Doc211145 DECRETO POLO QUE SE ESTABLECE O CURRICULO DE EDUCACION PRIMARIA NA COMUNIDADE AUTONOMA DE GALICIA PDF

DOG Nm. 171 Martes, 9 de setembro de 2014 Px.
37406
ISSN1130-9229 Depsito legal C.494-1998 http://www.xunta.es/diario-oficial-galicia
I. DISPOSICINS XERAIS
CONSELLERA DE CULTURA, EDUCACIN E ORDENACIN UNIVERSITARIA
DECRETO 105/2014, do 4 de setembro, polo que se establece o currculo da
educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia.
A Lei orgnica 8/2013, do 9 de decembro, para a mellora da calidade educativa, modif-
cou a Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin, coa fnalidade de desenvolver me-
didas que permitan seguir avanzando cara un sistema educativo de calidade, inclusivo, que
garanta a igualdade de oportunidades e faga efectiva a posibilidade de que cada alumno e
alumna desenvolva ao mximo as sas potencialidades.
Tendo en conta que a educacin inicial cada vez mis determinante, necesario es-
tablecer as condicins que permitan cambios metodolxicos que fagan posible acadar os
obxectivos propostos. En consecuencia, o establecemento de medidas para actuar sobre
o currculo son imprescindibles para a mellora. A Lei orgnica 8/2013, do 9 de decembro,
modifcou o artigo 6 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, para defnir o currculo como a
regulacin dos elementos que determinan os procesos de ensino e aprendizaxe para cada
unha das ensinanzas. O currculo est integrado polos obxectivos da etapa educativa;
as competencias, ou capacidades para activar e aplicar de forma integrada os contidos
propios de cada ensinanza ou cada etapa educativa, para lograr a realizacin axeitada de
actividades e a resolucin efcaz de problemas complexos; os contidos, ou conxuntos de
coecementos, habilidades, destrezas e actitudes que contriben ao logro dos obxectivos
de cada ensinanza e etapa educativa e adquisicin de competencias; a metodoloxa di-
dctica, que comprende tanto a descricin das prcticas docentes coma a organizacin do
traballo do persoal docente; os estndares e resultados de aprendizaxe avaliables, e os cri-
terios de avaliacin do grao de adquisicin das competencias e do logro dos obxectivos de
cada ensinanza e etapa educativa. Os contidos ordnanse en disciplinas, que se clasifcan
en materias, mbitos, reas e mdulos en funcin das ensinanzas, as etapas educativas
ou os programas en que participe o alumnado.
O novo artigo 6 bis da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, defne a distribucin de
competencias entre as distintas administracins educativas e, mesmo, con respecto aos
centros docentes. Nesta distribucin competencial correspndelle ao Goberno do Estado,
entre outras funcins, o deseo do currculo bsico co fn de asegurar unha formacin co-
mn e o carcter ofcial e a validez en todo o territorio nacional das titulacins s que se
refre a lei orgnica. En exercicio desta competencia, e no que atinxe educacin primaria,
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
DOG Nm. 171 Martes, 9 de setembro de 2014 Px. 37407
ditouse o Real decreto 126/2014, do 28 de febreiro, polo que se establece o currculo b-
sico da educacin primaria, no que desenvolve os aspectos do mesmo en atencin nova
confguracin do currculo.
O Estatuto de autonoma de Galicia, no seu artigo 31, establece que competencia
plena da Comunidade Autnoma o regulamento e administracin do ensino en toda a sa
extensin, niveis e graos, modalidades e especialidades, sen prexuzo do disposto no ar-
tigo 27 da Constitucin e nas leis orgnicas que, conforme o pargrafo primeiro do seu
artigo 81, o desenvolvan.
Este decreto ten por obxecto establecer o currculo da educacin primaria no siste-
ma educativo galego, dentro do marco de distribucin de competencias da Lei orgni-
ca 8/2013, do 9 de decembro, e en atencin nova confguracin curricular que establece
o agrupamento de disciplinas en tres bloques: troncais, especfcas e de libre confguracin
autonmica. O currculo, as mesmo, regula a relacin entre os obxectivos, os contidos, os
criterios de avaliacin, os estndares de aprendizaxe avaliables e as competencias clave
nas diferentes reas.
O primeiro bloque, correspondente s disciplinas troncais, trata de garantir os coece-
mentos e as competencias que permitan adquirir unha formacin slida e continuar con
aproveitamento as etapas posteriores naquelas disciplinas que deben ser comns a todo o
alumnado, e que, en todo caso, deben ser avaliadas nas avaliacins fnais de etapa. Nes-
te bloque correspndenlle ao Goberno do Estado a determinacin dos contidos comns,
os estndares de aprendizaxe avaliables e os criterios de avaliacin, as como o horario
mnimo lectivo. Pola sa banda, Comunidade Autnoma correspndelle completar e se-
cuenciar en cursos os contidos, adaptndoos nosa realidade, realizar recomendacins
metodolxicas, completar os criterios de avaliacin e fxar o horario lectivo mximo. Os
centros docentes podern completar contidos e desear e implantar mtodos pedagxicos
e didcticos propios.
O bloque de disciplinas especfcas permite unha maior autonoma hora de fxar hora-
rios e contidos das disciplinas. O Goberno do Estado determina os estndares de apren-
dizaxe avaliables e os criterios de avaliacin, e correspndelle Comunidade Autnoma
establecer os contidos, completar os criterios de avaliacin, realizar recomendacins me-
todolxicas e fxar o horario correspondente. Os centros docentes podern completar os
contidos e desear e implantar mtodos pedagxicos e didcticos propios.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
O bloque de disciplinas de libre confguracin autonmica supn o maior nivel de auto-
noma. Nestas disciplinas a Comunidade Autnoma establece os contidos e os estndares
de aprendizaxe avaliables, os criterios de avaliacin e o horario, as como as recomenda-
cins metodolxicas. Os centros docentes podern completar os contidos e confgurar a
sa oferta formativa, ademais de desear e implantar mtodos pedagxicos e didcticos
propios e determinar a carga horaria. Neste bloque encdrase o desenvolvemento curri-
cular da disciplina de Lingua Galega e Literatura, competencia exclusiva da Comunidade
Autnoma, que lle corresponde un tratamento anlogo ao da disciplina de Lingua Castel
e Literatura, tratamento que se enmarca dentro do establecido no Decreto 79/2010, do 20
de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario en Galicia.
O desenvolvemento dos currculos das distintas linguas incorporan unha referencia ex-
presa ao plurilingismo, na medida en que a competencia en cada lingua interacta e se
enriquece co coecemento das outras linguas, e contribe a desenvolver destrezas e ca-
pacidades que son a base da competencia en comunicacin lingstica. Isto, e a alusin
igualmente explcita a actitudes interculturais de respecto a diferentes xeitos de expresarse
e actuar, promove o desenvolvemento simultneo do plurilingismo e da interculturalidade.
As, nas idades do alumnado de educacin primaria especialmente salientable que as
aprendizaxes de linguas establecidas no currculo desta etapa se traten de xeito integrado,
esperten a curiosidade e o interese por outras linguas e culturas distintas da propia e pro-
movan o respecto cara as persoas falantes desas linguas.
En lia coa Recomendacin 2006/962/EC, do Parlamento e do Consello, do 18 de de-
cembro de 2006, sobre as competencias clave para a aprendizaxe permanente, neste de-
creto incorprase a clasifcacin e denominacin das defnidas pola Unin Europea. Con-
sidrase que as competencias clave son aquelas que todas as persoas precisan para a
sa realizacin e desenvolvemento persoal, as como para a cidadana activa, a inclusin
social e o emprego.
Este decreto basase na potenciacin da aprendizaxe por competencias, integradas
nos elementos curriculares para propiciar unha renovacin na prctica docente e no proce-
so de ensino e aprendizaxe. Propense novos enfoques na aprendizaxe e na avaliacin,
que van supoer un importante cambio nas tarefas que teen que resolver os alumnos e
as alumnas, e propostas metodolxicas innovadoras. Unha competencia supn a combi-
nacin de habilidades prcticas, coecementos, motivacin, valores ticos, actitudes, emo-
cins e outros compoentes sociais e de comportamento que se mobilizan conxuntamente
para lograr unha accin efcaz. Xa que logo, as competencias considranse como coece-
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
mento na prctica, un coecemento adquirido a travs da participacin activa en prcticas
sociais que, como tales, se poden desenvolver tanto no contexto educativo formal, a travs
do currculo, coma nos contextos educativos non formais e informais; conceptualzanse
como un saber facer que se aplica a unha diversidade de contextos acadmicos, sociais
e profesionais.
A aprendizaxe baseada en competencias caracterzase pola sa transversalidade, o
seu dinamismo e o seu carcter integral. O proceso de ensino e aprendizaxe competencial
debe abordarse desde todas as reas de coecemento e por parte das diversas instancias
que conforman a comunidade educativa, tanto nos mbitos formais coma nos non formais
e informais; o seu dinamismo refctese en que as competencias non se adquiren nun de-
terminado momento e permanecen inalterables, senn que implican un proceso de desen-
volvemento mediante o cal os individuos van adquirindo maiores niveis de desempeo no
seu uso.
Para lograr este proceso de cambio curricular preciso favorecer unha visin interdis-
ciplinaria e, de xeito especial, posibilitarlle unha maior autonoma funcin docente, de
forma que permita satisfacer as demandas dunha maior personalizacin da educacin. O
rol do persoal docente fundamental, pois debe ser quen de desear tarefas ou situacins
de aprendizaxe que posibiliten a resolucin de problemas e a aplicacin dos coecementos
aprendidos, xa que os contidos estn subordinados accin.
As concrecins curriculares para os distintos bloques de disciplinas, recollidas nos ane-
xos I, II e III, constrense a partir dos criterios de avaliacin, ligndoos cos demais compo-
entes de cada rea. Os criterios de avaliacin relacinanse directamente cos estndares
de aprendizaxe avaliables, que non son mis que concrecins dos propios criterios, e eses
estndares conctanse coas competencias clave. Por outra banda, os criterios de avalia-
cin describen o que se pretende lograr en cada disciplina, e, neste sentido, os contidos
non son mis que os medios para acadalos.
En cada rea os contidos agrpanse en bloques, o que non supn unha secuencia nin
implica unha organizacin pechada; pola contra, permite organizar de diferentes formas
os elementos curriculares e adoptar a metodoloxa mis axeitada s caractersticas das
aprendizaxes e do grupo de alumnos e alumnas aos que van dirixidos.
As competencias clave estn ligadas a un desempeo efcaz nun contexto determinado.
As situacins de aprendizaxe deseadas para o seu desenvolvemento debern incorporar
tarefas que contextualicen as aprendizaxes e que permitan avanzar en mis dunha com-
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
petencia ao mesmo tempo. O enfoque metodolxico deber sustentarse nas referidas si-
tuacins de aprendizaxe, coa fnalidade de que os contidos se convertan en coecementos
aplicables con efcacia. Neste deseo responsabilidade do centro, e do profesorado, a
adecuada seleccin da metodoloxa, que deber ser variada e adecuada s caractersticas
e aos ritmos de aprendizaxe dos alumnos e das alumnas.
As actividades de aprendizaxe integradas poden inclur elementos curriculares proce-
dentes de distintos bloques. sa vez, estes elementos podern formar parte de diferentes
actividades e, co obxecto de mellorar os resultados, esas actividades podern ter carcter
interdisciplinario.
O feito de tratar simultaneamente, nunha mesma actividade, contidos de bloques dis-
tintos e, mesmo, de disciplinas diferentes, permitiralle ao profesorado determinar a conve-
niencia de avaliar a totalidade ou s unha parte das competencias clave relacionadas con
cada estndar de aprendizaxe. Corresponderalle ao centro educativo velar por un trata-
mento equilibrado das distintas competencias clave nas programacins didcticas.
O referente para avaliar as aprendizaxes do alumnado son os criterios de avaliacin e
a sa concrecin nos estndares de aprendizaxe avaliables. No deseo das situacins de
aprendizaxe tomaranse en consideracin todos os elementos do currculo, entre eles os
procedementos e instrumentos de avaliacin, as como os criterios de cualifcacin que
permitan avaliar tanto os resultados de rea como o nivel competencial alcanzado polos
alumnos e as alumnas.
O recoecemento dunha maior autonoma dos centros docentes se establece neste
decreto dun xeito efectivo, aumentando a sa capacidade de decisin na defnicin do
currculo, coa posibilidade de defnir, nas condicins que determina a consellera con com-
petencias en materia de educacin, a oferta de reas do bloque de disciplinas de libre
confguracin autonmica, e, deste xeito, adaptar a sa oferta educativa ao seu contexto
socioeducativo.
O decreto estrutrase en tres ttulos e cada un deles en captulos. O ttulo primeiro,
de disposicins xerais, establece o obxecto e mbito de aplicacin, os principios xerais e
obxectivos desta etapa educativa e a defnicin dos distintos elementos que conforman o
currculo; delimita as competencias clave e desenvolve o principio de autonoma dos cen-
tros docentes e de participacin dos pais, nais ou persoas que exerzan a titora legal.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
No ttulo segundo, de organizacin e funcionamento, no captulo primeiro abrdase a
organizacin da etapa en tres bloques de disciplinas: troncais, especfcas e de libre conf-
guracin autonmica, especifcando cales deben cursarse en cada un dos cursos. A orga-
nizacin da etapa se vertebra sobre os cursos, sen perder de vista o seu carcter global
e integrador, que esixe a mxima coordinacin e resalta a importancia da funcin titorial.
Abrdase, tamn, o calendario escolar e a importancia e ampla extensin dos elementos
transversais desde a perspectiva das competencias e os valores.
No captulo segundo do ttulo segundo reglase a avaliacin e a promocin, estable-
cendo o grao de adquisicin de competencias e o logro dos obxectivos da etapa como os
referentes para as avaliacins. Tamn se detallan os documentos ofciais de avaliacin.
O captulo terceiro do ttulo segundo refrese ao proceso de aprendizaxe na etapa, es-
tablecendo os principios metodolxicos, con especial nfase na atencin a diversidade, na
atencin individualizada e na prevencin das difcultades de aprendizaxe, as como na pos-
ta en marcha de mecanismos de reforzo. Neste sentido, dedcase unha parte fundamental
do captulo a abordar as cuestins relativas ao alumnado con necesidades especfcas de
apoio educativo e resalta o papel da titora.
O ttulo terceiro dedcase aos diferentes programas educativos relevantes e estratxicos
para o sistema educativo galego, entroncados cos compromisos asumidos polo distintos
sistemas a nivel europeo no Marco para a cooperacin europea en educacin e formacin,
e coas necesidades propias dun sistema destinado a proporcionar ao alumnado as compe-
tencias cruciais para os cidadns e cidads do sculo XXI.
As, o ttulo terceiro regula as bibliotecas escolares e o fomento da lectura, e do proceso
de educacin dixital, no que a promocin do uso das tecnoloxas da informacin e a comu-
nicacin constite un factor esencial para facilitar cambios metodolxicos que proporcio-
nen novos elementos e oportunidades para o xito educativo en Galicia. Igualmente, faise
fncap na promocin de estilos de vida saudables entre o alumnado desta etapa, esencial
para o seu desenvolvemento como persoas adultas.
O decreto fnaliza con catro disposicins adicionais, relativas adaptacin de referen-
cias, ensinos de relixin, tarefas extraescolares e aprendizaxe de linguas estranxeiras;
unha disposicin derrogatoria e tres fnais pechan o texto.
Neste decreto inclense, ademais, catro anexos: anexo I, relativo s disciplinas tron-
cais; anexo II, sobre as disciplinas especfcas; o anexo III regula as disciplinas de libre
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
confguracin autonmica, e, por ltimo, o anexo IV corresponde ao cadro de distribucin
horaria.
En consecuencia, por proposta do conselleiro de Cultura, Educacin e Ordenacin Uni-
versitaria, no exercicio das facultades outorgadas polo artigo 34 da Lei 1/1983, do 22 de
febreiro, reguladora da Xunta e da sa Presidencia, consultado o Consello Escolar de
Galicia, de acordo co Consello Consultivo e logo da deliberacin do Consello da Xunta de
Galicia, na sa reunin do catro de setembro de dous mil catorce,
DISPOO:
TTULO I
Disposicins xerais
Artigo 1. Obxecto e mbito de aplicacin
1. Este decreto ten por obxecto establecer o currculo da educacin primaria na Comu-
nidade Autnoma de Galicia, de acordo co disposto nos artigos 6 e 6 bis da Lei orgni-
ca 2/2006, do 3 de maio, de educacin, e no artigo 3 do Real decreto 126/2014, do 28 de
febreiro, polo que se establece o currculo bsico da educacin primaria.
2. As mesmo, ten por obxecto regular a ordenacin da dita etapa educativa, de acordo
coa disposicin fnal sexta da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, de educacin.
3. Este decreto ser de aplicacin nos centros docentes correspondentes ao mbito de
xestin da Comunidade Autnoma de Galicia.
Artigo 2. Principios xerais
1. A fnalidade da educacin primaria facilitarlles aos alumnos e s alumnas as apren-
dizaxes da expresin e da comprensin oral, a lectura, a escritura, o clculo, a adquisicin
de nocins bsicas da cultura, os hbitos de convivencia, de estudo e de traballo, o sentido
artstico, a creatividade e a afectividade, co fn de garantir unha formacin integral que con-
triba ao pleno desenvolvemento da sa personalidade e de preparalos/as para cursar con
aproveitamento a educacin secundaria obrigatoria.
2. A accin educativa nesta etapa procurar a integracin das experiencias e aprendi-
zaxes do alumnado e adaptarase aos seus ritmos de traballo.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
3. A etapa de educacin primaria forma parte do ensino bsico e, polo tanto, ten carcter
obrigatorio e gratuto.
4. A etapa de educacin primaria comprende seis cursos acadmicos, que se cursarn
ordinariamente entre os seis e os doce anos de idade, e organzase en reas, que tern un
carcter global e integrador.
5. Os alumnos e as alumnas incorporaranse, con carcter xeral, ao primeiro curso de
educacin primaria no ano natural no que cumpren seis anos.
Artigo 3. Obxectivos da educacin primaria
A educacin primaria contribuir a desenvolver nos nenos e nas nenas as capacidades
que lles permitan:
a) Coecer e apreciar os valores e as normas de convivencia, aprender a obrar de
acordo con elas, prepararse para o exercicio activo da cidadana e respectar os dereitos
humanos, as como o pluralismo propio dunha sociedade democrtica.
b) Desenvolver hbitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e de responsabili-
dade no estudo, as como actitudes de confanza en si mesmo/a, sentido crtico, iniciativa
persoal, curiosidade, interese e creatividade na aprendizaxe, e esprito emprendedor.
c) Adquirir habilidades para a prevencin e para a resolucin pacfca de confitos que
lles permitan desenvolverse con autonoma no mbito familiar e domstico, as como nos
grupos sociais cos que se relacionan.
d) Coecer, comprender e respectar as diferentes culturas e as diferenzas entre as per-
soas, a igualdade de dereitos e oportunidades de homes e mulleres e a non discriminacin
de persoas con discapacidade nin por outros motivos.
e) Coecer e utilizar de xeito apropiado a lingua galega e a lingua castel, e desenvolver
hbitos de lectura en ambas as linguas.
f) Adquirir en, polo menos, unha lingua estranxeira a competencia comunicativa bsica
que lles permita expresar e comprender mensaxes sinxelas e desenvolverse en situacins
cotis.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
g) Desenvolver as competencias matemticas bsicas e iniciarse na resolucin de pro-
blemas que requiran a realizacin de operacins elementais de clculo, coecementos
xeomtricos e estimacins, as como ser quen de aplicalos s situacins da sa vida coti.
h) Coecer os aspectos fundamentais das ciencias da natureza, as ciencias sociais, a
xeografa, a historia e a cultura, con especial atencin aos relacionados e vinculados con
Galicia.
i) Iniciarse na utilizacin, para a aprendizaxe, das tecnoloxas da informacin e da co-
municacin, desenvolvendo un esprito crtico ante as mensaxes que reciben e elaboran.
j) Utilizar diferentes representacins e expresins artsticas e iniciarse na construcin de
propostas visuais e audiovisuais.
k) Valorar a hixiene e a sade, aceptar o propio corpo e o das demais persoas, respec-
tar as diferenzas e utilizar a educacin fsica e o deporte como medios para favorecer o
desenvolvemento persoal e social.
l) Coecer e valorar os animais mis prximos ao ser humano e adoptar modos de com-
portamento que favorezan o seu coidado.
m) Desenvolver as sas capacidades afectivas en todos os mbitos da personalidade e
nas sas relacins coas demais persoas, as como unha actitude contraria violencia, aos
prexuzos de calquera tipo e aos estereotipos sexistas e de discriminacin por cuestins
de diversidade afectivo-sexual.
n) Fomentar a educacin viaria e actitudes de respecto que incidan na prevencin dos
accidentes de trfco.
o) Coecer, apreciar e valorar as singularidades culturais, lingsticas, fsicas e sociais
de Galicia, poendo de relevancia as mulleres e homes que realizaron achegas importan-
tes cultura e sociedade galegas.
Artigo 4. Currculo
1. Entndese por currculo a regulacin dos elementos que determinan os procesos de
ensino e aprendizaxe para cada unha das ensinanzas e etapas educativas.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
2. O currculo est integrado por: os obxectivos, as competencias, os contidos, os crite-
rios de avaliacin, os estndares e resultados de aprendizaxe avaliables, e a metodoloxa
didctica.
3. Para os efectos deste decreto entndese por:
a) Obxectivos: os referentes relativos aos logros que o alumnado debe alcanzar ao
rematar o proceso educativo, como resultado das experiencias de ensino e aprendizaxe
intencionalmente planifcadas para tal fn.
b) Competencias: as capacidades para aplicar de forma integrada os contidos propios
de cada ensinanza e etapa educativa, co fn de lograr a realizacin axeitada de actividades
e a resolucin efcaz de problemas complexos.
c) Contidos: o conxunto de coecementos, habilidades, destrezas e actitudes que con-
triben ao logro dos obxectivos de cada ensinanza e etapa educativa, e adquisicin de
competencias. Os contidos ordnanse en disciplinas, que se clasifcan en materias, mbi-
tos, reas e mdulos en funcin das ensinanzas, as etapas educativas ou os programas en
que participe o alumnado.
d) Criterios de avaliacin: o referente especfco para avaliar a aprendizaxe do alum-
nado. Describen aquilo que se quere valorar e que o alumnado debe lograr, tanto en co-
ecementos coma en competencias, e responden ao que se pretende conseguir en cada
disciplina.
e) Estndares de aprendizaxe avaliables: especifcacins dos criterios de avaliacin
que permiten defnir os resultados de aprendizaxe e que concretan o que o alumnado debe
saber, comprender e saber facer en cada disciplina. Deben ser observables, medibles e
avaliables, e permitir graduar o rendemento ou logro alcanzado. Deben contribur a facilitar
o deseo de probas estandarizadas e comparables.
f) Metodoloxa didctica: o conxunto de estratexias, procedementos e accins organi-
zadas e planifcadas polo profesorado, de xeito consciente e refexivo, coa fnalidade de
posibilitar a aprendizaxe do alumnado e o logro dos obxectivos suscitados.
4. O currculo da educacin primaria nos centros docentes correspondentes ao mbito
de xestin da Comunidade Autnoma de Galicia ser o que se recolle para as distintas
reas nos anexos I, II e III deste decreto.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
Os centros docentes desenvolvern e concretarn este currculo, e estas concrecins
formarn parte do proxecto educativo do centro.
Artigo 5. Competencias clave
1. Para os efectos deste decreto, as competencias clave do currculo sern as seguin-
tes:
1. Comunicacin lingstica (CCL).
2. Competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa (CMCT).
3. Competencia dixital (CD).
4. Aprender a aprender (CAA).
5. Competencias sociais e cvicas (CSC).
6. Sentido de iniciativa e esprito emprendedor (CSIEE).
7. Conciencia e expresins culturais (CCEC).
2. Potenciarase o desenvolvemento da competencia de comunicacin lingstica e da
competencia matemtica e competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa.
3. Para unha adquisicin efcaz das comptencias e a sa integracin efectiva no currcu-
lo, debern desearse actividades de aprendizaxe integradas que permitan ao alumnado
avanzar cara aos resultados de aprendizaxe en mis dunha competencia ao mesmo tempo.
Artigo 6. Autonoma dos centros docentes
1. Os centros docentes, dentro do marco establecido polas administracins educati-
vas, desenvolvern a sa autonoma pedagxica e organizativa, favorecern o traballo en
equipo do profesorado e estimularn a actividade investigadora a partir da sa prctica
docente.
2. Os centros docentes desenvolvern e completarn, de ser o caso, o currculo e as
medidas de atencin diversidade establecidas pola consellera competente en materia
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
educativa, adaptndoas s caractersticas do alumnado e sa realidade educativa, co
fn de atender a todo o alumnado. As mesmo, arbitrarn mtodos que tean en conta os
diferentes ritmos de aprendizaxe do alumnado, que favorezan a capacidade de aprender
por si mesmos/as e promovan o traballo en equipo.
3. O proxecto educativo do centro recoller os valores, obxectivos e prioridades de ac-
tuacin. As mesmo, incorporar a concrecin dos currculos establecidos pola consellera
con competencias en materia de educacin que lle corresponde fxar e aprobar ao claustro,
as como o tratamento transversal nas reas da educacin en valores e outras ensinanzas.
4. Os centros docentes promovern, ademais, compromisos coas familias e cos propios
alumnos e alumnas nos que se especifquen as actividades que uns e outros se compro-
meten a desenvolver para facilitar o progreso educativo.
Artigo 7. Participacin de pais, nais ou das persoas que exerzan a titora legal no pro-
ceso educativo
De conformidade co establecido no artigo 4.2.e) da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo,
reguladora do dereito educacin, e de acordo coas previsins da Lei 4/2011, do 30 de
xuo, de convivencia e participacin da comunidade educativa, os pais, as nais ou as
persoas que exerzan a titora legal debern participar e apoiar a evolucin do proceso
educativo dos seus fllos, das sas fllas ou das persoas que tutelen, as como coecer as
decisins relativas avaliacin e promocin, e colaborar nas medidas de apoio ou refor-
zo que adopten os centros docentes para facilitar o seu progreso educativo, e tern acceso
aos documentos ofciais de avaliacin e aos exames e documentos das avaliacins que se
lles realicen aos seus fllos, fllas ou persoas tuteladas.
TTULO II
Organizacin e funcionamento
CAPTULO I
Organizacin
Artigo 8. Organizacin
1. Nesta etapa educativa as disciplinas agrpanse en tres bloques: troncais, especfcas
e de libre confguracin autonmica.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
2. Dentro do bloque de disciplinas troncais, os alumnos e as alumnas deben cursar en
cada un dos cursos as seguintes reas:
a) Ciencias da natureza.
b) Ciencias sociais.
c) Lingua castel e literatura.
d) Matemticas.
e) Primeira lingua estranxeira.
3. Do bloque de disciplinas especfcas, os alumnos e as alumnas deben cursar en cada
un dos cursos as seguintes reas:
a) Educacin fsica.
b) Relixin, ou Valores sociais e cvicos, a eleccin de pais, nais ou das persoas que
exerzan a titora legal.
c) Educacin artstica.
4. No bloque de disciplinas de libre confguracin autonmica, os alumnos e as alumnas
deben cursar a rea de Lingua galega e literatura, que ter un tratamento no centro anlogo
de Lingua castel e literatura, de xeito que se garanta a adquisicin das correspondentes
competencias lingsticas e a adecuada distribucin segundo o establecido no artigo 6 do
Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino non universitario.
5. Os centros docentes podern dedicar as horas de libre confguracin do centro ao
afondamento e/ou reforzo dalgunha das reas contempladas neste artigo. As mesmo, po-
dern optar por establecer outra ou outras reas que determine o centro, segundo o seu
proxecto educativo e previa autorizacin da consellera competente en materia educativa.
En todo caso, respectarase o tratamento anlogo das linguas coofciais e os criterios de
equilibrio establecidos no Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino
non universitario.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
Artigo 9. Horario
1. O horario semanal para cada unha das disciplinas dos distintos cursos da etapa o
que fgura no anexo IV.
2. A determinacin deste horario debe entenderse como o tempo necesario para o traba-
llo en cada unha das disciplinas, sen esquecerse do carcter global e integrador da etapa.
3. As actividades escolares desenvolveranse, cando menos, ao longo de vinte e cin-
co horas semanais.
Artigo 10. Calendario escolar
1. O calendario escolar comprender un mnimo de 175 das lectivos.
2. En calquera caso, no cmputo do calendario escolar incluiranse os das dedicados s
avaliacins de terceiro curso e fnal de educacin primaria.
Artigo 11. Elementos transversais
1. Sen prexuzo do seu tratamento especfco nalgunhas das disciplinas de cada curso,
a comprensin lectora, a expresin oral e escrita, a comunicacin audiovisual, as tecno-
loxas da informacin e a comunicacin, o emprendemento e a educacin cvica e consti-
tucional traballaranse en todas as disciplinas.
2. A consellera competente en materia educativa fomentar a calidade, equidade e in-
clusin educativa das persoas con discapacidade, a igualdade de oportunidades e non-dis-
criminacin por razn de discapacidade, medidas de fexibilizacin e alternativas metodo-
lxicas, adaptacins curriculares, accesibilidade universal, deseo para todas as persoas,
atencin diversidade e todas aquelas medidas que sexan necesarias para conseguir que
o alumnado con discapacidade poida acceder a unha educacin de calidade en igualdade
de oportunidades.
3. As mesmo, a consellera competente en materia educativa promover o desenvolve-
mento dos valores que fomenten a igualdade efectiva entre homes e mulleres e a preven-
cin da violencia de xnero, e dos valores inherentes ao principio de igualdade de trato e
non-discriminacin por calquera condicin ou circunstancia persoal ou social.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
Do mesmo xeito, promover a aprendizaxe da prevencin e resolucin pacfca de con-
fitos en todos os mbitos da vida persoal, familiar e social, as como dos valores que
sustentan a liberdade, a xustiza, a igualdade, o pluralismo poltico, a paz, a democracia, o
respecto polos dereitos humanos e o rexeitamento da violencia terrorista, a pluralidade, o
respecto polo Estado de dereito, o respecto e consideracin polas vtimas do terrorismo, e
a prevencin do terrorismo e de calquera tipo de violencia.
A programacin docente debe comprender, en todo, caso a prevencin da violencia de
xnero, da violencia terrorista e de calquera forma de violencia, racismo ou xenofobia, in-
cludo o estudo do Holocausto xudeu como feito histrico.
Evitaranse os comportamentos, estereotipos e contidos sexistas, as como aqueles que
supoan discriminacin por razn da orientacin sexual ou da identidade de xnero, favo-
recendo a visibilidade da realidade homosexual, bisexual, transexual, transxnero e inter-
sexual.
Os currculos de educacin primaria incorporan elementos curriculares relacionados co
desenvolvemento sostible e o medio ambiente, os riscos de explotacin e abuso sexual, as
situacins de risco derivadas da utilizacin das tecnoloxas da informacin e da comunica-
cin, as como a proteccin ante urxencias e catstrofes.
4. Os currculos de educacin primaria incorporan elementos curriculares orientados
ao desenvolvemento e afanzamento do esprito emprendedor. A consellera con compe-
tencias en materia de educacin fomentar as medidas para que o alumnado participe en
actividades que lle permitan afanzar o esprito emprendedor e a iniciativa empresarial a
partir de aptitudes como a creatividade, a autonoma, a iniciativa, o traballo en equipo, a
confanza nun mesmo e o sentido crtico.
5. No mbito da educacin e da seguridade viaria incorpranse elementos curriculares e
promvense accins para a mellora da convivencia e a prevencin dos accidentes de trf-
co, co fn de que o alumnado coeza os seus dereitos e deberes como usuario/a das vas,
en calidade de pen ou peoa, persoa viaxeira e persoa condutora de bicicletas, respecte
as normas e os sinais, e de que se favoreza a convivencia, a tolerancia, a prudencia, o au-
tocontrol, o dilogo e a empata con actuacins axeitadas tendentes a evitar os accidentes
de trfco e as sas secuelas.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
CAPTULO II
Avaliacin e promocin
Artigo 12. Avaliacin
1. Os referentes para a valoracin do grao de adquisicin das competencias e o logro
dos obxectivos da etapa nas avaliacins continua e fnal das disciplinas troncais, especf-
cas e de libre confguracin autonmica sern os criterios de avaliacin e os estndares de
aprendizaxe avaliables que fguran nos anexos I, II e III deste decreto.
2. A avaliacin dos procesos de aprendizaxe do alumnado ser continua e global, e ter
en conta o seu progreso no conxunto das reas.
3. Estableceranse as medidas mis axeitadas para que as condicins de realizacin das
avaliacins, includa a avaliacin de terceiro curso e a avaliacin fnal de etapa, se adapten
s necesidades do alumnado con necesidades especfcas de apoio educativo.
4. No contexto do proceso de avaliacin continua, cando o progreso dun alumno ou
dunha alumna non sexa o axeitado estableceranse medidas de reforzo educativo. Estas
medidas adoptaranse en calquera momento do curso, tan pronto como se detecten as
difcultades, e estarn dirixidas a garantir a adquisicin das competencias imprescindibles
para continuar o proceso educativo.
5. Os mestres e as mestras avaliarn tanto as aprendizaxes do alumnado como os pro-
cesos de ensinanza e a sa propia prctica docente, para o que establecern indicadores
de logro nas programacins docentes.
6. Co fn de garantir o dereito dos alumnos e alumnas a que o seu rendemento sexa
valorado conforme criterios de plena obxectividade, os centros docentes adoptarn as me-
didas precisas para facer pblicos e comunicar s familias os criterios de avaliacin, os
estndares de aprendizaxe avaliables, as estratexias e instrumentos de avaliacin, as
como os criterios de promocin.
7. Os centros docentes realizarn unha avaliacin individualizada a todos os alumnos e
as alumnas ao rematar o terceiro curso de educacin primaria, segundo dispoa a Conse-
llera con competencias en materia de educacin, na que se comprobar o grao de dominio
das destrezas, as capacidades e as habilidades en expresin e comprensin oral e escrita,
clculo e resolucin de problemas en relacin co grao de adquisicin da competencia en
comunicacin lingstica e da competencia matemtica.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
De resultar desfavorable esta avaliacin, o equipo docente deber adoptar as medidas
ordinarias ou extraordinarias mis axeitadas. Estas medidas fxaranse en plans de mellora
de resultados colectivos ou individuais que permitan solventar as difcultades, en colabora-
cin coas familias e mediante recursos de apoio educativo.
8. Ao rematar o sexto curso de educacin primaria realizarase unha avaliacin fnal indi-
vidualizada a todos os alumnos e todas as alumnas, na que se comprobar o grao de ad-
quisicin da competencia en comunicacin lingstica, da competencia matemtica e das
competencias bsicas en ciencia e tecnoloxa, as como o logro dos obxectivos da etapa.
Para a avaliacin utilizaranse como referentes os criterios de avaliacin e os estndares de
aprendizaxe avaliables que fguran nos anexos I, II e III deste decreto.
O nivel obtido por cada alumno ou alumna farase constar nun informe, que ser entre-
gado aos pais, s nais ou s persoas que exerzan a titora legal e que ter carcter infor-
mativo e orientador para os centros docentes nos que os alumnos e as alumnas cursasen o
sexto curso de educacin primaria e para aqueles nos que cursen o seguinte curso escolar,
as como para os equipos docentes, os pais, as nais ou as persoas que exerzan a titora
legal e os alumnos e as alumnas. O nivel obtido ser indicativo dunha progresin e apren-
dizaxe adecuadas, ou da conveniencia da aplicacin de programas dirixidos ao alumnado
con necesidades especfcas de apoio educativo ou doutras medidas.
9. Co fn de facilitar a transicin desde a educacin primaria educacin secundaria
obrigatoria, os centros docentes prestaranlle unha especial atencin coordinacin en-
tre ambas as das etapas, para salvar as diferenzas pedagxicas e organizativas e os
desaxustes que se poidan producir no progreso acadmico do alumnado, para o que se
ter en conta, entre outros mecanismos, o informe indicativo do nivel obtido na avaliacin
fnal de etapa.
10. A consellera con competencias en materia de educacin poder establecer plans
especfcos de mellora naqueles centros docentes pblicos cuxos resultados sexan inferio-
res aos valores que, para tal obxecto, determine. En relacin cos centros docentes concer-
tados atenderase normativa reguladora do concerto correspondente.
Artigo 13. Promocin
1. O alumno ou a alumna acceder ao curso ou etapa seguinte sempre que se consi-
dere que logrou os obxectivos que correspondan ao curso realizado ou os obxectivos da
etapa, e que alcanzou o grao de adquisicin das competencias correspondentes. De non
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
ser as, poder repetir unha soa vez durante a etapa, cun plan especfco de reforzo ou
recuperacin e apoio, que ser organizado polos centros docentes de acordo co que esta-
bleza a consellera competente en materia educativa.
A repeticin considerarase unha medida de carcter excepcional e tomarase tras es-
gotar o resto das medidas ordinarias de reforzo e apoio para resolver as difcultades de
aprendizaxe do alumnado.
2. O equipo docente adoptar as decisins correspondentes sobre a promocin do
alumnado tomando especialmente en consideracin a informacin e o criterio do profeso-
rado titor.
Atenderase especialmente aos resultados das avaliacins individualizadas de tercei-
ro curso de educacin primaria e fnal de educacin primaria.
Artigo 14. Documentos ofciais de avaliacin
1. Os documentos ofciais de avaliacin son o expediente acadmico, as actas de ava-
liacin, os documentos de avaliacin fnal de etapa e de terceiro curso de educacin prima-
ria, o informe indicativo do nivel obtido na avaliacin fnal de etapa, o historial acadmico e,
no seu caso, o informe persoal por traslado.
Os documentos ofciais de avaliacin sern visados pola direccin do centro e levarn
as sinaturas autgrafas das persoas que corresponda en cada caso. Ao carn constarn o
nome e os apelidos de quen asina, as como a referencia ao cargo ou atribucin docente.
O historial acadmico e, de ser o caso, o informe persoal por traslado, considranse
documentos bsicos para garantir a mobilidade do alumnado por todo o territorio nacional.
2. Os resultados da avaliacin expresaranse nos termos de Insufciente (IN) para as
cualifcacins negativas, Sufciente (SU), Ben (BE), Notable (NT) ou Sobresaliente (SB)
para as cualifcacins positivas. A estes termos achegarselles unha cualifcacin numri-
ca, sen empregar decimais, nunha escala de un a dez, coas seguintes correspondencias:
Insufciente: 1, 2, 3 ou 4.
Sufciente: 5.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
Ben: 6.
Notable: 7 ou 8.
Sobresaliente: 9 ou 10.
A nota media das cualifcacins numricas obtidas en cada unha das reas ser a media
aritmtica das cualifcacins de todas elas, redondeada centsima mis prxima e, en
caso de equidistancia, superior.
Os centros docentes podern propoer o outorgamento dunha Mencin Honorfca aos
alumnos e s alumnas que obtiveran Sobresaliente ao rematar educacin primaria nunha
rea e que demostren un rendemento acadmico excelente, cuxo outorgamento corres-
ponder consellera con competencias en materia de educacin.
3. As actas de avaliacin estenderanse para cada un dos cursos e pecharanse ao rema-
te do perodo lectivo ordinario e na convocatoria das probas extraordinarias, no seu caso.
Comprendern a relacin nominal do alumnado que compn o grupo xunto cos resultados
da avaliacin das reas e as decisins sobre promocin e permanencia.
As actas de avaliacin sern asinadas polo titor ou a titora do grupo e levarn o visto e
prace da direccin do centro.
4. O historial acadmico ser estendido en impreso ofcial, levar o visto e prace da
direccin e ter valor acreditativo dos estudos realizados. Como mnimo recoller os datos
identifcativos do ou da estudante, as disciplinas cursadas en cada un dos anos de esco-
larizacin, os resultados da avaliacin en cada convocatoria (ordinaria ou extraordinaria),
as decisins sobre promocin e permanencia, a media das cualifcacins obtidas en cada
unha das reas, o nivel obtido na avaliacin fnal de educacin primaria, a informacin re-
lativa aos cambios de centro, as medidas curriculares e organizativas aplicadas e as datas
en que se produciron os diferentes feitos.
5. Cando o alumno ou a alumna se traslade a outro centro para proseguir os seus es-
tudos, o centro de orixe remitir ao de destino, por peticin deste, copia do historial aca-
dmico de educacin primaria e o informe persoal por traslado. O centro receptor abrir o
correspondente expediente acadmico. A matriculacin adquirir carcter defnitivo logo de
recibida a copia do historial acadmico.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
O informe persoal por traslado conter os resultados das avaliacins que se realiza-
ran, a aplicacin, de ser o caso, de medidas curriculares e organizativas, e todas aquelas
observacins que se consideren oportunas acerca do progreso xeral do alumno ou da
alumna.
6. Tras rematar a etapa, o historial acadmico de educacin primaria entregarselles
aos pais, s nais ou s persoas que exerzan a titora legal do alumno ou alumna, e envia-
rase unha copia deste e do informe indicativo do nivel obtido na avaliacin fnal de etapa
ao centro de educacin secundaria no que prosiga os seus estudos o alumno ou a alumna,
por pedimento do centro de educacin secundaria.
7. No referente obtencin dos datos persoais do alumnado, sa cesin duns centros
docentes a outros e seguridade e confdencialidade destes, atenderase o disposto na
lexislacin vixente en materia de proteccin de datos de carcter persoal e, en todo caso,
ao establecido na disposicin adicional vixsima terceira da Lei orgnica 2/2006, do 3 de
maio.
8. A custodia e o arquivamento dos expedientes acadmicos correspndelles aos cen-
tros docentes. O labor de cubrir e custodiar o expediente acadmico ser supervisado pola
inspeccin educativa.
A Consellera con competencias en materia de educacin establecer os procedemen-
tos oportunos para garantir a autenticidade dos datos refectidos no expediente acadmico
e a sa custodia.
9. Os documentos ofciais de avaliacin e os seus procedementos de validacin des-
critos nos apartados anteriores podern ser substitudos polos seus equivalentes realiza-
dos por medios electrnicos, informticos ou telemticos, sempre que quede garantida a
sa autenticidade, integridade, conservacin, e sempre que se cumpran as garantas e
os requisitos establecidos pola Lei orgnica 15/1999, do 13 de decembro, de proteccin
de datos de carcter persoal, pola Lei 11/2007, do 22 de xuo, de acceso electrnico dos
cidadns aos servizos pblicos, e pola normativa que as desenvolve.
O expediente electrnico do alumnado estar constitudo, polo menos, polos datos
contidos nos documentos ofciais de avaliacin e cumprir co establecido no Real decre-
to 4/2010, do 8 de xaneiro, polo que se regula o Esquema Nacional de Interoperabilidade
no mbito da Administracin electrnica.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
CAPTULO III
Proceso de aprendizaxe
Artigo 15. Principios metodolxicos
1. Nesta etapa poerase especial nfase na atencin diversidade do alumnado, na
atencin individualizada, na prevencin das difcultades de aprendizaxe e na posta en
prctica de mecanismos de reforzo tan pronto como se detecten estas difcultades.
2. A metodoloxa didctica ser fundamentalmente comunicativa, inclusiva, activa e par-
ticipativa, e dirixida ao logro dos obxectivos e das competencias clave. Neste sentido pres-
tarase atencin ao desenvolvemento de metodoloxas que permitan integrar os elementos
do currculo mediante o desenvolvemento de tarefas e actividades relacionadas coa reso-
lucin de problemas en contextos da vida real.
3. A accin educativa procurar a integracin das distintas experiencias e aprendizaxes
do alumnado e ter en conta os seus diferentes ritmos e estilos de aprendizaxe, favore-
cendo a capacidade de aprender por si mesmo e promovendo o traballo colaborativo e en
equipo.
4. A lectura constite un factor fundamental para o desenvolvemento das competencias
clave; de especial relevancia o desenvolvemento de estratexias de comprensin lectora
de todo tipo de textos e imaxes, en calquera soporte e formato. Co fn de fomentar o hbito
da lectura, os centros docentes organizarn a sa prctica docente de xeito que se garanta
a incorporacin dun tempo diario de lectura non inferior a trinta minutos.
5. A intervencin educativa debe ter en conta como principio a diversidade do alumnado,
entendendo que deste xeito se garante o desenvolvemento de todo el e mais unha aten-
cin personalizada en funcin das necesidades de cadaqun.
6. Prestarselle especial atencin durante a etapa atencin personalizada dos alum-
nos e das alumnas, realizacin de diagnsticos precoces e ao establecemento de meca-
nismos de reforzo para lograr o xito escolar.
7. Os mecanismos de reforzo, que debern poerse en prctica tan pronto como se
detecten difcultades de aprendizaxe, podern ser tanto organizativos como curriculares.
Entre estas medidas podern considerarse o apoio no grupo ordinario, os agrupamentos
fexibles ou as adaptacins do currculo.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
8. Para unha adquisicin efcaz das competencias e a sa integracin efectiva no curr-
culo, debern desearse actividades de aprendizaxe integradas que lle permitan ao alum-
nado avanzar cara aos resultados de aprendizaxe de mis dunha competencia ao mesmo
tempo.
9. Os centros docentes impartirn de xeito integrado o currculo de todas as linguas da
sa oferta educativa, co fn de favorecer que todos os coecementos e as experiencias
lingsticas do alumnado contriban ao desenvolvemento da sa competencia comuni-
cativa plurilinge. No proxecto lingstico do centro concretaranse as medidas tomadas
para a imparticin do currculo integrado das linguas. Estas medidas incluirn, polo menos,
acordos sobre criterios metodolxicos bsicos de actuacin en todas as linguas, acordos
sobre a terminoloxa que se vaia empregar, e o tratamento que se lles dar aos contidos,
aos criterios de avaliacin e aos estndares de aprendizaxe similares nas distintas reas
lingsticas, de xeito que se evite a repeticin dos aspectos comns aprendizaxe de cal-
quera lingua.
Artigo 16. Alumnado con necesidades especfcas de apoio educativo
1. Para que o alumnado con necesidades especfcas de apoio educativo que requira
unha atencin educativa diferente ordinaria por presentar necesidades educativas espe-
ciais, difcultades especfcas de aprendizaxe, trastorno por dfcit de atencin e hiperactivi-
dade (TDAH), altas capacidades intelectuais, por se incorporar tarde ao sistema educativo
ou por condicins persoais ou de historia escolar poida alcanzar o mximo desenvolve-
mento das sas capacidades persoais e os obxectivos e as competencias da etapa, esta-
bleceranse as medidas curriculares e organizativas oportunas que aseguren o seu progre-
so axeitado, de conformidade co disposto nos artigos 71 a 79 bis da Lei orgnica 2/2006,
do 3 de maio.
2. Entre as medidas indicadas na epgrafe anterior considranse as que garantan que
as condicins de realizacin das avaliacins se adapten s necesidades do alumnado con
necesidades especfcas de apoio educativo.
3. A escolarizacin do alumnado con necesidades especfcas de apoio educativo rexe-
rase polos principios de normalizacin e inclusin e asegurar a sa non-discriminacin e
a igualdade efectiva no acceso e permanencia no sistema educativo.
4. A identifcacin e valoracin do alumnado con necesidades especfcas de apoio edu-
cativo e, de ser o caso, a intervencin educativa derivada desa valoracin, realizarase da
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
forma mis temper posible, nos termos que determine a consellera competente en mate-
ria de educacin. Os centros docentes debern adoptar as medidas necesarias para facer
realidade esa identifcacin, valoracin e intervencin.
5. Correspndelle consellera competente en materia de educacin establecer as con-
dicins de accesibilidade ao currculo do alumnado con necesidades educativas especiais,
os recursos de apoio que favorezan ese acceso e, de ser o caso, os procedementos opor-
tunos cando sexa necesario realizar adaptacins signifcativas dos elementos do currculo
dese alumnado Estas adaptacins se realizarn buscando o mximo desenvolvemento
posible das competencias clave, e a avaliacin continua e a promocin tomarn como re-
ferente os elementos fxados nas devanditas adaptacins.
6. Sen prexuzo da permanencia durante un curso mis na etapa, prevista no artigo 20.2
da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, a escolarizacin do alumnado con necesidades edu-
cativas especiais na etapa de educacin primaria nos centros docentes ordinarios poder
prolongarse un ano mis, sempre que iso favoreza a sa integracin socioeducativa.
7. A escolarizacin do alumnado con altas capacidades intelectuais, identifcado como
tal segundo o procedemento e nos termos que estableza a consellera competente en
materia de educacin, fexibilizarase nos termos que determine a normativa vixente. Esta
fexibilizacin poder inclur tanto a imparticin de contidos e a adquisicin de competen-
cias propias de cursos superiores como a ampliacin de contidos e competencias do curso
corrente, as como outras medidas.
8. Os plans de actuacin, as como os programas de enriquecemento curricular ade-
cuados s necesidades do alumnado con altas capacidades intelectuais, que lle corres-
ponde adoptar consellera competente en materia de educacin, permitirn desenvolver
ao mximo as capacidades deste alumnado e tern en consideracin o seu ritmo e o estilo
de aprendizaxe, as como o daquel alumnado especialmente motivado pola aprendizaxe.
9. A escolarizacin do alumnado que se incorpore de xeito tardo ao sistema educativo,
ao que se refre o artigo 78 da Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio, realizarase atendendo
s sas circunstancias, aos seus coecementos, sa idade e ao seu historial acadmico.
Quen presente un desfasamento no seu nivel de competencia curricular de mis de dous
anos poder ser escolarizado no curso inferior ao que lle correspondera por idade. No
caso de superar ese desfasamento, incorporarase ao curso correspondente sa idade.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
10. Para o alumnado que se incorpore de xeito tardo ao sistema educativo adoptaranse
as medidas de reforzo necesarias que faciliten a sa integracin escolar e a recuperacin,
de ser o caso, do seu desfasamento e que lle permitan continuar con aproveitamento os
seus estudos.
Artigo 17. Titora
1. A accin titorial orientar o proceso educativo individual e colectivo do alumnado, sen
prexuzo das competencias e da coordinacin co departamento de orientacin. O profe-
sorado titor coordinar a intervencin educativa do conxunto do profesorado que incida
sobre o mesmo grupo de alumnos e alumnas de acordo co que estableza a consellera
competente en materia de educacin, e manter unha relacin permanente coa familia,
atendendo conciliacin profesional e familiar, co fn de facilitar o exercicio dos dereitos
recoecidos no artigo 4.1.d) e g) da Lei orgnica 8/1985, do 3 de xullo, reguladora do de-
reito educacin e no artigo 6.1 da Lei galega 4/2011, do 30 de xuo, de convivencia e
participacin da comunidade educativa.
2. Cada grupo de alumnos e alumnas ter un mestre titor ou unha mestra titora,
designado/a pola persoa que exerza a direccin, por proposta da xefatura de estudos.
3. funcin das persoas titoras informar regularmente os pais, as nais ou persoas que
exerzan a titora legal do seu alumnado sobre o proceso educativo dos seus fllos e fllas.
Esta informacin realizarase cunha periodicidade trimestral e recoller as cualifcacins
obtidas en cada rea, as como a informacin relativa ao seu proceso de integracin so-
cioeducativa.
TTULO III
Programas educativos
Artigo 18. Bibliotecas escolares e lectura
1. Os centros docentes debern inclur dentro do seu proxecto educativo un programa
de centro de promocin da lectura (Proxecto Lector de Centro) no que integren as actua-
cins destinadas ao fomento da lectura, da escritura e das habilidades no uso, no trata-
mento e na producin da informacin, en apoio da adquisicin das competencias clave.
2. Este programa de centro ser o referente para a elaboracin dos plans anuais de
lectura que se incluirn na programacin xeral anual.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
3. As mesmo, os centros docentes contarn cunha biblioteca escolar, instrumento fun-
damental para o desenvolvemento do programa de promocin da lectura (Proxecto Lector
de Centro), como centro de referencia de recursos da lectura da informacin e da apren-
dizaxe e punto de encontro entre alumnado, profesorado e familias que facilite a comuni-
cacin, a creatividade, as aprendizaxes e o traballo colaborativo ademais de estimular os
intercambios culturais no centro.
4. Correspndelle direccin do centro a aprobacin do programa de promocin da
lectura logo da proposta realizada polo claustro de profesorado.
Artigo 19. Educacin dixital
1. A consellera con competencias en materia de educacin promover o uso das tecno-
loxas da informacin e da comunicacin na aula como medio didctico apropiado e valioso
para desenvolver as tarefas de ensino e aprendizaxe.
2. Os contornos virtuais de aprendizaxe que se empreguen nos centros docentes sos-
tidos con fondos pblicos facilitarn a aplicacin de plans educativos especfcos, desea-
dos polos centros docentes para a consecucin de obxectivos concretos do currculo, e
debern contribur extensin do concepto de aula no tempo e no espazo.
3. A consellera con competencias en materia de educacin ofrecer plataformas dixi-
tais e tecnolxicas de acceso para toda a comunidade educativa, que podern incorporar
recursos didcticos achegados polas administracins educativas e outros axentes para o
seu uso compartido.
4. Os centros docentes que desenvolvan o currculo completo nun contorno dixital de-
bern establecer un proxecto de educacin dixital que formar parte do seu proxecto edu-
cativo e deber contar coa aprobacin da consellera competente en materia educativa,
segundo o procedemento que se estableza.
Artigo 20. Promocin de estilos de vida saudables
1. Os centros docentes desenvolvern medidas especfcas dentro do seu proxecto edu-
cativo, de xeito que se promova a prctica diaria de deporte e exercicio fsico por parte dos
alumnos e das alumnas durante a xornada escolar, en relacin coa promocin dunha vida
activa, saudable e autnoma.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
2. O deseo, a coordinacin e a supervisin das medidas que se adopten sern asu-
midas polo profesorado coa cualifcacin ou especializacin adecuada, e de acordo cos
recursos dispoibles.
Disposicin adicional primeira. Adaptacin de referencias
1. As referencias realizadas pola normativa vixente s reas e disciplinas de educacin
primaria entenderanse realizadas s disciplinas correspondentes recollidas neste decreto.
2. As referencias contidas no punto 3 do artigo 6 do Decreto 79/2010, do 20 de maio,
para o plurilingismo no ensino non universitario de Galicia, relativas a Coecemento do
medio natural, social e cultural entndense feitas s Ciencias da natureza e s Ciencias
sociais, para os efectos da sa imparticin en lingua galega.
Disposicin adicional segunda. Ensinos de relixin
1. As ensinanzas de relixin incluiranse na educacin primaria de acordo co establecido
neste decreto.
2. A Consellera con competencias en materia de educacin garantir que, ao comezo
do curso, os pais, as nais ou as persoas que exerzan a titora legal poidan manifestar a sa
vontade de que o alumnado reciba ou non ensinanza de relixin.
3. A determinacin do currculo da ensinanza de relixin catlica e das diferentes confe-
sins relixiosas coas que o Estado espaol subscribiu acordos de cooperacin en materia
educativa ser competencia, respectivamente, da xerarqua eclesistica e das correspon-
dentes autoridades relixiosas.
4. A avaliacin da ensinanza da relixin realizarase de acordo co establecido no arti-
go 12 deste decreto.
Disposicin adicional terceira. Tarefas extraescolares
1. Os centros docentes podern inclur dentro da sa programacin xeral anual, segun-
do o marco de autonoma pedagxica e organizativa, as pautas e/ou criterios xerais sobre
o uso das tarefas extraescolares na etapa de educacin primaria, de xeito que entronque
co adecuado desenvolvemento das competencias clave do alumnado segundo os seus
distintos procesos e ritmos de aprendizaxe, atendendo a un principio de progresividade ao
longo da etapa educativa.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
2. No caso do seu establecemento, terase en conta un adecuado encaixe na vida das
familias, de xeito que se facilite a participacin activa das mesmas na aprendizaxe e a ade-
cuada conciliacin da vida persoal e familiar, con respecto aos tempos de lecer do alumna-
do. Ao tempo fomentarase a responsabilidade dos alumnos e alumnas na sa formacin e
a sa autonoma, en lia cunha cultura do esforzo e do traballo.
Disposicin adicional cuarta. Aprendizaxe de linguas estranxeiras
1. Na imparticin de disciplinas en linguas estranxeiras, os centros docentes aplicarn o
disposto no captulo IV do Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingismo no ensino
non universitario de Galicia.
2. Os centros docentes que impartan unha parte das disciplinas do currculo en linguas
estranxeiras aplicarn, en todo caso, os criterios para a admisin do alumnado estable-
cidos na Lei orgnica 2/2006, do 3 de maio. En tales criterios non se incluirn requisitos
lingisticos.
Disposicin derrogatoria nica. Derrogacin normativa
A partir da total implantacin das modifcacins indicadas na disposicin fnal primeira,
quedar derrogado o Decreto 130/2007, do 28 de xuo, polo que se establece o currculo
da educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia.
Igualmente, coa publicacin deste decreto quedar derrogada a Orde o 23 de xullo
de 2014 pola que se regula a implantacin para o curso 2014/15 dos cursos primeiro,
terceiro e quinto de educacin primaria na Comunidade Autnoma de Galicia, segundo o
calendario de aplicacin da Lei orgnica 8/2013, do 9 de decembro, para a mellora da ca-
lidade educativa, as como todas as disposicins de igual ou inferior rango que se opoan
ao disposto neste decreto.
Disposicin derradeira primeira. Calendario de implantacin
As modifcacins introducidas no currculo, a organizacin, os obxectivos, a promocin
e as avaliacins de educacin primaria implantaranse para os cursos primeiro, terceiro e
quinto no curso escolar 2014/15, e para os cursos segundo, cuarto e sexto no curso esco-
lar 2015/16.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
Disposicin derradeira segunda. Desenvolvemento normativo
Facltase a persoa titular da Consellera de Cultura, Educacin e Ordenacin Universi-
taria para ditar cantas disposicins sexan precisas, no mbito das sas competencias, para
a execucin e desenvolvemento do presente decreto.
Disposicin derradeira terceira. Entrada en vigor.
Este decreto entrar en vigor o da seguinte ao da sa publicacin no Diario Ofcial de
Galicia.
Santiago de Compostela, catro de setembro de dous mil catorce
Alberto Nez Feijo
Presidente
Jess Vzquez Abad
Conselleiro de Cultura, Educacin e Ordenacin Universitaria
ANEXO I
Disciplinas troncais
rea de Ciencias da natureza.
Os coecementos cientfcos intgranse no currculo da educacin primaria para pro-
porcionar ao alumnado as bases dunha formacin cientfca e tecnolxica que contriba a
desenvolver as competencias necesarias para comprender a realidade, desenvolverse na
vida coti e interactuar co seu medio natural. O coecemento competencial integra un co-
ecemento de base conceptual (saber dicir), un coecemento relativo s destrezas (saber
facer) e un coecemento con grande infuenza social e cultural e que implica un conxunto
de valores e actitudes (saber ser). As competencias clave non se adquiren nun determinado
momento e permanecen inalterables, senn que implican un proceso de desenvolvemento
mediante o cal os individuos van adquirindo maiores niveis de desempeo no seu uso.
O argumento sinalado, que fala dun proceso, deber permitir a aproximacin ao mto-
do cientfco e ao uso das tecnoloxas de maneira secuenciada. Ao ingresar en educacin
primaria, o perodo evolutivo fala dun pensamento intuitivo, global e concreto: o alumnado
non est suxeito a unha previa anlise ou deducin lxica, senn que a sa expresividade
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
nace da intuicin ou da percepcin sensorial; as inicia o ensino primario cun conxunto de
ideas, representacins, coecementos, habilidades, destrezas e disposicins emocionais
e afectivas relacionadas co contorno, que estrutura en forma de esquemas xunto a teoras
ou hipteses que lle permiten dar resposta a todo o que sucede ao seu redor.
A interpretacin, comprensin, explicacin e expresin da realidade non son habilida-
des autnomas dunha determinada rea. Precisan da confuencia de todas as reas de co-
ecemento, favorecendo unha visin interdisciplinaria na que cada equipo docente e cada
mestra ou mestre desear, implementar e avaliar tarefas integradas contextualizadas
nas que o alumnado se implique nun proceso que o leve acadar un produto que satisfaga
as competencias que se sinalan, para cada particularidade.
O currculo da rea est formulado partindo do desenvolvemento cognitivo e emocional
no que se atopa o alumnado desta etapa, da concrecin do seu pensamento, das sas
posibilidades cognitivas, do seu interese por aprender e relacionarse cos seus iguais e co
contorno e da sa andaina cara a un pensamento mis abstracto ao fnal da etapa.
Todos os aspectos da rea de Ciencias da natureza son concibidos como mbitos de
aprendizaxe desde os cales se pode facer fncap na comprensin da realidade e no desen-
volvemento de actitudes crticas. Pretndese que os alumnos e as alumnas desenvolvan
as sas habilidades cognitivas de observar, comparar, ordenar, clasifcar, inferir, transferir,
representar, avaliar...
A adquisicin de conceptos cientfcos non debe ser o nico propsito da rea senn
que tamn debe lograr introducir o valor funcional da ciencia para que o alumnado sexa
quen de explicar fenmenos cotins proporcionndolles as ferramentas para explorar a
realidade natural de forma obxectiva, rigorosa e comprobada. Debe fomentar a curiosidade
sobre fenmenos novos ou problemas inesperados, a necesidade de respectar o medio
ambiente, o esprito de iniciativa e tenacidade, a confanza en si mesmo/a, a necesidade
de coidar do seu propio corpo, o pensamento crtico que non se contenta cunha actitude
pasiva, a fexibilidade intelectual, o rigor metodolxico e permitirlles pensar e desenvolver
o seu pensamento de forma independente as como respectar a opinin dos e das demais
e iniciarse na argumentacin e no debate de ideas.
Os contidos estn organizados en 5 bloques que, dada a sa interrelacin, non deben
ser traballados de forma illada senn integrada. O tratamento dos seus conceptos debe
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
permitir ao alumnado avanzar na adquisicin de ideas do coecemento cientfco e na sa
estruturacin e organizacin, de forma coherente e articulada. Por outra banda, os conti-
dos procedementais, relacionados co saber facer terico e prctico, han de permitir ao
alumnado iniciarse en coecer e empregar algunhas das estratexias e tcnicas habituais
na actividade cientfca, tales como a observacin, a identifcacin e anlise de problemas,
a recollida, a organizacin e o tratamento de datos, a emisin de hipteses, o deseo e
desenvolvemento da experimentacin, a busca de solucins e o emprego de fontes de
informacin, inclundo as proporcionadas polos medios tecnolxicos actuais e a comunica-
cin dos resultados obtidos. Para o desenvolvemento de actitudes e valores, os contidos
seleccionados han de promover a curiosidade, o interese, o respecto por si mesmo/a, polos
demais, pola natureza e cara ao traballo propio das ciencias experimentais, as como unha
actitude de colaboracin no traballo en grupo.
O bloque 1: iniciacin actividade cientfca, orintase basicamente aos coecementos
necesarios para a planifcacin, realizacin e posterior comunicacin dos resultados de
tarefas integradas, proxectos, experimentacins ou pequenas investigacins. Integra as
coecementos conceptuais, procedementais e actitudinais necesarios para o desenvolve-
mento dos catro bloques restantes tendo, polo tanto, carcter fundamental e transversal
para o desenvolvemento da rea.
O bloque 2: o ser humano e a sade, integra coecementos, habilidades e destrezas
encamiados ao coecemento do propio corpo e das interaccins deste cos demais seres
humanos e co medio, prevencin de condutas de risco e a desenvolver e fortalecer com-
portamentos responsables e estilos de vida saudables. Recolle tamn o coecemento de si
mesmo/a para valorarse como diferente, respectar a diversidade e para facilitar o equilibrio
emocional.
O bloque 3: os seres vivos, orintase fundamentalmente ao coecemento, respecto e
aprecio das plantas e dos animais, iniciacin aos outros reinos e ao interese por conser-
var a biodiversidade.
O bloque 4: materia e enerxa, incle contidos relacionados coas propiedades dos ma-
teriais e as diferentes formas de enerxa, as consecuencias medioambientais do seu uso,
as como a experimentacin de fenmenos fsicos e qumicos sinxelos.
O bloque 5: a tecnoloxa, aparellos e mquinas, incle basicamente contidos relaciona-
dos coas mquinas e cos aparellos de uso cotin, a enerxa que empregan e os avances
cientfcos e tecnolxicos que infen nas condicins de vida actual.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
Por ltimo, establcense as seguintes orientacins metodolxicas:
Os contidos da rea de Ciencias da natureza estn interrelacionados cos doutras
reas polo que se potenciar un enfoque globalizador e interdisciplinario que tea en conta
a transversalidade da aprendizaxe baseada en competencias. Resulta imprescindible unha
estreita colaboracin entre os docentes no desenvolvemento curricular e na transmisin
de informacin sobre a aprendizaxe dos alumnos e das alumnas, as como cambios nas
prcticas de traballo e nos mtodos de ensinanza.
Os contidos conceptuais, procedementais e actitudinais deben ser traballados na aula
arredor da realizacin de tarefas integradas que faciliten a contextualizacin de apren-
dizaxes, proxectos, pequenas investigacins no medio, actividades de experimentacin,
resolucin de problemas concretos, realizacin de debates sobre temas de actualidade
(medioambientais, de sade, de consumo...), onde o alumnado avance no desempeo das
competencias clave ao longo da etapa, elixindo en cada caso a metodoloxa axeitada en
funcin das necesidades.
As estruturas de aprendizaxe cooperativa posibilitarn a resolucin conxunta de ta-
refas, proxectos e investigacins, fomentarn hbitos de traballo en equipo, a resolucin
pacfca de confitos e potenciarn unha axeitada atencin diversidade.
Resulta recomendable a aplicacin de diferentes tcnicas para a avaliacin do desem-
peo do alumnado como, por exemplo, o porfolio, as rbricas, os mapas mentais, diarios,
debates, probas especfcas, resolucin de problemas
Debe potenciarse a variedade de materiais e recursos, considerando especialmente
a integracin das tecnoloxas da informacin e da comunicacin no proceso de ensino-
aprendizaxe.
No currculo establcense os estndares de aprendizaxe avaliables que permitirn
defnir os resultados das aprendizaxes e que concretan mediante accins o que o alum-
nado debe saber e saber facer na rea de Ciencias da natureza. Estes estndares estn
graduados e secuenciados ao longo da etapa e, una vez fnalizada esta, debern estar
acadados e consolidados.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
3
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO PRIMEIRO
Obxectivos Contidos Criterios de avaliacin Estndares de aprendizaxe Competencias clave
BLOQUE 1. INICIACIN ACTIVIDADE CIENTFICA
b
e
h
i
j
B1.1. Iniciacin actividade
cientfica.
B1.2. Realizacin de proxectos
con gua na sa estrutura e
presentacin de resultados.
B1.3. Busca guiada de
informacin en internet e noutros
soportes.
B1.4. Elaboracin guiada de
textos escritos bsicos, murais,
paneis, esquemas ou
presentacins para recoller
conclusins.
B1.1. Buscar, seleccionar
informacin de forma
guiada e comunicar os
resultados en diferentes
soportes.
CNB1.1.1. Busca e selecciona
informacin de forma guiada e
comunica o resultado de forma oral
e escrita, de maneira limpa, clara e
ordenada, en diferentes soportes.
CAA
CCL
CMCCT
CSIEE
CCEC
CD
CNB1.1.2. Manifesta certa
autonoma na observacin e na
planificacin de accins e tarefas e
ten iniciativa na toma de decisins.
CAA
CMCCT
CSIEE
a
b
c
m
B1.5. O traballo cooperativo.
B1.6. Iniciacin s tcnicas de
traballo. Recursos e tcnicas de
traballo intelectual.
B1.7. Hbitos de traballo, esforzo
e responsabilidade.
B1.2. Traballar de forma
cooperativa, respectando os
compaeiros/as, o material
e as normas de
convivencia.
CNB1.2.1. Utiliza estratexias para
traballar de forma individual e en
equipo e respecta os
compaeiros/as, o material e as
normas de convivencia.
CAA
CMCCT
CSC
CSIEE
BLOQUE 2. O SER HUMANO E A SADE
a
b
e
d
h
B2.1. Identificacin do home e da
muller como seres vivos.
B2.2. Comparacin con outros
seres vivos.

