CORPUS THOMISTICUM

Sancti Thomae de Aquino

Germinet terra
sermo authenticitate probabilis
Pars 1
!"#!$% Germinet terra& pars 1
Germinet terra herbam 'irentem& et pro(erentem semen&
li)num quoque pomi(erum (aciens (ructum* +e Christo dicit
Isaias, )enerationem eius quis enarrabit- Generatio Christi
quodammodo dependet e. )eneratione Mariae, loquor de
temporali Christi )eneratione* Unde ad enarrandam
)enerationem Mariae sensus humanus non su/cit*
In'ocemus i)itur )ratiam spiritus sancti per quam Maria
sancti0cata est& et ro)emus di'inum spiritum quod det mihi
aliquid dicere*
Pars $
!"#!1% Germinet terra& pars $
Germinet terra et cetera* Hoc habet di'inae dispositionis
ratio ut sin)ulis rebus secundum con'enientiam earum
pro'ideat& et ideo& homini& quia humanus est& de terra
remedium adhibuit* Unde in 2cclesiastico, altissimus de
terra crea'it medicinam* Proponitur autem duple. medicina
de terra& scilicet 'irens herba& et li)num pomi(erum* Herba
'irens est beata 'ir)o cuius nati'itatem his diebus celebrat
2cclesia* Ipsa enim dicitur herba per humilitatem& 'irens per
'ir)initatem& pro(erens semen per (oecunditatem* In specie
herbae tria considerare possumus* Herba est altitudine
bre'is& tenuitate mollis& et 'irtute salubris* Primo dico herba
est altitudine bre'is* Si comparemus herbam ad arborem&
'idemus quod herba crescit parum in altum& et arbor crescit
multum in altum* Per altitudinem autem arboris superbia
si)ni0catur* Unde Ps*, 'idi impium e.altatum& et ele'atum
sicut cedros 3ibani* 4idi impium& idest superbum& quia
superbia impietatis est principium& e.altatum in
prosperitate mundi& contra quos dicit apostolus, praecipe
di'itibus hu5us saeculi non sublime sapere& et ele'atum in
co)itatione& quia superbus in co)itatione ele'at se supra se*
Iob, si ascenderit in coelum superbia eius& et caput eius
nubes teti)erit6 quasi sterquilinium in 0ne perdetur* 4ides
i)itur impium sic e.altatum in prosperitate mundi et
ele'atum in sua co)itatione sicut cedros 3ibani* Unde in
Amos, altitudo cedrorum& altitudo eius* Herba i)itur non
multum crescit in altum& sed est bre'is& in quo si)ni0catur
humilitas* Ps*, producit herbam ser'ituti hominum* Per
ser'itutem humilitas si)ni0catur* Mirum est quod arbor
multum ele'atur a terra& et tamen 0rmissime inhaeret
terrae& herba autem parum adhaeret terrae& et radices eius
bre'iter e'elluntur a terra* Ita superbus licet se multum
ma)ni0cet et ele'etur in altum& tamen a7ectus eius in terra
est de0.us& et a terra e'elli non potest* Humilis autem nihil
habet in terra& unde a7ectus e5us cito a terra remo'etur* Sic
i)itur ratione modicitatis comparatur herbae* In beata
'ir)ine multa (uerunt propter quae commendabilis est* 8uit
plena )ratia& testimonio An)eli* 8uit in matrem +ei electa6
imo mater +ei e7ecta& tamen de sola humilitate )loriabatur
dicens, quia respe.it humilitatem ancillae suae* 9uaerebat
dominus mulierem per quam )enus humanum sal'aret& et
contraria contrariis curantur* Perditum (uit )enus humanum
per superbiam& quia initium omnis peccati superbia* :on
(uit i)itur decens ut 0lius humilis in matre superba
habitaret& qui per humilitatem )enus humanum sal'are
debuit* Unde non respicit +eus nisi ad humilitatem* +e
humilitate beatae Mariae dicit Au)ustinus in sermone de
eius assumptione, o 'era& inquit& Mariae humilitas quae
+eum hominibus peperit& 'itam mortalibus edidit& caelos
