Tingkatan 2

Sains
Bab 5
Air dan Larutan
Page 1 of 75 Disediakan oleh: hcwong
kandungan

5.1 Ciri-ciri Fizikal Air

5.2 Komposisi Air
5.3 Proses Penyejatan Air
5.4 Larutan dan Keterlarutan Bahan
5.5 Asid dan Alkali
5.6 Kaedah Penulenan Air
5.7 Sistem Pembekalan Air
5.8 Pengekalan Kualiti Air

Page 2 of 75 Disediakan oleh: hcwong
5.1
Ciri-ciri Fizikal Air
Page 3 of 75 Disediakan oleh: hcwong
CIRI-CIRI FIZIKAL AIR
2.Air wujud dalam 3 keadaan fizikal, iaitu
pepejal,cecair dan gas
3. Air boleh berubah dari satu bentuk fizikal ke satu
bentuk fizikal yang lain.
4. Ketumpatan air adalah 1 g/cm
3
5. Kehadiran bendasing dalam air
akan mempengaruhi takat lebur
dan takat didih air
1.Air adalah cecair yang tidak berwarna, tidak
berasadan tidak berbau.

Page 4 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Perubahan Bentuk Fizikal Air
Pepejal ( Ais )
Gas (wap air )
Pendidihan //
Penyejatan
Kondensasi
Cecair ( Air )
P
e
l
e
b
u
r
a
n
P
e
m
b
e
k
u
a
n

//

Page 5 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Takat Lebur
1. Suhu di mana ais(pepejal) tukar
menjadi air(cecair)
2. Takat lebur ais = 0
o
C 2. Takat lebur ais = 0
o
C
ais air
Serap tenaga

1. Suhu di mana ais(pepejal) tukar

menjadi air(cecair)

= 0
Page 6 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Takat Beku
1. Suhu di mana air(cecair) tukar
menjadi ais(pepejal)
2. Takat Beku air = 0
o
C
1. Suhu di mana air(cecair) tukar
menjadi ais(pepejal)
2. Takat Beku air = 0
o
C
air ais
bebaskan tenaga
= 0

Page 7 of 75 Disediakan oleh: hcwong

/
Takat Didih
1. Suhu di mana air(cecair) tukar
menjadi stim(gas)
2. Takat Didih air = 100
o
C
1. Suhu di mana air(cecair) tukar
menjadi stim(gas)
2. Takat Didih air = 100
o
C
air stim
Serap tenaga

= 100

Page 8 of 75 Disediakan oleh: hcwong

5.2
Komposisi Air
Page 9 of 75 Disediakan oleh: hcwong
5.2 Komposisi Air
Air terbentuk daripada 2 unsur:
Hidrogen
Oksigen
Satu molekul air mengandungi 2 atom
hidrogen dan 1 atom oksigen.
Formula : H
2
O
Elektrolisis : teknik meguraikan air dengan
menggunakan tenaga elektrik.
Air terbentuk daripada 2 unsur:
Satu molekul air mengandungi 2 atom
hidrogen dan 1 atom oksigen.
menggunakan tenaga elektrik.
Hidrogen
Oksigen

Formula : H
2
O
Elektrolisis : teknik menguraikanair dengan

Page 10 of 75 Disediakan oleh: hcwong
2 jenis elektrod :
Anod : elektrod positif
Katod : elektrod negatif
Semasa elektrolisis arus akan mengalir
dari anod ke katod.
Unsur- unsur dibebaskan dalam bentuk
gas pada elektrod.
Oksigen dibebaskan di anod
Hidrogen dibebaskan di katod
2 jenis elektrod :
Anod : elektrod positif
Katod : elektrod negatif
Semasa elektrolisis arus akan mengalir
dari anod ke katod.
Unsur- unsur dibebaskan dalam bentuk
gas pada elektrod.