B2.1. Identificar
semellanzas e diferenzas
entre as persoas valorando
a diversidade.
CNB2.1.1. Identifica semellanzas e
diferenzas entre as persoas
valorando a diversidade.
CMCCT
CSC
CNB2.1.2. Recoece partes do
propio corpo.
CMCCT
CSC
CVE-DOG: tpzwsjl8-fpl9-i0o4-lxp0-nqn9khxipou3
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
3
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
k
m
B2.3. Observacin de igualdades
e diferenzas entre as persoas.
B2.4. Identificacin das partes do
corpo humano.
B2.5. Identificacin e
verbalizacin de emocins
(medo, tristura, enfado, ledicia) e
sentimentos propios e alleos.
CNB2.1.3. Verbaliza e comparte
emocins e sentimentos propios e
alleos.
CMCCT
CCL
CSC
a
b
d
h
k
m
B2.6. Hbitos que inflen nunha
vida saudable: alimentacin
variada e equilibrada, a hixiene
persoal, o exercicio fsico
regulado, o descanso e a
adecuada utilizacin do tempo de
lecer.
B2.2. Coecer e valorar a
relacin entre o benestar e
a prctica de determinados
hbitos: a hixiene persoal, a
alimentacin variada, o
exercicio fsico regulado
sen excesos ou o descanso
diario.
CNB2.2.1. Relaciona a vida
saudable cunha alimentacin
adecuada.
CMCCT
CSC
CNB2.2.2. Relaciona o exercicio
fsico, os hbitos de hixiene e o
tempo de lecer coa propia sade.
CMCT
CSC
b
c
e
g
h
B2.7. Identificacin de alimentos
diarios necesarios.
B2.8. Anlise e costumes na
alimentacin diaria.
B2.3. Desear, de forma
colectiva, un men semanal
de merendas saudables
para o recreo.
CNB2.3.1. Analiza os seus
costumes na alimentacin diaria e
aplica o men semanal de
merendas na escola.
CMCCT
CSIEE
BLOQUE 3. OS SERES VIVOS
e
h
B3.1. Os seres vivos: as plantas
e os animais.
B3.2. Identificacin das
B3.1. Identificar e explicar
en diferentes soportes, as
principais caractersticas
CNB3.1.1. Explica as principais
diferenzas entre plantas e animais
empregando diferentes soportes.
CMCCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
3
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
l caractersticas e dos
comportamentos de animais e
plantas para adaptarse ao seu
medio.
das plantas e dos animais.
CNB3.1.2. Identifica e describe, con
criterios elementais, animais e
plantas do seu contorno.
CMCCT
CCL
CNB3.1.3. Amosa condutas de
respecto e coidado cara aos seres
vivos.
CMCCT
a
b
c
e
h
i
j
l
m
o
B3.3. Observacin e
identificacin de animais e
plantas do contorno.
B3.4. Clasificacin e rexistro dos
seres vivos do contorno segundo
criterios observables e variados
B3.5. Valoracin da
responsabilidade no coidado de
plantas e animais domsticos e
do contorno.
B3.2. Observar e identificar,
de maneira elemental e en
equipo, algn ser vivo no
seu medio natural ou na
aula e comunicar de xeito
oral e escrito os resultados,
empregando diferentes
soportes.
CNB3.2.1. Recolle datos a partir da
sa observacin e comuncaos
CMCCT
CCL
CAA
CSIEE
CD
BLOQUE 4. MATERIA E ENERXA
a
b
e
h
B4.1. Tarefas de reducin,
reutilizacin e reciclaxe na escola
e no seu contorno prximo.
B4.2. Uso responsable da auga
na vida coti
B4.3. Identificacin do rudo
como unha forma de
contaminacin acstica e de
fontes sonoras do contorno
prximo.
B4.1. Adoptar medidas de
proteccin medioambientais
e poelas en prctica na
escola.
CNB4.1.1. Reduce, reutiliza e
recicla obxectos na escola.
CMCCT
CSC
CSIEE
CNB4.1.2. Identifica e adopta
medidas de uso responsable da
auga na escola.
CMCCT
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
4
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
h
B4.4. Exploracin de materiais e
obxectos do contorno para
identificar propiedades fsicas
observables (cor, dureza, cheiro,
sabor e textura) e a sa utilidade.
B4.2. Experimentar e
manipular instrumentos e
obxectos sinxelos de uso
cotin identificando
algunhas propiedades
fsicas.
CNB4.2.1. Identifica cor, dureza,
cheiro, sabor e textura en materiais
e obxectos de uso cotin.
CMCCT
BLOQUE 5. A TECNOLOXA, OBXECTOS E MQUINAS
a
b
c
d
e
h
j
m
B5.1. Observacin e clasificacin
de aparellos e mquinas sinxelas
do contorno identificando a sa
utilidade e evitando estereotipos
sexistas.
B5.2. Manipulacin e observacin
do funcionamento de aparellos
sinxelos domsticos e escolares
(lapis, afialapis, telfono,
balanza, tesoira, espremedor
etc.)
B5.3. Montaxe e desmontaxe de
xogos e obxectos sinxelos
relacionados coa vida coti.
B5.1. Manexar obxectos e
aparellos simples
domsticos e escolares,
describir os seus materiais
e o seu funcionamento e
utilizalos con seguridade
evitando estereotipos
sexistas.
CNB5.1.1. Coece e nomea os
oficios das persoas do seu contorno
e evita estereotipos sexistas.
CMCCT
CSC
CCL
CNB5.1.2. Identifica e manexa
algns aparellos e mquinas
simples de uso cotin
empregndoos con seguridade e
evitando estereotipos sexistas.
CMCCT
CSC
CSIEE
a
b
h
i
B5.4. Identificacin dos
compoentes bsicos dun
ordenador.
B5.5 Coidado dos recursos
informticos.
B5.2. Empregar o
ordenador identificando os
compoentes bsicos e
coidando o seu uso.
CNB5.2.1. Identifica e nomea
correctamente as partes dun
ordenador cando traballa con el.
CMCCT
CD
CCL
CNB5.2.2. Emprega o ordenador de
forma guiada e fai un bo uso.
CMCCT
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
4
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO SEGUNDO
b
e
h
i
j
cientfica.
B1.2. Realizacin de proxectos
con gua na sa estrutura e
soportes.
B1.4. Elaboracin guiada de
textos escritos bsicos, murais,
paneis, esquemas ou
presentacins para recoller
conclusins.
B1.1. Iniciarse na actividade
cientfica a travs de
proxectos: buscar,
seleccionar informacin de
forma guiada e comunicar
os resultados en diferentes
soportes.
autonoma na observacin e na
planificacin de accins e tarefas e
ten iniciativa na toma de decisins.
CAA
CMCCT
CSIEE
a
b
c
m
B1.6. Iniciacin s tcnicas de
traballo. Recursos e tcnicas de
traballo intelectual.
e responsabilidade.
cooperativa, respectando os
compaeiros/as, o material
e as normas de
convivencia.
CNB1.2.1. Utiliza estratexias para
traballar de forma individual e en
equipo e respecta os
compaeiros/as, o material e as
CAA
CMCCT
CSC
CSIEE
b
e
d
h
B2.1. Identificacin e observacin
das partes do corpo humano.
B2.2. Relacin co medio e co seu
contorno.
B2.1. Identificar
semellanzas e diferenzas
entre as persoas valorando
a diversidade.
CNB2.1.1. Identifica e describe as
partes do corpo humano e
comprao co doutros seres vivos.
CMCCT
CCL
CSC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
4
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
k
m
B2.3. Recoecemento da
respiracin e da nutricin como
funcins vitais.
B2.4. Aceptacin do propio corpo
e do dos e das demais, coas sas
limitacins e posibilidades.
verbalizacin de emocins
(medo, tristura, enfado, ledicia,
felicidade) e sentimentos propios
e alleos.
CNB2.1.2. Recoece a respiracin e
a nutricin como funcins vitais.
CMCCT
CNB2.1.3. Verbaliza e comparte
emocins e sentimentos propios e
alleos.
CMCCT
CSC
CCL
a
b
d
h
k
m
B2.6. Hbitos saudables:
alimentacin, hixiene, exercicio
fsico e descanso.
B2.7. Hbitos de prevencin de
enfermidades e de accidentes no
seu contorno e identificacin de
comportamentos apropiados de
actuacin cando se producen.
B2.2. Relacionar os hbitos
de alimentacin, hixiene,
exercicio fsico e descanso
coa sade e coa
enfermidade.
CNB2.2.1. Coece algn trastorno
alimentario e as estratexias para a
sa prevencin.
CMCCT
CSC
CAA
CNB2.2.2. Relaciona o exercicio
fsico, o descanso e a adecuada
alimentacin coa propia sade.
CMCCT
CSC
b
c
e
h
B2.8. Pirmide alimentaria.
B2.9. Alimentos diarios
necesarios.
B2.10. Anlise de costumes na
alimentacin diaria.
B2.3. Desear, de forma
colectiva, un men semanal
de merendas saudables
para o recreo.
CNB2.3.1. Identifica os alimentos
diarios necesarios aplica o men
semanal de merendas na escola.
CMCCT
g
e
l
B3.1. Diferenzas entre seres
vivos e inertes.
caractersticas e dos
B3.1. Identificar as
principais caractersticas e
comportamentos de animais
e plantas para adaptarse ao
CNB3.1.1. Explica as diferenzas
entre seres vivos e inertes
observando o seu contorno.

CMCCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
4
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
comportamentos de animais e
plantas para adaptarse ao seu
medio, tendo en conta o seu
contorno.
seu medio, tendo en conta o
seu contorno.
CNB3.1.2. Identifica e describe
animais e plantas do seu contorno,
CMCT
CCL
b
c
e
h
i
j
l
m
o
B3.3. Observacin dun animal ou
dunha planta no seu medio
natural ou reproducindo o medio
na aula, empregando diferentes
soportes: orais, escritos, grficos,
informticos, fotogrficos...
B3.4. Rexistro elemental da
observacin e do contraste de
datos entre os compaeiros/as.
B3.5. Valoracin da
responsabilidade no coidado de
plantas e animais domsticos.
B3.6. Respecto polos seres vivos
do contorno.
B3.2. Observar e rexistrar,
de maneira elemental e en
equipo, algn ser vivo no
seu medio natural ou na
aula e comunicar de xeito
oral e escrito os resultados,
empregando diferentes
soportes.
CNB3.2.1. Nomea e clasifica, con
criterios elementais a partir da
observacin, seres vivos do seu
contorno adoptando hbitos de
respecto.
CMCCT
CCL
CSC
a
b
e
g
h
presenza da auga e do aire no
medio fsico.
B4.2. Uso responsable da auga e
valoracin da importancia do aire
limpo para a vida.
B4.3. Tarefas de reducin,
reutilizacin e reciclaxe na escola
e no seu contorno prximo.
B4.1. Identificar e describir
a auga e o aire como
recursos fundamentais para
a vida, e tomar conciencia
da necesidade do seu uso
responsable.
CNB4.1.1. Valora e aplica usos
responsables da auga na escola.
CMCCT
CSC
CCL
CNB4.1.2. Reduce, reutiliza e
recicla residuos na escola.
CMCT
CSC
CSIEE
b
g
B4.4. Observacin dos efectos da
aplicacin dunha forza.
B4.2. Realizar experiencias
sinxelas para analizar
CNB4.2.1 Realiza experiencias
sinxelas sobre os efectos da
CMCCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
4
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h B4.5 Realizacin de experiencias
sinxelas para analizar efectos das
forzas sobre obxectos e
movementos cotins.
efectos das forzas sobre
obxectos e movementos
cotins.
aplicacin dunha forza en situacins
da vida cotin.
CSIEE
CNB4.2.2 Analiza os efectos das
forzas sobre obxectos e
movementos cotins.
CMCT
CAA
CSIEE
a
b
c
d
e
h
m
B5.1. Observacin e clasificacin
de aparellos e mquinas sinxelas
do contorno identificando a sa
utilidade evitando estereotipos
sexistas.
do funcionamento de obxectos,
aparellos simples domsticos e
escolares, das partes que os
compoen e da enerxa que
necesitan para funcionar.
B5.3. Prevencin de riscos no
emprego de mquinas e aparellos
de uso cotin.
B5.1. Observar, manexar e
clasificar obxectos e
aparellos simples
domsticos e escolares
identificando a sa utilidade,
as partes que os compoen
e a enerxa que empregan.
CNB5.1.1. Identifica e coece a
diversidade de mquinas do seu
contorno e os beneficios que
producen na vida coti.
CMCCT
CSC
CNB5.1.2. Coece os oficios das
persoas do seu contorno e valora a
importancia de cada profesin, a
responsabilidade e a contribucin
social, evitando estereotipos
sexistas.
CMCCT
CSC
CNB5.1.3. Manexa obxectos
simples de uso cotin identificando
as situacins que poden xerar risco
e estereotipos sexistas.
CMCCT
CSC
a
b
h
i
compoentes bsicos dun
ordenador.
B5.5 Coidado dos recursos
informticos.
B5.2. Empregar o
ordenador identificando os
compoentes bsicos e
coidando o seu uso.
CNB5.2.1. Identifica e describe as
partes dun ordenador durante o seu
uso.
CMCCT
CD
CCL
CNB5.2.2. Emprega o ordenador de
forma guiada e fai un bo uso.
CMCCT
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
4
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO TERCEIRO
b
e
g
h
i
B1.1. Realizacin de proxectos e
soportes.
B1.3. Utilizacin bsica de
tratamento de textos para a
presentacin de traballos.
B1.1. Realizar un proxecto
para a obtencin dun
produto como resultado dun
problema formulado,
elaborando con certa
autonoma documentacin
sobre o proceso.
CNB1.1.1. Busca, selecciona e
organiza a informacin importante,
obtn conclusins e comunica o
resultado de forma oral e escrita de
maneira ordenada, clara e limpa, en
diferentes soportes.
CAA
CCL
CMCCT
CSIEE
CD
autonoma na observacin,
planificacin e execucin de accins
e tarefas e ten iniciativa na toma de
decisins.
CAA
CMCCT
CSIEE
b
e
h
cientfica.
B1.2. Establecer
conxecturas de sucesos ou
problemas que ocorren no
seu contorno por medio da
observacin, e obter unha
informacin.
CNB1. 2.1. Establece conxecturas
de sucesos ou problemas do seu
contorno mediante a observacin
obtn unha informacin.
CAA
CMCCT
CSIEE
a
b
c
m
B1.6. Tcnicas de estudo e
traballo.
e responsabilidade.
cooperativa apreciando o
coidado pola seguridade
propia e a dos seus
compaeiros/as, coidando
as ferramentas e facendo
un uso axeitado dos
materiais.
CNB1.3.1. Coece e aplica
estratexias para estudar e traballar
de forma eficaz individualmente e en
equipo, amosando habilidades para
a resolucin pacfica de conflitos.
CAA
CMCT
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
4
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
g
k
B2.1. O corpo humano e o seu
funcionamento.
B2.2. As funcins vitais.
Importancia dos sentidos en
relacin co medio.
B2.3. Recoecemento dos
cambios fsicos e persoais nas
diferentes etapas da vida das
persoas.
B2.1. Coecer a morfoloxa
externa do propio corpo e
os rganos mis
importantes para o seu
funcionamento.
CNB2.1.1. Explica a morfoloxa
externa do propio corpo, o seu
funcionamento nun sentido global e
os cambios nas distintas etapas da
vida.
CMCCT
CNB2.1.2. Coece os principais
rganos vitais e entende a sa
importancia no funcionamento do
organismo.
CMCCT
a
b
c
d
g
k
m
B2.4. Sade e enfermidade.
fsico e descanso.
B2.6 Factores que producen as
enfermidades mis habituais:
carie, obesidade, gripe,
catarros...
B2.7. Coecemento de si
mesmo/a e dos e das demais:
emocins e sentimentos propios
e alleos.
B2.8. A relacin cos demais.
Toma de decisins.
B2.9 A igualdade entre homes e
mulleres.
B2.2. Identificar e explicar
as consecuencias para a
sade e o desenvolvemento
persoal de determinados
hbitos de alimentacin,
hixiene, exercicio fsico e
descanso deseando
protocolos para a sa
prevencin.
CNB2.2.1 Emprega hbitos de
hixiene, de exercicio e de
alimentacin sa na escola.
CMCCT
CSC
CNB2.2.2. Recoece algns
factores causantes das
enfermidades mis habituais (caries,
catarros, gripe e obesidade) e aplica
actuacins para sa prevencin.
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
4
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
h
B2.10. Clasificacin dos
alimentos en funcin dos
nutrientes principais.
B2.12. Anlise de dietas
equilibradas.
B2.3. Desear un men
equilibrado para a sa
idade.
CNB2.3.1. Clasifica alimentos en
funcin dos nutrientes principais.
CMCCT
CNB2.3.2. Diferencia entre dieta
equilibrada e non equilibrada e
elabora un men saudable na
escola.
CMCCT
CSC
CSIEE
b
g
e
l
i
o
B3.1. Diferenza entre seres vivos
e inertes.
B3.2. Identificacin de animais e
de plantas como seres vivos.
B3.3. Clasificacin de animais
vertebrados e invertebrados a
partir de caractersticas
observables.
B3.4. Clasificacin das plantas
(herbas, arbustos e rbores) a
observables.
B3.5. Utilizacin guiada de claves
e de guas de animais e plantas
para a clasificacin e
identificacin dalgunhas especies
existentes en Galicia.
B3.6. Identificacin de cambios
observables que se producen nos
seres no contorno.
B3.1. Identificar e clasificar,
con criterios cientficos,
animais e plantas do seu
contorno prximo,
recoecer as sas
caractersticas principais e
buscar informacin en
fontes variadas.
CNB3.1.1. Observa, identifica e
recoece as caractersticas bsicas
e clasifica animais vertebrados e
invertebrados do seu contorno, con
criterio cientfico.
CMCCT
CSIEE
recoece as caractersticas das
plantas do seu contorno e
clasifcaas con criterio cientfico.
CMCCT
CCL
CSIEE
CNB3.1.3. Utiliza claves e guas
para a clasificacin de animais e
plantas.
CMCCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
4
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
c
e
h
i
j
l
m
o
B3.7. Observacin e comparacin
das diversas maneiras en que os
seres vivos realizan as funcins
vitais utilizando instrumentos
apropiados e medios audiovisuais
e tecnolxicos da maneira mis
precisa e rigorosa posible.
B3.8. Valoracin da
biodiversidade e interese pola
sa conservacin.
B3.2. Observar e rexistrar
de forma cooperativa, algn
proceso asociado ao ciclo
vital dun ser vivo, no seu
medio ou na aula.
Comunicar de xeito oral e
escrito os resultados,
empregando soportes
textuais variados.
CNB3.2.1. Coece as funcins de
relacin, reproducin e alimentacin
dun ser vivo e as explica
CMCCT
CNB3.2.2. Rexistra e comunica de
xeito oral e escrito os resultados da
observacin do ciclo vital
previamente planificado.
CMCCT
CCL
CSIEE
CD
a
b
c
g
h
B4.1. Fontes de enerxa. A
enerxa e os cambios.
B4.2. Intervencin da enerxa na
vida coti.
B4.3. Uso responsable dos
recursos naturais do planeta.
Aforro enerxtico.
B4.4. A producin de residuos, a
contaminacin e o impacto
ambiental.
B4.5. Desenvolvemento de
actitudes individuais e colectivas
fronte a determinados problemas
mediombientais.
B4.1. Identificar, a partir de
exemplos da vida coti,
usos dos recursos naturais
e consecuencias dun uso
inadecuado facendo fincap
no aforro enerxtico e no
impacto medioambiental.
CNB4.1.1 Coece algunhas fontes
de enerxa, os seus usos e a sa
intervencin na vida coti.
CMCCT
CSC
CNB4.1.2. Emprega actitudes
responsables de aforro enerxtico e
de recollida de residuos na escola.
CMCCT
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
4
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
g
h
B4.6. Cambios de estado da
auga.
B4.7. O ciclo da auga.
B4.8. Identificacin de forzas
coecidas que fan que os
obxectos se movan ou deformen.
sinxelas e pequenas
investigacins para
recoecer os cambios de
estado da auga e os efectos
de forzas coecidas no
movemento dos corpos.
CNB4.2.1. Explica os cambios de
estado da auga en fenmenos
naturais e situacins da vida cotin.
CMCCT
CCL
CNB4.2.2. Realiza experiencias
sinxelas para identificar as forzas
que fan que os obxectos se movan
en situacins reais.
CMCCT
b
g
h
B4.9. Identificacin de
compoentes e preparacin
dunha mestura.
B4.3. Realizar mesturas
sinxelas con sustancias
relacionadas coa vida
domstica e do contorno,
achegando conclusins
sobre os resultados.
CNB4.3.1. Compara densidades de
diferentes sustancias que emprega
diariamente con respecto auga.
CMCCT
CNB4.3.2. Realiza algunhas
mesturas de uso domstico e
presenta conclusins dos
resultados.
CMCCT
BLOQUE 5: A TECNOLOXA, OBXECTOS E MQUINAS
a
b
e
g
do funcionamento de obxectos,
aparellos e mquinas sinxelas
(bicicleta, xoguetes, mbiles,
tesoiras, roda, manivelas,
espremedor, reloxo, pinzas,
triturador...).
B5.2. Importancia da ciencia e da
tecnoloxa para mellorar as
condicins de vida e de traballo.
B5.1. Manipular e observar
o funcionamento de
aparellos e mquinas
sinxelas simples e das
complexas mis habituais e
observar o seu uso na vida
coti.
CNB5.1.1. Coece e emprega
obxectos, aparellos e mquinas
sinxelas de uso cotin na escola
analizando o seu funcionamento.
CMCCT
CNB5.1.2. Identifica e explica a
enerxa que empregan obxectos,
aparellos e mquinas sinxelas de
uso habitual na vida coti.
CMCCT
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
5
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
c
d
e
g
h
j
m
B5.3. Planificacin e realizacin
dalgn obxecto ou mquina de
construcin sinxela.
B5.4. Manexo de ferramentas,
aparellos e mquinas de uso
domstico, superando
estereotipos sexistas.
B5.5. Prevencin de riscos no
emprego de mquinas de uso
cotin.
B5.2. Planificar e realizar a
construcin de forma
cooperativa dalgn obxecto
ou mquina sinxela para a
resolucin dun problema
formulado e presentar os
soportes.
oficios en funcin dos materiais, das
ferramentas e das mquinas que
empregan.
CMCCT
CCL
CSC
CNB5.2.2. Aplica os coecementos
ao deseo e construcin dalgn
obxecto ou aparello sinxelo,
empregando operacins
matemticas no clculo previo, as
como as tecnolxicas: unir, cortar,
pegar...
CMCCT
CCEC
CD

REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO CUARTO
b
e
g
h
i
B1.1. Realizacin de proxectos,
pequenas investigacins e
B1.2. Interese por coidar a
presentacin dos traballos en
soporte dixital ou papel.
B1.3. Uso das TIC de xeito cada
vez mis autnomo para a busca
de informacin e para a sa
B1.1. Realizar un proxecto para
a obtencin dun produto como
resultado dun problema
formulado, elaborar con
autonoma documentacin
sobre o proceso e presentala en
organiza a informacin
importante, obtn conclusins e
comunica o resultado de forma
oral e escrita.
CAA
CCL
CMCCT
CSIEE
CNB1.1.2. Presenta os
traballos, en soporte dixital ou
papel, de maneira ordenada,
clara e limpa.
CCL
CMCCT
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
5
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
comunicacin, empregando a
nivel bsico o tratamento de
textos (titulacin, formato, arquivo
e recuperacin dun texto,
cambios, substitucins e
impresin).
B1.4. Seguimento dunha
secuencia dada para atopar unha
soportes.
CNB1.1.3. Manifesta autonoma
na planificacin e execucin de
accins e tarefas e ten iniciativa
na toma de decisins.
CAA
CMCCT
CSIEE
CNB1.1.4. Consulta e utiliza
documentos escritos, imaxes e
grficos.
CAA
CMCCT
CD
CNB1.1.5. Reflexiona sobre o
traballo realizado, saca
conclusins sobre como traballa
e aprende e elabora estratexias
para seguir aprendendo.
CAA
CMCCT
b
e
g
h
cientfica.
B1.2. Establecer conxecturas de
sucesos ou problemas que
ocorren no seu contorno por
medio da observacin e obter
unha informacin.
CNB1.2.1. Establece
conxecturas de sucesos ou
problemas do seu contorno,
empregando medios propios da
observacin para obter unha
informacin.
CAA
CMCCT
CSIEE
CNB1.2.2. Emprega
axeitadamente o vocabulario
que corresponde a cada un dos
bloques de contidos.
CMCCT
CCL
a
b
c
B1.7. Tcnicas traballo. Recursos
e tcnicas de traballo individual.
cooperativa apreciando o
coidado pola seguridade propia
e a dos seus compaeiros/as,
CNB1.3.1. Utiliza estratexias
para traballar de forma
individual e en equipo
amosando habilidades para a
CAA
CMCCT
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
5
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
k
m
e responsabilidade.
coidando as ferramentas e
facendo un uso axeitado dos
materiais.
resolucin pacfica de conflitos. CSIEE
e
h
k
funcionamento.
B2.2. As funcins vitais.
Importancia dos sentidos en
relacin co medio. Descricin do
seu papel e formas para o seu
coidado habitual.
cambios fsicos e persoais nas
diferentes etapas da vida das
persoas.
B2.1. Coecer a morfoloxa
externa do propio corpo e os
rganos mis importantes para
o seu funcionamento.
CNB2.1.1. Localiza os principais
rganos vitais e entende a sa
importancia no funcionamento
do organismo.
CMCCT
CNB2.1.2. Recoece a
importancia dos sentidos para a
relacin co medio e as formas
de coidalos.
CMCCT
CCL
a
b
c
d
h
k
m
fsico e descanso.
B2.6. Actitude crtica ante
prcticas e mensaxes que non
favorecen o correcto
desenvolvemento da sade.
B2.7. Factores que producen as
enfermidades mis habituais:
carie, obesidade, gripe,
catarros...
B2.2 Identificar e explicar as
consecuencias para a sade e o
desenvolvemento persoal de
determinados hbitos de
fsico e descanso.
CNB2.2.1. Identifica e adopta
hbitos de hixiene, de descanso
e de alimentacin sa e
diferencia prcticas e mensaxes
que son contraproducentes para
a sade.
CMCCT
CSC
CNB2.2.2 Identifica e valora as
sas habilidades persoais.
CSC
CSIEE
CNB2.2.3. Recoece algns
factores que producen as
enfermidades mis habituais
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
5
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.8. Coecemento de si
mesmo/a e dos e das demais:
emocins e sentimentos propios
e alleos. Valoracin das sas
habilidades persoais.
Toma de decisins.
B2.10. A igualdade entre homes
e mulleres.
(carie, catarros, gripe,
obesidade) e aplica actuacins
para sa prevencin.
CNB2.2.4. Planifica, de forma
autnoma e creativa,
actividades de ocio e tempo
libre, individuais e en grupo.
CAA
CSC
e
h
B2.11. Clasificacin dos
B2.12. Identificacin de sistemas
de conservacin alimentaria.
B2.14. Anlise de dietas
equilibradas.
B2.3. Desear un men
equilibrado para a sa idade.
CNB2.3.1. Clasifica e diferencia
CMCCT
CNB2.3.2. Identifica sistemas
de conservacin alimentaria.
CMCCT
CNB2.3.3. Analiza dietas e
elabora un men equilibrado na
escola.
CMCCT
b
h
e
l
i
o
B3.1. Diferenza entre seres vivos
e inertes.
B3.2. Identificacin de animais e
de plantas como seres vivos.
B3.3. Identificacin e clasificacin
de rochas a partir de
caractersticas observables.
B3.1. Identificar e clasificar, con
criterios cientficos, animais,
plantas e rochas do seu
contorno prximo, recoecendo
as sas caractersticas
principais, buscando
informacin en fontes variadas.
recoece as caractersticas
bsicas e clasifica animais
vertebrados e invertebrados do
seu contorno, con criterio
cientfico.

CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
5
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.4. Clasificacin de animais
vertebrados e invertebrados a
observables.
B3.5 Clasificacin das plantas
(herbas, arbustos e rbores) a
observables.
B3.6 Utilizacin guiada de claves
e de guas de animais e plantas
para a clasificacin e
identificacin dalgunhas especies
existentes en Galicia.
B3.7. Identificacin de cambios
observables que se producen nos
seres no contorno.
B3.8. Valoracin da
biodiversidade e interese pola
sa conservacin.
recoece as caractersticas
bsicas e clasifica plantas do
seu contorno, con criterio
cientfico.
CMCCT
CNB3.1.3. Utiliza claves e guas
para a clasificacin cientfica de
animais e plantas.
CMCCT
CAA
CNB3.1.4. Identifica hbitats de
seres vivos e elabora un
protocolo para respectar a
biodiversidade.
CMCCT
CCL
a
b
c
e
h
i
j
l
m
o
B3.9. Planificacin, observacin e
comparacin das diversas
maneiras en que os seres vivos
realizan as funcins vitais
utilizando instrumentos
apropiados e medios audiovisuais
e tecnolxicos da maneira mis
precisa e rigorosa posible.
Comunicacin dos resultados,
empregando distintos soportes
textuais.
B3.2. Planificar, observar e
comparar, empregando os
instrumentos e o material
necesarios e rexistrar de forma
cooperativa, algn proceso
asociado ao ciclo vital dun ser
vivo contrastando os rexistros
propios e os dos compaeiros
con informacin doutras fontes.
Comunicar de xeito oral e
escrito os resultados,
empregando soportes textuais
variados.
CNB3.2.1. Coece e explica as
funcins de relacin,
reproducin e alimentacin.
CMCCT
CNB3.2.2. Planifica, observa,
compara, rexistra e comunica,
empregando soportes textuais
variados, os resultados da
observacin do ciclo vital
previamente planificado.
CMCCT
CCL
CSIEE
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
5
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
c
e
h
B4.1. O sol e a auga como fontes
de enerxa.
B4.2. Caractersticas e
propiedades do aire e actuacins
necesarias para evitar a sa
contaminacin.
B4.3 Valoracin da importancia
da boa calidade da auga e do
aire para a nosa sade e o
mantemento da vida.
B4.4. Intervencin da enerxa na
vida coti.
B4.5. Uso responsable dos
recursos naturais do planeta.
Aforro enerxtico.
B4.6. A producin de residuos, a
contaminacin e o impacto
ambiental.
actitudes individuais e colectivas
fronte a determinados problemas
mediombientais.
B4.1. Identificar, a partir de
exemplos da vida coti, usos
dos recursos naturais e
consecuencias do seu uso
inadecuado facendo fincap no
aforro enerxtico e no impacto
medioambiental.
CNB4.1.1. Identifica e coece a
intervencin da enerxa nos
cambios da vida coti.
CMCCT
CSC
CNB4.1.2. Explica algunhas
caractersticas e propiedades do
aire e as actuacins necesarias
para evitar a sa contaminacin.
CMCCT
CCL
CSC
CNB4.1.3. Elabora protocolos
para mellorar os problemas
medioambientais da sa
contorna.
CMCCT
CSC
b
e
g
B4.8. Realizacin de experiencias
sinxelas sobre o comportamento
dos corpos (lupas, espellos, auga
e prismas) diante da luz.
sinxelas e pequenas
investigacins para recoecer
os cambios de certos corpos
CNB4.2.1. Investiga e explica o
comportamento de certos
corpos diante da luz.

CMCCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
5
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h B4.9. Identificacin de forzas
obxectos se movan ou deformen.
diante da luz e os efectos de
forzas coecidas no movemento
dos corpos.
CNB4.2.2. Identifica forzas
obxectos se movan ou se
deformen a travs de
experiencias ou pequenas
investigacins.
CMCCT
b
e
g
h
B4.10. Realizacin de
experiencias con mesturas.
compoentes e preparacin
dunha mestura.
B4.12. Procedementos de
separacin.
B4.3. Realizar experiencias con
mesturas sinxelas de
substancias relacionadas coa
vida domstica e do contorno e
achegar conclusins sobre os
resultados.
CNB4.3.1. Compara densidades
de diferentes substancias de
uso cotin con respecto auga
e presenta conclusins en
CMCCT
CNB4.3.2. Identifica e prepara
algunhas mesturas de uso
domstico.
CMCCT
CNB4.3.3. Separa compoentes
dalgunhas mesturas de uso
cotin presentando conclusins
sobre os resultados.
CMCCT
a
b
e
h
B5.1. Identificacin da enerxa
que fai funcionar as mquinas de
uso cotin e domstico e algns
operadores mecnicos (eixe,
roda, polea, plano inclinado,
engrenaxe, freo, panca, manivela
etc.).
B5.1. Manipular e observar o
funcionamento de aparellos e
mquinas sinxelas simples e
das complexas mis habituais e
o seu uso na vida cotin.
CNB5.1.1. Manipula e identifica
algunhas mquinas e aparellos
sinxelos e habituais na vida
coti, analizando o seu
funcionamento.
CMCCT
CSC
CSIEE
CNB5.1.2. Coece a enerxa
que empregan as mquinas de
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
5
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B5.2. Importancia da ciencia e da
tecnoloxa para mellorar as
condicins de vida e de traballo.
uso habitual e explica a
importancia da ciencia e a
tecnoloxa na vida coti.
CCL
a
b
c
d
e
h
j
m
B5.3. Planificacin e realizacin
dalgn obxecto ou mquina de
construcin sinxela.
B5.4. Manexo de ferramentas,
aparellos e mquinas de uso
domstico, superando
estereotipos sexistas.
B5.5 Prevencin de riscos no
emprego de mquinas de uso
cotin.
B5.2. Planificar e realizar a
construcin de forma
cooperativa dalgn obxecto ou
mquina sinxela para a
formulado e presentar os
soportes.
oficios en funcin dos materiais,
das ferramentas e das
mquinas que empregan.
CMCCT
CCL
CSC
CNB5.2.2. Aplica os
coecementos ao deseo e
construcin dalgn obxecto ou
aparello sinxelo, empregando
operacins matemticas no
clculo previo, as como as
tecnolxicas: unir, cortar,
pegar...
CMCCT
CAA
CCEC
CD
CSIEE

REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO QUINTO
BLOQUE 1 - INICIACIN ACTIVIDADE CIENTFICA
b
e
h
i
cientfica.
B1.2. Emprego de diferentes
fontes de informacin.

B1.1. Obter informacin relevante
sobre feitos ou fenmenos
previamente delimitados, facer
predicins sobre sucesos naturais,
integrar datos de observacin
directa e indirecta a partir da
organiza informacin concreta e
relevante, analzaa, obtn
conclusins, elabora informes e
comunica os resultados en
CCL
CSIEE
CAA
CD
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
5
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B1.3. Lectura de textos
propios da rea.
B1.4. Utilizacin das
tecnoloxas da informacin e
comunicacin para buscar e
seleccionar informacin,
simular procesos e comunicar
conclusins sobre os traballos
realizados.
B1.5. Uso progresivamente
autnomo do tratamento de
textos (axuste de pxina,
insercin de ilustracins ou
notas, imaxes etc.).
B1.6. Xestin de ficheiros.
consulta de fontes directa e
indirectas e comunicando os
resultados en diferentes soportes.
CNB1.1.2. Expresa oralmente e
por escrito, de forma clara e
ordenada contidos relacionados
coa rea manifestando a
comprensin de textos orais
e/ou escritos.
CCL
CMCCT
CNB1.1.3. Emprega de forma
autnoma o tratamento de
notas etc.).
CCL
CSIEE
CMCCT
CD
CNB1.1.4. Manexa estratexias
axeitadas para acceder
informacin dos textos de
carcter cientfico.
CMCCT
CAA
CCL
CNB1.1.5. Efecta bsquedas
guiadas de informacin na rede.
CAA
CMCCT
CD
CNB1.1.6. Coece e aplica
estratexias de acceso e traballo
na rede.
CAA
CMCCT
CD
a
b
c
d
B1.7. Aproximacin
experimental a cuestins
cientficas prximas sa
realidade.

B1.2. Establecer conxecturas tanto
respecto de sucesos que ocorren
dunha forma natural como sobre
os que ocorren cando se provocan
a travs dun experimento ou dunha
experiencia.
na toma de decisins.
CSIEE
CAA
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
5
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
h
i
B1.8. Traballo individual e
cooperativo.
e mulleres.
B1.10. A conduta responsable.
A resolucin pacfica de
conflitos.
B2.12. Toma de decisins:
criterios e consecuencias.
hbitos de traballo, esforzo e
responsabilidade. Tcnicas de
traballo. Recursos e tcnicas
de traballo individual.
B1.14. Hbitos de prevencin
de enfermidades e accidentes,
na aula e no centro.
B1.15. Emprego de diversos
materiais, tendo en conta as
normas de seguridade.
B1.16. Elaboracin de
protocolos de uso das TIC na
aula.
B1.17. Valoracin da
necesidade de controlar o
tempo destinado s
da comunicacin e do seu
poder de adiccin.

cooperativa, apreciando o coidado
pola seguridade propia e a dos
seus compaeiros/as, coidando as
ferramentas e facendo uso
adecuado dos materiais.
para realizar traballos de forma
individual e en equipo,
amosando habilidades para a
resolucin pacfica de conflitos.
CAA
CSC
CMCCT
CSIEE
as normas de uso e de
seguridade dos instrumentos,
dos materiais de traballo e das
comunicacin.
CMCCT
CSC
CD
CNB1.3.3. Utiliza algns
recursos ao seu alcance
proporcionados polas
tecnoloxas da informacin para
comunicarse e colaborar.
CD
CAA
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
6
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
c
e
g
h
i
B1.18. Planificacin e
realizacin de proxectos,
experiencias sinxelas e
pequenas investigacins,
formulando problemas,
enunciando hipteses,
seleccionando o material
necesario, montando,
realizando e extraendo
conclusins e presentando
informes en diferentes
soportes.
B1.4. Realizar proxectos,
experiencias sinxelas e pequenas
investigacins e presentar informes
coas conclusins en diferentes
soportes.
CNB1.4.1. Realiza proxectos,
pequenas investigacins
necesario, realizando, extraendo
conclusins e comunicando os
resultados.
CMCCT
CCL
CAA
CSIEE
CNB1.4.2. Presenta un informe,
de forma oral ou escrita,
empregando soportes variados,
recollendo informacin de
diferentes fontes (directas,
libros, internet) cando traballa
de forma individual ou en equipo
na realizacin de proxectos,
pequenas investigacins.
CMCCT
CCL
CSC
CD
CAA
CSIEE
e
h
B2.1. As funcins vitais no ser
humano: recoecemento da
nutricin como unha funcin
vital para os seres humanos.
aparellos relacionados con ela
(aparellos respiratorios,
dixestivo, circulatorio e
excretor).
B2.1. Identificar e localizar os
principais rganos implicados na
realizacin das funcins vitais do
corpo humano, establecendo
algunhas relacins fundamentais
entre eles.
CNB2.1.1. Identifica e localiza
os principais rganos implicados
na realizacin das funcins
vitais do corpo humano.
CMCCT
CNB2.1.2. Identifica as
principais caractersticas dos
aparellos respiratorio, dixestivo,
locomotor, circulatorio e excretor
e explica as principais funcins.
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
6
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.3. Recoecemento das
caractersticas bsicas do
sistema reprodutor humano e
as diferenzas entre sexos.
Funcionamento do sistema
reprodutor.
B2.4. Descricin dos sentidos
e do sistema nervioso e
valoracin da sa importancia
en relacin co medio e co
resto dos seres humanos.
B2.5. O aparello locomotor.
a
b
c
d
h
k
m
Principais enfermidades que
afectan aos aparellos e
sistemas do organismo
humano.
B2.7. Hbitos saudables para
previr enfermidades.
B2.8. Trastornos alimenticios.
B2.9. Efectos nocivos do
consumo de alcohol e drogas.
B2.10. Tipos de dietas.
Elaboracin de mens
saudables. Clasificacin de
alimentos. Anlise de
etiquetas de produtos.
B2.3. Relacionar determinadas
prcticas de vida co adecuado
funcionamento do corpo,
adoptando estilos de vida
saudables, coecendo as
repercusins para a sade do seu
modo de vida.
CNB2.3.1. Investiga sobre
enfermidades relacionadas
cunha alimentacin inadecuada
e presenta conclusins en
diversos soportes.
CMCCT
CSC
CNB2.3.2. Coece os principios
das dietas equilibradas, e
elabora mens variados
identificando s prcticas
saudables.
CMCCT
CCL
CSC
CNB2.3.3. Recoece os efectos
nocivos do consumo de alcohol
e drogas.
CMCCT
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
6
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
h
B3.1. Seres vivos e seres
inertes. Diferenciacin.
B3.2.Organizacin interna dos
seres vivos e estrutura dos
seres vivos: clulas, tecidos:
tipos; rganos; aparellos e
sistemas: principais
caractersticas e funcins.
B3.1. Coecer a estrutura dos
seres vivos: clulas, tecidos, tipos,
rganos, aparellos e sistemas.
Identificar as principais
a estrutura dos seres vivos:
clulas, tecidos, rganos,
aparellos e sistemas, nomeando
as principais caractersticas e
funcins de cada un deles.
CMCCT
CCL
e
h
l
B3.3. Os seres vivos:
caractersticas, clasificacin e
tipos.
B3.4. Os animais vertebrados
e invertebrados,
caractersticas e clasificacin.
B3.5. As plantas: a estrutura e
fisioloxa. A fotosntese.
B3.2. Coecer diferentes niveis de
clasificacin dos seres vivos,
atendendo s sas caractersticas
e tipos.
CNB3.2.1. Clasifica aos seres
vivos e nomea as principais
caractersticas atendendo ao
seu reino: Reino animal. Reino
das plantas. Reino dos fungos e
outros reinos empregando
criterios cientficos e medios
tecnolxicos.
CMCT
CNB3.2.2. Utiliza guas na
identificacin cientfica de
animais vertebrados,
invertebrados e plantas.
CMCCT
a
e
h
i
B3.6. As relacins entre os
seres vivos. Cadeas
alimentarias.
B3.7. Caractersticas e
compoentes dun ecosistema.
B3.3. Investigar as caractersticas
de ecosistemas do seu contorno
mediante a recollida de datos,
facendo hipteses, empregando
diversas fontes de informacin e
CNB3.3.1. Coece e explica,
con rigorosidade, as principais
caractersticas e compoentes
dun ecosistema.

CMCCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
6
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
l
o
B3.8. Observacin e estudo
dun ecosistema prximo,
recoller datos, facer hipteses
e recollendo os resultados en
B3.9. Actuacins humanas
que modifican o medio
natural. Extincin de especies.
B3.10. Interese pola
observacin e polo estudo
rigoroso de todos os seres
vivos.
B3.11. Emprego de medios
tecnolxicos para o estudo
dos seres vivos.
presentando os resultados en
diferentes soportes, mostrando
interese pola rigorosidade e
hbitos de respecto e coidado cara
aos seres vivos.
CNB3.3.2. Investiga con criterio
cientfico, ecosistemas prximos
e presenta resultados en
CMCCT
CCL
CNB3.3.3. Identifica algunhas
actuacins humanas que
modifican o medio natural e as
causas de extincin de especies
e explica algunhas actuacins
para o seu coidado.
CMCCT
CSC
CNB3.3.4. Usa a lupa e outros
medios tecnolxicos para a
observacin cientfica.
CMCCT
CNB3.3.5. Observa e rexistra
algn proceso asociado vida
dos seres vivos, utiliza os
instrumentos e os medios
audiovisuais e tecnolxicos
apropiados e comunica de xeito
oral e escrito os resultados.
CMCCT
CCL
CD
e
h
B4.1. Comparacin e
clasificacin dos materiais
segundo propiedades fsicas
observables: dureza,
solubilidade, estado de
agregacin e condutividade
trmica.
B4.1. Coecer e comparar para
clasificar materiais segundo as
sas propiedades observables:
dureza, solubilidade, estado de
trmica.
CNB4.1.1. Coece e clasifica
materiais segundo as sas
propiedades (dureza,
solubilidade, estado de
trmica).
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
6
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
g
h
B4.2. Diferentes
procedementos para a medida
da masa e do volume dun
corpo.
B4.3 Explicacin de
fenmenos fsicos
observables en termos de
diferenzas de densidade. A
flotacin nun medio lquido.
sinxelas e pequenas investigacins
para determinar: a masa e o
volume dun corpo e as principais
caractersticas da flotacin dos
corpos.
CNB4.2.1. Utiliza diferentes
procedementos para determinar
a medida da masa e do volume
dun corpo.
CMCCT
CNB4.2.2. Describe a diferenza
entre masa e volume.
CMCCT
CCL
CNB4.2.3. Identifica e explica as
principais caractersticas da
flotacin nun medio lquido.
CMCCT
CCL
a
e
h
B4.4. Fontes de enerxa e
materias primas: a sa orixe.
Enerxas renovables e non
renovables.
B4.5. Fontes de enerxas
renovables e non renovables.
O desenvolvemento
enerxtico, sostible e
equitativo.
B4.3. Identificar e explicar as
caractersticas das fontes de
enerxa renovables e non
renovables e a sa influencia no
desenvolvemento sostible.
CNB4.3.1. Identifica e explica as
diferenzas entre enerxas
renovables e non renovables e
argumenta sobre as accins
necesarias para o
desenvolvemento enerxtico,
sostible e equitativo.
CMCCT
CCL
CSC
b
c
e
g
h
i
B4.6. Realizacin de
experiencias sinxelas sobre
reaccins qumicas habituais
na vida coti e domstica: a
combustin, a oxidacin e a
fermentacin.
produtos qumicos habituais
no fogar e dos posibles riscos
para o organismo.
sinxelas, de forma cooperativa,
sobre reaccins qumicas habituais
na vida coti; formular problemas,
enunciar hipteses, seleccionar o
material necesario, extraer
conclusins e comunicar os
CNB4.4.1. Realiza experiencias
sinxelas, en equipo, sobre
reaccins qumicas habituais na
vida coti; formular problemas,
enunciar hipteses, seleccionar
o material necesario, extraer
conclusins e comunicar os
soportes.
CMCCT
CAA
CSIEE
CCL
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
6
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.8. Identificacin na
etiquetaxe dos smbolos de
perigo mis comns.
CNB4.4.2. Identifica produtos
qumicos habituais no fogar e os
posibles riscos para o
organismo.
CMCCT
CNB4.4.3. Identifica e explica os
smbolos de perigo mis
comns na etiquetaxe.
CMCCT
CNB4.4.4. Respecta as normas
de uso, de seguridade, de
conservacin e de mantemento
dos instrumentos de
observacin e dos materiais de
traballo, na aula e no centro.
CMCCT
c
e
h
j
B5.1. Uso das mquinas
elctricas na vida coti e
domstica. Normas de
seguridade.
B5.2. As mquinas elctricas.
B5.3. A transmisin da
electricidade.
B5.4. Elementos dos circutos
elctricos.
B5.1. Planificar e construr, de
forma cooperativa, un circuto
elctrico simple que responda a un
problema dado, atendendo s
CNB5.1.1. Observa e identifica
os elementos dun circuto
elctrico e constre un.
CMCCT
CSIEE
explica algns efectos da
electricidade da vida coti.
CMCCT
CCL
CNB5.1.3. Expn exemplos de
materiais condutores e illantes,
argumentado a sa exposicin.
CMCCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
6
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
e
h
i
B5.5. Efectos da electricidade.
B5.6. Condutores e illantes.
B5.2. Investigar sobre a evolucin
dun obxecto, aparello ou mquina
ao longo da historia, utilizando
distintas fontes de informacin e
CNB5.2.1. Coece algns dos
grandes descubrimentos e
inventos da humanidade e
explica os beneficios ou riscos
para sociedade.
CMCCT
CCL
CSC
CNB5.2.2. Valora e describe a
influencia do desenvolvemento
tecnolxico nas condicins de
vida e no traballo.
CMCCT
CCL
CSC
CNB5.2.3. Coece e explica
algns dos avances da ciencia
no fogar e na vida coti, na
medicina, na cultura e no lecer,
na arte, na msica, no cine e no
deporte e nas tecnoloxas da
informacin e a comunicacin.
CMCCT
CCL
CSC
CCEC
B5.7. A ciencia: presente e
futuro da sociedade.
Beneficios e riscos das
tecnoloxas e produtos.
Importantes descubrimentos e
inventos.

