Dariusz Butrymowicz

Politechnika Białostocka

TERMODYNAMIKA
Przemiany gazów doskonałych

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Przemiany termodynamiczne gazów doskonałych
Przemiana izobaryczna: p = const

Wymiana ciepła

F
Napełnianie
i opróżnianie
F V
maszyn i silników
p p

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 V2 p2

L (1) ( 2 )   pdV  pV2  V1  L t (1) ( 2 )    V p dp  0

V1 p1

Q (1) ( 2 )  H (1) ( 2 )  L t (1) ( 2 ) Q (1) ( 2 )  H (1) ( 2 )  mc p T2  T1 

3

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Przemiana izochoryczna: V = const; v = const

Wymiana ciepła
z gazem zawartym
w odciętym zbiorniku
lub butli

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 V2 p2

L (1)( 2 )   pdV  0 L t (1) ( 2 )    V p dp   V p 2  p1 

V1 p1

Q (1) ( 2 )  U (1) ( 2 )  L (1)( 2 ) Q (1) ( 2 )  U (1) ( 2 )  mc v T2  T1 

5

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Przemiana izotermiczna: T = const
Proces sprężania
w doskonale chłodzonej
sprężarce
(lub rozprężania
w doskonale grzanej
turbinie)

 h1  P  m
m 
 h2  Q
 P
Q
h1  h 2  T1 T 2

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 C
pV  const  C  pV  
V
U (1) ( 2 )  0

H (1)  ( 2 )  0

Q (1) ( 2 )  U (1) ( 2 )  L (1) ( 2 )  L (1) ( 2 )

Q (1)  ( 2 )  H (1) ( 2 )  L t (1) ( 2 )  L t (1) ( 2 )

Q (1) ( 2 )  L (1) ( 2 )  L t (1) ( 2 ) 7

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 V2 V2
mRT V2
L (1) ( 2 )   pV dV   dV  mRT ln
V1 V1
V V1

V2 p1
p1V1  p 2 V2  
V1 p 2
p1
L (1) ( 2 )  mRT ln
p2

Q (1) ( 2 )  L (1) ( 2 )  L t (1) ( 2 )

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Przemiana adiabatyczna: Q = 0

Proces sprężania
w izolowanej sprężarce
(lub rozprężania
w izolowanej turbinie)

 h1  P  m
m  h2
h 2  h1  T2 T1

Q = 0, Qf = 0 (brak ciepła tarcia) – przemiana adiabatyczna

odwracalna 9

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 q  du  pdv  0 1
c v dT  pdv  0  dT   pdv
cv
1
q  dh  vdp  0 c p dT  vdp  0  dT  vdp
cp
1 1
 pdv  vdp
cv cp
c p dv dp dv dp
  
cv v p v p

v2 p2  v2  p1
 ln   ln ln   ln p1v1  p 2 v 2
v1 p1  v1  p2

10

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Adiabata jest bardziej
stroma niż izoterma

11

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Q (1) ( 2 )  0
pV  const  p1V  pV   p1V V

1

1
 

V2 V2 V2

 
L (1)( 2 )   pV dV   p1V1 V   dV p1V1  V   dV 
V1 V1 V1

1 1 V2
 p1V
1 
1

V1 
V1
 p1V 
1 
1

V21   V11    
1 
1 1   V2  

 1
 1 
p1V1 V1  V2 1 
 1

p1V1 1     
  V1  
 1  1
1   V1   1   V1  
 p1V1 1      mRT1 1    
 1   V2     1   V2  
12

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 
 V2  p
   1
 V1  p2
 1
 V   1
  
1 1   p2  

L (1) ( 2 )  p1V1 1   1   p1V1 1   
 1   V2     1   p1  
 
p2

L t (1) ( 2 )    Vp dp

p1

Q (1) ( 2)  U (1) ( 2)  L (1) ( 2) Q (1)( 2 )  H (1) ( 2 )  L t (1) ( 2 )

L t (1)( 2) H (1) ( 2 ) mc p T2  T1  cp

   
L (1) ( 2) U (1) ( 2 ) mc V T2  T1  c V
 1  1
   
   p2      p2  

L t (1) ( 2 )  L (1)( 2)  
p1V1 1      mRT1 1   
 1   p1     1   p1  
   
13

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Proces sprężania izotermicznego jest mniej energochłonny, niż
sprężania adiabatycznego. Sprężarka powinna być jak najlepiej
chłodzona. 14

