Permata Sorof

Aluan Penyusun
.
Setinggi kesyukuran kehadrat Allah S.W.T yang maha luas rahmatnya , serta kemurahannya dapat saya menyiapkan penyusunan buku ini yang
telah saya ambil dari kitab Tasrif Ribati agar ia dapat disesuaikan untuk penggemar bahasa Arab bagi memulakan tangga pengajiannya.

Ucapan terima kasih tidak terkira kepada ayah dan ibu di atas penat lelah mereka berdua mendidik serta mengasuh saya dari kecil sehingga
dewasa, menyediakan bantuan fizikal dan mental, memberi galakan dan nasihat untuk saya menghadapi kehidupan di dunia dan di akhirat. Kepada
guru-guru yang banyak mengajar serta menyuluhkan jalan kehidupan saya semoga kalian mendapat ganjaran pahala diatas penat lelah kalian
melentur anak bangsa mengenali dan mendekatkan diri kepada Allah. Ucapan terima kasih tidak terhingga kepada ustaz Ibrahim bin Saleh yang telah
memimpin serta menatih saya dari tangga pertama memasuki pintu bahasa Arab sehingga saya dapat merasakan kelazatan pada bahasa ini.
Ucapan teristimewa kepada isteri tersayang Farahdila Binti Haron, terima kasih kerana banyak memberikan semangat serta berkorban masa
melanyani karenah anak-anak ketika saya sibuk melakarkan buku ini, semoga anda kekal menjadi isteri yang solehah kepada suami dan ibu mithali
kepada anak-anak tersayang.

Dalam menyiapkan penyusunan buku ini saya ingin merakamkan ucapan terima kasih kepada Ustaz Muhamad Riduwan bin Hj Abdul Rashid dari
IPGM Kampus Perempuan Melayu Melaka yang sanggup meluangkan masa dan tenaga untuk menyemak buku ini serta memberikan nasihat dan
beberapa cadangan yang baik dalam penyusunan buku ini. Tidak lupa juga kepada sahabat handai di Sek Ren Arab JAIM Pernu, Melaka yang banyak
memberikan galakan kepada saya, begitu juga sahabat yang berada di Muar, semoga jasa mereka semua dibalas Allah S.W.T dengan kebaikan di
dunia dan di akhirat.

Semoga buku ini menjadi dorongan kepada saya untuk meneruskan perjuangan menyintai bahasa Al-Quran dan bahasa Syurga. Amin.
Abdul Rashid Bin Muhamad Akip

( Abu Rushda )

Permata Sorof

Pengenalan

Buku ini mengandungi teknik mengenal perubahan kalimah bahasa Arab tanpa perlu para penuntut bersusah payah mengingati kaedah dan
undang-undang sorof untuk membaca atau membuat ayat. Teknik ini telah digunapakai oleh penuntut pondok Ribat di Muar, Johor pada suatu
ketika dahulu. Keberkesanan teknik ini terbukti apabila para penuntut pondok tersebut lebih cepat menguasai pembacaan bahasa Arab setelah
mengikuti kaedah ini berserta kaedah Tarkib Kalam.
Kaedah buku ini mencadangkan para penuntut mengingati satu contoh bagi setiap wazan. Setelah itu penuntut akan mampu menukarkan semua
kalimah lain yang bersesuaian dengan wazan yang telah diingati selepas melakukan latih tubi yang jitu. Ia bermula dengan penguasaan menghafal
dhomir empat belas menggunakan ruas anak jari tangan sebelah kiri dan disusuli dengan menghafal feil madhi dan mudhorik menggunakan jari yang
sama juga, begitu juga feil amar yang hanya menggunakan dua anak jari sahaja.
Setelah penuntut menguasai asas tasrif bagi feil madhi, mudhorik serta amar dan disusuli dengan masdar, isem fail dan maf'ul, penuntut akan
didedahkan pula dengan wazan sulasi mujarrad sehingga ia mampu menukarkan kalimah dengan menggunakan kaedah tasrif ini pada pelbagai
contoh yang sewazan dengannya. Langkah seterusnya, penuntut diserapkan pula dengan penerangan dan hafalan bagi bina' feil seperti bina' sohih,
misal dan lain-lain sehingga penuntut mampu membezakan antara wazan, mauzun serta perbezaannya dengan bina' feil. Seterusnya penuntut akan
didedahkan secara ringkas dengan contoh bagi wazan mazid serta diakhiri dengan wazan bagi ruba'i mujarrad dan mazid.
Semoga dengan adanya buku ini dapat membantu para pencinta bahasa Arab yang ingin mendekati serta mempelajari bahasa Arab dengan lebih
berkesan. Segala kekurangan pada buku ini harap dimaafkan sebagai hamba yang dhoif ini..