REA CIENCIAS DA NATUREZA CURSO SEXTO
b
e
h
cientfica.
B1.2. Emprego de diferentes
B1.1. Obter informacin relevante
sobre feitos ou fenmenos
previamente delimitados, facendo
predicins sobre sucesos naturais,
organiza informacin concreta e
relevante, analzaa, obtn
conclusins, elabora informes
CCL
CSIEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
6
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
i B1.3. Lectura de textos propios
da rea.
B1.4. Utilizacin das
comunicacin para buscar e
seleccionar informacin,
simular procesos e comunicar
conclusins sobre os traballos
realizados.
B1.5. Uso progresivamente
autnomo do tratamento de
notas, imaxes etc.). Xestin de
ficheiros.
integrando datos de observacin
directa e indirecta a partir da
consulta de fontes directa e
indirectas e comunicando os
para o rexistro de plan de
traballo e comunica, de forma
oral e escrita, as conclusins.
CD
CMCCT
CNB1.1.2. Expresa oralmente e
por escrito, de forma clara e
ordenada contidos relacionados
coa rea manifestando a
e/ou escritos.
CCL
CMCCT
CNB1.1.3. Emprega de forma
autnoma o tratamento de
notas etc).
CCL
CSIEE
CMCT
CD
CNB1.1.4. Manexa estratexias
axeitadas para acceder
informacin dos textos de
carcter cientfico.
CMCCT
CAA
CCL
b
h
B1.6. Aproximacin
experimental a cuestins
cientficas prximas sa
realidade.
B1.2. Establecer conxecturas tanto
respecto de sucesos que ocorren
dunha forma natural como sobre
os que ocorren cando se provocan
a travs dun experimento ou dunha
experiencia.
na toma de decisins,
identificando os criterios e as
consecuencias das decisins
tomadas.
CSIEE
CAA
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
6
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
c
e
g
h
i
B1.7. Traballo individual e
cooperativo.
e mulleres. A conduta
responsable.
B1.9. A relacin cos demais. A
resolucin pacfica de
conflitos. Toma de decisins:
criterios e consecuencias.
B1.10. Tcnicas de traballo.
Recursos e tcnicas de
traballo individual.
Desenvolvemento de hbitos
de traballo, esforzo e
responsabilidade.
B1.11. Hbitos de prevencin
de enfermidades e accidentes,
na aula e no centro.
B1.12. Emprego de diversos
materiais, tendo en conta as
B1.13. Elaboracin de
protocolos de uso das TIC na
aula.
B1.14. Valoracin da
necesidade de controlar o
tempo destinado s
da comunicacin e o seu
poder de adiccin.
cooperativa, apreciando o coidado
pola seguridade propia e a dos
seus compaeiros/as, coidando as
ferramentas e facendo uso
adecuado dos materiais
para estudar e traballar de
forma eficaz, individualmente e
en equipo, amosando
habilidades para a resolucin
pacfica de conflitos.
CAA
CSC
CMCCT
CSIEE
as normas de uso e de
seguridade dos instrumentos,
dos materiais de traballo e das
comunicacin.
CMCCT
CSC
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
6
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
c
e
g
h
i
m
realizacin de proxectos,
pequenas investigacins,
necesario, montando,
realizando e extraendo
conclusins e presentando
informes en diferentes
soportes.
B1.4. Realizar proxectos,
experiencias sinxelas e pequenas
investigacins e presentar informes
coas conclusins en diferentes
soportes.
CNB1.4.1. Realiza proxectos,
pequenas investigacins
necesario, realizando, extraendo
conclusins e comunicando os
resultados.
CMCCT
CCL
CAA
CSIEE
CNB1.4.2. Presenta un informe,
de forma oral ou escrita,
empregando soportes variados,
libros, internet) cando traballa
de forma individual ou en equipo
na realizacin de proxectos,
pequenas investigacins.
CCL
CMCCT
CSC
CD
CAA
CSIEE
BLOQUE 2 - O SER HUMANO E A SADE
e
h
funcionamento.
B2.2. Anatoma e fisioloxa.
B2.3. Clulas, tecidos,
rganos, aparellos e sistemas.
B2.4. Diferentes tipos de
clulas. Os virus e as
bacterias.
B2.1. Identificar e localizar os
principais rganos implicados na
realizacin das funcins vitais do
corpo humano e establecer
algunhas relacins fundamentais
entre elas e determinados hbitos
de sade.
CNB2.1.1. Identifica e localiza
os principais rganos implicados
na realizacin das funcins
vitais do ser humano.
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
7
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
h
B2.5. As funcins vitais no ser
humano.
B2.6. Funcin de relacin
(rganos dos sentidos, sistema
nervioso e aparello locomotor).
B2.7. Funcin de nutricin
(aparellos respiratorio,
dixestivo, circulatorio e
excretor).
B2.8. Funcin de reproducin
(aparello reprodutor).
B2.2. Coecer o funcionamento de
aparellos, sistemas: a sa
localizacin, forma, estrutura,
funcins, coidados etc.
as principais caractersticas dos
aparellos respiratorio, dixestivo,
locomotor, circulatorio e excretor
e explica as principais funcins.
CMCCT
CCL
a
b
c
d
h
k
m
B2.10. Principais enfermidades
que afectan aos aparellos e
sistemas do organismo
humano.
B2.11. Hbitos saudables para
previr enfermidades.
B2.12. Trastornos alimenticios.
B2.13. Efectos nocivos do
consumo de alcohol e drogas.
B2.14. Tipos de dietas.
B2.15. Anlise de etiquetas de
produtos.
B2.16. Avances da ciencia que
melloran a sade e a vida.
B2.3. Relacionar determinadas
prcticas de vida co adecuado
funcionamento do corpo,
adoptando estilos de vida
saudables e coecendo as
repercusins para a sade.
CNB2.3.1. Recoece estilos de
vida saudables e os seus
efectos sobre o coidado e
mantemento do funcionamento
global do corpo.
CMCCT
CCL
CSC
CNB2.3.2. Coece e explica os
principios das dietas
equilibradas, identificando as
prcticas saudables para previr
e detectar os riscos para a
sade.
CMCCT
CCL
CAA
CSC
CNB2.3.3. Recoece os efectos
nocivos do consumo de alcohol
e drogas.
CMCCT
CAA
CSC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
7
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.17. Coecemento de
actuacins bsicas de
primeiros auxilios.
describe algns avances da
ciencia que melloran a sade
(medicina, producin e
conservacin de alimentos,
potabilizacin da auga etc.).
CMCCT
CCL
CSC
CNB2.3.5. Coece tcnicas de
primeiros auxilios, en situacins
simuladas e reais.
CMCCT
CSC
e
h
B3.1. Seres vivos, seres
inertes. Diferenciacin.
B3.2. Organizacion e
estrutura dos seres vivos:
clulas, tecidos: tipos;
rganos; aparellos e sistemas:
principais caractersticas e
funcins.
B3.1. Coecer a estrutura dos
seres vivos: clulas, tecidos, tipos,
rganos, aparellos e sistemas:
identificando as principais
a estrutura dos seres vivos:
aparellos e sistemas nomeando
as principais caractersticas e
funcins de cada un deles.
CCL
CMCCT
e
h
l
B3.3. Os seres vivos:
caractersticas, clasificacin e
tipos.
B3.4. Os animais vertebrados
e invertebrados,
caractersticas e clasificacin.

B3.2. Coecer diferentes niveis de
clasificacin dos seres vivos,
atendendo s sas caractersticas
e tipos.
CNB3.2.1. Identifica as
caractersticas e clasifica os
seres vivos:
- Reino animal.
- Reino das plantas.
- Reino dos fungos.
- Outros reinos.
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
7
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.5. As plantas: estrutura e
fisioloxa. A fotosntese e a sa
importancia para a vida na
Terra.
CNB3.2.2. Utiliza guas na
identificacin cientfica de
animais e plantas.
CMCCT
CAA
CNB3.2.3. Explica a importancia
da fotosntese para a vida na
Terra.
CMCCT
CCL
a
e
h
l
i
o
B3.6. As relacins entre os
seres vivos. Cadeas
alimentarias. Poboacins,
comunidades e ecosistemas.
Caractersticas e compoentes
dun ecosistema.
B3.7. Ecosistemas: pradera,
poza, lagoa, bosque, litoral e
cidade e os seres vivos. A
biosfera, diferentes hbitats
dos seres vivos.
B3.8 Hbitos de respecto e
coidado cara aos seres vivos.
B3.9. Uso de medios
tecnolxicos para o estudo dos
seres vivos.
B3.10. Interese pola
observacin e polo estudo
rigoroso de todos os seres
vivos.
B3.3. Investigar as caractersticas
de ecosistemas do seu contorno
mediante a recollida de datos,
facendo hipteses, empregando
diversas fontes de informacin e
diferentes soportes, mostrando
interese pola rigorosidade e
hbitos de respecto e coidado cara
aos seres vivos.
CNB3.3.1. Investiga e explica as
relacins entre os seres vivos.
Cadeas alimentarias.
Poboacins, comunidades e
ecosistemas.
CMCT
CCL
CNB3.3.2. Recoece e explica
algns ecosistemas: pradera,
charca, bosque, litoral e cidade
e os seres vivos que neles
habitan.
CMCCT
CCL
diferentes hbitats dos seres
vivos facendo fincap no
coidado destes e nomea
algunhas causas de extincin de
especies.
CMCCT
CSC
CNB3.3.4. Usa a lupa e outros
medios tecnolxicos para a
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
7
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.11. Uso da lupa para a
CNB3.3.5. Observa e rexistra
algn proceso asociado vida
dos seres vivos, utilizando os
instrumentos e os medios
audiovisuais e tecnolxicos
apropiados, comunicando de
xeito oral e escrito os
resultados.
CMCCT
CCL
CD
CAA
e
h
B4.1. Concepto de enerxa.
Diferentes formas de enerxa.
A luz como fonte de enerxa.
B4.2. Electricidade: a corrente
elctrica. Circutos elctricos.
Magnetismo: o magnetismo
terrestre. O imn: o comps.
B4.3. Os cambios de estado.
As reaccins qumicas: a
fermentacin.
B4.1. Coecer leis bsicas que
rexen fenmenos como a reflexin
da luz, a transmisin da corrente
elctrica, os cambios de estado e
as reaccins qumicas: a
fermentacin.
CNB4.1.1. Investiga a travs da
realizacin de experiencias
sinxelas para achegarse ao
cocemento das leis bsicas
que rexen fenmenos como a
reflexin da luz, a transmisin
da corrente elctrica e os
cambios de estado.
CMCCT
CAA
CSIEE
CNB4.1.2. Investiga a travs da
sinxelas para achegarse ao
cocemento das leis bsicas
que rexen reaccins qumicas:
combustin, oxidacin e
fermentacin.
CMCCT
CAA
CSIEE
e
h
B4.4. Fontes de enerxa e
materias primas: a sa orixe.
Enerxas renovables e non
renovables.
B4.5. Fontes de enerxas
B4.2. Coecer as caractersticas
das fontes de enerxa e materias
primas renovables e non
renovables e relacionalas co
desenvolvemento enerxtico e
sostible.
CNB4.2.1. Identifica e explica
algunhas das principais
caractersticas das diferentes
formas de enerxa: mecnica,
lumnica, sonora, elctrica,
trmica e qumica.
CMCCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
7
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
O desenvolvemento
enerxtico, sostible e
equitativo.
B4.6. Utilidade dalgns
avances, produtos e materiais
para a sociedade.
CNB4.2.2. Identifica e explica os
beneficios e riscos relacionados
coa utilizacin das enerxas
renovables e non renovables:
esgotamento, choiva cida,
radioactividade, expoendo
posibles actuacins para un
CMCCT
CSC
CCL
e
h
diversas para estudar as
propiedades de materiais de
uso comn e o seu
comportamento diante da luz,
o son, a calor, a humidade e a
electricidade.
B.4.8. Predicin de cambios no
movemento ou na forma dos
corpos por efecto das forzas.
B4.3. Planificar e realizar sinxelas
investigacins para estudar o
comportamento dos corpos diante
das forzas, a luz, a electricidade, o
magnetismo, a calor ou o son.
CNB4.3.1. Planifica e realiza
sinxelas experiencias e pred
cambios no movemento, na
forma ou no estado dos corpos
por efecto das forzas ou das
achegas de enerxa,
comunicando o proceso seguido
e o resultado obtido.
CAA
CMCCT
CSIEE
CCL
CNB4.3.2. Observa de xeito
sistemtico, aprecia e explica os
efectos da calor no aumento de
temperatura e dilatacin dalgns
materiais.
CMCCT
CCL
e
h
B4.9. Observacin dalgns
fenmenos de natureza
elctrica e os seus efectos (luz
e calor).
sinxelas e pequenas investigacins
sobre diferentes fenmenos fsicos
e qumicos da materia.
CNB4 4.1 Identifica,
experimenta e exemplifica
argumentando algns cambios
de estado e a sa
reversibilidade.
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
7
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.10. Atraccin e repulsin
de cargas elctricas.
B4.11. Separacin de
compoentes dunha mestura
mediante destilacin, filtracin,
evaporacin ou disolucin.
B4.12. Reaccins qumicas: a
fermentacin.
B4.13. Normas de prevencin
de riscos.
CNB4.4.2. Separa os
compoentes dunha mestura
mediante destilacin, filtracin,
evaporacin ou disolucin.
CMCCT
CNB4.4.3. Presenta conclusins
de procesos de investigacin,
experiencias sinxelas ou
proxectos sobre diferentes
fenmenos fsicos e qumicos
da materia, en diferentes
soportes.
CMCCT
CAA
CSIEE
CCL
CD
CNB4.4.4. Identifica e expn as
principias caractersticas das
reaccins qumicas: combustin,
oxidacin e fermentacin.
CMCCT
CAA
CNB4.4.5. Respecta as normas
de uso, de seguridade e de
mantemento dos instrumentos
de observacin e dos materiais
de traballo.
CMCCT
CSC
e
h
B5.1. Mquinas e aparellos.
Tipos de mquinas na vida
coti e a sa utilidade.
B5.2. Anlise de operadores e
emprego na construcin dun
aparello.
B5.1. Coecer os principios
bsicos que rexen as mquinas e
os aparellos.
CNB5.1.1. Identifica diferentes
tipos de mquinas e clasifcaas
segundo o nmero de pezas, o
xeito de accionalas e a accin
que realizan.

CMCCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
7
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
describe algns dos
compoentes das mquinas.
CMCCT
CCL
algunha das aplicacins das
mquinas e dos aparellos e a
sa utilidade para facilitar as
actividades humanas.
CMCCT
CSC
g
h
j
B5.3. Construcin de
estruturas sinxelas que
cumpran unha funcin ou
condicin para resolver un
problema a partir de pezas
moduladas.
B5.2. Planificar a construcin de
obxectos e aparellos cunha
finalidade previa, empregando
fontes enerxticas, operadores e
materiais apropiados, realizando o
traballo individual e en equipo e
proporcionando informacin sobre
que estratexias se empregaron.
CNB5 2.1 Constre algunha
estrutura sinxela que cumpra
unha funcin ou condicin para
resolver un problema a partir de
pezas moduladas (escaleira,
ponte, tobogn etc.)
CMCCT
CAA
CSIEE
e
h
B5.4. A electricidade no
desenvolvemento das
mquinas.
B5.5. Elementos dos circutos
elctricos.
B5.6. Efectos da electricidade.
B5.7. Condutores e illantes.
B5.8. A relacin entre
electricidade e magnetismo.
sinxelas para coecer as leis
bsicas que rexen a transmisin da
corrente elctrica.
CNB5.3.1. Identifica os
elementos dun circuto elctrico,
constre un e explica algns
efectos da electricidade.
CMCCT
CSIEE
CCL
as principais caractersticas dos
imns e relaciona electricidade
e magnetismo.
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
7
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
h
B5.9. A ciencia: presente e
futuro da sociedade.
B5.10. Beneficios e riscos das
tecnoloxas e produtos.
B5.11. Importantes
descubrimentos e inventos.
B5.4. Coecer os principais
avances da ciencia e da
tecnoloxa.Identificar os beneficios
e riscos.
algns dos grandes
descubrimentos e inventos da
humanidade.
CCL
CMCCT
CSC
algns dos avances da ciencia
no fogar e na vida coti, na
medicina, na cultura e no lecer,
na arte, na msica, no cine e no
deporte e nas tecnoloxas da
CMCCT
CCL
CSC
CCEC

rea de Ciencias sociais.
A rea de Ciencias sociais ten como obxecto contribur ao desenvolvemento persoal e
social do alumnado, achegndolle os recursos necesarios para integrarse e participar de
forma activa na sociedade na que vive, partindo da comprensin da realidade fsica, social
e histrica mis prxima ata poder comprender o mundo dun xeito mis global.
O desenvolvemento persoal e social dos alumnos e alumnas como futuros cidadns e
cidads implica, por unha banda, coecer os mecanismos fundamentais da democracia
respectando as regras da vida colectiva e, por outra, interactuar coa contorna e o medio
velando pola sa conservacin ao seren estes bens comns e compartidos.
A mobilizacin de todos os recursos que conforman a rea contribuir adquisicin das
competencias clave e ao desenvolvemento integral do alumnado ao longo de toda a etapa.
Para iso, os elementos curriculares de Ciencias sociais debern abordarse desde un enfo-
que metodolxico prctico, integral, de uso social e con carcter funcional.
A rea das Ciencias sociais integra diversos mbitos de estudo, centrndose en aspec-
tos xeogrfcos, sociolxicos, econmicos e histricos. A organizacin de contidos da rea
por bloques establcese en base a estes mbitos co fn de facilitar a concrecin curricular
da rea e da etapa. En ningn caso, o desenvolvemento curricular se limitar a seguir esta
estrutura, senn que os contidos sern abordados dun xeito global e interdisciplinar.
Nun primeiro lugar, no bloque 1, se establecen os contidos comns da rea, facendo re-
ferencia s distintas tcnicas, estratexias e mtodos de traballo que potencian e favorecen
a adquisicin de aprendizaxes sobre o coecemento do medio por parte do alumnado. Polo
tanto, este bloque constite o eixe fundamental para abordar os elementos curriculares
dos outros bloques cun enfoque transversal. Supn, ademais, a iniciacin no coecemento
cientfco, non como saber disciplinar senn como un conxunto de procesos, destrezas e
actitudes que contriben a explorar e comprender a realidade.
O uso das ferramentas TIC tamn ten especial consideracin neste bloque pois se con-
sidera recurso fundamental, entre outras fontes, para a busca de informacin, simulacin
de procesos e presentacin de conclusins referidas s Ciencias sociais.
Por ltimo, neste apartado destaca a importancia que ten o traballo en equipo como
punto de partida para unha participacin activa e construtiva da vida social e como medida
de atencin diversidade que favorece o proceso de inclusin do alumnado.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
No bloque 2, O mundo no que vivimos, realzase o estudo da xeografa, tanto da con-
torna prxima, achegando ao alumnado realidade que coece, como de contextos mis
afastados para fomentar unha visin mis completa. No desenvolvemento deste bloque
utilizaranse diferentes tipos de fontes xeogrfcas de informacin: textos, cadros e grfcos,
esquemas, representacins cartogrfcas, fotografas e imaxes sintticas para identifcar
e localizar obxectos e feitos xeogrfcos, facendo especial atencin no territorio galego
e espaol. O bloque incle contidos que abranguen desde o Universo, a representacin
da Terra e a orientacin no espazo, a auga e o consumo responsable, o clima e o cambio
climtico, a paisaxe e os seus principais elementos (relevo, clima, hidrografa) e a inter-
vencin humana no medio e as sas consecuencias ambientais.
A travs dos contidos do bloque 3, Vivir en sociedade, ser posible iniciar un proceso
de comprensin das caractersticas dos distintos grupos sociais, respectando e valorando
as sas diferenzas e s persoas integrantes, a producin e reparto dos bens de consumo,
sectores de producin, a vida econmica dos cidadns e cidads, a capacidade empren-
dedora dos membros da sociedade e a funcin dinamizadora da actividade empresarial na
sociedade, a organizacin social, poltica e territorial galega e espaola e o coecemento
do territorio, institucins e poboacin europeas.
No bloque 4, As pegadas do tempo, traballarase a comprensin de conceptos como
o tempo histrico e a sa medida, a capacidade de ordenar temporalmente algns feitos
histricos e outros feitos relevantes, utilizando para iso as nocins bsicas de sucesin,
duracin e simultaneidade a travs da realizacin de cronogramas, lias do tempo, mapas
mentais, rbores xenealxicas, biografas etc. Investigarase sobre as grandes etapas his-
tricas da humanidade para adquirir unha idea da idade da historia, asociadas aos feitos
que marcan os seus inicios e seus fnais, sendo preciso coecer as condicins histricas,
eventos e persoas relevantes en diferentes perodos de tempo. importante para o alum-
nado adquirir as referencias histricas que lles permitan elaborar unha interpretacin per-
soal do mundo, a travs duns coecementos bsicos da historia de Galicia e de Espaa,
respectando e valorando os aspectos comns e de carcter diverso.
Neste bloque utilizaranse diversas fontes textuais e grfcas como mapas e calquera
outra representacin adecuada para a identifcacin e a anlise de procesos histricos.
O tratamento de todos os aspectos curriculares establecidos nos bloques comentados
anteriormente, a adquisicin efcaz das competencias clave por parte del alumnado e a
sa contribucin ao logro dos obxectivos da etapa educativa, requiren ter en conta unha
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
serie de principios metodolxicos e de organizacin que permitan avanzar cara mellora dos
resultados:
Deseo e desenvolvemento de propostas didcticas integradas, activas, contextua-
lizadas, cunha fnalidade e funcionalidade clara, planifcadas con rigor, que impliquen e
posibiliten a activacin da variedade de procesos cognitivos e contriban e aseguren o
desenvolvemento de todas as competencias ao longo de toda a etapa. Sern propostas de
traballo que xurdan dun problema, acontecemento ou inquedanza, que supoan un proce-
so de investigacin e accin que garanta a participacin activa do alumnado, a experimen-
tacin e a funcionalidade das aprendizaxes e que lle permita organizar o seu pensamento,
a refexin crtica e facilite o proceso de autorregulacin das aprendizaxes. O traballo por
proxectos, os estudos de casos, a aprendizaxe baseada en problemas, as experiencias
de aprendizaxe por servizo, as prcticas de aprendizaxe colaborativa, as prcticas de en-
sinanza e aprendizaxe baseadas no pensamento crtico e creativo e as experiencais en
comunidades de aprendizaxe seran propostas que responderan a ese perfl.
fundamental na rea de Ciencias sociais o aproveitamento dos recursos propios da
contorna, non soamente fsicos, senn tamn humanos. Neste sentido, consideraranse
as diferenzas interculturais como un aspecto enriquecedor que achega posibilidades de
aprendizaxe.
A planifcacin e o desenvolvemento destas propostas levan asociada a utilizacin de
diversos instrumentos de avaliacin: cartafol, diarios, rbricas, debates, mapas mentais,
probas especfcas etc. que evidencian os distintos graos de execucin das aprendizaxes.
Destaca o papel activo do alumnado no proceso de avaliacin, pois o uso do cartafol lle
permite potenciar a autonoma e desenvolver o pensamento crtico e refexivo.
Para a construcin e a consolidacin das aprendizaxes partirase, en todo momento,
dos coecementos previos do alumnado, do contexto mis prximo e do seu nivel evoluti-
vo, cognitivo e emocional. Este proceso implica a secuenciacin dos contidos partindo do
que eles xa coecen para as avanzar e ir de aprendizaxes mis simples cara outros mis
complexos.
O alumnado debe ser o protagonista das sas aprendizaxes, a construcin das apren-
dizaxes persoal e, polo tanto, moi diversa polo que se presentarn propostas de traballo
individual e de equipo que posibilitan a resolucin conxunta das tarefas e favorezan a in-
clusin do alumnado.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
O persoal docente deber buscar propostas e estratexias que activen ao alumnado
que promovan a curiosidade e a motivacin neste, de cara investigacin e resolucin de
problemas e que lle permitan ser consciente de que el o responsable das sas aprendi-
zaxes.
Desde o equipo educativo e as distintas comisins de coordinacin fomentarase unha
refexin metodolxica conxunta da que xurda unha proposta de centro comn, acordada
e compartida hora de desenvolver un currculo coherente cun enfoque global e interdis-
ciplinar que garanta o cumprimento dos principios pedagxicos que se propoen desde
a rea de Ciencias sociais. A existencia de contidos compartidos entre distintas reas fai
necesaria a dita coordinacin docente e a dita concepcin integral da proposta curricular.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
8
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA CIENCIAS SOCIAIS CURSO PRIMEIRO
BLOQUE 1. CONTIDOS COMNS
b
d
e
h
i
B1.1.O establecemento de
conxecturas, de predicins e, a
observacin, e experimentacin
como procesos bsicos que
favorecen a Iniciacin ao
coecemento cientfico.
B1. 2.Propostas de traballo que
xurdan dunha situacin problema,
acontecemento ou inquietude da
contorna que os rodea, que
supoa un proceso de
investigacin e accin por parte do
alumnado e facilite o proceso de
autorregulacin de aprendizaxes.
B1. 3 Introducin no uso das TIC e
outras fontes (directas e indirectas)
para obter informacin, analizala,
organizala,documentar o proceso
mediante o uso do cartafol e a
comunicacin das conclusins.
B1. 4 Planificacin, xestin e
presentacin dos traballos co fin
de acadar obxectivos.
B1.1.Realizar traballos de
investigacin que partan do
establecemento de
conxecturas, da observacin,
experimentacin e da toma de
conciencia dos sentimentos e
sensacins como medios
bsicos para obter informacin,
seleccionala, organizala,
extraer conclusins e
comunicalas sen esquecer a
introducin ao manexo das TIC
para este fin e valorando o
esforzo realizado.
CSB1.1.1.Fai conxecturas,
predicins e recolle
informacin a travs da
observacin e
experimentacin inicindose
no emprego das TIC e outras
fontes directas e indirectas,
selecciona a informacin
relevante e a organiza, obtn
conclusins sinxelas e as
comunica.
CAA
CCL
CD
CMCCT
CSB1.1.2.Manifesta
autonoma na planificacin e
execucin de accins e
tarefas coidando a sa
presentacin, ten iniciativa na
toma de decisins e asume
responsabilidades.
CSIEE
CAA
CSC
a
b
c
d
m
B1.5.O traballo en equipo.
B1.6.Iniciacin na creacin e o uso
de hbitos e tcnicas de estudo.
B1.7.Valoracin do esforzo e
coidado do material.

B1.2. Traballar en equipo e
adoitar un comportamento de
respecto e tolerancia ante as
achegas alleas.
CSB1.2.1.Participa en
actividades individuais e de
grupo adoitando un
comportamento responsable,
construtivo e solidario,
valorando o esforzo e o
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
8
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B1.8.A cooperacin e o dilogo
como valores democrticos e
recursos bsicos na resolucin
B1.3.Empregar os mapas
mentais como unha tcnica
bsica de estudo.
CSB1.3.1.Elabora algns
mapas mentais sinxelos como
tcnica bsica de estudo.
CAA
h
o
B1.9.Utilizacin da terminoloxa
propia da rea.
B1.4.Coecer e iniciarse no
emprego da terminoloxa propia
da rea.
CSB1.4.1.Identifica a
terminoloxa propia da rea.
CCL
CMCCT
CSC
BLOQUE 2. O MUNDO QUE NOS RODEA
h
j
o
B2.1.A contorna fsica:
observacins das caractersticas
principais.
B2.1.Identificar os elementos
principais da contorna partindo
do mis prximo a travs da
observacin e uso das TIC.
CSB2.1.1.Elabora e recolle
informacin sobre aspectos da
sa contorna natural,
empregando imaxes, debuxos
e outras fontes includas as
TIC.
CMCCT
CD
CAA
CSB2.1.2 Describe os
elementos bsicos da sa
contorna mis prxima.
CMCCT
CCL
h
h
a
o
B2.2.O aire e a auga. Estudo das
sas caractersticas e propiedades
mediante a observacin,
experimentacin a travs sentidos
e a formulacin de conxecturas. A
importancia para a vida e
consumos responsables.
B2.2. Recoecer as
caractersticas bsicas do aire
e a auga observadas e
experimentadas a travs dos
sentidos.
CSB2.2.1.Describe as
caractersticas principais do
aire e da auga.
CMCCT
CCL
B2.3. Recoecer e valorar a
importancia que a auga e o aire
teen para a vida e reflexionar
sobre a importancia que o uso
responsable ten na sa
CSB2.3.1.Explica, de forma
sinxela, a importancia que o
uso responsable destes
elementos ten na sa
CMCCT
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
8
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
g
h
i
o
B2.3.O tempo atmosfrico.
Observacin e medicins sinxelas
dos fenmenos atmosfricos que
teen lugar no espazo prximo e a
sa simboloxa. Comprobacin
observado o tempo nos diferentes
medios de comunicacin: prensa,
prensa dixital,..
B2.4.Coecer os fenmenos
atmosfricos, a travs das
sensacins corporais, e
describir os que xorden con
mis frecuencia na sa
contorna identificndoos nun
mapa do tempo da prensa en
papel ou dixital.
CSB2.4.1.Nomea os
fenmenos atmosfricos mis
habituais no seu espazo
prximo e interpreta a
simboloxa bsica nun mapa
do tempo da prensa en papel
ou dixital.
CMCCT
CD
CCL
B2.5.Realizar medicins
sinxelas de datos con aparellos
cotis e facer pequenos
rexistros do tempo atmosfrico
a nivel local. Comprobacin co
tempo dos xornais.
CSB2.5.1.Realiza
observacins, sinxelas
recollidas de datos, rexistros e
comprobacin sobre o tempo
atmosfrico local.
CMCCT
CAA
h
g
e
B2.4.Os elementos do ceo, as
sas caractersticas e o seu
movemento como indicador do
paso do tempo. Experimentacin
do paso do tempo observando o
movemento do Sol e da La e
asocialo s diferentes partes do
da e noite.
que aparecen no ceo e coecer
a importancia que o Sol ten
para a vida.
CSB2.6.1.Nomea os
elementos presentes no ceo e
explica a importancia que o
Sol ten para a vida.
CMCCT
CCL
B2.7.Coecer a importancia
que o movemento dos
elementos do ceo teen como
indicador do paso do tempo: o
da, a noite e as partes do da.
CSB2.7.1.Relaciona o
movemento dos elementos do
ceo co cambio do da noite e
o paso do tempo ao longo do
da: ma, tarde e noite.
CMCCT
CAA
a
h
o
B2.5.Observacin, a travs dos
sentidos, da paisaxe que nos
rodea.Elementos naturais e
humanos da contorna. A
importancia do coidado da
natureza.
B2.8. Diferenciar entre os
elementos naturais e os
producidos pola man do home
existentes na contorna prxima
poendo exemplos.
CSB2.8.1.Diferencia entre
elementos da paisaxe natural
e a construda polo home e
identifica algunha das accins
humanas mis destacadas da
contorna prxima.
CMCCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
8
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.9. Valorar a importancia que
ten para a vida dos seres vivos
o coidado dos elementos da
paisaxe mis prxima.
CSB2.9.1.Identifica algunha
medida para a conservacin
da natureza mis prxima.
CSC
CMCCT
BLOQUE 3. VIVIR EN SOCIEDADE
a
c
h
B3.1.Investigamos sobre as
relacins de parentesco e roles
familiares.
B3.1.Recoecer as relacins
simples de parentesco familiar
e os seus roles identificndose,
situndose e valorando
pertenza a unha familia con
caractersticas propias as
como contribundo ao reparto
equitativo das tarefas
domsticas entre os seus
membros.
CSB3.1.1.Identifica as
relacins de parentesco,
discrimina os roles familiares
e contribe ao reparto
equitativo das tarefas
domsticas entre os membros
da familia.
CMCCT
CSC
CAA
a
h
B3.2.A escola: organizacin
escolar, os membros e os seus
roles,espazos fsicos e recursos.
B3.2.Coecer e respectar todos
os elementos que conforman a
escola e as sas funcins.
CSB3.2.1.Identifica aos
membros da comunidade
escolar, describe as tarefas
que desenvolven e as
respectan.
CMCCT
CSC
CCL
a
h
B3.3.Os deberes e dereitos das
persoas. A asemblea de clase
como momento para a reflexin, o
dilogo, a escoita activa e a
resolucin pacfica de conflitos.

B3.3.Recoecer pertenza a
certos grupos e participar neles
respectando os principios
bsicos de convivencia.
CSB3.3.1.Respecta as
normas de convivencia
establecidas na familia e na
escola.
CSC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
8
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h
e
o
B3.4. A casa e o lugar no que vivo.
Estancias da casa e localizacin
na contorna: aldea, vila, cidade.
Elaboracin dun esbozo da
distribucin da casa.
B3.4. Identificar as partes da
casa e o uso que se fai nelas e
diferenciar entre os diferentes
tipos de vivendas que forman a
sa contorna.
CSB3.4.1. Identifica as partes
da casa, as representa nun
esbozo e coece e explica o
uso que se fai delas.
CMCCT
CAA
CSB3.4.2.Identifica diferentes
tipos de vivendas e describe
oralmente as diferenzas.
CCL
CCEC
B3.5. Coecer as
caractersticas bsicas da
contorna prxima e diferenciar
os conceptos de cidade, vila,
aldea.
CSB3.5.1.Explica a diferenza
entre cidade, vila e aldea e
sita a sa casa nalgunha
delas.
CCL
CMCCT
h
e
B3.5.Os medios de transporte.
Clasificacin e abastecemento.
B3.6.Coecer os medios de
transporte do seu mbito, as
caractersticas fundamentais e
os clasifica segundo a sa
funcin e uso.
CSB3.6.1.Clasifica os
diferentes medios de
transporte da contorna
segundo os seus usos,
funcins e caractersticas.
CMCCT
CAA
h
n
B3.6.Educacin viaria. Camiando
pola ra.
B3.7.Observar e discriminar
diferentes elementos viarios
que debera recoecer un pen
ou peoa para unha circulacin
ptima pola ra.
CSB3.7.1.Coece as sinais de
trfico necesarias para
camiar pola ra
correctamente: cores dos
semforos, pasos de pens
ou peoas, etc.
CSC
CAA
j
h
o
B3.7.Manifestacins culturais da
contorna.
B3.8.Coecer algunha das
grandes manifestacins
culturais que se celebran na
escola valorando a sa
diversidade e contribundo
sa conservacin.
CSB3.8.1.Cita e valora
algunha das festas propias do
outono, do inverno, da
primavera e do vern que se
celebran na contorna escolar
e contribe sa
conservacin.
CCEC
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
8
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO.
h
gc
h
e
B4.1.Uso e medidas do tempo.
Nocins bsicas: antes, despois,
da, mes. O paso do tempo: Lia
do tempo da sa historia persoal.
rbore xenealxica sinxela dos
membros da sa familia.
B4.1.Ordenar temporalmente, a
travs dunha lia do tempo, a
evolucin e algns feitos
relevantes da sa vida persoal
empregando mtodos sinxelos
de observacin e as unidades
de medida temporais bsicas.
CSB4.1.1.Localiza e explica,
nunha lia do tempo, a
evolucin e algns feitos
relevantes da sa vida persoal
e empregando as unidades de
medida do tempo mis
bsicas..
CSC
CAA
CCL
B4.2. Reconstrur a memoria
do pasado prximo partindo de
fontes familiares a travs da
realizacin dunha rbore
xenealxica sinxela dos
membros da sa familia.
CSB4.2.1.Explica oralmente
unha rbore xenealxica
sinxela dos membros da sa
familia.
CSC
CAA
CCL
h
g
e
B4.2.Sistemas de medida do
tempo. O da, a semana, os meses
e o ano. O calendario como
instrumento de medida do tempo.
Creacin dun calendario anual
propio establecendo os horarios
das xornadas escolares, as
semanas, os meses, as estacins
do ano, situando os aniversarios e
os acontecementos mis
importantes.
B4.3.Ser consciente do paso
do tempo empregando, como
unidades de medida, os das,
as semanas, os meses, o ano,
as estacins e o calendario
como instrumento para medir e
representar o paso tempo.
CSB4.3.1.Sabe o nmero de
das que ten unha semana e
os meses, nomea os meses
do ano e diferencia as
estacins segundo as sas
caractersticas.
CMCCT
CCL

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
8
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA CIENCIAS SOCIAIS CURSO SEGUNDO
b
d
e
h
i
B1.1.O establecemento de
conxecturas, de predicins e, a
observacin, e experimentacin
como procesos bsicos que
favorecen a Iniciacin ao
coecemento cientfico.
B1.2.Propostas de traballo que
xurdan dunha situacin problema,
acontecemento ou inquietude da
contorna que os rodea, que
supoa un proceso de
investigacin e accin por parte do
alumnado e facilite o proceso de
B1.3.Introducin no uso das TIC e
outras fontes (directas e
indirectas) para obter informacin,
analizala, organizala, documentar
o proceso mediante o uso do
cartafol e a comunicacin das
conclusins.
B1.4. Planificacin, xestin e
presentacin dos traballos co fin
B1.1.Realizar traballos de
investigacin que partan do
establecemento de
conxecturas, da observacin,
experimentacin e da toma de
conciencia dos sentimentos e
sensacins como medios
bsicos para obter informacin,
seleccionala, organizala,
extraer conclusins e
comunicalas sen esquecer a
introducin ao manexo das TIC
para este fin e valorando o
esforzo realizado.
CSB1.1.1.Fai conxecturas,
predicins e recolle
informacin a travs da
observacin e
experimentacin inicindose
no emprego das TIC e outras
fontes directas e indirectas,
relevante e a organiza, obtn
comunica.
CAA
CCL
CD
CMCCT
CSB1.1.2.Manifesta
responsabilidades.
CSIEE
CAA
CSC
a
b
c
B1.5.O traballo en equipo.
B1.6.Iniciacin na creacin e o uso
de hbitos e tcnicas de estudo.
B1.2.Traballar en equipo e
adoitar un comportamento de
respecto e tolerancia ante as
achegas alleas.
grupo adoitando un
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
8
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
d
m
B1.7.Valoracin do esforzo e
B1.3.Empregar os mapas
mentais como unha tcnica
bsica de estudo.
CSB1.3.1.Elabora algns
mapas mentais sinxelos como
tcnica bsica de estudo.
CAA
h
o
propia da rea.
B1.4.Coecer e iniciarse no
emprego da terminoloxa propia
da rea.
terminoloxa propia da rea.
CCL
CMCCT
CSC
a
h
i
o
B2.1.Investigamos sobre os usos
da auga, os lugares nos que
aparece na contorna prxima e os
uso responsable desta
empregando as TIC.
B2.1. Recoecer a auga como
elemento natural analizando os
usos que o ser humano fai da
auga: domsticos, econmicos,
pblicos e deportivos
recreativos. O uso responsable
deste ben.
CSB2.1.1 Pon un exemplo de
cada un dos usos que, o ser
humano, fai da auga.
CMCCT
CD
CCL
CSB2.1.2. Realiza un uso
responsable da auga na sa
vida coti.
CSC
B2.2. Observar e localizar nun
mapa os lugares nos que hai
auga distinguindo entre zonas
de auga doce e salgada.
CSB2.2.1. Identifica os
lugares onde hai auga na
contorna e localiza, en mapas
sinxelos, como se distribe a
auga doce e salgada no
territorio.

CMCCT
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
9
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
h
o
B2.2.Os ecosistemas da contorna
e o ser humano.
B2.3. Coecer os elementos
bsicos que forman un
ecosistema, identificando as
actividades humanas que
orixinan desequilibrios neles e
espertando actitudes de
defensa, respecto e
recuperacin deles.
CSB2.3.1.Explica de maneira
sinxela os elementos bsicos
que forman un ecosistema
identificando as actividades
humanas que orixinan
desequilibrios neles e cita
algunha medida de respecto e
recuperacin.
CMCCT
CSC
CCL
B2.4 Realizar sinxelos traballos
dalgn ecosistema en concreto:
acutico, terrestre.
CSB2.4.1.Nomea os
elementos e as caractersticas
bsicas dos ecosistemas
sobre os que se investigou na
aula.
CMCCT
CCL
a
h
e
o
B2.3.A paisaxe natural. O coidado
e a contaminacin. Tipos de
paisaxes. A paisaxe natural que
nos rodea. Tipos de paisaxe e a
sa conservacin. Observacin de
diferentes tipos de paisaxe (a
travs de fotos, de imaxes da web,
libros), comparacin e
identificacin do tipo de paisaxe
que corresponde ao contexto no
que vive.
B2.5. Identificar as diferenzas
entre paisaxe natural e urbana,
analizando en grupo as
consecuencias que a
intervencin humana provoca
na conservacin da paisaxe
natural e definindo algunhas
medidas para a conservacin
desta.
CSB2.5.1.Identifica os
elementos da paisaxe natural
e urbana mais prxima.
CMCCT
paisaxes de costa
diferencindoas das de
interior.
CMCCT
CCL
CSB2.5.3.Coece e leva
practica accins positivas para
a proteccin do medio natural.
CMCCT
CSC
h
e
o
B2.4.Realizacin dun mapa mental
cos elementos mis significativos
que conforman a paisaxe da
localidade: relevo, ros, illas,
encoros, lagoas... e citar algunha
caracterstica deles.
bsicos que conforman a
paisaxe local e coecer
algunha caractersticas mis
significativa destes.
CSB2.6.1.Cita algns dos
elementos bsicos que
conforman a paisaxe local e
coece as caractersticas
mis significativa destes.
CMCCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
9
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h
e
o
B2.5.Rochas e minerais da
contorna: cor, textura, forma,
dureza. Usos bsicos destes
materiais.
B2.7.Identificar algunhas
rochas e minerais presentes na
contorna e recoecer algns
usos que as persoas fan deles.
CSB2.7.1.Identifica algns
minerais e rochas da sa
contorna e coece algns
usos aos que se destinan.
CMCCT
CCL
h
e
B2.6.Orientacins espaciais,
nocins bsicas que lle permitan
orientarse nun debuxo ou nun
plano sinxelo da contorna mis
prxima.
B2.8.Empregar correctamente
as nocins topolxicas bsicas
de posicin e proximidade para
orientarse na contorna mis
prxima.
CSB2.8.1.Elabora un esbozo
do plano do barrio no que este
situada a escola e desear
posibles itinerarios de acceso
desde a sa casa.
CMCCT
CAA
CSIEE
a
c
h
o
B3.1.Quen goberna a ta
localidade? O Concello e os seus
servizos bsicos. O exercicio
activo da cidadana.
B3.1. Coecer organizacin
social da sa contorna prxima
e as sas formas de goberno e
diferenciar entre unha
localidade e un municipio.
CSB3.1.1.Describe a
organizacin social da
contorna mais prxima e as
sas formas de goberno e
diferencia entre que unha
localidade e un municipio.
CSC
CCL
B3.2.Identificar as funcins e
servizos dos seus diversos
organismos: bombeiros e
bombeiras, polica...
CSB3.2.1.Explica e valora as
funcins que desempean
algn dos servizos do
Concello.
CSC
CCL
B3.3.Recoecer a importancia
que o exercicio activo da
cidadana polas persoas que o
habitan ten para unha
convivencia pacifica.
CSB3.3.1. Describe algunhas
accins da cidadana que
contriben ao
desenvolvemento dunha
convivencia pacifica
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
9
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
h
d
B3.2.A pertenza a grupos sociais
da localidade: deportivos,
recreativos, culturais,..
B3.4. Manifestar satisfaccin
pola pertenza a un grupo e
respectar as caractersticas das
persoas coas que convivimos e
que pertencen a diferentes
grupos sociais.
CSB3.4.1.Amosa unha
actitude de aceptacin e
respecto ante as diferenzas
individuais nos grupos aos
que pertence e cos que
convive, nos xogos e nas
tarefas escolares.
CSC
a
d
h
j
o
B3.3.Investigacin sobre as
diferentes manifestacins culturais
da contorna.
B3.5.Recoecer algunha das
manifestacins culturais e
obras mais representativas da
comarca e da comunidade,
valorar a sa diversidade e
contribur sa conservacin.
CSB3.5.1.Explica oralmente
algunhas festas, costumes,
folclore,..propias da escola, da
cidade, da comunidade as
como algunha obra que sexa
moi representativa na
contorna prxima.
CSC
CCL
CCEC
d
h
e
B3.4. Os medios de comunicacin.
Impacto social.
B3.6.Analizar, de maneira
sinxela, os cambios que as
comunicacins provocaron nas
actividades persoais e sociais.
CSB3.6.1.Cita algns cambios
que provocaron, nas
actividades persoais e sociais,
a evolucin dos medios de
comunicacin.
CSC
CCL
h
g
o
B3.5.As profesins. Preparar unha
enquisa, para coecer as
profesins das familias do
alumnado do centro, analizar cales
son a as mis usuais. Indagar
sobre todo en aquelas que o
alumnado descoeza, as
ferramentas que empregan,
responsabilidade, servizos que
prestan e comunicar os resultados.
B3.7.Identificar as profesins
que non lle son tan familiares,
coecer un pouco sobre elas e
clasificalas segundo o servizo
que prestan comunidade e se
se realizan en fbricas ou ao
aire.
funcins das profesins que
lle son mis novas,
responsabilidades,
ferramentas que empregan e
o servizo que lle prestan
poboacin.

CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
9
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
traballos na natureza,
traballos nas fbricas e
traballos que prestan servizos.
CSC
CAA
a
h
n
B3.6.Seguridade viaria como
persoas viaxeiras e pens ou
peoas.
B3.8.Coecer e respectar as
normas bsicas do coidado e
seguridade viaria como pens e
peoas e como persoa usuaria
de medios de transporte.
CSB3.8.1.Explica as normas
bsicas viarias que ten como
viaxeiro ou viaxeira e como
pen ou peoa nos medios de
transporte.
CSC
CCL
CAA
CSB3.8.2.Recoece a
importancia do coidado e
limpeza da va pblica e dos
seus elementos.
CSC
BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO.
h B4.1.Conceptos temporais
bsicos: antes, despois, durante,
pasado, presente e futuro, ano e
dcada.
B4.1.Comprender e distinguir
os conceptos temporais:
pasado, presente e futuro.
CSB4.1.1.Utiliza os conceptos
temporais: pasado, presente e
futuro nas conversas da vida
coti.
CCL
CMCCT
h B4.2.O reloxo e o calendario como
instrumentos para medir o tempo.
A sa evolucin.
B4.2.Coecer os instrumentos
bsicos para a medida do
tempo, iniciarse no seu uso e
manexo.
CSB4.2.1.Coece os
instrumentos de medida do
tempo e se inicia no seu
manexo.
CMCCT
CAA
h

B4.3.Toma de conciencia do paso
do tempo investigando sobre a
evolucin dalgn elemento do
espazo prximo (os medios de
B4.3. Recoecer, comprender e
ordenar cronoloxicamente os
cambios producidos polo paso
do tempo na evolucin do
CSB4.3.1.Ordena
cronoloxicamente distintas
secuencias que indican a
evolucin no tempo de
CMCCT
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
9
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
g transporte,os medios de
comunicacin, a escola como
institucin, a evolucin dalgn
aparello), realizando unha rbore
xenealxica dunha persoa,
ordenando os feitos mis
importantes da sa vida, da
familia, da sa contorna...
obxectos, persoas, feitos ou
acontecementos sobre os que
se investigou.
obxectos, persoas, feitos ou
acontecementos sobre os que
se investigou.
CSB4.3.2.Describe algn
acontecemento vivido na
familia, na escola, na sa
contorna ou outros feitos
prximos expresndoos con
criterios temporais.

CCL
CSC
CMCCT
h
j
o
B4.4.O patrimonio histrico,
cultural e artstico. Coidado e
conservacin.
B4.4.Recoecer a cultura e o
patrimonio da contorna que nos
rodea comprendendo a
importancia da sa
conservacin.
CSB4.4.1.Coece a
importancia que ten a
conservacin dos restos
histricos para entender a
historia da vida humana.

CSC
CCEC
h
j
B4.5.Os museos como espazo de
aprendizaxe e de goce.
B4 5.Coecer que un museo,
cal a sa funcin e valorar o
seu papel gozando da
contemplacin de obras
artsticas.
CSB4.5.1.Explica que un
museo e cales son as sas
funcins.

CCL
CSC
CSB4.5.2.Recoece os
museos, e os sitios
arqueolxicos como espazos
de gozo e ocio.

CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
9
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA CIENCIAS SOCIAIS CURSO TERCEIRO
a
b
d
e
h
i
B1.1.Iniciacin ao coecemento
cientfico e a sa aplicacin nas
Ciencias sociais.
B1.2.Proposta de traballo que
xurda dun problema,
acontecemento ou inquietude e
que supoa un proceso de
investigacin e accin que garanta
participacin activa do alumnado e
facilite o proceso de
B1.3.Busca e seleccin de
informacin utilizando as
tecnoloxas da informacin e a
comunicacin e outras fontes
(directas e indirectas),
organizacin, anlise,
documentacin do proceso
mediante o uso do cartafol e
B1.4.Iniciativa emprendedora.
Planificacin, xestin e
presentacin dos proxectos co fin
B1.1.Realizar un traballo de
investigacin que supoa a
busca, seleccin e organizacin
de informacin sobre a rea
(empregando as TIC e outras
fontes), a realizacin dun
produto, a documentacin do
proceso (a travs do uso do
cartafol) e a comunicacin do
resultados, valorando o esforzo
e amosando actitudes de
cooperacin, participacin e
respecto.

CSB1.1.1.Busca informacin
fontes directas e indirectas),
selecciona a relevante, a
organiza, analiza, obtn
comunica oralmente e/ou por
escrito.
CAA
CCL
CD
CMCCT
CSB1.1.2.Manifesta
responsabilidades.
CSIEE
CAA
CMCCT
a
b
B1.5.Emprego de tcnicas de
estudo individual e de estratexias
B1.2.Empregar estratexias de
traballo cooperativo, adoitar un
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
9
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
c
d
de traballo cooperativo. Valoracin
do esforzo e coidado do material.
B1.6.Participacin activa e
construtiva na vida social, uso das
normas de convivencia. A
cooperacin e o dilogo como
valores democrticos e recursos
bsicos na resolucin pacfica de
conflitos.
comportamento de respecto e
tolerancia ante as diferentes
ideas e achegas alleas nos
dilogos e debates.
grupo e, emprega estratexias
de traballo cooperativo
adoitando un comportamento
responsable, construtivo e
solidario e respecta os
principios bsicos do
funcionamento democrtico.
CMCCT
h
e
o
propia da rea e do uso de textos
de carcter social, xeogrfico e
histrico.
B1.3.Coecer a terminoloxa
propia da rea e achegarse a
comprender textos sinxelos de
carcter social, xeogrfico e
histrico.
terminoloxa propia da rea e
comprende textos sinxelos de
carcter social, xeogrfico e
histrico.
CCL
CMCCT
CSC
h B2.1.Sistema solar: o Sol e os
planetas. Deseo de maquetas,
presentacins ou animacins
empregando s TIC como
estratexia de reforzo da
aprendizaxe.
B2.1.Recoecer e situar os
elementos principais do sistema
solar: o Sol, os planetas e as
sas caractersticas bsicas
empregando as TIC.
CSB2.1.1.Identifica, localiza
os elementos principais do
Sistema Solar: o Sol, os
planetas e recoece algunha
das sas caractersticas
bsicas empregando as TIC.
CMCCT
CD
h
e
B2.2.O planeta Terra e a La, o
seu satlite. Caractersticas.
B2.3 Os movementos da Terra e a
La e as sas consecuencias: as
estacins do ano, o da e a noite.
B2.2.Localizar o planeta Terra e
a La no sistema solar
recoecendo as sas
caractersticas principais,
movementos e consecuencias
CSB2 2.1.Describe de forma
sinxela os movementos
terrestres, o eixe do xiro e os
polos xeogrficos.

CMCCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
9
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
mis directas que producen na
sa vida diaria e na contorna
prxima.
CSB2.2.2.Expn, de maneira
sinxela, como se produce o
cambio entre o da e a noite e
as estacins do ano como
consecuencia dos
movementos terrestres.
CMCCT
CCL
CSB2.2.3.Identifica a La
como satlite da Terra e
describe algunha das sas
caracterstica principais.
CMCCT
CCL
h
e
B2.3.As capas da Terra:
caractersticas bsicas. Formacin
dun volcn. Simulacin da
erupcin dun volcn. Medidas para
a prevencin de danos.
B2.3.Identificar as capas da
Terra segundo a sa estrutura
sexa interna ou externa.
Explicar que un volcn, que
acontece no momento da
erupcin e algunhas medidas
de actuacin bsicas para a
prevencin de danos.
CSB2.3.1.Identifica, nomea e
describe as capas da Terra.
CMCCT
CCL
CSB2.3.2. Explica que un
volcn e que acontece cando
entra en erupcin e nomea
algunha medida para previr
danos.
CMCCT
CCL
CAA
h
g
o
B2.4.Formas de representar a
Terra. planos, mapas, planisferios
e globos terrqueos.
B2.4.Identificar as distintas
formas de representar a
superficie terrestre e localizar o
lugar no que vive.
CSB2.4.1.Recoece as
distintas formas de
representacin da Terra,
planos, mapas, planisferios e
globos terrqueos.
CMCCT
CCL
h
g
o
B2.5.Cartografa. Planos e mapas.
O planisferio. Escalas sinxelas.
Signos convencionais bsicos.
Orientacin no espazo.
Identificacin sobre planos e
B2.5.Distinguir entre planos e
mapas, inclundo os
planisferios, facendo sinxelas
interpretacins con escalas e
signos convencionais bsicos
CSB2.5.1. Diferencia entre
plano, mapa e planisferios,
interpreta unha escala sinxela
nun mapa e identifica signos
convencionais mis usuais e
CMCCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
9
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
mapas das diferentes rutas de
acceso escola, biblioteca,.. as
como dalgns elementos
representativos da localidade.
sobre mapas ou planos da sa
entorna prxima.
bsicos que poden aparecer
nel.
h
g
B2.6.Coecemento e uso de
diferentes tcnicas, estratexias e
instrumentos para orientarse no
espazo. Puntos cardinais.
B2.6.Orientarse no espazo
prximo empregando algunha
tcnica de orientacin e
instrumentos.
CSB2.6.1.Orientase no
espazo empregando algunha
tcnica de orientacin e
instrumento.
CMCCT
CAA
h
e
B2.7.A atmosfera. Fenmenos
atmosfricos. As nubes e as
precipitacins.
B2.7.Identificar a atmosfera
como escenario dos fenmenos
meteorolxicos, coecer algns
destes fenmenos mis
frecuentes na sa contorna e
explicar, de maneira sinxela
como se forman as nubes e as
precipitacin.
CSB2.7.1.Identifica e nomea
fenmenos atmosfricos e
describe as causas que
producen a formacin das
nubes e as precipitacins.
CMCCT
CCL
h
g
i
e
B2.8.Tempo atmosfrico.
Instrumentos de medicin de
variables meteorolxicas.
Construcin dunha estacin
meteorolxica sinxela. As TIC para
a recollida de datos e comparacin
da informacin obtida.
B2.8. Identificar os aparatos de
medida que se empregan para
na recollida de datos. Recoller
datos empregando as TIC,
representar e interpretar
grficos sinxelos e comparalos
coa informacin na web e
prensa dixital ou escrita.
CSB2.8.1.Identifica e sabe
usar os distintos aparellos de
medida que se utilizan para a
recollida de datos
atmosfricos.
CMCCT
CD
CAA
B2.9. Coecer cal e a funcin
dunha estacin meteorolxica e
facer pequenas observacins.
CSB2.9.1.Describe unha
estacin meteorolxica,
explica a sa funcin,
confecciona e interpreta
grficos moi bsicos de
temperaturas e precipitacins.
CSIEE
CAA
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
4
9
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h
o
B2.9.Mapas do tempo atmosfrico
de Galicia.
B2.10 Interpretar o tempo
atmosfrico en mapas do
tempo sinxelos da comunidade
autnoma.
CSB2.10.1.Interpreta mapas
do tempo sinxelos de Galicia
distinguindo os seus
elementos principais.

CMCCT
CAA
h
o
B2.10. O clima. Grandes zonas
climticas mundiais. Comparacin
do clima do contorno co de outras
zonas.
B2.11.Diferenciar entre clima e
tempo atmosfrico, recoecer
as tres grandes zonas
climticas mundiais e
comparalas co clima do espazo
no que vive.
clima e tempo atmosfrico.

CMCCT
CSB2.11.2.Nomea as tres
grandes zonas climticas do
planeta e identifica algunha
caracterstica principal que se
identifique co clima da sa
contorna.

CMCCT
CCL
h
e
B2.11. O ciclo da auga: fases. B2.12. Explicar como se
produce o ciclo da auga e as
sas fases relacionndoos cos
elementos da paisaxe da sa
contorna prxima.
CSB2.12.1. Escribe
ordenadamente as fases nas
que se produce o ciclo da
auga.

CMCCT
CAA
h
e
o
B2.12.Paisaxe: definicin,
elementos bsicos que
caracterizan as paisaxes de
Galicia. Caractersticas.
B2.13. Explicar que unha
paisaxe, os seus elementos
bsicos e recoecer os distintos
tipos de paisaxes de Galicia.
CSB2.13.1.Define paisaxe,
identifica os seus elementos e
recoece as diferentes tipos
de paisaxe bsicas na
comunidade autnoma.

CMCCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
0
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.14. Localizar nun mapa os
principais elementos da
paisaxe: unidades de relevo e
ros mis importantes da
comunidade autnoma e
coecer algunha caracterstica
relevante de cada un deles.
CSB2.14.1. Localiza nun
mapa os principais elementos
da paisaxe: unidades de
relevo e ros mis importantes
da comunidade autnoma.
CMCCT
CAA
a
d
e
h
B2.13.A intervencin humana no
medio prximo. A contaminacin
atmosfrica e o cambio climtico.
Desenvolvemento sostible e
consumo responsable.
B2.15. Explicar a importancia e
as consecuencias da
intervencin humana no medio
prximo valorando a
necesidade dun
CSB2.15.1.Explica o impacto
e as consecuencias negativas
que a accin humana ten
sobre o medio mis prximo.
CSC
CCL
CSB2.15.2.Explica a
importancia de coidar a
atmosfera e as consecuencias
de non facelo.
CSC
CCL
CSB2.15.3 Propn algunhas
medidas para o
desenvolvemento sostible e
un consumo responsable.
CSC
CCL
a
e
h
o
B3.1.A organizacin social, poltica
e territorial da localidades e
comarca (funcin e organizacin).
Elaboracin dun mapa conceptual
de toda a organizacin.
B3.1.Expoer e explicar a
organizacin social, poltica e
territorial da contorna prxima a
travs da interpretacin dun
mapa mental.
CSB3.1.1.Describe a estrutura
bsica da organizacin social,
poltica e territorial da
contorna prxima.
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
0
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
h
o
B3.2.Manifestacins culturais e
lingsticas de Galicia
B3.2.Valorar a diversidade
cultural, social, poltica e
lingstica de Galicia
respectando as diferenzas.
CSB3.2.1.Recoece, partindo
da realidade galega, a
diversidade cultural, social,
poltica e lingstica nun
mesmo territorio como fonte
de enriquecemento cultural.
CSC
CEC
b
h
g
B3.3.Realizacin dun estudo
demogrfico da poboacin no
contexto do centro educativo que
simule a poboacin dun municipio
manexando os conceptos bsicos
da demografa e representando e
interpretando os datos en grficas.
B3.3.Comprender os principais
conceptos bsicos
demogrficos, a travs da
realizacin do estudo
demogrfico da poboacin no
contexto do centro educativo,
representar os datos en
grficas bsicas e comunicar os
resultados.
CSB3.3.1.Define demografa,
comprende os principais
conceptos demogrficos e os
representa en grficas
sinxelas.
CSC
CMCCT
CCL
h B3.4.As actividades econmicas e
produtivas da localidade.
Clasificacin por sectores.
Recursos naturais, materias
primas e produtos elaborados.
B3.4.Distinguir entre materias
primas e produtos elaborados e
asocialos cos diferentes
sectores produtivos e
econmicos da zona.
materias primas e produtos
elaborados e os asocia cos
diferentes sectores produtivos
e econmicos da contorna.
CMCCT
CCL
n
h
B3.5.Educacin Viaria. Adquisicin
de coecementos bsicos que
contriban a consolidar condutas e
hbitos viarios correctos.
B3.5.Coecer as normas
bsicas e sinxelas de
circulacin e utilizalas como
persoa usuaria de medios de
transporte.
CSB3.5.1.Coece, utiliza e
respecta as normas bsicas
de circulacin.
CSC
BLOQUE 4. AS PEGADAS DO TEMPO
h
o
B4.1. As pegadas da nosa historia:
duracin e datacin dos feitos
histricos mis significativos da
contorna e de Galicia.