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Przemiana adiabatyczna - zastosowania

• Silnik spalinowy wysokoprężny (Diesla); temperatura powietrza

sprężonego adiabatycznie około 20-krotnie wzrasta do
temperatury powyżej 1000 K, co powoduje zapłon paliwa
podanego do cylindra przez pompę wtryskową.
• Skraplanie gazów; gaz ulega izotermicznemu sprężeniu, a
następnie jest rozprężany adiabatycznie – w efekcie jego
temperatura gwałtownie obniża się i następuje skraplanie.
• Sprężanie gazów bardzo często jest traktowane jako proces
adiabatyczny pomimo intensywnego chłodzenia sprężarki.
Wynika to z bardzo krótkiego czasu przemiany (przy prędkości
obrotowej sprężarki około 1500 obr/min – czas procesu
sprężania wynosi około 0.01 s).

15

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Przemiana politropowa: c = const


pV  const

Uogólniona przemiana gazów doskonałych

p  const ;   0 1
przemiana izobaryczna
  
V  const  const  p ;    przemiana izochoryczna
T  const; pV  const ;   1 przemiana izotermiczna

Q  0; pV   const ;    przemiana adiabatyczna

16

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 q  c dT q  du  p dv
c dT  c v dT  pdv
c  c v dT  p dv  0
 pv  1
dT  d   p dv  v dp 
R R
c  cv
p dv  v dp  p dv  0
R
c  c V p dv  v dp c p  c V p dv  0
c  c V p dv  c  c V v dp  c p  c V p dv  0
c  c p p dv  c  c V v dp  0 17

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 c  cp
p dv  v dp  0
c  cv
c  cp
 wykładnik politropy
c  cv
 p dv  v dp  0
dv dp
  0
v p
 ln v  ln p  const

ln v   ln p  const

pv  const równanie politropy
18

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 
pv  const

Przebieg przemian politropowych w układzie współrzędnych p-V

19

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 cp
c  cp  ciepło właściwe
 cV  przemiany politropowej
c  cV c  cV  cV
 1  1

20

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Ciepło właściwe dla przemian politropowych w zakresie 1<< jest
ujemne (Q oraz T mają przeciwne znaki)

21

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Ciepło i praca przemiany politropowej

Q(1) ( 2 )  mc T2  T1   mc v T2  T1 
 1
W przemianie izotermicznej (dla =1)
Q(1) ( 2 )  L (1) ( 2 )  L t (1) ( 2)

pV   const  p1V1  pV   p1V1 V  

 1
V2
1   V1  
L (1) ( 2 )   pV dV  p1V1 1    
V1
 1   V2  
22

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

  1

 V   1
  
 V2  p1 1 1   p2  

   L (1) ( 2 )  p1V1 1   1   p1V1 1   
 1   V2     1   p1  
 V1  p2
 
p2

L t (1) ( 2)    Vp dp

p1

Q (1) ( 2)  U (1) ( 2)  L (1) ( 2) Q (1)( 2 )  H (1) ( 2 )  L t (1) ( 2 )

L t (1)( 2 ) Q (1) ( 2 )  H (1) ( 2 ) mcT2  T1  mc p T2  T1  c  c p

   
L (1)( 2) Q (1) ( 2 )  U (1) ( 2 ) mcT2  T1  mc v T2  T1  c  c v

 1  1
   
   p2      p2  

L t (1) ( 2 )  L (1) ( 2 )  p1V1 1     mRT1 1   
 1   p1    1   p1  
   
23

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Przemiana izentalpowa: h = const

p1 p2

h1  h 2
c p1T1  c p 2 T2
Dla gazów doskonałych: c p1  c p 2 ; T1  T2 ;   1

Dławienie pozwala na dokonanie oceny, na ile dany gaz można uznać

za doskonały.
Dla gazów rzeczywistych: T  var 24

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 Przebieg ciśnienia w kanale w warunkach dławienia

25

Click here to get your free novaPDF Lite registration key

 W trakcie procesu dławienia spada ciśnienie bez wykonania
pracy zewnętrznej. Proces, podczas którego spada ciśnienie,
lecz jest wykonana praca zewnętrzna nazywa się
rozprężaniem. 26

Click here to get your free novaPDF Lite registration key