inno'a'it& mundum puri0ca'it& homini Paradisum aperuit&
animas hominum libera'it* In par'itate i)itur herbae humilis
humilitatem Mariae* Secundo& herba non est dura sed
mollis* Molle est quod cedit tactui& et cor molle dicitur quod
de (acili cedit* 2t notandum quod est quaedam mollities
cordis 'irtuosa et naturalis6 quaedam 'itiosa et innaturalis*
:aturalis ordo requirit quod in(erius cedat actioni superioris*
4oluntas si'e cor hominis inter duo constitutum est, habet
aliquid supra se et aliquid in(ra se* Si (acile cedat ei quod
est in(ra se& ut concupiscentiae carnis et cupiditati mundi&
ista est innaturalis mollities de qua in pro'erbiis, ut eruaris
a muliere mala et e.tranea& quae mollit sermones suos6
Iere*, e.eatis de medio eius ne (orte mollescat cor 'estrum*
Ista non (uit mollities istius herbae* Item habet 'oluntas
hominis supra se +eum, unde di'inae motioni cedere debet&
quia cor durum male habebit in no'issimo* +e ista mollitie
dicit ;ob, +eus emolli'it cor meum* ;u'entus comparatur
herbae Ps* mane& scilicet& in iu'entute& sicut herba transeat*
In iu'entute homo (acile ducitur* Istam teneritudinem habuit
beata 'ir)o per obedientiam& quia statim ad 'erbum An)eli
obedi'it et credidit quod e. spiritu sancto conceptura esset&
et subiun.it statim, ecce ancilla domini 0at mihi secundum
'erbum tuum* Ita est de sanctis quod non possunt aliter
docere nisi sicut 'i'unt& et quia beata 'ir)o obedientissima
(uit ideo obedientiam docuit* Inter alia quae de ipsa
dicuntur in 2'an)elio le)itur quod praecipue docuit
praeceptum obedientiae, quodcumque& inquit& di.erit 'obis
(acite* +icit, quodcumque di.erit& (acite* :on dicit,
praeceperit& quia hoc habet obedientia prompta quod solum
ad 'erbum superioris obediat* Unde apostolus ad Titum,
dicto obedire& dicit* Obedientia praecipue 'irtus est* Unde
dicit de ipsa Gre)orius in moralibus, sola 'irtus est quae
ceteras 'irtutes menti inserit& insertasque custodit* Aliqui
'adunt submurmurando et dicunt quod melius est obedire
spontanea 'oluntate quam e. 'oto& et hoc (alsum est* Inter
cetera bona e.teriora nullum bonum est ita ma)num sicut
o7erre sacri0cium& et melior est obedientia quam 'ictimae*
Unde Gre)orius, obedientia& inquit& iure 'ictimis
praeponitur& quia in 'ictimis mactatur caro aliena, in
obedientia 'ero mactatur propria 'oluntas& et beata 'ir)o
(acto et 'erbo obedientiae doctrinam proposuit* Per
inobedientiam unius hominis omnes peccatores sumus6
decuit i)itur ut per obedientiam sal'aremur& et sicut
obedientia 0lii incepit in matre& ita beata 'ir)o obediens
(uit* Tertio herba est 'irtute salubris& unde 'alet ad
sanandas in0rmitates& et nisi herba haberet 'irtutem
medicinalem (rustra diceretur in libro sapientiae, neque
herba& neque mala)ma sana'it eos* Genus humanum (uit
in0rmum, Ps*, miserere mei& domine& quia in0rmus sum6
sana me* In0rmitas ista consequuta est e. peccato& et +eus
'oluit adhibere remedium medicinae& (ecit ad similitudinem
boni medici* 9uando boni medici 'olunt ostendere
medicinam suam ponunt se primo ad )ra'es in0rmitates& ut
sic reddantur (amosi* 3an)uebat totum )enus humanum& et
in muliere 'idebatur quasi totum corruptum& unde di.it
Salomon, in'eni mulierem amariorem morte6 et ideo
dominus 'olens ostendere suam medicinam esse bonam
ostendit eam primo in muliere& ut per mulierem deri'aretur
ad alios* Unde in 2cclesiastico, medicina omnium in
(estinatione nebulae* Unde Salomon di.it in oratione sua,