B4.1.Coecer as nocins
bsicas de sucesin, duracin e
simultaneidade para ordenar
temporalmente algns feitos
histricos relevantes de Galicia.
CSB4.1.1.Recoece o sculo
como unidade de medida do
tempo histrico e localiza
feitos situndoos como
sucesivos a.C o d.C
CMCCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
0
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
Representacin do tempo histrico
a travs de lias do tempo.
CSB4.1.2.Sita nunha lia do
tempo feitos do pasado da sa
contorna datando os comezos
e finais das pocas
estudadas.
CMCCT
CAA
h
o
B4.2.A Prehistoria. A cultura
castrexa en Galicia.
B4.3.A escritura como fonte
histrica.
B4.4.A Idade Antiga en Galicia. A
romanizacin.
B4.2.Recoecer algns restos
ou acontecementos da
Prehistoria e Idade Antiga
(culturais, artsticos, e feitos)
que evidencien o paso do
tempo en Galicia e permitan
situalos temporalmente no
transcurso da historia.
CSB4.2.1.Identifica no tempo
e no espazo algns dos restos
ou acontecementos da
Prehistoria e da Idade Antiga
de Galicia, describindo
algunha caracterstica
fundamental.
CMCCT
CCEC
CSB4.2.2.Distingue entre
prehistoria e historia
recoecendo a importancia
das manifestacins escritas
como avances que supoen a
transicin entre esas pocas.
CSC
CCEC
CSB4.2.3.Describe algns
aspectos relacionados coa
forma de vida e as estruturas
bsicas de organizacin social
da cultura castrexa.
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
0
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h
o
B4.5.Vestixios do pasado
localizados na contorna prxima
como fontes histricas para
coecer o pasado e como
elementos integrantes da contorna
actual. Os petrglifos e a
arquitectura megaltica, castrexa e
medieval.
B4.3.Recoecer algns
vestixios do pasado, presentes
na contorna prxima, como
fontes histricas para coecer o
pasado e como elementos
integrantes da contorna actual.
CSB4.3.1.Identifica algns
vestixios do pasado na
contorna e recoece o seu
valor como fonte histrica.
CSC
CCEC
d
h
o
B4.6.O noso patrimonio natural,
histrico e cultural. Os espazos
protexidos.
B4.4.Desenvolver a curiosidade
por coecer as formas da vida
humana no pasado, valorando
a importancia que teen os
restos para o coecemento e
estudo da historia e como
patrimonio cultural que hai que
coidar e legar.
CSB4.4.1.Identifica, valora e
respecta o patrimonio natural,
histrico, cultural e artstico do
contorno prximo e asume as
responsabilidades que supn
a sa conservacin e mellora.
CSC
CCEC

REA CIENCIAS SOCIAIS CURSO CUARTO
a
b
d
cientfico, toma de conciencia das
sas fases e a sa aplicacin nas
Ciencias sociais.Proposta de
de informacin sobre
fontes directas e indirectas),
CAA
CD
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
0
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
h
i
traballo que xurda dun problema,
acontecemento ou inquedanza e
informacin empregando as TIC e
indirectas), organizacin, anlise,
(mediante uso do cartafoles) e
B1.3.Planificacin e xestin de
proxectos co fin de acadar
obxectivos. Iniciativa
emprendedora.
fenmenos previamente
delimitados, a realizacin dun
proceso e a comunicacin do
resultados.
relevante, a organiza, analiza,
obtn conclusins sinxelas e
as comunica oralmente e/ou
por escrito.
CCL
CSB1.1.2.Manifesta
tarefas, ten iniciativa na toma
de decisins e asume
responsabilidades.
CSIEE
CAA
CSB1.1.3.Realiza as tarefas
encomendadas e presenta os
traballos de maneira
ordenada, clara e limpa.
CAA
CCL
CMCCT
a
b
c
d
normas de convivencia
B1.6 A cooperacin e o dilogo
dilogos e debates, valorando o
esforzo e amosando actitudes
de cooperacin, participacin e
respecto cara aos demais.
grupo, e emprega estratexias
de traballo cooperativo
CSC
CAA
CSB1.2.2.Adoita un
construtivo e solidario
respectando diferentes ideas e
achegas nos debates,
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
0
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
recoecendo a cooperacin e
o dilogo como principios
bsicos do funcionamento
democrtico.
b
e
h
i
o
propia da rea.
- Elaboracin dun glosario da
rea.
B1.8.Fomento de Tcnicas de
animacin lectura de textos de
divulgacin das Ciencias sociais
(de carcter social, xeogrfico e
histrico).
- A prensa escrita e dixital como
B1.9.Utilizacin e lectura de
diferentes linguaxes textuais e
grficos.
B1.3.Coecer e utilizar as
palabras claves e conceptos
necesarios para ser capaz de
ler, escribir e falar sobre
Ciencias sociais, as como
comprender diferentes
linguaxes recollidos en textos
de carcter social, xeogrfico
ou histrico.
CSB1 3.1.Emprega de
maneira axeitada o
vocabulario adquirido para ser
capaz de ler, escribir e falar
sobre Ciencias sociais.
CCL
CAA
CMCCT
CSC
CCB1.3.2.Expn oralmente de
forma clara e ordenada,
contidos relacionados coa
rea, que manifestan a
comprensin de textos orais e
/ou escritos de carcter
xeogrfico, social e histrico.
CCL
CMCCT
CSC
CAA
CSB1.3.3.Analiza
informacins relacionadas coa
rea e manexa imaxes,
tboas, grficos, esquemas,
resumos e as tecnoloxas da
CCL
CD
CMCCT
CSC
h
e
o
B2.1.A litosfera: placas tectnicas.
Os volcns, os terremotos e as
sas consecuencias.
B2.1.Coecer a formacin da
litosfera e a dinmica de placas
tectnicas e analizar as sas
influencias e consecuencias no
medio que o rodea.
CSB2.1..1 Coece e define a
formacin da litosfera e a
dinmica de placas tectnicas
e as sas consecuencias.
CMCCT
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
0
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h
e
g
i
B2.2.Formas de representacin da
Terra: planos, mapas, planisferios
e globos terrqueos.
B2.3.Identificacin dos polos, o
eixe e os hemisferios.
B2.2.Explicar e comparar as
distintas formas de representar
a superficie terrestre
identificando os polos, o eixe e
os hemisferios e analizar cal
delas reflicte mellor a realidade
que representa.
CSB2.2.1.Explica e compara
as distintas formas de
representacin da Terra,
planos, mapas, planisferios e
globos terrqueos
identificando polos, eixe e
hemisferios.
CMCCT
CCL
CAA
h
g
i
B2.4.Os paralelos e meridianos.
As coordenadas xeogrficas:
latitude e lonxitude.
B2.3. Identificar e manexar os
conceptos de paralelos,
meridianos e coordenadas
xeogrficas para localizar
determinados puntos da Terra.
CSB2.3.1. Localiza diferentes
puntos da Terra empregando
os paralelos e meridianos e as
coordenadas xeogrficas.
CMCCT
CAA
h
g
e
i
B2.5.Planos, mapas e planisferios.
Mapas fsicos e polticos.
B2.6.Escalas e signos
convencionais dun mapa.
B2.7.Orientacin no espazo:
Elaboracin dun itinerario coa
axuda de ferramentas dixitais.
B2.4.Diferenciar correctamente
entre planos, mapas,
planisferios, mapas fsicos e
polticos, analizar e describir as
caractersticas mis relevantes
de cada un e interpretar a sa
escala e signos convencionais
bsicos de cara a orientarse
nun espazo determinado e
elaboracin dun itinerario
empregando as TIC.
CSB2.4.1.Identifica e clasifica
distintos tipos de mapas,
define que a escala nun
mapa, o seu uso e emprega e
interpreta os signos
convencionais bsicos que
poden aparecer nel.
CMCCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
0
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h
g
i
e
b
B2.8.O tempo atmosfrico.
B2.9.Medicin e predicin
meteorolxica. Instrumentos de
medida. Elaboracin e
comunicacin dun parte
meteorolxico empregando as TIC
(programa de radio, boletn
meteorolxico etc).
B2.10.Grficos sinxelos de
temperaturas e precipitacins: os
climogramas.
B2.11.Os mapas do tempo.
Smbolos convencionais.
B2.5.Explicar que o tempo
atmosfrico, coecer os
instrumentos de medida, o seu
uso, realizar medicins e
interpretacins de grficos a
travs dos datos recollidos
nunha estacin meteorolxica
de cara a facer unha predicin
do tempo atmosfrico para un
perodo de tempo determinado
e a comunicacin deste
empregando mapas do tempo.
CSB2.5.1.Define tempo
atmosfrico, identifica os
distintos instrumentos de
medida que se utilizan para a
recollida de datos
atmosfricos clasificndoos
segundo a funcin e
informacin que proporcionan
e fai medicins,
interpretacins de datos e
predicins do tempo
atmosfrico.
CMCCT
CCL
CAA
CSB2.5.2.Describe unha
estacin meteorolxica,
explica a sa funcin e
confecciona e interpreta
grficos sinxelos de
temperaturas e precipitacins.
CMCCT
CCL
CAA
CD
CSB2.5.3.Interpreta e elabora
sinxelos mapas
meteorolxicos distinguindo os
seus elementos principais.
CMCCT
a
b
h
e
o
B2.12.A hidrosfera. Distribucin
das augas no planeta. Masas e
cursos de auga.
B2.13.Vertentes hidrogrficas.
B2.14.Os tramos dun ro.
B2.6.Explicar a hidrosfera,
identificar e nomear masas e
cursos de auga, diferenciando
augas superficiais e augas
subterrneas, cuncas e
vertentes hidrogrficas e
analizar as partes as partes dun
ro do medio prximo.
CSB2.6.1.Define hidrosfera, e
identifica e nomea as grandes
masas e cursos de auga,
explicando como se forman as
augas subterrneas, como
afloran e como se accede a
elas.

CMCCT
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
0
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CSB2.6.2.Diferencia cuncas e
vertentes hidrogrficas.
CMCCT
CCL
CSB2.6.3.Identifica e nomea
os tramos dun ro e as
caractersticas de cada un
deles.
CMCCT
CCL
CAA
e
h
o
B2.15.A litosfera: caractersticas e
tipos de rochas.

B2.16.Rochas e minerais:
propiedades, usos e utilidades.
B2.7.Adquirir o concepto de
litosfera, coecer algns tipos
de rochas e a sa composicin
identificando distintos minerais
e algunha das sas
propiedades e usos. Facer
especial fincap nos que son
propios de Galicia
CSB2.7.1.Observa, identifica e
explica a composicin das
rochas nomeando algns dos
seus tipos.
CMCCT
CCL
CSB2.7.2.Identifica e explica
as diferenzas entre rochas e
minerais, describe os seus
usos e utilidades clasificando
algns minerais segundo as
sas propiedades.
CMCCT
CCL
e
h
i
o
B2.17.A diversidade xeogrfica
das paisaxes de Galicia: relevo e
hidrografa. Utilizacin de sistemas
de informacin xeogrfica.
B2.8.Describir as
caractersticas do relevo de
Galicia e a sa rede
hidrogrfica, localizndoos nun
mapa.
CSB2.8.1.Localiza nun mapa
as principais unidades de
relevo en Galicia e as sas
CSC
CAA
CSB2. 8.2 Sita nun mapa os
mares, ocanos e os grandes
ros de Galicia.
CSC
CAA
a
b
medio.
B2.9.Explicar a importancia da
e favorecer o desenvolvemento
CSB2.9.1.Explica a
importancia do coidado do
medio, as como as
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
0
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h B2.19.A contaminacin e o cambio
climtico.
B2.20.Desenvolvemento sostible e
Elaboracin dunha campaa de
concienciacin no centro
educativo.
sostible a travs da realizacin
dunha campaa de
concienciacin no centro
educativo.
consecuencias da accin
humana neste.
CSB2.9.2. Propn algunhas
medidas para o
desenvolvemento sostible e o
CSC
CCL
a

d
h
B3.1.A Constitucin de 1978.

B3.2.Dereitos e deberes dos
cidadns e cidads.
B3.1.Analizar a importancia que
teen os dereitos, deberes e
liberdades recollidos na
Constitucin para o exercicio
dunha cidadana activa e unha
convivencia pacfica.
CSB3.1.1.Identifica, respecta
e valora os principios
democrticos mis
importantes establecidos na
Constitucin para o exercicio
da cidadana activa e
convivencia pacfica.
CSC
CCL
a
d
h
o
B3.3.Forma de goberno: a
monarqua parlamentaria.
B3.4.As principais institucins
polticas e as sas funcins.
Elaboracin de organigramas
sinxelos.
B3.2.Identificar as principais
institucins polticas de Galicia
e do Estado espaol que se
derivan da Constitucin, as
como as sas funcins.
principais institucins de
Galicia e do Estado espaol e
describe as sas funcins.
CSC
CCL
CSB3.2.2.Identifica a divisin
de poderes do Estado e cales
son as atribucins recollidas
na Constitucin para cada un
deles.
CCL
CSC
a
d
B3.5.A organizacin social, poltica
e territorial: o Estado espaol e as
B3.3.Coecer a organizacin
territorial do Estado espaol e
os seus rganos de goberno
CSB3 3.1 Explica a
organizacin territorial de
Espaa, nomea as estruturas
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
1
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h
o
Comunidades Autnomas.
B3.6.Estruturas de goberno
bsicas: o concello.
bsicos bsicas de goberno e localiza
en mapas polticos as distintas
comunidades autnomas que
forman Espaa.
a
d
h
B3.7. Manifestacins culturais e
lingsticas de Espaa.
lingstica do Estado espaol
CSB3.4.1.Recoece, partindo
da realidade do estado
espaol, a diversidade
lingstica nun mesmo
territorio como fonte de
enriquecemento cultural.
CSC
CCL
d
g
h
i
o
B3.8.Demografa e poboacin.
B3.9.Conceptos demogrficos:
bsicos e a sa representacin.
Representacins grficas dalgns
datos demogrficos de Galicia
obtidos en fontes estatsticas: IGE.
B3.5.Comprender e interpreta
os principais conceptos
demogrficos e calculalos a
partires dos datos de
poboacin.
CSB3.5.1.Define demografa e
comprende os principais
conceptos demogrficos.
CCL
CSC
CSB3.5.2.Elabora grficos
sinxelos a partires de datos
demogrficos de obtidos en
diversas fontes de
informacin.
CMCCT
CAA
a
h
n
B3.10.Educacin viaria.
Adquisicin de coecementos que
contriban a consolidar condutas e
hbitos viarios correctos.
B3.6. Coecer e respectar as
normas de circulacin e
fomentar a seguridade viaria en
todos os seus aspectos.
CSB3 6.1.Explica normas
bsicas de circulacin e as
consecuencias derivadas do
descoecemento ou
incumprimento destas.
CSC
CCL
CSB3 6.2.Coece o
significado dalgunhas sinais
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
1
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
de trfico, recoece a
importancia de respectalas e
as utiliza tanto como pen ou
peoa e como persoa usuaria
de medios de transporte
(abrocharse o cinto, non
molestar a persoa
condutora...)
b
g
h
B4.1.O tempo histrico. A
Prehistoria e a Idade Antiga:
histricos significativos que as
acoutan. Proxecto de traballo
colaborativo sobre as formas de
vida que caracterizan a
Prehistoria.
B4.1.Explicar as caractersticas
de cada tempo histrico
estudado e certos
acontecementos desas pocas
que determinaron cambios
fundamentais no rumbo da
historia.
CSB4.1.1.Define o concepto
de prehistoria e historia,
asocindoa as distintas idades
aos feitos que marcan o seu
inicio e final.
CSC
CMCCT
CCL
CSB4.1.2.Explica e valora a
importancia da escritura, a
agricultura e a gandera, como
descubrimentos que
cambiaron profundamente as
sociedades humanas.
CSC
CCEC
CCL
b
h
i
B4.2.As fontes histricas: a
importancia das fontes
arqueolxicas e materiais. A
escritura.
das fontes histricas para o
estudo da historia.
CSB4.2.1.Recoece a
importancia dos restos
arqueolxicos e materiais que
produce unha sociedade como
fontes para coecer o noso
pasado, con especial
relevancia da escritura.
CSC
CMCCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
1
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
g
h
i
B4.3.Tcnicas para localizar no
tempo e no espazo feitos do
pasado: os mapas histricos e as
lias do tempo.
B4.3.Utiliza as nocins bsicas
de sucesin, duracin e
histricos e outros feitos
relevantes.
CSB4.3.1.Recoece o sculo
como unidade de medida do
tempo histrico e localiza
feitos situndoos como
sucesivos a.C o d.C
CMCCT
CSC
CSB4.3.2.Usa diferentes
tcnicas para localizar no
pasado, percibindo a duracin,
a simultaneidade e as
relacins entre os
acontecementos.
CSC
CMCCT
CAA
b
d
h
o
B4.4.A pennsula ibrica na
Prehistoria.
B4.5.A pennsula ibrica na Idade
Antiga.
B4.6.A Prehistoria e Idade Antiga
en Galicia. Os principais
xacementos arqueolxicos de
Galicia.
B4.4.Identificar e localizar no
tempo os procesos e
acontecementos histricos e
culturais mis relevantes da
historia de Espaa para adquirir
unha perspectiva global da sa
evolucin e coecer os
principais xacementos
arqueolxicos de Galicia.
CSB4.4.1.Sita nunha lia do
tempo os feitos fundamentais
da prehistoria e historia de
Espaa e describe as
principais caractersticas de
cada unha delas.
CMCCT
CSC
CCEC
CCL
CSB4.4.2.Explica aspectos
relacionados coa forma de
vida, organizacin social e
cultura das distintas pocas
histricas estudadas.
CCEC
CSC
CCL
CSB4.4.3.Explica a diferenza
dos dous perodos nos que se
divide a Prehistoria e describe
as caractersticas bsicas das
formas de vida nestas das
pocas.
CSC
CCEC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
1
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CSB4.4.4.Data a Idade Antiga
e describe as caractersticas
bsicas da vida naquel tempo,
en especial as referidas
romanizacin.

CMCCT
CSC
CCEC
d
h
o
B4.7.Noso patrimonio histrico e
cultural.
coidar e legar.

respecta o patrimonio natural,
histrico, cultural e artstico e
asume as responsabilidades
que supn a sa conservacin
e mellora.
CSC
CCEC
d
h
o
B4.8.Museos, sitios e monumentos
histricos como espazos de
aprendizaxe e gozo. Planificacin
conxunta e visita a un museo
prximo.
B4.6.Valorar a importancia dos
museos, sitios e monumentos
histricos como espazos onde
se ensina e aprende,
amosando unha actitude de
respecto sa contorna e
sa cultura, apreciando a
herdanza cultural.

CSB4.6.1.Respecta e asume
o comportamento que debe
cumprirse cando visita un
museo ou un edificio antigo.
CSC
CCEC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
1
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA CIENCIAS SOCIAIS CURSO QUINTO
a
b
d
e
h
i
sas fases e a sa aplicacin nas
Ciencias sociais. Proposta de
traballo que xurda dun problema,
acontecemento ou inquedanza e
informacin empregando as TIC e
indirectas), organizacin, anlise,
(mediante uso do cartafoles) e
obxectivos. Iniciativa
emprendedora.
de informacin sobre
fenmenos previamente
delimitados, a realizacin dun
proceso e a comunicacin do
resultados.
(empregando as TIC e
outras fontes directas e
indirectas), selecciona a
informacin relevante, a
organiza, analiza, obtn
escrito.
CAA
CD
CMCCT
CCL
CSB1.1.2.Manifesta
tarefas, ten iniciativa na
responsabilidades.
CSIEE
CAA
CSB1.1.3.Realiza as tarefas
encomendadas e presenta
os traballos de maneira
ordenada, clara e limpa.
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
1
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
c
d
dilogos e debates, valorando o
esforzo e amosando actitudes
de cooperacin, participacin e
respecto cara aos demais.
grupo, e emprega
estratexias de traballo
cooperativo valorando o
esforzo e o coidado do
material.
CSC
CAA
CSB1.2.2.Adopta un
respectando diferentes ideas
e achegas nos debates e
recoecendo a cooperacin
e o dilogo como principios
democrtico.
CSC
CAA
b
e
h
i
o
propia da rea.
- Organizacin de ficheiros
temticos de termos propios da
rea.
histrico).
- A prensa escrita e dixital como
fonte de informacin.
grficos.
B1.3.Coecer e utilizar as
palabras claves e conceptos
necesarios para ser capaz de
ler, escribir e falar sobre
Ciencias sociais, as como
comprender diferentes
linguaxes recollidos en textos
de carcter social, xeogrfico
ou histrico.
CSB1.3.1.Emprega de
maneira axeitada o
vocabulario adquirido para
ser capaz de ler, escribir e
falar sobre Ciencias sociais.
CCL
CAA
CMCCT
CSC
CCB1.3.2.Expn oralmente
de forma clara e ordenada,
rea, que manifesten a
e /ou escritos de carcter
xeogrfico, social e histrico.
CCL
CMCCT
CSC
CAA
CSB1.3.3.Analiza
informacins relacionadas
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
1
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
coa rea e manexa imaxes,
informacin e a
comunicacin.
CD
CMCCT
CSC
h
e
B2.1.O Universo: galaxia, estrela,
planeta, satlite, asteroide e
cometa.
B2.1.Explicar como e de que
forma se orixinou o Universo e
os seus principais
compoentes.
CSB2.1.1.Describe como e
de que forma se orixinou o
Universo e explica os seus
principais compoentes
identificando galaxia, estrela,
planeta, satlite, asteroide e
cometa.
CMCCT
CCL
h
e
B2.2.O sistema Sslar: o Sol e os
planetas.
B2.2.Describir as
caractersticas principais do
Sistema Solar identificando
diferentes tipos de astros e as
sas caractersticas.
CSB2.2.1. Describe as
caractersticas,
compoentes do Sistema
Solar, localizando o Sol no
centro do mesmo e os
planetas segundo a sa
proximidade.
CMCCT
CCL
h
e
g
B2.3.O planeta Terra e a La.
Caractersticas.
B2.4. Movementos terrestres e as
sas consecuencias: as estacins
do ano, da e noite, fusos horarios.
B2.5.A translacin da La: as
fases lunares. Eclipses e mareas.
B2.3. Localizar o planeta Terra
e a La no sistema solar,
explicando as sas
caractersticas, movementos,
consecuencias e calcular os
fusos horarios.
CSB2.3.1. Define e
representa o movemento de
translacin terrestre, o eixe
do xiro e os polos
xeogrficos, asocia as
estacins do ano ao seu
efecto combinado e calcula
os fusos horarios.
CMCCT
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
1
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CSB2.3.2.Explica o da e a
noite como consecuencia da
rotacin terrestre e como
unidades para medir o
tempo.
CMCCT
CCL
CAA
CSB2.3.3.Define a
translacin da La
identificando e nomeando as
fases lunares.
CMCCT
CCL
h
g
e
i
B2.6.Cartografa. Planos, mapas e
planisferios. Mapas temticos.
B2.7. Escalas e signos
B2.8.Orientacin no espazo:
tcnicas, instrumentos e
estratexias.
- Elaboracin dun itinerario coa
axuda de ferramentas dixitais.
B2.4.Describir correctamente
planos e mapas, inclundo os
planisferios, interpretando a sa
escala e signos convencionais.
CSB2.4.1.Identifica e
clasifica os diferentes tipos
de mapas, define que a
escala nun mapa e emprega
e interpreta os signos
convencionais mis usuais
que poden aparecer nel.
CMCCT
CAA
e
g
h
o
B2.9.O clima e factores climticos. B2.5.Identificar os elementos
que inflen no clima, explicando
como actan nel e adquirindo
unha idea bsica de clima e
dos factores determinan o clima
en Espaa.
CSB2.5.1.Define clima,
nomea os seus elementos e
identifica os factores que
determinan en Espaa.
CMCCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
1
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
g
h
o
B2.10.As grandes zonas climticas
do planeta.
B2.11.Tipos de climas de Espaa
e as sas zonas de influencia. O
clima en Galicia.
B2.6.Recoecer as zonas
climticas mundiais e os tipos
de clima de Espaa
identificando algunhas das sas
caractersticas bsicas.
CSB2.6.1.Explica que
unha zona climtica,
nomeando as tres zonas
climticas do planeta e
describindo as sas
caractersticas principais.
CMCCT
CCL
CSB2.6.2 Describe e sinala
nun mapa os tipos de climas
de Espaa, e as zonas s
que afecta cada un,
interpretando e analizando
climogramas de distintos
territorios de Espaa e
relacionndoos co clima ao
que pertence.
CMCCT
CAA
CCL
h
i
o
B2.12.A paisaxe: elementos que a
forman, tipos de paisaxes.
B2.13.Caractersticas das
principais paisaxes de Espaa.
B2.7.Explicar que unha
paisaxe, identificar os principais
elementos que a compoen e
as caractersticas das principais
paisaxes de Espaa
identifica os seus elementos
e explica as caractersticas
das principais paisaxes de
Espaa valorando a sa
diversidade.
CCL
CSC
CAA
e
h
io
B2.14.A diversidade xeogrfica
das paisaxes de Espaa: relevo e
hidrografa.
B2.15.O relevo e a rede
hidrogrfica de Galicia. Utilizacin
de sistemas de informacin
xeogrfica.
B2.8.Describir as
caractersticas do relevo de
Espaa e a sa rede
mapa.
as principais unidades de
relevo en Espaa e as sas
CMCCT
CSB2.8.2.Sita nun mapa os
mares, ocanos e os
grandes ros de Espaa.
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
1
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
h
medio. Estudo de campo das
consecuencias da intervencin
humana na contorna.
B2.17.A contaminacin e o cambio
climtico.
B2.18.Desenvolvemento sostible e
B2.9.Explicar a importancia da
e favorecer o desenvolvemento
sostible.
CSB2.9.1.Explica a
medio, as como as
consecuencias da accin
humana neste.
CSC
CCL
CSB2.9.2.Favorece o
desenvolvemento sostible e
o consumo responsable.
CSC
CAA
a
d
h
B3.1.A Constitucin de 1978.
B3.2.Dereitos e deberes dos
cidadns e cidads.
B3.1.Explicar a importancia que
ten a Constitucin para o
funcionamento do Estado
espaol, as como os dereitos,
deberes e liberdades recollidos
nesta.
CSB3.1.1.Identifica, respecta
e valora os principios
democrticos mis
importantes establecidos na
Constitucin e explica a
importancia que a
Constitucin ten para o
funcionamento do Estado
espaol.
CSC
CCL
a
d
h
B3.3.Forma de goberno: a
monarqua parlamentaria.
B3.4.As principais institucins
polticas e as sas funcins.
Elaboracin de organigramas.
B3.2.Identificar as institucins
polticas que se derivan da
Constitucin. Funcins e
organizacin.
principais institucins do
Estado espaol e describe
as sas funcins e a sa
organizacin.
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
2
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
comprende a divisin de
poderes do Estado e cales
son as atribucins recollidas
na Constitucin para cada
un deles.
CCL
CSC
a
d
h
B3.5.Entidades territoriais e
rganos de goberno. As
comunidades autnomas, as
cidades autnomas e as
provincias.
B3.3.Describir a organizacin
territorial do Estado espaol as
como os rganos de goberno.
CSB3.3.1.Explica a
organizacin territorial de
Espaa, nomea as
estruturas bsicas de
goberno e localiza en mapas
polticos as distintas
comunidades autnomas
que forman Espaa, as
como as sas provincias.
CCL
CSC
a
d
h
o
B3.6.Manifestacins culturais e
lingsticas de Espaa.
lingstica do Estado espaol
CSB3.4.1.Valora, partindo
da realidade do estado
espaol, a diversidade
lingstica nun mesmo
territorio como fonte de
CSC
CCL
d
g
h
i
Variables demogrficas.
poboacin absoluta, densidade de
poboacin, distribucin espacial,
crecemento natural e crecemento
real da poboacin.
demogrficos e os factores
xeogrficos, sociais,
econmicos ou culturais que
inciden nos datos de
poboacin.
CSB3.5.1.Define demografa
e poboacin, comprende os
principais conceptos
demogrficos e os principais
factores que afectan de
poboacin.

CMCCT
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
2
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.9.Representacin grfica de
datos demogrficos.
CSB3 5.2.Interpreta unha
pirmide de poboacin e
outros grficos usados no
estudo da poboacin.
CMCCT
CAA
d
g
h
o
B3.10.Poboacin de Galicia e
Espaa: distribucin e evolucin.
Representacin grfica dalgns
datos demogrficos de Galicia
obtidos en fontes estatsticas: INE.
B3.6.Distinguir os principais
trazos da poboacin espaola
explicando a sa evolucin e a
sa distribucin demogrfica e
representndoa graficamente.
CSB3.6.1.Describe os
principais rasgos da
poboacin espaola.
CCL
CSC
CSB3.6.2.Explica o proceso
da evolucin da poboacin
en Espaa e describe a
incidencia que tiveron nesta,
factores como a esperanza
de vida ou a natalidade.
CCL
CSC
factores que condicionan a
distribucin da poboacin
espaola.
CCL
CSC
CSB3.6.4 Sita nun mapa os
maiores ncleos de
poboacin en Espaa e as
zonas mis densamente
poboadas.
CSC
a
d
h
o
B3.11.Os movementos
migratorios: xodo rural, a
emigracin a Europa, a chegada
de inmigrantes ao noso pas.
B3.12.Problemas actuais da
poboacin espaola.
- Estudo de casos e debates.
B3.7.Describir os movementos
migratorios da poboacin
galega e de Espaa explicando
o xodo rural, a emigracin a
Europa, e a chegada de
emigrantes ao noso pas e
identificar os problemas actuais
da poboacin espaola.
CSB3.7.1 Explica o xodo
rural, a emigracin a Europa,
e a chegada de inmigrantes
ao noso pas.
CCL
CSC
describe os principais
problemas actuais da
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
2
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
poboacin espaola:
migracins, envellecemento,
etc.
h B3.13.As actividades produtivas:
recursos naturais e materias
primas.
B3.14.Produtos elaborados.
Artesana e Industria. Formas de
producin.
B3.8.Explicar as diferenzas
entre materias primas e os
produtos elaborados,
identificando as actividades que
se realizan para obtelos.
CSB3.8.1.Identifica e define
materias primas e produto
elaborado e os asocia coas
actividades nas que se
obteen.
CCL
CSC
CSB3 8.2 Describe
ordenadamente o proceso
de obtencin dun produto
ata a sa venda e identifica
os sectores aos que
pertencen.
CCL
CSC
CMCCT
h
o
B3.15.As actividades econmicas
e os sectores produtivos de
Espaa.
B3.9.Identificar as actividades
que pertencen a cada un dos
sectores econmicos, describir
as caractersticas destes
recoecendo as principais
actividades econmicas de
Espaa.
CSB3.9.1.Identifica os tres
sectores de actividades
econmicas e clasifica
distintas actividades no
grupo ao que pertencen.
CMTC
CSC
CSB3.9.2.Explica as
actividades relevantes dos
sectores primario,
secundario e terciario en
Espaa e as sas
localizacins nos territorios
correspondentes.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
2
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
g
o
h
B4.1.O tempo histrico. A Idade
Media e a Idade Moderna:
acoutan.
de cada tempo histrico
estudado e certos
acontecementos desas pocas
que determinaron cambios
historia.
CSB4.1.1Identifica a idea de
idade da historia e data a
Idade Media e Moderna,
asocindoas aos feitos que
marcan os seus inicios e
finais.
CSC
CMCCT
CCL
CCEC
b
h
i
B4.2.As fontes histricas e a sa
clasificacin: fontes primarias e
secundarias. Elaboracin dun
traballo comparativo entre tipos de
fontes histricas.
das fontes histricas para o
estudo da historia,
diferenciando entre fontes
primarias e secundarias.
CSB4.2.1.Coece algunhas
fontes da historia
representativas de cada
unha das idades da historia,
facendo fincap na Idade
Contempornea.
CSC
CMCCT
CAA
CCEC
g
h
i
lias do tempo.
relevantes.
pasado, percibindo a
duracin, a simultaneidade e
as relacins entre os
acontecementos.
CSC
CMCCT
CAA
CCEC
b
d
h
o
B4.4.A pennsula ibrica na Idade
Media.
B4.5.Al-Andalus e os reinos
cristianos.
B4.6.O Camio de Santiago. O
Romnico. O Gtico. Proposta de
realizacin dunha investigacin e
exposicin sobre o Camio de
Santiago.
B4.4.Identificar e localizar no
tempo e no espazo os procesos
e e acontecementos histricos,
polticos, sociais e culturais
mis relevantes da historia de
Espaa para adquirir unha
perspectiva global da sa
evolucin.
CSB4.4.1.Sita nunha lia
do tempo as etapas
histricas mis importantes
da Idade Media e Idade
Moderna en Espaa.
CMCCT
CSC
CCEC
localiza no tempo e no
espazo os feitos
CMCCT
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
2
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.7.Espaa e Galicia na Idade
Moderna.
B4.8.A poca dos grandes
descubrimentos.
B4.9.A monarqua dos Austrias e
os Borbns.
B4.10.A arte na Idade Moderna:
Renacemento e Barroco.
fundamentais da historia
medieval e moderna de
Espaa, describindo as
cada unha delas.
CCEC
CCL
vida e organizacin social de
Espaa das distintas pocas
CSC
CCEC
CAA
CSB4.4.4. Describe en orde
cronolxica os principais
movementos artsticos e
culturais da Idade Media e
da Idade Moderna en
Espaa citando aos seus
representantes mis
significativos.
CMCCT
CSC
CCEC
caractersticas distintivas
das culturas que conviviron
nos reinos peninsulares
durante a Idade Media
describindo a evolucin
poltica e os distintos
modelos sociais.

CCEC
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
2
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CSB4.4.6.Explica as
caractersticas da Idade
Moderna e certos
acontecementos que
determinaron cambios
historia neste perodo de
tempo (Monarqua dos
Austrias, s. XVI-XVII. Os
Borbns, s. XVIII).
CSC
CCL
CCEC
d
h
o
cultural.
coidar e legar.
respecta o patrimonio
natural, histrico, cultural e
artstico e asume as
responsabilidades que
supn a sa conservacin e
mellora.
CSC
CCEC
d
h
o
B4.12.Museos, sitios e
monumentos histricos como
espazos de aprendizaxe e gozo.
Elaboracin dunha gua dun
museo prximo.
herdanza cultural.
CSB4.6.1.Aprecia a
herdanza cultural a escala
local e nacional como a
riqueza compartida que hai
que coecer, preservar e
coidar.
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
2
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA CIENCIAS SOCIAIS CURSO SEXTO
e
h
fases do mesmo e a sa
aplicacin nas Ciencias sociais.
B1.1.Obter informacin
concreta e relevante sobre
feitos ou fenmenos
previamente delimitados,
utilizando diferentes fontes
(directas e indirectas)
CSB1.1.1.Busca, selecciona
e organiza informacin
concreta e relevante, a
analiza, obtn conclusins,
reflexiona respecto ao
proceso seguido e o
escrito.
CAA
CMCCT
CCL
CD
B1.2.Recollida de informacin do
tema a tratar, utilizando diferentes
fontes (directas e indirectas).
e
h
i
B1.3.Utilizacin das tecnoloxas da
informacin e a comunicacin para
buscar e seleccionar informacin,
simular procesos e presentar
conclusins.
B1.4.Desenvolvemento de
estratexias para organizar, asimilar
e recuperar a informacin obtida
mediante diferentes mtodos e
fontes.
B1.5.Tcnicas de traballo
intelectual.
B1.2.Utilizar as tecnoloxas da
informacin e a comunicacin
para obter informacin e como
instrumento para aprender, e
expresar contidos sobre
Ciencias sociais.
CSB1.2.1.Utiliza as
a comunicacin (internet,
blogs, redes sociais...) para
elaborar traballos coa
terminoloxa adecuada aos
temas tratados.
CD
CAA
CCL
CMCCT
CSC
CSB1.2.2.Analiza
coa rea e manexa imaxes,
informacin e a
comunicacin.
CD
CAA
CCL
CMCCT
CSC
e
h
b
i
B1.6.Estratexias para desenvolver
a responsabilidade, a capacidade
de esforzo e a constancia no
estudo. Elaboracin dun glosario
colectivo.
B1.3.Desenvolver a
responsabilidade, a capacidade
de esforzo e a constancia no
estudo.
CSB1.3.1.Emprega con rigor
e precisin o vocabulario
adquirido para elaborar
traballos coa terminoloxa
axeitada aos temas tratados.
CCL
CAA
CMCCT
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
2
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
o B1.7.Uso e utilizacin correcto de
diversos materiais cos que se
traballa.
grficos.
CCB1.3.2.Expn oralmente
de forma clara e ordenada,
rea, que manifesten a
e /ou escritos.
CCL
CAA
CMCCT
CSC
h
b
i
histrico). A prensa escrita e dixital
como fonte de informacin.
B1.4.Realizar traballos e
presentacins a nivel individual
e grupal que supoan a busca,
seleccin e organizacin de
textos de carcter social,
xeogrfico ou histrico,
amosando habilidade para
traballar tanto individualmente
como de maneira colaborativa
dentro dun equipo.
CSB1.4.1.Realiza traballos e
presentacins a nivel
individual e grupal que
supoen a busca, seleccin
e organizacin de textos de
carcter xeogrfico, social e
histrico.
CAA
CD
CSIEE
CSC
CCL
CMCCT
h
b
B1.10.Utilizacin de tcnicas para
potenciar a cohesin do grupo e o
traballo cooperativo.
B1.5.Valorar o traballo en
grupo, amosando actitudes de
cooperacin e participacin
responsable, aceptando as
diferenzas con respecto e
tolerancia cara s ideas e
achegas alleas nos dilogos e
debates.
CSB1.5.1.Utiliza estratexias
para realizar traballos de
forma individual e en equipo,
e amosa habilidades para a
resolucin pacfica de
conflitos.
CSC
CAA
CSIEE
actividades de grupo
adoptando un
construtivo e solidario e
respecta os principios
democrtico.
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
2
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
h
i
B1.11. Estratexias para a
resolucin de conflitos, utilizacin
das normas de convivencia e
valoracin da convivencia pacfica
e tolerante.
B1.6.Respecta a variedade dos
diferentes grupos humanos e
valora a importancia dunha
convivencia pacfica e tolerante
entre todos eles sobre a base
dos valores democrticos e os
dereitos humanos
universalmente compartidos.
CSB1.6.1.Valora a
importancia dunha
convivencia pacfica e
tolerante entre os diferentes
grupos humanos sobre a
base dos valores
democrticos e os dereitos
humanos universalmente
compartidos.
CSC
CAA
a
c
construtiva na vida social.
B1.7.Participa dunha maneira
eficaz e construtiva na vida
social creando estratexias para
resolver conflitos e empregando
cdigos de conduta xeralmente
aceptados.
CSB1.7.1.Participa dunha
maneira eficaz e construtiva
na vida da aula e do centro e
crea e utiliza estratexias
para resolver conflitos entre
seus compaeiros

CSC
CAA
CSB1.7.2.Identifica e utiliza
os cdigos de conduta e os
usos xeralmente aceptados
nas distintas sociedades e
contornos (escola, familia,
barrio etc.)

CSC
CAA
a
h
como valores democrticos
fundamentais.
B1.8.Valorar a cooperacin e o
dilogo como forma de evitar e
resolver conflitos, fomentando
os valores democrticos.
CSB1.8.1.Valora a
cooperacin e o dilogo
como forma de evitar e
resolver conflitos e fomenta
os valores democrticos.

CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
2
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
B1.14.Iniciativa emprendedora.
Actividades de experimentacin.
B1.9.Desenvolver a
creatividade e o esprito
emprendedor aumentando as
capacidades para aproveitar a
informacin, as ideas e
presentar conclusins
innovadoras.
CSB1.9.1.Amosa actitudes
de confianza en si mesmo/a,
sentido crtico, iniciativa
persoal, curiosidade,
interese, creatividade na
aprendizaxe e esprito
emprendedor que o fan
activo ante as circunstancias
que lle rodean.
CSIEE
CSC
CAA
CSB1.9.2.Manifesta
tarefas e ten iniciativa na
toma de decisins.
CAA
CSIEE
a
b
c
obxectivos.
B1.10.Desenvolver actitudes en
cooperacin e de traballo en
equipo, as como o hbito de
asumir novos roles nunha
sociedade en continuo cambio.
CSB1.10.1.Desenvolve
actitudes de cooperacin e
de traballo en equipo, valora
as ideas alleas e reacciona
con intuicin, apertura e
flexibilidade ante elas.

CSC
CAA
CSIEE
CSB1.10.2.Planifica traballos
en grupo, coordina equipos,
toma decisins e acepta
responsabilidades.
CSC
CAA
CSIEE

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
3
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h
g
e
i
B2.1.Cartografa. Planos, mapas e
planisferios.
B2.2.Tipos de mapas: fsicos,
polticos e temticos.
B2.3. Escalas e signos
B2.4.Tcnicas de orientacin no
espazo. Elaboracin dun itinerario
de viaxe coa axuda de
ferramentas dixitais.
B2.1.Describir correctamente
planos e mapas, inclundo os
planisferios, interpretando a sa
escala e signos convencionais.
clasifica os diferentes tipos
de mapas, inclundo os
planisferios, define que a
escala nun mapa e emprega
e interpreta os signos
convencionais mis usuais
que poden aparecer nel.
CMCCT
CAA
e
g
h
B2.5.O clima. Elementos e
factores climticos.
que inflen no clima, explicando
como actan nel e adquirindo
unha idea bsica de clima e
dos factores que o determinan.
CSB2.2.1.Define clima,
nomea os seus elementos e
identifica os factores que o
determinan
CMCCT
CCL
e
h
o
B2.6.A paisaxe: elementos que o
forman, tipos de paisaxes.
B2.7.Caractersticas dos principais
paisaxes de Espaa e de Europa
B2.3.Explicar que unha
paisaxe, identificar os principais
elementos que o compoen e
as caractersticas dos principais
paisaxes de Espaa e de
Europa.
identifica os seus elementos
e explica as caractersticas
dos principais paisaxes de
Espaa e de Europa
valorando a sa diversidade.
CMCCT
CCL
CSC
e
h
B2.8.A diversidade xeogrfica das
paisaxes de Europa: relevo, climas
e hidrografa.
B2.9. Utilizacin e consulta en
sistemas de informacin
xeogrfica.
B2.4.Identificar as principais
unidades de relevo de Europa,
os seus climas e a sa rede
mapa.
o relevo de Europa, as sas
vertentes hidrogrficas e o
seu clima.
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
3
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CSB2.4.2.Recoece as
principais caractersticas do
relevo, os ros e o clima de
Europa.
CMCCT
CAA
a
b
h
medio. Consumo responsable. Os
problemas da contaminacin.
B2.11.O desenvolvemento
sostible.
B2.12. Elaboracin dun plan de
reciclaxe.
B2.5.Explicar a influencia do
comportamento humano no
medio natural, identificando o
uso sostible dos recursos
naturais propoendo unha serie
de medidas necesarias para o
desenvolvemento sostible da
humanidade, especificando os
seus efectos positivos.
CSB2.5.1.Explica o uso
sostible dos recursos
naturais propoendo e
adoitando unha serie de
medidas e actuacins que
conducen mellora das
condicins ambientais do
nosos planeta.
CSC
CMCCT
CAA
CCL
a
b
h
B2.13.O cambio climtico: causas
e consecuencias.
B2.6. Explicar as
consecuencias que teen as
nosas accins sobre o clima e o
cambio climtico.
CSB2.6.1 Explicar as causas
e consecuencias do cambio
climtico e as actuacins
responsables para frealo.
CSC
CMCCT
CAA
CCL
a
d
h
B3.1.A Unin Europea.
B3.2.A organizacin econmica,
social, poltica e territorial da Unin
Europea.
- Aproximacin a algunhas
caractersticas significativas dos
pases europeos a travs dun
proxecto cooperativo.
B3.1.Identificar a estrutura e os
fins da Unin Europea,
explicando algunhas vantaxes
derivadas do feito de formar
parte da Unin Europea.
CSB3.1.1.Explica que a
Unin Europea e cales son
os seus obxectivos polticos
e econmicos e localiza nun
mapa os pases membros e
as sas capitais.

CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
3
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
principais institucins e os
seus rganos de goberno na
Unin Europea,
recoecendo os seus
smbolos e explicando en
que consiste o mercado
nico e a zona euro.
CSC
CCEC
CCL
d
g
h
i
Variables demogrficas.
poboacin absoluta, densidade de
poboacin distribucin espacial,
crecemento natural e crecemento
real da poboacin.
B3.5.Representacin grfica de
datos demogrficos: as pirmides
de poboacin.
demogrficos e calculalos a
partires dos datos de
poboacin.
CSB3.2.1.Define poboacin
dun territorio e identifica os
principais factores que
inciden nesta e defneos
correctamente.
CSC
CCL
CSB3 2.2 Interpreta unha
pirmide de poboacin e
outros grficos usados no
estudo da poboacin.
CMCCT
CSC
CAA
d
g
o
h
B3.6 Poboacin de Europa:
distribucin e evolucin.
B3.3.Distinguir as principais
caractersticas espaola e
europea, explicando a sa
evolucin e a sa distribucin
demogrfica e representndoa
graficamente.
principais caractersticas da
poboacin espaola e
europea.
CSC
CCL
CSB3.3.2.Explica o proceso
da evolucin da poboacin
en Espaa e Europa e
describe a incidencia que
tiveron nesta, factores como
a esperanza de vida ou a
natalidade.
CSC
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
3
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
factores que condicionan a
distribucin da poboacin
espaola e europea.
CSC
CCL
CSB3.3.4.Describe a
densidade de poboacin de
Espaa comparndoa
mediante grficos coa media
da Unin Europea.
CSC
CMCCT
a
d
o
h
B3.7.Os movementos migratorios:
xodo rural, a emigracin a
Europa, a chegada de emigrantes
ao noso pas, problemas actuais
da poboacin. Estudo dos
movementos migratorios da
familia.
B3.4.Describir os movementos
migratorios da poboacin
galega e de Espaa explicando
o xodo rural, a emigracin a
Europa, e a chegada de
emigrantes ao noso pas e
identificar os problemas actuais
da poboacin.
CSB3.4.1.Explica o xodo
rural, a emigracin a Europa,
e a chegada de emigrantes
ao noso pas.
CSC
CCEC
CCL
describe os principais
problemas actuais da
poboacin: superpoboacin,
envellecemento, inmigracin
etc.
CSC
CCEC
h
o
B3.8.As actividades econmicas e
os sectores produtivos de Espaa
e Europa.
B3.9.A producin de bens e
servizos.
B3.5.Identificar as actividades
que pertencen a cada un dos
sectores econmicos, describir
as caractersticas destes
recoecendo as principais
actividades econmicas de
Espaa e Europa.
CSB3.5.1.Identifica os tres
sectores de actividades
econmicas e clasifica
distintas actividades no
grupo ao que pertencen.
CSC
CMTC
CSB3.5.2.Explica as
actividades relevantes dos
sectores primario,
secundario e terciario en
Espaa e Europa e as sas
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
3
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
localizacins nos territorios
correspondentes
b
h
B3.10.O consumo e a publicidade.
Debates sobre a influencia da
publicidade nas nosas prcticas
diarias.
B3.6.Describir o funcionamento
da publicidade e as sas
tcnicas distinguindo
publicidade educativa e
publicidade consumista.
CSB3 6.1.Valora con esprito
crtico a funcin da
publicidade e recoece e
explica as tcnicas
publicitarias mis habituais,
analizando exemplos
concretos.
CSIEE
CAA
CSC
g
h
b
B3.11.Educacin financeira. O
dieiro. O aforro. Elaboracin dun
presuposto persoal.
B3.7.Tomar conciencia do valor
do dieiro e dos seus usos
mediante un consumo
responsable e o sentido do
aforro.
CSB3 7.1.Diferencia entre
distintos tipos de gasto e
adapta o seu presuposto a
cada un deles
CSIEE
CAA
CMCCT
CSC

CSB3 7.2.Planifica os seus
aforros para gastos futuros
elaborando un pequeno
presuposto persoal.
CSIEE
CAA
CMCCT
CSC

CSB3.7.3.Investiga sobre
diferentes estratexias de
compra, comparando prezos
e recompilando informacin.
CSIEE
CAA
CMCCT
CSC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
3
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
h
B3.12.Empregabilidade e esprito
emprendedor.
B3.8.Comprender os beneficios
que ofrece o esprito
emprendedor.
CSB3 8.1.Desenvolve a
creatividade e valora a
capacidade emprendedora
dos membros dunha
sociedade.
CSIEE
CAA
CSC
h B3.13.A empresa. Actividade e
funcins.
B3.9.Explica as caractersticas
esenciais dunha empresa,
especificando as diferentes
actividades e formas de
organizacin que poden
desenvolver distinguindo entre
os diferentes tipos de
empresas.
CSB3.9.1.Identifica
diferentes tipos de empresa
segundo o seu tamao e o
sector econmico ao que
pertencen s actividades
que desenvolven.
CSC
CMCCT
CSB3.9.2.Describe diversas
formas de organizacin
empresarial.
CCL
CSC
CSB3.9.3.Define termos
sinxelos relacionados co
mundo da empresa e a
economa, ilustrando as
definicins con exemplos.
CCL
CSC
g
h
i
o
b
B4.1.As idades da historia:
acoutan.
B4.2.As fontes histricas e a sa
clasificacin. Realizacin dun
traballo expositivo seleccionando e
clasificando distintas fontes
(artsticas, literarias, grficas,
de cada tempo histrico e
certos acontecementos que
determinaron cambios
historia.
CSB4.1.1.Define o concepto
de prehistoria, identifica a
idea de idade da historia e
data as idades da historia,
asociadas aos feitos que
marcan os inicios e finais
nomeando algunhas fontes
da historia representativas
de cada unha delas.
CSC
CAA
CCEC
CCL
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
3
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
estatsticas, cartogrficas, orais,
etc.)
g
h
i
B4.3.O tempo histrico e a sa
medida.
lias do tempo. Realizacin dunha
lia do tempo que recolla os
acontecementos histricos mis
relevantes que marcan as idades
da historia.
relevantes.
pasado, percibindo a
duracin, a simultaneidade e
as relacins entre os
acontecementos.
CSC
CMCCT
CAA
CCEC
b
d
o
h
B4.5.As transformacins
econmicas, polticas, sociais e
culturais do sculo XIX.
B4.6.Espaa na Idade
Contempornea I: o sculo XIX.
B4.7.As transformacins
econmicas, polticas, sociais e
culturais do sculo XX.
B4.8.Espaa na Idade
Contempornea II: o sculo XX.
Mulleres e homes relevantes na
historia de Espaa e Galicia.
B4.9.Espaa na Unin Europea.
B4.10.O Mundo Actual.
Realizacin de arquivos sobre
temas de actualidade.
B4.3.Identificar, localizar no
tempo e no espazo e
comprender os procesos e
acontecementos histricos,
polticos, sociais e culturais,
mis relevantes da historia de
Espaa para adquirir unha
perspectiva global da sa
evolucin.
CSB4.3.1.Sita nunha lia
do tempo as etapas
histricas mis importantes
das distintas idades da
historia en Espaa.

CMCCT
CSC
CCEC
localiza no tempo e no
espazo os feitos
fundamentais da historia de
Espaa describindo as
cada unha delas.
CMCCT
CSC
CCEC
vida e organizacin social de
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
3
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
Espaa das distintas pocas

CAA
CSB4.3.4.Describe en orde
cronolxica os principais
movementos artsticos e
culturais das distintas etapas
da historia de Espaa
citando os seus
representantes mis
significativos.

CCEC
CMCCT
CSC
CSB4.3.5.Explica os
principais acontecementos
que se produciron durante o
s. XIX e XX e que
determinan a nosa historia
contempornea.

CSC
CCEC
CAA
caractersticas da sociedade
espaola actual, e valora o
seu carcter democrtico e
plural, as como a pertenza
Unin Europea.

CSC
CCEC
CAA
d
o
cultural.
respecta o patrimonio
natural, histrico, cultural e
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
3
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
h B4.12.Patrimonio da Humanidade.
Elaboracin dunha gua sobre os
sitios e lugares Patrimonio da
Humanidade.
coidar e legar.
artstico e asume as
responsabilidades que
supn a sa conservacin e
mellora.
CAA
CSB4.4.2.Respecta os
restos histricos e os valora
como un patrimonio que
debemos legar e recoece o
valor que o patrimonio
arqueolxico monumental
nos achega para o
coecemento do pasado.
CSC
CCEC
CAA
d
o
h
B4.13.Museos, sitios e
monumentos histricos como
espazos de aprendizaxe e gozo.
herdanza cultural.
CSB4.5.1.Respecta e asume
o comportamento que debe
cumprirse cando visita un
museo ou un edificio antigo.
CSC
CCEC
CAA
CSB4.5.2.Aprecia a
herdanza cultural a escala
local, nacional e europea
como a riqueza compartida
que hai que coecer,
preservar e coidar.
CSC
CCEC
CAA