Sekian.

Permata Sorof

)
(
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
.8

} .
: {

.
:

:
.

.

:

.
:
.
:
: .

.
:

( )
: .

" ".

" "

Permata Sorof

)
(

Permata Sorof

)
(

.

( : ) .
]
[
)) (( ))
)) (( )) ((
(( :
)) (( )).
((
(( )) "" "" (( )) "" "".

(( ))
)).
((
((
))

.
))

((
.

(( )) (( )) (( ))
(( )) (( )) (( )).

Permata Sorof

Permata Sorof

Asas Permata Sorof

Permata Sorof
( Tasrif Dhomir Empat Belas )

Ganti nama

14

Kami ( lelaki/perempuan)

13

Dhomir ialah ganti nama atau gelaran yang digunakan untuk membahasakan diri seseorang seperti saya, engkau dan dia.

Mereka (lelaki/berdua)

Dia (perempuan/seorang)

Mereka (lelaki/ramai)

Awak (lelaki/seorang)

Mereka (perempuan/berdua)

Kamu (lelaki/berdua)

Mereka (perempuan/ramai)

11

Awak (perempuan/seorang)

Kamu (lelaki/ramai)

11

Kamu (perempuan/berdua)

Saya ( lelaki/perempuan)

12

Kamu (perempuan/ramai)

Dia (lelaki/seorang)

Permata Sorof

Lelaki
Perempuan

Lelaki

Semua

Perempuan

Perempuan

/
Lelaki

Semua

Gambar jari tangan kiri

Berdua

Seorang

Kaedah menggunakan
ruas jari untuk tasrif
dhomir empat belas.

Mula

Akhir

Untuk memudahkan kefahaman penuntut, aras satu di ruas

jari menunjukkan seorang, aras dua pula menunjukkan tiga
orang dan teratas sekali menunjukkan ramai.

Digunakan jari sebelah kiri pada kaedah permata sorof ini

kerana pembacaan akan dimulakan dari jari sebelah kanan
secara menaik iaitu dari jari manis dan diakhiri dengan ibu jari.

Permata Sorof

( )

:

.

( )

.

11

12

11

1
4

1
3

Feil Madhi ialah perbuatan telah berlaku pada masa

) perbualan seperti ( telah memukul ) ( telah datang
( telah makan ).
) ( Dhomir Muttasil ( fail ) tidak dihubungkan sebelum
) feil . ( feil , bahkan ianya didapati selepas

11

Permata Sorof

Kaedah menggunakan
ruas jari untuk tasrif feil
madhi.

Huruf yang ditambah pada

feil madhi

Tasrif feil madhi

Penuntut digalakkan menghafal huruf yang ditambah pada feil madhi seperti gambar diatas sebagaimana menghafal tasrif feil madhi.
Ianya dimulakan dengan bunyi " em " , ini kerana ruas pada jari pertama ini tiada huruf yang ditambah. Dan ruas kedua pada jari
pertama pula dibunyikan dengan " Aa ".

11

Permata Sorof

( )

( (

11

12

14

11

13

Feil mudhorik ialah perbuatan yang berlaku pada masa

) perbualan atau sesudahnya, seperti ( sedang membaca
dan ( sedang menulis ) .
Feil mudhorik diambil dari feil madhi setelah ditambah

)///

( huruf mudhoraah padanya iaitu

12

Permata Sorof

/
/

Kaedah menggunakan
ruas jari untuk tasrif
feil mudhorik.

Pada feil mudhorik, penuntut juga digalakkan menghafal huruf yang

ditambah pada feil mudhorik, huruf tersebut terdiri dari huruf
mudhoraah ( yang dimulakan pada awal kalimah feil ) dan dhomir yang
ditambah pada hujung kalimah feil. Penuntut akan menggabungkan huruf
mudhorah dengan dhomir menjadi satu kalimah seperti berikut :
13

Huruf yang ditambah pada

feil mudhorik

Tasrif feil mudhorik

Dhomir

Huruf
mudhoraah

Permata Sorof

__

___

:
.

Feil amar ialah perbuatan yang diharapkan selepas masa

berkata seperti ( tulislah ) ( bacalah ), serta menunjukkan
makna suruhan.
Feil amar diambil dari feil mudhorik dan dibuang huruf
mudhoraah pada awalnya serta ditambah hamzah wasal.