di.it dominus ut habitaret in nebula* In ista nebula& idest in
beata 'ir)ine est salus )eneris humani& quia per eam
sanatur* Unde dicit in 2cclesiastico, in me omnis )ratia 'iae
et 'eritatis& in me omnis spes 'itae et 'irtutis6 et quia
medicina omnium est in ista nebula& idest in beata 'ir)ine&
ideo dicit apostolus, adeamus cum 0ducia thronum )ratiae
eius ut misericordiam consequamur& in au.ilio opportuno*
+icit, in (estinatione nebulae quia 'irtus huius medicinae
apparuit (estine* 8estinum est quod in pueritia aliquis
consequatur )ratiam& et beata 'ir)o in utero materno
consecuta est )ratiam& quia sancti0cata est in utero ab
ori)inali culpa& licet concepta (uerit in ea* Ps*, +eus in
medio eius non commo'ebitur scilicet nec per peccatum
mortale nec 'eniale* Unde Au)ustinus, cum de peccatis
a)itur de matre domini nullam 'olo 0eri prorsus mentionem*
Adiu'abit eam mane diluculo idest in ipso ortu* Unde littera
Hieron<mi in suo Psalterio habet, au.iliabitur ei +eus in ipso
ortu matutino* Ideo e5us nati'itatem prae ceteris sanctis
celebramus nisi nati'itatem Christi et ;oannis =aptistae* 8uit
er)o beata 'ir)o herba per humilitatem* Item (uit herba
'irens per 'ir)initatem* +icitur in ;eremia, omnis herba
re)ionis siccabitur6 sed beata 'ir)o (uit herba 'irens per
'ir)initatem* Unde in 3ucae, missus est Gabriel An)elus ad
Mariam 'ir)inem* 4idete quod in 'irore 'idemus humorem&
pulchritudinem et utilitatem seu necessitatem* Primo& dico&
in 'irore 'idemus humorem tamquam causam& quia
humidum causa est 'iriditatis* Unde in 2cclesiastico, super
omnem aquam 'iriditas* 2t scire debetis quod herba
quaecumque e.siccatur ab i)ne 'el a sole& sic
concupiscentia carnis desiccat 'irorem 'ir)initatis* ;ob, i)nis
est usque ad consumptionem de'orans* Sed quid nutrit
'irorem 'ir)initatis- Certe amor coelestis& quia 'ir)initas est
quid coeleste* Unde Hieron<mus, in carne praeter carnem
'i'ere non est mundana 'el humana con'ersatio sed
coelestis* 2t apostolus quando monuit ad 'ir)initatem di.it,
unusquisque proprium donum a +eo habet, alius sic& alius
sic* 4ir)initas est e. )ratia +ei cum libertate liberi arbitrii*
Unde di.it adolescens, non possum esse continens nisi
+eus dederit mihi* :umquid humor )ratiae (uit in beata
'ir)ine- Certe sic* Unde di.it ei An)elus, ne timeas Maria&
in'enisti )ratiam apud +eum* Ipsa copiosissime habuit
)ratiam* Unde di.it ei An)elus, a'e )ratia plena et quia
plenitudinem habuit humoris )ratiae& ideo non contenta (uit
ser'are 'ir)initatem modo consueto scilicet per
continentiam coniu)alem& sed ultra communem usum in
proposito habuit 0rmissime in perpetuo ser'are
'ir)initatem* Unde di.it, quomodo 0et istud& quoniam 'irum
non co)nosco- Idest co)noscere non propono- Secundo in
'irore 'idemus pulchritudinem delectantem* +icitur in
2cclesiastico, )ratiam et speciem desiderabit oculus& et
super haec 'irides sationes* Puritas carnis et 'ir)initas
delectat oculos +ei et sanctorum* 2t quare- Proprie delectat
ordo& si'e pulchritudo ordinis* +icit Au)ustinus, si quis
'ideret (enestras con(use dispositas in domo& non
delectaretur in illis* Ordo naturalis hominis est ut caro
spiritui subiiciatur& et decor est quando ordo iste ser'atur6
sed quando ordo con(unditur tunc homo est turpis6 et ideo
est quod peccata carnalia& licet quaedam non sunt ita
)ra'ia sicut alia& ma)is tamen reddunt hominem in(amem&
