsaylarnn 0,259
0,582 W/mK arasnda deitii belirlenmitir.
2007, 105 sayfa
Anahtar kelimeler: Doal Hafif Agrega, Pomza, Diyatomit, Tf, Hafif Blok Eleman.

v
ABSTRACT
M. Sc. Thesis
Investigation Of Aggregate Type Affects On Light Blocks Properties

HAKAN AKBABA
Afyonkarahisar Kocatepe University
Graduate School of Natural and Applied Sciences
Education of Contraction
Supervisor: Assistant. Prof. Dr. Osman UNAL

In this study, block construction members produced from pumice, diatomite and tufe
originated aggregates were aimed as building materials in construction sector.

Block construction members were produced using three different types of light
aggregates. Fifteen different series of blocks specimens were produced using
mechanical briquette machine. All of the mixes Water/Cement ratios are 0,15 as fixed
and five different aggregate grades were determined. The block specimens values of
compression strength, ultrasonic sound velocity, unit volume weight, bulk porosity and
water absorption were determined and changes on the specimens were determined
under the freezing-thawing, high temperature affects. Furthermore, the specimens
thermal conductivity and capillary water absorption coefficients were calculated.

The blocks, produced pumice, diyatomite and tufe aggregates as separately, unit
volume weights are changed between 11001400 kg/m
3
and 7-56 daily compression
strengths value are changed between 1,514 N/mm
2
. Besides the specimens thermal
conductivity coefficients are changed 0,2590,582 W/mK.
2007, 105 Page

Keywords: Natural Light Aggregate, Pumice, Diatomite, Tufe, Light Block
Construction Member.

vi
TEEKKR

Yksek lisans eitimimi tamamlamamda ve bu almay hazrlamamda, byk
yardm ve destekleri olan kymetli danman hocam Sayn Yrd. Do. Dr. Osman
nala teekkr bor bilirim.

Yksek lisans, lisans renimim sresinde bana her konuda yardmc ve destek olan
kymetli hocalarm Sayn Do. Dr. Hseyin Akbuluta, Do. Dr. smail Demire, Do.
Dr. Ylmaz aaya, Yrd. Do. Dr. smail Zorluere, Yrd. Do. Dr. Ali Ergne,
Ar.Gr. Cahit Grere, r. Gr. aban Yurtuya, r. Gr. Gkhan Krklye,
Ar.Gr. Erhan Kahramana teekkr ederim.

Deerli arkadalarm Hasibe Palabyka, Recep Peynirciye ve Sedat etine renim
srem boyunca desteklerinden dolay; tez almalarmda bana yol gsteren ve
bilgilerini esirgemeyerek bana yardmc olan arkadam Ar.Gr. Gkhan Grhana
teekkr ederim.

almalarmn tamamlanmasnda maddi destek salayan TBTAKa teekkr
ederim.

Ayrca bu gne kadar her konuda maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen aileme
teekkr eder, minnet ve kranlarm sunarm.

Hakan AKBABA

AFYONKARAHSAR, Austos 2007

vii
SMGELER VE KISALTMALAR DZN
1. Simgeler
fci
Deney numunesinin basn mukavemeti
Fi Deney numunesinin krlma srasndaki max. yk
Eu Ultrases ile bulunan Elastisite modl deeri
Aci Deney numunesinin yk tayan kesit alan
I Akm iddeti
V2, V1 Voltaj
V Numuneden llen ultrases hz
Numunenin younluu
q rnek malzemenin merkezinden geen telin s ak
K ve H Cihaz sabitleri

2. Ksaltmalar
DPT Devlet Planlama Tekilat
TS Trk Standartlar Enstits
Y.K.S.D.A Yzey Kuru Suya Doygun Arlk
B.H.A. Birim Hacim Arlk
G.P. Grnr Porozite
S Arlka Su Emme
A Etv Kurusu Numune Arl

viii
EKLLER DZN
Sayfa No
ekil 2.1 Pomzann genel olarak grnm 13
ekil 2.2 Genel olarak pomzann kimyasal bileenleri 17
ekil 2.3 Pomza agregas kullanlarak retilen inaat malzemesi 20
ekil 2.4 Pomza tann inaat sektrnde kullanm alanlar 21
ekil 2.5 llere gre pomza rezerv dalm oranlar 24
ekil 2.6 Piroklastik kaya oluumu 31
ekil 2.7 Beton ve har dayanm ilikisi 45
ekil 2.8 Hafif betonlarn gerilme-ekil deitirme diyagramlar 46
ekil 3.1 Diyatomit ve tf agregalarnn temin edildii alma blgesi 50
ekil 3.2 (40 mm) PomzaDiyatomit ve Tf agregalar tane dalm 52
ekil 3.3 Serilere gre agrega dalm grafii 54
ekil 4.1 7 Gnlk numunelerde birim hacim arlk deiimi 71
ekil 4.4 7 Gnlk numunelerde grnr porozite deiimi 73
ekil 4.7 7 Gnlk numunelerde toplam su emme deiimi 75
ekil 4.10 Pomza agregal numunelerde klcallk katsaysnn zamana
gre deiimi
77
ekil 4.11 Diyatomit agregal numunelerde klcallk katsaysnn zamana
gre deiimi
77
ekil 4.12 Tf agregal numunelerde klcallk katsaysnn zamana gre
deiimi
78
ekil 4.13 7 Gnlk numunelerde ultrases hz deiimi 78
ekil 4.16 56 Gnlk numunelerde s iletim katsays sonular 81

ix
ekil 4.17 7 Gnlk Pomza, Diyatomit ve Tfl bloklarn basn
dayanmlar
85
dayanmlar
85
dayanmlar
85
ekil 4.20 7-28-56 Gnlk Pomza, Diyatomit ve Tfl bloklarn basn
dayanm deerleri
86
ekil 4.21 Donma-znme sonras numunelerde gerekleen arlk
deiimi
87
ekil 4.22 Donma-znme ncesi ve sonras basn dayanm deiimi 88
ekil 4.23 Yksek scaklk sonras numunelerde gerekleen arlk
deiimi
89
ekil 4.24 Yksek scaklk deneyi ncesi ve sonras basn dayanm
deiimi
90
ekil 4.25 Basn dayanm-Birim hacim arlk ilikisi. 91
ekil 4.26 Basn dayanm-Grnr porozite ilikisi 92
ekil 4.27 Ultrases Hz-Grnr porozite ilikisi 92
ekil 4.28 Basn dayanm-Is iletkenlik ilikisi 93

x
RESMLER DZN
Sayfa No
Resim 2.1 Pomza katman ve ak ocak iletmesinden bir grnm 14
Resim 2.2 Diyatomitin doadan grnm (Nevada and Oregon/USA) 25
Resim 2.3 Diyatomitin doadan grnm (Afyonkarahisar/Turkey) 25
Resim 2.4 Seydiler kasabasnn batsnda bulunan volkanik tf yataklar 33
Resim 3.1 Deneylerde kullanlan hafif agrega numuneleri 51
Resim 3.2 retimde kullanlan betoniyer 56
Resim 3.3 Hafif agregalarla retilmi blok elemanlarn havada kr
edilii
57
Resim 3.4 Numune tartlmasnda kullanlan terazi 59
Resim 3.5 Numunelerinin kurutulmasnda kullanlan etv 60
Resim 3.6 Numunelerinin su iindeki arlklarnn belirlenmesinde
kullanlan Arimet terazisi
60
Resim 3.7 Numunelerinin Y.K.S.D. arlklarnn belirlenmesinde
kullanlan terazi
60
Resim 3.8 Klcallk iin parafinlenen numuneler 61
Resim 3.9 Klcallk deneyi iin gelitirilen deney dzenei 61
Resim 3.10 Deneylerde kullanlan ultrases cihaz 62
Resim 3.11 Deney numunesinin ultrases cihaz ile lm yntemi 62
Resim 3.12 Is iletkenlik lm yaplan cihaz 64
Resim 3.13 Numunenin s iletkenlik lm yntemi 64
Resim 3.14 Basn dayanm cihaz 65
Resim 3.15 Donma-znmeye tabi diyatomit numuneleri 67
Resim 3.16 Yksek scaklk uygulanan frn 68
Resim 4.1 Klcallk deney dzenei ve numunede klcal suyun
ykselmesi
77
Resim 4.2 Donma-znme ncesi ve sonras blok numune
grnmleri
87
Resim 4.3 Yksek scaklk deneyi ncesi ve sonras blok numune
grnmleri
90

xi
ZELGELER DZN
Sayfa No
izelge 2.1 Genel olarak pomzann fiziksel zellikleri 16
izelge 2.2 Genel olarak pomzann kimyasal bileenleri 17
izelge 2.3 llere gre pomza rezerv dalm oranlar 23
izelge 2.4 Genel olarak diyatomit rneklerinin kimyasal bileim
deerleri
27
izelge 2.5 Baz yrelere ait doal hafif agregalarn zellikleri 34
izelge 2.6 Kayalarn poroziteye gre snflandrlmas 34
izelge 2.7 Kayalarn tek eksenli basma dayanmna gre
snflandrlmas
34
izelge 2.8 Birim arlklarna gre hafif betonlarn snflandrlmas 42
izelge 2.9 Basn dayanmlarna gre hafif betonlarn snflandrlmas 43
izelge 3.1 Deneylerde Kullanlan hafif agregalarn fiziksel zellikleri 51
izelge 3.2 CEM I 42,5R Portland kompoze imentosu zellikleri 52
izelge 3.3 Agrega karm oranlar 54
izelge 3.4 Pomza agregas ile retilen serilerin karm oranlar 55
izelge 3.5 Diyatomit agregas ile retilen serilerin karm oranlar 55
izelge 3.6 Tf agregas ile retilen serilerin karm oranlar 56
izelge 3.7 Numuneler zerinde yaplacak deneyler, deney saylar ve
gnleri
58
izelge 4.1 7 Gnlk numunelere ait fiziksel deney sonular 69
izelge 4.4 7 Gnlk numunelere ait mekanik deney sonular 82
izelge 4.7 28 Gnlk numunelerin donma-znme etkisi sonular 83
izelge 4.8 28 Gnlk numunelerin yksek scaklk etkisi sonular 84

1
1. GR

lk alardan gnmze kadar insanolu barnma, alma, elenme, dinlenme gibi
yaamsal fonksiyonlarn gerekletirebilmek iin eitli inaat yaplarna ihtiya
duymutur. nsanolunun bu ihtiyac her defasnda daha gvenli, daha ekonomik ve
daha fonksiyonel yap ina etme istei haline dnm ve gnmz yap malzemeleri
ve inaat yaplar tasarlanabilmitir.

nsanolunun en nemli yaratc eylemi tasarlamak ve retmek tir. Binalarn tayc
sistemlerini etkileyen strktr malzemelerdeki gelime tasarmda byk olanaklar
yaratmakta, bir anlamda tasarm anlayn (design concept) deitirmekte ise de;
tasarm anlaynn tmden deimesine neden olan asl alan, detay zmlerinin ve
bitirme ilerinin oluturduu alanlardr. Bu alanlardaki arpc deiim yeni bir a
yaratan malzemelerle gereklemitir (Yap 1997).

lkemizde bol rezerve sahip olan hammadde kaynaklarndan yararlanlarak,
retilebilecek yeni yap malzemelerinin aratrlmas byk nem tamaktadr. Yap
malzemesi alannda gnmz koullarna uygun, ekonomik, salkl, kolay elde edilip
kullanlabilen, estetik, isteklerimize uygun ada malzemelerin gelitirilmesi
gerekmektedir.

Srekli deprem riski altnda olan lkemizde can ve mal kayplarn en aza indirmek iin
yap tasarm, retimi ve denetimi asndan alnmas gerekli pek ok nlem olduu bir
gerektir. Yap malzemesi ve beton sektrnde hafif agrega kullanmnn nemi,
lkemizde yaanan elim deprem olaylar sonucunda daha iyi anlalmaya balam, ou
yap malzemesi ve beton reten irketler ar-ge almalarn hzlandrmtr. lkemizde
hafif ve doal agrega olarak kullanlabilecek malzemeler arasnda, farkl yrelerde
bulunan pomza oluumlar, volkanik cruf oluumlar, diyatomit ve perlit oluumlarn
sayabiliriz. Bu doal yapya sahip kayalarn, mhendislik zelikler ve endstriyel
anlamda baz kriterleri salamas gerekmektedir. Bu bakmdan ilgili TSE ve ASTM
standartlarnda ngrlen prensipler erevesinde, bu tr malzemeler zerinde bir dizi

2
deneysel analiz yaplarak, sektrel olarak kullanlabilirlik kriterlerinin tanmlanmas ve
yorumlanmas gerekmektedir (ap vd. 2004).

Deprem etkisini azaltacak hafif yaplarn daha gvenli ve ekonomik olduu yaplan
teorik ve deneysel almalar neticesinde kantlanmtr. Bunun yannda hafif agrega
kullanlarak retilen betonlarn ya da bloklarn, dk younlua, yksek s yaltmna
ve yksek yangn dayanmna sahip olmalarndan dolay yap malzemesi asndan
nemli stn zelliklere sahiptirler (Kaya 2002, Doan ve ener 2004, Ceylan ve Sara
2006, Bayiit vd. 2001).

Bu almada pomza, diyatomit ve tf agregalar kullanlarak bloklar retilmitir. Blok
zelliklerine agrega trnn ve agrega granlometrisinin etkisi bloklar zerinde yaplan
fiziksel ve mekanik testler sonucunda belirlenmitir. Karmda balayc olarak tek tip
imento ve sabit su/imento oran kullanlmtr. retilen bloklarn zellikleri deney
sonularndan elde edilen veriler nda deerlendirilmitir.

1.1 Aratrmann Amac

naat sektrnde kullanlan mevcut yap malzemelerinin ou doal malzemelerdir.
Hafif agregal blok elemanlarn fiziksel ve mekanik zelliklerine agrega trnn
etkisinin aratrld bu almada, ncelikle kullanlacak doal hafif agrega trleri ve
kullanlacak agregalarn hangi tane dalmnda kullanlaca belirlenmitir. Bu alma
neticesinde zaten yaygn olarak kullanlan pomza (bims) agregasyla retilen bloklarn
yan sra, diyatomit ve tf agregasnn da kendilerine zg zellikleri dorultusunda
inaat sektrnde hafif yap blou retiminde kullanlabilme olanaklar belirlenecektir.

almann amac dorultusunda, yksek s yaltm zeliine sahip diyatomit agregas
kullanlarak, s yaltm zellii yksek blme duvar eleman, tf agregas kullanlarak
da dayanm yksek hafif agregal blok eleman retilebilmek amalanmaktadr.

3
lkemizde artan nfus ve enflasyon karsnda konut ann giderilmesi, insanlarn
rahat, huzurlu bir ortamda alma imknlarnn gelitirilmesi, sosyal refahn
salanabilmesi iin ncelikle yap sorununun zmlenmesi gerekir. Yaplarda ise
ada duvar malzemesinin retilmesi, lkemiz ihtiyalarna cevap verebilecek nitelikte
gelitirilmesi, i-d ortam artlarna, s ve ses yaltm zeliklerine sahip, fiziksel,
kimyasal, biyolojik etkilere dayankl, yani yap fizii kurallarn yerine getirmesi
nemlidir.

lke ekonomisi asndan ise enerji tasarrufu salamas, kolay temin edilmesi, istenirse
hafifletilebilme zelliinde olmas, istenilen boyutta retilebilmesi, mukavemet
deerinin de standartlara uygun olmas nemli bir konudur.

1.2 Aratrmadan Beklenen Yararlar

naat sektrnde yaygn olarak kullanlan bims (pomza) agregasnn yannda diyatomit
ve tf agregasnn da kullanlabilmesi amalanmaktadr. Bu sayede lkemiz doal
kaynaklarndan olan diyatomit ve tf kayalarnn kullanmnn yaygnlamas
salanacak ve inaat sektr de, farkl alternatifte yeni bir yap malzemesi kazanm
olacaktr. Bu tr hafif agregalarn inaat sektrnde kullanlmas yapdaki l (zati)
ykleri azaltacandan, yap tayc sistemin boyutlandrlmasnda ekonomiklik
salayacak ve deprem etkilerini azaltacaktr. Bunun yannda, yapda i-d duvar
eleman olarak kapal gzenekli malzemelerin kullanlmas, s ve ses yaltm asndan
katk salayacaktr. Enerjinin sava nedeni olduu gnmzde, ok nemli boyutlarda
yakt tasarrufu salanarak hem aile, hem de lke ekonomisine katk salanacaktr.

naat sektrnn hzla gelitii lkemizde mevcut yap ve duvar eleman retebilmek
amac ile zengin tarm topraklarn yok etmeye devam eden tula reticileri, zaman
zaman hammadde bulmakta sknt ekmektedirler. Tulann yan sra, retimi kolay,
hammadde sknts olmayan, ekonomik, s ve ses yaltm yksek, salkl yap
bloklarnn retimiyle alternatif bir yap malzemesi ve yeni i sahalarnn almasna da
imkn salayacaktr.

4
2. GENEL BLGLER
Bu blmde, alma konusu ile ilgili olarak yaplan nceki almalardan bahsedilerek,
kullanlan malzemelerin tanmlanmas, snflandrlmas, zellikleri, kullanm alanlar
aklanmtr. Malzemelerle ilgili bilgilerin ardndan bu malzemelerin kullanlmas ile
retilen hafif betonlar ve hafif beton bloklarla ilgili bilgilere yer verilmitir.

2.1 Konuyla lgili Yaplan nceki almalar

lkemiz topraklarnda yaygn olarak bulunan bu malzemeler ile gemiten gnmze
kadar birok alma yaplmtr. almalarla ilgili aratrmaclar ve bulgular aada
ksaca zetlenmitir.

Yeinobal (1997), yapm olduu aratrmada Trkiyenin eitli blgelerinden seilen
bims ve tf agregalar ile bir dizi tayc nitelikte ve greceli olarak yksek dayanml
doal hafif beton retmitir. Beton karmlarnda iri agrega olarak hafif talar, ince
agrega olarak normal arlkl kum kullanlm, ayrca imentonun % 15'i kadar silis
duman ile toplam balayc malzemenin % 2-4' kadar sper akkanlatrc katkya
yer verilmitir. Elde edilen sonulara gre kme deeri 5 cm civarnda olan betonlarda
28 gnlk basn dayanmlar bims agregas ile 3050 MPa, tf agregas ile de 4050
MPa arasnda deitiini belirlemi. Kuru birim arlk deerleri, bims betonlarda en
fazla 1850 kg/m
3
, tf agregal betonlarda 2000kg/m
3
civarnda olmutur. Betonlarda s
iletkenlik deerleri 0.440.64 W/m.K arasnda bulmutur. Beton zellikleri arasndaki
ilikileri belirleyen ifadeler gelitirilmi ve retilen betonlarn uygulamada kullanm
yerlerini aratrmtr.

Serin (1999), pomza ve diyatomit agregalar kullanarak rettii hafif beton bloklar ile
normal beton bloklarn mekanik ve fiziksel zelliklerini karlatrm, alma
sonucunda pomzal ve diyatomitli beton bloklarn tayc beton olarak
kullanlamayaca, fakat ara blme duvar eleman veya yaltm bloklar olarak
kullanlabilir zellikte olduunu belirtmitir.

5
San (2005), Isparta yresi pomza agregas kullanarak plastik kvamda retmi
olduklar kp numuneler zerinde testler yaparak numunelerin fiziksel zelliklerini
belirlemitir. Bulk younluk deerini 0,98-1,57 kg/dm
3
, imento balaycs
kullanlarak retilen serilerde otoklav kr sonunda basn dayanm deerlerini max.
99,1 kg/cm
2
, su kr sonrasnda max. 131,4 kg/cm
2
olarak elde etmitir.

Kou (1997), Konya ve evresindeki tflerin yap malzemesi olarak deerlendirilmesini
amalad almasnda rettii mamul elemanlarn fiziksel, kimyasal ve mikro yap
zelliklerini incelemitir. nceleme sonularndan volkanik tf ierisindeki
SiO
2
+Al2O
3
+Fe
2
O
3
oranlar toplamnn TS 25 de belirtilen oranlardan yksek kmas
nedeni ile bu malzemenin inaat sektrne mutlaka kazandrlmas gerektii, retilen
mamul maddelerin zgl ktlesi karmda kullanlan puzolan ve Ca(OH)
2
oranna gre
farkllk gstermekte ve 2,325-2,300 g/cm
3
aralnda deitii, s iletkenlik
katsaysnn 0,586-0,705 W/mK olarak bulunmutur.

ner vd.(2004), yaptklar almada, Hns (Erzurum) dolaylarnda yzeyleen
volkanik malzemenin inaat sektrnde yapta ve hafif beton agregas olarak
kullanlabilirliini aratrmak iin kayalarn teknik zelliklerini belirlemilerdir.

Ardr (1989), yapt almasnda Altnapa bims agregasnn inaat sektrnde
kullanlabilecek, TS 3234e uygun hafif bims beton briket imalatna uygunluunu
aratrmtr. Deneylerde Altnapa bims agregasnn fiziksel zelliklerini ve bu agregalar
ile retilen briketlerin fiziksel ve mekanik zelliklerini aratrmtr. Elde ettii
sonularla Altnapa bims agregasnn yap eleman retiminde kullanlmasnn uygun
olduunu belirtmitir.

Arc (1977), yapm olduu almada Van yresinden elde edilmi tfn beton
agregas olarak kullanlabilirlii ve tayc hafif beton mukavemetine etkisini
aratrmtr. Yapt deneysel almalar neticesinde tfn hafif beton agregas olarak
kullanlabilirliinin yan sra, agregann ince tf malzeme ile %10 orannda yer
deitirilmesiyle rettii betonun mukavemetinde de %10 art salamtr.

6
zdeniz vd. (1994), lkemizde retilen briketlerin genel bir deerlendirilmesi
yaplmtr. almalarnda da normal beton ve bims beton harcyla iki tr briket
reterek, briketleri higrotermal adan deerlendirmilerdir. Bu briketlerle
oluturduklar duvarlar zerinde eitli testler yaparak, kullanlan briketlerin yap fizii
asndan kullanlabilirliklerini deerlendirmilerdir. Deneyler sonucunda bims beton
briket duvarlar k mevsimi d ortam scakl en dk -6 C olan yerlerde
kullanlabileceini, perlit dolgulu normal beton briket duvarlarn ise k mevsimi d
ortam scakl -15 C olan yerlerde kullanlabileceini saptamlardr. Denenen
duvarlar iinde her ynyle en iyi sonucu Perlit dolgulu bims beton briket duvar olduu
belirlenmitir. Bu duvarn lkemizin her yerinde kullanlmasnn mmkn olduunu
belirtmilerdir.

Arda (1994), pomza agregas kullanarak retmi olduu hafif betonlarda agrega
konsantrasyonunun betonun mekanik zelliklerine etkilerini aratrmtr. almalar
sonucunda hafif betonlarda agrega konsantrasyonunun artmasyla basn dayanm,
elastisite modl ve krlma iinin azaldn belirlemitir.

Topu vd. (2005), Kayseri yresinden salam olduklar bims kumu ve agregasnn
zelliklerini aratrmlardr. Bu agregalarla farkl dozajlarda hafif betonlar retip,
fiziksel ve mekanik zelliklerini belirlemilerdir.

Altun ve Haktanr (2001), yapm olduklar almada Kayseri yresi hafif agregalar ile
retilen hafif beton zelliklerinin, geleneksel bir beton zellikleriyle karlatrmasn
yapmlardr. Yresel hafif agregalar kullanarak C16 snf tayc hafif beton
retmilerdir.

imek vd.(1999), hafif beton yap elaman retmek iin pomza ta agregas ile uucu
kl kullanarak alma yapmlardr. Karma giren imento miktar arlka (%)
olarak uucu kl ile yer deitirmek sureti ile %50 iri, %50 ince agrega ile birinci
karm ve yalnz ince agrega kullanarak ikinci karm ile hafif beton retmilerdir.
Deney sonularna gre karmlardan en uygun olan %10 uucu kll hafif beton
karm olmutur. %10 uucu kll beton karmlarna ait 28 gnlk sonular; %50 iri,

7
%50 ince agregal betonlarda, basn dayanmn 123 KN/m
2
, eilme dayanm 29.37
KN/m
2
ve birim arl 16.8 KN/m
3
olarak, yalnz ince agregallarda ise basn
dayanm 77 KN/m
2
eilme dayanm 35.50 KN/m
2
ve birim arl 16.85 KN/m
3

olarak tespit edilmitir.