14

Permata Sorof

Huruf yang ditambah pada

feil amar

15

Kaedah menggunakan
ruas jari untuk tasrif
feil amar.

Feil amar hanya menggunakan dua

anak jari sahaja, iaitu jari hantu
dan jari telunjuk.

Tasrif feil amar

Permata Sorof

) (

Sedang memukul

Masdar ialah suatu perkataan yang

menunjukkan perbuatan tanpa diiringi masa.

Pukulan

Hanya masdar pada ketika berbaris atas sahaja

yang perlu dihafal pada Permata Sorof ini dan
baris yang selain atas akan dibicarakan dalam
ilmu nahu
Ketika masdar , Permata Sorof hanya
mengambil kira satu wazan sahaja iaitu :

beserta

dan bagi masdar tersebut

Masdar terbahagi kepada :

1 Sima'i = Kalimah yang ditentukan oleh
penggunaan orang arab .
2 Kiyasi = Kalimah yang boleh dikiaskan dari
wazan tertentu yang bersesuaian.
( Permata Sorof hanya menggunakan masdar
kia'si untuk memudahkan hafalan dan latihan )

16

Permata Sorof

:
.

Isem fail adalah suatu sifat

yang diambil dari feil , ianya
menunjukkan makna bagi
sifat yang terhasil dari
sesuatu. Atau ianya suatu
sifat yang terjadi pada
sesuatu yang boleh
berubah-rubah dan tidak
tetap seperti ( penuntut ).

Menuntut

Penuntut

Pada kaedah Permata Sorof

ini, hanya isem fail dan
isem maful pada ketika
berbaris depan saja yang
perlu dihafal . Ini kerana
perubahan baris hujung
kalimah akan dibicarakan
didalam ilmu nahu.

17

Permata Sorof

Isem maf'ul adalah suatu

sifat yang diambil dari feil ,
ianya menunjukkan makna
bagi sifat yang berlaku
pada sesuatu atas dasar
boleh menerima
perubahan seperti ( yang
dipuji ) .

Memuji

Yang dipuji

)
18

Permata Sorof

Susunan Bacaan Dan Hafalan

19

Permata Sorof

Wazan Feil

21

Permata Sorof

:
.
-1

.
: .
- 2
.
.
:

21

Permata Sorof

11

11

12

22

Permata Sorof

23

Permata Sorof

- .

Feil yang memerlukan pada orang yang melakukan perbuatan

) sahaja. (

Feil yang memerlukan pada orang yang melakukan perbuatan

). ( ) dan yang terkena perbuatan itu (

=

24

Permata Sorof

25

Permata Sorof

26

Permata Sorof

27

Permata Sorof

:
.
) ( Disyaratkan pada wazan ini mestilah
) feilnya huruf halak iaitu : ( atau

28

Permata Sorof

29

Permata Sorof

31

Permata Sorof

31

Permata Sorof

- 1

2
3

Wazan ini jarang ditemui kecuali pada

beberapa feil sahaja, dan harus feil
mudhoriknya berbaris atas

32

Permata Sorof

33

Permata Sorof

34

Permata Sorof

35

Permata Sorof

36

Permata Sorof

37

Permata Sorof

38

Permata Sorof

( ) 7

) ( Iaitu feil yang

feilnya huruf illah

Iaitu feil yang

) dan ( bersamaan

) ( Iaitu feil yang

feilnya huruf illah

) ( Iaitu feil yang

feilnya huruf illah

) feil (

Iaitu feil yang huruf

asalnya bukan dari
huruf illah , huruf
) dan huruf (
ganda.

) ( Iaitu feil yang

) feilnya ( dan
huruf illah

( )

)

(

)
(

)

(

)
(

)
(

( )

:
) ( Iaitu feil yang
) feilnya huruf ( dan
illah

39

Permata Sorof

41

Permata Sorof

Iaitu feil yang huruf

asalnya bukan dari
huruf illah , huruf

) dan huruf ganda. (

41

Permata Sorof

42

Permata Sorof

43

Permata Sorof

44

Permata Sorof

Iaitu feil yang

) dan ( bersamaan

) feel (

45

Permata Sorof

46

Permata Sorof

47

Permata Sorof

48

Permata Sorof

:
) ( Iaitu feil yang
feilnya huruf illah

49

Permata Sorof

51

Permata Sorof

)
(

51

Permata Sorof

52

Permata Sorof

53

Permata Sorof

54

Permata Sorof

) ( Iaitu feel yang
feelnya huruf illah

55

Permata Sorof

56

Permata Sorof

57

Permata Sorof

58

Permata Sorof

)
(

) .
(

)


(

( )

( ) .