quia turpia sunt et hominem (aciunt deordinatum& et quod
est in(erius in homine& (aciunt superius& et e con'erso* Sed
in beata 'ir)ine nihil (uit inordinatum& nec actu& nec a7ectu&
nec primos motus peccati habuit* Unde in Cantic*, tota
pulchra es amica mea& et macula non est in te* 2t propter
hoc dictum est ei, concupiscet re. speciem tuam* Item in
'irore in'enimus quod est utilis* 9uamdiu herba est 'irens
tunc speratur quod (ructum (aciet6 sed quando arescere
incipit& tunc amplius non speratur de eius (ructu* Isa*, aruit
herba& de(ecit )ermen& omnis 'iror interuit* 2 con'erso
quando herba est 'irens& tunc speratur quod (aciet (ructum*
Unde >sa*, et erit (olium eius 'iride& et non desinet (acere
(ructum* Sic quando aliquis 'iret per 'ir)initatem& tunc
(aciet (ructum caritatis& sed quando aret per
concupiscentiam tunc sunt in(ructuosa eius opera quoad
'itam aeternam* Apostolus, qui seminat in carne& de carne
metet corruptionem* Herba sicca ad nihil utilis est nisi ut
mittatur in i)nem6 similiter qui ardent i)ne concupiscentiae
ad nihil utiles sunt nisi ut mittantur in i)nem In(erni* Sed
beata 'ir)o (uit e.cellens in 'ir)initate& imo re)ina 'ir)inum6
et quia e.cellenter habuit de 'irore 'ir)initatis& ideo (ructum
(ecit mirabilem* Aliae 'ir)ines& quia 'ir)ines sunt& (aciunt
(ructum spiritualem& de quo (ructu dicit apostolus, (ructus
spiritus, caritas& )audium& pa.* 2t beata 'ir)o quia copiam
habuit 'iroris& ideo (ructum (ecit 'entris* +ictum est ei,
benedicta tu in mulieribus& et benedictus (ructus 'entris tui*
2t super illud Isa*, ecce 'ir)o concipiet& et pariet 0lium in
corde eius mirabiliter ardebat& ideo in carne mirabilia
(aciebat* Aliae 'ir)ines (ecerunt (ructum spiritalem& sed ipsa
(ecit (ructum 'entris* 8uit i)itur herba 'irens* +icit, )erminet
herbam (acientem semen* 2t cuiusmodi semen- +ico
semen sanctum& semen 'irtuosum& et semen necessarium*
Primo dico (ecit beata 'ir)o semen sanctum* Isa*, semen
sanctum erit quod steterit in ea* 2t quare sanctum- 9uia
erit sancti* Primo est sanctitas +ei& quia ipse est sanctus
sanctorum* Sancti& inquit& eritis& quia e)o sanctus sum*
Huiusmodi sancti est semen& et ideo est sanctum semen*
Semen est 'erbum +ei et Christus est 'erbum +ei*
Proprietas seminis est quod producat simile ei a quo
procedit6 ita semen 'erbi +ei producit simile sui& quia (acit
deos* Unde in ;oanne, dedit eis potestatem 0lios +ei 0eri*
Abraham commendatur de sanctitate& et sicut Christus
secundum spiritum est semen +ei& ita secundum carnem
est semen Abrahae& et, Abrahae dictae sunt promissiones&
et semini eius* In semine& inquit& tuo benedicentur omnes
)entes* 2st i)itur semen illud benedictum* Item per semen
'erbi +ei e/cimur 0lii +ei& ita per semen Abrahae 0lii
Abrahae, benedictum est semen quod attulit nobis
benedictum* Item est semen illud 'irtuosum* Unde in
2'an)elio comparatur semini sinapis& quod est minimum
semen et (acit arborem ma)nam ita ut a'es coeli in ramis
eius resideant* Semen par'um est Christus qui par'us (uit
in cruce& et cre'it in tantum quod coelum et terram
repleret* Ascendit super omnes coelos ut adimpleret omnia*
Item est semen illud necessarium* Unde Isaias, nisi dominus
reliquisset nobis semen& quasi Sodoma (uissemus* 2t beatus
Petrus dicit, non est in aliquo alio salus& neque datum est
aliud nomen hominibus in quo oporteat nos sal'os 0eri*
Mirabilis est ista herba& et mirabilis eius )erminatio* Terra