Bayiit vd. (2001), Beton blok eleman retiminde pomza ta ilavesi ile imento
miktarnn % 10'u orannda silis duman kullanmlardr. Beton blok elemanlarnn
ierisine pomza ta katlmasyla birim arlkta azalmalar gzlemi, silis duman
katksyla ise ahit beton bloun dayanmndan daha iyi sonulara ulamlardr.
almalarda kullanlan silis dumannn dk dozajda ve erken yalarda beton
bloklarn dayanmn artrd, yksek dozajda ise dayanmn etkilemediini yaplan
deneyler sonucunda belirlemilerdir.

Diner ve aatay (2004), yaptklar almada pomza agregas, uucu kl ve elik lif
katkl betonlarn mekanik zelliklerini incelemilerdir. Normal betona pomza agregas
ve/veya uucu kl katksnn ekil deitirme performans artan srayla, pomza katkl
betonlar, elik lif katkl betonlar ve uucu kl katkl betonlardr. Normal iri agregaya
%75 pomza katldnda kp dayanm gz nne alnrsa, basn dayanmnda %62
orannda kayp meydana gelmektedir. Pomza katkl" betonun basn dayanmna elik
lif katks", %20 dolaynda bir art, kl katks ise %2,7 gibi gz nne alnmayacak bir
azalma meydana getirmektedir. Normal betona elik lif ve uucu kln birlikte katld
durumda elik lif, betonun tm mekanik zelliklerinde art eilimi yaratrken, uucu
kl azalmaya neden olmaktadr. Pomza katkl hafif betonlara elik lif katks, basn
dayanmnda %20, ekme dayanmnda ise %47 gibi nemli bir oranda art salamtr.
Ancak, bu karma uucu kl ilave edildiinde betonun 28 gnlk mekanik
zelliklerinde nemli miktarda d meydana gelmektedir.

Arunta vd. (1998), Ankara-Kzlcahamam ve ankr-erke'de bulunan iki ayr
yataktan salanan diyatomitlerin fiziksel zelliklerini, kimyasal kompozisyonlarn,
mineralojik bileimlerini ve mikroskobik yaplarn incelemilerdir. Diyatomitlerin, hem
birbirleri hem de ilgili standart ve literatrle karlatrlmas sonucunda filtrasyon

8
malzemesi, puzolanik malzeme ve yaltm malzemesi olarak eitli endstriyel alanlarda
kullanlabilecei kansna varmlardr.

Alyldz (2003), almasnda Isparta-Derboaz tflerinin inaat sektrnde yapta
olarak kullanlabilirliinin ve fiziko-mekanik zelliklerinin, donma-znme
evriminden nasl etkilendiini aratrmtr. 55 periyotluk donma-znme sonucunda
2,46 g/cm
3
lk younlua sahip tarsn %54,73 orannda su emme deerinde art
olduunu, birim hacim arlnn ise %7,15 orannda azaldn ve basn dayanm
deerinin %55,13 azaldn belirlemitir.

Tokgz vd.(2004), silis duman katkl imento ve pomza agregas kullanarak rettikleri
briketlerin fiziksel ve mekanik zelliklerini aratrmlardr. Deneyler sonucunda silis
duman ikameli briketlerin birim ktle deerlerini azalttn, donma-znme ve basn
mukavemeti deerlerinin ise artrdn tespit etmilerdir.

Diner ve aatay (2004), yaptklar almada, normal agregann ve normal iri
agregann yerine %0, %25,%50, %75, %100 oranlarnda pomza agrega kullanlarak
tayc hafif betonlarn mekanik zellikleri aratrmlardr.

obanolu ve zpnzar (2003), Sandkl (Afyon) tflerinin mhendislik zeliklerini ve
beton agregas olarak kullanm olanaklarn aratrmlardr. nceledikleri tf
rneklerinin birim hacim arlk deerlerinin 1,3671,856 gr/cm
3
, hacimce su emme
deerlerinin % 24,8033,17, arlka su emme deerlerinin %27,0432,30 arasnda
deitiini belirlemilerdir. Bunun yannda zeliklerini belirledikleri tf numunelerden
retilen hafif betonun basn dayanm deerlerinin BS 16 betonuna edeer dayanm
gsterdiini belirterek, hafif beton agregas olarak kullanlabileceini belirlemilerdir.

Tolgay vd. (2004), Nevehir pomzasnn jeolojik, fiziksel, mekanik ve kimyasal
zeliklerini belirleyerek, yap malzemesi olarak hafif betonda kullanlabilirliini
aratrmlardr. Beton rneklerinin test sonularndan pomzann yaplar iin uygun
malzeme olduunu belirtmilerdir.

9
nal vd. (2006), Afyonkarahisar yresi volkanik tf agregalar kullanarak retilen
bloklarn zelliklerini aratrmak amacyla, imento dozaj ve su/imento oran sabit
olmak koulu ile karma giren agrega granlometrisi deitirilerek farkl serilerde
bloklar retmilerdir. retilen bloklarn baz fiziksel ve mekanik zelliklerini
belirlemiler. Deney sonularndan; karmdaki ince agrega orannn %50 dolaylarnda
kullanlmasyla, zellikle ileriki yalarda en iyi basn dayanm, porozite ve s
yaltmnn salanabilecei blok retimi gerekletirmilerdir.

2.2 Agregalar

Agrega, doal, yapay veya her iki cins youn mineral malzemenin genellikle 100mmye
kadar eitli byklkteki krlmam veya karlm tanelerinin bir yndr. Baka
bir deyile agrega, kum, akl, krmata, cruf vb. mineral kkenli taneler olup, bir
balayc yardmyla beton, asfalt gibi salam bir kitle oluturan eitli byklkteki
krlmam veya karlm tanelerdir. Agregay oluturan tanelerin bir balayc ile
birletirilmesi sonucu elde edilen malzemeye ise beton denir. Betonlar balaycnn
trne gre asfalt betonu, polimer betonu gibi adlar alrsa da, inaat mhendisliinde
beton denildiinde imento ile yaplan beton anlalr. Agrega beton hacminin yaklak
% 60-80'ini oluturur. Agrega imento ile genellikle kimyasal etkilemeye girmez
(Ekmekyapan ve rng 1997).

Agregalarn beton ierisindeki rol ok nemlidir. Granlometrisi, ekil yaps, sertlii,
betonun davrann direkt olarak etkiler. Betonda kullanlmadan nce agrega
zelliklerinin deneylerle belirlenmi olmas gerekir (Topu 2006, Erdoan 2003,
nt.Kyn.1).

Doada bol miktarda bulunan agregalarla retilen normal betonun birim arln
drebilmek iin, dk birim arlkl hafif agrega ile beton retme almalar
1950lerden beri aratrlan bir konu olmutur. Yeni yapm yntemleri ile hafif
agregalarn, beton retiminde kullanlmas yapya olumlu etkiler salamaktadr. Dk
birim arlkl agregalar ile yap arl nemli lde azalmakta ve daha byk

10
aklkta yaplar yaplmasna olanak salamaktadr. Yap arlnn azalmas, kesitlerin
klmesine, donatnn, maliyetin ve iiliin azalmasna neden olmaktadr. Tayc
hafif beton retiminde en yaygn yntem de hafif agrega kullanlmasdr (elik ve
Grdal 2005). Hafif agregalar boluklu yaplar nedeniyle dk birim arla
sahiptirler. Boluklar artka su emme ile birlikte s ve ses yaltm zellikleri de artar,
buna karlk dayanmlar azalr.

2.2.1 Hafif Agregalarn Snflandrlmas

Agregalar genel olarak kaynana gre, tane ekline gre, zgl arlna gre ve tane
byklne gre snflandrlmaktadrlar. Ama bunlarn dnda ok deiik zellikleri
ile de snflandrlabilirler. Snflandrma ilemi, agregalar daha iyi tanmlamak ve
deiik snflara ait agregalar kullanlacaklar alana gre daha doru tarzda
kullanabilmek amacyla yaplmaktadr. Agregalar gnmzde ok geni bir kullanm
alanna sahiptirler. Beton malzemesi dnda, dolgu ve slah malzemesi, yol
inaatlarnda asfalt ve temel malzemesi, demiryolu balast olarak da kullanlmaktadr.

naat sektrnde doal agrega kullanm, sektrdeki hzl gelimeye bal olarak
mevcut kaynaklarn hzla tkenmesi ve evresel etkiler gz nne alndnda zamanla
azalaca beklenmektedir. Dier taraftan krma-eleme ilemleriyle krlm agrega
retimi ve kullanm giderek artmaktadr. Ayrca, agrega eklinin beton dayanmnda
nemli bir rol oynad gz nne alndnda, uygun krc ekipmanlar kullanlarak
kbik ekilli tanelerin retilebilmesi krlm agrega kullanmn arttracaktr (avuolu
vd. 2004).

2.2.1.1 Doal Hafif Agregalar: Genellikle volkanik ve tortul kkenli olan agregalardr.
Meydana gelileri srasnda gzenekli bir yap kazanm bulunan tf, volkanik cruf,
bims (pomza), sngerta, diyatomit gibi kayalardan elde edilirler. Hacim zgl
arlklar 0,51,5 arasnda deiir.

11
2.2.1.2 Yapay Hafif Agregalar: eitli endstriyel frnlardan elde edilen, ergiyerek
topak haline gelmi cruflar genellikle gzenekli olduklarndan hafif agrega olarak
kullanlabilirler.

2.2.1.3 lenmi Doal Hafif Agregalar: Kil, eyl, perlit, vermikulit gibi kayalar
dner frnlarda veya hareketli zgaralarda 1000
o
C ye kadar stlrlar. Kapal gzenekler
iinde oluan gazlar veya su buhar genleerek yumuam olan tan hacmini bytr.
Vermikulit de genleme plakal iyapdaki deiikten dolaydr. Genlemi killerde
hacim zgl arlklar 0,60,9 arasnda deiir. Genlemi perlit veya vermikulitin
hacimlerinde 2030 kat art meydana gelir, hacim zgl arlklar 0,24n altndadr.

2.2.1.4 lenmi Yapay Hafif Agregalar: Yksek frndan kan kzgn crufun zerine
su pskrtlerek veya cruf su ile hzla kartrlarak oluan su buharnn gzenekli bir
yap meydana getirmesi salanr. Genlemi yksek frn crufunun hacim zgl arl
0,31,1 arasndadr. Kmr yakan termik santrallerden elde dilen uucu kl slatlp
toprak halinde frnladnda iindeki karbon yanar ve yuvarlak taneli sinterlemi
uucu kl elde edilir. Hacim zgl arl 1,01,2 arasnda deiir.

2.2.1.5 Organik Hafif Agregalar: Genellikle doal veya yapay polimer kkenli
maddeler, ahap ve plastikler hafif agrega olarak kullanlabilir (Yeinobal 1997).

Hafif agregalar birim arlklar bakmndan kullanm alanlarna gre grupta
snflandrlr (TS 1114 EN 130551, 2004).

a. Birim hacim arl 6.50 KN/m
3
den byk olan hafif agregalar; bunlarla tayc
hafif betonlar elde edilebilmektedir.

b. Birim hacim arl 46 KN/m
3
arasnda olan hafif agregalar; bunlarla yaltm
betonlar ve orta dayamal hafif betonlar retilebilmektedir.

12
c. Birim hacim arl 4 KN/m
3
'den kk olan hafif agregalar; bunlarla sadece ses
veya sya kar yaltm amal betonlar retilebilir. Genellikle tane birim arl, en
byk tane ap arttka azalmaktadr. Agregann kaba ksmnn bir miktar yerine ince
ksm kullanlacak olursa, hem dayanmda hem de birim arlkta art elde edilir.
Agregann kaba ksmnn bir blm yerine tabii kum kullanlacak olursa, sz geen
artlar daha byk ve ayn zamanda malzeme masraf azalm olur. En byk agrega
boyutunun beton dayanmna etkisi zerine yaplan aratrmalarda 25 veya 40 mm. nin
zerinde agrega kullanlmasnn zellikle ayrmaya neden olmas bakmndan elverili
olmad savunulmaktadr.

Hafif agregalarda su emme fazla miktarda olduundan, emme suyunun karm
yapmadan nce agregaya mutlaka emdirilmesi gerekir. Aksi halde hidratasyon ve
ilenebilme iin gerekli olan yourma suyunun byk bir blmn agrega hemen
emerek, beton bnyesinde a eklinde rtre atlaklarn olumasna neden olmaktadr.
Bu atlaklar betonun slak ortamda saklanmas durumunda da nlenememektedir.
Su/imento orann belirleyecek olan karm suyu, emme suyundan ayr olarak
kullanlr ki, bu bakmdan karm suyu iki ksmda dnlr.

Gerek su: Hidratasyon ve ilenebilirliin salanmas iin,
Emme suyu: Burada emme suyu agregalarda 30 dakikalk su emme deneyi yaplarak
% olarak belirlenmi ve bulunan deerler esas alnmtr.

Agrega granlometrisi, normal betona benzemekle beraber, iri ve ince hafif agrega
tanelerinin farkl younluklara sahip olmas ve tane biimlerinin keli oluundan dolay
yzey yaplar przl olmaktadr. Bu nedenle, hafif beton karmlar normal betonlara
oranla daha fazla ince tane oranna gereksinim gsterir. yi bir ilenebilirlik iin hafif
beton karmlarnda toplam agrega hacminin % 40-60' orannda ince agregaya gerek
duyulur. Hafif betonun ilenebilmesi iin gerekli su miktar, genellikle normal beton
agregasndan daha fazladr. Hafif betonun arlnn az olmas nedeni ile kme
deerleri, ayr bir kvam iin normal betona gre bir miktar daha az kmaktadr. Hafif
beton bileiminin ancak uygun deneysel aratrmalar sonucu uygulama amalarna gre
tayin edilebilecei belirtilmektedir (Topu vd. 2005).

13
2.2.2 DOAL HAFF AGREGALAR

2.2.2.1 POMZA (BMS)

a. Tanm ve Oluumu

Pomza (ponza) terimi talyanca bir szcktr. Farkl dillerde deiik adlandrmalar
vardr. rnein Franszcada Ponce, ngilizcede (iri tanelisine) Pumice, (ince
tanelisine) Pumicite, Almancada (iri tanelisine) Bims, (ince tanelisine) Bimstein
denilmektedir. Dilimizde ise sngerta, kpkta, nasrta, hrta, kvek, kisir gibi
pek ok adla anlmaktadr (DPT 2001).

ekil 2.1 Pomzann genel olarak grnm.
Pomza boluklu, sngerimsi olup, volkanik olaylar neticesinde olumu, fiziksel ve
kimyasal etkenlere kar dayankl, gzenekli cams volkanik bir kayatr. Oluumu
srasnda bnyedeki gazlarn ani olarak bnyeyi terk etmesi ve ani soumas nedeniyle,
makro lekten mikro lee kadar saysz gzenek ierir. Gzenekler aras genelde
balantsz boluklu olduundan, permeabilitesi dk, s ve ses yaltm olduka
yksektir. Pomza agregas kullanlarak retilen yap malzemeleri, s ve ses izolasyonu
salamas nedeniyle inaat sektrnde nemli kullanm alanlarna sahiptir (nal 1997,
DPT 2001).
Pomzann oluumu genelde u ekilde aklanmaktadr. Asidik magma bazik magmaya
nazaran daha viskozdur ve yksek silis ierir. Bazik magmann sv olduu scaklklarda
asidik magma kati halde bulunur. Volkanik aktivitenin durduu zamanlarda magma ak
da durarak asidik kaya ve ktleler oluur. Volkanik bacann tkanmasyla doal basn

14
birikimleri oluur. Basncn artmasyla asidik malzemeyle birlikte magmadaki ergimi
gazlar byk patlamalarla bacadan pskrmeye balar. Ani basn sertlemesi ani
genlemeleri oluturur. Bu srada bnyedeki uucu bileenlerin ani olarak kamasna
neden olur. Uucular takiben, arkada kalan erimi kresel paralar, atmosferle temas
eder etmez hzla sourlar, bylelikle pomza oluur. Oluan bu poroz pomza kayac
havadan akma mekanizmas ile aktif volkan krateri ve civarnda mevcut topografya
zerine yr. Aktivasyonu yavalayan volkanizma faaliyeti sonras pskren tf ve
sonras meydana gelebilecek alvyonal formasyonlar pomza katmanlarnn zerini
muhtelif kalnlklarda rtebilir (Gndz 1988, Davraz 2001).

Youn erozyon etkilerinden korunmu pomza katmanlar, gnmzde ekonomik neme
sahip yataklar oluturmulardr.

Resim 2.1 Pomza katman ve ak ocak iletmesinden bir grnm.
Pomza kendisine zg baz zellikleriyle benzer volkanik kayalardan (perlit, obsidyen
ayrlr. Pratik olarak ayrmamz gerektiinde rengine, gzenek durumuna ve kristal
suyunun olmas baklarak ayrt edilebilir. En ok renk benzerlii ve kristal yaps
bakmndan perlit ile kartrlr. Pomzal perlit veya perlitik pomza olarak
adlandrlabilen geili kayalarla petrorafik analizlerle ve gzenek yapsndan
ayrlabilmektedirler (nal 1997, nt.Kyn.2).

15
b. Pomzann Fiziksel ve Kimyasal zellikleri

Pomzann sertlii mohs skalasna gre ortalama 5-6dr. Pomza, kendine zg baz
zellikleri ile benzer volkanik cams kayalardan ayrlr. Bu ayrmlar rengi,
gzeneklilii ve kristal suyunun olmamas gibi pratikte grlen fakllklardr. Asidik ve
bazik volkanik faaliyetler sonucunda iki tr pomza olumaktadr. Bazik pomza; koyu
renkli, kahverengimsi, siyahms olabilmektedir. zgl arlklar 12 gr/cm
3

civarndadr. Asidik pomzann younluu 0,51 g/cm
3
, bazik pomzann younluu 12
g/cm
3
olup bunlarn kimyasal farkllklar ekil 3.3.2.de sunulmutur. Pomzalar,
gzenekli yaplarndan dolay yksek gzenekli yapya sahip olmalarna karn,
gzeneklerinin birbiriyle balantl olmamalarndan dolay dk geirgenlie
sahiptirler ve bu nedenle su zerinde ok uzun sre yzebilirler. % 23 gibi bir neme
sahip olduklarnda ok zor krlmalarna karn sfr rutubette kolay krlrlar. Sertlikleri
esasen toz halinde nemlidir. Pomza, kaya olarak sert olmasa da toz malzeme olarak
elii andracak sertlie sahiptir. Her iki pomza tr de, ani souma ve oluumu
srasndaki gazlarn bnyeyi ani terk etmesi sonucu olduka gzenekli yaplara
sahiptirler. Pomzann su emme zellii %50den fazladr. Porozitesi ise %7580
civarndadr (Serin 1999, Ulusoy 2004).

Asidik ve bazik pomza madeninin temel farkllklar unlardr; Bazik pomzalarn
younluu genel olarak 1 gr/cm3 den byktr. Renkleri kahverengimsiden krmzya,
koyu griden siyaha kadar deiir. SiO2 oran <% 50 , Fe2O3 oran genel olarak >% 5 den
byktr. Asidik pomza ise bazik pomzaya gre daha hafif olup genel olarak younluu
<1gr/cm
3
den azdr. Bu younluk <0,35 gr/cm
3
altna kadar debilmektedir. Rengi ak
griden beyaza kadar deiebilir. SiO2 oran >% 50, Fe2O3 oran genel olarak <% 3 tr.
Bazik pomza, volkanik cruf olarak da adlandrlmaktadr. Genel olarak inaat
sektrnde kullanm alan bulan bazik pomza, ziraatta de ok nadir de olsa uygulama
imkn bulabilmektedir. Ancak endstride, asidik pomza kadar yaygn bir kullanm
alanna ve ekonomik deere haiz deildir (Davraz 2001).

16
izelge 2.1 Genel olarak pomzann fiziksel zellikleri (Davraz 2001).

Pomza bulunduu yere gre deiik kimyasal bileime ve farkl yapsal zelliklere sahip
olabilir. Pomzann genel kimyasal bileimi ; % 60-75 SiO
2
, % 13-17 Al
2
O
3
, % 1-3
Fe
2
O
3
, % 1-2 CaO, %7-8 Na
2
O - K
2
O ve eser miktarda Ti O
2
ve SO
3
den olumaktadr.
Kayacn ierdii SiO
2
oran kayaca abrasiflik zellii kazandrmaktadr. Bu zelliinden
dolay elii rahatlkla andrabilecek bir kimyasal yap sergileyebilmektedir. Pomzada
bulunan Al
2
O
3
bileimi ise atee ve sya kar yksek dayanm zellii
kazandrmaktadr. Na
2
O ve K
2
O tekstil sanayisinde reaksiyon zellikleri veren
mineraller olarak bilinmektedir (Dizayn 2006).

Fiziksel zellikler
Renk
Ak griden, kirli beyaz
Kristal ekli
Amorf (kristal ekli yok)
Kristal Suyu
Yok
Sertlik (MOHS)
5,5 6
Kuru Birim Hacim Arl (gr/cm
3
)
0,32 0,97
Gerek zgl Arl ( gr/cm
3
)
1,9 265
Porozite (%)
45 70
Rtre mm/m
2
Is letkenlik Katsays () (kcal/m.h)
0,12 0,20
Isnma Iss (Cal/gr.
o
C)
0,24 0,28
Ses Yaltm (Db)
40 55
Tek Eksenli Basn Dayanm (kg/cm
2
)
16 30
Su Emme (Arlka %)
30 70
Buhar Difzyon Katsays ()
510

17
Pomzalarda genel olarak kimyasal bileim u ekildedir (nt.Kyn.2).
izelge 2.2 Genel olarak pomzann kimyasal bileenleri.

ekil 2.2 Genel olarak pomzann kimyasal bileenleri.

Pomza, gzenekli yaps, hafiflii, yksek izolasyon etkileri, atmosferik artlara
olaanst direnci ve yksek puzzolonik aktivesi nedeniyle insanolunun kullana
geldii en eski yap malzemelerinden biridir. Antik Yunan ve Roma dnemlerinde
pomza, amfi tiyatrolar, tapnaklar, su kemerleri, hamamlar, mahzenler ve konut
inaatlarnda yaygn olarak kullanlmtr. Bu yaplar zamana kar hala direnmektedir.

Pomzalar krlganlklar, sertlikleri nedeniyle andrc olarak; el sabunlarnda, temizlik
malzemelerinde, kozmetik temizleme rnlerinde, di parlatma tozlarnda, katk olarak
silgilerde, ayrca zgara temizleyiciler olarak, televizyon tp camlarnn
parlatlmasnda ve tekstilde, kot giysilerinin aartlmas ve yumuatlmasnda ve
dericilikte kullanlrlar. Kot giysi sektrnde kullanlan pomzalarn beyaz renkli,
krlganlk dayanmlar yksek, kuru gzenekli, Al
2
O
3
oranlar % 18 den az olmalar ve
mika iermemeleri istenir. Kumalar yrtmamas iin tekstil pomzasnn keleri
Kimyasal
Bileeni
(%)
Asidik
Pomza
Bazik
Pomza
SiO
2
6075 45-55
Fe
2
O
3
13 7-10
Al
2
O
3
1317 21-25
CaO 12 11-13
Na
2
O+ K
2
O 78 56
TiO
2
- -
SO
3
- -

18
yuvarlatlm olmaldr. Kot rnlerinin ykanmasnda bir rn iin yaklak 0,51 kg
pomza tketilir (Ulusoy 2004).

c. Pomza Tarihi ve Kullanm Alanlar

Pomza Hristiyanlktan ok nceleri ilk olarak Yunanllar ve daha sonra da Romallar
tarafndan kullanlmtr. Pomza tann bilinen en eski referans M I. yy.' da
Vitfiivio'ya ait mimari zete dayanmaktadr. Vitruvio ynlar sudan hafiftir. Bu nedenle
de yzc olarak tanmlanr. Ayrca suyu emmediini ve hijyenik olduunu da belirtir.
Eski Romallar zamannda, pomza ta ounlukla termal banyolarn ve tapnaklarn
yapmnda kullanlmtr. Bu eserleri bugn bile halen grlebilir. Bu dnemlere ait en
belirgin rnekler Roma Panteonu ve stanbuldaki Ayasofya Camiidir. O dnemlerden
sonra pomza ta 1800'lerde Almanyann Rhmenland ehirlerinde tekrar ortaya
kmtr. Avrupa genelinde ise pomza tana ilgi gsterilmemitir (Andrew ve Willian
1978, Tolgay vd.2004).

Amerikada salamlatrlm pomza Kaliforniyada 1851den beri bina inaatlarnda
kullanlmaktadr. Bu tarihten 1963e kadar yerli pomza endstrisi 15 eyalette 103
iletmeye kadar genilemitir. San Francisco yaknlarndaki Mercet Glnden
andrc pomza olarak kullanlmak zere 1983te 70 ton retilmitir. Pomza imento
ile kartrlarak Los Angeles su kemerinin yapmnda 1908den 1918e kadar
kullanlmtr. Amerika Birleik Devletlerinde beton agregas olarak 1935te
kullanlmaya balanm ve bundan sonra da dzenli bir art gstermitir.