) ( Iaitu feil yang

feilnya huruf illah

59

Permata Sorof

61

Permata Sorof

61

Permata Sorof

62

Permata Sorof

63

Permata Sorof

( )

( ) .

)


(

( )

( ).

:

) ( Iaitu feil yang
) feilnya ( dan
huruf illah

64

Permata Sorof

65

Permata Sorof

66

Permata Sorof

. :
:

67

Permata Sorof

) ( Iaitu feil yang

) feilnya ( dan
huruf illah

( ) .
( )

( ).

(
) ( )

68

Permata Sorof

69

Permata Sorof

71

Permata Sorof

71

Permata Sorof

11

11

12

72

Permata Sorof

( ) 12

11

11

12

73

Permata Sorof

74

Permata Sorof

+___

- -

( ) 1

75

Permata Sorof

___ +

- -

( ) 2

76

Permata Sorof

_ +__

- -

( ) 3

77

Permata Sorof

__
+_

- -

()1

78

Permata Sorof

+___

- -

()2

79

Permata Sorof

+___

- -

()3

81

Permata Sorof

+___

- -

()4

81

Permata Sorof

+___

-
-

()5

82

Permata Sorof

+___

- -

()1

83

Permata Sorof

- -

+____

- -

()2

+__ _

-
-

()3

+___

()4

84

Permata Sorof

85

Permata Sorof

86

Permata Sorof

____

- -

87

Permata Sorof

+____

- -

()1

+____

- -

()2

- -

+____

()3

88

Permata Sorof

89

Permata Sorof

( )

: ( ).
:
- 1 :

2 :

3 :

4 :

5 :

6 :

7 :

8 :

9 :

11 :

11 :

13 :

:
- 12

/
14 :

:
- 1 :

2 :

3 :

4 :

5 :

6 :
91

Permata Sorof

7 :

8 :

9 :

:
11

11 :

- 12 :

13 :

/
14 :

:
( ).
:
) .
(
:
).
( ) (
) .

(
( ) ( ) ( ) .

91

Permata Sorof

: .

:
:

.

:
:

.

:
:

:
( ) ( )

) .
: ( ) ( ).

( )
:

:


).
(-1 )


(

).
(-2 ) ( ) (
92

Permata Sorof

)
(-3 ) ( ) (
.




/

(-4 ) ( ) (



).

( ) .
(-5
)

(-6 )

).
(

)
( ).
(-7

).

(-8 ) (

(-9 ) ( ).

).

(-11 ) (

.
) .
(

93

Permata Sorof

( )
. :

.1
.

( ).
.2
.3 ( ).

.4



(


)
( ).

:
[ ] ( ) .
.1 [[ ]]

. ( ) .
[ ] ( )

).


( ) . (

[ ] ( ) .
.2 [[ ]]

) (( )) .
[ ] (

[ ] [ ] (
) .

94

Permata Sorof

) [

-

[ ] [ ] (
].
] ( ) .
]] [
.3 [[
( ) .

( ) [ ] [
) .

] (

.4 :
[ : ] ( ) . ] ( ) .
[ : [ : ] ( ) . [ : ] ( ) . ) .


[ : ] (
[ : ] ( ) . ( ) .


) .

) (


(

95

Permata Sorof

.5 :
] ( ) .
[ : ] ( ) .
[ : ) .
[ : ] ( [ : ] ( ) .
[ : ] ( ) . ( ) .

[ ] ( ) .
.6 [[ ]]
[ ] ( ) .

96

Permata Sorof

:
.
:
:

[ ] [ ] (




[[ -1 ]]
) .


).

[[ ]] [ ] [ ] (
) .

[ ] (
[[ -2 / / ]]
[ ] ( ) .
[[ -3 / ]]
).


[[ ]] [[ ]] (
[[ ]] .
) .


- - (

.

( )

(
-

( )


) .

:
97

Permata Sorof

(
) .

(

:

) .

- ) .
[ ] (

(
) .

. (
(
)

) ( ) .

) ( ) .
(

98

Permata Sorof

( )

( ) ( ) . ( ) .
( )
(




)






) . (
.
( ) . (

( )
) .

99

Permata Sorof

111

Permata Sorof

111

Permata Sorof

21

14

38

41

45

49

11

55

12

59

14

64

16

68

17

71

18

85

19

89
112

113

Permata Sorof