ista est humana natura destituta humore )ratiae* ;erem*,
aspe.i terram& et ecce 'acua erat& et nihili* 9uomodo er)o
potuit producere herbam- Certe nullo modo* Item (uit terra
ista arida per concupiscentiam peccati* Unde in
2cclesiastico, in meridiano e.urit terram* Item (uit terra ista
in0ma& quia crea'it +eus sursum coelum& terram 'ero
deorsum* 9uomodo i)itur )ermina'it- In Genesi dicitur,
di.it +eus6 )erminet terra herbam 'irentem* +i.it 'erbum&
idest 'erbum )enuit quod (ructum (ecit* Unde in pro'erbiis,
sapientia aedi0ca'it sibi domum& scilicet in beata 'ir)ine& et
istam (ecit sibi )erminare herbam* Ps*, homo natus est in ea
et cetera* Ipse homo imple'it terram istam quia 'acua erat*
Ps*, 'isitasti terram& et inebriasti eam& multiplicasti
locupletare eam* Item quia arida (uit ideo humecta'it eam
spiritus sanctus* Ps*, in stillicidiis eius laetabitur )erminans*
Item quia in0ma (uit& ideo indidit se terrae ut eam semen
coeleste (aceret* Isa*, quomodo imber descendit de coelo&
et inebriat terram& et )erminare eam (acit& sic erit 'erbum
meum* Si quis i)itur est 'acuus per peccatum recurrat ad
istam herbam et replebitur bonis* Ps*, replebimur in bonis
domus tuae* Item si quis aridus est recurrat ad illud 'erbum
et humectabitur* Ps*, in ipso spera'it cor meum& et adiutus
sum* Item si quis depressus est ad ima& recurrat ad illud
'erbum et deducetur ad lucem coelestem* Ps*, emitte
lucem tuam et 'eritatem tuam& ipsa me dedu.erunt in
montem sanctum tuum& et in tabernacula tua* 9uod nobis
praestare di)netur et cetera*
Pars 1
!"#!?% Germinet terra& pars 1
Germinet terra herbam 'irentem et cetera* Altissimus de
terra duo remedia nobis attulit& scilicet herbam 'irentem& et
li)num pomi(erum* +e herba quae est beata 'ir)o dictum
est* Restat modo dicere de li)no pomi(ero quod est li)num
'enerandae crucis dominicae& cuius solemnia modo
incoepimus& et satis con)rue ista duo remedia
coniun)untur& quia herba 'irens salutem nostram protulit&
sed li)num pomi(erum ipsam sustinuit et e.alta'it& quia
(actus est +ei 0lius obediens etc* et sequitur propter quod
e.alta'it illum et cetera* Unde in 2'an)elio dicitur quod,
stabat iu.ta crucem mater ;esu* 4ideamus de isto li)no* Tria
'idetur Mo<ses describere circa li)num illud& scilicet eius
speciem& eius ornatum& et eius (ructum* Si speciem requiris,
li)num6 si ornatum, pomi(erum6 si (ructum requiris, est
(aciens (ructum* Primo& dico& si requiris speciem istius li)ni&
li)num est* 3i)num illud competit nostro remedio propter
tria& quia competit 'ulneri& competit reparationi& et competit
reparatori* Primo& dico& li)num crucis competit nostro
remedio& quia competit 'ulneri* Humanum )enus per
li)num 'ulneratum est& quia primus homo comedit de li)no
'etito6 et ideo di'ina sapientia medicinam de li)no li)no
in'enit* 4ulneratum est )enus humanum propter
inobedientiam& quia primus homo pomum li)ni 'etiti
subripuit* :o'us homo quasi pomum saluti(erum se li)no
restituit* Ps*, quae non rapui& tunc e.ol'ebam* 3i)no
restituit se ipsum ut recompensaret damnum et a7erret
remedium* Unde in libro sapientiae, benedictum li)num& per
quod 0t iustitia* 4idete, comparemus li)num li)no* +e illo
li)no 'etito tria dicit Scriptura* 4idens mulier li)num quod
erat bonum ad 'escendum& et pulchrum oculis& aspectuque
delectabile& tulit de li)no et comedit* Primo& dico& illud
li)num est bonum ad 'escendum6 et propter hoc aptum est