rea de Lingua castel e literatura.
O ensino da rea de Lingua castel e literatura ao longo da educacin primaria ten como
obxectivo o desenvolvemento da competencia comunicativa lingstica do alumnado. Esta
debe achegar durante toda a etapa as ferramentas e os coecementos necesarios para
que os nenos e as nenas poidan desenvolverse satisfactoriamente nos mbitos privado e
pblico, relacionados coas interaccins individuais e sociais cotis propias da sa idade.
A lingua aprndese, non para falar, ler ou escribir sobre a lingua, senn para falar,
ler e escribir sobre emocins, afectos, aventuras, sobre o mundo. Ademais, a lingua o
medio das relacins interpersoais e a porta de acceso ao coecemento. Neste marco, o
profesorado de lingua debe guiar o alumnado para facelo usuario consciente do potente
instrumento que a lingua, a competencia en comunicacin lingstica, para comprender,
crear e/ou transformar o seu mundo; utilizar a potencia do manexo efectivo da lingua para
unha comunicacin efcaz, e lograr un avance substancial no desenvolvemento das sas
posibilidades.
Nesta concepcin da lingua como instrumento para a transmisin de informacin e fe-
rramenta para operar co coecemento, debe situarse o ensino da Literatura. Transmisora
de cultura e tamn liberadora, a Literatura incita fantasa, evocacin de mundos posi-
bles, creacin e refexin crtica. E vai de par coa lingua que achega aspectos metalin-
gsticos e instrumentais fundamentais para acceder aos textos literarios e para crealos.
As, a aprendizaxe da literatura debe constitur tanto un instrumento de aprendizaxe como
unha fonte de gozo e de creatividade.
En consecuencia co anterior, o currculo da rea de Lingua castel e literatura organza-
se en bloques que responden educacin literaria, s actividades lingsticas ou destrezas
esenciais para a comunicacin oral e escrita, e ao coecemento metalingstico.
O bloque 1 Comunicacin oral: escoitar e falar establece as habilidades necesarias para
que os nenos e nenas comuniquen con precisin as sas propias ideas e axusten o propio
discurso, cada vez mis elaborado segundo se avanza na etapa, s distintas situacins de
comunicacin. Ademais, aborda aspectos esenciais da interaccin social como a escoita
atenta e o respecto das ideas dos e das demais.
Est pois centrado na xestin das relacins sociais a travs do dilogo e na planifca-
cin e exposicin dos discursos orais.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
Este bloque incle, ademais, os elementos non verbais como parte integrante do pro-
ceso comunicativo, xa que en moitas ocasins actan como reguladores do proceso de
comunicacin, contribundo a ampliar, modifcar ou reducir o signifcado da mensaxe.
Os bloques 2 e 3 Comunicacin escrita: ler e escribir deben fomentar o achegamento,
en contextos persoais, acadmicos e sociais comprensin e producin de textos de dife-
rente tipoloxa, atendendo tanto a forma da mensaxe (descritivos, narrativos, dialogados,
expositivos e argumentativos) como a intencin comunicativa (informativos, literarios, pres-
critivos e persuasivos)
Comprender un texto implica poer en marcha unha serie de estratexias de lectura que
deben practicarse na aula e proxectarse en todas as esferas da vida e en calquera fnalida-
de de lectura: ler para obter informacin, ler para aprender ou ler por pracer.
Pola sa parte, o bloque sobre a escritura pretende a aprendizaxe desta como un proce-
demento estruturado en tres fases: planifcacin do escrito, redaccin, e revisin de borra-
dores antes de producir o texto defnitivo. As, a ensinanza da escrita non se debe centrar
no produto fnal, elaborado de forma individual ou en grupo, senn en todo ao proceso de
escritura. Do mesmo modo, a avaliacin est ligada a todo o desenvolvemento do texto
escrito, no que, ademais, a revisin en grupo como prctica habitual contribuir a favorecer
a aprendizaxe autnoma.
O bloque 4 Coecemento da lingua responde necesidade de suscitar a aprendizaxe
progresiva metalingstica para apropiarse do lxico e das regras gramaticais e ortogrf-
cas imprescindibles para o uso adecuado da lingua, dicir, falar, ler e escribir correctamen-
te. Debe ser unha aprendizaxe fundamentalmente funcional e signifcativa, integrada no
proceso de lectura e escritura.
O bloque 5 Educacin Literaria pretende implicar aos alumnos e alumnas nun proceso
de formacin lectora que contine ao longo de toda a sa vida. A refexin literaria a travs
da lectura, comprensin e interpretacin de textos signifcativos favorece o coecemento
das posibilidades expresivas da lingua, desenvolve a capacidade crtica e creativa do alum-
nado, dlle acceso ao coecemento doutras pocas e culturas e enfrntao a situacins que
enriquecen a sa experiencia do mundo e favorecen o coecemento do mesmo. Os nenos
e nenas deben ir adquirindo, coa gua do persoal docente, os recursos persoais propios
dunha persoa lectora activa. Do mesmo xeito, fomntase a producin de textos persoais
con intencin literaria a travs de proposta de tarefas ldicas e creativas.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
O currculo deste sculo non pode deixar de lado as tecnoloxas da informacin e da
comunicacin (TIC). Toda a sa potencialidade en relacin co desenvolvemento das habi-
lidades lingstico-comunicativas debe aproveitarse nas aulas para favorecer interactiva-
mente tanto a aprendizaxe de linguas e o desenvolvemento das competencias bsicas do
alumnado como a propia aprendizaxe do uso destas tecnoloxas.
A organizacin do currculo en bloques e a secuencia destes non indican xerarqua nas
aprendizaxes dentro do aula, ben ao contrario, estas deben ser abordadas desde enfoques
comunicativos e, na medida do posible, globalizadores e interdisciplinares, que tean en
conta a transversalidade da aprendizaxe baseada en competencias.
Os mtodos utilizados deben enfocarse posibilitar a realizacin de tarefas que o alum-
nado deba resolver facendo uso axeitado dos distintos tipos de coecementos, destrezas,
actitudes e valores. O traballo por proxectos resulta especialmente relevante para a apren-
dizaxe por competencias pois permite aplicar a contextos da vida real ou verosmiles as
aprendizaxes realizadas, e motiva para aprender mis ao xerar nos nenos e nenas a curio-
sidade e a necesidade de adquirir novos coecementos, destrezas, actitudes e valores na
resolucin do proxecto.
A integracin das TIC debe ir acompaada dun cambio metodolxico que oriente a
aprendizaxe da lingua cara mellora dos usos comunicativos, desterrando das aulas prc-
ticas rutineiras centradas na anlise e descricin de unidades lingsticas descontextuali-
zadas. Para iso, o uso das TIC nas actividades de ensino- aprendizaxe debe darse sempre
no marco de proxectos de comunicacin, inscritos en situacins reais, que tean sentido
para o alumnado e cuxa fnalidade sexa a producin e a comprensin de textos reais tanto
de carcter oral como escrito.
As mesmo, nas decisins metodolxicas deben terse en conta a atencin diversidade
e a consideracin dos distintos ritmos e estilos de aprendizaxe do alumnado, mediante
prcticas de traballo individual e cooperativo que posibiliten a resolucin conxunta das ta-
refas, e potencien a inclusin do alumnado
En canto avaliacin, recomendable a utilizacin de diferentes tcnicas como, por
exemplo, o porfolio, as rbricas, mapas conceptuais, debates, solucin de problemas con-
textualizados, ademais das probas especfcas.
A implicacin das familias non proceso de ensino-aprendizaxe un factor a potenciar, xa
que o proceso de ensino-aprendizaxe competencial dse tanto desde os mbitos formais
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
coma nos informais e non formais. A sa colaboracin redundar positivamente no rende-
mento e nos resultados acadmicos do alumnado.
Finalmente, a situacin de sociedade multilinge na que vivimos solicita un enfoque
metodolxico de carcter plurilinge que potencie o desenvolvemento comunicativo dos
nenos e nenas nas linguas que vaian adquirindo ao longo da sa vida, con independencia
da diferenza de fns e niveis de dominio con que as utilicen. Isto implica un tratamento inte-
grado das linguas que o alumnado est a aprender na escola. No caso das reas de Lingua
castel e literatura e de Lingua galega e literatura, os currculos presentan certos contidos
similares, e unha distribucin igualmente similar en cada un dos cursos que conforman a
educacin primaria. Evidentemente, cada lingua ten as sas caractersticas propias, que
requiren dun tratamento e traballo especfco, pero hai determinados aspectos do currcu-
lo que, pola afnidade ou similitude que presentan en ambas as reas, precisan ben ser
abordados de maneira parella, ben ser presentados s nunha lingua pero traballados e
practicados en cada unha delas. As pois, o profesorado implicado no proceso de ensino-
aprendizaxe da Lingua castel e literatura e de Lingua galega e literatura, en cada curso
da educacin primaria, deber organizar o seu labor para evitar a repeticin de contidos
naqueles aspectos comns aprendizaxe de calquera lingua, como son as estratexias de
lectura, ou o proceso de escritura, a tipoloxa textual ou a defnicin de termos lingsticos.
En consonancia co anterior, preciso que o profesorado utilice a mesma terminoloxa
nas das linguas para non difcultar innecesariamente o proceso de aprendizaxe do alum-
nado.
Ademais, no centro teen presenza lingua(s) estranxeira(s) que tamn son abordadas
na aula desde un enfoque comunicativo e intercultural, pois o coecemento dos valores e
as crenzas compartidas por grupos sociais doutros pases resulta esencial para a comuni-
cacin nesta sociedade globalizada. As, para o tratamento integrado de linguas preciso
que, igual que acontece non caso das das linguas coofciais, haxa unha coordinacin entre
o profesorado destas e o de lingua estranxeira, para evitar a repeticin de contidos na lia
das que se mencionaron para as linguas ambientais, e para unifcar a terminoloxa. Pois,
non se pode esquecer que o achegamento do alumnado lingua estranxeira prodcese,
na maior parte dos casos, partindo das linguas prximas, a materna e a(s) ambiental(is).
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
4
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA LINGUA CASTEL E LITERATURA CURSO PRIMEIRO
BLOQUE 1. COMUNICACIN ORAL. FALAR E ESCOITAR
a
c
d
e
B1.1. Estratexias e normas para o
intercambio comunicativo:
participacin; escoita; respecto
quenda de palabra; respecto polos
sentimentos dos e das demais.
B1.1. Participar en situacins de
comunicacin, dirixidas ou
espontneas, respectando o
quenda de palabra.
LCB1.1.1. Expresa de forma
global sentimentos, vivencias
e emocins propias.
CCL
CAA
CSC
LCB1.1.2. Aplica as normas
sociocomunicativas: escoita
e respecta a quenda de
palabras.
CCL
CAA
CSC
b
e
B1.2. Comprensin e expresin de
mensaxes verbais e non verbais,
especialmente xestos e ton de voz
que complementen o significado da
mensaxe.
B1.2. Recoecer a informacin
verbal e non verbal dos discursos
orais e integrala na producin
propia.
LCB1.2.1. Integra de xeito
global os recursos bsicos
verbais e non verbais para
comunicarse oralmente.
CCL
CSC
a
b
e
B1.3. Participacin en situacin de
comunicacin de aula, espontneas
ou dirixidas, organizando, de forma
xeral, o discurso.
B1.3. Expresarse e comunicarse
de forma oral e con certa
coherencia para satisfacer as
necesidades de comunicacin en
diferentes situacins de aula.
LCB1.3.1. Participa
activamente en diversas
situacins de comunicacin:
-dilogos
-exposicins orais moi
guiadas, con axuda, cando
cumpra, de tecnoloxas da
CCL
CD
CAA
CSC
CSIEE
b
e
B1.4. Interese pola ampliacin de
vocabulario.
B1.5. Creacin de redes semnticas
moi sinxelas.
B1.4. Ampliar o vocabulario a
partir das experiencias de aula.
LCB1.4.1. Utiliza o vocabulario
axeitado sa idade.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
4
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
i
B1.6. Comprensin global de textos
orais de diversa tipoloxa: atendendo
forma da mensaxe (descritivos,
narrativos, dialogados) e a sa
intencin comunicativa (informativos,
literarios e prescritivos) e
procedentes de diversas fontes.
B1.5. Comprender o sentido
global dun texto oral.
Identificar informacin relevantes.
LCB1.5.1. Comprende o
sentido global de textos orais
de uso habitual, do mbito
escolar e social.
CCL
CAA
b
d
e
i
B1.7. Valoracin dos medios de
comunicacin social como
instrumento de comunicacin.
B1.6. Valorar os medios de
LCB1.6.1. Identifica as ideas
xerais en reportaxes
audiovisual sobre temas do
seu interese.
CCE
CAA
b
e
B1.8. Audicin e reproducin de
textos adecuados ao nivel que
estimulen o seu interese.
B1.7. Reproducir textos orais
prximos aos seus gustos e
intereses.
LCB1.7.1. Canta cancins,
conta e recita pequenos
contos e poemas.
CCL
CAA
CCEC
b
e
B1.9. Dramatizacins de textos
infants.
B1.8. Dramatizar, de xeito
colaborativo, textos infants.
LCB1.8.1. Adeca a entoacin
e o volume representacin
dramtica.
CCL
b
e
B1.10 Producin de textos orais
breves e sinxelos prximos aos seus
gustos e intereses.
B1.9 Expresarse de forma oral en
diferentes situacins con
vocabulario axeitado e unha
secuencia coherente.
LCB1.9.1. Narra situacins e
experiencias persoais
sinxelas.
CCL
CSIEE
LCB1.9.2. Describe, de forma
sinxela, persoas, animais
obxectos e lugares seguindo
unha orde: de arriba a abaixo;
de abaixo a arriba .
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
4
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB1.9.3. Utilizar
correctamente expresins para
situar e ordenar as rutinas:
antes, despois, pola ma,
pola noite
CCL
a
d
e
m
B1.11. Uso dunha linguaxe non
discriminatoria e respectuosa coas
diferenzas.
B1.10. Usar unha linguaxe non
discriminatoria e respectuosa
coas diferenzas.
LCB1.10.1. Usa unha linguaxe
non discriminatoria e
respectuosa coas diferenzas.
CCL
CSC
a
b
e
B1.12. Estratexias para utilizar a
linguaxe oral como instrumento de
comunicacin e aprendizaxe:
escoitar e preguntar.
B1.11. Utilizar de xeito efectivo a
linguaxe oral: escoitar e
preguntar.
LCB1.11.1. Pide axuda para a
realizacin de tarefas de
distinta ndole.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
BLOQUE 2. COMUNICACIN ESCRITA. LER
b
e
B2.1. Lectura de distintos tipos de
textos adaptados sa idade.
B2.1. Ler en voz alta diferentes
tipos de textos infants breves e
sinxelos.
LCB2.1.1. Lee con
pronunciacin e entoacin
axeitada, textos sinxelos, de
variada tipoloxa, breves e
adaptados sa idade.
CCL
b
e
B2.2. Inicio s estratexias para a
comprensin lectora de textos:
consideracin do ttulo e das
ilustracins moi redundantes.
B2.2. Anticipar o contido de
textos do mbito escolar e social
axeitados ao seu nivel.
LCB2.2.1. Relaciona a
informacin que achega o
ttulo e as ilustracins co tema
do texto.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
4
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e B2.3. Comprensin de textos de
diversa tipoloxa adecuados sa
idade.
B2.3. Comprender a
funcionalidade de diferentes
tipoloxa textuais, atendendo
intencin comunicativa
(informativos, literarios e
prescritivos) adaptados a sa
idade.
LCB2.3.1. Recoece a
funcionalidade de
determinadas tipoloxa
textuais: carteis, anuncios,
avisos, receitas, normas,
instrucins
CCL
CAA
b
e
B2.4. Lectura de diferentes textos
como fonte de informacin e de
lecer.
B2.4. Mostrar interese e gusto
pola lectura.
LCB2.4.1 Expresa o gusto
pola lectura como fonte de
lecer.
CCL
LCB2.4.2 Explica, de xeito
sinxelo, as sas preferencias
lectoras.
CCL
b
e
B2.5. Uso da biblioteca como
recurso para desenvolver o Plan
lector.
B2.5. Progresar na adquisicin do
hbito lector.
LCB2.5.1. Identifica, con
axuda, os textos da biblioteca
(escritos ou en soporte
informtico) mis axeitados
para obter informacin e para
o seu lecer.
CCL
CD
CAA
a
b
e
B2.6. Iniciacin creacin da
biblioteca persoal.
B2.6. Mostrar interese por ter
unha biblioteca propia.
LCB2.6.1. Coida, conserva e
organiza os seus libros.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
4
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 3. COMUNICACIN ESCRITA. ESCRIBIR
e B3.1. Recoecemento e utilizacin
de recursos grficos na
comunicacin escrita.
B3.1. Interiorizar e utilizar as
normas bsicas de escritura e os
seus aspectos grficos
LCB3.1.1. Relaciona os
cdigos oral e escrito:
discrimina sons nas palabras e
consolida aspectos
grafomotores e grafas da
Lingua castel en palabras
significativas.
CCL
LCB3.1.2 Identifica diferentes
tipos de texto escrito: listas,
receitas, narracins, poesa,
noticia
CCL
e B3.2. Uso de elementos lingsticos
e non lingsticos na comunicacin
escrita.
B3.2. Relacionar cdigos verbais
e non verbais.
LCB3.2.1. Ilustra de xeito
creativo os seus escritos con
ilustracins redundantes.
CCL
b
e
B3.3. Utiliza estratexias para a
producin de textos: planificacin,
identificacin da funcin,
textualizacin, revisin e reescritura.
B3.4 Producin de textos segundo
Plan de escritura.
B3.3. Planificar e producir, con
axuda, diferentes tipos de textos
atendendo ao seu formato
(descritivos, narrativos,
dialogados) e intencionalidade
comunicativa (informativos,
literarios e prescritivos) e coida a
presentacin
LCB3.3.1. Escribe, con axuda,
en diferentes soportes, textos
moi sinxelos propios do mbito
escolar e social: listas, notas,
normas, felicitacins,
instrucins, contos,
ancdotas
CCL
CD
CAA
LCB3.3.2. Presenta os seus
escritos con limpeza, evitando
riscos.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
4
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 4. COECEMENTO DA LINGUA
b
e
B4.1. A palabra. Iniciacin ao orde
alfabtico. Recoecemento das
caractersticas e uso das diferentes
clases de palabras. Xnero e
nmero do nome. Tempos verbais.
B4.1. Aplicar os coecementos
gramticos bsicos sobre a
estrutura da lingua.
LCB4.1.1. Desenvolve a
conciencia fonolxica:
identifica slabas e fonemas
como elementos fundamentais
da palabra.
CCL
LCB4.1.2. Recoece o
alfabeto e inciase na orde
alfabtica.
CCL
LCB4.1.3. Distingue nome e
adxectivo en palabras
significativas.
CCL
LCB4.1.4. Distingue xnero e
nmero en palabras habituais.
CCL
LCB4.1.5. Utiliza
adecuadamente os artigos nos
textos orais e escritos.
CCL
LCB4.1.6. Forma grupos
nominais respectando as
normas de concordancia
CCL
LCB4.1.7. Utiliza os tempos
verbais: presente, pasado e
futuro en textos sinxelos.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
4
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
B4.2. Vocabulario. Sinnimos e
antnimos. Aumentativos e
diminutivos. Comparacins e
palabras derivadas.
B4.2. Mellorar o coecemento da
lingua e sistematizar a
adquisicin de vocabulario.
LCB4.2.1. Relaciona
sinnimos e antnimos
bsicos en parellas de
palabras significativas.
CCL
LCB4.2.2. Establece
comparacins entre distintos
elementos.
CCL
LCB4.2.3. Utiliza diminutivos e
aumentativos, en textos orais
e escritos.
CCL
LCB4.2.4. Identifica no seu
contorno palabras derivadas
de outras moi evidentes.
CCL
b
e
B4.3. Ortografa: utilizacin das
regras bsicas de ortografa. Signos
de puntuacin.
bsicos sobre as regras
ortogrficas para favorecer unha
comunicacin mis eficaz.
LCB4.3.1. Utiliza de forma
correcta os signos de
puntuacin e as normas
ortogrficas propias do nivel e
as aplica escritura de textos
significativos sinxelos e
seguindo modelos.
CCL
e B4.4. Recoecemento e observacin
reflexiva dos constituntes
oracionais: a oracin simple, suxeito
e predicado.
B4.4. Desenvolver estratexias
para mellorar a comprensin oral
e escrita a travs do
coecemento da lingua.
LCB4.4.1. Forma e ordena
correctamente oracins
simples para compoer textos
sinxelos.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
5
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
i
B4.5. Utilizacin de material
multimedia educativo e outros
recursos didcticos ao alcance e
propios da sa idade.
B4.5. Utilizar programas e
aplicacins educativas dixitais
para realizar tarefas e avanzar na
aprendizaxe.
LCB4.5.1. Utiliza de xeito
guiado, distintos programas e
aplicacins educativos dixitais
como ferramenta de
aprendizaxe.
CCL
CD
CAA
d
e
o
B4.6. Identificacin de similitudes e
diferenzas entre as linguas que
coece para mellorar na sa
aprendizaxe e lograr unha
competencia comunicativa
integrada.
B4.6. Comparar aspectos bsicos
das linguas que coece para
mellorar na sa aprendizaxe e
lograr unha competencia
comunicativa integrada
LCB4.6.1. Compara aspectos
(grficos, sintcticos, lxicos)
das linguas que coece.
CCL
CSC
BLOQUE 5. EDUCACIN LITERARIA
d
e
B5.1. Coecemento e lectura guiada
de contos tradicionais: marabillosos,
de frmulas, de animais, ...
B5.1. Apreciar o valor dos textos
literarios sinxelos e utilizar a
lectura como fonte de gozo e
informacin.
LCB5.1.1. Identifica sinxelos
textos propios da literatura
infantil: contos, poesas,
cmics, adivias
CCL
CCEC
LCB5.1.2. Dramatiza con
xestos e palabras, escenas de
contos.
CCL
CAA
CCEC
CSC
d
e
B5.2. Valoracin dos textos literarios
como fonte de gozo persoal.
B5.3. Uso da biblioteca de aula
como fonte de informacin e lecer.
B5.2. Gozar da escoita de textos
literarios narrativos, lricos e
dramticos.
LCB5.2.1. Gozo da escoita de
textos literarios narrativos,
lricos e dramticos.
CCL
CCEC
LCB5.2.2 Interpreta,
intuitivamente e con axuda, a
linguaxe figurada en textos
literarios (personificacins).
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
5
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B5.3. Coecer o funcionamento
da biblioteca de aula.
guiado a biblioteca de aula
como fonte de informacin e
lecer.
CCL
CAA
b
d
e
B5.4. Recreacin e composicin de
textos literarios: contos, poemas,
adivias.
B5.4. Reproducir, con axuda, a
partir de modelos dados, textos
literarios sinxelos: contos,
poemas e adivias.
LCB5.4.1. Recrea de xeito
individual e cooperativo,
sinxelos textos literarios
(contos, poemas..) a partir de
pautas ou modelos dados.
CCL
CAA
CCEC
d
e
o
B5.5. Valoracin da literatura en
calquera lingua (maioritaria,
minoritaria ou minorizada) como
vehculo de comunicacin e como
recurso de gozo persoal.
B5.5. Valorar a literatura en
calquera lingua, especialmente
en lingua galega, como vehculo
de comunicacin e como recurso
de gozo persoal.
LCB5.5.1. Valora a literatura
en calquera lingua,
especialmente en lingua
galega, como vehculo de
comunicacin e como recurso
de gozo persoal.
CCL
CSC
CCEC
REA LINGUA CASTEL E LITERATURA CURSO SEGUNDO
a
c
d
e
B1.1. Estratexias e normas bsicas
para o intercambio comunicativo:
participacin; escoita; respecto
quenda de palabra; respecto polos
sentimentos, ideas e coecementos
dos e das demais.
espontneas, respectando o
quenda de palabra e a
intervencin dos e das demais.
global sentimentos, vivencias
e opinins.
CCL
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
5
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
socio - comunicativas: escoita,
espera de quendas.
CCL
CAA
CSC
b
e
mensaxe.
propia.
global os recursos bsicos
comunicarse oralmente,
identificando, de xeito global, o
valor comunicativo destes.
CCL
LCB1.2.2. Exprsase cunha
pronunciacin e unha diccin
axeitada ao seu nivel.
CCL
a
b
e
B1.3. Participa en situacins de
comunicacin, espontneas e
dirixidas, utilizando unha secuencia
lineal sinxela.
B1.3. Expresarse con coherencia
bsica de forma oral para
satisfacer necesidades de
comunicacin en diferentes
situacin de aula.
LCB1.3.1. Participa
- dilogos
-exposicins orais guiadas,
con axuda, cando cumpra, das
da comunicacin.
CCL
CD
CAA
CSC
CSIEE
b
e
B1.4. Deducin das palabras
evidentes polo contexto. Interese
pola ampliacin de vocabulario.
Creacin de redes semnticas
sinxelas.
B1.4. Ampliar o vocabulario a
partir das experiencias de aula.
axeitado ao seu nivel.
CCL
LCB1.4.2. Identifica polo
contexto o significado de
distintas palabras.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
5
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
i
B1.5. Comprensin global de textos
orais de diversa tipoloxa e
procedentes de diversas fontes
(producin didctica, gravacins,
medios de comunicacin).
B1.5.Recoecer o tema e o
sentido xeral dun texto oral breve
e sinxelo, de diferente tipoloxa,
atendendo forma da mensaxe
dialogados) e a sa intencin
literarios e prescritivos).
LCB1.5.1. Comprende, de
forma global, a informacin
xeral dun texto oral sinxelo de
uso habitual, do mbito
escolar e social.
CCL
CAA
LCB1.5.2. Recoece a
tipoloxa moi evidente de
textos orais sinxelos
atendendo forma da
mensaxe e a sa intencin
comunicativa: cartas,
anuncios, regulamentos,
folletos.
CCL
CAA
LCB1.5.3. Responde
preguntas correspondentes
compresin literal.
CCL
b
d
e
i
LCB1.6.1. Inciase na
utilizacin guiada dos medios
audiovisuais e dixitais para
obter informacin.
CCL
CD
CAA
LCB1.6.2. Recoece de forma
global o contido principal
dunha entrevista, noticia ou
debate infantil procedente dos
medios de comunicacin.
CCL
CD
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
5
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
B1.7. Reproducir textos axeitados
aos seus gustos e intereses.
LCB1.7.1. Reproduce de
memoria textos literarios ou
non literarios, sinxelos e
breves, axeitados aos seus
gustos e intereses.
CCL
CAA
CCEC
b
e
literarios adaptados idade e de
producins propias.
B1.8. Dramatizar, de xeito
colaborativo, textos infants.
LCB1.8.1. Adeca a
entoacin, o volume e o xesto
representacin dramtica.
CCL
b
e
B1.9. Producin de textos orais
breves e sinxelos segundo a sa
tipoloxa: atendendo forma da
mensaxe (descritivos, narrativos,
dialogados) e a sa intencin
comunicativa (informativos, literarios
e prescritivos).
B1.9. Producir textos orais
breves, imitando modelos a
atendendo forma e a intencin
comunicativa.
LCB1.9.1. Elabora
comprensiblemente textos
orais sinxelos, do mbito
escolar e social, de diferente
tipoloxa: noticias, avisos,
contos, poemas, ancdotas.
CCL
CAA
CSIEE
LCB1.9.2. Organiza o discurso
cunha secuencia coherente
elemental.
CCL
CAA
CSIEE
a
d
e
m
diferenzas.
B1.10. Usar unha linguaxe non
discriminatoria e respectuosa
coas diferenzas.
LCB1.10.1 Usa unha linguaxe
non discriminatoria e
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
5
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
preguntar.
LCB1.11.1 Emprega de xeito
efectivo a linguaxe oral para
comunicarse: escoita e
pregunta para asegurar a
comprensin.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
b
e
B2.1. Lectura de distintos tipos de
texto: prximos sa experiencia.
B2.1. Ler en voz alta e en
silencio, diferentes textos
sinxelos de carcter infantil.
LCB2.1.1. Le en voz alta, con
pronunciacin e entoacin
axeitada, diferentes tipos de
textos moi sinxelos apropiados
sa idade.
CCL
LCB2.1.2. Le en silencio
textos moi sinxelos prximos
sa experiencia infantil.
CCL
diversa tipoloxa, adecuados sa
idade utilizando a lectura como
medio para ampliar o vocabulario.
B2.2. Comprender distintos tipos
de textos adaptados idade e
utilizando a lectura como medio
para ampliar o vocabulario.
LCB2.2.1. Identifica o tema
dun texto sinxelo.
CCL
CAA
LCB2.2.2. Distingue, de forma
xeral, entre as diversas
tipoloxas textuais en textos do
mbito escolar e social,
atendendo forma da
mensaxe (descritivos,
prescritivos).
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
5
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
B2.3. Utilizacin de estratexias para
a comprensin lectora de textos:
ilustracins. Identificacin de
palabras clave. Anticipacin de
hiptese de significado polo
contexto. Recoecemento bsico da
tipoloxa textual.
B2.3. Utilizar de xeito guiado
estratexias elementais para a
comprensin lectora de textos
moi sinxelos de diversa tipoloxa.
LCB2.3.1. Activa, de forma
guiada, coecementos previos
para comprender un texto.
CCL
CAA
LCB2.3.2. Formula hipteses
sobre o contido do texto a
partir do ttulo e das
ilustracins redundantes
CCL
CAA
informacin contida nas
ilustracins coa informacin
que aparece no texto.
CCL
CAA
e B2.4. Gusto pola lectura.
B2.5. Seleccin de libros segundo o
gusto persoal.
B2.6. Lectura dos libros establecidos
no Plan lector.
B2.4. Ler por propia iniciativa
diferentes tipos de textos.
LCB2.4.1. Dedica, de xeito
guiado, momentos de lecer
para a lectura voluntaria.
CCL
LCB2.4.2. Explica, de xeito

sinxelo, as sas preferencias
lectoras.
CCL
e
i
B2.7. Uso da biblioteca para a
procura de informacin e utilizacin
da mesma como fonte de
informacin e lecer.
B2.5. Usa, de xeito guiado, a
biblioteca para localizar libros
axeitados aos seus intereses.
LCB2.5.1. Consulta na
biblioteca, de xeito guiado,
diferentes fontes bibliogrficas
e textos en soporte informtico
para obter informacin sobre
libros do seu interese.
CCL
CD
CAA
a
b
e
biblioteca persoal.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
5
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
e
B2.9. Identificacin das mensaxes
transmitidas polo texto.
B2.7. Identifica, con axuda, a
estrutura bsica de diferentes
textos lidos.
LCB2.7.1. Diferenza, con
axuda, entre informacin e
publicidade.
CCL
CAA
CSC
LCB2.8.1. Formula hipteses,
de xeito guiado, sobre a
finalidade de diferentes textos
moi sinxelos a partir da sa
tipoloxa, e dos elementos
lingsticos e non lingsticos
moi redundantes, axeitados
sa idade.
CCL
CAA
CSC
b
e
i
B2.10. Uso guiada das Tecnoloxas
da Informacin e Comunicacin para
a procura e tratamento igualmente
guiado, da informacin.
B2.8. Utilizar de xeito guiado as
Tecnoloxas da Informacin e
Comunicacin para a procura da
informacin.
LCB2.8.1. Utiliza, de xeito
guiado, as Tecnoloxas da
Informacin e Comunicacin
para buscar informacin.
CCL
CD
CAA
b
e
m
B3.1. Producin de textos para
comunicar coecementos,
experiencias e necesidades: con
diferentes formatos (descritivos,
narrativos, dialogados) e intencins
comunicativas (informativos,
B3.2. Cohesin do texto:
mantemento do tempo verbal,
puntuacin.
B3.1. Producir textos sinxelos
segundo un modelo con
diferentes formatos (descritivos,
narrativos, dialogados) e
intencins
comunicativas(informativos,
literarios e prescritivos, aplicando
as regras ortogrficas de nivel e
coidando a presentacin.
LCB3.1.1. Escribe, con axuda,
en diferentes soportes, textos
sinxelos propios da vida coti,
do mbito escolar e social,
atendendo forma da
mensaxe e a sa intencin
comunicativa)e respectando
as normas gramaticais e
ortogrficas bsicas: cartas,
folletos informativos, noticias,
instrucins, receitas, textos
literarios
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
5
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.3. Aplicacin das normas
ortogrficas axeitadas ao nivel.
B3.4. Producin de textos segundo o
Plan de escritura do centro.
traballos con caligrafa clara e
limpeza, evitando riscos etc.
CCL
CAA
b
e
m
B3.5. Valoracin da sa propia
producin escrita, as como a
producin escrita dos seus
compaeiros.
B3.2. Valorar a sa propia
compaeiros.
LCB3.2.1. Valora a sa propia
compaeiros.
CCL
CSC
b
e
B3.6. Normas e estratexias para a
producin de textos: planificacin
(funcin, destinatario, xeracin de
ideas, estrutura...)
B3.7. Textualizacin en frases
elementais con secuencia lineal.
B3.8. Revisin e mellora do texto.
B3.3. Aplicar, de xeito guiado,
todas as fases do proceso de
escritura na producin de textos
escritos de distinta ndole:
planificacin, textualizacin,
revisin e reescritura.
LCB3.3.1. Utiliza borradores
que amosan a xeracin e
seleccin de ideas e a revisin
ortogrfica na escritura de
textos sinxelos propios do
mbito da vida persoal, social
e escolar.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
i
B3.9. Creacin de textos utilizando a
linguaxe verbal e non verbal con
intencin informativa: carteis
publicitarios. Anuncios. Cmics.
B3.4. Elaborar, de xeito guiado,
proxectos individuais ou
colectivos sobre diferentes temas
da rea.
LCB3.4.1. Elabora, de forma
guiada, grficas sinxelas sobre
experiencias realizadas:
plantar fabas, cra de vermes
de seda.
CCL
CAA
LCB3.4.2. Elabora e presenta,
de forma guiada, textos
sinxelos, que ilustra con
imaxes de carcter
redundante co contido.
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
5
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
i
B3.10. Creacin de textos utilizando
as Tecnoloxas da Informacin e
Comunicacin de xeito guiado.
B3.11. Producin de textos segundo
o Plan de escritura do centro.
B3.5. Utilizar as Tecnoloxas da
Informacin e Comunicacin de
xeito guiado para presentar as
sas producin.
LCB3.6.1. Usa, con axuda, as
Comunicacin para escribir e
presentar textos moi sinxelos.
CCL
CD
CAA
b
e
B4.1. A palabra.
B4.2. Recoecemento das distintas
clases de palabras(nome, verbo,
adxectivo, pronomes, artigos)
Caractersticas e uso de cada clase
de palabra.
B4.3. Tempos verbais: presente,
pasado e futuro.
gramaticais bsicos sobre a
estrutura da lingua, (categoras
gramaticais), para favorecer unha
guiado categoras gramaticais
bsicas: o nome, artigo,
adxectivo, verbo.
CCL
LCB4.1.2. Utiliza con
correccin os tempos verbais:
presente, pasado e futuro ao
producir textos orais e
escritos.
CCL
e B4.2. Recoecemento das distintas
clases de palabras (nome, verbo,
adxectivo, pronomes, artigos).
de palabra.
B4.4. Vocabulario. Frases feitas.
Formacin de substantivos,
adxectivos e verbos. Recursos
derivativos: prefixos e sufixos.
constituntes oracionais: a oracin
simple, suxeito e predicado.
B4.2. Desenvolver as destrezas e
competencias lingsticas a
travs do uso da lingua.
LCB4.2.1. Utiliza sinnimos e
antnimos, polismicas na
expresin oral e escrita.
CCL
LCB4.2.2. Forma palabras
compostas a partir de palabras
simples.
CCL
LCB4.2.3. Identifica o
suxeito/grupo nominal e
predicado nas oracins
simples.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
6
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
regras bsicas de ortografa e
puntuacin.
bsicos sobre as regras
ortogrficas para favorecer unha
LCB4.3.1. Utiliza os signos de
puntuacin e as normas
ortogrficas propias do nivel e
as aplica escritura de textos
sinxelos.
CCL
b
e
B4.7. Clases de nomes: comns e
propios.
B4.8. As relacins gramaticais
Recoecemento e explicacin
reflexiva das relacins que se
establecen entre o substantivo e o
resto dos compoentes do grupo
nominal.
de concordancia de xnero e
nmero na expresin oral e
escrita.
CCL
LCB4.4.2. Utiliza signos de
puntuacin nas sas
composicins escritas.
CCL
LCB4.4.3. Utiliza unha sintaxe
bsica nas producins escritas
propias.
CCL
e
i
B4.9. Utilizacin do material
recursos didcticos ao seu alcance e
B4.5. Utilizar programas
educativos dixitais para realizar
tarefas e avanzar na
aprendizaxe.
guiada, distintos programas
educativos dixitais.
CCL
CD
CAA
d
e
o
B4.10. Identificacin das variedades
da lingua na nosa comunidade
autnoma. Identificacin das
similitudes e diferenzas entre as
linguas que coece para mellorar na
sa aprendizaxe e lograr unha
integrada.
integrada.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
6
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
d
e
B5.1. Valorar textos como fonte
de lecer e informacin.
LCB5.1.1. Valora de forma
global, textos propios da
literatura infantil: contos,
cancins, poesa, cmics,
refrns e adivias
CCL
CCEC
d
e
B5.2. Lectura guiada e comentada
de textos narrativos de tradicin
oral, literatura infantil, adaptacins
de obras clsicas e literatura actual.
B5.3. Identificacin de recursos
literarios.
B5.2. Iniciar a lectura e expresiva
de textos literarios narrativos,
lricos e dramticos na prctica
escolar.
LCB5.2.1. Inicia a lectura
guiada de textos narrativos
sinxelos de tradicin oral,
literatura infantil, adaptacins
de obras clsicas e literatura
actual.
CCL
CAA
CCEC
LCB5.2.2. Interpreta,
literarios (personificacins)
CCL
CAA
d
e
B5.4 Valoracin de recursos
literarios.
B5.3. Valorar os recursos
literarios da tradicin oral:
poemas, cancins, contos,
refrns, adivias.
LCB5.3.1. Valora os recursos
refrns, adivias.
CCL
CCEC
b
e
B5.5 Creacin de textos literarios en
prosa ou en verso: contos, poemas,
adivias, cancins, e teatro.
B5.5. Reproducir, con axuda, a
partir de modelos dados, textos
literarios sinxelos: contos e
poemas.
LCB5.5.1. Crea, con axuda,
(contos, poemas) a partir de
pautas ou modelos dados.
CCL
CAA
CSIEE
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
6
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
B5.6. Comprensin, memorizacin e
recitado de poemas co ritmo,
entoacin e diccin adecuados.
B5.6. Reproducir textos literarios
breves e moi sinxelos adaptados
sa idade.
LCB5.6.1. Reproduce textos
orais moi breves e sinxelos:
cancins e poemas.
CCL
d
e
B5.7. Dramatizacin e lectura
dramatizada de textos literarios.
B5.7. Participar con interese en
dramatizacins de sinxelos textos
literarios adaptados idade.
LCB5.7.1. Realiza
dramatizacins
individualmente e en grupo de
textos literarios axeitados
sa idade.
CCL
CAA
CCEC
CSC
d
e
o
recurso de lecer persoal.
de lecer persoal.
en calquera lingua,
de lecer persoal.
CCL
CSC
CCEC
REA LINGUA CASTEL E LITERATURA CURSO TERCEIRO
a
c
d
e
participacin; exposicin clara;
escoita; respecto quenda de
palabra; respecto polos sentimentos,
B1.1.Participar en situacins de
espontneas, respectando a
quenda de palabra e a
intervencin dos e das demais.
global, ideas, opinins e
sentimentos con certa
claridade.
CCL
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
6
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
experiencias, ideas, opinins e
coecementos dos e das demais.
sociocomunicativas: escoita
atenta, espera de quendas,
respecto da opinin dos e das
demais.
CCL
CAA
CSC
b
e
mensaxe.
propia.
global os recursos verbais e
non verbais para comunicarse
oralmente, identificando o
valor comunicativo destes.
CCL
correctas.
CCL
a
b
e
B1.3. Participacin en situacins de
dirixidas, utilizando un discurso
cunha secuencia lineal sinxela.
B1.3. Expresarse con coherencia
bsica de forma oral para
satisfacer necesidades de
situacin de aula.
LCB1.3.1. Participa
activamente e con coherencia
bsica en diversas situacins
de comunicacin:
- Dilogos
- Exposicins orais seguindo
un modelo, e guiadas, con
axuda, cando cumpra, das
tecnoloxas da informacin
e da comunicacin.
CCL
CD
CAA
CSC
CSIEE
b
e
B1.4. Deducin das palabras
evidentes polo contexto. Interese
pola ampliacin de vocabulario.
Creacin de redes semnticas
sinxelas.
B1.4. Facer hipteses sobre o
significado de palabras evidentes
a partir do seu contexto de uso.
LCB1.4.1. Identifica polo
distintas palabras.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
6
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
axeitado a sa idade para
expresarse con progresiva
precisin nos diferentes
contextos de comunicacin.
CCL
CAA
b
d
e
i
B1.5. Comprensin global e
especfica de textos orais de diversa
tipoloxa e procedentes de diversas
fontes (producin didctica,
gravacins, medios de
comunicacin).
B1.5. Recoecer o tema e as
ideas principais de textos orais
breves e sinxelos de diferente
tipoloxa, segundo a forma da
dialogados, expositivos) e a sa
prescritivos).
LCB1.5.1. Comprende de
forma global a informacin
xeral de textos orais de uso
habitual, do mbito escolar e
social, identifica o tema e
selecciona as ideas principais:
noticias, contos, folletos
informativos, narracins,
textos cientficos, anuncios
publicitarios, receitas
mdicas.
CCL
CAA
LCB1.5.3. Responde
preguntas sinxelas
correspondentes
comprensin literal.
CCL
guiado a informacin recollida,
para levar a cabo diversas
actividades en situacins de
aprendizaxe.
CCL
CAA
CSIEE
b
d
e
tipoloxa e procedentes de diversas
fontes (producin didctica,
B1.6. Utilizar os medios de
instrumento de aprendizaxe.
guiado os medios audiovisuais
e dixitais para obter
informacin.
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
6
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
i gravacins, medios de
comunicacin).
LCB1.6.2. Transforma en
noticias sinxelas feitos cotis
prximos sa realidade,
imitando modelos.
CCL
CSC
forma global o contido
principal dunha entrevista,
noticia ou debate infantil
procedente dos medios de
comunicacin.
CCL
CD
CAA
CSC
b
e
producins propias.
B1.7. Reproducir textos axeitados
aos seus gustos e intereses.
memoria textos literarios, non
literarios e propios, sinxelos e
breves, axeitados aos seus
gustos e intereses.
CCL
CAA
CCEC
LCB1.7.2. Interpreta diferentes
personaxes, reflectindo as
sas caractersticas esenciais,
memorizando e representando
as sas accins e xestos mis
definitorios.
CCL
CAA
CCEC
b
e
sinxelos de diferente tipoloxa.
adecuados ao nivel dos xneros
mis habituais imitando modelos,
LCB1.8.1. Elabora
orais breves e sinxelos do
mbito escolar e social,
adecuados ao nivel, imitando
modelos.
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
6
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
prescritivos).
cunha secuencia coherente
elemental, utilizando nexos
bsicos.
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
preguntar.
LCB 1.9.1. Emprega de xeito
comunicarse e aprender:
escoita e pregunta para
asegurar a comprensin.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
b
e
B2.1. Lectura, en silencio e en voz
alta, de distintos tipos de texto
prximos sa experiencia.
B2.1. Ler en voz alta e en silencio
diferentes textos.
LCB2.1.1. Le en voz alta, sen
dificultade, diferentes tipos de
textos apropiados sa idade.
CCL
LCB2.1.2. Le en silencio
textos sinxelos prximos sa
experiencia.
CCL
diversa tipoloxa, adecuados sa
idade, lidos en voz alta e en silencio,
segundo a sa tipoloxa e valorando
a lectura como medio para ampliar o
vocabulario e fixar a ortografa
correcta.
de textos adaptados sa idade
e valorar a lectura como medio
para ampliar o vocabulario, fixar a
ortografa correcta e como gozo
persoal.
LCB2.2.1. Resume,
respondendo a preguntas e
reflectindo as ideas principais,
textos de diversa tipoloxa
textual.
CCL
CAA
LCB2.2.2. Distingue en textos
do mbito escolar e social e
de forma xeral, entre as
diversas tipoloxas atendendo
forma da mensaxe
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
6
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
dialogados, expositivos) e
sa intencin comunicativa
prescritivos).
LCB2.2.3. Elabora glosarios
coas novas palabras.
CCL
CAA
b
e
a comprensin lectora de
textos:consideracin do ttulo e das
palabras crave. Anticipacin de
hiptese de significado polo
contexto. Recoecemento bsico da
tipoloxa textual. Uso do dicionario.
B2. 3. Utilizar de xeito guiado
estratexias elementais para a
comprensin lectora de textos
moi sinxelos de diversa tipoloxa.
LCB2.3.1. Identifica as
palabras clave dun texto.
CCL
CAA
LCB2.3.2. Activa, de forma
guiada, coecementos previos
para comprender un texto.
CCL
CAA
partir do ttulo e de ilustracins
redundantes.
CCL
CAA
informacin contida nas
ilustracins coa informacin
que aparece no texto.
CCL
CAA
utilizacin do dicionario de
xeito guiado.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
6
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e B2.4. Gusto pola lectura.
gusto persoal.
no Plan lector.
LCB2.4.1. Dedica momentos
de lecer para a lectura
voluntaria.
CCL
LCB2.4.2. Selecciona textos
do seu interese en funcin dos
seus gustos e preferencias.
CCL
LCB2.4.3. Identifica e resume
o argumento de lecturas
realizadas e d referencias
bsicas, como o ttulo.
CCL
CAA
e
i
informacin e lecer.
B2.5. Usa a biblioteca para
localizar libros axeitados aos
seus intereses.
biblioteca, de xeito guiado,
diferentes fontes bibliogrficas
e textos en soporte informtico
para obter informacin sobre
temas do seu interese e
necesarios para as sas
tarefas de aula.
CCL
CD
CAA
a
b
e
biblioteca persoal.
CCL
CSC
a
e
B2.9.Identificacin da finalidade das
mensaxes transmitidos polo texto.
B2.7. Identifica a estrutura de
diferentes textos lidos,
centrndose na interpretacin do
seu significado.
LCB2.7.1. Diferenza, con
axuda, entre informacin e
publicidade.
CCL
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
6
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB2.7.2. Formula hiptese,
de xeito guiado, sobre a
finalidade de diferentes textos
moi sinxelos a partir da sa
tipoloxa, e dos elementos
moi redundantes, axeitados
sa idade.
CCL
CAA
CSC
b
e
i
B2.10. Utilizacin guiada das
informacin.
B2.8. Utilizar de xeito guiado as
informacin.
LCB2.8.1. Utiliza, de xeito
guiado, as Tecnoloxas da
Informacin e a Comunicacin
para buscar informacin.
CCL
CD
CAA
b
e
m
B3.1. Producin de textos de diversa
tipoloxa atendendo forma da
intencin comunicativa (informativos,
literarios e prescritivos) para
experiencias e necesidades.
puntuacin, concordancia bsica.
ortogrficas axeitadas ao nivel.
B3.1. Producir textos seguindo un
modelo con diferentes intencins
comunicativas, cohesivas de
xeito elemental, aplicando as
regras ortogrficas de nivel e
coidando a presentacin.
LCB3.1.1. Escribe, con axuda
e en diferentes soportes,
textos sinxelos propios da vida
coti, do mbito escolar e
social, utilizando elementos de
cohesin bsicos: noticias,
contos, folletos informativos,
narracins, textos cientficos,
anuncios publicitarios,
receitas, instrucins,
normas.
CCL
CD
CAA
LCB3.1.2. Respecta as
normas gramaticais e
ortogrficas bsicas, propias
do nivel.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
7
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
ditados sinxelos.
CCL
traballos con caligrafa clara e
limpeza: evitando riscos,
inclinacin de lias etc.
CCL
CAA
B3.4. Valoracin da propia producin
escrita, as como a producin escrita
dos seus compaeiros.
compaeiros.
compaeiros.
CCL
CSC
b
e
ideas, estrutura...). Textualizacin en
frases elementais con secuencia
lineal.
B3.3. Aplicar, con axuda, todas
as fases do proceso de escritura
na producin de textos escritos
de distinta ndole: planificacin,
textualizacin, revisin e
reescritura.
LCB3.3.1. Emprega, de xeito
guiado e segundo modelos,
estratexias de planificacin,
textualizacin e revisin do
texto.
CCL
CAA
CSIEE
LCB3.3.2. Utiliza, con axuda e
para escribir textos sinxelos,
borradores que amosan: a
xeracin e seleccin de ideas,
a revisin ortogrfica e da
secuencia coherente do
escrito.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
i
B3.4. Elaborar proxectos
individuais ou colectivos de
carcter informativo sobre
diferentes temas do rea.
LCB3.4.1. Elabora, de forma
guiada, grficas sinxelas a
partir de datos obtidos de
experiencias realizadas.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
7
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
de forma guiada, textos
sinxelos, que ilustra con
imaxes, en diferentes soportes
(papel e dixital), de carcter
redundante co contido: carteis
publicitarios, anuncios e
cmics.
CCL
CD
CAA
CSIEE
a
d
e
m
diferenzas.
B3.5. Usar unha linguaxe
respectuosa coa diversidade,
evitando expresins
discriminatorias e prexuzos.
LCB3.5.1. Exprsase, por
escrito, evitando unha
linguaxe non sexista e non
CCL
CSC
e
i
as Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin de xeito guiado.
Informacin e a Comunicacin de
modo eficiente e responsable
para presentar as sas
producins.
LCB3.6.1. Usa con axuda as
a Comunicacin para escribir,
presentar os textos e buscar
informacin.
CCL
CD
CAA
e
i
B3.10. Producin de textos segundo
Plan de escritura do centro.
B3.7. Escribir os textos
establecidos no Plan de escritura.
LCB3.7.1. Produce os textos
establecidos no plan de
escritura axeitados sa
idade e nivel.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
B4.1. A palabra.
bsicos sobre a estrutura da
lingua, a gramtica (categoras
gramaticais), o vocabulario
LCB4.1.1. Recoece e
identifica as categoras
gramaticais bsicas: presentar
ao nome, substitur ao nome,
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
7
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
de palabra.
B4.3. Tempos verbais: presente,
pasado e futuro.
regras bsicas de ortografa e
puntuacin.
(formacin e significado das
palabras e campos semnticos),
as como as regras de ortografa
para favorecer unha
expresar caractersticas do
nome, expresar accin.
correccin os tempos verbais:
presente, pasado e futuro, ao
producir textos orais e
escritos.
CCL
LCB4.1.3. Diferenza familias
de palabras.
CCL
LCB4.1.4. Utiliza as normas
ortogrficas bsicas.
CCL
de palabra.
derivativos: prefixos e sufixos.
LCB4.2.1. Utiliza palabras
sinnimas, antnimas,
polismicas, frases feitas, na
CCL
LCB4.2.2. Utiliza, segundo
modelo, prefixos e sufixos e
crea palabras derivadas.
CCL
LCB4.2.3. Recoece a oracin
simple, distingue suxeito e
predicado.
CCL
b
e
B4.8. Clases de nomes: comns e
propios.
LCB4.3.1. Clasifica e usa os
tipos de nomes para elaborar
textos escritos sinxelos
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
7
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
nominal.
de concordancia de xnero e
nmero, na expresin oral e
escrita.
CCL
LCB4.3.3. Aplica, con axuda,
as normas de acentuacin
(slabas tnicas) nas sas
producins escritas.
CCL
LCB4.3. 4. Utiliza signos de
puntuacin nas sas
composicins escritas.
CCL
propias.
CCL
e
i
B4.10. Utilizacin do material
multimedia educativo ao seu alcance
e propio da sa idade.
aprendizaxe.
guiada, distintos programas
educativos dixitais.
CCL
CD
CAA
d
e
o
B4.11. Valoracin da diversidade da
lingua na nosa comunidade
autnoma.
B4.5. Valorar a diversidade
lingstica da comunidade
autnoma.
LCB4.5.1. Valora a
diversidade lingstica da
comunidade autnoma.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
7
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
d
e
o
B4.12. Identificacin das similitudes
e diferenzas entre as linguas que
integrada.
integrada.
CCL
CAA
d
e
B5.1. Valorar os textos literarios
como fonte de lecer e
informacin.
LCB5.1.1. Valora e recoece
de forma global, distintos
textos literarios sinxelos, como
fonte de lecer e de
informacin.
CCL
CCEC
d
e
B5.2. Lectura guiada de textos
narrativos de tradicin oral, literatura
infantil, adaptacins de obras
clsicas e literatura actual.
B5.3. Lectura comentada de
poemas, relatos e obras teatrais.
- Identificacin de recursos
literarios moi bsicos.
B5.2. Facer a lectura expresiva e
interpretativa de textos literarios
narrativos, lricos e dramticos na
prctica escolar e recoecer e
interpretar algns recursos da
linguaxe literaria.
LCB5.2.1. Realiza, de xeito
guiado, lecturas comentadas
de textos narrativos sinxelos
de tradicin oral, literatura
CCL
CCEC
LCB5.2.2. Interpreta,
literarios (personificacins)
CCL
CAA
d
e
B5.4. Valoracin de recursos
literarios.
B5.3. Valorar os recursos
refrns e adivias.
LCB5.3.1. Valora os recursos
refrns e adivias.
CCL
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
7
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
B5.5. Creacin de textos literarios
moi sinxelos, en prosa ou en verso:
contos, poemas, adivias, cancins
e teatro.
B5.4. Reproducir a partir de
modelos dados textos literarios
moi sinxelos, en prosa ou en
verso, con sentido esttico e
creatividade: contos e poemas.
LCB5.4.1. Crea, con axuda,
sinxelos textos literarios moi
sinxelos (contos, poemas) a
partir de pautas ou modelos
dados.
CCL
CAA
CSIEE
CCEC
a
b
e
recitado de textos literarios co ritmo,
B5.5. Reproducir textos literarios
breves e sinxelos e adaptados
idade.
LCB5.5.1. Memoriza e
reproduce textos orais moi
sinxelos adecuados sa
idade: contos, poemas ou
cancins.
CCL
CAA
CSC
CCEC
d
e
dramatizacins de textos
LCB5.6.1. Realiza
dramatizacins
textos literarios breves e
sinxelos, axeitados sa
idade.
CCL
CAA
CCEC
CSC
a
b
e
o
recurso de lecer persoal.
B.5.7. Valorar a literatura en
de lecer persoal.
LCB.7.1. Valora a literatura en
calquera lingua,
de lecer persoal.
CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
7
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA LINGUA CASTEL E LITERATURA CURSO CUARTO
a
c
e
palabra; entoacin adecuada;
respecto polos sentimentos,
B1.1. Participar en situacins
de comunicacin, dirixidas ou
espontneas, respectando as
normas da comunicacin:
quenda de palabra, escoitar.
LCB1.1.1. Expresa ideas,
pensamentos, opinins,
sentimentos con certa
claridade.
CCL
CAA
CSC
atenta, espera de quendas,
participacin respectuosa.
CCL
CAA
CSC
e B1.2. Comprensin e expresin de
mensaxes verbais e non verbais.
B1.2. Recoece a informacin
verbal e non verbal dos
discursos orais e integrala nas
producins propias.
LCB1.2.1. Integra recursos
comunicarse nas interaccins
orais, dndolle valor
complementario a estes.
CCL
correctas: articulacin, ritmo,
entoacin.
CCL
a
b
e
B1.3. Participacin en situacin de
ordenado e coherente.
B1.3. Expresarse con
coherencia bsica de forma oral
para satisfacer necesidades de
situacins.
LCB1.3.1. Participa
na secuencia das sas ideas
en diversas situacin de
comunicacin:
- dilogos
CCL
CD
CAA
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
7
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
-exposicins orais segundo
modelo e guiadas, con axuda,
cando cumpra, das
comunicacin.
LCB1.3.2. Participa
activamente nas tarefas de
aula, cooperando en situacin
de aprendizaxe compartida.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
e B1.4. Deducin das palabras polo
contexto. Interese pola ampliacin
do vocabulario. Creacin de redes
semnticas sinxelas.
significado de palabras sinxelas
a partir do seu contexto de uso.
CCL
LCB1.4 2. Diferencia polo
correspondencias fonema-
grafa idnticas en textos
significativos.
CCL
b
e
especfica de textos orais de
diversa tipoloxa atendendo
narrativos, dialogados,
expositivos) e a sa intencin
literarios e prescritivos)
ideas principais dos textos orais
sinxelos.
habitual,do mbito escolar e
selecciona as ideas principais.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
7
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB1.5.2. Recoece a
tipoloxa de textos orais
sinxelos de diversa tipoloxa
atendendo forma da
CCL
CAA
LCB1.5.3. Responde
comprensin literal.
CCL
LCB1.5.4. Utiliza a informacin
recollida para levar a cabo
diversas actividades en
situacin de aprendizaxe
individual ou colectiva.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
b
e
B1.6. Reproducin de textos
adecuados ao nivel que estimulen
o seu interese.
B1.6. Reproducir textos
axeitados sa idade, os seus
gustos e intereses, utilizando
con creatividade as distintas
estratexias de comunicacin
oral.
memoria breves textos
literarios ou non literarios
axeitados aos seus gustos e
intereses.
CCL
CAA
CCEC
b
e
B1.7. Producin de textos orais de
diversa tipoloxa segundo o seu
formato e intencin comunicativa.
breves e sinxelos dos xneros
mis habituais imitando
modelos e adecuados ao seu
nivel
LCB1.7.1. Elabora, imitando
modelos, textos orais breves e
sinxelos atendendo forma da
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
7
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
axeitndose aos diferentes
modos discursivos (narrar,
expoer, describir e dialogar)
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
escoitar, recoller datos, preguntar
linguaxe oral: escoitar con
atencin, recoller datos,
preguntar e repreguntar.
LCB1.8.1. Emprega de xeito
escoita, recollida de datos,
pregunta e repregunta.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
b
d
e
escoitar, recoller datos e
preguntar.
instrumento de aprendizaxe e
de acceso a informacins e
experiencias de outras persoas.
guiado os medios audiovisuais
e dixitais para recoller
informacin.
CCL
CD
CAA
noticias feitos cotis prximos
sa realidade, imitando
modelos.
CCL
CSC
LCB1.9.3. Resume de forma
global entrevistas, noticias e
debates infants procedentes
dos medios de comunicacin.
CCL
CD
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
8
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e B2.1. Lectura, en silencio e en voz
alta de distintos tipos de texto
adecuados ao seu nivel.
B2.1. Ler en voz alta e en
silencio, diferentes textos.
LCB2.1.1. Le en silencio e en
voz alta, sen dificultade e con
certa expresividade, diferentes
tipos de textos apropiados
sa idade
CCL
e B2.2. Comprensin global e

especfica de distintos tipos de
texto atendendo a forma da
mensaxe (descriptivos, narrativos,
prescriptivos).
B2.2. Comprender distintos
tipos de textos adaptados
idade e utilizando a lectura
como medio para ampliar o
vocabulario e fixar a ortografa.
LCB2.2. 1. Distingue, de forma
xeral, entre as diversas
tipoloxas textuais en textos do
mbito escolar e social.
CCL
CAA
LCB2.2.2. Resume textos

lidos, de diferente tipoloxa,
adecuados a sa idade e
reflectindo a estrutura e
destacando as ideas
principais.
CCL
CAA
e B2.3. Utilizacin de estratexias

