You are on page 1of 18

9/10/2014 1

ANATOMI PANGGUL
EMIR FAKHRUDIN
9/10/2014 2
9/10/2014 3
ANATOMI PANGGUL
Panggul terdiri atas :
A. Bagian Keras yang dibentuk oleh tulang
B. Bagian Lunak yang dibentuk oleh otot-otot dan
ligamenta
Panggul Bagian Keras atau tulang-tulang panggul
merupakan suatu corong
Bagian atas yang lebar disebut Panggul besar
(pelvis major), yang mendukung isi perut
Bagian bawah atau panggul kecil (pelvis Minor)
menjadi wadah alat kandungan dan menentukan
bentuk jalan lahir

Dalam Ilmu Kebidanan kita bicara tentang panggul
maka yang dimaksud adalah Panggul Kecil
9/10/2014 4
9/10/2014 5
9/10/2014 6
I. TULANG PANGGUL

Tulang Panggul terdiri atas 4 buah tulang :
A. 2 tulang pangkal paha (ossa coxae)
B. 1 tulang kelangkang (os sacrum)
C. 1 tulang tungging (os coccygis)
9/10/2014 7
9/10/2014 8
9/10/2014 9
A. Tulang Pangkal Paha

Terdiri atas 3 tulang yang saling berhubungan pada
acetabulum yaitu cawan untuk kepala tulang paha (caput
femoris)

Ketiga tulang tersebut ialah :
Tulang Usus (Os Ilium)
Tulang Duduk (Os Ischium)
Tulang Kemaluan (Os Pubis)
9/10/2014 10
Tulang Usus (Os Ilium)

Merupakan tulang terbesar dari panggul dan membentuk
bagian atas dan belakang dari panggul.Batas atasnya
merupakan pinggir tulang yang tebal yang disebut Crista
iliaca
Ujung depan maupun belakang dari crista iliaca menonjol
dan disebut Spina iliaca anterior superior dan Spina iliaca
posterior superior
Sedikit di bawah Spina iliaca posterior superior terdapat
tonjolan tulang lagi ialah tulang lagi ialah :Spina iliaca
anterior inferior, sedangkan sebelah bawah Spina iliaca
posterior superior terdapat Spina iliaca posterior inferior
Di bawah Spina iliaca posterior inferior, terdapat tekik
yang disebut incisura ischiadica major
Pada os ilium terdapat lajur ialah linea innominata (linea
terminalis) yang menjadi batas antara panggul besar dan
panggul kecil
9/10/2014 11
9/10/2014 12
Tulang Duduk (Os Ischium)

Terdapat sebelah bawah dari tulang usus. Pinggir belakang
berduri ialah spina ischiadica

Dibawah Spina ischiadica terdapat incisura ischiadica
minor

Pinggir bawah tulang duduk sangat tebal, bagian inilah
yang mendukung berat badan bila kita duduk dan disebut
tuber ischiadicum
9/10/2014 13
Tulang Kemaluan (Os Pubis)

Terdapat sebelah bawah dan depan dari tulang usus.
Tulang ini membatasi sebuah lubang dalam tulang
panggul yang dinamakan foramen obturatorium

Tangkai tulang kemaluan yang berhubungan dengan
tulang usus disebut ramus superior ossis pubis Sedangkan
yang berhubungan dengan tulang duduk disebut ramus
inferior ossis pubis

Ramus inferior kiri dan kanan membentuk arcus pubis
9/10/2014 14
Perhubungan Tulang Pangkal Paha

1. Dari permukaan belakang tulang kelangkang ke tulang usus
disebut lig. sacro iliaca posterior dan dari permukaan depan
tulang kelangkang ke tulang usus disebut lig. sacro iliaca
anterior, lig. ilio lumbalis, lig. sacro iliaca interossea

2. Dari tulang kelangkang ke spina ischiadica adalah lig. sacro
spinosum

3. Dari tulang kelangkang ke tuber ischiadica adalah lig. sacro
tuberosum

Tulang pangkal paha kiri dan kanan dihubungkan
oleh symphysis pubis
9/10/2014 15
B. Tulang Kelangkang
Tulang kelangkang berbentuk segitiga melebar di atas dan
meruncing ke bawah. Tulang kelangkang terletak sebelah
belakang antara kedua pangkal paha. Terdiri dari lima ruas
tulang yang senyawa. Permukaan depannya cekung dari atas ke
bawah maupun dari samping ke samping. Kiri dan kanan dari
garis tengah nampak lima buah lobang disebut foramina sacralia
anteriora dilalui urat-urat saraf yang akan membentuk plexus
sacralis dan pembuluh darah kecil. Plexus sacralis ini melayani
tungkai
Di garis tengahnya terdapat deretan cuat-cuat duri ialah crista
sacralis
Keatas tulang kelangkang berhubungan dengan ruas ke 5
tulang pinggang
Bagian atas dari sacrum yang mengadakan perhubungan ini
menonjol kedepan dan disebut promontorium
Kesamping tulang kelangkang berhubungan dengan kedua
tulang pangkal paha dengan perantaraan articulatio sacro iliaca
dan ke bawah dengan tulang tungging
9/10/2014 16
C. Tulang Tungging
Berbentuk segitiga terdiri atas 3-5 ruas yang bersatu.
Pada persalinan ujung tulang tungging dapat ditolak
sedikit ke belakang, hingga ukuran pintu bawah panggul
bertambah besar
9/10/2014 17
9/10/2014 18

You might also like