nutritioni* 2 contra li)num crucis docet carnis
morti0cationem* Unde dicitur, quem principes 'estri
interemerunt* Item illud est li)num mortis* Apostolus, si
secundum carnem 'i.eritis& moriemini6 sed li)num crucis e
contra morti0cando carnem 'i'i0ca'it* Apostolus, Christus
semel pro peccatis nostris mortuus est& iustus pro iniustis&
ut nos o7erret +eo& morti0catos carne& 'i'i0catos autem
spiritu* Item apostolus, si secundum spiritum carnem
morti0ca'eritis& 'i'etis* Secunda in li)no 'etito (uit
pulchritudo mundana* Unde dicit, 'idit li)num quod esset
pulchrum oculis* Isai*, omnis )loria eius tamquam @os a)ri*
Habet @os pulchritudinem et )loriam mundi& sed est
maledicta quia per eam trahuntur homines in
damnationem* Iob, e)o 'idi stultum 0rma radice 0rmatum&
et maledi.i pulchritudini eius* 2 contra li)num crucis habet
i)nominiam* Unde scriptum est pro tempore illo, maledictus
+eo qui pendet in li)no* 2t 'idete quod dicit quod erat
pulchrum oculis Adam et 2'ae& de quo )loriabatur* Primo de
scientia di.it eis serpens, eritis sicut dii& scientes bonum et
malum* Unde dicebatur, li)num scientiae boni et mali*
9uaedam sunt bona quibus homo non male utitur& ut
'irtutes, sed habere e.perientiam rerum non est habere
'irtutum AsicB* Abundant aliqui in bonis mundi& et male
quandoque utuntur* 3i)num illud habuit pulchritudinem
oculorum& sed li)num crucis habuit con(usionem stultitiae*
Unde apostolus, praedicamus Christum cruci0.um, Iudeis
autem scandalum& )entibus quidem stultitiam* Sed
pulchritudo illius li)ni commutata est in i)nominiam* Unde
in Osee, )loriam eorum in i)nominiam commutabo6 sed
i)nominia crucis commutata est in )loriam* Unde in
2Cechiele, e)o dominus li)num sublime humilia'i& et
e.alta'i li)num humile* 4idete quomodo e.altatum est
li)num crucis* Cosroe re. Persarum quasi capti'um du.erat
illud li)num de Ierusalem& et per 2raclium reportatum est in
Ierusalem& et propter memoriam )loriae illius dicitur (estum
e.altationis sanctae crucis usque nunc& et semper e.altatur
cru.& quia, con0rmat iustos dominus* Au)ustinus in
commendatione sanctae crucis dicit, cru. 0nita est in
poenis et manet& transit de suppliciis damnatorum ad
(rontes imperatorum* 2t Chr<sostomus dicit, cru. ubique
(ul)et in coronis re)um& in armis militum& in sacris altaribus&
re)es depositis coronis crucem accipiunt* 2.altatum est
i)itur li)num crucis* 2.altabit ipsum dominus amplius* Unde
in Matthaeo, sol et luna obscurabuntur& et 'idebunt, si)num
0lii hominis in celo idest li)num crucis* 2t dicit
Chr<sostomus quod numquam sole et luna obscuratis 0lius
hominis appareret nisi clarior esset cru. radiis solaribus*
Item li)num illud habuit delectationem* Unde in Genesi,
erat aspectu delectabile* +electatio crucis non est
delectatio 'era& quia plus est ibi de amaritudine quam de
delectatione* Unde Salomon, risum reputa'i stultitiam& et
)audio di.i, cur (rustra deceperis* 2 contra li)num crucis
habuit pulchritudinem amaritudinis& quod si)ni0catur in
libro re)um ubi dicitur, (erro armabitur et li)no lanceato* 2t
apostolus Petrus, Christo in carne passo& et 'os eadem
co)itatione armamini* Ista punctio amaritudinis 'ertitur in
dulcedinem quod si)ni0catur in 2.odo ubi dicitur quod 0lii
Israel in'enerunt aquas amaras, praecepit dominus Mo<si
quod imponeret li)num& et dulcuratae sunt aquae* Si iusti
patiuntur tribulationes& li)num crucis (acit eas dulces* Cru.