para a comprensin lectora de
textos: consideracin do ttulo e
das ilustracins. Identificacin de
palabras clave. Relectura.
Anticipacin de hipteses de
significado polo contexto.
Recoecemento bsico da
tipoloxa textual. Uso do dicionario.
B2.3. Utilizar estratexias para a
comprensin de textos sinxelos
de diversa tipoloxa.
ilustracins redundantes.
CCL
CAA
CCL
CAA
LCB2.3.3. Activa
coecementos previos
axudndose deles para
comprender un texto.
CCL
CCA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
8
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB2.3.4. Relaciona de xeito
global, a informacin contida
nos grficos e ilustracins coa
informacin que aparece no
texto.
CCL
CMCT
CCA
LCB2.3.5. Interpreta mapas
conceptuais sinxelos.
CCL
CCA
utilizacin autnoma do
dicionario en distintos
soportes, no seu traballo
escolar.
CCL
CAA
b
e
B2.4. Gusto pola lectura.
B2.5. Seleccin de libros segundo
o gusto persoal.
B2.6. Lectura dos libros
establecidos no Plan lector.
LCB2.4.1. Dedica un tempo
semanal para a lectura
voluntaria de diferentes textos.
CCL
b
e
i
procura de informacin e
utilizacin da mesma como fonte
de aprendizaxe e de lecer.
B2.5. Utilizar fontes e soportes
existentes na biblioteca para
seleccionar e recoller
informacin, ampliar
coecementos e aplicalos en
traballos persoais.
LCB2.5.1. Consulta biblioteca,
de xeito guiado, de diferentes
fontes bibliogrficas e textos
en soporte informtico para
obter informacin para realizar
traballos individuais ou en
grupo.
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
8
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB2.5.2. Localiza na
biblioteca de aula e centro
lecturas axeitadas ao seu
gusto persoal e intereses,
aplicando as normas bsicas
de funcionamento da mesma.
CCL
CD
CAA
argumento de lecturas
realizadas dando conta
dalgunhas referencias
bibliogrficas: autor ou autora
e xnero.
CCL
CAA
a
b
e
biblioteca persoal.
B2.6. Mostra interese por
manter unha biblioteca propia.
CCL
CSC
a
e
B2.9. Identificacin e valoracin
crtica das mensaxes e valores
transmitidos polo texto.
B2.7. Identifica a estrutura
organizativa de diferentes
textos lidos, centrndose na
interpretacin do seu
significado.
LCB2.7.1. Diferenza entre
informacin e publicidade.
CCL
CAA
CSC
LCB2.7.2. Formula hiptese
sobre a finalidade de textos de
tipoloxa evidente a partir da
sa estrutura e dos elementos
lingsticos e non lingsticos.
CCL
CAA
CSC
e
i
Comunicacin para a procura e
tratamento guiado da informacin.
Informacin e Comunicacin
para a procura e tratamento
guiado da informacin.
LCB2.10.1. Utiliza as
Comunicacin para a procura
e tratamento guiado da
informacin.
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
8
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
experiencias e necesidades.
puntuacin.
ortogrficas. Acentuacin.
B3.1. Producir textos segundo
un modelo con diferentes
intencins comunicativas,
aplicando as regras ortogrficas
e coidando a caligrafa, orde e
presentacin.
LCB3.1.1. Escribe, en
diferentes soportes, textos
sinxelo do mbito escolar e
social: atendendo forma da
literarios e prescritivos) diarios,
cartas, correos electrnicos,
noticias, contos, folletos
informativos, narracins,
textos cientficos, anuncios
publicitarios, receitas,
instrucins, normas.
CCL
CD
CAA
LCB3.1.2. Escribe textos,
organizando as ideas
utilizando elementos de
cohesin bsicos e
respectando as normas
gramaticais e ortogrficas
bsicas.
CCL
CAA
CSIEE
de forma guiada, un informe
sinxelo, utilizando soporte
papel e informtico sobre
tarefas ou proxectos
realizados.
CCL
CD
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
8
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
textos con caligrafa clara e
CCL
CAA
b
e
B3.4. Valoracin da propia
producin escrita, as como da
compaeiros.
compaeiros.
compaeiros.
CCL
CSC
b
e
B3.5. Valoracin da propia
producin escrita, as como da
compaeiros.
B3.6. Realizacin de ditados.
B3.3 Buscar unha mellora
progresiva no uso da lingua
escrita.
LCB3.3.1. Pon interese e
esfrzase por escribir
correctamente
CCL
CAA
ditados.
CCL
b
e
B3.8. Textualizacin en frases con
secuencia lineal.
B3.4. Aplicar todas as fases do
proceso de escritura na
producin de textos escritos de
distinta ndole: planificacin,
reescritura.
guiado e segundo modelos,
textualizacin e revisin do
texto.
CCL
CAA
CSIEE
LCB3.4.2. Utiliza, para escribir
textos sinxelos, borradores
que amosan: a xeracin e
seleccin de ideas, a revisin
ortogrfica e a secuencia
coherente do escrito.
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
8
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
i
B3.10. Creacin de textos
utilizando a linguaxe verbal e non
verbal con intencin informativa:
carteis publicitarios. Anuncios.
Cmics.
individuais ou colectivos sobre
diferentes temas do seu
interese.
LCB3.5.1. Elabora grficas
sinxelas a partir de datos
obtidos de forma guiada.
CCL
CAA
LCB3.5.2. Elabora con
creatividade textos breves do
seu interese: contos, anuncios,
rimas, cancins, cmics,
carteis, ilustrndoos para
facilitar a sa compresin ou
mellorar a sa presentacin.
CCL
CD
CAA
CSIEE
a
d
e
B3.11. Uso da linguaxe non
diferenzas.
B3.6. Favorecer a travs da
linguaxe a formacin dun
pensamento crtico que impida
discriminacins e prexuzos.
LCB3.6.1. Exprsase por
escrito, utilizando de xeito
habitual, unha linguaxe non
sexista e respectuosa coas
diferenzas.
CL
CSC
e
i
Tecnoloxas da Informacin e da
Comunicacin de modo eficiente e
responsable para presentar as
sas producins.
Informacin e da Comunicacin
de modo eficiente e
responsable para presentar as
sas producins.
LCB3.7.1. Usa con axuda
Internet e as Tecnoloxas da
Informacin e da
Comunicacin para escribir,
presentar os textos e buscar
informacin, buscar imaxes,
crear tboas e grficas etc.
CCL
CD
CAA
CSIEE
e B3.13. Producin de textos
segundo Plan de escritura do
centro
establecidos no Plan de
escritura.
idade e nivel.
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
8
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
B4.1. A palabra. A slaba.
Diptongos e hiatos.
distintas clases de palabras e
explicacin reflexiva do seu uso en
situacins concretas de
comunicacin (nome, verbo,
adxectivo, preposicin, adverbio,
pronomes e artigos).
Caractersticas e uso de cada
clase de palabra.
B4.3 Conxugacin dos verbos
regulares e irregulares mis
frecuentes.
palabras e campos
semnticos), as como as
regras de ortografa para
favorecer unha comunicacin
mis eficaz.
LCB4.1.1. Coece e recoece
as categoras gramaticais pola
sa funcin na lingua:
presentar ao nome, substitur
ao nome, expresar
caractersticas do nome,
expresar accins ou estados.
CCL
correccin os tempos simples
e compostos nas formas
persoais e non persoais do
modo indicativo e subxuntivo
dos verbos ao producir textos
orais e escritos.
CCL
de palabras.
CCL
b
e
distintas clases de palabras e
explicacin reflexiva do seu uso en
situacins concretas de
comunicacin (nome, verbo,
adxectivo, preposicin, adverbio,
pronomes e artigos).
Caractersticas e uso de cada
clase de palabra.
B4.2. Desenvolver as destrezas
e competencias lingsticas a
LCB4.2.1. Coece, recoece e
usa sinnimos, antnimos,
polismicos ou frases feitas na
CCL
LCB4.2.2. Recoece prefixos
e sufixos e capaz de crear
palabras derivadas.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
8
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
derivativos: prefixos e sufixos na
formacin de nomes, adxectivos e
verbos.
B4.5. Recoecemento e
observacin reflexiva dos
B4.6. Recoecemento e uso
dalgns conectores textuais
bsicos.
LCB4.2.3. Identifica e clasifica
os diferentes tipos de palabras
nun texto.
CCL
LCB4.2.4. Utiliza diversos
conectores bsicos entre
oracins ao producir textos
orais e escritos.
CCL
simple, distingue suxeito e
predicado.
CCL
b
e
B4.7. Uso eficaz do dicionario para
ampliacin de vocabulario e como
consulta ortogrfica e gramatical.
B4.3. Sistematizar a adquisicin
de vocabulario a travs dos
textos.
LCB4.3.1. Inciase no
coecemento da estrutura do
dicionario e no seu uso para
buscar o significado de
diferentes tipos palabras.
CCL
CAA
LCB4.3.2. Selecciona a
acepcin correcta segundo o
contexto de entre as varias
que lle ofrece o dicionario.
CCL
CAA
ortogrficas bsicas nas sas
producins escritas.
CCL
b
e
B4.8. Clases de nomes: comns,
propios, individuais, colectivos,
concretos e abstractos.
para mellorar a comprensin
oral e escrita a travs do
LCB4.4.1. Utiliza as diferentes
clases de palabras para
elaborar o discurso.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
8
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
regras bsicas de ortografa.
Regras de acentuacin. Signos de
puntuacin.
nominal.
LCB4.4.2. Utiliza
correctamente as normas de
concordancia de xnero e de
escrita.
CCL
LCB4.4.3. Aplica as normas de
acentuacin e clasifica as
palabras dun texto.
CCL
LCB4.4.4. Usa os signos de
puntuacin ao producir textos
escritos.
CCL
LCB4.4.5. Aplica as normas de
uso da til nos seus textos
escritos.
CCL
propias.
CCL
b
e
i
recursos didcticos ao seu alcance
e propios da sa idade.
educativos dixitais e outros
recursos didcticos ao seu
alcance e propios da sa idade
para realizar tarefas e avanzar
na aprendizaxe.
LCB4.5.1. Utiliza distintos
programas educativos dixitais
e outros recursos didcticos
ao seu alcance e propios da
sa idade como apoio e
reforzo da aprendizaxe.
CCL
CD
CAA
b
d
e
o
B4.12. Valoracin da diversidade
da lingua na nosa comunidade
autnoma.
B4.6. Valorar a variedade
lingstica de Espaa e do
espaol como fonte de
LCB4.6.1. Valora a variedade
lingstica de Espaa.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
8
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
o
similitudes e diferenzas entre as
linguas que coece para mellorar
na sa aprendizaxe e lograr unha
integrada.
B4.7. Comparar aspectos
bsicos das linguas que coece
para mellorar na sa
competencia integrada.
(grficos, sintcticos e lxicos)
CCL
CSC
e B5.1. Valoracin dos textos
literarios como vehculo de
comunicacin e como fonte de
coecemento doutros mundos,
tempos e culturas e como gozo
persoal.
B5.1. Valorar os textos literarios
e utilizar a lectura como fonte
de lecer e informacin.
LCB 5.1.1. Valora de forma
global, as caractersticas
fundamentais de textos
literarios narrativos, poticos e
dramticos.
CCL
CCEC
e B5.2. Lectura guiada de textos
narrativos de tradicin oral,
literatura infantil, adaptacins de
obras clsicas e literatura actual.
literarios
B5.5. Distincin entre conto e
lenda. Coecemento de lendas
espaolas e doutros pases.
B5.2. Integrar a lectura
expresiva e a comprensin e
interpretacin de textos
literarios narrativos, lricos e
dramticos na prctica escolar
e recoecer e interpretar algns
recursos bsicos da linguaxe
literaria e diferenza das
principais convencins formais
dos xneros.
LCB 5.2.1. Realiza lecturas
guiadas e comentadas de
textos narrativos de tradicin
oral, literatura infantil,
adaptacins de obras clsicas
e literatura actual.
CCL
CCEC
LCB 5.2.2. Interpreta,
intuitivamente, a linguaxe
figurada en textos literarios.
CCL
CAA
e B5.4. Identificacin de recursos
literarios.
B5.3. Coecer e valorar os
recursos literarios da tradicin
oral: poemas, cancins, contos,
refrns e adivias.
LCB 5.3.1. Distingue algns
recursos retricos bsicos
propios dos poemas
CCL
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
9
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB 5.3.1. Utiliza, de xeito
guiado, comparacins,
aumentativos, diminutivos e
sinnimos en textos literarios.
CCL
CCEC
b
e
B5.6. Creacin de textos literarios
en prosa ou en verso, valorando o
sentido esttico e a creatividade:
contos, poemas, adivias,
cancins e teatro.
B5.4. Producir a partir de
en prosa ou en verso, con
sentido esttico e creatividade:
contos, poemas, adivias,
cancins e fragmentos teatrais.
LCB 5.4.1. Crea, con axuda,
(contos, poemas, cancins e
sinxelas obras teatrais) a partir
de pautas ou modelos dados.
CCL
CAA
CSIEE
CCEC
a
b
e
B5.7. Comprensin, memorizacin
e recitado de poemas co ritmo,
B5.5. Reproducir textos
literarios breves e sinxelos e
adaptados idade.
LCB 5.5.1. Memoriza e
reproduce sinxelos textos orais
adecuados sa idade:
contos, poemas, cancins.
CCL
CAA
CCEC
e
j
LCB 5.6.1. Realiza
dramatizacins
sa idade.
CCL
CAA
CCEC
d
e
en lingua galega, como
vehculo de comunicacin e
como recurso de gozo persoal.
LCB 5.7.1. Valora a literatura
en calquera lingua,
de gozo persoal.
CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
9
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA LINGUA CASTEL E LITERATURA CURSO QUINTO
a
c
e
B.1.1. Estratexias e normas para o
palabra; entoacin adecuada;
respecto polos sentimentos,
normas da comunicacin: quenda
de palabra, escoita atenta e
incorporacin s intervencins
dos e das demais.
LCB1.1.1. Emprega a lingua
oral e axusta os rexistros
lingsticos ao grao de
formalidade dos contextos nos
que produce o seu discurso:
debates, exposicins
planificadas, conversas.
CCL
CAA
CSC
LCB1.1.2. Expresa ideas,
pensamentos, opinins,
sentimentos e emocins con
claridade.
CCL
CAA
activa, espera de quendas,
participacin respectuosa,
adecuacin intervencin da
persoa interlocutora e normas
bsicas de cortesa.
CCL
CAA
CSC
e B.1.2. Comprensin e expresin de
orais e integrala nas producins
propias.
LCB1.2.1. Emprega recursos
para comunicarse nas
interaccins orais,
recoecendo o valor
complementario e modificador
destes.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
9
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
entoacin e volume axeitados.
CCL
LCB1.2.3. Interpreta de forma
global o sentido de elementos
bsicos do texto (lxico e
locucins).
CCL
a
b
e
B1.3. Expresarse de forma oral
situacins con vocabulario
axeitado e estrutura coherente.
LCB1.3.1. Expresa as sas
propias ideas
comprensiblemente,
substitundo elementos
bsicos do modelo dado.
CCL
LCB1.3.2. Participa
na secuencia das sas ideas
en diversas situacins de
comunicacin:
- dilogos
-exposicins orais seguindo
modelos e guiadas, con
axuda, cando cumpra, das
comunicacin.
CCL
CD
CAA
CSC
CSIEE
LCB1.3.3. Participa
activamente nas tarefas de
CCL
CAA
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
9
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e B1.4. Deducin das palabras polo
contexto. Interese pola ampliacin
do vocabulario. Creacin de redes
semnticas sinxelas.
significado de palabras a partir do
seu contexto de uso
CCL
LCB1.4.2. Diferencia polo
grafa idnticas.
CCL
b
e
tipoloxa: atendendo forma da
dialogados, expositivos e
argumentativos) e a sa intencin
comunicativa (informativos, literarios,
prescritivos e persuasivos).
ideas principais dos textos orais,
e identificar ideas ou valores non
explcitos accesibles sa idade.
LCB1.5.1. Comprende a de
habitual,do mbito escolar e
selecciona as ideas principais
CCL
CAA
LCB1.5.2. Recoece a
tipoloxa de textos orais
atendendo forma da
expositivos e argumentativos)
e a sa intencin comunicativa
(informativos, literarios,
CCL
CAA
LCB1.5.3. Responde
comprensin interpretativa.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
9
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
situacin de aprendizaxe
individual ou colectivo.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
b
e
B1.6. Reproducin de textos
adecuados ao nivel que estimulen o
seu interese.
B1.6. Memorizar e reproducir
textos axeitados sa idade,
seus gustos e intereses,
utilizando con creatividade as
distintas estratexias de
comunicacin oral.
literarios ou non literarios e
propios, axeitados aos seus
gustos e intereses.
CCL
CAA
CCEC
b
e
segundo a sa tipoloxa segundo os
diferentes formatos e intencins
comunicativas.
B1.7. Producir textos orais breves
e sinxelos adecuados ao nivel
dos xneros mis habituais
imitando modelos: atendendo
expositivos e argumentativos) e a
LCB1.7.1. Elabora
orais do mbito escolar e
social e de diferente tipoloxa,
seguindo unha secuencia
lineal, adecuados ao nivel e
imitando modelos
CCL
CAA
CSIEE
LCB1.7.1. Organiza e planifica
o discurso axeitndose aos
diferentes modos
discursivos(narrar, expoer,
describir, informarse, dialogar)
CCL
CAA
CSIEE
a B1.8. Estratexias para utilizar a
linguaxe oral: escoitar, recoller
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
9
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
escoitar, recoller datos, preguntar.
Participacin en enquisas e
entrevistas. Comentario oral e xuzo
persoal.
datos, preguntar e repreguntar,
participar nas enquisas e
entrevistas e expresar oralmente
con claridade o propio xuzo
persoal, de acordo sa idade.
escoita activa, recollida de
datos, pregunta e repregunta,
para obter informacin e
verificar a comprensin.
CAA
CSC
CSIEE
LCB1.8.2. Participa en
enquisas e entrevistas,
asegurndose mediante
preguntas adecuadas, da
comprensin propia e por
parte da persoa interlocutora.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
LCB1.8.3. Participa en
debates explicando as sas
opinins e ideas, emitindo
xuzos persoais
fundamentados sobre os
temas e coa profundidade
propia da sa idade.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
b
d
e
persoal.
instrumento de aprendizaxe e de
acceso a informacins e
experiencias de outras persoas.
LCB1.9.1. Resume
entrevistas, noticias e debates
infants procedentes da
radio, televisin e da internet.
CCL
CD
CAA
CSC
noticias feitos cotis prximos
sa realidade, imitando
modelos.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
9
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB1.9.3. Realiza entrevistas
e reportaxes sobre temas de
interese, seguindo modelos.
CCL
CAA
CSIEE
e B2.1. Lectura en silencio e voz alta
de distintos tipos de texto.
B2.1. Ler, en voz alta e en
silencio, diferentes textos, con
fluidez e entoacin adecuada.
LCB2.1.1. Le en voz alta
diferentes tipos de textos
apropiados sa idade con
velocidade, fluidez e entoacin
adecuada.
CCL
LCB2.1.2. Lee en silencio coa
velocidade adecuada textos
de diferente complexidade.
CCL
LCB2.1.3. Comprende
informacin global e especfica
en textos de diferente tipoloxa
do mbito escolar e social:
CCL
CAA
LCB2.1.4. Resume textos lidos
de diferente tipoloxa e
adecuados a sa idade,
destacando as ideas
principais.
CCL
CAA
e B2.2. Utilizacin de estratexias para
a comprensin lectora de textos:
B2.2. Utilizar as estratexias de
control do proceso lector
(anticipacin do significado,
LCB2.2.1. Utiliza o ttulo e as
ilustracins para activar
coecementos previos sobre o
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
9
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
palabras clave. Captulos. Relectura.
Anticipacin de hiptese de
significado e comprobacin.
Recoecemento bsico da tipoloxa
textual.
formulacin de hipteses, uso do
dicionario, relectura).
tema, axudndose deles para
acceder mis doadamente ao
contido dun texto.
CCL
CAA
ilustracins e esquemas que o
acompaan.
CCL
CAA
informacin contida nos
grficos e ilustracins e a
relaciona coa informacin que
aparece no texto.
CCL
CMCT
CAA
LCB2.2.6. Interpreta mapas
conceptuais sinxelos.
CCL
CAA
b
e
B2.3. Lectura habitual de diferentes
textos como fonte de informacin, de
deleite e de diversin.
gusto persoal.
no Plan lector.
B2.3. Ler por propia iniciativa e
con diferentes finalidades textos
de tipoloxa diversa.
LCB2.3.1. Programa de xeito
autnomo un tempo semanal
para ler diferentes textos.
CCL
CAA
CSIEE
LCB2.3.2. Le voluntariamente
en funcin dos seus gustos e
finalidade persoal.
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
9
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
i
aprendizaxe, informacin e lecer.
B2.7. Lecturas dos libros
B2.4. Utilizar diferentes fontes e
soportes para seleccionar e
recoller informacin, ampliar
traballos persoais.
biblioteca diferentes fontes
bibliogrficas e textos de
soporte informtico para obter
informacin para realizar
traballos individuais ou en
grupo.
CCL
CD
CAA
LCB2.4.2. Localiza na
biblioteca de aula e centro
lecturas axeitadas ao seu
gusto persoal e intereses,
aplicando as normas bsicas
de funcionamento da mesma.
CCL
CD
CAA
CSIEE
argumento de lecturas
bibliogrficas: autor ou autora,
xnero.
CCL
CAA
LCB2.4. 4. Selecciona lecturas
con criterio persoal e
manifesta a sa opinin sobre
os textos lidos.
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
biblioteca persoal.
B2.5. Mostra interese por manter
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
5
9
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
e
B2.6. Identificar a estrutura
organizativa de diferentes textos
lidos, centrndose na
interpretacin da sa intencin e
significado.
LB2.6.1. Identifica a intencin
comunicativa de textos
xornalsticos e publicitarios.
Diferenza entre informacin e
publicidade.
CCL
CAA
LCB2.6.2. Interpreta a
linguaxe figurada, en textos
publicitarios.
CCL
CSC
e
i
Comunicacin para a procura e
tratamento guiado da informacin.
Informacin e Comunicacin para
a procura e tratamento guiado da
informacin.
LCB2.7.1. Utiliza as
Comunicacin para a procura
e tratamento guiado da
informacin.
CCL
CD
CAA
e
i
experiencias e necesidades
puntuacin,concordancia e
substitucins bsicas.
B3.3. Coherencia nas secuencias de
ideas e feitos e no mantemento do
tema.
B3.1. Producir textos segundo un
modelo con diferentes intencins
comunicativas, con coherencia,
aplicando as regras ortogrficas e
coidando a caligrafa, a orde e a
presentacin.
sinxelos propios da vida coti
e do mbito social e escolar,
atendendo forma da
prescritivos e persuasivos):
diarios, cartas, correos
electrnicos, noticias, contos,
folletos informativos e
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
0
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
ortogrficas. Acentuacin.
literarios, narracins, textos
cientficos, anuncios
publicitarios, regulamentos,
receitas, instrucins, normas...
LCB3.1.2. Escribe textos
organizando as ideas con
cohesin bsica e
gramaticais e ortogrficas.
CCL
CAA
LCB3.1.3. Escribe, de forma
creativa, diferentes tipos de
textos adecuando a linguaxe
s caractersticas do xnero.
CCL
CCA
CSIEE
LCB3.1.4. Elabora un informe
seguindo un guin establecido
que supoa a procura,
seleccin e organizacin da
informacin de textos de
carcter cientfico, xeogrfico
ou histrico.
CCL
CD
CAA
CSIEE
CCEC
LCB3.1.5. Presenta un
informe, utilizando soporte
papel e informtico, sobre
situacins sinxelas, recollendo
informacin de diferentes
fontes (directas, libros,
Internet), seguindo un plan de
traballo e expresando
conclusins.
CCL
CD
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
0
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
limpeza.
CCL
CAA
b
e
B3.5. Valoracin da propia producin
escrita, as como da producin
escrita dos seus compaeiros.
compaeiros.
compaeiros.
CCL
CSC
b
e
i
B3.7. Textualizacin en frases con
secuencia lineal.
B3.9. Realizacin de ditados,
interpretando previamente o seu
contido.
reescritura, utilizando esquemas
e mapas conceptuais, aplicando
estratexias de tratamento da
informacin, redactando os seus
textos con claridade, precisin e
correccin e avaliando, coa
axuda de guas, as producins
propias e alleas.
LCB3.3.1. Aplica
correctamente os signos de
puntuacin, as regras de
acentuacin e ortogrficas
propias do nivel nos seus
textos escritos.
CCL
ditados, logo de identificar o
sentido global e a informacin
especfica neles.
CCL
guiado e seguindo modelos,
procura e seleccin da
informacin: tomar notas,
elaborar esquemas, guins,
borradores e mapas
conceptuais.
CCL
CD
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
0
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB3.3.4. Redacta o texto e
revsao para melloralo,
utilizando borradores que
amosan: a xeracin e
seleccin de ideas, a revisin
ortogrfica e da secuencia
coherente do escrito.
CCL
CAA
CSIEE
LCB3.3.5. Amosa na evolucin
dos seus escritos interese e
esforzo por escribir
correctamente de forma
persoal.
CCL
CAA
CSIEE
e B3.10. Uso autnomo do dicionario,
incorporando a sa consulta aos
seus hbitos de escritura.
B3.4. Utilizar de xeito autnomo o
dicionario.
LCB3.4.1. Utiliza
habitualmente o dicionario,en
diferentes soportes, no
proceso de escritura.
CCL
CAA
b
e
h
i
a linguaxe verbal e non verbal con
publicitarios. Anuncios. Cmic.
diferentes temas do rea.
LCB3.5.1. Elabora grficas a
partir de datos seleccionados
e organizados procedentes de
diferentes textos (libros de
consulta, xornais, revistas etc.)
CCL
CAA
LCB3.5.2. Elabora con
creatividade textos do seu
interese: contos, anuncios,
rimas, cancins, cmics,
carteisfacendo ilustracins e
buscando imaxes dixitais para
facilita a sa comprensin ou
mellorar a sa presentacin.
CCL
CD
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
0
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
B3.12. Uso da linguaxe non
diferenzas.
LCB3.6.1. Expresa, por
escrito, utilizando de xeito
habitual, unha linguaxe non
sexista e respectuosa coas
diferenzas.
CCL
CSC
b
e
i
Tecnoloxas da Informacin e a
Comunicacin de modo eficiente e
responsable para presentar as sas
producins.
producins.
LCB3.7.1. Usa con axuda
para escribir, presentar e
ilustrar os textos, buscar
informacin, crear tboas e
grficas
CCL
CD
CAA
e B3.14. Producin de textos segundo
Plan de escritura do centro
establecidos no plan de escritura.
idade e nivel.
CCL
CAA
e B4.1. A palabra.
clases de palabras e explicacin
reflexiva do seu uso en situacins
concretas de comunicacin (nome,
verbo, adxectivo, preposicin,
adverbio, pronomes, artigos).
de palabra.
as coma as regras de ortografa
para favorecer unha
LCB4.1.1. Coece e recoece
as categoras gramaticais pola
ao nome, expresar
expresar accins ou estados,
enlazar ou relacionar palabras.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
0
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.3. Conxugacin dos verbos
frecuentes.
correccin os tempos simples
e compostos nas formas
persoais e non persoais do
modo indicativo e subxuntivo
de todos os verbos ao producir
textos orais e escritos.
CCL
de palabras.
CCL
adverbio, pronomes, artigos).
de palabra.
derivativos: prefixos e sufixos na
formacin de nomes, adxectivos e
verbos.
B4.5. Recoecemento e observacin
e predicado.
B4.6. Recoecemento e uso dalgns
conectores textuais bsicos.
LCB4.2.1. Coece, recoece e
usa sinnimos, antnimos,
polismicos, homfonos,
frases feitas na sa expresin
oral e escrita.
CCL
LCB4.2.2. Recoece palabras
compostas, prefixos e sufixos
e crea palabras derivadas.
CCL
nun texto.
CCL
LCB4.2.4. Utiliza diversos
oracins nos textos orais e
escritos.
CCL
simple en textos sinxelos e
distingue suxeito e predicado.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
0
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e B4.7. Uso eficaz do dicionario para
textos.
LCB4.3.1. Coece a estrutura
do dicionario e sao, en
diferentes soportes para
buscar o significado de
calquera palabra (derivados,
sinnimos etc.).
CCL
CAA
CCL
CAA
ortogrficas axeitadas ao nivel
e aplcaas nas sas
producins escritas.
CCL
e B4.8. Clases de nomes: comns,
regras bsicas de ortografa. Regras
de acentuacin. Signos de
puntuacin.
nominal.
LCB4.4.1. Sinala as
caractersticas que definen s
diferentes clases de palabras
e nomes: clasificacin e uso
para construr un discurso
sinxelo nos diferentes tipos de
producins.
CCL
LCB4.4.2. Utiliza
concordancia de xnero e
escrita.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
0
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
de acentuacin e clasifica as
palabras dun texto.
CCL
LCB4.4.4. Utiliza os signos de
puntuacin nas sas
producins escritas.
CCL
do uso da til nos textos de
elaboracin propia.
CCL
propias.
CCL
e
i
aprendizaxe.
e outros recursos didcticos
ao seu alcance e propios da
sa idade, como apoio e
reforzo da aprendizaxe.
CCL
CD
CAA
d
e
o
B4.12. As variedades da lingua.
B4.13. Coecemento xeral de
realidade plurilinge de Espaa e a
sa valoracin como fonte de
enriquecemento persoal e como
unha mostra da riqueza do noso
patrimonio histrico e cultural.
B4.6. Valorar a variedade
enriquecemento cultural. Mostrar
respecto tanto cara s linguas e
dialectos que se falan en Espaa,
como cara ao espaol de
Amrica.
lingstica de Espaa e o
espaol de Amrica.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
0
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
d
e
o
integrada.
integrada.
(grficos, sintcticos e lxicos)
CCL
CSC
CSC
e B5.1. Valoracin dos textos literarios
como vehculo de comunicacin e
como fonte de coecemento doutros
mundos, tempos e culturas e como
gozo persoal.
B5.1. Valorar os textos literarios e
utilizar a lectura como fonte de
lecer e informacin e
consideralos como un medio de
aprendizaxe e enriquecemento
persoal.
LCB5.1.1. Valora e recoece
as caractersticas
dramticos.
CCL
CCEC
e B5.2. Lectura guiada de textos
literarios.
B5.5. Distincin entre conto e lenda.
Coecemento de lendas espaolas
e doutros pases.
B5.2. Integrar a lectura expresiva,
a comprensin e interpretacin
escolar e recoecer e interpretar
algns recursos bsicos da
linguaxe literaria e diferenciar as
principais convencins formais
dos xneros.
LCB5.2.1. Realiza lecturas
guiadas de textos narrativos
CCL
CCEC
linguaxe figurada, en textos
literarios.
CCL
CAA
e B5.4. Identificacin de recursos
literarios.
refrns, adivias.
LCB5.3.1. Distingue algns
recursos retricos e mtricos
bsicos propios dos poemas.
CCL
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
0
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB5.3.2. Utiliza
comparacins, metforas,
CCL
CCEC
b
e
B5.6. Creacin de textos literarios en
prosa ou en verso, valorando o
contos, poemas, adivias, cancins,
e teatro.
en prosa ou en verso, con sentido
esttico e creatividade: contos,
poemas, adivias, cancins, e
fragmentos teatrais.
LCB5.4.1. Crea sinxelos textos
literarios (contos, poemas,
cancins e sinxelas obras
teatrais) a partir de pautas ou
modelos dados.
CCL
CAA
CSIEE
CCEC
a
b
e
literarios adaptados idade ou de
producin propia.
LCB5.5.1. Realiza
dramatizacins
sa idade ou de producin
propia.
CCL
CAA
CSC
CCEC
reproduce textos orais
adecuados sa idade:
contos, poemas, cancins.
CCL
CAA
CCEC
b
e
LCB5.6.1. Realiza
dramatizacins
sa idade.
CCL
CAA
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
0
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
o
de gozo persoal
en calquera lingua,
de gozo persoal.
CCL
CSC
CCEC
REA LINGUA CASTEL E LITERATURA CURSO SEXTO
a
c
e
organizacin do discurso; escoita;
respecto quenda de palabra; papel
de persoa moderadora; entoacin
adecuada; respecto polos
sentimentos, experiencias, ideas,
opinins e coecementos dos e das
demais.
normas da comunicacin: quenda
de palabra, organizar o discurso,
escoitar e incorporar as
intervencins dos e daws demais.
LCB1.1.1. Emprega a lingua
oral e axusta os rexistros
lingsticos segundo o grao de
formalidade e a finalidade
(acadmica, social e ldica).
CCL
CAA
CSC
LCB1.1.2. Transmite as ideas
con claridade, coherencia e
correccin.
CCL
CAA
LCB1.1.3. Escoita
atentamente as intervencins
dos compaeiros e segue as
estratexias e normas para o
intercambio comunicativo
mostrando respecto e
consideracin polas ideas,
sentimentos e emocins dos e
das demais.
CCL
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
1
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
atenta, espera de quendas
participacin respectuosa,
adecuacin intervencin da
persoa interlocutora, papel de
persoa moderadora e certas
normas de cortesa.
CCL
CAA
CSC
e B1.2. Comprensin e expresin de
B1.2. Integrar e recoecer a
informacin verbal e non verbal
dos discursos orais.
LCB1.2.1. Emprega
conscientemente recursos
para comunicarse nas
interaccins orais
CCL
a
b
e
B1.3. Expresarse de forma oral
situacins con vocabulario
preciso e estrutura coherente.
entoacin e volume.
CCL
LCB1.3.2. Expresa as sas
propias ideas
comprensiblemente,
substitundo elementos
bsicos do modelo dado.
CCL
LCB1.3.3. Participa
- Debates e dilogos.
CCL
CD
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
1
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Exposicins orais con e sen
axuda das tecnoloxas da
informacin e
comunicacin.
CSIEE
LCB1.3.4. Participa
activamente e de forma
construtiva nas tarefas de
CCL
CAA
CSC
CSIEE
e B.1.4. Valoracin crtica de
B1.4. Analizar e valorar con
sentido crtico as mensaxes orais.
LCB1.4.1. Amosa unha
actitude de escoita atenta.
CCL
LCB1.4.2. Comprende a
informacin xeral en textos
orais de uso habitual, do
mbito escolar e social.
CCL
CAA
LCB1.4.3. Interpreta o sentido
dos elementos bsicos do
texto necesarios para a
comprensin global (lxico,
locucins).
CCL
CAA
e B1.5. Valoracin dos contidos
transmitidos polo texto. Deducin
das palabras polo contexto.
Ampliacin do vocabulario. Creacin
de redes semnticas sinxelas.
significado de palabras a partir do
seu contexto de uso
axeitado sa idade nas
expresins axeitadas para as
diferentes funcins da
linguaxe.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
1
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB1.5.3. Diferenza polo
grafa idnticas (palabras
homfonas, homnimas,
parnimas, polismicas).
CCL
e B1.6. Comprensin de textos orais
segundo a sa tipoloxa.Ideas
principais e secundarias. Ampliacin
do vocabulario. Redes semnticas.
global dos textos orais,
recoecendo as ideas principais
e secundarias e identificar ideas
ou valores non explcitos.
LCB1.6.1. Identifica o tema do
texto.
CCL
LCB1.6.2. Identifica as ideas
principais dun texto.
CCL
CAA
LCB1.6.3. Resume un texto
distinguindo ideas principais e
secundarias.
CCL
CCA
b
e
producins propias.
B1.7. Memorizar e reproducir
textos axeitados aos seus gustos
e intereses, utilizando con
correccin e creatividade as
comunicacin oral.
literarios ou non literarios
axeitados aos seus gustos e
intereses, utilizando con
correccin e creatividade as
comunicacin oral.
CCL
CAA
CCEC
a
e
B1.9. Identificacin da finalidade
comunicativa de textos de diferentes
tipoloxas: atendendo forma da
B1.8. Comprender textos orais
segundo a sa tipoloxa:
LCB1.8.1. Sigue instrucins
dadas para levar a cabo
actividades diversas.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
1
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
comunicativa (informativos, literarios,
prescritivos e persuasivos) Ideas
principais e secundarias. Ampliacin
do vocabulario. Redes semnticas.
literarios, prescritivos e
persuasivos).
LCB1.8.2. Responde de forma
correcta a preguntas
correspondentes
comprensin literal,
interpretativa e crtica do texto,
e infire o sentido de elementos
non explcitos nos textos orais.
CCL
CAA
situacins de aprendizaxe
individual ou colectiva.
CCL
CD
CAA
CSC
CSIEE
b
e
B1.10. Expresin e producin de
textos orais segundo a sa tipoloxa:
narrativos, descritivos
argumentativos, expositivos,
instrutivos, informativos e
persuasivos.
B1.9. Producir textos orais breves
e sinxelos dos xneros mis
habituais imitando modelos.
LCB1.9.1. Reproduce
orais breves e sinxelos
imitando modelos e
axustndose forma da
CCL
LCB1.9.2. Recorda algunhas
ideas bsicas despois de
escoitar un texto e exprsaas
oralmente en resposta a
preguntas directas.
CCL
CCA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
1
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB1.9.3. Organiza e planifica
o discurso axeitndose
situacin de comunicacin e
aos diferentes modos
discursivos (narrar, describir,
informarse e dialogar)
empregando os recursos
lingsticos pertinentes.
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
persoal.
linguaxe oral: escoitar
activamente, recoller datos,
preguntar e repreguntar,
participar nas enquisas e
entrevistas e expresar oralmente
con claridade o propio xuzo
persoal, de acordo coa sa idade.
escoita activa, recollida de
datos, pregunta e repregunta,
participacin en enquisas e
entrevistas, emisin de xuzo
persoal.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
b
d
e
persoal.
instrumento de aprendizaxe e de
acceso a informacins e
experiencias de doutras persoas.
LCB1.11.1. Resume
entrevistas, noticias e debates
infants procedentes da
radio, televisin e da internet.
CCL
CD
CAA
CSC
noticias feitos cotins
prximos sa realidade,
axustndose estrutura e
linguaxe propios do xnero e
imitando modelos.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
1
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB1.11.3. Realiza entrevistas
e reportaxes sobre temas do
seu interese, seguindo
modelos.
CCL
CAA
CSIEE
LCB1.11.4. Prepara, seguindo
modelos, reportaxes sobre
temas de seu interese.
CCL
CAA
CSIEE
e B2.1. Consolidacin do sistema de
lecto-escritura.
B2.2. Lectura en voz alta de distintos
tipos de texto.
B2.1. Ler en voz alta diferentes
textos, con fluidez e entoacin
adecuada.
LCB2.1.1. Le en voz alta, con
precisin, diferentes tipos de
textos apropiados sa idade
con velocidade, fluidez e
entoacin adecuada.
CCL
LCB2.1.2. Descodifica con
precisin e rapidez todo tipo
de palabras.
CCL
e B2.3. Comprensin de textos, en voz
alta e en silencio, segundo o seu
tipoloxa.
B2.4. Audicin de diferentes tipos de
textos.
de textos adaptados idade e
utilizando a lectura como medio
para ampliar o vocabulario e fixar
a ortografa correcta.
LCB2.2.1. Entende a mensaxe
de xeito global e identifica as
ideas principais e as
secundarias dos textos de
diferente tipoloxa, do mbito
escolar e social, a partir da
lectura dun texto en voz alta.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
1
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB2.2.2. Comprende, con
certo grado de detalle,
diferentes tipos de textos
atendendo forma da
CCL
CAA
e B2.5. Lectura, en silencio, e
comprensin de distintos tipos de
texto.
B2.3. Ler en silencio diferentes
textos valorando o progreso na
velocidade e a comprensin.
LCB2.3.1. Le en silencio coa
velocidade adecuada textos
de diferente complexidade.
CCL
LCB2.3.2. Realiza lecturas en
silencio resumindo con
brevidade os textos lidos.
CCL
e B2.6. Subliado, esquematizacin e
resumo da informacin relevante
dun texto.
B2.4. Resumir un texto lido
destacando as ideas principais e
secundarias nos distintos tipos de
textos.
LCB2.4.1. Capta o propsito
de diferentes tipoloxa
textuais. Identifica as partes
da sa estrutura organizativa,
analiza a sa progresin
temtica.
CCL
CAA
LCB2.4.2. Elabora resumos de
textos lidos e identifica os
elementos caractersticos dos
diferentes tipos de texto.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
1
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB2.4.3. Recoece algns
mecanismos de cohesin en
diferentes tipos de texto.
CCL
LCB2.4.4. Elabora esquemas
a partir de textos expositivos.
CCL
e B2.7. Comprensin de textos
segundo a sa tipoloxa.
B2.5. Utilizar estratexias para a
comprensin de textos de diversa
ndole.
LCB2.5.1. Interpreta o valor do
ttulo e as ilustracins.
CCL
CAA
LCB2.5.2. Marca as palabras
clave dun texto que axudan
comprensin global.
CCL
CAA
LCB2.5.3. Activa
coecementos previos
axudndose deles para
comprender un texto.
CCL
CAA
LCB2.5.4. Realiza inferencias
e formula hipteses.
CCL
CAA
LCB2.5.5. Comprende a
informacin contida nos
grficos, establecendo
relacins coa informacin que
aparece no texto relacionada
con estes.
CCL
CMCT
CAA
LCB2.5.6. Interpreta
esquemas de chave, nmeros,
mapas conceptuais sinxelos.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
1
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e B2.8. Gusto pola lectura. Hbito
lector. Lectura de diferentes textos
como fonte de informacin, de
gusto persoal.
LCB2.6.1. Ten programado un
tempo semanal para ler
diferentes textos.
CCL
CAA
CSIEE
LCB2.6.2. Le voluntariamente
textos propostos polo mestre
ou mestra.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
i
aprendizaxe
B2.7. Utilizar textos cientficos en
diferentes soportes para
seleccionar e recoller
informacin, ampliar
traballos persoais.
LCB2.7.1. Consulta diferentes
fontes bibliogrficas e textos
de soporte informtico para
obter datos e informacin para
realizar traballos individuais ou
en grupo.
CCL
CD
CAA
a
b
e
B2.8. Concentrarse en entender e
interpretar o significado dos
textos lidos.
LCB2.8.1. Deduce o
significado de palabras e
expresins con axuda do
contexto.
CCL
CAA
LCB2.8.2. Comprende textos
xornalsticos e publicitarios.
Identifica a sa intencin
comunicativa. Diferenza entre
informacin, opinin e
publicidade.
CCL
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
1
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LCB2.8.3. Infire, interpreta e
formula hiptese sobre o
contido. Sabe relacionar os
elementos lingsticos cos non
lingsticos nos diferentes
tipos de textos.
CCL
CAA
CSC
LCB2.8.4. Establece relacin
entre as ilustracins e os
contidos do texto, presenta
hipteses, realiza predicins, e
identifica na lectura o tipo de
texto e a intencin.
CCL
CMCT
CAA
linguaxe figurada, metforas,
personificacins, hiprboles e
xogos de palabras en textos
publicitarios.
CCL
CCEC
a
e
i
B2.13. Uso guiado das Tecnoloxas
da Informacin e a Comunicacin
para a localizacin, seleccin,
interpretacin e organizacin da
informacin.
para a procura e tratamento da
informacin.
LCB2.9.1. Utiliza os medios
informticos para obter
informacin.
CCL
CD
CAA
informacin e fai un resumo da
mesma.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
2
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e B2.8. Gusto pola lectura. Hbito
lector. Lectura de diferentes textos
como fonte de informacin, de
aprendizaxe.
B2.10. Desenvolver o Plan lector
que dea resposta a unha
planificacin sistemtica de
mellora da eficacia lectora e
fomente o gusto pola lectura.
LCB2.10.1. Utiliza a biblioteca
para localizar un libro
determinado con seguridade e
autonoma, aplicando as
normas de funcionamento da
mesma.
CCL
CAA
CSIEE
LCB2.10.2. Expn os
argumentos de lecturas
bibliogrficas: autor ou autora,
editorial, xnero ou
ilustracins.
CCL
CAA
CCEC
LCB2.10.3. Selecciona
lecturas con criterio persoal e
expresa o gusto pola lectura
de diversos xneros literarios
como fonte de lecer
manifestando a sa opinin
sobre os textos lidos.
CCL
CAA
CSIEE
CCEC
e B3.1. Producin de textos para
experiencias e necesidades:
(descritivos, narrativos, dialogados,
expositivos e argumentativos) e a
B3.1. Producir textos con
diferentes intencins
comunicativas con coherencia,
respectando a sa estrutura e
aplicando as regras ortogrficas
coidando a caligrafa, orde e
presentacin.
propios do mbito da vida
coti, do mbito escolar e
social: diarios, cartas, correos
electrnicos, noticias, textos
literarios, folletos informativos
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
2
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
(informativos, literarios, prescritivos
e persuasivos).
B3.2. Cohesin do texto: enlaces,
substitucins lxicas, mantemento
do tempo verbal e puntuacin.
ortogrficas e signos de puntuacin
(punto e coma, guin, dous puntos,
raia, signos de entoacin,
parnteses, etc). Acentuacin.
B3.4. Orde e presentacin.
e literarios, narracins, textos
cientficos, anuncios
publicitarios, regulamentos,
receitas, instrucins, normas,
solicitudes, .
LCB3.1.2. Escribe textos
usando o rexistro adecuado,
organizando as ideas con
claridade, enlazando
enunciados en secuencias
lineais cohesivas e
gramaticais e ortogrficas.
CCL
CAA
LCB3.1.3. Escribe diferentes
tipos de textos adecuando a
linguaxe s caractersticas do
xnero, seguindo modelos,
encamiados a desenvolver a
sa capacidade creativa na
escritura.
CCL
CCA
CSIEE
e B3.5. Normas e estratexias para a
(funcin, destinatario, estrutura...).
B3.7. Realizacin de ditados.
reescritura, utilizando esquemas
e mapas conceptuais, aplicando
estratexias de tratamento da
LCB3.2.1. Resume o contido
de textos propios do mbito da
vida persoal e do mbito
escolar, recollendo as ideas
principais, evitando
parafrasear o texto e utilizando
unha expresin persoal.
CCL
CAA
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
2
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
informacin, redactando os seus
textos con claridade, precisin e
correccin, revisndoos para
melloralos e avaliando, coa
axuda de guas, as producins
propias e alleas.
LCB3.2.2. Aplica
correctamente os signos de
puntuacin, as regras de
acentuacin e ortogrficas
propias do nivel.
CCL
CAA
ditados con correccin.
CCL
LCB3.2.4. Emprega
estratexias de procura e
seleccin da informacin:
tomar notas, elaborar
esquemas, guins, borradores
e mapas conceptuais.
CCL
CD
CAA
CSIEE
e B3.3. Aplicacin das normas
ortogrficas e signos de puntuacin
(punto e coma, guin, dous puntos,
raia, signos de entoacin e
parnteses).Acentuacin.
B3.3. Utilizar o dicionario como
recurso para resolver dbidas
sobre a lingua, o uso ou a
ortografa das palabras.
LCB3.3.1. Utiliza
habitualmente o dicionario, en
papel e en lia, no proceso de
escritura.
CCL
CAA
a
e
diferentes temas da rea.
LCB3.4.1. Elabora grficas a
partir de datos seleccionados
e organizados procedentes de
diferentes textos (libros de
consulta, xornais e revistas).
CCL
CAA
LCB3.4.2. Presenta un informe
de forma ordenada e clara,
utilizando soporte papel e
informtico, sobre problemas
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
2
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
ou situacins sinxelas,
libros, Internet), seguindo un
plan de traballo e expresando
conclusins.
CSIEE
LCB3.4.3. Elabora un informe
seguindo un guin establecido
que supoa a procura,
seleccin e organizacin da
informacin de textos de
carcter cientfico, xeogrfico
ou histrico.
CCL
CD
CAA
CSIEE
CCEC
e B3.2. Cohesin do texto: enlaces,
substitucins lxicas, mantemento
do tempo verbal, puntuacin.
B3.5. Buscar unha mellora
progresiva no uso da lingua,
explorando canles que
desenvolvan a sensibilidade, a
creatividade e a esttica.
LCB3.5.1. Pon interese e
esfrzase por escribir
correctamente de forma
persoal.
CCL
CAA
a
e
LCB3.6.1. Expresa, por
escrito, opinins, reflexins e
valoracins argumentadas e
usa, de xeito habitual, unha
linguaxe non sexista.
CCL
CAA
e B3.9. Producin de textos segundo o
Plan de escritura.
B3.7. Levar a cabo o plan dea
escritura que de resposta a unha
planificacin sistemtica de
mellora da eficacia escritora e
fomente a creatividade.
LCB3.7.1. Planifica e redacta
textos seguindo uns pasos:
planificacin, redaccin,
revisin e mellora.
- Determina con antelacin
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
2
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
como ser o texto, a sa
extensin, o tratamento
autor/a-lector/a e a
presentacin.
- Adapta a expresin
intencin, tendo en conta ao
interlocutor e o asunto de que
se trata.
- Presenta os escritos con
limpeza, claridade, precisin e
orde os escritos.
- Reescribe o texto.
compaeiros.
CCL
CSC
b
e
i
B3.9. Producin de textos segundo o
Plan de escritura.
producins.
LCB3.8.1. Usa con eficacia
para escribir, presentar os
textos e buscar informacin,
crear tboas e grficas.
CCL
CD
CAA
e B4.1. A palabra.
LCB4.1.1. Identifica todas as
categoras gramaticais pola
ao nome, expresar
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
2
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
adverbio,conxuncin, pronomes,
artigos, interxeccins).
B4.3. Conxugacin dos verbos
frecuentes.
as coma as regras de ortografa
para favorecer unha
expresar accins ou estados,
enlazar ou relacionar palabras
ou oracins.
LCB4.1.2. Conxuga e usa con
correccin todos os tempos
simples e compostos nas
formas persoais e non
persoais do modo indicativo e
subxuntivo de todos os
verbos.
CCL
de palabras.
CCL
e B4.4. Vocabulario: sinnimos e
antnimos, palabras polismicas e
homnimas, arcasmos,
estranxeirismos e neoloxismos.
Frases feitas. Formacin de
substantivos, adxectivos e verbos.
Recursos derivativos: prefixos e
sufixos na formacin de nomes,
adxectivos e verbos. Siglas e
abreviaturas.
B4.5. Recoecemento e observacin
e predicado.
LCB4.2.1. Identifica e usa
sinnimos e antnimos,
palabras polismicas e
homnimas, arcasmos,
estranxeirismos e
neoloxismos, frases feitas,
siglas e abreviaturas.
CCL
LCB4.2.2. Recoece palabras
compostas, prefixos e sufixos
e crea palabras derivadas.
CCL
nun texto.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
2
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.6. Recoecemento e uso dalgns
conectores textuais (de orde,
contraste e explicacin) e dos
principais mecanismos de referencia
interna, tanto gramaticais
(substitucins pronominais) coma
lxicos (elipses e substitucins
mediante sinnimos e hipernimos).
LCB4.2.4. Recoece e usa os
oracins: causa,
consecuencia, finalidade...
CCL
oracins como unidades de
significado completo.
Recoece a oracin simple,
diferencia suxeito e predicado.
CCL
e B4.7. Uso eficaz do dicionario para
textos.
LCB4.3.1. Recoece a
estrutura do dicionario e tipos
de dicionario, en diferentes
soportes e saos para buscar
o significado de calquera
palabra (derivadas e
sinnimas).
CCL
CAA
CCL
CAA
LCB4.3.3. Recoece e usa
correctamente as normas
ortogrficas nas sas
producins escritas.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
2
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
adverbio,conxuncin, pronomes,
artigos, interxeccins).
regras bsicas de ortografa. Regras
de acentuacin.
B4.9. Clases de nomes: comns,
B4.10. Utilizacin adecuada dos
signos de puntuacin.
B4.11. As relacins gramaticais.
nominal.
LCB4.4.1. Sinala as
caractersticas que definen s
diferentes clases de palabras
e nomes: clasificacin e uso
para construr o discurso nos
diferentes tipos de producins.
CCL
LCB4.4.2. Utiliza
concordancia de xnero e
escrita.
CCL
LCB4.4.3. Aplica
acentuacin e clasifica as
palabras dun texto.
CCL
LCB4.4.4. Usa con correccin
os signos de puntuacin.
CCL
do uso da til.
CCL
adecuada nas producins
escritas propias.
CCL
e
i
como apoio e reforzo da
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
2
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
propios da sa idade. aprendizaxe. aprendizaxe.
d
e
i
o
B4.13. As variedades da lingua.
B4.14. Coecemento xeral de
realidade plurilinge de Espaa e a
sa valoracin como fonte de
enriquecemento persoal e como
unha mostra da riqueza do noso
patrimonio histrico e cultural.
B4.6. Coecer a variedade
enriquecemento cultural. Mostrar
respecto tanto cara s linguas e
dialectos que se falan en Espaa,
como cara ao espaol de
Amrica.
lingstica de Espaa e o
espaol de Amrica.
CCL
CSC
LCB4.6.2. Recoece e
identifica algunhas das
caractersticas relevantes
(histricas, socioculturais,
xeogrficas e lingsticas) das
linguas oficiais en Espaa.
CCL
CSC
d
e
como vehculo de comunicacin e
como fonte de coecemento doutros
mundos, tempos e culturas e como
gozo persoal.
B5.1. Valorar os textos literarios e
utilizar a lectura como fonte de
lecer e informacin e considerala
como un medio de aprendizaxe e
enriquecemento persoal de
mxima importancia.
LCB5.1.1. Recoece e valora
as caractersticas
dramticos.
CCL
CCEC
d
e
B5.2. Distincin entre conto e lenda.
Coecemento de lendas espaolas
e doutros pases.
B5.3. Lectura guiada de textos
B5.2. Integrar a lectura expresiva
e a comprensin e interpretacin
escolar e recoecer e interpretar
algns recursos da linguaxe
literaria (metforas,
xogos de palabras), e diferenciar
as principais convencins formais
dos xneros.
LCB5.2.1. Realiza lecturas
guiadas de textos narrativos
CCL
CCEC
linguaxe figurada, metforas,
xogos de palabras en textos
literarios.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
2
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B.5.5. Identificacin de recursos
literarios.
d
e
literarios.
refrns ou adivias.
LCB5.3.1. Distingue algns
propios dos poemas
CCL
CCEC
LCB5.3.2. Utiliza
comparacins, metforas,
CCL
CCEC
d
e
i
B5.6. Creacin de textos literarios en
prosa ou en verso, valorando o
contos, poemas, adivias, cancins
e teatro.
en prosa ou en verso, con sentido
esttico e creatividade: contos,
poemas, adivias, cancins, e
fragmentos teatrais.
LCB5.4.1. Crea textos
literarios (contos, poemas,
cancins e sinxelas obras
teatrais) a partir de pautas ou
modelos dados utilizando
recursos lxicos, sintcticos,
fnicos e rtmicos en ditas
producins.
CCL
CAA
CSIEE
CCEC
a
d
e
producins propias ou dos
compaeiros, utilizando
adecuadamente os recursos
bsicos dos intercambios orais e
da tcnica teatral.
LCB5.5.1. Realiza
dramatizacins
textos literarios apropiados ou
adecuados sa idade e de
textos de producin propia.
CCL
CAA
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
3
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
reproduce textos orais
adecuados sa idade:
contos, poemas, cancins,
refrns e adivias.
CCL
CAA
CCEC
b
e
o
de gozo persoal.
en calquera lingua,
de gozo persoal.
CCL
CSC
CCEC
rea de Matemticas.
As matemticas son un conxunto de saberes asociados aos nmeros e s formas, que
permiten a anlise de distintas situacins reais. Identifcanse coa deducin, a inducin, a
estimacin, a aproximacin, a probabilidade, a precisin, o rigor, a seguridade etc. e ax-
dannos a enfrontarnos a situacins abertas, sen solucin nica e pechada. Son unha agru-
pacin de ideas e formas que nos permiten analizar os fenmenos e as situacins que se
presentan na realidade para obter informacins e conclusins que non estaban explcitas
e actuar, preguntrmonos, obter modelos e identifcar relacins e estruturas, de modo que
levan consigo, sobre todo, encontrar patrns, regularidades e leis matemticas e non s
utilizar cantidades e formas xeomtricas.
Na educacin primaria fundamental o rol do persoal docente, pois debe ser capaz de
desear tarefas ou situacins de aprendizaxe que posibiliten a aplicacin dos coecemen-
tos en situacins contextualizadas. Debe orientar a construcin individual e colectiva de
coecementos matemticos que ensinen aos nenos e nenas a desenvolver as sas apren-
dizaxes e que os e as animen a ter as sas propias opinins confrontndoas criticamente
con outras fontes de informacin para melloralas. Bscase alcanzar unha efcaz alfabe-
tizacin numrica, entendida como a capacidade para enfrontarse con xito a situacins
nas que intervean os nmeros e as sas relacins. Para lograr este obxectivo non basta
con dominar os algoritmos de clculo escrito, necesario actuar con seguridade ante os
nmeros e as cantidades, utilizalos sempre que sexa necesario e identifcar as relacins
bsicas que se dan entre eles.
O traballo nesta rea na educacin primaria estar asentado na experiencia, as mate-
mticas aprndense utilizndoas en contextos funcionais relacionados con situacins da
vida coti, para ir adquirindo progresivamente coecementos mis complexos a partir das
experiencias e dos coecementos previos. A aprendizaxe baseada en competencias debe
abordarse de forma conxunta entre todas as reas e por parte das diversas instancias que
conforman a comunidade educativa, tanto nos mbitos formais, coma nos non formais e
informais. O seu dinamismo refctese en que as competencias non se adquiren nun deter-
minado momento e permanecen inalterables, senn que implican un proceso de desenvol-
vemento mediante o cal os individuos van adquirindo maiores niveis de desempeo no seu
uso. Para lograr este cambio curricular preciso favorecer unha visin interdisciplinaria na
que cada persoa docente desear, implementar e avaliar tarefas integradas nas que
o alumnado acade ou elabore un produto social relevante. Para isto necesario secuen-
ciar unha serie de actividades e exercicios que impliquen procesos cognitivos de diferente
nivel. Tendo en conta todo o anterior, resulta imprescindible o traballo colaborativo entre
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
eles, coas familias e con entidades sociais do contexto e unha estreita colaboracin entre
o persoal docente no desenvolvemento curricular e na transmisin de informacin sobre a
aprendizaxe dos alumnos e das alumnas.
Os procesos de resolucin de problemas constiten un dos eixes principais da activi-
dade matemtica e deben ser fonte e soporte principal da aprendizaxe ao longo da etapa,
posto que constiten a pedra angular da Educacin matemtica. Na resolucin dun proble-
ma requrense e utilzanse moitas das capacidades bsicas ata a comunicacin dos resul-
tados: ler, refexionar, planifcar o proceso de resolucin, establecer estratexias e procede-
mentos e revisalos, modifcar o plan se necesario, comprobar a solucin se se encontrou.
O currculo bsico formulouse partindo do desenvolvemento cognitivo e emocional no
que se encontra o alumnado desta etapa, da concrecin do seu pensamento, das sas
posibilidades cognitivas, do seu interese por aprender e relacionarse cos seus iguais e co
mbito, e do seu paso cara a un pensamento abstracto cara ao fnal da etapa.
Os contidos organizronse en cinco grandes bloques para facilitar a concrecin curricu-
lar: Procesos, mtodos e actitudes en matemticas. Nmeros. Medida. Xeometra. Esta-
tstica e probabilidade. Pero esta agrupacin non determina mtodos concretos, s unha
forma de organizar os contidos que sern abordados dun xeito enlazado atendendo a con-
fguracin cclica do ensino da rea e construndo uns contidos sobre os outros, como unha
estrutura de relacins observables de forma que se facilite a sa comprensin e aplicacin
en contextos cada vez mis enriquecedores e complexos. Esta agrupacin implica unha
organizacin aberta que permitir distribur de diferentes maneiras os contidos adoptando
a metodoloxa mis axeitada s caractersticas destes e do grupo de alumnos e alumnas.
O bloque 1 a columna vertebral do resto dos bloques e debe formar parte do quefacer
diario na aula para traballar o resto dos contidos e conseguir que todo o alumnado, ao re-
matar a educacin primaria, sexa quen de describir e analizar situacins de cambio, encon-
trar patrns, regularidades e leis matemticas en contextos numricos, xeomtricos e fun-
cionais, valorando a sa utilidade para facer predicins. Dbese traballar no afondamento
nos problemas resoltos, formulando pequenas variacins nos datos, outras preguntas etc.,
expresando verbalmente de forma razoada o proceso seguido na resolucin dun problema,
utilizando procesos de razoamento e estratexias de resolucin de problemas, realizando os
clculos necesarios e comprobando as solucins obtidas.
Por ltimo, establecronse os estndares de aprendizaxe avaliables que permitirn de-
fnir os resultados das aprendizaxes, e que concretan mediante accins o que o alumnado
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
debe saber e saber facer na rea de Matemticas. Estes estndares estn graduados e
secuenciados ao longo da educacin primaria e debern estar todos acadados e consoli-
dados ao fnalizar a etapa.
Tendo en conta todo o antedito establcense unha serie de orientacins metodolxicas
para a rea que favorecern un enfoque competencial, as como a consecucin, consoli-
dacin e integracin dos diferentes estndares por parte do alumnado:
Potenciarase un enfoque globalizador e interdisciplinario que tea en conta a transver-
salidade da aprendizaxe fundamentada en competencias.
A seleccin dos contidos e as metodoloxas activas e contextualizadas deben asegurar
o desenvolvemento das competencias clave ao longo de toda a etapa.
Os mtodos utilizados deben partir da perspectiva do persoal docente como persoal
orientador, promotor e facilitador do desenvolvemento competencial no alumnado; ade-
mais, deben enfocarse realizacin de tarefas ou situacins-problema nas que o alum-
nado debe resolver facendo uso axeitado dos distintos tipos de coecementos matemti-
cos, destrezas, actitudes e valores. As mesmo, mediante prcticas de traballo individual e
cooperativo, terase en conta a atencin diversidade e o respecto polos distintos ritmos e
estilos de aprendizaxe.
As estruturas de aprendizaxe cooperativa posibilitarn a resolucin conxunta das tare-
fas e dos problemas, e potenciarn a inclusin do alumnado.
Resulta fundamental a motivacin por aprender nos alumnos e nas alumnas, polo que
o persoal docente deber xerar neles e nelas a curiosidade e a necesidade de adquirir e
aplicar coecementos, destrezas, actitudes e valores.
O traballo por proxectos, especialmente relevante para a aprendizaxe por competen-
cias, sustntase na proposta dun plan de accin co que se busca conseguir un determina-
do resultado prctico. Esta metodoloxa pretende axudarlle ao alumnado a organizar o seu
pensamento favorecendo nel a refexin, a crtica, a elaboracin de hipteses e a tarefa
investigadora a travs dun proceso no que cada un asume a responsabilidade da sa
aprendizaxe, aplicando os seus coecementos e habilidades a proxectos reais.
Resulta recomendable a aplicacin de diferentes tcnicas para a avaliacin do des-
empeo do alumnado como por exemplo o porfolio, as rbricas, mapas mentais, diarios,
debates, probas especfcas, solucin de problemas
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
O profesorado debe involucrarse na elaboracin e no deseo de diferentes tipos de
materiais, adaptados aos distintos niveis e aos diferentes estilos e ritmos de aprendizaxe
dos alumnos e das alumnas, co obxecto de atender a diversidade na aula e personalizar
os procesos de construcin das aprendizaxes. Dbese potenciar o uso dunha variedade
de materiais e recursos, considerando especialmente a integracin das tecnoloxas da
informacin e da comunicacin no proceso de ensino-aprendizaxe que permiten o acceso
a recursos virtuais.
A implicacin das familias no proceso de ensino-aprendizaxe un factor determinante
que tentaremos potenciar activamente. A sa colaboracin redundar positivamente no
rendemento e nos resultados acadmicos do alumnado.
Finalmente, necesaria unha axeitada coordinacin entre o persoal docente sobre
as estratexias metodolxicas e didcticas que se utilicen. Os equipos educativos deben
formular, con criterios consensuados, unha refexin comn e compartida sobre a efcacia
das diferentes propostas metodolxicas.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
3
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA MATEMTICAS CURSO PRIMEIRO
BLOQUE 1. PROCESOS, MTODOS E ACTITUDES EN MATEMTICAS
g
e
B1.1. Expresin verbal do proceso
de razoamento da resolucin dun
problema sinxelo.
B1.1. Expresar verbalmente de
forma sinxela o proceso
seguido na resolucin dun
problema.
MTB1.1.1. Comunica
verbalmente de forma
sinxela o proceso seguido na
simple de matemticas ou en
contextos da realidade.
CMCT
CCL
g
b
B1.2. Confianza nas propias
capacidades para desenvolver
actitudes apropiadas e afrontar as
dificultades propias do traballo
cientfico.
B1.2. Desenvolver e cultivar as
actitudes persoais polo traballo
matemtico ben feito.
MTB1.2.1. Desenvolve e
amosa actitudes axeitadas
para o traballo limpo, claro e
ordenado no caderno e en
calquera aspecto a traballar
na rea de Matemticas.
CMCT
CAA
g
i
B1.3. Utilizacin guiada de medios
tecnolxicos no proceso de
aprendizaxe.
B1.3. Iniciarse na utilizacin
dos medios tecnolxicos no
proceso de aprendizaxe coa
axuda guiada do mestre ou da
mestra.
MTB1.3.1. Manifesta
interese na utilizacin dos
medios tecnolxicos no
proceso de aprendizaxe.
CMCT
CD
CAA
BLOQUE 2. NMEROS
e
g
B2.1. Nmeros naturais ata o 99.
B2.2. Nome e grafa dos nmeros
ata o 99.
B2.3. Equivalencias entre os
elementos do sistema de
numeracin decimal: unidades e
decenas.
B2.1. Ler, escribir e ordenar
nmeros enteiros utilizando
razoamentos apropiados.
MTB2.1.1. Le, escribe e
ordena nmeros ata o 99.
CMCT
CCL
MTB2.1.2. Identifica o valor
de posicin das cifras en
situacins e contextos reais.
CMCT
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
3
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.4. O sistema de numeracin
decimal: valor de posicin das
cifras.
B2.5. Identifica o nmero anterior
e o seguinte a un dado.
B2.6. Identifica o nmero maior, o
menor e o igual a un dado.
b
e
g
B2.7. Identifica os nmeros
ordinais do 1 ao 10.
B2.8. Utilizacin e relacin dos
nmeros ordinais. Comparacin
de nmeros.
numeracin decimal: unidades e
decenas.
B2.2. Interpretar diferentes
tipos de nmeros segundo o
seu valor, en situacins da vida
coti.
MTB2.2.1. Utiliza os
nmeros ordinais en
contextos reais.
CMCT
MTB2.2.2. Interpreta en
textos numricos e da vida
coti nmeros naturais ata o
99.
CMCT
CCL
CAA
MTB2.2.3. Descompn e
compn nmeros naturais,
interpretando o valor de
posicin de cada unha das
sas cifras.
CMCT
MTB2.2.4. Ordena nmeros
enteiros e represntaos na
recta numrica.
CMCT
b
g
B2.9. Iniciacin no
desenvolvemento de estratexias
persoais de clculo mental.
B2.10. Gusto pola presentacin
ordenada e limpa dos clculos e
dos resultados.
B2.3. Realizar operacins e
clculos numricos mediante
diferentes procedementos,
includo o clculo mental, en
situacin de resolucin de
problemas.
MTB2.3.1. Realiza clculos
numricos bsicos coa
operacin de suma na
resolucin de problemas
contextualizados.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
3
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.11. Clculo de sumas e restas.
B2.12. Utilizacin en situacins
familiares da suma para xuntar ou
engadir e da resta para separar ou
quitar.
numricos bsicos coa
operacin de resta (sen
levadas) na resolucin de
problemas contextualizados.
CMCT
MTB2.3.3. Emprega
procedementos diversos na
realizacin de clculos
numricos bsicos.
CMCT
b
g
B2.13. Resolucin de problemas
da vida coti.
B2.4. Identificar e resolver
problemas da vida coti,
adecuados ao seu nivel,
establecendo conexins entre a
realidade e as matemticas e
valorando a utilidade dos
coecementos matemticos
adecuados e reflexionando
sobre o proceso aplicado para
a resolucin de problemas.
MTB2.4.1. Resolve
problemas que impliquen o
dominio dos contidos
traballados.
CMCT
CAA
MTB2.4.2. Inciase na
reflexin sobre o
procedemento aplicado
resolucin de problemas:
revisando as operacins
empregadas, as unidades
dos resultados,
comprobando e
interpretando as solucins
no contexto.
CMCT
CAA
CSIEE
BLOQUE 3. MEDIDA
g B3.1. Medicin con instrumentos e
estratexias non convencionais.
B3.1. Utilizar o palmo, o paso e
o p para realizar medidas e
estimacins.
MTB3.1.1. Realiza medicins
co palmo, o paso e o p.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
3
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.2. Estimacin de resultados de
medidas (distancias, tamaos,
pesos, capacidades...) en
contextos familiares.
B3.2. Comparar e identificar cal
o obxecto de maior peso, por
estimacin e/ou utilizando a
balanza.
MTB3.2.1. Realiza
comparacins de peso entre
dous obxectos de uso
habitual.
CMCT
B3.3. Comparar e identificar cal
o recipiente de maior
capacidade, por estimacin.
MTB3.3.1. Compara e
identifica cal o recipiente
de maior capacidade.
CMCT
g B3.3. Unidades de medida do
tempo e as sas relacins: minuto,
hora, da, semana e ano.
B3.4. Lectura sinxela en reloxos
analxicos e dixitais.
B3.4. Inciase no coecemento
das unidades bsicas de
medida do tempo e as sas
relacins, utilizndoas para
resolver problemas da vida
diaria.
MTB3.4.1. Coece e utiliza
as unidades de medida do
tempo e as sas relacin.
Minuto, hora, da, semana e
ano.
CMCT
MTB3.4.2. Le en reloxos
analxicos e dixitais a hora
en punto e a media hora.
CMCT
MTB3.4.3. Resolve
problemas sinxelos da vida
diaria utilizando as medidas
temporais e as sas
relacins.
CMCT
b
g
B3.5. O sistema monetario da
Unin Europea. Unidade principal:
o euro. Valor das diferentes
moedas e billetes.
B3.6. Equivalencias entre moedas
e billetes.
B3.5. Inciase no coecemento
do valor e as equivalencias
entre as diferentes moedas e
billetes do sistema monetario
da Unin Europea.
MTB3.5.1. Coece a funcin
e o valor das diferentes
moedas e billetes (5,10, 20 e
50 euros) do sistema
monetario da Unin Europea
utilizndoas tanto para
resolver problemas en
situacin reais como
figuradas.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
3
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
B3.7. Resolucin de problemas de
medida.
problemas da vida coti
axeitados e reflexionando sobre
o proceso aplicado para a
resolucin de problemas.
MTB3.6.1. Resolve
problemas sinxelos de
medida.
CMCT
CAA
MTB3.6.2. Reflexiona sobre
o proceso seguido na
utilizadas e as unidades dos
resultados.
CMCT
CAA
CSIEE
BLOQUE 4. XEOMETRA
b
e
g
B4.1. Interpretacin de
representacins espaciais sinxelas
en situacins da vida coti.
B4.2. Descricin de posicins e
movementos, en relacin a un
mesmo e a outros puntos de
referencia.
B4.3. Interese e curiosidade pola
identificacin das formas e dos
seus elementos caractersticos.
posibilidades; curiosidade,
interese e constancia na busca de
solucins.
B4.5. Uso do vocabulario
xeomtrico para describir
itinerarios: lias abertas e
pechadas; rectas e curvas.
B4.1. Interpretar
representacins espaciais
sinxelas realizadas a partir de
sistemas de referencia e de
obxectos ou situacins
familiares.
MTB4.1.1. Describe a
situacin dun obxecto do
espazo prximo en relacin
a un mesmo utilizando os
conceptos de esquerda-
dereita, diante-detrs, arriba-
abaixo, preto-lonxe e
prximo-afastado.
CMCT
CAA
CCL
MTB4.1.2. Describe a
situacin dun obxecto do
espazo prximo en relacin
a outros puntos de referencia
utilizando os conceptos de
esquerda-dereita, diante-
detrs, arriba-abaixo, preto-
lonxe e prximo-afastado.
CMCT
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
4
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.6. Busca de elementos de
regularidade en figuras e corpos a
partir da manipulacin de
obxectos.
b
g
B4.7. Formas planas e espaciais:
clasificacin de figuras planas.
B4.2. Coecer as figuras planas
bsicas: cadrado, crculo,
rectngulo e tringulo.
MTB4.2.1. Recoece formas
rectangulares, triangulares e
circulares en obxectos do
contorno inmediato.
CMCT
CAA
b
g
B4.8. Resolucin de problemas de
xeometra relacionados coa vida
coti.
B4.3. Identificar, resolver
axeitados ao seu nivel,
MTB4.3.1. Resolve
problemas xeomtricos
sinxelos que impliquen
traballados.
CMCT
CAA
reflexin sobre o
procedemento aplicado
dos resultados,
comprobando e
no contexto.
CMCT
CAA
CSIEE
BLOQUE 5. ESTATSTICA E PROBABILIDADE
b
g
B5.1. Recollida e clasificacin de
datos.
B5.1. Recoller e rexistrar unha
informacin que se poida
cuantificar, utilizando algns
recursos sinxelos de
MTB5.1.1.Rexistra e
interpreta datos sinxelos en
representacins grficas
bsicas.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
4
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
representacin grfica: tboas
de datos, bloques de barras,
diagramas lineais
comunicando a informacin.
MTB5.1.2. Resolve sinxelos
problemas nos que intervea
a lectura de grficos.
CMCT
CAA
REA MATEMTICAS CURSO SEGUNDO
g
e
que impliquen a realizacin de
clculos, explicando oralmente o
significado dos datos, a situacin
planeada, o proceso seguido e as
solucins obtidas.
B1.1. Resolver problemas
sinxelos relacionados con
obxectos, feitos e situacins da
vida coti e explicar oralmente
o proceso seguido para a sa
resolucin.
MTB1.1.1. Explica oralmente
o proceso seguido para
resolver un problema.
CMCT
CCL
b
g
cientfico.
actitudes persoais polo traballo
matemtico ben feito.
para o traballo limpo, claro e
ordenado no caderno e en
calquera aspecto que se vaia
traballar na rea de
Matemticas.
CMCT
CAA
b
g
i
B1.3. Utilizacin de medios
aprendizaxe.
B1.3. Utilizar, coa gua do
mestre ou da mestra, os medios
aprendizaxe e para a resolucin
de problemas.
MTB1.3.1. Utiliza os medios
tecnolxicos na resolucin
de problemas.
CMCT
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
4
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 2. NMEROS
b
e
g
B2.1. Nmeros naturais ata o 999.
ata o 999.
numeracin decimal: unidades,
decenas e centenas
cifras.
B2.5. Identifica o nmero anterior
e o seguinte a un dado.
B2.6. Identifica o nmero maior, o
menor e o igual a un dado.
B2.7. Redondear, aproximar e
estimar.
B2.8. Construcin de series
ascendentes e descendentes.
nmeros enteiros utilizando
razoamentos apropiados.
ordena nmeros ata o 999.
CMCT
CCL
MTB2.1.2. Identifica o valor
de posicin das cifras en
situacins e contextos reais.
CMCT
CAA
MTB2.1.3. Realiza
correctamente series tanto
ascendentes como
descendentes.
CMCT
CAA
b
e
g
B2.9. Nmeros pares e impares.
B2.10. Identifica e relaciona os
nmeros ordinais do 1 ao 10.
B2.11. Utilizacin dos nmeros
ordinais. Comparacin de
nmeros.
B2.2. Interpretar diferentes tipos
de nmeros segundo o seu
valor, en situacins da vida
coti.
nmeros ordinais en
contextos reais.
CMCT
999.
CMCT
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
4
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
decenas e centenas.
MTB2.2.3. Descompn e
compn nmeros naturais,
sas cifras.
CMCT
MTB2.2.4. Identifica os
nmeros pares e os impares.
CMCT
b
g
B2.12. Iniciacin no
desenvolvemento de estratexias
persoais de clculo mental.
B2.13. Gusto pola presentacin
ordenada e limpa dos clculos e
dos resultados.
B2.14. Clculo de sumas e restas
con levadas.
B2.15. Propiedades conmutativa e
asociativa da suma.
B2.16. Proba da resta.
B2.17. Clculo de multiplicacins.
B2.18. Construcin das tboas de
multiplicar e apoindose no
nmero de veces, suma repetida,
disposicin en cuadrculas...
B2.19. Termos da suma, resta e
multiplicacin.
B2.20. Utilizacin en situacins
familiares da sumas, restas e
multiplicacins.
problemas.
numricos coas operacins
de suma e resta na
contextualizados.
CMCT
CAA
numricos bsicos coa
operacin da multiplicacin
na resolucin de problemas
contextualizados.
CMCT
CAA
MTB2.3.3. Resolve
operacins con clculo
mental.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
4
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
da vida coti.
establecer conexins entre a
valorar a utilidade dos
adecuados reflexionando sobre
MTB2.4.1. Resolve
traballados.
CMCT
CAA
o procedemento aplicado
dos resultados,
comprobando e
no contexto.
CMCT
CSIEE
CAA
BLOQUE 3. MEDIDA
g B3.1. Unidades de lonxitude:
quilmetro, metro e centmetro.
B3.2. Unidades de peso: quilo,
medio quilo e cuarto de quilo.
B3.3. Unidades de capacidade:
litro, medio litro e cuarto de litro.
B3.4. Eleccin da unidade mis
axeitada para a expresin dunha
medida.
B3.5. Realizacin de medicins.
B3.1. Coecer e utilizar o
quilmetro, o metro e o
centmetro como unidades de
medida de lonxitude.
MTB3.1.1. Coece e utiliza o
quilmetro, o metro e o
centmetro como unidades
de medida de lonxitude.
CMCT
B3.2. Coecer e utilizar o quilo,
o medio quilo e o cuarto quilo
como unidades de medida de
peso.
MTB3.2.1. Coece e utiliza o
quilo, o medio quilo e o
cuarto quilo como unidades
de medida de peso.
CMCT
B3.3. Coecer e utilizar o litro,
medio litro e cuarto litro como
unidades de medida de
capacidade.
MTB3.3.1.Coece e utiliza o
litro, medio litro e cuarto litro
como unidades de medida
de capacidade
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
4
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
B3.6. Unidades de medida do
tempo e as sas relacins: minuto,
hora, da, semana e ano.
B3.7. Lectura en reloxos
analxicos e dixitais
B3.4. Coece as unidades
bsicas de medida do tempo e
as sas relacins, utilizndoas
para resolver problemas da vida
diaria.
MTB3.4.1. Le a hora en
reloxos analxicos e dixitais.
(En punto, medias e cuartos)
CMCT
MTB3.4.2 Resolve
problemas sinxelos da vida
diaria utilizando as medidas
temporais axeitadas e as
sas relacin.
CMCT
CAA
b
g
moedas e billetes.
B3.9. Manexo de prezos de artigos
cotins
B3.10. Equivalencias entre
moedas e billetes.
B3.5. Coece o valor e as
equivalencias entre as
diferentes moedas e billetes do
sistema monetario da Unin
Europea.
MTB3.5.1. Coece a funcin
e o valor das diferentes
moedas e billetes do sistema
monetario da Unin Europea
situacin reais como
figuradas.
CMCT
CAA
CSC
b
g
de medida.
axeitados reflexionando sobre o
proceso aplicado para a
MTB3.6.1. Resolve
problemas sinxelos de
medida.
CMCT
CAA
utilizadas e as unidades dos
resultados.
CMCT
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
4
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 4. XEOMETRA
g B4.1. Elaboracin de simetras
sinxelas.
B4.2. Eixes de simetra.
B4.1. Identificar e completar
figuras simtricas.
MTB4.1.1. Completa figuras
partindo do seu eixe de
simetra.
CMCT
b
g
B4.3. Identificacin comparacin e
clasificacin de figuras planas en
obxectos e mbitos cotins:
tringulos, cuadrilteros,
circunferencias, crculos e
cadrados.
B4.4. Tipos de tringulos:
equiltero, isscele e escaleno.
B4.5. Elementos xeomtricos
bsicos: lado, vrtice e ngulo.
B4.2. Nomear un polgono
segundo o seu nmero de
lados.
MTB4.2.1. Coece os
diferentes tipos de polgonos
en obxectos do entorno
inmediato.
CMCT
CAA
b
g
B4.6. Identificacin de corpos
xeomtricos en obxectos e
mbitos cotins: prisma, pirmide,
cono, cilindro e esfera.
B4.7. Formacin de figuras planas
e corpos xeomtricos a partir
doutras por composicin e
descomposicin.
B4.3. Discriminar prismas,
pirmides, conos, cilindros e
esferas.
MTB4.3.1. Recoece corpos
con formas cbicas e
esfricas en obxectos do
entorno inmediato.
CMCT
CAA
b
g
B4.8. Interpretacin, descricin e
elaboracin de esbozos de
itinerarios sinxelos.
B4.4. Interpretar
realizadas a partir de sistemas
de referencia e de obxectos ou
situacins familiares.
MTB4.4.1. Realiza e
interpreta esbozos de
itinerarios sinxelos.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
4
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.9. Uso de vocabulario
xeomtrico para describir
itinerarios.
b
g
de xeometra relacionados coa
vida coti explicando oralmente
por escrito o procedemento
seguido e as solucin obtidas.
MTB4.5.1. Resolve
problemas xeomtricos
sinxelos que impliquen
traballados.
CMCT
CAA
dos resultados,
comprobando e
no contexto.
CMCT
CAA
CSIEE
b
g
B5.1. Interpretacin de diferentes
grficos: de barras, de barras
dobres, de pictogramas e
estatsticas.
B5.2. Utilizacin de tcnicas para
a recollida e ordenacin de datos
en contextos familiares e
prximos.
informacin cuantificable,
utilizando algns recursos de
representacin grfica: tboas
de datos, bloques de barras,
diagramas lineais, grficos de
pictogramas comunicando a
informacin.
MTB5.1.1.Rexistra e
interpreta datos en
representacins grficas.
CMCT
CAA
MTB5.1.2. Resolve
problemas contextuais nos
que interveen a lectura de
grficos.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
4
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
B5.3. Distincin entre o imposible,
o seguro e aquilo que posible
pero non seguro, e utilizacin na
linguaxe habitual e de expresins
relacionadas coa probabilidade.
B5.2. Realizar estimacins en
situacins de azar utilizando o
vocabulario: seguro, posible e
imposible.
MTB5.2.1. Diferenza o
concepto de suceso seguro,
suceso posible e suceso
imposible.
CMCT
CAA
REA MATEMTICAS CURSO TERCEIRO
b
e
g
B1.1. Planificacin do proceso de
resolucin de problemas: anlise e
comprensin do enunciado.
Estratexias e procedementos
postos en prctica: facer un
debuxo, unha tboa, un esquema
da situacin, ensaio e erro
razoado, operacins matemticas
axeitadas etc. Resultados obtidos.
B1.1. Utilizar procesos de
razoamento e estratexias de
resolucin de problemas,
realizando os clculos
necesarios e comprobando as
solucins obtidas.
MTB1.1.1. Analiza e
comprende o enunciado dos
problemas (datos, relacins
entre os datos, contexto do
problema, pregunta
realizada).
CCL
CMCT
CAA
o proceso de resolucin de
problemas:revisa as
operacins utilizadas, as
unidades dos resultados,
comproba e interpreta as
solucins no contexto da
situacin, busca outras
formas de resolucin etc.
CMCT
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
4
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
B1.2. Achegamento ao mtodo de
traballo cientfico mediante o
estudo dalgunhas das sas
caractersticas e a sa prctica en
situacins sinxelas.
axeitados para a resolucin de
problemas.
MTB1.2.1. Planifica o
proceso de traballo con
preguntas apropiadas: que
quero descubrir?, que teo?,
que busco?, como o podo
facer?, non me equivoquei
ao facelo?, a solucin
idnea?
CMCT
CAA
CSIEE
b
g
i
aprendizaxe para obter
informacin, realizar clculos
numricos, resolver problemas e
presentar resultados.
B1.4. Integracin nas tecnoloxas
da informacin e a comunicacin
no proceso de aprendizaxe.
B1.3. Utilizar os medios
tecnolxicos de modo habitual
no proceso de aprendizaxe,
buscando, analizando e
seleccionar informacin
relevante en internet ou en
outras fontes elaborando
documentos propios, facendo
exposicins e argumentacins.
utilizacin de ferramentas
tecnolxicas, nomeadamente
a calculadora, para a
realizacin de clculos
numricos, para aprender e
resolver problemas.
CMCT
CD
CAA
BLOQUE 2. NMEROS
e
g
B2.1. Nmeros naturais ata o
10.000.
ata o 10.000.
decenas, centenas, unidade de
millar e decena de millar.
utilizando razoamentos
apropiados.
ordena nmeros ata o
10.000.
CMCT
CCL
MTB2.1.2. Aproxima
nmeros decena, centena
e millar.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
5
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
decimal: valor posicional das
cifras.
B2.5. Identificacin do nmero
anterior e o seguinte a un dado.
b
e
g
B2.6. Orde numrica.
decenas, centenas, unidade de
millar e decena de millar.
B2.7. Redondeo de nmeros
naturais, s decenas, centenas e
millares.
coti.
MTB2.2.1. Realiza
correctamente series tanto
ascendentes coma
descendentes.
CMCT
10.000.
CMCT
CAA
CCL
MTB2.2.3. Descompn,
compn e redondea
nmeros naturais,
sas cifras.
CMCT
CAA
b
g
B2.8. Operacins con nmeros
naturais: adicin, subtracin,
multiplicacin e divisin enteira por
un nmero dunha cifra.
B2.9. Automatizacin de
algoritmos.
B2.10. A multiplicacin como suma
de sumandos iguais e viceversa.
B2.3. Realizar operacin e
problemas.
MTB2.3.1. Constre e
memoriza as tboas de
multiplicar, utilizndoas para
realizar clculo mental.
CMCT
numricos coa operacin de
multiplicacin na resolucin
de problemas
contextualizados.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
5
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.11. Construcin e
memorizacin das tboas de
multiplicar.
B2.12. Identificacin e uso dos
termos propios da multiplicacin:
factores e produto.
termos propios da divisin:
dividendo, divisor, cociente e
resto.
B2.14. Utilizacin en contextos
reais da divisin para repartir e
para agrupar.
B2.15. Proba da divisin
relacionando dividendo, divisor,
cociente e resto en casos sinxelos.
B2.16. Utilizacin da calculadora.
B2.17. Elaboracin e uso de
estratexias de clculo mental.
MTB2.3.3. Resolve
problemas utilizando a
multiplicacin para realizar
recontos, en disposicins
rectangulares nos que
intervn a lei do produto.
CMCT
numricos coa operacin de
divisin dunha cifra na
contextualizados.
CMCT
CAA
MTB2.3.5. Identifica e usa os
termos propios da
multiplicacin e da divisin.
CMCT
b
g
B2.18. Comprobacin de
resultados mediante estratexias
aritmticas.
da vida coti.
MTB2.4.1. Resolve
traballados, empregando
estratexias heursticas, de
razoamento.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
5
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
dos resultados,
comprobando e
no contexto.
CMCT
CAA
CSIEE
BLOQUE 3. MEDIDA
b
g
B3.1. Expresin e forma simple
dunha medicin de lonxitude,
capacidade, masa ou peso.
medida.
B3.1. Seleccionar e utilizar
instrumentos e unidades de
medida usuais, facendo
previamente estimacins e
expresando con precisin
medidas de lonxitude,
peso/masa, capacidade e
tempo, en contextos reais.
MTB3.1.1. Identifica as
unidades do sistema mtrico
decimal. Lonxitude,
capacidade, masa ou peso.
CMCT
MTB3.1.2. Mide con
diferentes instrumentos
elixindo a unidade mis
axeitada para a expresin
dunha medida.
CMCT
CAA
g B3.4. Comparacin e ordenacin
de medidas dunha mesma
magnitude.
B3.5. Sumar e restar medidas de
lonxitude, capacidade e masa ou
peso.
B3.2. Operar con diferentes
peso/masa, capacidade e
tempo.
MTB3.2.1. Suma e resta
capacidade e masa en forma
simple.
CMCT
MTB3.2.2. Compara e
ordena medidas dunha
mesma magnitude.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
5
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
g
B3.6. Explicacin oral e escrita do
proceso seguido e da estratexia
utilizada en calquera dos
procedementos empregados.
B3.3. Utilizar as unidades de
medida mis usuais,
convertendo unhas unidades
noutras da mesma magnitude,
expresando os resultados nas
unidades de medida mis
axeitadas, explicando
oralmente e por escrito o
proceso seguido e aplicndoo
as equivalencias entre
diversas unidades de medida
da mesma magnitude.
CMCT
MTB3.3.2. Explica de forma
oral e por escrito os
procesos seguidos e as
estratexias utilizadas en
todos os procedementos
realizados.
CCL
CAA
MTB3.3.3. Resolve
problemas da vida real
utilizando as unidades de
medida mis usuais.
CMCT
CAA
B3.9. Clculos con medidas
temporais.
B3.4. Coecer as unidades de
relacin, utilizndoas para
diaria.
MTB3.4.1. Resolve
problemas da vida real
utilizando as medidas
temporais e as sas
relacins
CMCT
b
g
moedas e billetes.
B3.11. Mltiplos e submltiplos do
euros.
B3.5. Coecer o valor e as
Europea.
MTB3.5.1. Coece a funcin,
o valor e as equivalencias
da Unin Europea
situacin reais como
figuradas.
CMCT
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
5
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
moedas e billetes.
MTB3.5.2. Calcula mltiplos
e submltiplos do euro.
CMCT
b
g
de medida.
MTB3.6.1. Resolve
problemas de medida,
utilizando estratexias
heursticas e de razoamento.
CMCT
CAA
utilizadas, as unidades dos
resultados, comprobando e
no contexto.
CMCT
CAA
CSIEE
BLOQUE 4. XEOMETRA
g B4.1. Clasificacin de polgonos.
Lados e vrtices.
B4.2 Composicin e
descomposicin de polgonos.
B4.3. Clasificacin de figuras e
corpos xeomtricos utilizando
diversos criterios.
B4.4. Figuras xeomtricas.
Elementos bsicos: lado, vrtice,
base, diagonal, ngulo e eixes de
simetra.
B4.1. Identificar figuras planas
e corpos xeomtricos,
nomeando e recoecendo os
seus elementos bsicos (lados,
vrtices, caras, arestas e
ngulos).
MTB4.1.1. Coece e
identifica os elementos
bsicos dos corpos
xeomtricos (lado, ngulo e
vrtice).
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
5
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
B4.5. A circunferencia e o crculo.
Elementos bsicos: centro, raio,
dimetro.
B4.2. Coecer e distinguir a
circunferencia e o crculo, as
como os seus elementos
bsicos.
MTB4.2.1. Coece e
diferencia a circunferencia
do crculo e distingue os
seus elementos.
CMCT
CAA
g B4.6. Corpos xeomtricos:
recoecemento de prismas,
pirmides e corpos redondos.
Elementos bsicos de poliedros:
caras, vrtices e arestas.
B4.3. Coecer e diferenciar os
poliedros e os corpos redondos,
as como os seus elementos
bsicos.
MTB4.3.1. Identifica corpos
redondos e poliedros
(prisma, pirmide, cilindro,
cono, esfera...).
CMCT
b
g
B4.7. Comparacin e clasificacin
de ngulos: rectos, agudos,
obtusos.
B4.8. Uso das TIC no
desenvolvemento e asimilacin de
xeometra.
B4.4. Saber o que un ngulo
e as clases de ngulos.
MTB4.4.1. Distingue entre
ngulos agudos, rectos e
obtusos.
CMCT
CAA
b
e
g
representacins espaciais en
situacins da vida coti.
B4.10. Representacin elemental
de espazos coecidos: planos e
maquetas.
B4.11. Descricin de posicins e
movementos nun contexto
topogrfico.
B4.5. Interpretar
(esbozo dun itinerario, plano
dunha pista) realizadas a
partir de sistemas de referencia
e de obxectos ou situacins
familiares.
MTB4.5.1. Obtn
informacin puntual e
describe unha
representacin espacial
(esbozo dun itinerario, plano
dunha pista...) tomando
como referencia obxectos
familiares.
CMCT
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
5
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.12. As lias como percorrido:
rectas e curvas, interseccin de
rectas e rectas paralelas.
MTB4.5.2. Interpreta e
describe situacins,
mensaxes e feitos da vida
diaria utilizando o
vocabulario xeomtrico
axeitado: indica una
direccin, explica un
percorrido, orintase no
espazo.
CMCT
CAA
CCL
b
g
B4.13.Permetro das figuras
planas. Resolucin de problemas
vida coti.
MTB4.6.1. Resolve
problemas xeomtricos que
impliquen dominio dos
contidos traballados
heursticas de razoamento.
CMCT
CAA
problemas: revisando as
comprobando e
no contexto.
CMCT
CAA
CSIEE
b
g
B5.1. Recollida e rexistro de datos
sobre obxectos, fenmenos e
situacins familiares utilizando
tcnicas elementais de enquisas,
observacin e medicin.
B5.1. Realizar, ler e interpretar
representacins grficas dun
conxunto de datos relativos ao
contorno inmediato.
MTB5.1.1. Recolle e clasifica
datos de situacins do seu
contorno, utilizndoos para
construr tboas ou grficas.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
5
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B5.2. Lectura, interpretacin e
elaboracin de tboas de dobre
entrada de uso habitual na vida
coti.
B5.3. Interpretacin e descricin
verbal e escrita de elementos
significativos de grficos sinxelos.
B5.4. Realizacin de grficas
sinxelas: pictogramas, diagramas
de barras.
MTB5.1.2. Ordena os datos
rexistrados atendendo a un
criterio de clasificacin.
CMCT
CAA
MTB5.1.3. Interpreta grficas

