Kaligirang Pangkasaysayan ng El Filibusterismo

Bago pa man bumalik sa sariling bayan si Jose Rizal noong Oktubre 1887, marami ng
kasawiang dinanas ang kanyang mga kamag-anakan at kaibigan dahil sa pagkakasulat
niya ng Noli e !angere" Nang mga panahong yao#y nagdaranas din ng suliranin sa lupa
ang mga magsasaka ng $alamba" %to ay kanilang inilapit kay Rizal na humingi naman ng
tulong ang pagdinig sa kasi ng problema sa lupa, napasabay pa sa pagdinig ng kaso ni
Rizal ukol sa pagpapalathala ng tinaguriang &makamandag' na babasahing Noli e
!angere" araming mga tuligsa at pagbabanta ang tinanggap ni Rizal" (ng kanyang
pamily ay giniyagis din ng maraming mga panggigipit"
)inimulan ni Rizal and nobelang *l +ilibusterismo sa harap ng karanasang ito"
agkakabisa sa kanya kaipala ang mga sakit sa loob na dinanas niya at ng kanyng
pamilya" Bagaman may mga pagpapalagay na mayplanosi Rizal para sa ikalwang nobela,
naiba ito ng mga pangyayaring kinasangkutan niya sa pagbabalik sa sariling bayan"
!uwiran at di-tuwiran, naapektuhan ito ng wala pang anim na buwang pagkamalas niya
ng mga kasamaang ginagawa ng mga pari, katulad ng &pagpapayaman sa kanilang mga
asyenda, pang-aakit sa mga babae, panggugulo, pagliligpiy sa mga kaaway atbp"'
Nilisan ni Rizal ang ,ilipinas noong ,ebrero -, 1888 dahil sa pangamba niyang
manganib ang buhay ng mga mahal sa buhay" .atakut-takot na liham ng mga
pagbabanta na karamihan ay walang lagda ang dumarating at ipinayo ng gobernador na
bumalik siya sa ibang bansa" (ni Rizal sa isang sulat na ipinadala niya kay Blumetritt
habang naglalakbay"
Lahat ng mga punong panlalawigan at mga arsobispo ay naparoroon sa
Gobernador Heneral araw-araw upang akoy ipagsumbong. Ang buong ahente ng
Dominiko ay sumulat ng sumbong sa mga alkalde na nakita nila akong lihim na
nakikipagpulong sa mga babae at lalaki sa itaas ng bundok. Totoong akoy
naglalakad sa bundok kung bukangliwayway na kasama ng mga lalaki, babae at
bata upang damhin ang kalamigan ng umaga ngunit laging may kasamang tenyente
ng guwardiya sibil na marunong managalog
!nalok ako ng salapi ng akong mga kababayan para lisanin ang pulo. Hiniling nila
ang mga bagay na ito hindi lamang sa aking kapakanan kundi sa kanila na rin
sapagkat marami akong kaibigan at kasalamuha na maaaring ipatapon kasama ko
sa "alabag o #arianas. Dahil dito kahit may kaunting karamdaman, akoy dali-
daling nagpaalam sa aking pamilya.$

/indi nagwakas sa paglisan ni Rizal ang suliranin" (ng kanyang pamilya ay inusig"
0makyat ang kaso sa lupa ng mga er1ado-Rizal hanggang .ataastaasang /ukuman ng
*spanya" araming kamag-anakan niya ang namatay at pinag-usig" ay isa pang
tinanggihang mapalibinng sa libingang .atoliko" )a gitna ng mga pag-aalalang ito,
ginigiyagis si Rizal ng mga personal at pulitikal na suliranin2 nangungulila siya kay
3eonor Ri4era at waring walang kasiglahan ang insipirasyong dulot ng paniningalang-
pugad kay Nellie Boustead2 sinasagot niya ang kabi-kabilang tuligsang tinatamo ng Noli
e !angere2 namatayan siya ng dalawang kaibigan at mababa ang pagkikilalang
iginagawad sa kanya ng mga kasama sa .ilusang ,ropaganda" Bukod dito#y dumanas si
Rizal ng suliranin sa pananalapi" Naisiwalat ni Rizal ang kanyang paghihirap sa isang
liham na naipadala kay Jose aria Basa5
Akoy nanghihinawa na sa paniniwala sa ating mga kababayan. %arang silay
nagkakaisa upang maging mapait ang aking buhay& pinipigilan nila ang aking
pagbabalik, nangangakong bibigyan ako ng tustos, at pagkatapos na gawin sa loob
ng isang buwan ay kalilimutan nang muli ako 'aisanla ko na ang aking mga
alahas, nakatira ako sa isang mumurahing silid, kumakain ako sa mga
pangkaraniwang restawran upang makatipid at mailathala ko ang aking aklat.