etiam (acit in tribulatione )loriari* Apostolus, mihi absit
)loriari nisi in cruce domini nostri* 2t Iac*, omne )audium
e.istimate& (ratres& cum in 'arias tentationes incideritis* 2t
quare- Propter e.istimationem crucis* Apostolus, reco)itate
eum& qui talem pro nobis apud semetipsum sustinuit a
peccatoribus contradictionem cum latronibus (uit
deputatus* 9uis i)itur debet pro malo habere si
contradictiones sustineat- Competit i)itur li)num crucis
'ulneri* Item competit reparationi* 4idete in sacra Scriptura&
ubi (uit periculum- +atum est remedium* Per li)num
primum malum hominis (uit quando Adam est eiectus de
Paradiso6 quod (uit remedium- 3i)num 'itae6 sed quia ad
li)num 'itae accedere non potuit& ideo remedium habere
non potuit* Unde di.it dominus, 'idete ne (orte sumatur de
li)no 'itae, et Christus attulit nobis li)num* Unde scribitur,
li)num 'itae qui apprehenderint eam* Aliud periculum (uit in
dilu'io* Remedium (uit per li)num archae* Si es in dilu'io& in
@uminibus saeculi recurre ad li)num crucis* Ps*, si
ambula'ero in medio umbrae mortis et cetera* 4ir)a tua& et
baculus scilicet crucis et cetera* Per li)num deducor ad
re)imen* Item populus Israel (uit in periculo quando
opprimebatur ab Ae)<ptiis& et remedium (uit per li)num&
quia Mo<ses 'ir)a percussit Ae)<ptios& 'ir)a di'isit mare* Si
habes impu)nationes hostium spiritualium recurre ad
li)num crucis* +icitur in libro re)um quod 0lii Israel
pu)nabant contra Philistaeos& et portata est arca domini in
castra& et, in)emuerunt Philistaei dicentes, 'ae nobis quia
arca +ei 'enit in castra* Arca (uit e. li)nis imputribilibus&
Ps*, contristabantur qui habitant terminos a si)nis tuis* 9ui
'icti sunt timent 'e.illum ad'ersarii sui& et quia +aemones
'icti sunt a Christo& timent eius 'e.illum& quod est li)num
crucis* Unde cantat 2cclesia, ecce li)num crucis& (u)ite
partes ad'ersae* Competit i)itur li)num 'ulneri et
reparationi* Tertio competit reparatori& quia per li)num
crucis e.altatus est Christus* Unde etiam scribitur, oportet
e.altari 0lium hominis* 2t quomodo est e.altatus- Certe
sicut pu)nator* Unde con'enit ei quod dicitur in numeris,
consur)et 'ir)a e. Israel& et con(rin)et principes Moab*
Apostolus, e.spolia'it principatus et potestates* I)itur
li)num crucis est sicut currus triumphalis, est e.altati'um
Christi* Unde est sicut (erculum Salomonis, est etiam sicut
'ir)a diri)ens populum* Ps*, 'ir)a directionis& 'ir)a re)ni tui*
2.altatus est i)itur Christus sicut pu)nator* Item est
e.altatus sicut ma)ister in cathedra* +e ista e.altatione
dicit, cum e.altatus (uero a terra& omnia traham ad
meipsum* 4idimus modo spem remedii* 4ideamus ornatum
li)ni* Ornatus arboris est quod sit onusta pomis6 et de isto
li)no dicitur quod est pomi(erum* 2t quae sunt eius poma-
+icitur in canticis, omnia poma& no'a et 'etera ser'a'i tibi*
Poma 'etera sunt 0)urae quae re(eruntur ad li)num* Unde
in Osee dicitur de istis pomis, quasi prima poma& 'idi omnes
patres eorum* Poma no'a quae sunt- In +euteronomio in
benedictione Ioseph 0t mentio de tribus pomis& scilicet& de
pomis caeli& de pomis solis et lunae& et de pomis collium
aeternorum* 9uae sunt poma caeli- Membra Christi* Cru.