Gas Oksigendibebaskandi anod

Gas Hidrogendibebaskandi katod


Page 11 of 75 Disediakan oleh: hcwong
hidrogen
oksigen
Elektrod
karbon
(anod)
Elektrod
karbon
(katod)
air + air sulfurik cair
(membolehkan arus
elektrik mengalir
dalam air)
+ -
+

Page 12 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Q
P
Elektrod
karbon
(anod)
Elektrod
karbon
(katod)
air + air sulfurik cair
(membolehkan arus
elektrik mengalir
dalam air)
+ -
Page 13 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Apabila arus elektik dialirkan,
Gelembung
gas dihasilkan
di kedua-dua
elektrod
Gelembung
gas dihasilkan
di kedua-dua
elektrod

Page 14 of 75 Disediakan oleh: hcwong
elektrik
-----------

Pada akhir
eksperimen:
Isipadu gas Q
Isipadu gas P
Nisbah gas Q:P = 2:1
Page 15 of 75 Disediakan oleh: hcwong

gas Q

Ujian gas untuk gas Q

* Gas
hidrogen
diuji
dengan
kayu uji
menyala
POP!!
hidrogen
* Gas
hidrogen
diuji
dengan
kayu uji
menyala
Page 16 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Ujian gas untuk gas P

Gunakan kayu uji berbara
kayu uji menyala
Oksigen
Oksigen
Page 17 of 75 Disediakan oleh: hcwong

5.3
Proses Penyejatan Air
Page 18 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Penyejatan Air
Penyejatan air adalah proses dimana
molekul dilepaskan sebagai wap air ke
persekitaran di bawah takat didih air.
Page 19 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Aplikasi Penyejatan Air dalam kehidupan

Ilmu Penyejatan telah diaplikasikan
dalam kehidupan harian.
Mengeringkan Mengeringkan Pengeringan hasil pemprosesan
Rambut pakaian pertanian tepung susu
Page 20 of 75 Disediakan oleh: hcwong

http://fizik-fizik.blogspot.com 19
Faktor yang mempengaruhi kadar penyejatan
Suhu
persekitaran
Semakin Tinggi suhu persekitaran,
semakin tinggi kadar penyejatan air.
Pergerakan
udara
(angin)
Kelembapan
udara
Luas
Permukaan
Page 21 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Udara yang bergerak mempercepatkan proses
penyejatan dengan menolak zarah-zarah wap air
di permukaan air ke persekitaran
Zarah-zarah air boleh terlepas dengan senang dari
permukaan air apabila persekitaran adalah kering.
untuk itu, proses penyejatan berlaku dengan cepat
apabila kelembapan udara rendah.
faktor-faktor
semakin luas luas permukaan terdedah, semakin
tinggi kadar penyejatan
Penerangan

Bagaimana meningkatkan kadar penyejatan:

Mengeringkan rambut
guna pengering
rambut( pengering
rambut meningkatkan
gerakan udara)
Memaparkan pakaian
untuk meningkatkan
luas permukaan.
Baju basah dikeringkan
di bawah cahaya
matahari.
Page 22 of 75 Disediakan oleh: hcwong

5.4
Larutan dan Keterlarutan Bahan
Page 23 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Solvent:
Solute:
Pelarut, zat terlarut dan larutan
Bahan yang boleh larut atau
terlarut dalam pelarut
cecair yang dapat larutkan zat
terlarut
membentuk
Larutan(solvent):
Campuran 1 atau lebih zat terlarut yang larut dalam pelarut.
Pelarut(Solvent):
Larut dalam
Zat terlarut(solute):
Page 24 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Larutan Cair, Larutan Pekat dan Larutan Tepu