de tboas extraendo a
informacin explcita.
CMCT
CAA
REA MATEMTICAS CURSO CUARTO
b
g
e
B1.1. Planificacin do proceso de
resolucin de problemas: anlise e
comprensin do enunciado.
Estratexias e procedementos
postos en prctica: facer un
debuxo, unha tboa, un esquema
da situacin, ensaio e erro
razoado, operacins matemticas
axeitadas etc. Resultados obtidos.
B1.1. Expresar verbalmente de
forma razoada o proceso
seguido na resolucin dun
problema.
MTB1.1.1. Comunica
verbalmente de forma
razoada o proceso seguido
na resolucin dun problema
de matemticas ou en
contextos da realidade.
CMCT
CCL
B1.2. Utilizar procesos de
razoamento e estratexias de
resolucin de problemas,
realizando os clculos
necesarios e comprobando as
solucins obtidas.
problemas:revisa as
comproba e interpreta as
solucins no contexto da
CMCT
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
5
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
situacin, busca outras
formas de resolucin etc.
MTB1.2.2. Utiliza estratexias
heursticas e procesos de
razoamento na resolucin de
problemas.
CMCT
CAA
CSIEE
MTB1.2.3. Realiza
estimacins e elabora
conxecturas sobre os
resultados dos problemas a
resolver, contrastando a sa
validez e valorando a sa
utilidade e eficacia.
CMCT
CAA
CSIEE
MTB1.2.4. Identifica e
interpreta datos e mensaxes
de textos numricos sinxelos
da vida coti (facturas,
folletos publicitarios,
rebaixas...).
CMCT
CCL
CAA
b
g
B1.2. Proposta de pequenas
investigacins en contextos
numricos, xeomtricos e
funcionais.
B1.3. Profundar en problemas
resoltos propoendo pequenas
variacins nos datos, outras
preguntas etc.
MTB1.3.1. Profunda en
problemas unha vez
resoltos, analizando a
coherencia da solucin e
buscando outras formas de
resolvelos.
CMCT
CAA
CSIEE
MTB1.3.2. Formula novos
problemas, a partir dun
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
5
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
resolto: variando os datos,
propoendo novas
preguntas, conectando coa
realidade, buscando outros
contextos etc.
CSIEE
g B1.3. Acercamento ao mtodo de
situacins sinxelas.
axeitados para a resolucin de
problemas.
MTB1.4.1. Practica o mtodo
cientfico sendo ordenado,
organizado e sistemtico.
CMCT
CAA
b
g
cientfico.
actitudes persoais inherentes
ao traballo matemtico.
para o traballo en
matemticas: esforzo,
perseveranza, flexibilidade e
aceptacin da crtica
razoada.
CMCT
CSC
CSIEE
b
g
i
B1.6. Utilizar os medios
tecnolxicos de modo habitual
no proceso de aprendizaxe,
buscando, analizando e
seleccionando informacin
relevante en internet ou en
outras fontes elaborando
documentos propios, facendo
exposicins e argumentacins.
MTB1.6.1. Utiliza
ferramentas tecnolxicas
para a realizacin de
clculos numricos, para
aprender e resolver
problemas.
CMCT
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
6
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 2. NMEROS
b
e
g
h
B2.1. Nmeros naturais, decimais
e fraccins.
B2.2. A numeracin romana.
B2.3. Orde numrica. Utilizacin
dos nmeros ordinais.
Comparacin de nmeros.
de mis de seis cifras.
decenas, centenas etc.
decimal: valor posicional das
cifras.
B2.7. O nmero decimal: dcimas
e centsimas.
B2.8. Fraccins. Representacin
grfica.
B2.9. Os nmeros decimais: valor
de posicin.
apropiados, distintos tipos de
nmeros (romanos, naturais,
fraccins e decimais ata as
centsimas).
nmeros romanos aplicando
o coecemento
comprensin de datacins.
CMCT
CCEC
CCL
ordena en textos numricos
e da vida coti, nmeros
(naturais, fraccins e
decimais ata as centsimas),
apropiados e interpretando o
valor de posicin de cada
unha das sas cifras.
CMCT
CAA
CCL
b
g
B2.10. Descomposicin e
redondeo de nmeros naturais e
decimais
seu valor.
MTB2.2.1. Descompn,
compn e redondea
nmeros naturais e
decimais, interpretando o
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
6
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
naturais: suma, resta,
multiplicacin e divisin.
termos propios da divisin.
B2.13. Propiedades das
operacins e relacins entre elas
utilizando nmeros naturais.
B2.14. Concepto de fraccin como
relacin entre as partes o todo.
B2.15. Operacins con fraccins.
decimais.
B2.17. Utilizacin dos algoritmos
estndar de suma, resta,
B2.3. Operar cos nmeros
tendo en conta a xerarqua nas
operacins, aplicando as sas
propiedades, as estratexias
persoais e os diferentes
procedementos que se utilizan
segundo a natureza do clculo
que se realizar (algoritmos
escritos, clculo mental, tenteo,
estimacin, calculadora),
usando o mis adecuado.
MTB2.3.1. Aplica as
propiedades das operacins
e as relacins entre elas.
CMCT
CAA
MTB2.3.2. Realiza sumas e
restas de fraccins co
mesmo denominador na
contextualizados.
CMCT
CAA
MTB2.3.3. Realiza
operacins con nmeros
decimais na resolucin de
problemas contextualizados.
CMCT
CAA
b
g
i
B2.18. Estimacin de resultados.
algoritmos.
B2.21. Descomposicin de
nmeros naturais atendendo ao
valor posicional das sas cifras.
B2.4. Coecer, utilizar e
automatizar algoritmos
multiplicacin e divisin con
distintos tipos de nmeros, en
comprobacin de resultados en
contextos de resolucin de
problemas e en situacins da
vida coti.
MTB2.4.1. Emprega e
automatiza algoritmos
multiplicacin e divisin (de
ata das cifras) con distintos
tipos de nmeros, en
comprobacin de resultados
en contextos de resolucin
de problemas e en situacins
cotis.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
6
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
nmeros decimais atendendo ao
valor posicional das sas cifras.
MTB2.4.2. Constre series
numricas, ascendentes e
descendentes, de cadencias
2, 10, 100 a partir calquera
nmero e de cadencias 5, 25
e 50 a partir de mltiplos de
5, 25 e 50.
CMCT
MTB2.4.3. Elabora e
emprega estratexias de
clculo mental.
CMCT
CAA
MTB2.4.4. Estima e
redondea o resultado dun
clculo valorando a resposta.
CMCT
CAA
MTB2.4.5. Emprega a
calculadora aplicando as
regras dos eu funcionamento
para investigar e resolver
problemas.
CMCT
CAA
CD
b
g
aritmticas.
da vida coti.
MTB2.5.1. Resolve
razoamento (clasificacin,
recoecemento das
relacins, uso de exemplos
contrarios), creando
conxecturas, construndo,
argumentando e tomando
decisins.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
6
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
dos resultados,
comprobando e
no contexto e buscando
outras formas de resolvelo.
CMCT
CAA
CSIEE
BLOQUE 3. MEDIDA
b
e
g
medida.
B3.3. Estimacin de lonxitudes,
capacidades e masas de obxectos
e espazos coecidos; eleccin da
unidade e dos instrumentos mis
axeitados para medir e expresar
unha medida.
B3.1. Escoller os instrumentos
de medida mis pertinentes en
cada caso, estimando a medida
de magnitudes de lonxitude,
capacidade, masa e tempo
facendo previsins razoables.
MTB3.1.1. Estima lonxitudes,
capacidades e masas de
obxectos e espazos
coecidos elixindo a unidade
e os instrumentos mis
axeitados para medir e
expresar unha medida,
explicando de forma oral o
proceso seguido e a
estratexia utilizada.
CMCT
CCL
CAA
MTB3.1.2. Mide con
instrumentos, utilizando
estratexias e unidades
convencionais e non
convencionais, elixindo a
unidade mis axeitada para
a expresin dunha medida.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
6
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
magnitude.
estratexias para medir figuras de
maneira exacta e aproximada.
lonxitude, capacidade e masa.
medidas.
capacidade e masa en forma
simple dando o resultado na
unidade determinada de
antemn.
CMCT
MTB3.2.2. Expresa en forma
simple a medicin da
lonxitude, capacidade ou
masa dada en forma
complexa e viceversa.
CMCT
MTB3.2.3. Compara e
mesma magnitude.
CMCT
b
g
B3.7. Unidades de medida do
B3.8. Equivalencias e
transformacins entre horas,
minutos e segundos.
temporais.
diaria.
MTB3.3.1. Resolve
problemas da vida diaria
utilizando as medidas
temporais e as sas
relacins.
CMCT
CAA
b
g
moedas e billetes.
B3.4. Coecer o valor e as
Europea.
MTB3.4.1. Coece a funcin,
o valor e as equivalencias
da Unin Europea
CMCT
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
6
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.12. Mltiplos e submltiplos do
euros.
moedas e billetes.
situacin reais coma
figuradas.
BLOQUE 4. XEOMETRA
b
g
i
figuras planas: elementos, relacin
e clasificacin.
B4.2. Clasificacin de tringulos
atendendo os seus lados e os
seus ngulos.
B4.1. Coecer as figuras
planas; cadrado, rectngulo,
romboide, tringulo, trapecio e
rombo.
MTB4.1.1. Clasifica
tringulos atendendo aos
seus lados e aos seus
ngulos, identificando as
relacins entre os seus lados
e entre ngulos.
CMCT
CAA
MTB4.1.2. Utiliza
instrumentos de debuxo e
para a construcin e
exploracin de formas
xeomtricas.
CMCT
CD
b
g
B4.3. Clasificacin de
cuadrilteros atendendo o
paralelismo dos seus lados.
Clasificacin dos paraleleppedos.
Elementos bsicos: centro, raio e
dimetro.
B4.2. Utilizar as propiedades
das figuras planas para resolver
problemas.
MTB4.2.1. Clasifica
cuadrilteros atendendo ao
CMCT
CAA
diferencia os elementos
bsicos da circunferencia e
crculo: centro, raio e
dimetro.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
6
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
denominacin de polgonos
atendendo o nmero de lados.
B4.6. Corpos xeomtricos:
elementos, relacin e clasificacin.
B4.7. Poliedros. Elementos
bsicos: vrtices, caras e arestas.
Tipos de poliedros.
B4.8. Corpos redondos: cono,
cilindro e esfera.
B4.9. Regularidades e simetras:
recoecemento de regularidades.
B4.3. Coecer as
caractersticas e aplicalas para
clasificar: poliedros, prismas,
pirmides, corpos redondos:
cono, cilindro e esfera e os
seus elementos bsicos.
nomea polgonos atendendo
o nmero de lados.
CMCT
CAA
MTB4.3.2. Recoece e
identifica poliedros, prismas,
pirmides e os seus
elementos bsicos: vrtices,
caras e arestas.
CMCT
CAA
MTB4.3.3. Recoece e
identifica corpos redondos:
cono, cilindro e esfera e os
seus elementos bsicos.
CMCT
CAA
b
g
h
B4.4. Interpretar
MTB4.4.1. Representa a
escola, o barrio ou a aldea
mediante un plano ou
esbozo.
CMCT
CAA
CSC
b
g
vida coti.
MTB4.5.1. Resolve
contidos traballados,
heursticas de razoamento
(clasificacin,
recoecemento das
decisin.
CMCT
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
6
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
comprobando e
no contexto, propoendo
CMCT
CAA
b
g
datos cualitativos e cuantitativos.
utilizando algns recursos
sinxelos de representacin
grfica: tboas de datos,
bloques de barras, diagramas
lineais comunicando a
informacin.
MTB5.1.1. Identifica datos
cualitativos e cuantitativos en
CMCT
CAA
b
g
B5.2. Anlise crtica das
informacins que se presentan
mediante grficas estatsticas.
B5.2. Facer estimacins
baseadas na experiencia sobre
o resultado (posible, imposible,
seguro, mis ou menos
probable) de situacins sinxelas
nas que intervea o azar e
comprobar o dito resultado.
MTB5.2.1. Realiza anlise

crtica e argumentada sobre
as informacins que se
presentan mediante grficas
estatsticas.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
6
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA MATEMTICAS CURSO QUINTO
b
g
funcionais.
B1.1. Describir e analizar
situacins de cambio para
encontrar patrns,
regularidades e leis
matemticas, en contextos
funcionais, valorando a sa
utilidade para facer predicins.
MTB1.1.1. Identifica patrns,
matemticas en situacins
de cambio, en contextos
funcionais.
CMCT
CAA
b
g
situacins sinxelas.
B1.2 Coecer algunhas
caractersticas do mtodo do
traballo cientfico en contextos
de situacins problemticas a
resolver.
MTB1.2.1. Realiza
estimacins sobre os
resultados esperados e
contrasta a sa validez
valorando as vantaxes e os
inconvenientes do seu uso.
CMCT
CAA
b
e
g
cientfico.
MTB1.3.1. Distingue entre
problemas e exercicios e
aplica as estratexias idneas
para cada caso.
CMCT
CSIEE
CAA
MTB1.3.2. Iniciase na
formulacin de preguntas e
na busca de respostas
apropiadas, tanto no estudo
dos conceptos coma na
CMCT
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
6
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
B1.4. Superar bloqueos e
inseguridades ante resolucin
de situacins descoecidas.
MTB1.4.1. Toma decisins
nos procesos de resolucins
de problemas valorando as
consecuencias destas e a
sa conveniencia pola sa
sinxeleza e utilidade.
CMCT
CAA
CSIEE
b
g
cientfico.
B1.5. Reflexionar sobre as
decisins tomadas, aprendendo
para situacins semellantes
futuras.
reflexin sobre os problemas
resoltos e os procesos
desenvoltos, valorando as
ideas claves, aprendendo
para situacins futuras
semellantes.
CMCT
CAA
CSIEE
BLOQUE 2. NMEROS
b
e
g
h
B2.1. Nmeros enteiros, decimais
e fraccins.
cifras.
milsimas).
o coecemento
CMCT
CCEC
decimais ata as milsimas),
CMCT
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
7
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.7. O nmero decimal: dcimas,
centsimas e milsimas.
B2.8. Fraccins propias e
impropias. Nmero mixto.
Representacin grfica.
de posicin.
B2.10. Ordenacin de conxuntos
de nmeros de distinto tipo.
b
e
g
de posicin.
decimais s dcima, centsima ou
milsima mis prxima.
naturais s decenas, centenas e
millares.
coti.
coti, nmeros (naturais,
milsimas), utilizando
razoamentos apropiados e
sas cifras.
CMCT
CAA
CCL
MTB2.2.2. Ordena nmeros
enteiros, decimais e
fraccins bsicas por
comparacin, representacin
na recta numrica e
transformacin duns noutros.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
7
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
g B2.14. Fraccins equivalentes,
reducin de das ou mis
fraccins a comn denominador.
decimais dcima, centsima ou
milsima mis prxima.
B2.15. Relacin entre fraccin e
nmero decimal, aplicacin
ordenacin de fraccins.
includo o clculo mental,
facendo referencia implcita s
propiedades das operacin, en
problemas.
MTB2.3.1. Reduce das ou
mis fraccins a comn
denominador e calcula
fraccins equivalentes.
CMCT
MTB2.3.2. Redondea
nmeros decimais dcima,
centsima ou milsima mis
prxima.
CMCT
MTB2.3.3. Ordena fraccins
aplicando relacin entre
fraccin e nmero decimal.
CMCT
b
e
g
aritmticas.
B2.4. Utilizar os nmeros
enteiros, decimais e
fraccionarios para interpretar e
intercambiar informacin en
contextos da vida coti.
MTB2.4.1. Opera cos
nmeros coecendo a
xerarqua das operacins.
CMCT
MTB2.4.2. Utiliza diferentes
tipos de nmeros en
contextos reais,
establecendo equivalencias
entre eles, identificndoos e
utilizndoos como
operadores na interpretacin
e resolucin de problemas.
CMCT
CCL
MTB2.4.3. Estima e
comproba resultados
mediante diferentes
estratexias.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
7
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
g B2.19. Operacins con nmeros
decimais.
operacins, aplicando as
propiedades destas, as
estratexias persoais e os
diferentes procedementos que
se utilizan segundo a natureza
do clculo que se realizar
(algoritmos escritos, clculo
mental, tenteo, estimacin,
calculadora), usando o mis
adecuado.
mesmo denominador.
Calcula o produto dunha
fraccin por un nmero.
CMCT
MTB2.5.2. Realiza
decimais.
CMCT
b
g
algoritmos.
B2.26. Descomposicin de forma
aditiva e de forma aditivo-
multiplicativa.
nmeros naturais atendendo o
valor de posicin das sas cifras.
vida coti.
MTB2.6.1. Emprega e
distintos tipos de nmeros,
en comprobacin de
resultados en contextos de
resolucin de problemas e
en situacins cotis.
CMCT
CAA
MTB2.6.2. Descompn de
forma aditiva e de forma
aditivo-multiplicativa,
nmeros menores de un
milln, atendendo o valor de
posicin das sas cifras.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
7
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.29. Obtencin dos primeiros
mltiplos dun nmero dado.
B2.30. Obtencin de todos os
divisores de calquera nmero
menor 100.
nmeros decimais atendendo o
MTB2.6.3. Identifica
mltiplos e divisores
empregando as tboas de
multiplicar.
CMCT
MTB2.6.4. Calcula os
primeiros mltiplos dun
nmero dado.
CMCT
MTB2.6.5. Calcula todos os
divisores de calquera
nmero menor de 100.
CMCT
MTB2.6.6. Calcula o mcm e
o mcd.
CMCT
MTB2.6.7. Descompn
nmeros decimais
atendendo o valor de
CMCT
MTB2.6.8. Elabora e
clculo mental.
CMCT
CAA
MTB2.6.9. Estima e
redondea o resultado de un
clculo valorando a resposta.
CMCT
CAA
b
e
g
aritmticas.
MTB2.7.1 Resolve
CMCT
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
7
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
da vida coti.
recoecemento das
decisins, valorando as sas
consecuencias e a
conveniencia do seu uso.
CSIEE
dos resultados,
comprobando e
interpretando as solucins no
contexto e buscando outras
formas de resolvelo.
CMCT
CAA
CCL
CSIEE
BLOQUE 3. MEDIDA
b
e
g
medida.
capacidades, masas e superficies
de obxectos e espazos coecidos;
eleccin da unidade e dos
instrumentos mis axeitados para
medir e expresar unha medida.
capacidades, masas e
superficies; elixindo a
unidade e os instrumentos
mis axeitados para medir e
proceso seguido e a
CMCT
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
7
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
MTB3.1.2. Mide con
convencionais e non
CMCT
CAA
magnitude.
B3.6. Comparacin de superficies
de figuras planas por
superposicin, descomposicin e
medicin.
lonxitude, capacidade, masa,
superficie e volume.
medidas.
capacidade, masa e
superficie en forma simple
dando o resultado na
antemn.
CMCT
simple a medicin da
masa dada en forma
CMCT
MTB3.2.3. Compara e
mesma magnitude.
CMCT
MTB3.2.4. Compara
superficies de figuras planas
por superposicin,
descomposicin e medicin.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
7
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.9. Equivalencias e
minutos e segundos.
temporais.
diaria.
MTB3.3.1. Realiza
equivalencias e
minutos e segundos.
CMCT
g B3.12. O sistema sesaxesimal.
B3.13. O ngulo como unidade de
medida dun ngulo. Medida de
ngulos.
B3.4. Coecer o sistema
sesaxesimal para realizar
clculos con medidas
angulares.
MTB3.4.1. Identifica o ngulo
como medida dun xiro ou
abertura.
CMCT
MTB3.4.2. Mide ngulos
usando instrumentos
convencionais.
CMCT
b
g
de medida.
MTB3.5.1. Resolve
problemas de medida,
heursticas, de razoamento
(clasificacin,
recoecemento das
contrarios...), creando
consecuencias e a
conveniencia da sa
utilizacin.
CMCT
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
7
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 4. XEOMETRA
g B4.1. Posicins relativas de rectas
e circunferencias.
B4.2. ngulos en distintas
posicins: consecutivos,
adxacentes, opostos polo vrtice...
B4.3. Sistema de coordenadas
cartesianas. Descricin de
posicins e movementos.
B4.4..A representacin elemental
do espazo, escalas e grficas
sinxelas.
B4.1. Utilizar as nocins
xeomtricas de paralelismo,
perpendicularidade, simetra,
xeometra, permetro e
superficie para describir e
comprender situacins da vida
coti.
representa ngulos en
diferentes posicins:
consecutivos, adxacentes,
opostos polo vrtice
CMCT
MTB4.1.2. Traza unha figura
plana simtrica doutra
respecto dun eixe.
CMCT
MTB4.1.3. Realiza
ampliacins e reducins.
CMCT
b
g
e clasificacin.
atendendo aos seus lados e os
seus ngulos.
B4.2. Comprender o mtodo de
calcular a rea dun
paralelogramo, tringulo,
trapecio e rombo. Calcular a
rea de figuras planas.
MTB4.2.1. Calcula a rea e o
permetro de: rectngulo,
cadrado e tringulo.
CMCT
MTB4.2.2. Aplica os
conceptos de permetro e
superficie de figuras para a
realizacin de clculos sobre
planos e espazos reais e
para interpretar situacins da
vida diaria.
CMCT
CAA
g B4.7. Clasificacin de
cuadrilteros atendendo ao
problemas.
crculo: centro, raio,
dimetro, corda, arco,
tanxente e sector circular.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
7
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.8. Concavidade e convexidade
de figuras planas.
dimetro, corda, arco, tanxente e
sector circular.
MTB4.3.2. Utiliza a
composicin e
descomposicin para formar
figuras planas e corpos
xeomtricos a partir doutras.
CMCT
b
e
g
vida coti.
MTB4.4.1. Resolve
(clasificacin,
recoecemento das
argumentando, e tomando
consecuencias e a
conveniencia da sa
utilizacin.
CMCT
CAA
CCL
CSIEE
problemas revisando as
comprobando e
no contexto e propoendo
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
7
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
B5.1. Construcin de tboas de
frecuencias absolutas e relativas.
B5.2. Iniciacin intuitiva s
medidas de centralizacin: a
media aritmtica, a moda e o
rango.
B5.3. Realizacin e interpretacin
de grficas sinxelas: diagramas de
barras, poligonais e sectoriais.
contorno inmediato.
MTB5.1.1. Aplica de forma
intuitiva a situacins
familiares as medidas de
centralizacin: a media
aritmtica, a moda e o rango.
CMCT
CAA
MTB5.1.2. Realiza e
interpreta grficos moi
sinxelos: diagramas de
barras, poligonais e
sectoriais, con datos obtidos
de situacins moi prximas.
CMCT
CAA
b
e
g
estatsticas.
CMCT
CAA
CCL
b
g
B5.5. Carcter aleatorio dalgunhas
experiencias.
B5.3. Observar e constatar que
hai sucesos imposibles,
sucesos que con case toda
seguridade prodcense ou que
se repiten, sendo mis ou
menos probable esta repeticin.
situacins de carcter
aleatorio.
CMCT
MTB5.3.2. Realiza
conxecturas e estimacins
sobre algns xogos
(moedas, dados, cartas,
loteras).
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
8
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
g
B5.6. Iniciacin intuitiva ao clculo
da probabilidade dun suceso.
MTB5.4.1. Resolve
problemas que impliquen
dominio dos contidos propios
da estatstica e
probabilidade, utilizando
recoecemento das
decisins, valorando as
conveniencia da sa
utilizacin.
CMCT
CAA
CCL
CSIEE
comprobando e
interpretando as solucins no
contexto e propoendo
CMCT
CAA
CCL
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
8
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA MATEMTICAS CURSO SEXTO
b
g
funcionais.
B1.1. Describir e analizar
situacins de cambio para
encontrar patrns,
matemticas, en contextos
funcionais, valorando a sa
utilidade para facer predicins.
MTB1.1.1. Realiza
predicins sobre os
resultados esperados,
utilizando os patrns e leis
encontrados, analizando a
sa idoneidade e os erros
que se producen.
CMCT
CAA
b
e
g
i
funcionais.
B1.2. Realizar e presentar
informes sinxelos sobre o
desenvolvemento, resultados e
conclusins obtidas no proceso
de investigacin.
MTB1.2.1. Elabora informes
sobre o proceso de
investigacin realizado,
expoendo as fases do
mesmo, valorando os
resultados e as conclusins
obtidas.
CMCT
CCL
CAA
CSIEE
CD
b
g
situacins sinxelas.
B1.3. Planificar e controlar as
fases do mtodo de traballo
cientfico en situacins
apropiadas ao seu nivel.
MTB1.3.1. Elabora
conxecturas e busca
argumentos que as validen
ou as refuten, en situacins
a resolver, en contextos
numricos, xeomtricos ou
funcionais.
CMCT
CAA
CSIEE
b
e
g
situacins sinxelas.
MTB1.4.1. Propn a
resolucin de retos e
problemas coa precisin, co
esmero e co interese
apropiado ao nivel educativo
e a dificultade da situacin.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
8
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
cientfico.
aplica estratexias de
recoecemento das
contrarios) para crear e
investigar conxecturas e
construr e defender
argumentos.
CMCT
CCL
CAA
b
g
i
B1.5. Superar bloqueos e
inseguridades ante resolucin
de situacins descoecidas.
os problemas resoltos e os
procesos desenvoltos,
valorando as ideas claves,
aprendendo para situacins
futuras similares.
CMCT
CAA
CSIEE
MTB1.5.2. Utiliza
para a realizacin de
clculos numricos, para
aprender e para resolver
problemas, conxecturas e
construr e defender
argumentos.
CMCT
CD
CAA
CSIEE
b
e
g
i
cientfico.
B1.6. Seleccionar e utilizar as
ferramentas tecnolxicas e
estratexias para o clculo para
coecer os principios
matemticos e resolver
problemas.
MTB1.6.1. Realiza un
proxecto, elabora e presenta
un informe creando
documentos dixitais propios
(texto, presentacin, imaxe,
vdeo, son...), buscando,
CMCT
CD
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
8
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
analizando e seleccionando
a informacin relevante,
utilizando a ferramenta
tecnolxica axeitada e
compartindo cos seus
compaeiros.
CSIEE
BLOQUE 2. NMEROS
b
e
g
B2.1. Nmeros enteiros, decimais
e fraccins.
cifras.
B2.7. O nmero decimal: dcimas,
centsimas e milsimas.
milsimas).
o coecemento
CMCT
CCEC
decimais ata as milsimas),
CMCT
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
8
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
de posicin.
B2.10. Nmeros positivos e
negativos.
B2.11. Ordenacin de conxuntos
de nmeros de distinto tipo.
b
e
g
de posicin.
decimais s dcima, centsima ou
milsima mis prxima.
B2.10. Nmeros positivos e
negativos.
coti.
coti, nmeros (naturais,
milsimas), utilizando
razoamentos apropiados e
sas cifras.
CMCT
CAA
CCL
nmeros negativos en
contextos reais.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
8
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
naturais s decenas, centenas e
millares.
decimais dcima, centsima ou
milsima mis prxima.
includo o clculo mental,
facendo referencia implcita s
propiedades das operacin, en
problemas.
MTB2.3.1. Reduce das ou
mis fraccins a comn
denominador e calcula
fraccins equivalentes.
CMCT
MTB2.3.2. Redondea
nmeros decimais dcima,
centsima ou milsima mis
prxima.
CMCT
MTB2.3.3. Ordena fraccins
aplicando relacin entre
fraccin e nmero decimal.
CMCT
B2.17. Divisibilidade: mltiplos,
divisores, nmeros primos e
nmeros compostos. Criterios de
divisibilidade.
das operacins, as estratexias
persoais e os diferentes
procedementos que se usan
segundo a natureza do clculo
que se realizar (algoritmos
escritos, clculo mental, tenteo,
estimacin e calculadora).
MTB2.4.1. Coece e aplica
os criterios de divisibilidade
por 2, 3, 5, 9 e 10.
CMCT
b
e
g
aritmticas.
B2.5. Utilizar os nmeros
enteiros, decimais,
fraccionarios e as porcentaxes
sinxelas para interpretar e
intercambiar informacin en
contextos da vida coti.
MTB2.5.1. Opera cos
nmeros coecendo a
xerarqua das operacins.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
8
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
MTB2.5.2. Utiliza diferentes
tipos de nmeros en
contextos reais,
establecendo equivalencias
entre eles, identificndoos e
utilizndoos como
operadores na interpretacin
e resolucin de problemas.
CMCT
CCL
MTB2.5.3. Estima e
comproba resultados
mediante diferentes
estratexias.
CMCT
CAA
b
g
divisibilidade.
B2.21 Operacins con nmeros
B2.22. Potencia como produto de
factores iguais. Cadrados e cubos.
Potencias de base 10.
operacins, aplicando as
propiedades destas, as
estratexias persoais e os
diferentes procedementos que
se utilizan segundo a natureza
do clculo que se realizar
(algoritmos escritos, clculo
mental, tenteo, estimacin,
calculadora), usando o mis
adecuado
MTB2.6.1. Calcula cadrados,
cubos e potencias de base
10.
CMCT
mesmo denominador.
Calcula o produto dunha
fraccin por un nmero.
CMCT
MTB2.6.3. Realiza
decimais.
CMCT
MTB2.6.4. Aplica a xerarqua
das operacins e os usos da
parntese.
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
8
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
decimais.
b
e
g
B2.27. Porcentaxes e
proporcionalidade.
B2.28. Expresin das partes
utilizando porcentaxes.
B2.29. Correspondencia entre
fraccins sinxelas, decimais e
porcentaxes.
B2.30. Aumentos e diminucins
porcentuais.
B2.31. Proporcionalidade directa.
B2.32. A regra de tres en
situacins de proporcionalidade
directa: lei do dobre, triplo,
metade.
da vida coti.
B2.7. Iniciarse no uso das
porcentaxes e a
proporcionalidade directa para
interpretar e intercambiar
informacin e resolver
problemas en contextos da vida
coti.
MTB2.7.1. Calcula e utiliza
as porcentaxes dunha
cantidade para expresar
partes.
CMCT
MTB2.7.2. Establece a
correspondencia entre
fraccins sinxelas, decimais
e porcentaxes.
CMCT
MTB2.7.3. Calcula aumentos
e diminucins porcentuais.
CMCT
MTB2.7.4. Usa a regra de
tres en situacins de
proporcionalidade directa: lei
do dobre, triplo, metade,
para resolver problemas da
vida diaria.
CMCT
CAA
MTB2.7.5. Resolve
utilizando porcentaxes e
regra de tres en situacins
de proporcionalidade directa,
explicando oralmente e por
CMCT
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
8
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
escrito o significado dos
datos, a situacin formulada,
o proceso seguido e as
solucins obtidas.
b
g
divisibilidade.
algoritmos.
B2.35. Descomposicin de forma
aditiva e de forma aditivo-
multiplicativa.
nmeros naturais atendendo o
B2.38. Obtencin dos primeiros
mltiplos dun nmero dado.
B2.39. Obtencin de todos os
divisores de calquera nmero
menor de 100.
vida coti.
MTB2.8.1. Emprega e
distintos tipos de nmeros
(naturais, enteiros, decimais
e fraccins).
CMCT
CAA
MTB2.8.2. Descompn de
forma aditiva e de forma
aditivo- multiplicativa,
nmeros menores de un
milln, atendendo o valor de
CMCT
MTB2.8.8. Calcula todos os
divisores de calquera
nmero menor de 100.
CMCT
MTB2.8.9. Calcula o mcm e
o mcd.
CMCT
MTB2.8.10. Descompn
nmeros decimais
atendendo ao valor de
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
8
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
nmeros decimais atendendo ao
B2.41. Clculo de tantos por cen
en situacins reais.
MTB2.8.11. Calcula tantos
por cen en situacins reais.
CMCT
MTB2.8.12. Elabora e
clculo mental.
CMCT
CAA
b
e
g
aritmticas.
da vida coti.
MTB2.9.1. Resolve
recoecemento das
consecuencias e a
conveniencia do seu uso.
CMCT
CAA
CCL
CSIEE
dos resultados,
comprobando e
CMCT
CAA
CCL
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
9
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 3. MEDIDA
b
e
g
medida.
capacidades, masas, superficies e
volumes de obxectos e espazos
coecidos; eleccin da unidade e
dos instrumentos mis axeitados
para medir e expresar unha
medida.
capacidades, masas,
superficies e volumes de
obxectos e espazos
coecidos elixindo a unidade
e os instrumentos mis
axeitados para medir e
proceso seguido e a
CMCT
CCL
CAA
MTB3.1.2. Mide con
convencionais e non
CMCT
CAA
magnitude.
B3.6. Comparacin de superficies
de figuras planas por
superposicin, descomposicin e
medicin.
medidas
capacidade, masa, superficie
e volume en forma simple
dando o resultado na
antemn.
CMCT
simple a medicin da
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
9
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
lonxitude, capacidade, masa,
superficie e volume.
masa dada en forma
MTB3.2.3. Compara e
mesma magnitude.
CMCT
b
e
g
B3.8. Explicacin oral e escrita do
proceso seguido e da estratexia
utilizada en calquera dos
procedementos empregados.
B3.9. Equivalencias entre as
medidas de capacidade e volume.
B3.4. Utilizar as unidades de
medida mis usuais,
convertendo unhas unidades
noutras da mesma magnitude,
expresando os resultados en
axeitadas, explicando
oralmente e por escrito o
proceso seguido e aplicndoo
as equivalencias entre as
medidas de capacidade e
volume.
CMCT
MTB3.4.2. Explica de forma
oral e por escrito os
procesos seguidos e as
estratexias utilizadas en
todos os procedementos
realizados.
CCL
CAA
MTB3.4.3. Resolve
problemas utilizando as
usuais, convertendo unhas
unidades noutras da mesma
magnitude, expresando os
resultados nas unidades de
medida mis axeitadas,
explicando oralmente e por
escrito o proceso seguido.
CMCT
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
9
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
g
B3.10. O sistema sesaxesimal.
B3.11. O ngulo como unidade de
medida dun ngulo. Medida de
ngulos.
B3.5. Coecer o sistema
sesaxesimal para realizar
clculos con medidas
angulares.
MTB3.5.1. Resolve
problemas realizando
clculos con medidas
angulares.
CMCT
CAA
b
g
de medida.
utilizadas, as unidades dos
resultados, comprobando e
CMCT
CAA
CSIEE
BLOQUE 4. XEOMETRA
g B4.1. Posicins relativas de rectas
e circunferencias.
B4.2. ngulos en distintas
posicins: consecutivos,
adxacentes, opostos polo vrtice...
B4.3. Sistema de coordenadas
cartesianas. Descricin de
posicins e movementos.
B4.4. A representacin elemental
do espazo, escalas e grficas
sinxelas.
B4.1. Utilizar as nocins
xeomtricas de paralelismo,
perpendicularidade, simetra,
xeometra, permetro e
superficie para describir e
comprender situacins da vida
coti.
representa posicins
relativas de rectas e
circunferencias.
CMCT
representa ngulos en
diferentes posicins:
consecutivos, adxacentes,
opostos polo vrtice
CMCT
MTB4.1.3. Describe
posicins e movementos por
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
9
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
medio de coordenadas,
distancias, ngulos, xiros
MTB4.1.4. Realiza escalas e
grficas sinxelas, para facer
representacins elementais
no espazo.
CMCT
MTB4.1.5. Identifica en
situacins moi sinxelas a
simetra do tipo axial e
especular.
CMCT
g
i
e clasificacin.
seus ngulos.
B4.2 Coecer as figuras planas;
cadrado, rectngulo, romboide,
tringulo, trapecio e rombo.
MTB4.2.1. Clasifica
tringulos atendendo aos
seus lados e aos seus
ngulos, identificando as
relacins entre os seus lados
e entre ngulos.
CMCT
MTB4.2.2. Utiliza
instrumentos de debuxo e
para a construcin e
exploracin de formas
xeomtricas.
CMCT
CD
b
g
e clasificacin.
B4.3. Comprender o mtodo de
calcular a rea dun
paralelogramo, tringulo,
trapecio e rombo. Calcular a
rea de figuras planas.
MTB4.3.1. Calcula a rea e o
permetro de: rectngulo,
cadrado e tringulo.
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
9
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
seus ngulos.
MTB4.3.2. Aplica os
conceptos de permetro e
superficie de figuras para a
realizacin de clculos sobre
planos e espazos reais e
para interpretar situacins da
vida diaria.
CMCT
CAA
g B4.7. Clasificacin de
cuadrilteros atendendo o
B4.8. Concavidade e convexidade
de figuras planas.
dimetro, corda, arco, tanxente e
sector circular.
problemas.
crculo: centro, raio,
dimetro, corda, arco,
tanxente e sector circular.
CMCT
MTB4.4.2. Calcula permetro
e rea da circunferencia e do
crculo.
CMCT
b
g
B4.5. Interpretar
MTB4.5.1. Comprende e
describe situacins da vida
coti, e interpreta e elabora
(planos, esbozos de
itinerarios, maquetas,),
utilizando as nocins
xeomtricas bsicas
(situacin, movemento,
paralelismo,
perpendicularidade, escala,
simetra, permetro e
superficie).
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
9
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
g
vida coti.
MTB4.6.1 Resolve
(clasificacin,
recoecemento das
consecuencias e a
conveniencia da sa
utilizacin.
CMCT
CAA
CCL
CSIEE
comprobando e
no contexto, propoendo
CMCT
CAA
b
g
datos cualitativos e cuantitativos.
utilizando algns recursos
MTB5.1.1. Identifica datos
cualitativos e cuantitativos en
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
9
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
sinxelos de representacin
grfica: tboas de datos,
bloques de barras, diagramas
lineais comunicando a
informacin.
b
g
B5.2. Construcin de tboas de
frecuencias absolutas e relativas.
B5.3. Iniciacin intuitiva s
medidas de centralizacin: a
media aritmtica, a moda e o
rango.
de grficas sinxelas: diagramas de
barras, poligonais e sectoriais.
contorno inmediato.
MTB5.2.1. Recolle e clasifica
datos cualitativos e
cuantitativos de situacins
do seu contorno, utilizndoos
para construr tboas de
frecuencias absolutas e
relativas.
CMCT
CAA
MTB5.2.2. Aplica de forma
intuitiva a situacins
familiares as medidas de
centralizacin: a media
aritmtica, a moda e o rango.
CMCT
CAA
MTB5.2.3. Realiza e
interpreta grficos moi
sinxelos: diagramas de
barras, poligonais e
sectoriais, con datos obtidos
de situacins moi prximas.
estatsticas
CMCT
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
9
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
g B5.6. Carcter aleatorio dalgunhas
experiencias
situacins de carcter
aleatorio.
CMCT
b
g
B5.6. Carcter aleatorio dalgunhas
experiencias.
B5.4. Observar e constatar que
hai sucesos imposibles,
sucesos que con case toda
seguridade prodcense ou que
se repiten, sendo mis ou
menos probable esta repeticin.
MTB5.4.1. Realiza
conxecturas e estimacins
sobre algn xogos (moedas,
dados, cartas, loteras)
CMCT
CAA
b
e
g
B5.7. Iniciacin intuitiva ao clculo
da probabilidade dun suceso.
MTB5.5.1. Resolve
problemas que impliquen
dominio dos contidos propios
da estatstica e
probabilidade, utilizando
recoecemento das
decisins, valorando as
conveniencia da sa
utilizacin.
CMCT
CAA
CCL
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
6
9
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
comprobando e
no contexto e propoendo
CMCT
CAA
CCL
CSIEE
rea de Primeira lingua estranxeira: ingls.
A lingua o instrumento por excelencia da comunicacin e da aprendizaxe, por iso as
linguas forman parte da bagaxe vital das persoas nun mundo en continua expansin no
que as relacins entre individuos, pases e organismos fanse cada vez mis necesarias
e frecuentes. Neste marco, esencial que, desde as idades mis tempers, a educacin
tea entre os seus obxectivos principais dotar s cidads e aos cidadns de instrumentos
para o desenvolvemento de competencias que lles permitan participar adecuadamente
nunha nova sociedade cada vez mis interdependente e global. A aprendizaxe de linguas
estranxeiras cobra, pois, unha especial relevancia neste contexto, xa que a capacidade
de comunicacin lingstica efcaz o primeiro chanzo para desenvolverse nun contexto
multicultural e plurilinge.
Pola sa parte, o Marco comn europeo de referencia para as linguas defne os niveis
de dominio da lingua que permiten determinar as competencias lingsticas do alumnado
en cada fase da aprendizaxe ao longo da sa vida. A educacin primaria constite a fase
inicial desa aprendizaxe de linguas estranxeiras e a base para que o alumnado, ao re-
matar a sa educacin e formacin escolar, tea unhas competencias de comprensin e
expresin orais e escritas nunha lingua estranxeira que lle permitan achegarse ao seu uso
independente.
Na Comunidade Autnoma de Galicia o contacto cunha primeira lingua estranxeira in-
ciase a partir do segundo ciclo da educacin infantil, co obxectivo de proporcionarlles aos
nenos e s nenas as primeiras experiencias no seu uso oral. As, este alumnado accede
educacin primaria cunha certa experiencia e familiarizacin coa devandita lingua. Desde
esta perspectiva, o currculo nesta etapa, se ben inicialmente d prioridade s actividades
lingsticas ou destrezas orais nos primeiros cursos, establece gradualmente a aprendiza-
xe das outras destrezas para o desenvolvemento dunha competencia comunicativa oral e
escrita efcaz e contextualizada nos intereses, necesidades e preferencias propios destas
idades.
Un currculo de lingua estranxeira para a formacin da cidadana na sociedade da infor-
macin non pode deixar de lado as tecnoloxas da informacin e da comunicacin (TIC).
Toda a sa potencialidade en relacin co desenvolvemento das habilidades lingstico-
comunicativas debe aproveitarse nas aulas para favorecer interactivamente tanto a apren-
dizaxe da lingua estranxeira e o desenvolvemento das competencias bsicas do alumnado
como a propia aprendizaxe do uso destas tecnoloxas. A utilizacin das TIC posibilita o
acceso a informacins sobre outras culturas e os seus costumes, reafrma as destrezas
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
orais e escritas, facilita o enriquecemento do vocabulario, fxa unha ortografa correcta e
estimula a aprendizaxe autnoma.
O currculo est estruturado para cada curso da etapa en cinco bloques que, anda que
se presentan separados para maior claridade, deben ser entendidos como inseparables na
prctica lingstica e en cada acto comunicativo.
O bloque 1 Comprensin de textos orais recolle diversos aspectos da comprensin oral.
Nel abrdanse estratexias comunicativas necesarias para comprender en contextos reais
ou simulados e iniciar o camio cara adquisicin e posterior desenvolvemento das estra-
texias de comprensin oral da lingua estranxeira. Nesta lia, considera, por unha parte, a
activacin dos coecementos previos, a partir de ilustracins, da mmica e de preguntas,
para comprender o sentido xeral e a informacin mis relevante en interaccins verbais
sinxelas. Pola outra, establece variedade de contextos de comunicacin, que debern for-
necer modelos lingsticos igualmente variados tanto no aspecto fontico e prosdico como
no uso de expresins concretas en situacins coecidas de interaccins verbais. Para con-
seguir este propsito, a utilizacin de recursos audiovisuais e das TIC imprescindible.
O bloque 2 Producin de textos orais aborda o desenvolvemento de habilidades de pro-
ducin oral. A sa fnalidade dotar aos alumnos e s alumnas de estratexias e destrezas
comunicativas necesarias para interactuar en contextos reais ou simulados. Mediante a
aprendizaxe dos contidos establecidos, o alumnado poder usar a lingua oral en tarefas
bsicas como falar de si mesmo/a, conseguir que os demais o atendan e entendan, pedir
e dar a informacin que lle interesa tanto dentro da aula como fra dela, tanto no ambiente
escolar como en situacins propias doutros mbitos prximos sa idade. Progresiva-
mente, o currculo ten en conta as aprendizaxes necesarias para describir, explicar, relatar,
dar razns, ideas, predicir, preguntar, aclarar ou opinar cun grao de dominio propio desta
etapa.
O bloque 3 Comprensin de textos escritos cntrase en aspectos da comprensin es-
crita. A adquisicin das destrezas lectoras necesarias, a descodifcacin do texto e lectura
funcional, desenvlvense progresivamente nos distintos cursos para que o alumnado poida
adquirir os coecementos e habilidades que lle permitan un dominio progresivo da com-
prensin da lingua escrita. Faise fncap en fomentar a afeccin pola lectura como fonte
de gozo, formacin, aprendizaxe, fantasa e descubrimento doutros contornos e culturas.
O bloque 4 Producin de textos escritos: expresin e interaccin expn o desenvolve-
mento e uso progresivo e autnomo da escritura, partindo do afanzamento da expresin
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
oral. A complexidade da expresin escrita require unha conexin estreita co corresponden-
te traballo na lingua oral da lingua estranxeira e nas outras linguas das que incorporarn
os procedementos bsicos que dan coherencia, cohesin, adecuacin e riqueza aos seus
escritos.
O bloque 5 Coecemento da lingua e consciencia intercultural enumera as funcins,
nocins e elementos e estruturas lingsticas que van posibilitar o uso refexivo da lingua
para comprender e interactuar en diferentes situacins de comunicacin. Igualmente, con-
sidranse neste bloque elementos sociolingsticos e culturais que condicionan as persoas
falantes da lingua estranxeira e que informan doutras maneiras de ver, entender e apreciar
o mundo.
O alumnado aprender progresivamente a comparar aspectos lingsticos e culturais
das linguas que coece para mellorar a sa aprendizaxe, lograr unha competencia comu-
nicativa integrada e alcanzar unha consciencia intercultural que lle permita comunicar con
certa sintona cultural.
Os contidos, criterios de avaliacin e estndares de aprendizaxe estn organizados
dentro dos cinco grandes bloques e o seu tratamento ten que ser abordado desde unha
ptica competencial. As relacins entre estes tres elementos do currculo non son unvo-
cas, debido especial natureza da actividade lingstica. Isto supn que, para cada unha
das tarefas comunicativas listadas e descritas nos estndares de aprendizaxe, haber de
incorporarse o conxunto dos contidos recollidos para cada bloque de actividade respecti-
vo. Deste mesmo xeito, para avaliar o grao de adquisicin de cada un dos estndares de
aprendizaxe dunha determinada actividade de lingua, habern de aplicarse todos e cada
un dos criterios de avaliacin recollidos e descritos para a tarefa correspondente.
Desde o punto de vista metodolxico, os enfoques que se adopten debern considerar
os principios bsicos que facilitan a aprendizaxe dunha lingua e cultura estranxeira a estas
idades no contexto escolar. Partindo deste feito, fomentarase un uso contextualizado da
lingua, no marco de situacins comunicativas propias de mbitos diversos propios destas
idades, e que permitan a utilizacin real e motivadora da lingua. O xogo, sobre todo nos
primeiros anos, e a realizacin de tarefas conxuntas, ademais de permitir asentar adecua-
damente as bases para a adquisicin dunha lingua estranxeira, contriben a que a rea
desenvolva o papel educativo que lle corresponde como instrumento de socializacin. A
medida que o alumnado avance en idade, evolucionarase desde un procesamento da lin-
gua de carcter esencialmente semntico a un procesamento sintctico mis avanzado.
Polo tanto, o ensino das linguas estranxeiras na educacin primaria enmarcarase en enfo-
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
ques comunicativos e cun tratamento globalizado das actividades ou destrezas lingsticas,
facendo fncap durante toda a etapa na comunicacin oral e na consciencia intercultural.
Por outra parte, debe existir coordinacin entre o profesorado de linguas estranxeiras
e o das linguas coofciais, para evitar a repeticin de contidos propios da aprendizaxes de
calquera lingua, como son as estratexias de lectura, ou proceso de escritura, a tipoloxa
textual ou a defnicin de termos lingsticos, e para unifcar a terminoloxa. Non se pode
esquecer que o achegamento do alumnado lingua estranxeira se produce, na maior par-
te dos casos, partindo das linguas prximas, a materna e a(s) ambiental(is). Polo tanto,
esencial o tratamento integrado de todas as linguas e a colaboracin entre todo profesora-
do que as imparte.
Finalmente, cmpre ter en conta no actual contexto educativo galego a implantacin, na
rede de centros docentes plurilinges e nos centros docentes con seccins bilinges, do
ensino-aprendizaxe integrado de contidos e linguas estranxeiras. Isto supn a necesidade
dunha estreita coordinacin entre o profesorado que imparte lingua estranxeira e o que a
utiliza como instrumento de ensino doutras reas curriculares.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
0
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA PRIMEIRA LINGUA ESTRANXEIRA CURSO PRIMEIRO
BLOQUE 1. COMPRENSIN DE TEXTOS ORAIS
b
f