membris Christi (uit ornata& sicut arbor ornatur pomis& non
solum membris corporis Christi corporalis& sed corporis
m<stici quibus debet dicere, Christo con0.us sum cruci* +e
pomis istis dicitur in canticis, 'eniat dilectus meus in ortum
suum& ut comedat (ructum pomorum suorum* Item poma
solis et lunae sunt e.empla 'irtutis& quae Christus in cruce
demonstra'it* Habes e.emplum charitatis a Christo in cruce
quia dile.it nos& et tradidit semetipsum pro nobis* 2t in
Ioanne, maiorem charitatem nemo habet quam ut animam
suam ponat quis pro amicis suis* Item demonstra'it nobis
e.emplum humilitatis& quia, humilia'it semetipsum* +edit
etiam e.emplum obedientiae& quia (actus est obediens
patri* Item docuit e.emplum patientiae& quia, cum
malediceretur non maledicebat* Ista sunt poma con'allium
de quibus in canticis, descendi in hortum meum& ut 'iderem
poma con'allium* Poma collium aeternorum quae sunt-
+ico quod sunt documenta doctorum qui sapientia sunt
imbuti* Ps*, illuminans tu autem mirabiliter a montibus
aeternis* In'enies aliquos doctores instruentes 0dem6 et
Christus in cruce 0dem docuit dicens, +eus& +eus& quare me
dereliquisti- Ostendit humanitatem esse passam& non
propter impotentiam di'initatis* Item in'enies doctores
diri)entes ad opem6 et Christus in cruce dire.it ad opem
dicens latroni, hodie mecum eris in Paradiso* Item in'enies
doctores docentes patientiam* Hoc (ecit Christus in cruce
dicens, pater i)nosce illis quia nesciunt quid (aciunt* Item
in'enies aliquos doctores incitantes ad de'otionem6 et hoc
(ecit Christus in cruce dicens, pater& in manus tuas
commendo spiritum meum* Item in'enies aliquos
instruentes de con'ersatione humana6 et hoc (ecit Christus
in cruce& quia e.hibuit matri quod debuit& et discipulo
similiter& dicens, mulier, ecce 0lius tuus* +einde di.it
discipulo, ecce mater tua* Ista sunt poma collium
aeternorum de quibus in canticis, emissiones tuae
Paradisus malorum Punicorum cum pomorum (ructibus* 2st
i)itur li)num pomi(erum* Sed sunt arbores quae continue
habent @ores et (ructus& sic arbor crucis continue habet
@ores* 2t 'idete quod li)num crucis triplicem (ecit (ructum&
scilicet (ructum pur)ationis& sancti0cationis& et
)lori0cationis* Primo& dico& li)num crucis (ecit (ructum
pur)ationis& quia per crucem liberamur a peccatis* Unde
beatus Petrus, peccata nostra pertulit super li)num* +e
(ructu isto dicit Isaias, hic est (ructus omnis ut au(eratur
peccatum* Secundo& li)num crucis (ecit (ructum
sancti0cationis& de quo ad Romanos, habetis (ructum in
sancti0catione* In quo est sancti0catio- In hoc quod homo
cruci adhaereat* 4erum etiam quod homo per peccatum est
alienatus a +eo& et per Christum reconciliatus est* Unde ad
Rom*, reconciliati sumus +eo per mortem 0lii eius* Iob,
quiesce ei& et habeto pacem6 et per hoc habebis (ructus
optimos& scilicet, (ructus spiritus& charitas& pa.& )audium et
ut Christus per li)num, nos sancti0caret e.tra castra passus
est et in qualibet sancti0catione ministri 2cclesiae utuntur
si)no crucis* Tertius (ructus crucis est )lori0cationis de quo
in Ioanne, qui metit (ructum con)re)at in 'itam aeternam*
2t in libro sapientiae, bonorum laborum )loriosus est
(ructus* Iste (ructus adquiritur per crucem& sicut dictum est*
Per peccatum homo e.clusus est a Paradiso& et ideo
Christus in cruce passus est ut per crucem pateat nobis
aditus de terrenis ad coelestia* Unde si)ni0catur cru. Christi
per scalam quam 'idit Iacob* Unde in Genesi, 'idit Iacob
scalam& et cacumine eius coelos tan)ebat& et 'idit An)elos
ascendentes et descendentes& et dominum inni.um scalae*
Omnes sancti per 'irtutem crucis ascendunt coelos* Unde
apostolus, habemus 0duciam per san)uinem crucis in
introitu sanctorum et cetera* Ro)abimus dominum et
cetera*