Larutan Cair Larutan Pekat Larutan Tepu
Ada sedikit Ada banyak ada jumlah zat terlarut maksimum
zat terlarut Zat Terlarut dan tidak dapat larutkan lagi zat
terlarut yang ditambahkan
Page 25 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Ketelarutan
Kuantiti maksimun zat terlarut yang boleh larut
dalam kuantiti pelarut yang ditetapkan pada
suatu suhu tertentu untuk menghasilkan larutan
tepu.
Unit SI untuk ketelarutan ialah kg/m3
Ketelarutan = jisim zat terlarut (g)
isipadu pelarut (100 ml)
Kuantiti maksimun zat terlarut yang boleh larut
dalam kuantiti pelarut yang ditetapkan pada
suatu suhu tertentu untuk menghasilkan larutan
tepu.
Ketelarutan = jisim zat terlarut (g)
isipadu pelarut (100 ml)
Page 26 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Faktor yang mempengaruhi kadar
keterlarutan
1. Saiz zat terlarut

Yang mana larut lebih cepat?

Semakin kecil saiz zat terlarut, semakin
tinggi kadar keterlarutannya.

Page 27 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Faktor yang mempengaruhi kadar
keterlarutan
2. Kadar pengacauan

Yang mana larut lebih cepat?

Semakin tinggi kadar pengacauan,
semakin tinggi kadar keterlarutannya.

Page 28 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Faktor yang mempengaruhi kadar
keterlarutan
3. Isipadu pelarut
A
B

Yang mana larut lebih cepat?
A
B
Semakin banyak isipadu larutan, semakin
tinggi kadar keterlarutannya.