Mevcut kaynaklardan elde edilen bilgilere gre Trkiyede 1972 ylndan bu yana
pomza retiminin yapld belirlenmitir. Pomza rezervi bakmndan olduka nemli
bir potansiyele sahip olan lkemizde, aratrlm alanlarda yaklak 3 milyar
metrekplk bir pomza potansiyeline sahiptir. Rezervin Anadolu blgesinde
younlam olmasna karn, Akdeniz ve Dou Anadolu blgelerinde de nemli pomza
rezervlerine rastlamak mmkndr (Tolgay vd.2004, Serin 1999).

19
Teknolojik zellikleri ve birok endstriyel hammadde trne gre deiik avantajlara
sahip olan pomza (bims) ta, giderek artan bir eilimle, farkl endstri dallarnda
yaygn bir kullanm alan bulmaktadr.

Son yllarda hafif yap malzemelerine verilen nemin giderek artmasna paralel olarak,
hammadde tketiminde pomza ta, dk birim hacim arl, yksek s ve ses
yaltm, iklimlendirme zellii, kolay sva tutmas, mkemmel akustik zellii, deprem
yk ve davranlar karsndaki elastikiyeti ve alternatiflerine gre daha ekonomik
oluu gibi stn zelliklerinden dolay, inaat ve yap endstrisinde geni bir kullanm
alan bulmaktadr. Pomza ta, yalnzca inaat sektrnde deil, tarm sektr, kimya
sektr, tekstil sektr, andrc sanayi gibi endstri alanlarnda da ok farkl
amalarla kullanlmaktadr. Son yllarda yaplan aratrmalarda kimya endstrisinde
zeolit yapmnda, DNA ekstraksiyonunda, atk su artmnda, kataliz retiminde
kullanm olanaklar bulmutur (Davraz 2001, Kkyavuz 1996, nt.Kyn.3).

Pomzann Kullanm Yerleri:
- Hafif beton retiminde agrega olarak,
- Tekstil sanayinde artc olarak,
- El sabunlar ve deterjan retiminde,
- Her trl filtrelerde szc olarak,
- Ses ve s yaltmnda,
- Elektrolizde kaplanacak metallerin cilalanmasnda,
- Toprak slah ve tavukulukta,
- Tarm ilalarnn tanmasnda,
- Ahap ilerinde cila ve dolgu maddesi yapmnda,
- Asfalt yapmnda,
- imentoda puzolan madde olarak.

20
d. naat Sektrnde Kullanm

Son yllarda hafif yap malzemelerine verilen nemin giderek artmasna paralel olarak,
hammadde tketiminde pomza ta dk birim hacim arl, yksek s ve ses
izolasyonu, kolay sva tutmas, mkemmel akustik zellii, deprem yk ve davranlar
karsndaki elastikiyet ve alternatiflerine gre daha ekonomik oluu gibi stn
zelliklerinden dolay, inaat ve yap endstrisinde geni bir kullanm alan bulmaktadr.
Trkiyede pomza sektrnn retimini talep eden en nemli sektr inaat sektrdr.
Bu nedenle yurt ii pomza talebi ve fiyat politikas inaat sektrndeki ivmeye baldr.

Pomza tann pek ok lkede geni kullanm alanlar olmasna karn, lkemizde hazr
beton endstrisinde kullanm yaygn deildir. Dnya da zellikle tek katl veya dubleks
konutlarda, grlt kirliliinin youn olduu havaalanlar ve otoyollarn evreden izole
edilmesi amacyla yaplan evre duvarlarnn inasnda, konser, tiyatro, disko, sinema,
gibi akustiin ve ses yaltmnn n plana kt sosyal ve kltrel mekanlarn inasnda
yaygn olarak kullanlmaktadr. Normal betona oranla 1/22/3 orannda daha hafif olan
pomza betonunda inaat demirinden % 1317, iilikten % 30 orannda tasarruf edildii
bilinmektedir. Bunun yannda, normal betonun s iletkenlik deerinin ortalama 2
kcal/m.h.C olmasna karn, pomza betonun s iletkenlik deeri 0,3 0,5 k.cal./m.h.C
dir. Bu deerler pomza betonunun normal betona oranla 4 ila 6 kat daha fazla yaltm
zelliine sahip olduunu gstermektedir (Davraz 2001, Dizayn 2006).

ekil 2.3 Pomza agregas kullanlarak retilen inaat malzemesi (biriket).

21

ekil 2.4 Pomza tann inaat sektrnde kullanm alanlar.

e. Tekstil Sektrnde Kullanm

Tekstil sektrnde retilen kot, denim ve jean gibi kumalara yumuaklk ve ekicilik
kazandrlmas iin 20 seneye yakn bir sredir ta ykama prosesi uygulanmaktadr.
Stone Wash olarak adlandrlan bu ilem ncelikle Amerika ve Avrupa da gelimi
daha sonra bu kumalar reten dier lkelerle birlikte lkemizde de yaygnlamtr.
lkemiz pomza ihracatnn nemli bir ksmn tekstil pomzas olarak adlandrlan iyi
kalitedeki bu pomza tr tekil etmektedir. Nevehir, Kayseri, Van yrelerinde retilen
tekstil kalitesindeki pomza bata Amerika Birleik Devletleri olmak zere, Fransa,
Almanya, Hong Kong, Fas, Tunus gibi lkelere ihra edilmektedir (Davraz 2001).

22
f. Tarm Sektrnde Kullanm

Volkanik topraklar kendi doal yaps ile birlikte ryen bitkiler, insan ve hayvan
yaamnn salad ek besinlerle, bitki yetitirmek iin ok elverili bir ortam
salamaktadr. Pomza tann %85 orannda gzenekli olmas hafif younluk zellikleri
gstermesine neden olur. Pomza tann en kk birimi dahi irili ufakl birok
gzeneklerle doludur. Pomza ta topra daha gzenekli bir hale getirerek havalandrr.
Ayrca topran zelliklerini slah etmek ve suni gbrenin topaklamasn engellemek
amac ile kullanlmaktadr. Pomza, toprak olarak seralarda, turun yetitirilen
blgelerde, meyveliklerde, im sahalarda ve tm tarm blgelerinde kullanlmakta olup,
uygulama sonular mkemmeldir.

g. Kimya ve Dier Sektrlerde Pomza Kullanm

tlm pomzann sktrlp ve yaptrc kullanlmadan piirilmesiyle, kozmetik
sanayinde kullanlan pomza elde edilir. Bunun yannda kimyasal tayc olarak, di
macunu yapmnda, gerek ve takma dilerin parlatlmasnda, boyalarda dolgu maddesi
olarak kullanlmaktadr. Ayrca el sabunlarnda, cam temizleyicilerinde ve silgi
yapmnda da kullanlmaktadr.

Yukarda bahsedilen sektrler haricinde abrasif sanayinde de kullanlmaktadr. Pomza
ok krlgan ve sertlii 5-6 civarndadr. tme srasnda cams, midye kabuu
eklinde krlr ki keskin kenarl yaps en ince boyutuna indirildiinde bile kalmaktadr.
Olduka hafif andrc olarak snflandrlan pomza gerek doal, gerek doal olmayan
madeni eyalar ve yumuak metalleri (gm gibi) cilalamakta kullanlr (Uygunolu
2005).

23
h. Trkiyede Yatak ve Rezervleri

MTA Genel Mdrl tarafndan yaplan aratrma sonularna gre lkemizde 2,8
milyar ton (grnr+muhtemel+mmkn) pomza rezervi olduu tahmin edilmektedir.
Dnya pomza rezervlerinin 15 milyar ton civarnda olduu tahmin edildiinden,
Trkiye dnya rezervinin yaklak 1/5i gibi nemli bir ksmna sahiptir. Bu toplam
rezervin yaklak 1,5 milyar tonu Bitlis-Tatvan, 0,5 milyar tonu ise Nevehir-Avanos-
rgp blgelerindedir. Dnyada pomza rezervleri konusunda salkl bilgiler
bulunmamaktadr. Dnya nn en nemli pomza reticileri srasyla, talya, spanya,
Trkiye, Almanya, ABD, Yunanistan, ran, Guadalup, Martinik ve Dominik tir
(Davraz 2001).

lkemizdeki nemli pomza rezerv alanlar aadaki izelge 2.3de belirtilmitir.
izelge 2.3 llere gre pomza rezerv dalm oranlar.

Pomza Rezerv Alan Rezerv Miktar
(1000 m
3
)
Rezerv Kategorisi
Bitlis-Tatvan 1,100,000 A + B
Nevehir-Avonos-rgp 400,400 A + B
Kayseri-Talas-Tomarza 284,000 B
Kayseri Talas-Tomarza 241.000 A
Bitlis-Ahlat 154.000 A + B
Isparta-Glck-Karakaya 100.000 C
Van-Erci-Kocapnar 154.600
Kayseri -Develi 58.500 A + B
Nevehir-Derinkuyu 48.660 C
Kars-Idr-Kavaktepe 40.000 B
Isparta Glck-Karakaya 31.000 A + B
Ar-Patnos 27.800 A + B
Ar Doubeyazt 26.800 A + B
A : Grnr Rezerv B: Mmkn Rezerv C: Muhtemel Rezerv

24

ekil 2.5 llere gre pomza rezerv dalm oranlar.

2.2.2.2 DYATOMT

a. Tanm ve Oluumu

Aktif diyatomit retiminde kullanlan hammadde Almanca "Kieselgur", veya ngilizce
"Diatomite" olarak adlandrlan endstriyel bir mineraldir. Libya kaynakl diyatomitler
resmi dokmanlarda Tripoli, Danimarkann killi diyatomitleri ise maler topra
olarak adlandrlmaktadr. Diyatomit, algler snfndan su canllar olan diyatomelerin
silisli kabuklarnn birikimiyle olumu fosil karakterli bir sedimanter kayadr.
Diyatome iinde yaad evre suyundan temin ettii silisten yaplm kabuk veya
kavk iinde yerlemi ok kk bir protoplazmadr. Geni ve s havzalar, ok
miktarda suda erimi silis ve temiz sular, gelimesini salayan ve hzlandran
faktrlerdir. Saylar 16.000 e ulaan farkl diyatome eitleri tatl sularda, denizlerde
veya hafif tuzlu sularda gelimektedirler. len diyatomelerin dibe ken kabuklar
birikerek diyatomit yataklarn oluturmaktadr. ok aktif diyatome kolonileri ylda
birka milimetre kalnlk yaratacak bir kelme hzna ulaabilmektedirler. Diyatomeler
ilk defa 65-135 milyon yl nce Kretase anda ok byk miktarlara ulamlar ve

25
bugn ticari deeri olan yataklarn ounu ise Miyosen anda (7-27 milyon yl nce)
meydana getirmilerdir (DPT 2001).

Resim 2.2 Diyatomitin doadan Resim 2.3 Diyatomitin doadan
grnm (Nevada and Oregon/USA). grnm (Afyonkarahisar/Turkey).

Diyatomit, volkanik faaliyet sahalarna yakn blgelerde tatl ve tuzlu sularda yaayan
tek hcreli, mikroskobik, silisten yaplm bir yosun tr olup, diyatomlarn lmesi ve
silisli kavklarnn bir araya toplanmas sonucu meydana gelmi organik tortul kayalar
olarak ta tanmlanr. Minerali meydana getiren diyatomeler bugn de denizlerde ve
gllerde yaamlarn srdrmektedirler. Fakat saylar gemitekinin ok kk bir
oran kadardr. Su iindeki ergimi silis oran, diyatome ve reme hzlarn etkiler.
Miyosen ve pliyosen dnemlerinden meydana gelen volkanik patlamalarla silis orannn
ykseldii ve diyatomeler iin uygun bir hayat ve reme ortam saland sylenebilir.
Nem ve kla da beslenen diyatomlar, genellikle koloniler halinde denizlerde, gl ve
nehir yataklarnda veya bireyler halinde slak kayalarda gelimilerdir. (Arunta 1998,
Uygunolu 2005).

Silisli alg iskeletleri (diatome) artklarndan olumu ok gzenekli bir tortul kayatr.
Trlerine gre diyatomeler, tatl ve tuzlu suda yaayabilirler, ancak diyatomit olumas
iin kelme ortamnn sakin olmas gereklidir. Bu kaya, diyatome topra, kizelgur ve
randanit ad ile de bilinir. Danimarkada %8-12 orannda kl ve karbonat ieren ve
genellikle yaltm tulas retiminde kullanlan diyatomitler Moler Topra ad altnda

26
da anlrlar. Andrc ve tula retiminde kullanlan diyatomitin asl kullanm alan
filtre sanayidir. Dnyada retilen diyatomitin ancak %5i hafif agrega olarak tketilir.
Kalsinasyon, diyatomitlerin agrega olarak kullanlabilmesi iin en nemli engel tekil
eden ar su emmelerini azaltr ve betonda kullanmna olanak salar (Urhan 1997).

b. Diyatomitin Fiziksel ve Kimyasal zellikleri

Diyatomit, amorf silis yapldr (SiO2 x
n
H
2
O). Tebeir grnmnde olup kavk irilii
2-200m arasnda deimektedir. Doada 15 bine yakn eidi vardr. Biimleri ok
eitli olmakla beraber genel olarak yuvarlak tepsi veya uzun balk grnmnde
olurlar. Genellikle gevek halde olup un gibi elde dalrlar ve diler arasnda atrdar.
En nemli fiziksel zellii Masif veya tabakal saf diyatomitler gevrek, gzenekli,
dk grnr younluklu ve tebeir grnmndedir. Diyatomit tane bykl 5
mm. ile 10 mm. arasnda sralanr. Bir diyatomitte tane boyu dalm diyatomlarn
trne, iriliine, kavklarn tam veya krkl oluuna, kil kum gibi katklarnn varlna
ve oranna bal olarak deiir. Organik madde ihtivasnn kayna sedimanter
amurdan rm bitki kalntlarna kadar deiir.

Diyatomit taneciklerinin sertlii Mors leine gre 4,5-6 arasnda olup kaya olarak
sertlii 1,5 dolayndadr. Porozitesi %80-85 arasndadr ve kuru halde zgl alrl
0,15-0,40 g/cm
3
arasnda deimektedir. Yksek su emme zellii ile arlnn
katna kadar su alabilir. Renkleri beyaz, ak sar, bej rengi olabilecei gibi organik
malzeme ynnden zengin olanlar yeil, kahverengi hatta siyaha yakn olabilirler
(Arunta 1998, Serin 1999, Uygunolu 2005).

Is iletkenlii 100-300C de 0,08 KCal/m
2
.C.h., 800C ve yukarsnda ise 0,11
Kcal/m
2
.C.h mertebesindedir. Ergime noktas ihtiva ettii safszlklara bal olarak
1000-1590C arasnda deiir. Diyatomit birok kimyasal maddeye kar inert olup
yalnz yksek scaklkta kuvvetli bazlardan ve asit olarak ta sadece HF (hidroflorik asit)
ten etkilenir (DPT 2001).

27
Trkiyede bulunan 13 farkl diyatomit yataklar zerinde yapm olduu aratrma
sonucunda kimyasal zellikleri bakmndan ana bileenlerinin max. ve min. deerleri
aadaki tabloda grld gibidir (Uygunolu 2005).
izelge 2.4 Genel olarak diyatomit rneklerinin kimyasal bileim deerleri.

Kimyasal
Bileen
% Min. %Max.
SiO
2
65.42 87.48
Al
2
O
3
0.81 3.42
Fe
2
O
3
0.64 2.48
CaO 0.71 9.37
MgO 0.39 7.20
A.K.(900
o
C) 3.54 13.42

Bir diyatomit yatann saf ve temiz olmas, oluumu srasndaki diyatomlarn hzla
gelimesinden ok tortul kayacn iindeki yabanc maddelerin varlna baldr.
Yabanc madde olarak organik maddeler; kum, silt, kil, kalsiyum ve magnezyum
karbonatlar, toprak alkali tuzlar, demir vb. maddeler diyatomitin saflna bal olarak
kaya iinde deiik oranlarda bulunur. Trkiye diyatomitleri iindeki yabanc
malzemelerden kum, silt ve kil gibi yabanc maddeler, diyatomit yataklarnn oluumu
srasnda, suda bulunan diyatomitler iin suda bulunan dier hayvansal ve bitkisel
artklardan oluurken, suyun ekilmi olduu blgelerde ise d etkiler olan rzgar veya
akarsular vastasyla birikmilerdir. Kalsiyum, magnezyum ve karbonatlar ise ya
diyatomlarla beraber ya da olumu diyatomit zerine kelerek diyatomit iine
karmlardr.

28
c. Diyatomitin Tarihi ve Kullanm Alanlar

Dnyada diyatomitin kullanm ok eskiye kadar uzanmaktadr. MS. 530 ylnda
stanbulda ina edilen Ayasofya Camiinin kubbesinde, hafiflii nedeni ile diyatomit
tulas kullanld bilinmektedir. Avrupa'da 30 yl savalar srasnda diyatomit una
kartrlarak ekmek yaplmtr. Bu ekmein lezzetli, fakat inenmesi ve hazmnn g
olduu bildirilmitir. Bilimsel olarak endstride ilk kullanm, 1867 ylnda Alfred Nobel
tarafndan 3/1 orannda nitrogliserin-diyatomit karm ile dinamitin tanabilen
patlayc madde olarak retilmesi ile olmutur. 19. yzyln ikinci yarsna kadar dolgu ve
izolasyon malzemesi olarak kullanlan diyatomit, bundan sonra eker kam szme
ileminde kullanlmaya balanmtr. 20. yzyln banda A.B.D.'nin California
eyaletinde nemli yataklarn bulunmas ile retim ve teknolojisinde byk ilerlemeler
saland belirtilmektedir.

Dnyada gnmzde ok farkl sanayi dallarnda esas ve yardmc ham-madde olarak
kullanlan diyatomitin kullanm alanlar aadaki balklar altnda toplanabilir.

a. Szme (filtrasyon) maddesi,

b. Dolgu maddesi,

c. Yap malzemesi,

d. Yaltm malzemesi,

e. Refrakter malzeme,

f. imento puzolanik malzemesi,

g. Absorban (emici),

h. Katalizr taycs,

29
. Sentetik silikat retimi,

i. Hafif andrc ve temizleyici,

j. Kimyasal gbreler iin sertlemeyi nleyici,

k. Di macunu, temizlik maddeleri, ila, kat, ince film, otomobil lastii, plastik,
seramik, kozmetik, boya, cila, sr, yangn sndrc, kibrit, cam, petrol gibi eitli
alanlarda kullanm bilinmektedir (Arunta 1996, Serin 1999, DPT 2001, ubuk 2001,
Uygunolu 2005).

2.2.2.3 TF

Andezit-bazalt-tf gibi volkanik kkenli kayalarn son yllarda sva, dolgu duvar
malzemesi, cephe yaltm kaplamas, parke ta, taban demesi ve beton retimi gibi
birok yap sektrnde kullanm giderek artmaktadr. Bu tr kayalarn s ve ses
yaltmna sahip olmalarnn yan sra dier karbonatl kayalara (kalsit, dolamit vs.)
gre daha sert ve yksek dayanml olmalarndan dolay inaat sektrnde kullanm
giderek artmaktadr.

a. Tanm ve Oluumu

Tf, yanardadan pskren magmadan aniden ayrp souyan ve bnyesindeki gazlarn
kamas sonucu gzenekli olarak oluan piroklastik (atete paralanm) tanelerin
meydana getirdii, tortul olarak ta kabul edilen kayalara verilen genel bir isimdir
(Yeinobal 1997).

Bnyelerinde yaygn bir ekilde gaz boluklar vardr. Saylamayacak biimdeki
gzenekleri yar erimi lavn paralanmasna elik eden hzl souma esnasnda gazn
genlemesinden oluur ve tf ve tfit ou kez i ie karm olarak bulunurlar. Tf

30
hcreli yap gstermeyen camn sert tozlar veya kuvars feldspat ve mafik minerallerin
ok ince kristallerini kapsayabilir. Tfit mineral tanelerini ve patlama ile frlatlm
kaya tozlarn kapsar.

Tflerin oluumu ani iddetli bir patlama sonucu, ya da iinde az yada ok akc
magmann bulunduu gaz patlamas ile gerekleir. Hemen hemen ayn anda oluan toz
ve ktlelerin miktar zamanla ok byk miktarlara ular. Bunlarn kabarcklar sadece
dar karken ve ekillenme srasnda erimi sv tabakalarn yzeyinde oluur.
Gerekte kendi mecras iindeki bir magmann bnyesi vastas ile ayn anda meydana
gelmi olmaldr. Burada buharn aniden serbest kalmas iin bir gayzer kuyusunun
boalmasndan kaynaklanan, ar ak ile basncn kabarmas zerinde biraz benzerlik
vardr. Ancak bu olay gayzerden farkldr. Sonraki yalnzca bir aratr, su; magmada
uucu olmayan gazlar bulunurken, az ya da ok viskoz silikat eriyik vardr. Eer gaz
kabarcklarn ani oluumu magmay krmak iin yeterli kuvvete ulamaz ise, sonradan
hacim olarak dev boyutlara genileyecektir.

Tf ve tfit patlayc volkanizma rn olan malzemenin depolanma ortamnda
kelmesi sonucunda oluan volkano sedimanter bir kaya eididir. imento grevini
birikme yerinde oluan neoformasyon mineralleri (kalsedon, kuvars, kalsit) grebildii
gibi yine volkanlar tarafndan karlan kllerde grebilir. Bu nedenle piroklastik
kayalar daha ok kor kayalara benzerler ve onlardan ayrt edilmeleri olduka zorlar.
Bazen de tortul kayalarn belirgin zelliklerini gsterirler. Volkanik tfler, volkanizma
srasnda iddetli patlamalarla genellikle kat halde dar pskrtlen, deiik tane
byklndeki malzemenin birikmesiyle volkanik ve sedimanter kayalara benzer
zellikler gsteren piroklastik kayalardan oluurlar (Demir 2001, Erkan 1995).

Puzolanlar kire ile kimyasal reaksiyona girerek, su karsnda sertleme kabiliyetine
sahip maddelerdir. Kire ile reaksiyon yava ancak sreklidir. Reaksiyon olabilmesi iin
bu maddenin ok ince tlmesi gerekmektedir. Farkl puzolanlar bnyelerinde farkl
oranlarda silis, alminyum, kire, demir oksit ihtiva ettiklerinden sabit bir kimyasal
bileim oranlar yoktur. Puzolan olarak tanmlanan volkanik malzemeler TS 25 de
Tras olarak adlandrlmtr.

31
Tf, tfit ak renkli, silisli volkanik camlardr. Tf ve tfit arasndaki fark tane boyutu
esas zerine kurulur. Kullanmnda baz tutarszlklar olmasna ramen 2 veya
3mmden byk taneliler (ince akl boyutu veya kaba kum) genellikle tf olarak
adlandrlrlar. Bu ebattan daha aa olanlar ise toz tfit olarak isimlendirilmitir
(Demir 2001).

b. Piroklastik Kayalarn Oluumu

Volkanik ve subvolkanik koullar altnda gelien, uucu bileen ierii fazla, zellikle
asidik-orta bileimli ve viskozitesi yksek magmalar ile ilikili mamatik faaliyet
esnasnda ok iddetli patlamalar meydana gelir. Bu patlamalarla darya ok miktarda
kat ve sv halde malzeme pskrtlr. Bu tr faaliyete genellikle pliniyen tipi
pskrtme ad verilmektedir. Malzemenin dar atld baca ve evresinde daha nce
olumu deiik tr ve bileimdeki kayalarda bu tr patlamalardan etkilenir ve
paralanr. Atmosfere pskrtlen bu malzeme, tane byklne bal olarak, k
noktasnn yanna der veya ok uzaklara kadar gidebilir. Karasal ortamlarda,
denizel/glsel ortamlarda birikebilir. Bazen bu malzemenin topografya eimine uygun
olarak bir piroklastik aknt olarak hareket etmesi ve birikmesi de mmkn olabilir. Bu
malzemenin pekimesi, birbiriyle balantl hale gelmesi ile piroklastik kaya oluur.

ekil 2.6 Piroklastik kaya oluumu.

32
Bu volkanik faaliyet karasal ortamda olduu gibi denizel/glsel ortamda da meydana
gelebilir. Yeryznde karasal veya denizel/glsel ortamdaki pskrmelerle ilikili
piroklastik kayalar dnda subvolkanik koullar altnda oluan ve intrzif bir karakter
tayan piroklastik kayalar da bulunmaktadr. Bunlar doada baca ve atlak dolgular
eklinde olumular ve zerindeki rt malzemesinin erozyon ile uzaklatrlmas
sonucu yeryzne kmlardr (Erkan 1995).