Hindi naglao iyon, ititigil ko kung walang darating sa aking salapi. A, sasabihin ko sa
iyong kung hindi lamang sa iyo, kung hindi lamang ako naniniwalang may mga
mabubuti pang %ilipino, nais kong dalhin ang aking mga kababayan at ang lahat sa
demonyo$

)a kabutihang palad, nang lahat ang pag-asa ni Rizal, dumating ang hindi niya
inaasahang tulong ni 6alentin 6entura mula sa ,aris" %pinadala niya ang kabuuang
gugol sa pagpapalimbag ng aklat matapos mabalitaan ang pangangailangan ni Rizal sa
salapi"
Natapos limbagin ang aklat noong )etyembre 18, 1871 sa8hent,Belgium" %nihandog ni
Rizal ang nobela sa alaala ng mga paring sina 8omez,Burgosat9amora"
(ng pagkahandog na ito sa tatlong paring martir ng ikalawang nobela ni Rizal ang
panunahing dahilan kung bakit ito ay itinuturing na isang nobelang politi1al"
Naglalahad dito sa isang malatalaarawang pagsasalaysay ang mga suliranin ng sistema
ng pamahalaan at ang mga kaakibat na problema5 problema sa lupa, pamamahala,
pamamalakad ng relihiyon at edukasyon, katiwalian atbp" !uwiran at di-tuwiran,
masasalamin din ang mapapait na karanasang gumiyagis kay Rizal sa ilang mga eksena
at yugto ng nobela"
asagisag at malarawan ang ebolusyon ni )imoun mula kay $risostomo %barra,
bagaman hindi maiiwasang makilala ang mga kapaitan at kabiguan sa paraang hindi
maipagkakamali : kasama na pati ang pangungulila at pag-aasam sa pag-ibig"
)a *l +ilibusterismo, ipinakilala ni Rizal ang isang pagbabanyuhay niya bilang nobelista"
Karagdagang Impormasyon:
(ng nobelang El Filibusterismo ;literal na &(ng ,ilibusterismo&< o Ang Paghahari
ng Kasakiman ay ang pangalawang nobelang isinulat ng pambansang bayani
ng ,ilipinas na si Jos= Rizal, na kaniyang buong pusong inialay sa tatlong paring martir
na lalong kilala sa bansag na 8omburza o 8omez, Burgos, at 9amora" %to ang karugtong
o se>uel sa 'oli #e Tangere at tulad sa 'oli, nagdanas si Rizal ng hirap habang
sinusulat ito at, tulad din nito, nakasulat ito sa .astila" )inimulan niya ang akda noong
Oktubre ng 1887 habang nagpapraktis ng medisina sa $alamba"
)a 3ondon, noong 1888, gumawa siya ng maraming pagbabago sa plot at pinagbuti niya
ang ilang mga kabanata" %pinagpatuloy ni Rizal ang pagtatrabaho sa kaniyang
manuskrito habang naninirahan sa ,aris, adrid, at Brussel, at nakumpleto niya ito
noong arso ?7, 1871, sa Biarritz" %nilathala ito sa taon ring iyon sa 8ent" %sang
nagngangalang 6alentin 6entura na isa niyang kaibigan ang nagpahiram ng pera sa
kanya upang maipalimbag at mailathala ng maayos ang aklat noong )etyembre ??, 1871"
(ng nasabing nobela ay pampulitika na nagpapadama, nagpapahiwatig at