Page 29 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Faktor yang mempengaruhi kadar
keterlarutan
4. Suhu pelarut
Semakin
tinggi
suhu
pelarut,
semakin
tinggi
kadar
keterlarut
annya.
Teh
panas
Teh
sejuk
Yang mana larut lebih cepat?
Semakin
tinggi
suhu
pelarut,
semakin
tinggi
kadar
keterlarut
annya.
Page 30 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Air Sebagai Pelarut
Air dikenali sebagai pelarut universal kerana air
dapat larutkan banyak bahan.
Kepentingan air sebagai pelarut universal:
i. melarutkan oksigen dan makanan agar dapat diangkut
ke sel badan melalui darah
ii. Kebanyakan tindak balas kimia dalam badan
perlukan air sebagai pelarut.
iii. Melarutkan oksigen dan karbon dioksida untuk hidupan
akuatik
iv. Melarutkan garam mineral agar akar tumbuhan
dapat menyerapnya
Page 31 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Ampaian
Bahan terampai adalah bahan yang tidak larut
dalam air.
apabila bahan terampai ditambahkan ke dalam
pelarut, ampaian terbentuk.
Bahan terampai dalam ampaian dapat dipisahkan
dengan mudah menggunakan cara penurasan.
Page 32 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Page 33 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Pelarut Organik
Terdapat juga bahan yang tidak larut dalam air tetapi
larut dalam pelarut organik seperti eter, benzena dan
alkohol.
Kesan alkohol atas varnish kuku
http://fizik-fizik.blogspot.com 31
Pelarut Organik
Page 34 of 75 Disediakan oleh: hcwong
pelarut
organik
kegunaan
bahan yang
boleh larut
Eter
minyak, lemak,
gris
untuk membuat bahan
kosmetik seperti gincu
dan pengilat kuku
cat, tar, gris
melarutkan cat agar
lebih senang
digunakan
kloroform
plastik
melekatkan
permukaan plastik
getah, gris melekatkan kepingan getah benzena
turpentin
5.5
Asid dan Alkali
Page 35 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Asid dan alkali
Asid dan alkali akan menunjukkan ciri-cirinya
dengan kehadiran air.
Dengan kehadiran air:
a) asid akan menukarkan warna
kertas litmus dari biru ke
merah
b) alkali akan menukarkan warna
kertas litmus dari merah ke biru
Page 36 of 75 Disediakan oleh: hcwong
alkali asid
Asid
Asid wujud dalam bentuk pepejal, cecair
dan gas.
asid asetik dan asid formik.
Asid lemah biasa dijumpai dalam buah-buahan.
Contohnya ialah asid laktik, asid tanik,
Asid adalah bahan kimia yang mengandungi
atom hidrogen.
Page 37 of 75 Disediakan oleh: hcwong
http://fizik-fizik.blogspot.com 35
Sumber-sumber asid
Page 38 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Ciri-ciri Asid
5. Bertindak balas dengan karbonate
membentuk garam dan air dan membebaskan
gas karbon dioksida
1. Berasa masam
2. Menghakis
3. mempunyai nilai pH kurang dari 7.
4. menukarkan warna kertas litmus dari
biru ke merah.
6. Bertindak balas dengan logam reaktif
membentuk garam dan membebaskan gas
hidrogen
Page 39 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Examples of alkali:
Alkali
Alkali adalah hidroksida atau logam
oxidayanglarut di dalam air.
Page 40 of 75 Disediakan oleh: hcwong
The properties of acid
Alkali
Alkali adalah hidroksida atau logam
oxidayanglarut di dalam air.
Page 41 of 75 Disediakan oleh: hcwong
~ Contoh Alkali:
Ciri-ciri alkali
biru
1. Berasa pahit
2. Menghakis
3. Mempunyai niali pH melebihi 7
4. Berasa licin seperti sabun apabila disentuh
5. Menukar warna kertas litmus dari merah ke
6. bertindak balas dengan garam ammonium
dan membebaskan gas ammonia apabila
dipanaskan.
Contoh:
natrium hidroksida + ammonium klorida
natrium klorida + water + gas ammonia
Page 42 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Kegunaan Asid dan Alkali
Asid Asid
Asid formik- untuk
mengumpalkan
lateks(susu getah)
Asid formik- untuk
mengumpalkan
lateks(susu getah)
Page 43 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Asid asetik- tountuk
mengawet makanan
seperti jeruk.
Asid Asid
Asid asetik- tountuk
mengawet makanan
seperti jeruk.
Page 44 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Asid sulfurik-
Digunakan dalam
bateri kereta,
membuat detergen
dan baja
Asid Asid
Asid sulfurik-
Digunakan dalam
bateri kereta,
membuat detergen
dan baja
Page 45 of 75 Disediakan oleh: hcwong
ASID ASID
Asid Tartarik
Digunakan untuk membuat minuman ringan
Page 46 of 75 Disediakan oleh: hcwong
AsID AsID
Asid Nitrik-digunakan dalam
pembuatan bahan kimia
seperti baja, plastik dan bahan
letupan.
Asid Nitrik-digunakan dalam
pembuatan bahan kimia
seperti baja, plastik dan bahan
letupan.
Page 47 of 75 Disediakan oleh: hcwong
ASID ASID
Asid hidroklorik-
digunakan untuk
membuat agen antiseptik
dan cecair detergen
Asid hidroklorik-
digunakan untuk
membuat agen antiseptik
dan cecair detergen
Page 48 of 75 Disediakan oleh: hcwong
ASID ASID
Asid sitrik-
digunakan
dalam jus buah-
buahan.
Asid sitrik-
digunakan
dalam jus buah-
buahan.
Page 49 of 75 Disediakan oleh: hcwong
ALKALI ALKALI
Natrium
hidroksida/Kalium
hidroksida- untuk
membuat sabun.
Natrium
hidroksida/Kalium
hidroksida- untuk
membuat sabun.
Page 50 of 75 Disediakan oleh: hcwong
ALKALI ALKALI
Kapur terhidrat
- Untuk meneutralkan
tanah berasid
-untuk membuat
simen
Kapur terhidrat
- Untuk meneutralkan
tanah berasid
-untuk membuat
simen
Page 51 of 75 Disediakan oleh: hcwong
ALKALI
Larutan Ammonium (ammonium hidroksida)
-untuk mengelakkan pengumpalan lateks.
-untuk membuat baja
Larutan Ammonium (ammonium hidroksida)
-untuk mengelakkan pengumpalan lateks.
-untuk membuat baja
Page 52 of 75 Disediakan oleh: hcwong
nilai pH
Page 53 of 75 Disediakan oleh: hcwong
keasidan bertambah kealkalian bertambah