Volkanizma srasnda volkan bacalarndan kan deiik boyuttaki tanelerin volkan
bacalarnn etrafnda (100 kmye kadar) birikip tanmasyla oluan kayalara tf,
tanelerin su ortamnda kelmesi ve tanmasyla meydana gelen kayalara tfit denir.
Tflerin daha sonraki anma tanma faaliyetleri ile sedimanter ortamlara tanmas ve
kelmesi ile oluan kayalarda epiklastik tfler olarak adlandrlrlar (Temur 1998).

obanolu . ve zpnar Y. Yapm olduklar almalarnda, Afyonkarahisar dolay
alma alanlarndaki tfleri gruplandrmlar ve zelliklerini yle sralamlardr;

1. Grup tfler: Krem renkli, bol gzenekli tfler.

2. Grup tfler: Stl kahve renkli, az gzenekli tfler.

3. Grup tfler: Grimsi-beyaz renkli, gzeneksiz olan glsel tfler.

Bu volkanitlerin mikroskobik incelemelerinden elde edilen zellikler zetlenirse;

Piroklastlar: Boyutlar 1-4 mm arasnda deimektedir. Camsal, mikroporfirik yapya
sahiptirler. Belirlenebilen mineraller albit, sanidin, horblend, ojit ve opaldir.
Ekstraklastlar: 0,5-1,5 mm arasnda deien boyutlarda bulunmaktadrlar. ok az da
olsa radyolarit ve kireta paralar belirlenmitir.
Matriks: Taneleri kaplayan matrisk, volkanik camdan olumakta olup, genellikle
dairesel ve dzensiz boluklu olarak bulunmaktadr. Matriskte zeolitleme yaygndr.

33
Pirojen Mineraller: Tfler renk ve dokusal zelliklerine gre pirojen minerallerin
dalmlar farkllklar sunmaktadr (obanolu ve zpnar 2003).

c. Fiziksel ve Kimyasal zellikleri

Tfn ortalama eriyebilirlii 1343
o
C dir. 760
o
C nin altnda herhangi bir deiiklie
uramaz. Bu scaklkta d yzeydeki lifler buruur, ekilir. 480-650
o
C aralndaki
alevlerde yapsal bozulma veya paralanmaya uramaz. Doal nem oran ok dktr.
Mohs sertlik skalasna gre sertlii 5,5-6 arasnda deimektedir. Basn mukavemeti
ise 95-130 kg/cm
2
arasndadr. Camn kendine has younluu 2,5 gr/cm
3
olmasna
ramen tfn gzenekli yaps 1 gr/cm
3
ten daha az younluk vermektedir. Gzenek
eperleri camdan oluan bir zar ile ayrldndan tf dk bir geirgenlie sahiptir
(Demir 2001).

Resim 2.4 Seydiler kasabasnn batsnda bulunan volkanik tf yataklar.

34
izelge 2.5 Baz yrelere ait doal hafif agregalarn zellikleri (Yeinobal 1997).
Hafif Agrega
Birim Arlk
(kg/m
3
)
zgl
Arlk
Faktr
Yaklak Su
Emme (%)
Anma
Kayb
(%) Gevek Skk 15 dk. 24 saat
Eskiehir Seyitgazi
tfleri- iri (I)
- - - 19,8 - -
Eskiehir Seyitgazi
Tfleri- iri (II)
692
942
757
-
1,57
-
1,40
-
22,0
13,7
38,0
-
skenderun Tf
Leelik- iri
650 700 1,82 8,9 - 25,2

Kayseri-Mimarsinan ky mevkiinden alnan numunenin fiziksel zellikleri; (Skan
1966).

zgl arlk : 1,3 gr/cm
3

Su emme : 30,1 (%)
Anma : 41,2 (%)
Don deneyi : 81,2 (%)

izelge 2.6 Kayalarn poroziteye gre snflandrlmas.

Kaya snf Porozite (%)
Az kompakt
Az boluklu
Orta boluklu
Olduka boluklu
ok boluklu
ok fazla boluklu
< 1
1 - 2,5
2,5 5
5 10
10 20
> 20

izelge 2.7 Kayalarn tek eksenli basma dayanmna gre snflandrlmas (obanolu
ve zpnar 2003).
Kaya Snf
Tek Eksenli Basma
Dayanm (Kgf/cm
2
)
ok dk dayanml
Dk dayanml
Orta dayanml
Yksek dayanml
ok yksek dayanml
< 250
250-500
500-1000
1000-2000
>2000

35
Tf kimyasal bileim olarak genelde u oranlardadr.

SiO
2
+ Al
2
O
3
+ Fe
2
O
3
en az % 70
MgO en ok % 5
SiO
2
en ok % 3 olmaldr.

Tflerin kimyasal zelliklerinin oluumunda en etkin bileen SiO
2
dir. Bu deerin
yksek veya dk oluu, tfn asidik veya bazik karakterli bir zellie sahip olduunu
gsterir.

d. Kullanm Alanlar

Tfler gereler gibi eskiden beri muhtelif inaatlarda, inaat a olarak kullanlr. Ta
ocanda nispeten yumuak olan bu talar kolayca karlr ve yontulur. Fakat sonradan
havann ve gnein etkisi ile rutubeti gider ve sertleir (Skan 1966).

Tfn endstriye girii 1940l yllara dayanmasna ramen eski roma mhendisleri tf
ve kireci ok ince terek balayclk deeri elde etmilerdir. Krlm ve tlm
tf ve tft kum yerine akustik sva ve hafif izolasyon dolgusu olarak filtre malzemesi,
karayollarn rten siyah kaplamada (asfalt) kullanlr.

e. Tfn Beton Agregas Olarak Kullanlmas

Krma tf, krmata, akl ve kumun 1/3 ile 1/2 si kadar arla sahiptir. Tf betonu
buna paralel olarak normal betondan daha hafiftir. Bu zellik tfe kolay ve hzl
kullanm salar. Fakat tfn esas avantaj hafif arlkl betonun kullanld yerde
muhtemelen kullanlan yap eliinin tasarrufudur. Hafif tf betonu zellikle geometrik
ekillerle dzenlenmi yaplara pskrtlerek de kullanlr. Tf vb. malzemelerin
izolasyon yetenei k faktr ile ifade edilir. k faktr 1 inch kalnlndaki 1 foot kareli
duvar veya bloun her iki yz arasnda 1 saat srede meydana gelen 1
o
F lk scaklk
deiimi olarak tanmlanan ngiliz scaklk birimidir.

36
f. Tfn Andrc Olarak Kullanlmas

Yksek kalitedeki tf ve tfit tld zaman keskin camlarn liflerini ve ok kk
krntlarn kapsayan ar, beyaz bir toz meydana getirir. Bu tme esnasnda
partikller konkoidal krlr. Kullanm esnasnda daha kk partikllere ayrlmalar
meydana gelse bile konkoidal ekiller olumaya devam eder. Tfn bu zellii sertlii
ile ilikilidir ve ovalanarak yaplan temizlikler ve ince parlatma ilemleri iin onu
vazgeilmez kymetli bir malzeme haline getirir.

g. Tfn imento Sanayinde Kullanlmas

Tf ok ince tane boyutlarnda tlerek tras ad altnda imento sanayinde portland
kompoze imento imalatnda katk maddesi olarak kullanlmaktadr. Sz konusu
malzeme snm kireler ile kartrld takdirde hava ve su iinde sertleebilen bir
zellik kazanrlar (Demir 2001).

h. Trkiyede Yatak ve Rezervleri

Trkiyede tflere tm volkanik yrelerde rastlanr. Yaygn olarak bulunan baz
blgelerimiz arasnda Afyonkarahisar, Ktahya, Eskiehir, zmir, Denizli, Kayseri,
Nevehir, Konya ile Van ve Dou Anadolu yreleri saylabilir. Greceli olarak
ilenmesi kolay olan tfler inaat ta olarak kolayca ekillendirilebilirler (Yeinobal
1997).

Bat Anadolu da nemli bir yeri olan Afyon volkanitleri BayatscehisarKrka
Sandkluhut arasndaki blgede ok geni alanlar kaplamaktadr. Bunlardan Ayazini
ve civarnda yzeylenen tflerin alan yaklak 20 km
2
civarndadr. Tflerin kalnl
ise lokal olarak deimekte olup 50-150 m arasndadr (Kavas vd. 2001).

37
Yurdumuzda ok miktarda tf ve bims mevcuttur. Bunlardan baz yrelere ait olanlar
aadaki gibidir.

Kayseri Tfleri

Trkiyenin tf bakmndan en zengin blgesi Kayseri ve civardr. Bu blgede kalite
bakmndan eitli cinste kayalar mevcuttur. Erciyesin tali volkan bacalarnn
faaliyetleri esnasnda geni lde ve her pskrtme safhasnda, ayr ayr volkanik
formasyon pskrmtr.
Kayseri-Develi-Bakrda Bazaltik-Andezitik tf
Kayseri-Himmetdede Caml tf
Kayseri-Pnarba-Aziziye Andezitik tf

Ankara Tfleri

Ankara-Keiren Kalsit ve Kaolinlemi liparit tf
Ankara-Kzlcahamam Andezitik-bazaltik tf
Ankara-Pazar Volkanik tf

Afyon Tfleri

Bat Anadoluda nemli bir yeri olan Afyon volkanitleri Bayat-scehisar-Krka-
Sandkl-uhut arasndaki blgede ok geni alanlar kaplamaktadr. Afyon blgesinin
bat-kuzeybat, dou ve gneydou istikametine doru kalker ve istler mevcuttur.
Afyonkarahisarn efusif ktlesi andezittir. Bu andezitler biyolitli, ojitli olup melenokrat
andezittir. Blgenin kuzeyindeki alvyon ovasndan sonra Kozaviran, Kunduzlu,
Ayazini kyleri civarnda da volkanik tfler mevcuttur. Volkanik tf serisinin dou
ksmn paleozoitik istler kaplar. Gneyde alvyonlarla kaplanm ve kuzeye doru
uzanan tfler asit karakterde olup, genelde riyolitik ve riyodasit cinsinden tflerdir. Bu

38
tfler yumuak boluklu ve beyaz renklidir. Bu cins tflere Akkoyunlu, Seydiler,
Karakaya kyleri arasnda rastlanmaktadr. Seydiler tf eitli kristal paralarn,
kuvars, plajioklas (oligoklas, andezin), biyotit lamelleri ve opak tanelerin cams bir
imento ile balanmasndan oluan dasitik bir tftr. Seydiler Kasabas ve evresinde,
zellikle Afyon Ankara karayolunun her iki tarafnda kalnl toplam 20 metreye
varan, beyaz, beyazms sar ve krem renkli diyatomit seviyelerini kapsamaktadr
(Yldz vd. 1999, Kavas ve elik 2001).

Afyon-Bolvadin Cam yapl liparitli tf
Afyon-Ayazini Kristal tf
Afyon-Kalecik Riyolitik tf

Denizli Tfleri

Denizli blgesini karakterize eden formlar, palazoik yandaki ist (grafit, honoz, gnays
ve mikaist) ve minerallerdir. Blge mamatik saha bakmndan gen volkanik talarla
kapldr.
Denizli-Tavas Biyotitli tf

Konya Tfleri

Konya-Sille Kaolinlemi tf
Konya-Erkmen- Kazanc Sedimanter tf

Nevehir Tfleri

Blgedeki tfler neojen serisinin en byk ksm tf rusubatndan mevcuttur. (Andezitik
tfleri, riyolitik tfleri, volkanik bre ve kum). Burada yer yer ara katmanlar halinde
(veya birlikte) konglomera seviyeleri ihtiva eden killi ve kumlu karasal rusubat

39
mevcuttur. Blgede byk apta yaylan bazalt ve andezit ierik bulunmas, neojen
yanda ok iddetli volkanizma faaliyetlerini ispat eder. Bunlarn en iyi rnei rgp
blgesinde grlmektedir (Skan 1966).

Nevehir-AvanosMamat Dasittik tf

2.3 Hafif Beton

Gnmzde uucu kl, silis duman, eitli blgelerden karlan pomza, volkanik
tfler, ince tahl, palmiye yapraklar, odun tala gibi malzemeler hafif beton retiminde
en yaygn olarak kullanlanlar arasndadr. Avrupa ve Amerikada hafif agrega
kullanlarak imal edilmi beton kprler ve ok katl binalar yaplmtr. Hafif
agregadan imal edilmi betonlar l yklerde arlk olarak byk azalma saladndan
deprem blgelerinde deprem kuvvetlerinin azalmasna sebep olmaktadr. Hafif
agregadan imal edilmi betonlarla yaplan binalarn maliyetinde byk indirimler
salanacandan binalarda hafif betonlarn kullanm byk nem kazanmtr (elik ve
elik 2004).

Normal beton inaat mhendisliinde ok yaygn uygulama alan bulan bir malzemedir.
Beton iyi bir tayc eleman olmasna ramen, birim arlnn byk olmasndan
dolay yapdaki l yk deeri olduka byk boyutlara ulamaktadr. zellikle l yk
deerinin toplam yke orannn byk olduu, kpr gibi byk aklkl tayc yap
elemanlarnda birim arln fonksiyonu daha ok nem kazanmaktadr. Dier yandan
normal betonun birim arlnn byk olmasndan dolay s iletkenlik katsays da
yksektir. Normal betonun birim arlnn azaltlmas ile hem ekonomik hem de s
iletkenlik katsaysnn dk bir deer almas salanm olur. Artan boyutlarn getirdii
problemlerin en ekonomik ynden karlanmas betonun birim arlnn
drlmesiyle ve dayanmnn artmasyla mmkndr (Arda 1994, Yldz vd. 2004).

Gnmzde tayc hafif betonlar zellikle bir yapnn l yknn ve kullanlacak
betonarme yap elemanlarnn kesit alanlarnn daraltlmasnda tercih edilmektedir.

40
Buna bal olarak zellikle yksek yaplarn efektif kullanm alanlar ve aklklar
arttrlabilir. Bunun yannda tayc hafif betonlar duvar panel ve bloklarn inasnda,
at kat demelerinde, kpr aklklarnda, n yapml beton nitelerinde ounlukla
kullanlmaktadr. Bu amalarla tayc hafif beton retmek zellikle deprem
blgelerinde yaplar ina etmek iin tercih sebebidir (Yazcolu ve Bozkurt 2005).

Hafif agregal betonlar bu gnk modern yap endstrisinde istenilen hafiflik yannda,
s izolasyonu, ses absobsiyonu ve yangna kar diren gibi en iyi zelliklere sahiptirler.
Bu bakmdan hafif agregal betonlar ve bu betonlarla imal edilen, prefabrike duvar
eleman panolar, tercih edilen yap malzemeleridirler. Halen genel olarak kk prekast
yap elemanlarnn ve duvar elemanlarnn retiminde kullanlmaktadrlar. Duvar
eleman olarak hafif agregal beton elemanlarn yapda kullanlmalar halinde, normal
agregallara kyasla, hafiflikten kaynaklanan zati yklerin azalmas yannda duvar rm
veriminin ve hznn artmas ile birlikte tama maliyetlerinde de tahmini %20 civarnda
bir ekonomi salanabilir (Bayiit vd. 2000).

Hafif ve ok hafif agregalar, hafifliklerinin kendilerine salad, yaplarda l yk
azatlm, s yaltmnn basitletirilip s kprlerinin izalesi, byk ebatl bloklarla
inaat olanakl klmas nedenleri ile inaat sresinde ksaltm, nakliyede tasarruf gibi
avantajlar salayabildiklerinden, gelimi lkelerde, zellikle 1950lerden sonra, yaygn
olarak kullanlmlardr (Urhan 1997).

Hafif betonlar etv kurusu birim hacim arlklar 800 kg/m
3
ten fazla, 2000 kg/m
3
ten
fazla olmayan, agregas tamamen veya ksmen hafif agrega olan beton olarak
tanmlanmaktadr (TSE 2061, 2000).

Betonun birim hacim arlnn azaltlmas balca yolla olmaktadr;

Normal agregalarn yerine boluklu olan doal veya yapay hafif agregalarn
kullanlmasyla retilen hafif agregal betonlar,

Beton ierisinde fiziksel veya kimyasal yolla byk miktarda boluk oluturularak
retilen gaz ve kpk betonlar,

41
Betonun ince agregasn karmak yoluyla retilen kumsuz betonlar.

Bu yntemler incelendiinde gnmzde ok kullanlmakta olan hafif betonlar retmek
iin, beton iinde eitli yntemlerle boluk oluturmak genel bir kuraldr. Betonda
boluk oluturma, ya har iinde veya iri agrega taneleri arasnda veya agregann iinde
yaplr. Hafif betonlar dayanmlarna gre gruba ayrlmaktadr.

Dk dayanml s ve ses yaltm betonlar,

Orta dayanml betonlar,

Tayc betonlar.

Tayc hafif beton retiminde en ok bavurulan yntem, hafif agrega ile birim arl
istenilen dzeyde tutmaktr. Hafif beton retiminde kullanlan hafif agregalar alt grupta
toplanabilir:

Doal hafif agregalar: Pomza ta, volkanik tf, volkanik cruf gibi,

Doal malzemelerden retilen yapay hafif agregalar: Genletirilmi kil, ist, arduaz ve
perlit gibi,

Endstriyel atklardan oluan hafif agregalar: Yksek frn cruflar, uucu kl gibi,

Organik hafif agregalar: Hububat tanecikleri, aa paracklar gibi malzemeler,

Polimer kkenli malzemeler: Styropor gibi (Topu vd. 2005).

42
2.3.1 Hafif Betonlarn Snflandrlmas

Hafif betonlarn snflandrlmas, genellikle hem birim arlk hem de mukavemet
kouluna gre yaplmaktadr. Yaltm betonlarndan tayc olanlara kadar btn hafif
betonlarn zellikle birim arlk bakmndan snflandrlmasnda deiik kabuller
vardr.

Birim arlklar 1840 kg/m
3
gemeyen ve 28 gnlk silindir basn dayanm 17
N/mm
2
i aan betonlar hafif beton snfna girerler. Genel olarak hafif betonlarn birim
arlklarnn pratik deiim aral 3001800 kg/m
3
tr (Topu 2006).

Hafif betonlarn snflandrlmas DIN 1045 birim hacim arlklarna (BHA) gre;

Hafif betonlar : BHA < 20 KN/m
3

Normal betonlar : 20 KN/m
3
< BHA < 28 KN/m
3

Ar betonlar : BHA > 28 KN/m
3

TS 2511 'de ise, birim hacim arlk esasna gre (TSE 2511, 1977);

Hafif betonlar : BHA < 19 KN/m
3

Yar hafif betonlar: BHA 19-21 KN/m
3

Normal betonlar : BHA 21-24 KN/m
3

izelge 2.8 Birim arlklarna gre hafif betonlarn snflandrlmas.

Hafif Beton Snf Birim Arlk (kg/m
3)

Yaltm Betonlar 300 kg/m
3
800 kg/m
3

Orta Mukavemetli Hafif Betonlar 800 kg/m
3
1400 kg/m
3

Tayc Hafif Betonlar > 1400 kg/m
3

43
izelge 2.9 Basn dayanmlarna gre hafif betonlarn snflandrlmas(Topu 2006).

2.3.2 Normal Beton ve Hafif Beton Davran

Beton yar gevrek bir malzeme olduundan ekme dayanm dktr ve betonarme
yaplarn projelendirilmesinde gz nne alnmaz. Gnmze dek betonun basn
altndaki davran zerine ok sayda aratrma yapld. Ancak betonun krlma
davrannn daha iyi anlalmas ve ekme ile ilgili zeliklerin ve krlma
parametrelerinin belirlenmesi iin daha fazla bilgiye gereksinim vardr.

Kompozit malzeme anlay asndan betona yaklaldnda kaba olarak, beton agrega
ve imento hamuru gibi iki fazdan meydana gelmi olduu; daha yakn incelemede ise
har faznn hidrate imento matrisi ierisine gmlm kum taneciklerinden meydana
geldikleri grlecektir. Mikroskobik dzeyde yaplan incelemede, hidrate imento
pastasnn kalsiyum silikat hidrat (C-S-H) ve kalsiyum hidroksitten (C-H) meydana
geldii, bu fazn ise (ii su ile dolu ya da bo) klcal boluklar ve hidrate olmam
imento taneciklerini ierdii grlecektir. Daha alt lekte yaplan incelemede ise
kalsiyum-silikat-hidrat jellerinin deiik ekil ve kimyasal yapda kristalize olmu zayf
partikller ile srekli ve kesikli jel boluklarndan ibaret olduu tespit edilmitir. Keza
Basn Dayanm Snf
En Dk
Karakteristik Silindir
Dayanm
Fck, Silindir (N/mm
2
)
En Dk
Karakteristik Kp
Dayanm
Fck, Kp(N/mm
2
)
Lc 8/9
Lc 12/13
Lc 16/18
Lc 20/22
Lc 25/28
Lc 30/33
Lc 35/38
Lc 40/44
Lc 45/50
Lc 50/55
Lc 55/60
Lc 60/66
Lc 70/77
Lc 80/88
8
12
16
20
25
30
35
40
45
50
55
60
70
80
9
13
18
22
28
33
38
44
50
55
60
66
77
88

44
agregalarn da bir kompozit olarak fakl minerallerin belirli bir porozite ile bir araya
toplanm bir yapya sahip olduu bilinmektedir (Uurlu 1999).

Beton, agrega, balayc faz ve boluklardan oluan yksek derecede heterojen bir
malzemedir. Bu heterojenlik birka dzeyde gz nne alnabilir. Malzeme
modellenmesi amacna ynelik olarak, Wittmann (1983), bir malzemenin mikro, mezo,
ve makro dzey gibi farkl dzeyde incelenebileceini nerdi. Makro dzeyde
gereki bir gme modeli kurmak iin, krlma mekanizmasn mezo dzeyde
incelemek gereklidir. Beton mezo dzeyde incelenirken kompozit iindeki uniform
olmayan ekil deitirmeler bu heterojen yap iin tipiktir ve agrega ile matris
arasndaki arayzeyin ilevi nemlidir. Yakn zamandaki aratrmalar, betondaki ara
yzeylerin balca iki ynn ortaya koydu. Bunlar; i) arayzey blgesinin mikro yaps
ve beton zeliklerine olan etkileri ve ii) srekli ortamlar mekanii ile krlma
mekaniine dayanan ve beton zeliklerine arayzeylerin etkilerini gsteren modellerdir.
Agrega ile imento hamuru arasndaki temas yzeyi betonda en zayf halka olduundan
betonun mekanik davran arayzey blgesinin zeliklerinden belirgin biimde
etkilenir ve sz konusu davran bu gei blgesinin zeliklerine ok duyarldr.
Arayzey gmesi mezo dzeyde gz nne alnabilir. Agrega matris arayzeylerindeki
ba atlaklarnn gelimesi betonun inelastik davrannda nemli bir ileve sahiptir.
Toplam ekil deitirmenin nemli bir blm arayzeylerde younlar ve arayzey
atlaklarnn kprlenmesiyle gme matriste tamamlanr (Tademir ve Bayramov
2002).

Normal agregal betonlarda zayf blge agrega-hamur arayzeyi olurken hafif agregal
betonlarda krlma agregada meydana gelir. Bunda hafif agrega dayanmnn dk
oluu kadar gzenek ve su emme oran yksek olan hafif agrega ierisine imento
hamurunun ilemesi ve mekanik kenetleme nedeni ile ara yzeyin kuvvetlenmesi de rol
oynar. Hafif agregal betonlarda basn dayanm agrega trne bal olarak bir
dayanm tavan ile snrldr. Bu snr deerde agrega krlr ve imento hamuru veya
harcnda iyiletirmeler yaplsa dahi dayanmda art salanamaz. Bu konuda normal ve
hafif agregal betonlarn davran aadaki ekille aklanabilir. Belirli bir hafif agrega

45
iin dayanm tavann ykseltmek ancak en byk tane boyutunu kltmekle
salanabilir (Yeinobal 1997).

ekil 2.7 Beton ve har dayanm ilikisi.

Yksek dayanml betonlar, dk su/imento oran, yksek imento dozaj kullanarak
ve silis duman gibi ultra incelikte yksek reaktiviteye sertletikten sonra malzeme
olduka youn bir hale gelir. Ancak balayc maddelerin hidratasyonunun
tamamlanmas iin gereken su yetersiz kalr. nk beton elemann d blgesinden i
blgesine yeteri kadar su girii olmamaktadr. Bundan dolay yksek dayanml
betonlarda ilk sertleme srecinde nemli lde erken rtre oluur. Agrega hacminin
yaklak %25inin nceden nemlendirilmi hafif agrega ile yer deitirmesi betonun
iinde srekli su kr salayan bir kaynak oluturur. nceden slatlm agregann
karma katlmas sonucunda daha az otojen rtre yapan bir beton elde edilebilir.
Ortalama tane boyutu arttka hem basn dayanm hem de basn dayanmndaki ekil
deitirme azalmaktadr. Normal agrega ile yer deitiren hafif agregann ortalama
boyutu arttka krlma enerjisi azalr, buna karlk karakteristik boy artarken, eilme
dayanm azalacaktr. Ayrca tm betonlar iin basn dayanm arttka krlma
enerjisinin artt, karakteristik boyun ise basn dayanmndaki artma ile azald
yaplan deneysel almalar sonucunda belirlenmitir (Tademir ve Bayramov 2002).