nagpapagising pang lalo sa maalab na hangaring makapagtamo ng tunay na kalayaan at
karapatan ng bayan"
Mga Tauhan:
)imoun : ayamang mag-aalahas, pinagkakamalang %ndiyong %ngles,
(merikano, ulato, ,ortuges at $ardenal oreno
%sagani : %sang binatang may matayog na isipan, makata at katipan ni ,aulita
8omez
,aulita 8omez : .atipan ni %sagani, mayaman, maganda, pamangkin ni @onya
6i1torina
Basilio : %sang binatang nakapag-aral ng medisina dahil sa sariling sikap
Juli : .atpian ni Basilio, anak ni .abesang !ales, nagpaalila upang matubos ang
ama
,ari $amorra : ,aring mukhang artilyero
,ari )al4i : !inatawag na mos1amuerta o patay na langaw
,ari )ibyla : 6i1e Re1tor ng 0nibersidad
,ari %rene : .aibigan at tagapayo ni .apitan !iyago, namamahala sa
pagpapatayo ng (kademya ng Aikang .astilang
,ari +ernandez : ay kaibigang pangangatwiran, kaiba sa kapwa pari
,ari +lorentino : (main ni %sagani
.abesang !ales : Naging $abeza de Barangay, dati#y isang tahimik na tao, ngunit
nang angkinin ng korporasyon ng mga prayle ang lupang sinasaka ay sumama sa
mga tulisan
@on $ustodio : ,inakamasipag sa lahat ng nagpapalagay, kilala rin sa tawag na
Buena !inta
8inoong ,asta : %sang abogadong sanggunian ng mga prayle kung may suliranin,
pinagsanggunian din ng mga estudyante tungkol sa pagpapatayo ng (kademya
Ben 9ayb : anunulat at mamamahayag
@onya 6i1torina : ,ilipinang kumikilos at umaasal na tulad ng isang tunay na
*spanyola at itinuturing na mapait na dalandan ng kaniyang asawa
Buiroga : .aibigan ng mga prayle, naghahangad na magkaroon ng konsulado ng
mga %ntsik
@on !imoteo ,elaez : %sang negosyante, masuwerteng nakabili ng bahay ni
.apitan !iyago, ama ni Juanito
ataas na .awani : (ng nagmamalasakit sa mga ,ilipino na kawani ng
pamahalaang .astila, katunggali ng .apitang /eneral sa pagpapalaya kay Basilio
.apitan /eneral : (ng pinakamataas na pinuno ng bayab, sugo ng *spanya,
malapit na kaibigan ni )imoun
/ermana ,en1hang :(ng manang na umampon kay Juli na ginawang katulong
ang dalaga, mahilig sa pagpaparami ng indulgen1ia
,la1ido ,enitente : Nag-aaral ng pagkamanananggol, magaling sa 3atin,
pinakamatlino sa bayan ng Batangas, hindi naagiliwan ng mga propesor kaya binalak
nang huminto sa pag-aaral
akaraig : ayaman at isa sa pinakamasigasig na isang magkaroon ng
(kademya ng Aikang .astila
Juanito ,elaez : apaglangis at kinagigiliwan ng mga propesor, mapanukso,
kuba at umaasa sa katalinuhan ng iba
)ando4al : %sang .astilang kawani na salungat sa mga ginagawa ng kanyang mga
kababayan, nagpatuloy ng pag-aaral sa ,ilipinas
,e1son : %sang mag-aaral na palaisip subalit pesimistiko o laging may kabiguang
laging natatanaw sa hinaharap