Peneutralan
Peneutralan adalah tindak balas kimia di
mana asid dan alkali bertindak balas
membentuk garam dan air.
asid + alkali garam + air
Page 54 of 75 Disediakan oleh: hcwong

http://fizik-fizik.blogspot.com 43
Pentitratan
Pentitratan adalah cara untuk peneutralan.
Pada takat peneutralan, semua asid
bertindak sepenuhnya dengan alkali
membentuk larutan dengan pH7.
Page 55 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Aplikasi proses peneutralan dalam

kehidupan harian
Aplikasi proses peneutralan dalam
kehidupan harian
Bakteria dalam mulut menukarkan makanan
bergula kepada asid yang bertindak pada gigi
menyebabkan kerosakan gigi. Ubat gigi
mengandungi alkali lemah yang meneutralkan asid
dalam mulut.
Asid lemah seperti cuka digunakan untuk
meneutralkan sengatan tebuan yang bersifat
alkali.
Pesakit gastrik meminum susu magnesia yang
bersifat alkali untuk mengurangkan keasidan
perut.
Bakteria dalam mulut menukarkan makanan
bergula kepada asid yang bertindak pada gigi
menyebabkan kerosakan gigi. Ubat gigi
mengandungi alkali lemah yang meneutralkan asid
dalam mulut.
Asid lemah seperti cuka digunakan untuk
meneutralkan sengatan tebuan yang bersifat
alkali.
Pesakit gastrik meminum susu magnesia yang
bersifat alkali untuk mengurangkan keasidan perut.
Page 56 of 75 Disediakan oleh: hcwong
5.6
Kaedah Penulenan Air
Page 57 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Sumber Semula Jadi Air
yang perlu disingkirkan sebelum ia selamat
untuk diminum.
Contoh Sumber semula jadi air:
Sungai, telaga, air hujan, kolam, laut,
tasik, parit dan sebagainya.
Air semula jadi mengandungi bendasing
Page 58 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Kaedah Penulenan Air
1. Pendidihan
2. Penklorinan
3. Penurasan
4. Penyulingan
Page 59 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Pendidihan
Menggunakan haba
untuk membunuh
kuman dalam air
Kebaikan:
Air bebas daripada
mikroorganisma
Kekurangan:
dalam air
bahan terlarut dan bahan
terampai masih hadir
Page 60 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Pengklorinan
Klorin ditambahkan
untuk membunuh
mikroorganisma
Kebaikan
Air bebas dari
Kekurangan:
dalam air
bahan terlarut dan bahan
terampai masih hadir
mikroorganisma
yang bahaya
Page 61 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Penurasan
Untuk menyingkirkan
bahan terampai
Kebaikan:
Air adalah jernih dan
bebas daripada bahan
terampai
Kekurangan:
Bendasing terlarut dan
maikroorganisma
masih hadir dalam air
Page 62 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Untuk menyingkirkan bahan terampai dan

bendasing terlarut serta mikroorganisma dalam air
Kebaikan:
Air bebas dari sebarang bendasing terlarut, bahan
terampai ataupun mikroorganisma.
Kekurangan:
Tidak mengandungi zat mineral yang badan perlukan.
Penyulingan
Page 63 of 75 Disediakan oleh: hcwong