Normal betonlarda genellikle agrega matrisden daha dayankldr. Betona ekme
gerilmesi uygulandnda atlaklar ya matris iinden ya da matris-agrega birleim

46
yerinden yaylacaklardr. atlaklar ilerlerken agrega tarafndan tutulabilirler, ayrca
atlaklarn agrega etrafn dolamas ve atallamas bir miktar enerjinin
snmlenmesine yol aacaktr. Hafif betonlarda ise atlak yaylmas agrega iinden
balayacak ve bu olay ani gmeye sebep olacaktr. Bu yzden hafif betonlar, normal
betonlara gre biraz daha gevrek krlrlar. Hafif betonlara ait tipik gerilme-ekil
deitirme diyagramlar ekil 2.8de verilmitir (Arda 1994).

ekil 2.8 Hafif Betonlarn gerilme-ekil deitirme diyagramlar.
Betonlarn fiziksel zellikleri, balayc maddelerin devaml hidratasyon yapmas ile
zamanla deiim gsterir. Bundan dolaydr ki, sertlemi bir betonun belirli bir
zelliinin hangi gne ait olduu belirtilmelidir. Betonun, iinde oluan buzun basn
dayanmndan paralanarak zarar grmemesi gerekir. Donma olay sonunda buzda
meydana gelen basn gerilmesi, buzun zati basn dayanmna eriir ve bundan byk
deerlere ulalrsa, buz paralanarak su haline dnr ve donma olaynn zararl etkisi
ortadan kalkar. Bunun iin, betonun alaca mukavemetin buzun mukavemetinden fazla
olmas gerekir. Burada en byk etken; beton yapmnda uygulanan yntem ve teknikler
ile kullanlan malzemeler olup zellikle imentonun nitelii, ierisine katk maddesi
katlp katlmad, katld ise miktarnn ne olduudur. Donma-zlme olaynn etki
derecesine bal olarak seilecek malzemelerin cins ve miktarlar byk nem arz
etmektedir (Yldz vd. 2004).

47
Agrega granlometrisi normal betona benzemekle beraber iri ve ince hafif agrega
tanelerinin farkl younluklara sahip olmas ve tane biimlerinin keli oluundan yzey
yaplar przl olmaktadr. Bu nedenle, hafif beton karmlar normal betonlara oranla
daha fazla ince tane oranna gereksinme gsterirler (Neville 1975).

Pomza ta kullanlarak retilen hafif betonlarda en byk agrega boyutunun klesi
ilk 14 gnde bzlmeyi artrmakta, daha sonra bzlmede bir deiiklik olmamaktadr.
Betonlarda dzgn yzeyli agregalarn keli ve przl yzeye sahip olanlardan daha
dayankl olduklar belirlenmitir. Yaplan almalar sonucunda en uygun biimli
tanelerin kreye yakn olanlarn olduu sonucuna ulalmtr. Normal betonda
agregann E-Modl, harcn E-Modlnden yksek olduundan krlma ncelikle har
faznda grlr. Yk iletimi agregalar tarafndan gerekletirilir. Ancak agrega
tanelerinin birbirlerine yaklatklar noktalarda imento hamuru yk iletimine ksmen
katkda bulunur. Normal betonlarda kullanlan imento, su miktar ve agrega cinsi gibi
zelliklerin bilinmesi halinde, elde edilecek olan taze veya sertlemi betonun baz
zellikleri yaklak olarak hesaplanabilmektedir. Hafif betonlarda ise, i yapnn normal
betonlardan farkl olmas, agrega cinsinin deiimi, su/imento oranndaki deiimler,
agrega boluk oranndaki deiimler normal betondan farkl sonular vermektedir. Bu
nedenle taze ve sertlemi betonun zelliklerinin deneylerle belirlenmesi zorunlu
olmaktadr. Hafif agregalarda su emme miktar fazla olduundan emme suyunun
karm yaplmadan nce agregaya mutlaka emdirilmesi gerekir. Aksi halde hidratasyon
ve ilenebilme iin gerekli olan yourma suyunun byk bir ksmn agregalar hemen
emerek beton bnyesinde a eklinde rtre atlaklarnn olumasna neden olmaktadr.
Bu atlaklar betonun slak ortamda saklanmas durumunda da nlenememektedir.
(Topu vd. 2004).

Tf agregal hafif betonlarda, normal agregal betonlarn aksine su emme deerleri daha
yksek olmaktadr. Bu deiiklik tfn;

erdii kil ve zeolit minerallerinin yzdesine,
Taneleri balayan cams matris ve taneler arasndaki boluk alanlarna,
Peklemilik derecesi ve cams faz miktarna bal olmaktadr.

48
Tflerden hazrlanan agregalarda da dier agregalarda olduu gibi granlometri su
emme deerlerini etkilemektedir. Bu bakmdan farkl granlometrideki agregalarn su
emme deerlerinde de farkllklar olmas beklenir (obanolu ve zpnar 2003).

49
3. MATERYAL VE METOT

3.1 almann Kapsam

Deneysel almalarda kullanlan agregalar genel zellikleri itibariyle, doal hafif
agregalardr. Aratrma kapsamnda hedeflenen; hafif agregal blok eleman retimi ve
retilen blok elemanlarn zeliklerine agrega trnn etkisini aratrmaktr. Yaplan
laboratuar almalar aada belirtilen aamalarda gerekletirilmitir.

retilecek hafif agregal bloklar iin yeterli miktarlarda malzeme temini,

Ocaklardan temin edilen diyatomit ve tfn ilenerek (krlp, elenerek) blok eleman
retiminde kullanlabilecek hale getirilmesi,

Hafif agregal blok retiminde kullanlacak malzemelerin fiziksel zelliklerinin
renilmesi ya da tespit edilmesi,

almada kullanlan her tr (pomza, diyatomit, tf) doal hafif agregann ayr
ayr kullanlarak deneme karmlar hazrlanmas ile uygun su/imento oran, kvam,
imento tipi, imento dozajnn yan sra uygun kartrma ynteminin tespiti gibi
nemli parametrelerin belirlenmesi,

Belirlenen parametre snrlar ierisinde kalarak, retilen hafif agregal blok
elemanlarn zelliklerine agrega tr ve agrega granlometrisi etkisinin deneysel veriler
nda incelenmesi,

retilen bloklarn inaat sektrnde yap malzemesi olarak; pomza agregasnn yan
sra, zellikle diyatomit ve tf agregasnn da blok eleman retiminde kullanmnn
aratrlmas,

lkemizde bol miktarda rezerv kapasitesine sahip bu kayalarn kullanm
olanaklarnn yaygnlatrarak ekonomiye kazandrlmas amac ile almalar yaplmas.

50
3.2 Kullanlan Malzemeler ve zellikleri

Bu blmde deneylerde kullanlacak malzemeler ve zellikleri hakknda bilgiler
verilmitir. Blok eleman retiminde kullanlacak agregalarn zellikleri TSEde
belirtilen standart metotlara uygun olarak belirlenmitir.

3.2.1 Agregalar ve zellikleri

Hafif agregal blok eleman retiminde eit doal hafif agrega kullanlmtr.
Kullanlan bu agregalar; Pomza, Diyatomit ve Tf tr. Pomza agregas Isparta
ilinde faaliyetini srdren Isba A.. den, gerekli tane boyutlarnda pomza agregas
olarak temin edilmitir. Diyatomit ve Tf agregas ise, AfyonkarahisarAnkara
karayolunun 24. km sinde bulunan Seydiler kasabas mevkisinden blok kayalar halinde
getirilerek, krlp elendikten sonra agrega olarak kullanlabilecek duruma getirilmitir
(ekil 3.1). Blok eleman retiminin tmnde kullanlan agregalarn tane boyutlar 04
mm (ince), 48 mm (orta), 816 mm (iri) olarak guruba ayrlmtr (Resim 3.1).

ekil 3.1 Diyatomit ve Tf agregalarnn temin edildii alma blgesi.

51

Resim 3.1 Deneylerde kullanlan hafif agrega numuneleri.
almada kullanlan hafif agregalarn zgl arlk deeri, iri ve orta snf hafif
agregalar iin Arimet prensibine gre, ince agregalarda ise piknometre metoduna gre
belirlenmitir. Gzenekli hafif agregalarda yzey kuru suya doygun halin belirlenmesi
g olduundan, agrega yzeyleri kurulanarak, bu deerin mmkn olduu kadar doru
olarak belirlenmesine dikkat edilmitir. Birim hacim arlk deerleri hesaplanmadan
nce numuneler etv kurusu hale getirilmi ve deneylerde kullanlacak hafif agregalar
zerinde elek analizi deneyi yaplarak, agregalara ait tane dalmlar belirlenmitir.
Agregalar zerinde yaplan deney sonular izelge 3.1de, granlometrik dalm ise
ekil 3.2de verilmitir.

izelge 3.1 Deneylerde kullanlan hafif agregalarn fiziksel zellikleri.

Agrega
zellikleri
Pomza Diyatomit Tf
168
mm
84
mm
40
mm
168
mm
84
mm
40
mm
168
mm
84
mm
40
mm
Birim Hacim
Arlk
(kg/m3)
Gevek 0,37 0,39 0,97 0,65 0,68 0,82 0,72 0,66 0,98
Skk 0,42 0,44 1,18 0,75 0,82 0,94 0,86 0,78 1,19
zgl Arlk Faktr 1,70 1,66 2,46 1,38 1,37 2,25 1,68 1,67 2,23
Porozite %
(Gzeneklilik Faktr)
30,9 32,5 - 38,7 39,1 - 24,6 25,1 -
Su Emme (%)
30 dk. 46,1 47,8 - 18 21 - 24,1 28,6 -
24 saat 53 53,2 - 24 27 - 33,9 35,3 -

52

ekil 3.2 (40 mm) PomzaDiyatomit ve Tf agregalar tane dalm.

3.2.2 imento ve zellikleri

Tm karmlarda Afyon Set imento A.. den alnan CEM I 42,5 R tipi Portland
Kompoze imentosu kullanlmtr. imentonun kimyasal, fiziksel ve mekanik
zellikleri izelge 3.2de verilmitir (Afyon-Set imento A..). imento zelliklerinin
TS EN 1971 ve TS EN 197-2de belirtilen standart deerlere uygun olduu
grlmtr.

izelge 3.2 CEM I 42,5R Portland kompoze imentosu zellikleri.

Analiz
Grubu
DENEY Sonu
Snr
Deer
Kimyasal
zellikler
SO
3
(%) 2,91 <3,5
MgO (%) 2,33 <5,0
A.Z. (%) 1,92 <4,0
Cl (%) 0,06 <0,1
znmeyen kalnt (%) 0,67 <1,5
Fiziksel
zellikler
Kvamllk suyu (%) 30
zgl yzey (cm
2
/gr) 3685 >3500
Priz sresi
Balama(saat-dak) 2sa.52dak >1sa
Sonu(saat-dak) 4sa.36dak <10sa
ncelik
No.70de kalan(%) 0,13
No.200de kalan(%) 3,15
zgl Arlk (kg/dm
3
) 3,07
Basn Dayanm
(N/mm
2
)
2 gn 26,5 >20
7 gn 38,7 >31,5
0
20
40
60
80
100
0,063 0,125 0,25 0,5 1 2 4
Elek No (mm)
E
l
e
k
t
e
n

G
e
e
n

%
POMZA DYATOMT TF

53
3.2.3 Su

Hafif bloklarn retiminde karm suyu olarak Afyonkarahisar Kocatepe niversitesi,
A.N.S. Kamps ebeke suyu kullanlmtr. Suyun ortalama scakl 13 5
o
C

dir
(Ocak-ubat 2006).

3.3 Kabul Edilen Esaslar, Kullanlan Malzemelerin Karm Oranlar, retim ve
Deney Program

Deneysel almada pomza, diyatomit ve tf agregalar kullanlarak; pomzal,
diyatomitli ve tfl bloklar retilmitir. Esas deiken agrega karm oran (agrega
gradasyonu) olmutur. Karma giren ince (0-4 mm) ve orta (4-8 mm) malzemelerin,
toplam agrega hacmindeki oranlarnn deitirilmesi ile farkl malzeme iin ayr ayr
5er seri retilecektir.

Karm hesaplar genel olarak TS 3234de belirtilen Bims beton Yapm Kurallar Ve
Deney Metotlar- esaslara gre yaplmtr. Blok eleman retimi kollu briket
makinesinde gerekletirilecektir. retimde kullanlan briket makinesinin, agregalar
hangi oranda sktrabildiini belirlemek amac ile 30 dk. su emdirilmi haldeki eit
agrega iin ve her agrega trndeki boyut (ince, orta, iri) iin briket makinesinde
sktrma yaplarak skma faktrleri belirlenmitir. Belirlenen bu sktrma faktrleri,
karmda kullanlacak toplam agrega hacminden agrega arlklarn belirlemek iin
kullanlacaktr.
Hafif agregal bloklar zerine agrega trnn etkisini aratrmak amac ile pomza,
diyatomit ve tf agregalar iin, agrega granlometrisi deitirilerek malzemelerin her
biri iin be seri olmak zere 270 adet 10x10x10 mm boyutlarnda blok numuneler
retilmitir. Beton karm iin kullanlacak agregalarn max. tane ap 16 mm alnarak,
imento dozaj 220 kg/m
3
ve su/imento oran 0,15 orannda sabit tutulmutur. eit
malzeme iin agrega karm oranlar izelge 3.3de ve karm agregalarnn
granlometrik dalm ekil 3.3te verilmitir.

54
izelge 3.3 Agrega karm oranlar.
1. SER 2. SER 3. SER 4. SER 5. SER
16-8 mm (iri) % 20 % 20 % 20 % 20 % 20
8-4 mm (orta) % 40 % 35 % 30 % 25 % 20
4-0 mm (ince) % 40 % 45 % 50 % 55 % 60

ekil 3.3 Serilere gre agrega granlometrisi.

Yaplan agrega deneyleri soncunda; agregalarn porozite ve su emme deerlerinin
literatrdeki bilgilerdeki gibi yksek olduu grlmtr. Karmn kvam iin gerekli
olan karm suyun agregalar tarafndan emilmesini nlemek iin, iri (168 mm) ve orta
(84 mm) malzeme olarak snflandrdmz pomza, diyatomit ve tf agregalar nce 30
dk. su emdirilip, 30 dk. szdrldkten sonra karma eklenmitir. Beton bileenlerinin
belirlenmesinde mutlak hacim yntemi esas alnmtr. imento dozaj imentonun
zgl arlna blnerek imento hacmi hesaplanm ve su/imento oranndan su
miktar bulunmutur. TS2511de belirtildii gibi 1 m
3
iin belirli olan deerler (su,
imento, hava) 1 m
3
hacimden karlarak toplam agrega hacmi bulunmutur. Agrega
miktarlarnn belirlenmesinde, agregalarn zgl arlk deerleri yerine, ilgili
agregalara ait 30 dk. su emdirilip, 30 dk. szdrldkten sonraki skma faktrleri
alnarak gerekli agrega arlklar hesaplanabilmitir. Karmlarda kullanlacak
40
45
50
80
55
60
0
100 100 100
0
0
0
20
40
60
80
100
0 mm 4 mm 8 mm 16 mm
Elek Aral
---- 0 - 4 mm (ince) ---- 4 - 8 mm (orta) ---- 8 - 16 mm (iri)
E
L
E
K
T
E
N

G
E
E
N

(
%
)

seri 1
seri 2
seri 3
seri 4
seri 5

55
malzemelere ait deerler TS 3234de belirtilen esaslar dhilinde 1 m
3
karma girecek
malzeme oranlar belirlenmitir (izelge 3.4, 3.5, 3.6).

izelge 3.4 Pomza agregas ile retilen serilerin karm oranlar.
Malzeme Bileimi
(1 m
3
)
SERLER Sktrma
Faktr
Seri - 1 Seri - 2 Seri - 3 Seri - 4 Seri - 5
imento Miktar
(kg)
220 220 220 220 220 -
Karm Suyu (kg) 33 33 33 33 33 -
ri Agrega Miktar
(kg)
181,63 181,63 181,63 181,63 181,63 1,02
Orta Agrega
Miktar (kg)
381,06 333,43 285,80 238,17 190,53 1,07
nce Agrega
Miktar (kg)
569,82 641,04 712,27 783,50 854,73 1,60
Ortalama Hava
(%)
0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 -

izelge 3.5 Diyatomit agregas ile retilen serilerin karm oranlar.
Malzeme Bileimi
(1 m
3
)
SERLER Sktrma
Faktr
imento Miktar
(kg)
220 220 220 220 220 -
Karm Suyu (kg) 33 33 33 33 33 -
ri Agrega Miktar
(kg)
315,18 315,18 315,18 315,18 315,18 1,77
Orta Agrega
Miktar (kg)
651,73 570,26 488,80 407,33 325,86 1,83
nce Agrega
Miktar (kg)
680,22 765,25 850,27 935,30 1020,33 1,91
Ortalama Hava
(%)
0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 -

56
izelge 3.6 Tf agregas ile retilen serilerin karm oranlar.
Malzeme Bileimi
(1 m
3
)
SERLER Sktrma
Faktr
imento Miktar
(kg)
220 220 220 220 220 -
Karm Suyu (kg) 33 33 33 33 33 -
ri Agrega Miktar
(kg) 199,44 199,44 199,44 199,44 199,44 1,12
Orta Agrega
Miktar (kg) 427,36 373,94 320,52 267,10 213,68 1,20
nce Agrega
Miktar (kg) 534,20 600,98 667,75 734,53 801,30 1,50
Ortalama Hava
(%)
0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 -

almada 15 farkl zellie sahip beton karm hazrlanmtr. Karma giren
malzemeler miktar, kartrma iin kullanlan betonyerin kapasitesine ve retilecek
bloklarn hacmine bal olarak oranlanarak tekrar hesaplanmtr. 30 dk. su emdirilmi
ve 30 dk. szdrlm agregalar ile kuru haldeki imento, betonyerde 1 dakika
kartrldktan sonra hesaplanan karm suyu da betonyere eklenerek 3 dakika daha
kartrma yaplmtr. retimde kullanlan betonyer Resim 3.2de verilmitir. retimler
ocak ve ubat aylarnda yaplm olup, ortam ve karmlara ait scaklk deerleri
ortalama olarak aadaki gibidir.

retimin yapld ortam scakl: 16 5
o
C ve beton karm suyu scakl: 13 5
o
C
dr. Tm bloklar retildikleri ortamda havada kr edilmilerdir.

Resim 3.2 retimde kullanlan betoniyer.

57
Tm karmlarn hazrlanmas ve s iletkenlik deneyi dndaki deneyler
Afyonkarahisar Kocatepe niversitesine bal, Teknik Eitim Fakltesi Yap Eitimi
laboratuarlarnda gerekletirilmitir. Agrega olarak kullanlacak malzemelerin
getirilmesi ve standart eleklerden elenerek ngrlen tane snflarna ayrlmas
ileminden sonra agrega zellikleri belirlenmi, ardndan da deneme retimlere
geilmitir. n deneme retim sonular dorultusunda, almann amacna uygun
ekilde retilecek hafif agregal blok elemanlar retilmitir. retilen tm bloklar briket
makinesinden karld andan itibaren ortalama 16 5
o
C ye sahip laboratuar
koullarnda 7, 28 ve 56 gnlere kadar havada kr edilmitir (Resim 3.3).

Resim 3.3 Hafif agregalarla retilmi blok elemanlarn havada kr edilii.

retilen numunelerin zelliklerini belirlemek iin TS EN 123901, TS EN 123903, TS
3289 EN 1354, TS 3624, TS 3234, ASTM C 597, ASTM C1113 standartlardan
yararlanlmtr.

retilen numuneler zerinde yaplacak deneyler, deney yalar ve numune saylar
izelge 3.7de verilmitir. Ayn yalarda ve ayn seriler zerinde yaplan deneylerde 3
numunenin aritmetik ortalamas alnarak deney sonucu belirlenmitir.

58
izelge 3.7 Numuneler zerinde yaplacak deneyler, deney saylar ve gnleri.
7 Gn 28 Gn 56 Gn Toplam
BASIN + ULTRASES 3 3 3 9
SU EMME + ULTRASES
GR. POROZTE +
ISI LETKENLK
3
Ayn
Numune
Ayn
Numune
3
DONMA - ZNME - 3 - 3
YKSEK SICAKLIK - 3 - 3
TOPLAM 3+3 3+3+3+3 3+3 18

3.4. Kullanlan Deney Yntemleri ve Numune zelliklerinin Belirlenmesi
almada yaplan tm deneyler sertlemi blok numuneler zerinde
gerekletirilmitir. Numuneler zerinde yaplan deneyleri bal halinde fiziksel,
mekanik ve mikro yap aratrmas ad altnda toplamak mmkndr.

DENEYLER
FZKSEL DENEYLER MEKANK DENEYLER

59
3.4.1 Fiziksel Deneyler

3.4.1.1 Birim Hacim Arlk

3.4.1.2 Su Emme

3.4.1.3 Grnr Porozite

Her seriden 3er adet numune zerinde, 7, 28 ve 56 gnlk yalarda Arimet
Prensibinden yararlanlarak, birim hacim arlk, su emme ve grnr porozite deerleri
belirlenmitir. Her seriden 3 numune iin elde edilen sonularn aritmetik ortalamas
alnarak deney sonucu belirlenmi olur.

Numunelerin arlklar max 3000 gr, min 2 gr, e = d = 0,1 gr. hassasiyetli CAS marka,
MW-II modelli terazide tartlarak hesaplanmtr (Resim 3.4).

Resim 3.4 Numune tartlmasnda kullanlan terazi.
Birim Hacim Arlk, Su Emme ve Grnr porozite deneyleri klcallk deneyi yaplan
numuneler zerinde gerekletirilmitir. Daha nce, 105
o
C etv (Resim 3.5)
kullanlarak kurutulan numunelerin deimez etv kurusu arlklar hesaplanmtr.
Klcallk deneyinin ardndan, numunelerin tamam su ierisinde kalacak ekilde su dolu
kaba konularak 24 saatten az olmamak koulu ile bekletilmitir. 24 saatin sonunda
sudan karlan deney numuneleri su ierisinde asl kefeye sahip Arimet terazisi ile

60
tartlarak su ierisindeki arl belirlenmitir (Resim 3.6). Arimet terazisinden alnan
numune hi bekletilmeden, slatlarak sklm bir bez vastas ile yzeylerindeki su
damlacklar silinerek, yine bekletilmeden 0,1 g. hassasiyetli terazide tartlarak yzey
kuru suya doygun haldeki numune arlklar (Y.K.S.D.A.) belirlenmitir (Resim 3.7).
Yaplan bu tartmlar sonucunda kaydedilen veriler kullanlarak, deney numunesinin
Birim Hacim Arlk, Su Emme ve Grnr porozite oran aada verilen eitlikler
kullanlarak hesaplanmtr.

Resim 3.5 Numunelerinin kurutulmasnda kullanlan etv.
Resim 3.6 Numunelerinin su iindeki arlklarnn belirlenmesinde kullanlan Arimet terazisi.
Resim 3.7 Numunelerinin Y.K.S.D. arlklarnn belirlenmesinde kullanlan terazi.

W2) (W1
A
BHA
= (3.1)

100 W2) A)/(W1 (W1 GP = (3.2)

100 A)/A (W1 S = (3.3)

BHA= Birim Hacim Arlk (kg/dm
3
)
GP = Grnr Porozite (%)
S = Arlka Su Emme (%)
A = Etv Kurusu Numune Arl (gr)
W1 = Yzey Kuru Suya Doygun Numune(YKSD) Havada Arl (gr)
W2 = Numunenin Su erisinde Arl (gr)

61
3.4.1.4 Klcallk (Kapilerite)

Etv kurusu deimez arla gelen numuneler zerinde yaplan bu deney yntemi
(Uyan 1975) ile blok numunenin klcallk katsays belirlenebilmektedir. Klcallk
katsaysnn belirlenmesi iin, etv kurusu deimez arla gelen numunelerin yan
yzeylerinin alt ksmlar su almayacak biimde parafin kullanlarak yaltlmtr (Resim
3.8). Yan yzeylerin parafinlenmesinin amac, numunenin sadece alt yzey alanndan su
emme gereklemesini salamaktr. Parafinlenmi numunelerin arlklar kaydedilir.
Resim 3.9da gsterilen ve ii belirli bir seviyeye kadar su doldurulmu deney
dzeneine konulan numunelerin, deney balangcndan itibaren kronometre ile 1., 4.,
9., 16., 25. ve 36. dk.lerde deney dzeneinden alnan numuneler terazide tartlarak
kaydedilir. Bu tartmlar neticesinde birim alandan emilen su miktar zamana bal
olarak belirlenmi olur. Klcallk katsaysnn belirlenebilmesi iin dey eksende birim
alandan emilen su miktarlar, yatay eksene de deney balangcndan itibaren tartm
yaplan zaman deerlerinin karekkleri (t) yazlarak noktasal bir grafik elde edilir. Bu
noktalara ait izilen dorusal grafiin eimi grafikten belirlenir (S). Bulunan bu eim
3.4 nolu eitlikte yerine konarak klcallk katsays belirlenmi olur.

Resim 3.8 Klcallk iin parafinlenen Resim 3.9 Klcallk deneyi iin gelitirilen
numuneler. deney dzenei.

Klcallk Katsays (k)(cm
2
/dk) = 4 / )S
2
10
5
(3.4)

62
3.4.1.5 Ultrases Deneyi ve Ultrases Hz le Elastisite Modlnn Bulunmas

Hasarsz deney yntemleriyle yaplan lmlerde, betonun yzey sertlii, elastiklik,
younluk gibi baz zelliklerden yararlanlarak saysal deerler elde edilmektedir.
Ultrasonik hz metodu beton ierisinden geen ultrasonik dalgann, geme hzn
lmekten ibarettir. Hzn hareket zaman elektronik olarak llr. Alglayclar
arasndaki uzaklk hareket zamanna blndnde dalga ilerlemesinin ortalama hz
bulunur. llen bu hz numune ile ilgili baz zelliklerin tahmininde kullanlr.

retilen hafif agregal bloklarn ultrases hzlarn belirlemek iin MATEST marka
ultrasonik test cihaz kullanlmtr. Blok numunelerin karlkl iki yan yzeylerinden
yaplan lmler ses gei sresini s cinsinden lmektedir. (Resim 3.10, 3.11).
llen ultrases gei sresinin yksek olmas malzemenin iyapsndaki boluk
miktarnn fazla olduuna iarettir. Bu metot ile numunenin iyaps hakknda bilgi
edinilmi olunur (Akbulut, nal, aa, Demir, Zorluer, Ergn 2004). Ultrases gei
sresinden, ultrases gei hz; Hz (V) =Yol (l)/ Zaman(t) bants kullanlarak, lm
yaplan mesafe l (km), ultrases gei hz t (sn) cinsinden alnrsa, ultrases gei hz
km/sn cinsinden hesaplanm olur.

Resim 3.10 Deneylerde kullanlan Resim 3.11 Deney numunesinin
ultrases cihaz. ultrases cihaz ile lm yntemi.

63
ASTM C597 de belirtilen ultrasonik test ynteminden elde edilen veriler nda
numunenin elastisite modl de hesaplanabilmektedir (Kou 2001).

Kat malzemelerin iinden geen ultrases hz ile o katya ait elastisite modl
arasndaki bant eitlik 3.5 ve 3.6 yardmyla bulunan eitlik 3.7de belirtilmitir.

=
g Eu
c
.
(3.5)

Eitlikteki deki c yerine, ultrases deneyi sonucu bulunan ultrases hz konulursa;

=
g Eu
V
.
2
bulunur (3.6)

Eitliklerde kullanlan V=km/sn, =kg/lt, Eu=N/cm
2
alnrsa, Ultrases hzna bal
olarak Elastisite modl aadaki eitlik ile hesaplanabilir.

g V Eu / . . 10
2 5
= (3.7)

Eu= Ultrases ile bulunan Elastisite modl deeri (N/cm
2
),

V = Numuneden llen ultrases hz (km/sn),

= Numunenin younluu (kg/lt). (Hesaplamalarda younluk yerine birim hacim
arlk alnacaktr) (Kou 2001).

3.4.1.6 Is letkenlik

Is iletkenlik katsays belirlenecek deney numunesi zerinde yaplan be kez lm
sonucunda bulunan deerlerin aritmetik ortalamas alnarak numunelere ait s iletim
katsays belirlenmitir. Etv kurusu deimez arla gelen numuneler zerinde

64
yaplan deneyler Dokuz Eyll niversitesi, Makine Mhendislii Blmnde
yaplmtr. Is iletim katsaylar Hot Wire yntemi kullanlarak ASTM C1113 de
belirtilen metotlar dorultusunda SHOTHERM QTM-D2 cihaz ile llmtr (Resim
3.12, 3.13).

Resim 3.12 Is iletkenlik lm yaplan cihaz. Resim 3.13 Numunenin s iletkenlik lm
yntemi.

Hot Wire ynteminde s iletkenlik deeri yaklak olarak aada verilen eitlikle
hesaplanr (Eitlik 3.8 ve 3.9).

t . . 4
) /t (t . q
1 2

=
ln
k (3.8)

q = rnek malzemenin merkezinden geen telin s ak, kcal/h.m
t = Zaman, h
t = Scaklk fark,
o
C (t
2
-t
1
)

Eitlikteki deerleri yerine koyacak olur isek, s iletkenlik; q = 0,85R.I
2

H
V V
t t I K
k

=
1 2
1 2
2
) ln( .
(3.9)

V2, V1 : Voltaj, mv
I : Akm iddeti,
K, H : Cihaz sabitleri.
Bu yntemde s nitesi, bir dijital g kayna ile balantl stc blm ve s ak
dzenleyicisinden olumaktadr. Ayrca stc blmnn scakln kontrol etmek iin

65
iki adet termokup saysal tarayc ile irtibatlandrlmtr. Numune zerine yerletirilen
termokulpa bal telin ss kaydedilir. Tele uygulanan gerilim yardm ile numuneye ait
s iletim katsays lm anndaki ortam ssna gre nmerik olarak belirlenmi olur.

3.4.2 Mekanik Deneyler

3.4.2.1 Basn Dayanm

Basn mukavemeti, numunenin eksenel basn altndaki krlma yknn, ykleme
dorultusuna dik yndeki malzeme kesit alanna oran olarak tayin edilmelidir (TS 3239
EN 1354/Nisan 1996).

retilen bloklarn basn mukavemetlerini belirlemek amac ile 100100100mm
ebatlarndaki kp numuneler 7, 28 ve 56. gnlerde, ykleme hz 2,5 kg/cm
2
/sn. olarak
sabit tutulan 200 ton ykleme kapasitesine sahip Fore marka tek eksenli basn presinde
krlmtr (Resim 3.14).

Resim 3.14 Basn dayanm cihaz

66
7, 28 ve 56. gnler iin belirlenen basn mukavemeti 3er adet deney numunesi
zerinde geekletirilmitir. Deney numunesinin basn mukavemeti aadaki eitlikle
hesaplanr (Eitlik 3.10).
Aci
Fi
fci = = i 1,2,3 (3.10)
= fci ideney numunesinin basn mukavemeti, N/mm
2
= Fi i deney numunesinin krlma srasndaki max. yk, N
= Aci i deney numunesinin yk tayan kesit alan, mm
2

3.4.2.2 Donma-zlme Deneyi

Donma-zlme olaynn retilen bloklarn fiziko-mekanik zellikleri zerindeki
etkileri aratrmak amac ile laboratuarda bulunan derin dondurucu kullanlmtr.

TS 3449 da -abuk donma ve zlme koullar altnda betonda dayankllk faktr
tayini- belirtilen esaslara uygun olarak 28 gnlk deney numuneleri zerinde yaplan
deneyler sonunda blok numunede gerekleen fizikomekanik zellikler belirlenmitir.
Numunelerin donmazlme periyotlar 30 devir (periyot) olarak belirlenmitir. Etv
kurusu deimez arla gelen numuneler donma-zlme deneyine balamadan nce
0,1g hasiyette tartm yapabilen terazi ile tartlr. Daha sonra donmazlme deneyi
yaplacak numuneler min. 24 saat su ierisinde bekletilerek tamamen suya doygun hale
getirilmilerdir. Suya doygun hale gelen bu numuneler nce su ierisinde (Arimed
terazisi ile) tartlm, daha sonrada yzeyleri kurulanarak suya doygun havada arlklar
(Y.K.S.D.) tartlarak kaydedilmitir. Bylece deney numuneleri donma-zlme
deneyine hazr hale gelmilerdir. Suya doygun haldeki deney numuneleri -20
o
C ye
getirilmi olan derin dondurucu ierisine yerletirilmitir. Numunelerin tm
yzeylerinin souk hava ile temas eit olabilecek ekilde yerletirilen numuneler derin
dondurucu ierisinde 2 saat bekletilmitir. -20
o
C de 2 saat bekletilen numuneler, derin
dondurucudan alnarak ortalama +20 ila +15
o
C deki su dolu havuzda 1 saat bekletilerek
zlmeleri salanmtr. Bu ilemler 30 periyot tamamlanana kadar devam ettirilmitir.

67
Numunelerin 2 saat derin dondurucuda, 1 saat su ierisinde kalmalaryla 1 periyot
tamamlanm olmaktadr. 30 periyot sonunda numuneler, donmazlme deneyi
balangcndaki gibi tekrar tartlarak; deney ncesi ve deney sonras bulunan fiziko
mekanik zellikleri belirlenmitir.

Ancak diyatomit agregas kullanlarak retilen bloklarla ilgili olarak; amalanan 30
Periyotluk Donma-znme aral, numunelerde gerekleen fiziksel deiimin
(dama, dklme ve ufalanma) yksek olmas sebebi ile, deney 15. Periyot
tamamlandktan sonra sonlandrlmtr (Resim 3.15).

Resim 3.15 Donma-znmeye tabi diyatomit numuneleri (Deney ncesi-sonras)

3.4.2.3 Yksek Scaklk Etkisi

Bir yapnn veya yap elemanlarnn, yangn baladktan sonra belirli bir zaman
aralnda yangn etkisi altnda yklma tehlikesi olmamaldr. erisinde yaayan
insanlarn gvenlii veya yangnn yaylmamas iin eer gerekli ise; tm yangn
yknn yanmas ve soutma aamasnda bina, yklmadan ayakta kalmaldr (nt. Kyn.
4).

retilen bloklarn yangn dayanmlarnn aratrlmas amac ile 28 gnlk numuneler
zerinde yksek scaklk etkisi deneyi yaplmtr. Her seriden adet numune yksek
scaklk etkisi deneyinden nce 105
o
C de kurutulduktan sonra deimez etv kurusu

68
arla getirilmitir. Arlklar tartlan numuneler, snma hz 6-10
o
C/dk. olan frna
konularak, frn scakl 600
o
C ye ulatktan sonra 2 saat sre ile stlmlardr (Resim
3.16). Isnma sresi sonunda frn ama-kapama butonundan kapatlarak soumas
beklenilmitir. Tutulacak kadar souyan numuneler frndan karlarak laboratuar
ortamnda deimez arla gelinceye kadar bekletilmitir.

Laboratuar ortamnda souyan deney numuneleri 0,1 g hassasiyete sahip terazi ile
tartlarak yksek scaklk etkisinden sonra ki arl kaydedilmitir. Daha sonra
numunenin yksek scaklk sonrasndaki basn dayanm deerini belirlemek amac ile,
basn mukavemeti testi yaplmtr.

Resim 3.16 Yksek scaklk uygulanan frn.

69
4. BULGULAR

Bu blmde, hafif agregalar kullanlarak retilen bloklarn zelliklerinin
belirlenmesinin amaland bu deneysel alma kapsamnda, numuneler zerinde
yaplan deneylerle (birim hacim arlk, su emme, grnr porozite, klcallk, ultrases,
s iletkenlik, basn dayanm, arlk, donmaznme, yksek scaklk) ilgili bulgular
izelgeler ve grafiklerde gsterilmitir. Deney sonular, fiziksel deney sonular ve
mekanik deney sonular olmak zere iki blm halinde sunulmutur.

4.1 Fiziksel Bulgular ve Deerlendirilmesi

Numunelerin fiziksel zelliklerini belirlemek amac ile yaplan deneylerden, birim
hacim arlk, su emme, grnr porozite, klcallk ve ultrases deneyleri 7, 28 ve 56
gnlk numuneler zerinde, s iletkenlik deneyi ise 56 gnlk numuneler zerinde
gerekletirilmitir. Pomza, diyatomit ve tf hafif agregalar kullanlarak retilen tr
blok elemana ait deney sonular, deney yalarna gre, sras ile izelge 4.1, izelge
4.2 ve izelge 4.3te verilmitir.

izelge 4.1 7 Gnlk numunelere ait fiziksel deney sonular.

B.H.A.
(kg/m
3
)
Su Emme
(%)
Grnr
Porozite
(%)
Klcallk
Kat. 10
5
( cm
2
/dk)
Ultrases
Hz
(km/sn)
Elastisite
Modul
(N/cm
2
)
7

G
N
L
K

N
U
M
U
N
E
L
E
R

P
O
M
Z
A

Seri1 1040 27,90 28,82 82,9846 2,39 60556,41
Seri2 1180 18,34 21,67 7,6779 2,39 68708,24
Seri3 1290 11,69 15,04 6,4719 2,51 82845,35
Seri4 1270 14,54 18,52 24,2020 2,43 76444,68
Seri5 1280 15,51 19,84 39,9209 2,45 78320,08
D
Y
A
T
O
M
T

Seri1 1120 38,42 43,15 989,0810 1,72 33775,82
Seri2 1200 33,37 39,92 248,6661 1,68 34524,77
Seri3 1140 36,53 41,41 962,5000 1,60 29749,24
Seri4 1170 34,81 40,86 293,8851 1,59 30151,65
Seri5 1190 31,90 37,99 246,4347 1,52 28026,26
T
F

Seri1 1440 19,76 28,56 19,6429 2,33 79690,28
Seri2 1430 19,73 28,26 34,0186 2,35 80501,27
Seri3 1440 20,86 30,09 24,6400 2,31 78328,07
Seri4 1440 20,89 30,06 34,9556 2,26 74973,94
Seri5 1440 20,58 29,59 30,6920 2,30 77651,38

70

B.H.A.
(kg/m
3
)
Su Emme
(%)
Grnr
Porozite
(%)
Klcallk
Kat. 10
5
( cm
2
/dk)
Ultrases
Hz
(km/sn)
Elastisite
Modul
(N/cm
2
)
2
8

G
N
L
K

N
U
M
U
N
E
L
E
R

P
O
M
Z
A

Seri1 1100 23,43 25,6 31,4827 2,65 78743,63
Seri2 1180 17,73 20,96 3,4321 2,73 89647,52
Seri3 1260 12,43 15,63 3,2698 2,70 93633,03
Seri4 1260 15,86 19,99 10,1829 2,61 87494,86
Seri5 1230 19,80 24,41 23,8544 2,66 88715,47
D
Y
A
T
O
M
T

Seri1 1160 34,80 39,56 576,1850 1,76 36628,09
Seri2 1220 30,98 37,9 157,3177 1,79 39847,12
Seri3 1150 34,59 39,95 709,0298 1,66 32303,16
Seri4 1200 32,16 38,71 171,6380 1,75 37461,77
Seri5 1190 32,84 39,05 166,1091 1,72 35886,81
T
F

Seri1 1440 19,93 28,72 4,5635 2,59 98467,52
Seri2 1420 19,79 28,15 5,5177 2,52 91922,20
Seri3 1440 19,94 28,74 5,6013 2,58 97708,62
Seri4 1440 20,95 30,13 7,4536 2,56 96199,63
Seri5 1450 20,75 30,07 11,8285 2,60 99918,45


B.H.A.
(kg/m
3
)
Su
Emme
(%)
Grnr
Porozite
(%)
Klcallk
Kat. 10
5
( cm
2
/dk)
Ultrases
Hz
(km/sn)
Elastisite
Modul
(N/cm
2
)
Is
letkenlik
(w/m.K)
5
6

G
N
L
K

N
U
M
U
N
E
L
E
R

P
O
M
Z
A

Seri1 1090 24,17 26,41 30,2029 2,62 76271,11 0,270
Seri2 1180 18,96 22,28 1,5621 2,68 86393,80 0,316
Seri3 1240 14,40 17,79 1,5400 2,68 90786,71 0,364
Seri4 1230 18,88 23,26 11,8285 2,63 86725,66 0,305
Seri5 1240 19,28 23,90 33,6063 2,71 92830,62 0,313
D
Y
A
T
O
M
T

Seri1 1160 34,55 39,98 532,3693 1,70 34173,29 0,259
Seri2 1220 31,79 38,65 137,7338 1,69 35519,29 0,313
Seri3 1140 36,49 41,56 662,1536 1,59 29378,53 0,263
Seri4 1180 34,99 41,21 143,6210 1,64 32351,97 0,309
Seri5 1180 34,14 40,20 115,0364 1,54 28526,89 0,304
T
F

Seri1 1520 13,70 21,09 1,3075 2,54 101278,90 0,582
Seri2 1510 13,63 20,60 1,3279 2,53 98525,58 0,498
Seri3 1540 13,62 20,99 3,9424 2,57 103685,48 0,496
Seri4 1470 18,40 27,11 8,7127 2,56 98203,79 0,535
Seri5 1540 13,50 20,88 6,3373 2,54 101278,94 0,541

71
800
1000
1200
1400
1600
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
SERLER
B
i
r
i
m

H
a
c
i
m

A
r
l
k

(
k
g
/
m
3
)
Pomza Diyatomit Tf
4.1.1 Birim Hacim Arlk ile lgili Sonular

Birim hacim arlk deneyi 7, 28, ve 56 gnlk tm numuneler zerinde
gerekletirilmitir. Arimed prensibine gre yaplan deneylerde, pomza, diyatomit ve
tf agregas kullanlarak retilen bloklarda, orta (8-4 mm) agrega orannn azaltlmas,
ince (4-0 mm) agrega orann arttrlmas ile birim hacim arlklardaki deiimler,
numune yalarna gre sras ile ekil 4.1, ekil 4.2, ekil 4.3te grlmektedir.

ekil 4.1 7 Gnlk numunelerde birim hacim arlk deiimi.


800
1000
1200
1400
1600
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
SERLER
B
i
r
i
m

H
a
c
i
m

A
r
l
k

(
k
g
/
m
3
)
Pomza Diyatomit Tf

72
800
1000
1200
1400
1600
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
SERLER
B
i
r
i
m

H
a
c
i
m

A
r
l
k

(
k
g
/
m
3
)
Pomza Diyatomit Tf


Birim hacim arlk deerleri pomza agregal bloklarda 10401290 kg/m
3
, diyatomit
agregal bloklarda 11201220 kg/m
3
ve tf agregal bloklarda 1420-1540 kg/m
3

arasnda deimektedir (ekil 4.1, ekil 4.2, ekil 4.3). Birim hacim arlk
grafiklerinden grld zere, blok eleman bnyesindeki orta agrega (8-4 mm)
hacminin azalp, ince agrega (4-0 mm) hacminin artmas ile (Seri-1den, Seri-5e
gidildike) her tr blok elemann birim hacim arlk deerinin genel olarak artt
grlmektedir. Bu art zellikle pomza ve diyatomitli bloklarda aka grlmektedir.

Yine ayn grafiklerden tf agregas kullanlarak retilen bloklarn zamana bal (728-
56. gnler iin) olarak birim hacim arlk deerindeki art, diyatomit ve pomza
agregal bloklara gre daha fazladr. Bu artn nedeninin tf kayac bnyesinde bulunan
ak gzenekli boluklarn, pomza ve diyatomit kayacna gre daha az olmasndan,
dolay zamanla bu ak boluklarn imento jeli ile kapatlmas sonucu, blok
bnyesindeki porozite oran dm, paralelinde de birim hacim arlk deerinin artm
olduu dnlmektedir. Agregalara ait porozite deerleri ve bu agregalar kullanlarak
retilen blok numunelere ait grnr porozite deerlerindeki zamana bal deiim
verileri de bu sonucu destekler nitelikte olduu grlmtr.

73
0
10
20
30
40
50
60
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
SERLER
P
o
r
o
z
i
t
e

(
%
)
Pomza Diyatomit Tf
0
10
20
30
40
50
60
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
SERLER
P
o
r
o
z
i
t
e

(
%
)
Pomza Diyatomit Tf
4.1.2 Grnr Porozite

retilen 7, 28 ve 56 gnlk blok numunelere ait grnr porozite (zahiri porozite)
deerleri, birim hacim arlk deerlerinin bulunmasnda da kullanlan arimed
prensibine gre belirlenerek hesaplanmtr. Bloklara ait sonular ekil 4.4, ekil 4.5 ve
ekil 4.6da belirtilmitir.

ekil 4.4 7 Gnlk numunelerde grnr porozite deiimi.


74
0
10
20
30
40
50
60
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
SERLER
P
o
r
o
z
i
t
e

(
%
)
Pomza Diyatomit Tf

ekillerden de grld zere, pomza, diyatomit ve tf agregas kullanlarak retilen
tr blok iinde, tm yalarda en yksek porozite deerine sahip blok tr, diyatomit
agregas kullanlarak retilen bloklarda grlmektedir. Grnr porozite deerleri
pomza agregal bloklar iin; % 23, diyatomit agregal bloklar iin % 40 ve tf agregal
bloklar iin % 26 mertebesindedir. 7 ve 28. gnlerde her tr malzeme ile retilen
bloklarn grnr porozite deerlerinde belirgin bir deiiklik grlmese de 28. gnden
sonraki yalarda zellikle tf agregas kullanlarak retilen bloklarn porozite
deerlerinde ortalama % 20 azalma grlmtr (ekil 4.6).

farkl tf agregann blok elemanlarn porozite oranna etkisine bakacak olur isek;
karmlardaki ince malzeme orannn % 40tan, % 60a ve orta malzemenin % 40tan,
% 20ye inmesi ile; pomza agregal numunelerde, ince malzeme orannn aratmas,
porozite oranlarndaki deiim her yata da azalmaya sebep olmutur. Diyatomit
agregal numunelerde, erken yalardaki porozite oran ince malzeme miktarnn artmas
ile azalmtr. Ancak 28 ve 56. gnlerdeki porozite deerlerine bakldnda, ileriki
yalarda bu azalmann yavalama gsterdii grafiklerden okunmaktadr.

Tf agregas kullanlan bloklar iin ise, her yata da ince malzeme orannn
artmasyla porozite oranlarnda artlar gzlenmektedir.

75
4.1.3 Su Emme

Blok numuneler zerinde, Arimed prensibine gre yaplan deney 7, 28 ve 56 gnlk
numunelerin tmne uygulanlmtr. 56 gnlk numunelerden elde edilen veriler gz
nne alndnda toplam su emme deerleri; sras ile, pomza agregal bloklarda %
21,17 ile % 14,40 arasnda, diyatomit agregal bloklarda % 36,49 ile % 31,79 arasnda
ve tf agregal bloklarda, % 18,40 ile % 13,50 arasnda deerler almtr.

ekil 4.7 7 Gnlk numunelerde toplam su emme deiimi.


0
10
20
30
40
50
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
Seriler
T
o
p
l
a
m

S
u

E
m
m
e

(
%
)
Pomza Diyatomit Tf
0
10
20
30
40
50
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
Seriler
T
o
p
l
a
m

S
u

E
m
m
e

(
%
)
Pomza Diyatomit Tf

76


Su emme deerlerini gsteren grafikler (ekil 4.7, ekil 4.8. ekil 4.9) incelendiinde;
Tm yalarda en yksek su emme oran, diyatomit agregas kullanlarak retilen
bloklarda, en dk su emme oran ise tf agregas kullanlarak retilen bloklarda
grlmektedir. Yine ayn grafiklerden elde edilen veriler nda zamana bal olarak,
su emme orannn tm numunelerde azaldn sylemek mmkndr. Ancak bu azal
pomza ve diyatomitli numunelerde erken yalardan balayarak kendini gsterirken, tf
agregal bloklarda 28 gnden sonra daha etkili olmutur.