5.7 Sistem Bekalan Air
Page 64 of 75 Disediakan oleh: hcwong
Page 65 of 75 Disediakan oleh: hcwong
1) Penapisan
Menyingkirkan bahan pepejal yang kasar
seperti daun dan ranting
2) Pengoksidaan/Pengudaraan
Oksigen dilarutkan dalam air untuk
menyingkirkan bau busuk
3) Penggumpalan
Alum ditambah untuk membentuk bahan
mendak yang kasar. Kapur terhidrat ditambah
bagi merendahkan keasidan air.
1) Penapisan
Menyingkirkan bahan pepejal yang kasar
seperti daun dan ranting
2) Pengoksidaan/Pengudaraan
Oksigen dilarutkan dalam air untuk
menyingkirkan bau busuk
3) Penggumpalan
Alum ditambah untuk membentuk bahan
mendak yang kasar. Kapur terhidrat ditambah
bagi merendahkan keasidan air.
Page 66 of 75 Disediakan oleh: hcwong

4) Pengenapan
Mendakan, bakteria dan kotoran terampai
tenggelam ke dasar tangki
5) Penurasan
Air dialirkan melalui lapisan pasir untuk
menyingkirkan bahan pepejal yang lain
6) Pengklorinan dan Pengfluoridaan
Klorin dapat membunuh mikroorganisma.
Fluorida dapat mengurangkan pereputan gigi
4) Pengenapan
Mendakan, bakteria dan kotoran terampai
tenggelam ke dasar tangki
5) Penurasan
Air dialirkan melalui lapisan pasir untuk
menyingkirkan bahan pepejal yang lain
6) Pengklorinan dan Pengfluoridaan
Klorin dapat membunuh mikroorganisma.
Fluorida dapat mengurangkan pereputan gigi
Page 67 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Penggunaan Air
Air sungai dan air hujan merupakan sumber utama air
Air ini akan dipam ke sistem bekalan air untuk diproses
sebelum disalurkan kepada pengguna.
Beberapa cara menjimat air:
(a) Guna semula air terpakai
(b) Prihatin dengan kebocoran paip
(c) menutup pili air sebaik sahaja siap guna
(d) jangan buka pili sepenuhnya
(e) kumpul baju untuk cuci bersama
Page 68 of 75 Disediakan oleh: hcwong

5.8
Memelihara Kualiti Air
Page 69 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Pencemaran Air
Pencemaran air berlaku apabila air tercemar
dengan bahan buangan.
Air yang tercemar tidak sesuai untuk organisma
hidup
Page 70 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Experiment menunjukkan kesan pencemaran terhadap tumbuhan akuatik.

Bincangkan bagaimana bahan pencemar akan membahayakan manusia terutamanya dan juga kepada alam
sekitar secara amnya.
Mengapakah tumbuhan dan ikan mati
apabila petroleum menutupi permukaan
laut. Kaitkan pemerhatian dengan isu
pencemaran dan kesannya kepada
alam sekitar.
Bahan buangan domestik
Kesan bahan pencemar
Mengandungi mikroorganisma berbahaya yang akan menyebabkan
penyakit seperti Kolera.
Cara mengawal pencemaran
i. membuang sampah dengan kaedah yang sesuai.
ii . Gunakan bahan yang dapat dikitar semula dan kurangkan
guna bekas plastik
Page 71 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Bahan buangan pertanian
Kesan:
Meracuni hidupan akuatik justeru menjejaskan
kesihatan manusia yang memakannya .
Langkah:
mengurangkan penggunaan baja dan racun perosak
Page 72 of 75 Disediakan oleh: hcwong

kilang daripada membuang bahan sisa kimia yang
berbahaya ke dalam sungai
Bahan Buangan Industri
Kesan Bahan Pencemar Air
Bahan buangan radioaktif dan sisa kimia akan
memusnahkan sel badan dan menyebabkan kanser kulit
Langkah untuk mengawal pencemaran air
menguatkuasakan undang-undang untuk mengelakkan
Page 73 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Tumpahan Minyak
Kesan:
membunuh hidupan marin justeru mempengaruhi
pendapatan nelayan.
Langkah:
Mengenakan penalti yang berat dan denda
terhadap kapal yang didapati mencemarkan laut.
Page 74 of 75 Disediakan oleh: hcwong

Waste water today

- Live in a desert tomorrow.
Page 75 of 75 Disediakan oleh: hcwong