4.1.4 Klcallk Katsays

7, 28 ve 56 gnlk numuneler zerinde gerekletirilen klcallk deneyi sonucunda
hesaplanan klcallk katsaylarnn deiimi ekil 4.10, ekil 4.11 ve ekil 4.12deki
grafiklerde verilmitir. Deneyler sonucunda fakl tr agrega iin, en yksek klcallk
katsaysna sahip olan blok trnn diyatomit agregal bloklar, en dk klcallk
katsaysna sahip olan bloklarn ise tf agregal bloklar olduu grlmtr. Her tr
agrega iin, 7 gnlk klcallk katsays deerleri genellikle 28 ve 56 gnlk
deerlerden daha yksektir. Ayn zamanda en dk klcallk katsays deeri tr
hafif agregal bloklar iin 56 gnlk numunelerde grldn syleyebilir. Bulunan bu
deerlerin zamana bal (7-28-56 gnlk) toplam su emme deerlerini de
desteklemektedir.
0
10
20
30
40
50
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
Seriler
T
o
p
l
a
m

S
u

E
m
m
e

(
%
)
Pomza Diyatomit Tf

77
0
10
20
30
40
50
Seri 1 Seri 2 Seri 3 Seri 4 Seri 5
Seriler
K
l
c
a
l
l
k

K
a
t
.

x

1
0
^
5
(
c
m
^
2
/
d
k
.
)
7 gn 28 gn 56 gn
0
200
400
600
800
1000
1200
Seriler
K
l
c
a
l
l
k

K
a
t
.

x

1
0
^
5
7 gn 28 gn 56 gn

(a) (b)
Resim 4.1 (a),(b) Klcallk deney dzenei ve numunede klcal suyun ykselmesi.

Birim hacimdeki ince malzeme miktarnn artmas ile (Seri-1den Seri-5e) klcallk
katsaysndaki deiim arasnda dorusal bir deiim olmamasna ramen numunelerin
basn dayanm deerleriyle ters orantl bir deiimden sz etmek mmkndr.
zellikle porozite deeri yksek olan serilerin klcallk katsaylarnn da yksek olduu
grlmtr.

ekil 4.10 Pomza agregal numunelerde klcallk katsaysnn zamana gre deiimi.

ekil 4.11 Diyatomit agregal numunelerde klcallk katsaysnn zamana gre deiimi.

78
1
1,5
2
2,5
3
3,5
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
Seriler
U
l
t
r
a
s
e
s

h

(
k
m
/
s
n
)
Pomza Diyatomit Tf
0
10
20
30
40
50
Seriler
K
l
c
a
l
l
k

K
a
t
.

x

1
0
^
5
7 gn 28 gn 56 gn

ekil 4.12 Pomza agregal numunelerde klcallk katsaysnn zamana gre deiimi.

4.1.5 Ultrases Hz
Numunelerin fiziksel zelliklerine ait ultrases hz deneyi 7-28 ve 56. gnlerde etv
kurusu, deimez scakla gelmi numuneler zerinde uygulanmtr. Numunelere ait
deney sonularndan elde edilen grafikler ekil 4.13, ekil 4.14, ve ekil 4.15de
verilmitir. Ultrases hzlar pomzal numunelerde 2,39-2,71 km/sn, diyatomitli
numunelerde 1,52-1,79 km/sn ve tfl numunelerde 2,26-2,60 km/sn arasnda
deimektedir. Tm yalarda (7-28-56 gnlk) en yksek ultrases hz, pomza agregas
kullanlarak retilen numunelerde grrken, en dk ultrases hz ise diyatomit
agregas ile retilen bloklarda grlmektedir.

ekil 4.13 7 Gnlk numunelerde ultrases hz deiimi.

79
1
1,5
2
2,5
3
3,5
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
Seriler
U
l
t
r
a
s
e
s

h

(
k
m
/
s
n
)
Pomza Diyatomit Tf
1
1,5
2
2,5
3
3,5
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
Seriler
U
l
t
r
a
s
e
s

h

(
k
m
/
s
n
)
Pomza Diyatomit Tf



Diyatomit agregas kullanlarak retilen bloklarda grlen dk ultrases hznn
nedeni, diyatomitin, pomza ve tfe gre ok daha fazla poroziteli yapya sahip
olduundan kaynaklanmaktadr. Pomza, diyatomit ve tf agregal karmlardaki ince
malzeme orannn artrlmas ile retilen bloklarn ultrases hzlarndaki deiiklikler;
pomza ve tfl numunelerde fazla bir deiiklik grlemezken, zellikle diyatomit
agregal bloklarda azalan bir deiim gzlenmektedir. Diyatomit numunelerindeki bu
ultrases hz azalna, numunelerin porozite deerlerindeki artn sebep olduunu

80
syleyebiliriz. Genel olarak tm numunelerde ultrases hznn zamana bal olarak
art, ancak zellikle ileriki yalarda (28. gnden sonra) bu artn, belirli bir deerden
sonra azalma eilimi gsterdii grlmektedir. Bu azal diyatomit agregas ile retilen
numunelerde ak olarak grlmektedir. Bu azalmann blok numune bnyesinde var
olan mevcut boluklarn, ileriki yalarda blok bnyedeki suyun buharlamas ile oluan
ve rtre sonucu kaynaklanan klcal atlaklarla birleerek toplam boluklarn artmasna
neden olduu dnlmektedir. Diyatomitin kayacnn dayanmnn, dier iki tr
kayacn dayanmna gre daha dk olmas nedeniyle, diyatomitli numunelerin ileriki
yalardaki ultrases hzndaki azal aka grlmektedir.

4.1.6 Is letkenlik Katsays

Pomza, diyatomit ve tf agregasnn ayr ayr kullanlmas ile retilen bloklarn s
iletkenlik katsaylar 56 gnlk numuneler zerinde llmtr. Elde edilen lm
deerleri ekil 4.16da grafik ortamna aktarlmtr.

Grafikten de grld zere tn serilerde, en dk s iletim katsaysna sahip blok,
diyatomit agregas ile retilen bloklarda grlmektedir. Ortalama olarak s iletim
katsaylar pomzal bloklarda 0,270-0,364 W/m.K, diyatomitli bloklarda 0,259-0,309
W/m.K ve tf agregal bloklarda 0,496-0,582 W/m.K arasnda deitii grlmektedir.
Pomza agregas kullanlarak retilen bloklarn s iletim katsaylar da diyatomitli
bloklara yakndr. Ancak tf agregas kullanlarak retilen bloklarn s iletim katsays
pomza ve diyatomitli bloklara oranla ok daha yksek olduu yukardaki grafikte
grlmektedir. Bunun sebebinin pomza ve diyatomit agregasyla retilen bloklarda,
agrega yapsndan kaynaklanan porozite deerinin, tf agregasna gre daha yksek
porozite deerine sahip olmasndan kaynaklandn syleyebiliriz. Genel olarak pomza
ve tf agregas ile retilen bloklarda birim hacimdeki ince malzeme miktarnn
artmasna bal olarak s iletim katsaysnda kk artlar gzlenmektedir.

81
0,582
0,270
0,316
0,364
0,305
0,313
0,259
0,313
0,263
0,309 0,304
0,498
0,496
0,535
0,541
0,20
0,26
0,32
0,38
0,44
0,50
0,56
0,62
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
Seriler
5
6

G
n
l
k

N
u
m
u
n
e
l
e
r
d
e
I
s
l
e
t
i
m

K
a
t
s
a
y
l
a
r

(
W
/
m
.
K
)
pomza diyatomit tf

ekil 4.16 56 Gnlk numunelerde s iletim katsays sonular.

Ayn numunelere ait 56 gnlk grnr porozite deerleri (ekil 4.6) arasnda balant
kurduumuzda zellikle tf agregas kullanlarak retilen bloklardaki grnr porozite
deerindeki, ince malzeme orannn artmasyla gzlenen art, s iletkenlik
katsaysndaki azala balanabilir.

4.2 Mekanik Deney Sonular ve Deerlendirilmesi

retilen blok numunelerin fiziksel zelliklerinden basn mukavemeti, donma-zlme
dayanm ve yksek scaklk etkisi altndaki deiimler aratrlmtr. Basn
mukavemeti deneyi 7, 28 ve 56 gnlk numuneler zerinde, donmaznme ve yksek
scaklk deneyleri ise 28 glk deney numuneleri zerinde gerekletirilmitir. Mekanik
deneylerle ilgili sonular izelge 4.4, izelge 4.5 ve izelge 4.6 da verilmitir.

82
izelge 4.4 7 Gnlk numunelere ait mekanik deney sonular.

7 GNLK
Arlk
(gr)
Ultrases Hz
(km/sn)
Basn
Dayanm
(N/mm
2
)
7

G
N
L
K

N
U
M
U
N
E
L
E
R
N

M
E
K
A
N
K

D
E
N
E
Y

S
O
N
U
L
A
R
I

P
O
M
Z
A

Seri1 1229,63 2,58 6,89
Seri2 1458,30 2,65 8,41
Seri3 1409,70 2,77 9,25
Seri4 1401,53 2,67 8,33
Seri5 1477,77 2,66 7,24
D
Y
A
T
O
M
T

Seri1 1410,73 1,63 2,36
Seri2 1493,43 1,58 2,09
Seri3 1392,13 1,54 1,48
Seri4 1444,13 1,51 1,85
Seri5 1467,33 1,45 1,65
T
F

Seri1 1572,47 2,30 9,00
Seri2 1544,30 2,34 9,73
Seri3 1579,83 2,30 9,20
Seri4 1601,83 2,26 8,06
Seri5 1612,60 2,28 9,04


28 GNLK
Arlk
(gr)
Ultrases Hz
(km/sn)
Basn
Dayanm
(N/mm
2
)
2
8

G
N
L
K

N
U
M
U
N
E
L
E
R
N

M
E
K
A
N
K

D
E
N
E
Y

S
O
N
U
L
A
R
I

P
O
M
Z
A

Seri1 1138,83 2,67 7,98
Seri2 1274,73 2,73 11,65
Seri3 1265,90 2,71 10,53
Seri4 1235,77 2,68 7,88
Seri5 1344,43 2,69 10,34
D
Y
A
T
O
M
T

Seri1 1223,63 1,78 2,91
Seri2 1273,37 1,92 4,28
Seri3 1182,33 1,55 2,72
Seri4 1227,03 1,73 3,56
Seri5 1244,17 1,76 3,09
T
F

Seri1 1549,53 2,59 13,16
Seri2 1436,67 2,56 11,76
Seri3 1583,77 2,52 12,07
Seri4 1603,97 2,46 13,93
Seri5 1576,13 2,49 11,85

83

Mekanik testler sonucunda da numunelerin fiziksel zeliklerinde de deiiklikler
meydana gelir. 28 gnlk deney numuneleri zerinde gerekletirilen donma-znme
ve yksek scaklk testlerinin sonular izelge 4.7 ve 4.8de belirtilmitir.

izelge 4.7 28 Gnlk numunelerin donma-znme etkisi sonular.

DONMA-
ZLME
Deney
ncesi
Arlk
(gr)
Deney
Sonras
Arlk
(gr)
Arlk
Kayb
(%)
Don-z
Yaplmayan
Numunelerin
Basn
Dayanm
(N/mm
2
)
Don-z
Sonras
Numunelerin
Basn
Dayanm
(N/mm
2
)
Basn
Dayanm
Deiimi
(%)
(-Azalm)
(+Artm)
5
6

G
N
L
K

N
U
M
U
N
E
L
E
R

P
O
M
Z
A

Seri1 1023,70 1006,70 1,66 7,98 8,46 5,95
Seri2 1162,60 1154,87 0,67 11,65 13,46 15,49
Seri3 1158,03 1143,13 1,29 10,53 12,43 18,04
Seri4 1122,50 1090,80 2,82 7,88 9,18 16,43
Seri5 1247,03 1211,43 2,85 10,34 13,40 29,59
D
Y
A
T
O
M
T

Seri1 1096,73 1035,07 5,62 2,91 3,50 20,10
Seri2 1154,00 1093,90 5,21 4,28 3,98 -7,01
Seri3 1084,00 831,73 23,27 2,72 yaplamad yaplamad
Seri4 1144,37 1079,27 5,69 3,56 2,95 -17,28
Seri5 1146,70 1113,83 2,87 3,09 2,95 -4,53
T
F

Seri1 1465,97 1432,37 2,29 13,16 16,51 25,42
Seri2 1328,47 1279,13 3,71 11,76 14,25 21,17
Seri3 1462,90 1460,93 0,13 12,07 15,94 32,06
Seri4 1482,20 1472,10 0,68 13,93 13,47 -3,34
Seri5 1449,33 1425,03 1,68 11,85 17,73 49,62
56 GNLK
Arlk
(gr)
Ultrases Hz
(km/sn)
Basn
Dayanm
(N/mm
2
)
5
6

G
N
L
K

N
U
M
U
N
E
L
E
R
N

M
E
K
A
N
K

D
E
N
E
Y

S
O
N
U
L
A
R
I

P
O
M
Z
A

Seri1 1102,73 2,53 9,31
Seri2 1221,97 2,54 12,22
Seri3 1193,17 2,73 10,52
Seri4 1147,10 2,72 9,26
Seri5 1263,10 2,63 11,78
D
Y
A
T
O
M
T

Seri1 1186,33 1,83 3,87
Seri2 1238,53 1,87 3,82
Seri3 1192,10 1,51 3,38
Seri4 1204,97 1,62 3,60
Seri5 1230,63 1,67 2,69
T
F

Seri1 1477,70 2,68 12,58
Seri2 1430,17 2,65 10,69
Seri3 1469,63 2,59 11,76
Seri4 1477,40 2,29 11,40
Seri5 1485,17 2,71 12,65

84

izelge 4.8 28 Gnlk numunelerin yksek scaklk etkisi sonular.

YKSEK
SICAKLIK
Deney
ncesi
Arlk
(gr)
Deney
Sonras
Arlk
(gr)
Arlk
Kayb
(%)
Yksek
Scaklk
Yaplmayan
Numunelerin
Basn
Dayanm
(N/mm
2
)
Yksek
Scaklk
Sonras
Numunelerin
Basn
Dayanm
(N/mm
2
)
Basn
Dayanm
Deiimi
(%)
(-Azalm)
(+Artm)
5
6

G
N
L
K

N
U
M
U
N
E
L
E
R

P
O
M
Z
A

Seri1 1017,10 974,40 4,20 7,98 5,48 -31,33
Seri2 1150,40 1081,50 5,99 11,65 8,42 -27,73
Seri3 1173,67 1117,03 4,83 10,53 9,56 -9,21
Seri4 1186,73 1134,27 4,42 7,88 7,56 -4,06
Seri5 1171,93 1122,60 4,21 10,34 7,24 -29,98
D
Y
A
T
O
M
T

Seri1 1108,43 1026,50 7,39 2,91 4,42 51,89
Seri2 1161,97 1074,23 7,55 4,28 6,57 53,50
Seri3 1104,57 1023,67 7,32 2,72 3,10 13,97
Seri4 1146,50 1051,77 8,26 3,56 5,80 62,92
Seri5 1172,83 1065,40 9,16 3,09 5,99 93,85
T
F

Seri1 1444,57 1393,03 3,57 13,16 10,25 -22,11
Seri2 1343,73 1290,97 3,93 11,76 8,51 -27,64
Seri3 1446,63 1390,17 3,90 12,07 9,60 -20,46
Seri4 1485,27 1433,60 3,48 13,93 10,17 -26,99
Seri5 1452,87 1399,70 3,66 11,85 10,30 -13,08

4.2.1 Basn Mukavemeti
Pomza, diyatomit ve tf numuneler zerinde yaplan 7-28 ve 56 gnlk numuneler
zerinde yaplan basn dayanm sonular ekil 4.17, ekil 4.18 ve ekil 4.19da
belirtilmitir. Pomzal numunelerin basn dayanmlar 9,26 N/mm
2
ile 12,22 N/mm,
diyatomitli numunelerin basn dayanmlar 2,96 N/mm
2
ile 3,87 N/mm
2
ve tfl
numunelerin basn dayanmlar 10,69 N/mm
2
ile 12,65 N/mm
2
arasnda deimektedir.

85
1
4
7
10
13
16
19
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
Seriler
B
a
s

D
a
y
a
n

(
N
/
m
m
^
2
)Pomza Diyatomit Tf
1
4
7
10
13
16
19
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
Seriler
B
a
s

D
a
y
a
n

(
N
/
m
m
^
2
Pomza Diyatomit Tf
1
4
7
10
13
16
19
S-1 S-2 S-3 S-4 S-5
Seriler
B
a
s

D
a
y
a
n

(
N
/
m
m
^
2
)
Pomza Diyatomit Tf

ekil 4.17 7 Gnlk Pomza, Diyatomit ve Tfl bloklarn basn dayanmlar.



86
1
4
7
10
13
16
19
7-28-56
(S-1)
7-28-56
(S-2)
7-28-56
(S-3)
7-28-56
(S-4)
7-28-56
(S-5)
B
a
s

D
a
y
a
n

(
N
/
m
m
^
2
)
Pomza Diyatomit Tf
Blok numuneler zerinde yaplan basn dayanm deney sonularnn numune
yalaryla ilikisini gsterir grafik ekil 4.20de verilmitir. Pomzal numunelerde en
yksek basn dayanm deeri Seri-2de, diyatomit agregal numunelerde, en yksek
dayanm deeri Seri-2den ve tf agregas kullanlarak retilen bloklarda en yksek
dayanm deeri Seri-5 verilen karm oranlardan elde edilmitir. retilen hafif bloklar
yaplarnda bulunan agrega trnn zeliklerine bal olarak fakl basn dayanm
deerleri gstermilerdir. Diyatomit kayacnn tf ve pomza kayacna oranla daha
boluklu (poroziteli) bir yap sergilemesi ve literatrden edinilen bilgiler nda
diyatomit kayacnn pomza ve tfe gre daha dk mekanik zeliklere sahip olmas,
diyatomitli bloklarn dk dayanma sahip olmasnda birincil etkendir.

ekil 4.20 7-28-56 Gnlk Pomza, Diyatomit ve Tfl bloklarn basn dayanm
deerleri.

4.2.2. Donma - znme Etkisi
28 gnlk numuneler zerinde TS 3449 (Ekim 1980)a -abuk donma ve zlme
koullar altnda betonda dayankllk faktr tayini- gre gerekletirilen donmazme
olay sonunda numunelerde meydana gelen arlk ve basn dayanm deiiklikleri
belirlenmitir. Donmaznme deneyi sonrasnda numunelerde gerekleen arlk ve
basn dayanm deiimleri ekil 4.21 ve ekil 4.22de grafiklere aktarlarak
sunulmutur.

87

ekil 4.21 Donma-znme sonras numunelerde gerekleen arlk deiimi.

(a) (b) (c)
Resim 4.2 (a),(b), (c) Donma-znme ncesi ve sonras blok numune grnmleri.
Pomza ve tf agregas kullanlarak retilen bloklarn donma-znme sonras, basn
dayanm deerlerinde art gzlenmitir. Diyatomitli numunelerde ise genel olarak fark
edilir bir azaln olduu deney sonularndan grlmektedir. Donma-zlme deneyi
sonunda pomza ve tf agregal blok numunelerdeki, havada kr edilen normal
numunelere kyasla, basn dayanm deerlerinde art gzlenmesinin sebebini
numunelerin donma-znme periyotlar sresi ierisinde sulu ortamda bekletilmesinin
(kr edilmesinden) neden olduu dnlmektedir. Bununla birlikte son donma-
znme periyodu tamamlanan numunelere basn dayanm deneyi uygulandnda,
numunenin iyapsndaki buzun tam olarak zlmemesinden de kaynakland
dnlmektedir.
0
2
4
6
8
10
A
r
l
k

K
a
y
b

(
%
)
S - 1 S - 2 S - 3 S - 4 S - 5
Seriler
Pomza (30 Periyot)
Diyatomit (15 Periyot)
Tf (30 Periyot)

88
0
4
8
12
16
20
S - 1 S - 2 S - 3 S - 4 S - 5
Seriler
B
a
s

D
a
y
a
n

(
N
/
m
m
2
)
POMZA DYATOMT
TF Donma-zlme ncesi
Donma-zlme Sonras

ekil 4.22 Donma-znme ncesi ve sonras basn dayanm deiimi.

Donma-znme periyotlar sonunda, numunelerde oluan dklmeler, ayrmalar ve
paralanmalarn ne oranda olduunu belirlemek amacyla her numuneni ayr ayr arlk
kayplar hesaplanm ve ekil 4.21de yzde olarak deiim grafii izilmitir. ekil
4.21de grld zere en fazla arlk kayb (15 Periyot uygulanabilmesine ramen)
diyatomit agregal blok numunelerde grlmektedir. ekil 4.22de Pomza, Diyatomit ve
tf agregal bloklara ait donma-znme sonraki basn dayanm deerleri ifade
edilmektedir.

Donma-znme deneyi sonucunda elde edilen veriler kullanlarak izilen, ekil 4.21
ve ekil 4.22deki grafikleri birlikte incelediimizde; pomza, diyatomit ve tf agregal
bloklar ierisinde, donma-znmeye kar en dayankl olan blok trnn tf agregal
bloklar olduu grlmtr. Ayn zamanda diyatomit agregal bloklarda 15 donma-
znme periyodu sonunda, hite istenilmeyen paralanma, dklme ve ayrmalarn
olutuu saptanmtr. zellikle diyatomit kayacnda grlen bu olumsuz deiiklerin
sebebinin, kayacn porozite deerinin, dier iki tr malzemeye (pomza-tf) oranla
yksek olmasndan ve kayacn mekanik zeliklerinden kaynakland dnlmektedir.

89
0
2
4
6
8
10
12
A
r
l
k

K
a
y
b

(
%
)
S - 1 S - 2 S - 3 S - 4 S - 5
Seriler
POMZA DYATOMT TF
4.2.3 Yksek Scaklk Etkisi

Numunelerin yksek scaklklardaki dayanmn belirlemek amacyla, 28 gnlk
numuneler 600
o
C de 2 saat kaldktan sonra laboratuar scaklna kadar soumas
beklenmitir. Souyan numunelerin arlklar kaydedildikten sonra, basn dayanm
testi uygulanmtr. Elde edilen veriler ekil 4.23 ve 4.24teki grafiklerde
grlmektedir.
ekil 4.23 incelendiinde en yksek arlk kayb % 9,16 ile Seri-5deki diyatomit
agregal bloklarda gereklemitir. Genel olarak her tr malzeme ierisinde en
yksek arlk kayb, diyatomit agregal bloklarda grlrken, en dk arlk kayb tf
agregal bloklarda grlmektedir.

ekil 4.23 Yksek scaklk sonras numunelerde gerekleen arlk deiimi.

Yksek scaklk deneyi sonrasnda numunelerin d yzeylerinde kararmalar
belirlenmitir (Resim 4.3). Yksek scaklk deneyi sonrasnda numunelerde oluan
basn dayanm deiimleri ekil 4.24de verilmitir. Basn dayanm deerleri gz
nne alndnda pomza ve tfl numunelerin hepsinde yksek scaklk sonras basn
dayanm kayb grlrken, diyatomit agregal bloklarda kkte olsa dayanm artlar
grlmektedir.

90

(a) (b)
Resim 4.3 (a),(b) Yksek scaklk deneyi ncesi ve sonras blok numune grnmleri.

ekil 4.24 Yksek scaklk deneyi ncesi ve sonras basn dayanm deiimi.

0
2
4
6
8
10
12
14
16
S - 1 S - 2 S - 3 S - 4 S - 5
Seriler
B
a
s

D
a
y
a
n

(
N
/
m
m
^
2
)
POMZA DYATOMT TF

91
0
4
8
12
16
800 1000 1200 1400 1600 1800
Birim Hacim Arlk (kg/m3)
B
a
s

D
a
y
a
n

(
N
/
m
m
2
)
Pomza
Diyatomit
Tf
4.3. Fiziksel ve Mekanik Deneylerin Karlatrlmal Olarak ncelenmesi
Bu blmde, deney numuneleri zerinde yaplan deneyler sonucunda elde edilen
fiziksel ve mekanik zeliklere ait veriler karlkl grafik ortamnda deerlendirilmitir.
Pomza, diyatomit ve tf agregal bloklara 56 gn sonunda uygulanan birim hacim
arlk ve basn dayanm deneylerinden elde edilen sonular ekil 4.25te grafik
ortamna aktarlmtr. Grafikten; pomza ve tfl bloklarn basn dayanm deerlerinin
diyatomitli bloklara oranla ok daha yksek olduunu sylemek mmkndr. Ayn
zamanda pomza ve diyatomitli bloklarn birim hacim arlklarnn tfl bloklara gre
ok daha fazla olduu ekil 4.25teki grafikten okunmaktadr. Birim hacim arlk-
basn dayanm ilikisi asndan optimum yap malzemesi zeliklerinin pomza
agregal bloklarda olduu dnlmektedir.

ekil 4.25 Basn dayanm-Birim hacim arlk ilikisi.

ekil 4.26daki basn dayanm-grnr porozite grafii incelendiinde, grnr
porozite deeri en yksek bloklar, diyatomit agregal bloklar olurken, yine basn
dayanm ynnden en dk dayanm zeliklerine sahip blok, diyatomit agregal
bloklar olarak belirlenmitir. Ayn grafikten grld zere porozite deeri yksek
malzemelerin, basn dayanm deerlerinin dk olduu sylenebilir. Bunun yannda
diyatomit agregal bloklarda grlen basn dayanm yetersizliinin, kayacn mekanik
zeliklerinden kaynakland dnlmektedir.

92

ekil 4.26 Basn dayanm-Grnr porozite ilikisi.

ekil 4.27 Basn dayanm-Grnr porozite ilikisi.

ekil 4.27 Ultrases Hz-Grnr porozite ilikisi.
56 gnlk numuneler zerinde gerekletirilen ultrases deneyi ve porozite deerlerleri
sonucunda, zellikle diyatomit agregal bloklarn porozite deerlerinin yksek olmas,
numunenin i yapsnn boluklu bir yapya sahip olmasna dayandrlabilir. Beraberinde
ultrases deneyi verilerinin de, pomza ve tf agregal bloklara gre dk deerler
almas, diyatomit agregal bloklarn, pomza ve tfl bloklara oranla daha boluklu bir
yapya sahip olduunu gstermektedir.
0
4
8
12
16
10 20 30 40 50
Grnr Porozite ( % )
B
a
s

D
a
y
a
n

(
N
/
m
m
2
)
Pomza
Diyatomit
Tf
0
10
20
30
40
50
60
1 1,5 2 2,5 3
Ultrases Hz (km/sn)
G
r

P
o
r
o
z
i
t
e

(
%
)
Pomza
Diyatomit
Tf

93

ekil 4.28 Basn dayanm-Is iletkenlik ilikisi.

Basn dayanm ve s iletkenlik bir yap malzemesinden beklenen nemli zeliklerden
ikisidir. ekil 4.28de retilen bloklarn basn dayanm deerleri ve s iletkenlik
katsaylar birlikte belirtilmitir. Tf agregal bloklarn basn dayanm deerleri
yksek olmasnn yannda, s iletkenlik katsaylar da yksek deerler almaktadr. Ayn
zamanda diyatomit agregasyla retilen bloklarn s iletkenlik katsaylarnn dk
olmasnn yannda basn dayanm deerlerinin de dk olduu belirlenmitir.

0
4
8
12
16
20
0,000 0,100 0,200 0,300 0,400 0,500 0,600 0,700 0,800
Is letlenlik (w/m.K)
B
a
s

D
a
y
a
n

(
N
/
m
m
2
)
Pomza
Diyatomit
Tf

94
5. TARTIMA VE SONU
Bu almada blok eleman retiminde yaygn olarak kullanlan pomza, diyatomit ve tf
kayalarndan elde edilen agregalarla hafif blok eleman retilmitir. Blok elemanlarla
ilgili olarak varlan sonular aadaki gibi zetlenmitir.
Pomza, Diyatomit ve Tf agregalar kullanlarak retilen bloklar arasnda en
yksek BHAa sahip blok tr tf agregal bloklar olurken, en dk BHAa
sahip blok tr ise diyatomit agregal bloklarda grlmtr.
zellikle pomza agregasnn granlometrisini deitirerek (iri malzeme orannn
artrlmasyla) tr blok ierisinde en dk B.H.A. sahip blok elemann
retilebilecei belirlenmitir.
Blok eleman bnyesindeki ince malzeme orannn artmasyla;
BHA deeri her tr numunede de artma eilimi gstermektedir.
Su emme deeri azalm, bunun yan sra numune yalar ile
ilikilendirildiinde, zelikle ileriki yalarda (28 gnden sonra) diyatomitli
numunelerde su emme orann artt gzlenmitir.
Ultrases hzlarnda fazla deiim gzlenmez iken, zelikle zamana bal ultrases
hz, 28 gne kadar artarken, sonraki yalarda azalmalar belirlenmitir.
Basn dayanm deeri ise dorusal bir deiim grlmemekle beraber, 28
gnlk yalarda en yksek basn dayanm deerleri pomzal ve diyatomitli
bloklarda Seri-2 de, tfl bloklarda ise Seri-4 de grlmektedir. Numunelerin
zamana bal olarak basn dayanm deerleri; diyatomit ve tfl bloklarda 28
gne kadar artma, ileriki yalarda azalma eilimi gstermektedir.
Basn dayanm deerleri asndan en yksek dayanma sahip blok tr, tf
agregal bloklarda, en dk dayanma sahip blok tr ise diyatomit agregal
bloklarda saptanmtr.

95
Donma-znme olay sonunda grlmtr ki; diyatomit agregal bloklar
elverisiz hava artlarna kar dayanksz bir malzemedir. zellikle porozite
oran yksek olan malzemelerin elverisiz hava artlarna kar dayanksz
olduklar grlmektedir.
Yksek scakla kar en dayankl malzeme tr diyatomit agregal bloklar
olarak grlmektedir. Ancak diyatomit agregal bloklarn yksek scaklk
sonrasndaki basn dayanm artlarnn sebebinin uygun analizlerle
belirlenmesi bu sonucu daha da belirgin hale getirecektir.
Is iletkenlik deney sonularna gre yaltm malzemesi olarak kullanlamaya en
uygun malzeme tr diyatomit agregal bloklar olarak belirlenmitir. Bunun
yannda pomza agregal bloklarn zellikle yaltm ynnden, ayn zamanda da
basn dayanm deerinin diyatomitli bloklara gre yksek olmasndan dolay,
pomza agregal bloklar n plana karmtr.
retilen mamul blok elemanlarn genel olarak bir deerlendirmesi yapldnda,
yap malzemesi sektrnde doal olmayan, insan salna zararl ve yapnn
hizmet mrn birok yaltm veya tayc amala kullanlan duvar elemanlar
bulunmaktadr. Bu alma sonucundan elde elden veriler na, optimum
dzeyde zelliklere sahip, istenilen ve beklenen zellikleri salanabilecek yap
malzemelerinin gelitirilmesi mmkndr.

5.1 neriler
lkemizde bol miktarda rezerv kapasitesine sahip olan pomza agregasnn yan sra
diyatomit ve volkanik tflerin de inaat sektrnde, gerek hafif beton agregas
gerekse yap blou retiminde kullanlarak, lke ekonomisine katk salamak amac
dorultusunda konuyla ilgili almalara devam edilmelidir.

96
6. KAYNAKLAR
Ardr M.L., 1989, Altnapa Bims Agregasndan TS 3234'e Uygun Hafif Beton Briket
mali, Yksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstits, Seluk niversitesi, Konya.
Altun, F. ve Haktanr, T., 2001, Kayseri Yresi Erciyes Da Hafif Agregalar ile
retilen Tayc Hafif Beton zelliklerinin ncelenmesi, Yldz Teknik
niversitesi Dergisi, 20012, s.1018.
Alyldz .S., 2003, Isparta Dereboaz Tflerinde Donma-znme Periyotlarnn
Fiziko-Mekanik Davranlarna Etkisi, Yksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri
Enstits, Sleyman Demirel niversitesi, Isparta.
Andrew, S., Willian, K. 1978, Lightweight concrete, Third Edition, Formerly,
Buailding Research Establishment Garston, Watford, U.K.
Arda A., 1994., Hafif Betonlarda Agrega Konsantrasyonunun Mekanik zelliklere
Etkisi, Yksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstits, stanbul Teknik niversitesi,
stanbul.
Arc E., 1997, Van Yresindeki Volkanik Tfn Beton Mukavemetine Etkisi Ve
Tayc Hafif Beton Agregas Olarak Kullanlabilirliinin Aratrlmas, Yksek
Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstits, Frat niversitesi, Elaz.
Arunta, H.Y., 1996, Diyatomit, zellikleri, Kullanm Alanlar, naat Sektrndeki
Yeri, imento ve Beton Dnyas, Cilt 1, Say 4, s.27-32.
Arunta, H., Albayrak, Y., Saka, M., Aydn, H., Tokyay, M., 1998, Ankara
Kzlcahamam ve ankrerke Yresi Diyatomitlerinin zelliklerinin
Aratrlmas Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences, 1998,
2(4): s. 337343.
ASTM C 597., 1998, Standard Test Method for Pulse Velocity through Concrete,
ASTM, U.S.A.

97
ASTM C 1113,. 2004, Standard Test Method For Thermal Conductvty of
Refractores By Hot Wre (Platnum Resstance Thermometer Technque), ASTM,
U.S.A.
Bayiit, C., Serin, G., ankran, O., 2000, Prefabrike Blme Panosunda Hafif
Betonun ve elik Liflerin Kullanlabilirlii, Beton Prefabrikasyon Dergisi, Say 54,
s.15-20.
Bayiit, C., Serin, G., ankran, O., 2001, Beton Blok Elemanlarn Dayanm zerine
Pomza ve Silis Dumannn Etkileri, Sleyman Demirel niversitesi Fen Bilimleri
Enstit Dergisi, 2001, 5(2): s.4148.
Bayiit, C., Gener, . ve Terzi, S., 2001, Bimsblok ile Yaplan Yma Yapnn
Deprem Davrannn Aratrlmas, MO Antalya Blten, Say: 28, s.20-23,
Antalya.
Ceylan, H., Sara., 2006, Farkl Pomza Agrega Trlerinden Elde Edilen Hafif Betonun
Scaklk Etkisindeki Baz zellikleri zerine Bir Aratrma Sleyman Demirel
niversitesi Fen Bilimleri Enstits Dergisi, Say,10-3, s.,413-421, Isparta.
avuolu, .., Ylmaz, A.O., Alp, ., Vcl, M., 2004, Harit ay (Giresun-Tirebolu)
Krlm Dere Malzemesinin Agrega Olarak Kullanlabilirliinin ncelenmesi. VII.
Blgesel Kaya Mekanii Sempozyumu, KAYAMEK2004 Sivas.
elik, M.H., ve elik, A., 2004, Straforun Tayc ve Hafif Beton retiminde
Kullanlabilirliinin Aratrlmas, Politeknik Dergisi, Cilt:7, say:3, s.251-257.
elik, ., ve Grdal, E., 2005, Yerfst Kabuunun Agrega Olarak Kullanm
Olanaklar, T Dergisi/a Mimarlk, Planlama, Tasarm, Cilt:4, Say:1, s.37-46.
obanolu, ., ve zpnar, Y,. 2003, Sandkl (Afyon) Tflerinin Mhendislik
zellikleri Ve Beton Agregas Olarak Kullanm Olanaklarnn ncelenmesi, Yer
Bilimleri Dergisi, say 42, s.205222.

98
ubuk, M.K., 2001, Diyatomit Katkl Bitml styaplarn Performans Analizleri,
Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits Dergisi, Cilt:14, No:1, s.209-220.
Davraz, M., 2001, Pomzann Endstriyel Kullanm Alanlar, Doktora Seminer
Notlar, Fen Bilimleri Enstits, Sleyman Demirel niversitesi, Isparta.
Demir ,. 2001, Afyon Blgesi Tflerinin Tula retiminde Kullanlmas, Doktora
Tezi, Fen Bilimleri Enstits, Gazi niversitesi, ss.113, Ankara.
Diner, R., ve aatay, .H., 2004, Uucu Kl, elik Lif ve Pomza eren Betonlarn
Mekanik zellikleri, .. Mhendislik-Mimarlk Fakltesi Dergisi, Say: 19(2),
s.261279, Adana.
Diner, R., ve aatay, .H., 2004, Pomza le Yaplan Hafif Betonlarn Mekanik
zellikleri, .. Mhendislik-Mimarlk Fakltesi Dergisi, Say:19(2), s.247260,
Adana.
Dizayn Konstrksiyon., 2006, Pomza-Bims Sektrmze Bir Bak, naat Teknik
Dergisi, Yl 2006, Say 246, s.22-36.
Doan, H., ener, F., 2004, Hafif Yap Malzemeleri (Pomza-Perlit-Ytong-Gazbeton)
Kullanmnn Yaygnlatrlmasna Ynelik Sonu ve neriler, Haber Blteni.
DPT., 2001, Madencilik zel htisas Komisyonu Raporu, Endstriyel Hammaddeler
Alt Komisyonu Yap Malzemeleri III (Pomza-Perlit-Vermiklit-Flogopit-Genleen
Killer). alma Grubu Raporu, DPT: 2617 - K: 628, Ankara.
Ekmekyapar, T., rng, ., 1997, naat Malzeme Bilgisi Atatrk niversitesi, Ziraat
Fakltesi Yaynlar, No: 145, Erzurum.
Erkan, Y., 1995, Mamatik Petrografi, Jeoloji Mhendislii Blm Ders Notlar.
Hacettepe niversitesi Mhendislik Fakltesi, ss.154, Ankara.
Erdoan, T.Y., 2003, Beton, ODT Gelitirme Vakf Yaynclk ve letiim A..
Yayn, Ankara.

99
Gndz, L,. 1998, Pomza Teknolojisi, Cilt 1, s.15-33, Isparta.
Kadir, S., ve Karaka, Z., 2000, Konya Miyosen Yal Volkanik Birimlerin
Mineralojik-Petrografik ve Jeokimyasal ncelenmesi ile Neoform Kil Mineral
Oluumlarnn rdelenmesi, MTA Dergisi say:122, s.95-106.
Kavas, T., ve elik, M.Y., 2001, Ayazini Afyon Tflerinin imento Sanayisinde Tras
Olarak Kullanlabilirliinin ncelenmesi, Madencilik Dergisi cilt: 40, say:2-3,
s.39-46, Haziran-Eyll-Aralk, Ankara.
Kaymak, N., 2001, Sedimantoloji Ders Notlar, zmit.
Kou N., 1997, Konya evresindeki Volkanik Tflerin Yap Malzemesi Olarak
Deerlendirilmesi ve zelliklerinin Belirlenmesi zerine Deneysel Bir Aratrma,
Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstits, stanbul Teknik niversitesi, stanbul.
Kou, N., 2005, naat Sektrnde Puzolanik Aktiviteye Ship Tflerin Kullanlmas ve
zelliklerinin Aratrlmas, Trkiye Pomza Sempozyumu ve Sergisi, 15-17 Eyll-
Isparta.
Neville, A.M., 1975, Properties of Concrete, Pitman Publishing, London.
ner, F., Alpaslan, M., Boztu, D., Kucu, M., 2004, Hns Yresi Volkanitlerin
Petrolojisi ve Proklastik Kayalarn Yapta ve Hafif Beton Agregas Olarak
Kullanlabilirlii, TBTAK YDABAG-101Y053.
zdeniz, M.B., Pehlivan, A., Yaar, Y., Ylmazer, S., Ylmazer, C., Ylmaz, M., Kan,
., Kars, F., 1994, Briketlerin Higrotermal zelliklerinin Saptanmas ve
yiletirilmesi TBTAK NTAG Proje No. 605.
San S., 2005, Pomza le retilen Hafif Beton Bloklarn Fiziksel zelliklerin
ncelenmesi Yksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstits, Afyon Kocatepe
niversitesi, Afyon.

100
Serin G., 1999, Pomzann Hafif Beton Blok Duvar Eleman Olarak Kullanlmasnn
Aratrlmas, Yksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstits, Sleyman Demirel
niversitesi, Isparta.
apc, N., Gndz, L., Ulusoy., 2004, Karaman ve Civar Pomza Oluumlarnn Hafif
Beton Sektrnde Agrega Oarak Yeri ve nemi, 5.Endstriyel Hammaddeler
Sempozyumu, s.138-148, zmir.
imek, O., Arunta, H, Y., Eroltekin V., 1999, Uucu Kln Hafif Beton Yap
Eleman retiminde Kullanm ve Mekanik zelliklerine Etkisi. e-teknoloji
Dergisi, Cilt 2, Say 3-4, s,15-23.
Skan, T., 1966, Doal Hafif Agregalarla Hafif Beton Aratrmas, Trkiye Bilimsel
ve Teknik Aratrma Kurumu, Proje No: MAG-31, Kasm, Ankara.
Tademir, M.A. ve Bayramov, F., 2002, Yksek Performansl imento Esasl
Kompozitlerin Mekanik Davran, T dergisi/d Mhendislik Cilt:1, Say:2,
s.125-144.
Temur, S., 1998, Endstriyel Hammaddeler, Seluk niversitesi, Konya.
Tokgz, H., Dorum, A.., Kvrak,O., 2004, Silis Dumanl Briketin Basn Dayanmnn
Aratrlmas, Politeknik Dergisi, yl.2004 Cilt.7 Say.4 s.369372.
Tolay A., Yaar, E., Erdoan Y., 2004, Nevehir Pomzasnn Agrega Olarak
Kullanlabilirliinin Aratrlmas, 5.Endstriyel Hammaddeler Sempozyumu, s
345354, zmir.
Topu, .B., 2006, Beton Teknolojisi, s.215-235, Eskiehir.
Topu, .B., 2006, Yap Malzemeleri ve Beton, s.35-55, Eskiehir.
Topu, .B,. Altun, F,. Ar, K., 2005, Kayseri Yresi Hafif Agrega zellikleri ve
Tayc Beton retimi, Trkiye Pomza Sempozyumu ve Sergi 2005, Isparta.
TS 25, 1959, Tras, Trk Standartlar Enstits, Ankara.

101
TSE 1971, 2002, imento-Blm 1: Genel imentolar - Bileim, zellikler ve
Uygunluk Kriterleri, Trk Standartlar Enstits, Ankara.
TSE 1972, 2002, imento-Blm 2: Uygunluk Deerlendirmesi Trk Standartlar
Enstits, Ankara.
TSE 2061, 2002, Beton- Blm 1: zellik, Performans, malat ve Uygunluk, Trk
Standartlar Enstits, Ankara.
TS 1114 EN 130551, 2004, Hafif Agregalar-Blm 1: Beton, Har ve erbette
Kullanm in, Trk Standartlar Enstits, Ankara.
TSE EN 123901, 2002, Beton - Sertlemi Beton Deneyleri - Blm 1: Deney
Numunesi ve Kalplarnn ekil, Boyut ve Dier zellikleri, Trk Standartlar
Enstits, Ankara.
TSE EN 123903, 2003, Beton-Sertlemi Beton Deneyleri-Blm 3: Deney
Numunelerinde Basn Dayanmnn Tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara.
TSE 2511, 1977, Tayc Hafif Betonlarn Karm Hesap Esaslar, Trk Standartlar
Enstits, Ankara.
TSE 3234, 1978, Bimsbeton Yapm Kurallar, Karm Hesab ve Deney Metotlar,
Trk Standartlar Enstits, Ankara.
TSE 3234/T1, Bimsbeton Yapm Kurallar, Karm Hesab ve Deney Metotlar, Trk
Standartlar Enstits, Ankara.
TSE 3289 EN 1354, 1996, Gzenekli Beton-Hafif Agregal-Basn Mukavemeti
Tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara.
TSE 3449, abuk Donma ve zlme Koullar Altnda Betonda Dayankllk Faktr
Tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara.
TSE 3624, 1981, Sertlemi Betonda zgl Arlk, Su Emme ve Boluk Oran Tayin
Metodu, Trk Standartlar Enstits, Ankara.

102
Uurlu, A., 1999, Agrega-imento Hamuru Ba zerine, Beton Prefabrikasyon
Dergisi, Say 51, s.9-17.
Urhan, S., 1997, Hafif Ve ok Hafif Agregalarn Karakteristik zellikleri ve Teknik
Kapasiteleri imento ve Beton Dnyas Dergisi, Yl 2, Say 7, s. 19-28.
Ulusoy, G., 2004, Pomzann zole Monolitik Malzeme malinde Kullanlmas MTA
Dergisi 129, 89-96, 2004.
Uygunolu T,. 2005, Afyon ve evresindeki Hafif Agregalarla retilen Blok
Elemanlarn Fiziksel ve Mekanik zeliklerinin Aratrlmas, Yksek Lisans Tezi,
Fen Bilimleri Enstits, Afyon Kocatepe niversitesi, Afyon.
nal, O., ankran, O., Sancak, E., 1997, Hafif Blok Elemanlarn retiminde
Kullanlan Malzemelerin zellikleri ve Teknik Kapasiteleri., I. Isparta Pomza
Sempozyumu, s.89-96, Isparta.
nal, O., Uygunolu, T., Akbaba, H., 2006, Volkanik Tf Agregas le retilen Blok
Elemanlarn zelliklerinin Aratrlmas, 4.Ulusal Krmata Sempozyumu,
stanbul.
nal, O., Uygunolu, T., Akbaba, H., 2006, Tf Agregas ile Sytropor Kullanlarak
retilen Blok Elemanlarn Fiziksel ve Mekanik zelliklerinin Aratrlmas, 3.
Ulusal Yap Malzemesi Kongresi ve Sergisi, stanbul.
nal, O., Uygunolu, T., Akbaba, H., 2006, Agrega Trnn Hafif Bloklar zerindeki
Etkisinin Aratrlmas, 3. Ulusal Yap Malzemesi Kongresi ve Sergisi, stanbul.
Wittmann, F. H., ed. 1983, Structure of Concrete with Respect to Crack Formation,
Fracture Mechanics of Concrete, 43-74, Elsevier Applied Science, Amsterdam.
Yap dergisi., 1997, say 184, mart 1997.
Yazcolu, S., ve Bozkurt, N., 2006, Pomza ve Mineral Katkl Tayc Hafif Betonun
Mekanik zelliklerinin Aratrlmas, Gazi niversitesi Mhendislik ve Mimarlk
Fakltesi Dergisi, Cilt 21, No 4, s.675-680.

103
Yeinobal, A., 1997, Yksek Dayanml Doal Hafif Agregal Beton TBTAK
NTAG/TOK626.
Yeinobal, A., 1997, Hafif Ve Yksek Dayanml Hafif Beton, imento ve Beton
Dnyas Dergisi, Yl.2 Say 8, Austos 1997.
Yldz, A., Kibici, Y., Emrullaholu, .F., 1999, Seydiler (Afyon) Diyatomit
Yatann Jeolojisi ve Mineralojisi, 1.Bat Anadolu Hammadde Kaynaklar
Sempozyumu (Baksem99), s.96105, zmir.
Yldz, S., Kaya, A., Kelestemur, H., 2004, Styropor Kullanlarak Elde Edilen Hafif
Betonlarn Fiziksel zelliklerinin Deneysel Olarak Aratrlmas, Fen ve
Mhendislik Bilimleri Dergisi, Frat niversitesi, 16(2), S.357-366.

104
NTERNET KAYNAKLARI
nt.Kyn.1.http://www.betonsa.com.tr/04_hb.asp 09.02.2006
nt.Kyn.2.http://www.isbasbims.com.tr/site/index.php?option=com_content&task=view
&id=22&Itemid=48 21.03.2006
nt.Kyn.3.http://pomzamer.sdu.edu.tr/pomza.htm 04.07.2006
nt. Kyn.4.http://www.izoder.org.tr/pdfadmin/files/1154690761.pdf 03.05.2006
nt.Kyn.5.http://www.uniaktivite.net/ajanda/ajanda.asp?uid=46&id=1745 21.05.2006

105
ZGEM
Ad Soyad HAKAN AKBABA
Doum Yeri BOAZLIYAN
Doum Tarihi 10 / 09 / 1981
Medeni Hali BEKAR
Yabanc Dili NGLZCE
Eitim Durumu (Kurum ve Yl)
Lise SEYYD BURHANETTN E.M.L. Elektronik. 1998.
Lisans AFYON KOCATEPE NVERSTES
Yksek Lisans
alt Kurum/Kurumlar ve Yl aral

Yaynlar (SCI ve dier)
1. Kr Koullarnn Beton Basn Dayanmna Etkisi zerine Deneysel Bir
alma Gap V. Mhendislik Kongresi (uluslararas katlml) , Harran
niversitesi Mhendislik Fakltesi, 26-28 Nisan 2006 anlurfa / TRKYE

2. Deiik Tr Doal Hafif Agregalar le Sytropor Kullanlarak retilen Blok
Elemanlarn Fiziksel ve Mekanik zelliklerinin Aratrlmas 3. Ulusal Yap
Malzemesi Kongresi, Mimarlar Odas stanbul Bykkent ubesi, 15-16-17
Kasm 2006 stanbul / TRKYE.

3. Volkanik Tf Agregas le retilen Blok Elemanlarn Fiziksel zelliklerinin
Aratrlmas 4. Ulusal Krmata Sempozyumu, 2-4 Aralk 2006 stanbul /
TRKYE.

4. Agrega Trnn Hafif Bloklar zerindeki Etkisinin Aratrlmas 3. Ulusal
Yap Malzemesi Kongresi, Mimarlar Odas stanbul Bykkent ubesi, 15-16-
17 Kasm 2006 stanbul / TRKYE (Basm aamasndadr).

5. Hafif Agregalar ile retilen Blok Elemanlar Fiziko-Mekanik zelliklerinin
Aratrlmas ve Modellenmesi adl 104M341 nolu TBTAK Projesinde grev
aldm.

Agrega Türünün Hafif Blokların Özelliklerine Etkisinin Araştırılması PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Agrega Türünün Hafif Blokların Özelliklerine Etkisinin Araştırılması PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

AGREGA TRNN HAFF BLOKLARIN

ZELLKLERNE ETKSNN ARATIRILMASI

You might also like