B1.1. Estratexias de comprensin:
- Iniciacin, mediante xogos e
adivias, formulacin de
hipteses sobre o que se vai
escoitar en funcin dos
interlocutores que participan na
interaccin e do contexto, en
situacins de comunicacin de
carcter infantil, moi sinxelas,
familiares e habituais, e do seu
interese.
- Identificacin do tema de textos
moi sinxelos, adaptados sa
idade e aos seus intereses
(contos, rimas infants,
cancins).
- Asociacin de palabras e
expresins moi bsicas e moi
sinxelas con elementos
paraverbais.
- Asociacin de palabras e frases
moi sinxelas a travs da
linguaxe non verbal ou co apoio
de ilustracins en soporte papel
ou dixital.
- Seguimento non verbal de
instrucins moi sinxelas.
xeral de textos orais propios da
sa idade (contos breves e moi
sinxelos, rimas infants,
adivias moi evidentes)
emitidos con ritmo discursivo
lento, con claridade e de viva
voz ou por medios tcnicos que
non distorsionen a percepcin
da mensaxe, con apoio visual
moi redundante que axude
comprensin.
B1.2. Comprender preguntas e
informacins relativas
informacin persoal moi bsica
(nome, idade, gustos ),
sinxelas, as como instrucins e
peticins elementais relativas
ao comportamento na aula.
posible sentido dun texto
apoindose en elementos
paraverbais moi evidentes e en
situacins de comunicacin moi
familiares.
B1.4. Discriminar patrns
sonoros, rtmicos e de
entoacin bsicos.
PLEB1.1. Comprende a
informacin esencial dun
conto, rima ou cancin moi
breves e sinxelos,
previamente traballados,
emitidos lentamente, cunha
pronuncia ben articulada, e
con apoios visuais moi
redundantes que axuden
comprensin.
CCL
PLEB1.2.Comprende
vocabulario moi elemental e
sinxelo sobre temas
familiares acompaados de
imaxes que os ilustran con
claridade.
CCL
PLEB1.3. Comprende
preguntas moi bsicas sobre
si mesmo/a (nome, idade,
gustos...) e a informacin
igualmente bsica sobre
outras persoas.

CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
0
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Repeticin, memorizacin e
observacin de modelos, para
a adquisicin de lxico e
estruturas elementais da lingua
estranxeira.
B1.2. Patrns sonoros, rtmicos e
de entoacin moi bsicos:
iniciacin a algns aspectos
fonticos, do ritmo e do ton da
lingua estranxeira.
PLEB1.4. Sigue instrucins e
comprende peticins
relativas vida escolar mis
bsica (abrir/pechar o libro,
sentar, dar un lapis).
CCL
BLOQUE 2. PRODUCIN DE TEXTOS ORAIS
b
c
i

B2.1. Estratexias de producin:
- Planificacin:
- Concibir a mensaxe con
claridade e practicalo varias
veces.
- Execucin:
- Expresar a mensaxe con
claridade axustndose aos
modelos.
- Compensar as carencias
lingsticas mediante
procedementos
paralingsticos.
- Usar a linguaxe non-verbal
que corresponda situacin
comunicativa (xestos,
expresins faciais, posturas,
contacto visual ou corporal).
B2.1. Falar de si mesmo/a e de
persoas da sa contorna
inmediata, de lugares e
obxectos achegando
informacin moi fundamental:
idade, nome, gustos, usando
expresins e frases moi
sinxelas e de uso moi
frecuente, normalmente illadas
ou enlazadas con conectores
bsicos.
B2.2. Participar de maneira
simple e comprensible en
conversas que requiran un
intercambio directo de
informacin en reas de
necesidade inmediata ou sobre
temas moi familiares, anda que
PLEB2.1. Fai presentacins
moi breves e elementais
previamente preparadas e
ensaiadas sobre temas moi
prximos a si mesmo/a (dicir
o seu nome, idade, a sa cor
favorita, presentar sa
familia, indicar os seus
gustos) cunha pronuncia e
entoacin comprensibles.
CCL
PLEB2.2. Pregunta e
responde para dar/obter
informacin en conversas
moi sinxelas e elementais
(nome, idade, cor favoritas
ou gustos).

CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
0
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Participar activamente en
rutinas de clase,
representacins, cancins,
dramatizacin etc,
empregando respostas
verbais e non verbais
(movemento, accins,
debuxos, modelado ou
mmica).
- Repetir e reproducir en
grupo textos orais sinxelos
seguindo patrns orais.
- Imitar situacins de
comunicacin sinxelas a
travs de dramatizacins, de
xogos, de rutinas etc.
- Empregar a lingua
estranxeira en situacins
variadas de comunicacin
(sado, despedida,
presentacins, felicitacin s
persoas da aula nos seus
aniversarios, estados de
nimo...).
de entoacin moi bsicos:
iniciacin a algns aspectos
fonticos, do ritmo e do ton da
lingua estranxeira.

en ocasins a pronuncia non
sexa moi clara e poida provocar
malos entendidos.
B2.3. Producir patrns sonoros,
acentuais, rtmicos e de
entoacin bsicos.
PLEB2.3. Amosa unha
CCL
CSC
PLEB2.4. Reproduce
orais moi sinxelos e breves
(p.e. cancins, rimas)
aprendidos a travs de
xogos.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
0
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 3. COMPRENSIN DE TEXTOS ESCRITOS
b
f
- Actualizacin moi guiada dos
coecementos previos sobre o
tipo de texto que se vai ler (por
ex. como acostuman ser os e
as personaxes dos contos,
como remata a historia, onde
sucede a trama).
- Identificacin da idea global de
textos moi sinxelos, elementais
e moi familiares (contos,
cancins ou rimas), e
encadrados por imaxes
redundantes e ttulos moi
evidentes do contido textual.
- Identificacin de palabras clave
moi evidentes, concretas,
sinxelas e familiares
relacionadas cos e coas
personaxes a travs da
linguaxe non verbal ou co apoio
de ilustracins.
B3.2. Patrns grficos,
convencins ortogrficas e de
puntuacin moi elementais:
- Iniciacin ao proceso de
asociacin global de grafa,
pronunciacin e significado a
partir de modelos escritos que
representan expresins orais
coecidas.
B3.1. Identificar o tema e
comprender o sentido xeral e as
ideas principais en textos moi
breves, sinxelos e moi
elementais, e nos que o tema
tratado e o tipo de texto
resulten moi familiares, e
contean apoio visual moi
redundante en soporte papel ou
dixital.
B3.2. Utilizar as estratexias
bsicas de hiptese para a
comprensin do sentido xeral e
a identificacin da informacin
esencial do texto.
grficos e recoecer os
significados e intencins
comunicativas elementais
relacionados coas convencins
ortogrficas mis bsicas que
expresan pausas e
exclamacins.
B3.4. Ler en voz alta textos moi
breves, moi elementais e
previamente traballados
oralmente, amosando unha
entoacin e pronuncia
adecuadas.
PLEB3.1. Comprende
palabras e frases moi
sinxelas escritas,
relacionadas cos temas
traballados.
CCL
PLEB3.2. Comprende a idea
principal dunha historia moi
elemental acompaada de
apoio visual e identifica os e
as personaxes principais.
CCL
PLEB3.3. Fai hipteses
sobre o tema dun texto
elemental a partir do titulo do
mesmo e das imaxes que o
ilustran.
CCL
CAA
PLEB3.4. Le en voz alta
textos moi breves, moi
elementais e previamente
traballados de forma oral,
con entoacin e pronuncia
comprensibles e, se
cumprise, rectificando
espontaneamente
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
0
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 4. PRODUCIN DE TEXTOS ESCRITOS
b
f
- Planificacin:
- Seleccionar o tipo de texto
que se vai producir: conto,
notas, dilogo teatral.
- Execucin:
modelos.
lxicas mediante o uso do
dicionario visual do
alumnado e programas
informticos.
- Seleccionar e empregar o
lxico adecuado ao tema.
- Iniciarse no emprego de
programas informticos para
reproducir mensaxes
escritas moi sinxelos.
- Uso dos signos de puntuacin
mis bsicos.
- Iniciacin ao proceso de
asociacin global de grafa,
B4.1. Escribir textos moi curtos
e sinxelos, seguindo modelos,
compostos de frases simples
illadas, utilizando con razoable
correccin as convencins
ortogrficas mis elementais e
os principais signos de
puntuacin, para falar de si
mesmo/a, da sa contorna mis
inmediata e de aspectos da sa
vida coti, en situacins
familiares e predicibles.
bsicas mis adecuadas para a
producin de textos escritos
moi sinxelos e elementais.
B4.3. Aplicar patrns grficos e
convencins ortogrficas
bsicas para escribir con
razoable correccin palabras e
frases curtas que utiliza
normalmente ao falar, pero non
necesariamente cunha
ortografa totalmente
normalizada.
PLEB4.1. Escribe palabras
relacionadas coa sa imaxe
e a sa vida coti.
CCL
PLEB4.2. Escribe pequenos
dilogos ou narracins moi
sinxelas e breves seguindo
un modelo dado e
respectando a estrutura
gramatical mis sinxela.
CCL
PLEB4.3. Escribe frases moi
sinxelas, lexibles,
organizadas con coherencia
na sa secuencia e con
lxico relacionado co tema
da escritura.
CCL
PLEB4.4. Revisa o texto
antes de facer a sa versin
definitiva, elaborando
borradores nos que se
observa a reparacin da
ortografa e doutros aspectos
relacionados coa secuencia
adecuada das frases e
mesmo a pertinencia das
ilustracins, se o caso.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
0
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
coecidas.
BLOQUE 5. COECEMENTO DA LINGUA E CONSCIENCIA INTERCULTURAL
b
f

B5.1. Aspectos socioculturais e
sociolingsticos:
- Interese e curiosidade por
aprender unha lingua
estranxeira.
- Recoecemento e uso das
frmulas bsicas da relacin
social e cortesa.
- Interese polo traballo individual,
en parellas ou grupos.
B5.2. Funcins comunicativas:
- Establecemento de relacins
sociais: saudar, despedirse,
agradecer, dirixirse aos demais.
- Realizacin de preguntas e
respostas sinxelas sobre
aspectos persoais (nome, idade
e gustos).
obxectos prximos contorna
escolar, os das da semana e o
tempo atmosfrico).
B5.1. o seu uso comunicativo.
B5.2. Iniciar e rematar as
interaccins adecuadamente.
B5.3. Obter e dar informacin
bsica persoal, sobre a sa
contorna mis inmediata e na
situacin de comunicacin
propia da aula.
B5.4. Expresar nocins moi
bsicas e elementais relativas a
tamao, cantidade, posesin,
nmero calidades fsicas, forma
e cor.
B5.5. Expresar e identificar
estados de nimo bsicos
B5.6. Comprender e expresar o
permiso, o acordo.
B5.7. Utilizar adecuadamente
as estruturas morfosintcticas
mis bsicas e frecuentes para
realizar as funcins
comunicativas propias do seu
nivel.
PLEB5.1. Identifica aspectos
bsicos da vida coti dos
pases onde se fala a lingua
estranxeira (horarios,
comidas, festas ) e
compraos cos propios,
apertura cara ao diferente.
CSC
PLEB5.2. Recoece e utiliza
frmulas bsicas de relacin
social.
CCL
CSC
PLEB5.3. Participa
voluntariamente nas
actividades de aula e amosa
curiosidade pola lingua e por
coecer aspectos
socioculturais dos pases
onde se fala.
CCL
CSIEE
PLEB5.4. Diferenza sados
de despedidas e o uso
frmulas de cortesa (Please,
thank you, excuse me).
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
0
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Formulacin de preguntas e
respostas sobre obxectos e
espazos prximos contorna
escolar.
- Expresin moi elemental da
posesin.
- Expresin do gusto e a
preferencia (favoritos).
- Expresin de cantidade.
- Expresin de estado de nimo.
- Expresin de habilidade e
capacidade para realizar unha
accin.
B5.3. Estruturas sintctico-
discursivas:
- Preguntas e respostas sobre
aspectos persoais como nome,
idade, cor favorita ou estado
(Whats your name?, My name
is/ Im, How old are you?,
Whats your favourite colour?
My favourite colour is, Are you
happy/sad?, Yes, I am/No, Im
not).
- Preguntas e respostas sobre os
das da semana e o tempo
atmosfrico (What day is it
today?, Its, Whats the weather
like today?, Its).
B5.8. Recoecer estruturas
sintcticas bsicas e os seus
significados asociados.
B5.9. Utilizar estruturas
sintcticas bsicas (p. ex.
enlazar palabras ou grupos de
palabras con conectores
elementais como e, ou).
B5.10. Mostrar un control
limitado dun conxunto de
estruturas gramaticais sinxelas
e de modelos de oracins e
frases dentro dun repertorio
memorizado.
B5.11. Comprender e utilizar o
lxico propio do nivel en
contextos comunicativos
sinxelos.
B5.12. Recoecer e utilizar un
repertorio limitado e moi
elemental de lxico de alta
frecuencia relativo a situacins
cotis e temas habituais, moi
familiares e concretos
relacionados coas sas
experiencias, necesidades e
intereses.
PLEB5.5. Pregunta e
responde de xeito
comprensible sobre aspectos
persoais moi bsicos nome,
idade e gustos) e da sa
contorna (obxectos, espazos
e seres vivos).
CCL
PLEB5.6. Expresa e
identifica estados de nimo
bsicos (happy, sad)
CCL
PLEB5.7. Expresa e
identifica o permiso e a
prohibicin (you cant/cant) o
acordo (Thats right).
CCL
PLEB5.8. Estrutura
adecuadamente os
elementos das oracins,
mantn a concordancia de
nmero e usa correctamente
os nexos bsicos.
CCL
PLEB5.9. Diferenza
preguntas e respostas moi
simples.
CCL
PLEB5.10. Memoriza rutinas
lingsticas bsicas e moi
sinxelas para, por exemplo,
desenvolverse nas
interaccins de aula.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
1
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
obxectos prximos contorna
escolar (Whats this?, Its
my).
- Expresin de posesin en
primeira persoa (Ive got) e
formulacin da pregunta
correspondente (Have you
got?).
- Expresin do gusto en primeira
persoa en afirmativa (I like).
- Expresin de cantidade:
contar ata 20.
as partes bsicas do corpo e
de elementos prximos a
sa contorna (Whats this?,
Its), membros da familia
(Whos this?, This is my
(brother), alimentos (Whats
this ?, This is).
- Expresin de permiso e
axuda (Can I?).
- Expresin de habilidade (I
can).
B5.4. Lxico oral de alta
frecuencia (recepcin e producin)
relativo cores, nmeros, materiais
e espazos escolares, formas
xeomtricas moi bsicas,
PLEB5.11. Participa
activamente en xogos de
letras, elaboracin de
glosarios ilustrados etc.
CCL
CSC
PLEB5.12. Comprende e usa
adecuadamente o
vocabulario bsico necesario
para participar nas
interaccins de aula, ler
textos infants moi sinxelos e
escribir con lxico traballado
previamente.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
1
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
membros da familia mais prxima,
comidas e bebidas elementais,
xoguetes, partes do corpo,
animais de compaa, estado de
nimo, tempo atmosfrico, das da
semana e accins.

REA PRIMEIRA LINGUA ESTRANXEIRA CURSO SEGUNDO
b
f
- Iniciacin, a travs do xogo e
da expresin corporal e
musical, formulacin de
situacins de comunicacin moi
sinxelas conectadas cos
intereses do alumnado.
- Captacin da idea global e
identificacin dalgns
elementos especficos en textos
orais, con axuda de elementos
do contexto.

xeral de textos orais propios da
sa idade (contos breves e
sinxelos, rimas infants,
cancins adivias moi
evidentes) emitidos con ritmo
discursivo lento, con claridade e
de viva voz ou por medios
tcnicos que non distorsionen a
percepcin da mensaxe, con
apoio visual moi redundante
que axude comprensin.
B1.2. Comprender preguntas e
informacins relativas
informacin persoal bsica
(nome, idade, gustos),
instrucins elementais e
PLEB1.1. Comprende a
informacin esencial dun
conto, rima ou cancin moi
breves, e moi sinxelos,
previamente traballados,
emitidos lentamente, cunha
pronuncia ben articulada, e
con apoios visuais moi
redundantes que axuden
comprensin.
CCL
PLEB1.2. Comprende
vocabulario bsico sobre
temas familiares a travs de
apoio visual.

CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
1
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Identificacin do tema de textos
sinxelos, adaptados idade e
prximos sa experiencia
(contos, rimas, cancins).
expresins sinxelas con
elementos paraverbais.
- Asociacin de palabras e frases
sinxelas con elementos
xestuais e visuais ou co apoio
de ilustracins en soporte papel
e dixital.
- Seguimento verbal e non verbal
de instrucins moi sinxelas.
- Repeticin, memorizacin e
observacin de modelos, para a
adquisicin de lxico e
expresins moi bsicas da
lingua estranxeira.
de entoacin sinxelos: iniciacin a
algns aspectos fonticos, do
ritmo, e ton da lingua estranxeira e
uso para a comprensin oral.
peticins relativas ao
comportamento na aula.
posible sentido dun texto
apoindose en elementos
paraverbais evidentes e en
situacins de comunicacin
familiares.
entoacin bsicos.
PLEB1.3. Comprende
preguntas bsicas(nome,
idade e gustos) sobre si
mesmo/a e dos e das
demais.
CCL
CAA
PLEB1.4. Sigue instrucins e
comprende peticins
relativas vida escolar e da
sa contorna (Open/close
the book, sit down).
CCL
b
c
i
- Planificacin:
veces.
B2.1. Falar de si mesmo/a e
das persoas da sa contorna
inmediata, de lugares e
obxectos, as como de expresar
os seus gustos e intereses,
usando expresins e frases
prximos a un mesmo e dos
e das demais (dicir o seu
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
1
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Execucin:
modelos.
lingsticas mediante
procedementos non verbais.
- Usar linguaxe non verbal que
corresponda situacin
comunicativa (xestos,
- Sinalar obxectos ou realizar
accins que aclaren o
significado.
- Participar en
representacins, memorizar
e recitar poemas, cantar
cancins, contar contos etc.,
empregando respostas
verbais e non verbais
(movemento, accins,
debuxos, modelado ou
mmica).
- Reproducir textos orais
coecidos, repetir e
reproducir de acordo con
modelos orais.
- Imitar situacins de
comunicacin breves a
sinxelas e de uso moi
frecuente, normalmente illadas
ou enlazadas con conectores
bsicos (and/or).
B2.2. Participar activamente en
conversas que requiran un
intercambio directo de
informacin en reas de
necesidade inmediata ou sobre
temas moi familiares, anda que
en ocasins a pronuncia non
sexa tan clara e poida provocar
confusins lingsticas.
entoacin bsicos e de uso
diario.
nome e idade, a cor do pelo
e os ollos, presentar sa
familia, indicar as sas
preferencias) cunha
pronuncia e entoacin
comprensibles.
PLEB2.2. Pregunta e
bsicas (nome, idade,
gustos).
CCL
PLEB2.3. Amosa unha
CSC
PLEB2.4. Reproduce
orais sinxelos e breves (p.e.
cancins, rimas) aprendidos
a travs de xogos.
CCL
CSC
PLEB2.5. Amosa unha
actitude positiva cara
aprendizaxe dunha lingua
estranxeira.
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
1
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
travs de dramatizacins, de
xogos, de rutinas etc.
- Participar con actitude de
colaboracin en xogos,
dramatizacins que
precisen de sinxelas
intervencins orais.
- Empregar a lingua
variadas de comunicacin,
seguindo modelos.
- Participar oralmente en
situacins reais ou
simuladas a travs de
respostas verbais e non
verbais facilitadas por rutinas
de comunicacin.
- Producir textos orais moi
sinxelos e coecidos
previamente mediante a
participacin activa en
rutinas, representacins,
cancins, recitados,
dramatizacins etc.
de entoacin bsicos: iniciacin a
algns aspectos bsicos da
fontica, do ritmo, acentuacin e
ton da lingua estranxeira e uso
para a comprensin oral.
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
1
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
f

- Activacin progresiva dos
coecementos previos en
relacin tipoloxa e tema de
textos prximos a sa idade.
- Identificacin, moi guiada, da
idea global de textos sinxelos e
do seu interese (contos,
cancins, rimas) co apoio das
ilustracins correspondentes.
do texto, relacionadas cos e
coas personaxes e o contexto
co apoio de ilustracins.
sociolingsticos:
estranxeira.
- Achegamento a algns
aspectos culturais semellantes
realidades do alumnado a
travs de producins
multimedia e de manifestacins
artsticas da cultura dos pases
onde se fala a lingua
estranxeira.

comprender o sentido xeral e
as ideas principais en textos
simples e breves relacionados
con temas familiares e de
interese para o alumnado, que
contan con apoio visual.
B3.2. Utilizar e aplicar as
estratexias bsicas mis
adecuadas para a comprensin
do sentido xeral, a e as ideas
principais do texto.
comunicativas bsicas
relacionados coas convencins
ortogrficas bsicas que
expresan pausas, exclamacins
e interrogacins.
B3.4. Ler en voz alta textos moi
breves, moi elementais e
previamente traballados
oralmente, amosando una
entoacin e pronuncia
adecuadas
PLEB3.1. Comprende
palabras e frases simples en
textos moi sinxelos
traballados previamente de
forma oral.
CCL
principal dunha historia
sinxela acompaada de
apoio visual e identifica os e
as personaxes principais.
CCL
PLEB3.3. Fai hipteses
sobre o tema dun texto
elemental a partir do titulo do
mesmo e das imaxes que o
ilustran.
CCL
CAA
PLEB3.4. Le en voz alta
textos sinxelos e
previamente traballados de
forma oral, con entoacin e
pronuncia comprensibles.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
1
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
puntuacin elementais:
- Identificacin y uso de lxico e
de estruturas elementais
propias da lingua estranxeira,
previamente empregadas.
- Asociacin global de grafa,
coecidas.
b
f
i
- Planificacin:
notas, dilogo teatral
prximos a sa idade.
- Execucin:
modelos.
alumnado e material dixital
adaptado sa idade.
B4.1. Escribir textos moi curtos
e sinxelos, compostos de frases
simples illadas, nun rexistro
neutro, utilizando con razoable
ortogrficas e os principais
signos de puntuacin, para falar
de si mesmo, da sa contorna
mis inmediata e de aspectos
da sa vida coti, en situacins
producin de textos escritos.

PLEB4.1. Escribe palabras
relacionadas coa sa imaxe
e a sa vida coti traballadas
previamente de forma oral.
CCL
PLEB4.2. Escribe pequenos
dilogos ou narracins moi
sinxelas e breves seguindo
un modelo dado e
gramatical mis sinxela.
CCL
PLEB4.3. Escribe frases moi
sinxelas, organizadas con
coherencia na sa secuencia
e con lxico relacionado co
tema da escritura.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
1
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Seleccionar e empregar
progresivamente o lxico
adecuado ao tema.
- Iniciarse no uso dalgn
recurso cohesivo para non
repetir palabras.
- Apoiarse nas palabras e
frases coecidas
previamente en interaccins
orais sinxelas e de lectura.
- Iniciarse no emprego de
materiais dixitais prximos a
sa idade para reproducir
mensaxes escritos sinxelos.
mis bsicos.
- Asociacin global de grafa,
coecidas.
razoable correccin palabras
curtas que utiliza normalmente
ao falar, pero non
necesariamente cunha
normalizada.

PLEB4.4. Completa unha
tboa con datos persoais
bsicos (nome, apelido,
idade...).
CCL
CAA
PLEB4.5. Revisa o texto
antes de facer a sa versin
definitiva, elaborando
borradores nos que se
observa a reparacin da
ortografa e doutros aspectos
relacionados coa secuencia
adecuada das frases e
mesmo a pertinencia das
ilustracins, se o caso.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
1
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
f

sociolingsticos:
estranxeira.
- Recoecemento e uso das
frmulas bsicas da relacin
social e cortesa.
- Achegamento a algns
aspectos culturais semellantes
realidades do alumnado a
travs de producins
artsticas da cultura dos pases
onde se fala a lingua
estranxeira.
- Identificacin de similitudes e
coece para mellorar a sa
integrada.
- Establecemento relacins
sociais: saudar, agradecer,
despedirse, dirixirse aos
demais.
B5.1. Identificar aspectos
socioculturais bsicos
concretos e significativos e
aplicar os coecementos
adquiridos sobre estes a unha
comprensin adecuada do
texto.
B5.2. Amosar curiosidade pola
lingua e desexos de participar
en actividades individuais ou
colectivas que soliciten o seu
uso comunicativo.
bsica persoal, sa contorna
mis inmediata e na situacin
de comunicacin propia da
aula.
B5.5. Expresar nocins moi
bsicas e elementais relativas a
tamao, cantidade, posesin,
nmero calidades fsicas, forma
e cor.
B5.6. Comprender e expresar a
posesin.

comidas, festas ) e
CCL
CAA
CSC
PLEB5.2. Recoece e aplica
frmulas bsicas de relacin
social.
CCL
CSC
PLEB5.3. Recoece
preguntas e respostas
sinxelas sobre si mesmo/a e
dos e das demais.
CCL
PLEB5.4. Diferenza sados
de despedidas e o uso de
frmulas de cortesa (Please,
thank you, excuse me).
CCL
CSC
PLEB5.5.Identifica, asocia e
menciona palabras e frases
simples moi prximos sa
idade con imaxes ilustrativas
que clarifican o seu
significado.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
1
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
aspectos persoais dun
mesmo/a e dos e das demais
(nome, apelido, idade, gustos).
respostas sinxelas sobre os
animais mis prximos a sa
contorna, bebidaRealizacin
de preguntas e respostas
sinxelas sobre os das da
semana, os meses e o tempo
atmosfrico etc.
respostas sinxelas sobre a
localizacin de obxectos etc.
- Identificacin e seguimento de
instrucins.
- Expresin da posesin dun
mesmo/a e dunha terceira
persoa.
- Expresin do que lle gusta e
non lle gusta.
- Identificacin dos materias que
compoen os obxectos.
- Identificacin das partes do
corpo e da cara.
- Identificacin dos membros da
familia prximos.

B5.7. Expresar e identificar os
seus gustos.
realizar as funcins
nivel.
sintcticas bsicas (p. e.
bsicos como e, ou,
adecundoas aos propsitos
comunicativos.
frases dentro un repertorio
memorizado.
sinxelos.

PLEB5.6. Adquire as rutinas
de sados e despedidas e
dirxese aos demais
utilizando as frmulas de
cortesa bsicas.
CSC
PLEB5.7. Expresa e
identifica a posesin referida
a si mesmo/a e a unha
terceira persoa.
CCL
PLEB5.8. Expresa e
identifica o que lle gusta e o
que non lle gusta.
CCL
PLEB5.9. Estrutura
adecuadamente os
os nexos mis bsicos.
CCL
CSC
PLEB5.10. Diferenza
simples.
CCL
CSC
lingsticas bsicas e moi
desenvolverse nas
interaccins de aula e
expresar e preguntar
cantidades.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
2
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Identificacin dos elementos
mis prximos sa contorna.
- Expresin de habilidade e
capacidade para realizar unha
accin en negativa e afirmativa.
respostas en relacin ao
permiso e axuda.
respostas sobre o estado de
nimo.
respostas en relacin
cantidade.
discursivas:
idade, cor favorita e estado
(Whats your name?, My name
is, How old are you?, Im,
Whats your favourite colour?,
My favourite colour is/Its, Im
(hungry)).
das da semana, meses e o
tempo atmosfrico (What day is
it today?, Its, Whats the
weather like today?, Its, What
month are you in?, Im in).
B5.13. Recoecer e utilizar un
repertorio limitado de lxico de
alta frecuencia relativo a
situacins cotis e temas
habituais e concretos
relacionados coas sas
intereses.
B5.14. Valorar as linguas
estranxeiras como instrumento
de comunicacin.
bsicos das linguas que coece
para mellorar na sa
competencia integrada.
PLEB5.12. Participa
glosarios
ilustrados,dramatizacins
etc.
CSC
PLEB5.13. Expresa estados
de nimo elementais
(happy/sad, bored).
CCL
adecuadamente o
para participar nas
textos infants moi sinxelos e
escribir con lxico traballado
CCL
CAA
PLEB5.15. Amosa interese
por comunicarse na lingua
estranxeira nas interaccins
de aula.
CCL
CSC
PLEB5.16. Compara
aspectos moi bsicos e
elementais (grficos,
sintcticos, lxicos) das
linguas que coece.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
2
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
obxectos do seu interese
(Wheres is it?, Its
in/on/under/next to).
- Identificacin e seguimento de
instrucins (Touch your
(legs)).
primeira e terceira persoa (Ive
got, He/Shes got) e
correspondente e resposta
afirmativa e negativa (Have you
got?, Yes, I have/No, I havent,
Has he/she got?, Yes, he/she
has, No, he/she hasnt).
persoa en afirmativa e negativa
(I like (salad), I dont like
(chips)).
- Expresin de cantidade:
contar desde 21 a 50.
- Expresin das cores, das
partes do corpo e cara, de
elementos prximos (Whats
this?, Its), membros da
familia (Whos this ?, This is
my (brother), alimentos
(Whats this?, This is).
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
2
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Identificacin das pezas de
roupa (Im wearing).
- Expresin de habilidade en
afirmativa e negativa (I can, I
cant).
permiso e axuda (Can I?).
o estado de nimo (Are you
(hungry?, Yes, I am/No Im
not).
- Expresin da cantidade de
obxectos o persoas (How
many are there?.
relativo a cores, nmeros ata o 50,
materiais escolares, formas
xeomtricas bsicas, membros da
familia, comidas e bebidas mis
cotis, xoguetes, estado e
sentimentos, tempo atmosfrico,
das da semana, meses, accins,
materiais, animais domsticos (de
compaa e de granxa), partes do
corpo e da cara, e partes da casa

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
2
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA PRIMEIRA LINGUA ESTRANXEIRA CURSO TERCEIRO
b
f
- Activacin de coecementos
previos a partir de debuxos,
mmica, preguntas...
para formulacin de
breves conectadas cos seus
intereses e adaptadas a sa
idade.
- Interpretacin das ideas
principais expresadas en textos
orais sinxelos a partir das sas
experiencias e coecementos.
identificacin de elementos
mis relevantes en textos orais,
con axuda de elementos
do contexto.
- Identificacin e asociacin de
significados apoindose no
contexto, ilustracins...
expresins con elementos
paraverbais (entoacin, pausas,
nfases) e non verbais
(expresin facial, xestos...).
xeral, e a informacin mis
relevante en interaccins
verbais, con estruturas simples
e lxico de uso coti (os
deportes, os animais, as
comidas preferidas),
conectados cos propios
intereses e coas propias
experiencias e articulados con
claridade e lentamente
transmitidos de viva voz ou por
medios tcnicos que non
distorsionen a mensaxe e
conten co apoio visual
correspondente.
B1.2. Coecer e aplicar as
do sentido xeral, e a
informacin mais relevante do
texto.
entoacin bsicos nos
diferentes contextos
comunicativos de forma
significativa.
PLEB1.1. Comprende o
sentido xeral e a informacin
mis relevante en
interaccins verbais, con
estruturas simples e lxico
de uso coti.
CCL
PLEB1.2. Comprende os
puntos principais de
narracins e presentacins
breves e sinxelas e ben
estruturadas sobre temas
familiares ou do seu
interese, que conteen con
imaxes e ilustracins que
clarifiquen o seu significado.
CCL
PLEB1.3. Entende o que se
lle di en situacins
comunicativas habituais
sinxelas (instrucins,
indicacins, peticins,
avisos).
CCL
PLEB1.4. Identifica a
informacin esencial de
mensaxes sinxelas e
conversas breves nas que
participa que traten sobre
temas familiares
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
2
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
de instrucins sinxelas en
situacins comunicativas
habituais.
- Repeticin, memorizacin
comprensiva e observacin de
modelos, para a adquisicin do
lxico e expresins cotis da
lingua estranxeira.
B1.2. Patrns sonoros, acentuais,
rtmicos e de entoacin:
familiarizacin cos sons, pautas
de ritmo e entoacin
caractersticos da lingua
estranxeira, a travs do modelo do
mestre/a e de recursos
audiovisuais.
procedentes de diferentes
medios de comunicacin e
da Internet.
PLEB1.5. Entende o que se
lle di en transaccins
habituais sinxelas
(instrucins, indicacins,
peticins, avisos).
CCL
PLEB1.6. Valora as
interaccins orais entre
iguais como medio de
aprendizaxe compartido.
CSC
b
c
i
- Planificacin:
veces.
- Execucin:
modelos.
B2.1. Falar de si mesmo e das
persoas da sa contorna
inmediata, de obxectos, as
como de expresar os seus
gustos e intereses, usando
expresins e frases sinxelas e
de uso moi frecuente,
normalmente illadas ou
enlazadas con conectores
bsicos (and/or).
prximos a si mesmo/a e aos
demais cunha pronuncia e
entoacin comprensibles.
CCL
PLEB2.3. Amosa unha
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
2
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Apoiarse nos coecementos
previos.
lingsticas mediante
procedementos
paralingsticos (xestos,
- Participar en interaccins
orais en situacins reais ou
simuladas, prximas a sa
idade, a travs de respostas
verbais e non verbais.
- Producir textos orais
coecidos previamente
mediante a participacin
activa en rutinas.
- Producir textos orais cotis
de ndole diversa tendo en
conta tanto elementos
lingsticos como
extralingsticos: utilizar
xestos ou recorrer a imaxes
para axudar na comprensin
de producins orais.
intercambios lingsticos
orais breves para expresar
as necesidades de
comunicacin mis
inmediatas, tendo en conta
as habituais frmulas de
cortesa.
B2.2. Participar de forma activa
e comprensible en conversas
que requiran un intercambio
directo de informacin en reas
de necesidade inmediata ou
sobre temas moi familiares,
anda que en ocasins a
pronuncia non sexa tan clara e
poida provocar confusins
lingsticas.
diario.
PLEB2.4. Reproduce
cancins, rimas) aprendidos
a travs de xogos.

CCL
CSC
PLEB2.5. Amosa interese e
respecto polas achegas dos
seus compaeiros/as.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
2
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
rtmicos e de entoacin bsicos:
- Uso axeitado dos sons propios
da lingua estranxeira: pronuncia
de palabras e frases cotis de
forma comprensible.
- Iniciacin s normas que
regulan a interaccin oral
(quendas de palabra, volume
de voz e ritmo axeitado)..
- Uso e identificacin de
aspectos fonticos bsicos, de
ritmo e entoacin para a
producin de textos breves
orais.
b
f
- Activacin dos coecementos
previos en relacin tipoloxa e
tema do texto que se vai
traballar.
- Facer anticipacins e
hipteses, a partir dos
elementos icnicos e textuais,
sobre o contido de textos
sinxelos non coecidos que
sexan da sa interese e
adaptados a sa idade.
ideas principais en textos
escritos sinxelos de temas
forma oral e de interese para o
alumnado e conte con apoio
visual en soporte papel ou
dixital.
PLEB3.1. Comprende frases
simples escritas,
forma oral.
CCL
principal dunha historia
sinxela acompaada de
apoio visual redundante e
identifica os e as personaxes
principais.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
2
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
mis relevantes en textos
escritos, con axuda de
elementos lingsticos e non
lingsticos do contexto.
coas personaxes e o contexto a
travs da linguaxe non verbal
ou co apoio de ilustracins.
- Identificacin de textos
sinxelos: regras de xogos,
algunhas instrucins, carteis da
aula
- Iniciacin lectura guiada e
comprensin de diferentes
textos sinxelos, en soporte
papel e dixital, adaptados
competencia lingstica do
alumnado, para utilizar
informacin global e especfica
no desenvolvemento dunha
tarefa, proxecto ou para gozar
da lectura.
mis bsicos.
- Asociacin de grafa, pronuncia
e significado a partir de
modelos escritos, expresins
comunicativas bsicas que
expresen pausas,
exclamacins, interrogacins e
interrogacins.
B3.3. Coecer as estratexias
comprensin do sentido xeral, e
escritos sinxelos.
pola lectura nunha lingua
estranxeira.
CCL
CAA
PLEB3.4. Emprega algunhas
estratexias bsicas para a
comprensin lectora.
CCL
CAA
PLB3.5. Inciase na
seleccin de contos ou
narracins da biblioteca de
aula para a sa lectura
guiada e respectando as
sas normas de
funcionamento.
CCL
CSIEE
PLB3.6. Amosa interese por
informase, comunicarse e
aprender a travs dos textos
escritos.
CCL
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
2
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
orais coecidas e
establecemento de relacins
analticas grafa-son.
- Recoecemento de smbolos
de uso frecuente: , @.
b
f
i
- Planificacin
que se vai producir: contos,
notas, dramatizacins
- Execucin
- Producir a mensaxe escrita
con claridade, utilizando
expresins e frases
coecidas.
alumnado e de programas
informticos.
lxico adecuado ao tema e
usar algn recurso cohesivo
para non repetir palabras.
frases coecidas
orais e de lectura.
- Empregar programas
informticos para reproducir
mensaxes escritos sinxelos
B4.1. Escribir textos sinxelos
seguindo un modelo dado,
illadas, nun rexistro neutro,
utilizando con razoable
de si mesmo/a, da sa contorna
razoable correccin frases
ao falar, cunha ortografa
aceptable.
ferramentas informticas para
completar actividades
predeseadas polo persoal
docente.
PLEB4.1. Escribe frases
sinxelas relacionadas con
temas da sa vida coti
traballadas previamente de
forma oral.
CCL
PLEB4.2. Escribe conversas
sinxelas seguindo un modelo
dado e respectando a
estrutura gramatical
coecida.
CCL
PLEB4.3. Escribe textos
sinxelos, organizados con
tema da escritura e cos seus
intereses.
CCL
PLEB4.4. Completa un
formulario en lia con seus
datos e dos e das demais
(nome, apelido e idade...).
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
2
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Reproducir progresivamente
a forma grfica de certas
palabras en situacins
comunicativas, sen modelos
dados, a travs de hipteses
ou tratando de recordar a
sa forma.
- Producir a partir de modelos,
de palabras e expresins,
coecidas previamente en
interaccins orais, para
transmitir informacin.
- Iniciar a reelaboracin de
informacins en ficheiros,
librios... breves textos
escritos afns aos intereses e
experiencias de alumnos e
alumnas, cunha intencin
comunicativa.
B4.2. Patrns grficos, covencins
ortogrficas e de puntuacin moi
elementais:
mis bsicos.
- Uso de smbolos de uso
frecuente: .
orais coecidas e
grafa-son.
PLEB4.5. Responde de
forma escrita a preguntas
sobre temas traballados en
clase como, por exemplo,
onde est un obxecto ou un
lugar, de que cor un
obxecto, que hora , cales
son os seus gustos ou se hai
algo nun determinado lugar.
CCL
PLEB4.6. Escribe en soporte
papel ou dixital falando de si
mesmo/a e da sa contorna
inmediata de xeito elemental.
CCL
PLEB4.7. Presenta os seus
textos de forma coidada,
ordenada e cunha caligrafa
axeitada para a sa idade.
CCL
CSC
PLEB4.8. Valora a lingua
escrita como medio de
comunicacin.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
3
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
f
sociolingsticos:
- Valoracin da lingua
estranxeira como instrumento
para comunicarse.
- Recoecemento e aprendizaxe
de formas bsicas de relacin
social na lingua estranxeira.
- Aspectos sociais e culturais
prximos aos intereses dos
nenos e nenas dos pases onde
se fala a lingua estranxeira
estudada e doutros pases do
mundo.
- Recoecemento da realidade
plurilinge da propia contorna.
- Actitude de respecto cara a si
mesmo/a e cara aos demais
para comprender e facerse
comprender.
demais.
mesmo/a e dos e das demais.

socioculturais bsicos e
significativos e aplicar
progresivamente os
coecementos adquiridos sobre
estes a unha comprensin
adecuada do texto.
lingua e desexos de participar
en actividades individuais ou
colectivas que soliciten o seu
uso comunicativo.
bsica persoal, a sa contorna
mis inmediata e na situacin
de comunicacin propia da
aula.
B5.5. Expresar nocins bsicas
e relativas a tamao, cantidade,
posesin,nmero calidades
fsicas, forma, cor, tempo
atmosfrico
B5.6. Expresar a localizacin
dos obxectos.
B5.7. Expresar e identificar os
seus desexos.
PLEB5.1. Pregunta e
bsicas (nome, idade,
actividades, favoritas e
gustos) sobre si mesmo e
sobre os demais.
CCL
PLEB5.2. Utiliza as rutinas
de sado e despedidas e
dirxese aos demais
utilizando as frmulas de
cortesa bsicas (hello,
goodbye, see you...).
CCL
CSC
PLEB5.3. Identifica, asocia e
menciona palabras e frases
simples con imaxes
ilustrativas.
CCL
PLEB5.4. Expresa e
identifica a localizacin
bsica de obxectos.
CCL
PLEB5.5. Expresa e
identifica de xeito elemental
os seus desexos.
CCL
PLEB5.6. Estrutura
adecuadamente os
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
3
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
persoa.
das da semana, os meses e o
tempo atmosfrico etc.
localizacin de obxectos etc.
respostas sinxelas sobre o
prezo.
respostas sinxelas en relacin
cantidade.
gustos e preferencias.
respostas sobre a habilidade.
- Expresin de habilidades e
capacidades en afirmativo e
negativo.
respostas sobre a vestimenta.
- Descricin de persoas, plantas
e animais.
realizar as funcins
nivel.
B5.9. Recoecer as estruturas
bsicos como e, ou,
adecundoas aos propsitos
comunicativos.
frases dentro un repertorio
memorizado.
sinxelos.
B5.13. Recoecer un repertorio
limitado de lxico oral de alta
cotis e temas habituais e
concretos relacionados coas
sas experiencias.
os nexos bsicos.
CAA
PLEB5.7. Diferenza
preguntas e respostas
simples.
CCL
CSC
lingsticas bsicas e
desenvolverse nas
interaccins mais habituais.
CCL
PLEB5.9. Participa
glosarios ilustrados e
dramatizacins etc.
CSC
adecuadamente o
para participar nas
textos sinxelos adecuados
sa idade e escribir con
lxico traballado previamente
de forma oral.

CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
3
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Expresin de desexos.
- Formulacin de preguntas
sobre o desexo.
- Expresin de instrucins.
peticin e ofrecemento de
axuda (Can I have (pasta),
please?).
discursivas:
idade, estado de nimo, comida
favorita... (Whats your name?,
My name is, How old are you?,
Im, Im (bored), Whats your
favourite food?, My favourite
food is...).
primeira e terceira persoa (Ive
got, He/Shes got) e
afirmativa e negativa (Have you
got?, Yes, I have/No, I havent,
Has he/she got?, Yes, he/she
has, No, he/she hasnt).
das da semana, meses e o
tempo atmosfrico (What day is
B5.14. Distinguir a funcin ou
funcins comunicativas do texto
e os seus expoentes mis
habituais.
PLEB5.11. Participa de
forma activa, cooperadora e
respectuosa en intercambios
lingsticos en situacins
rutineiras reais ou simuladas
a travs de respostas
verbais e non verbais.
CCL
CSC
PLEB5.12. Valora a
realidade plurilinge da sa
propia contorna.
CSC
por coecer persoas que
falan outras linguas e teen
outras culturas.
CSC
PLEB5.15. Relaciona
elementos socioculturais
estranxeiros cos propios
para avanzar no
desenvolvemento dunha
conciencia intercultural.
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
3
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
it today?, Its, Whats the
weather like today?, Its, What
month are you in?, Im in).
(Wheres is it?, Its
- Expresin de cantidade: contar
desde 51 a 100.
- Preguntas e respostas sinxelas
sobre o prezo (How much is it?,
Its).
sobre a cantidade de obxectos
o persoas (How many are
there?).
- Preguntas e respostas sobre o
gusto en primeira persoa (Do
you like (cheese)?, Yes, I do/
No, I dont).
(chips)).
respostas sobre habilidade
(Can you (swim)?, Yes, I can;,
No I cant).
- Expresin de habilidades en
afirmativo e negativo (I can
(play tennis), I cant (play golf).
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
3
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
roupa (Im wearing, he/shes
wearing).
- Preguntas e respostas sobre a
vestimenta (Whats she/he
wearing?, Whos wearing
(shoes)?).
- Expresin de desexos (I want to
(make a cake).
- Preguntas sobre o desexo (Do
you want to (play basketball?)).
- Expresin de instrucins
(Touch your (legs), listen,
please).
respostas (Whats this?, Its).
peticin e axuda (Can I have
(pasta), please?).
relativo a posesins persoais, a
cores, nmeros ata o 100,
preposicins, das da semana,
roupa, materiais e escolares,
roupa, adxectivos para describir
persoas, partes do corpo e a cara,
deportes, equipamento deportivo,
actividades ao aire libre, comida,
moedas, estado e sentimentos,
tempo atmosfrico, das da
semana, meses, accins,
materiais, animais salvaxes,
partes do corpo e da cara, e
partes da casa.
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
3
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA PRIMEIRA LINGUA ESTRANXEIRA CURSO CUARTO
b
f

- Uso progresivo do contexto
visual e non verbal e dos
coecementos previos,
transferidos desde as linguas
que coece a lingua
estranxeira, para a formulacin
de hipteses sobre o que se vai
escoitar, sobre o tema ou a
situacin.
principais expresadas en
mensaxes orais de progresiva
complexidade, como instrucins
ou explicacins e interaccins
orais ou gravacins en soporte
audiovisual e informtico para
extraer informacin global e
dalgn detalle concreto.
- Recoecemento de lxico,
formas e estruturas bsicas
orais propias da lingua
estranxeira, para expresar
funcins previamente utilizadas.
expresins con elementos
paraverbais (entoacin, pausas,
B1.1. Comprender a idea global
e a informacin mis importante
en textos orais moi breves con
estruturas simples e coecidas
cun lxico de uso coti con
axuda de elementos lingsticos
e non lingsticos presentes
nas situacins comunicativas e
conectados cos propios
experiencias, articulados con
claridade e lentamente,
a travs de recursos multimedia
que non distorsionen a
mensaxe.
do sentido xeral, e a
informacin mais importante do
texto.
entoacin bsicos nos
significativa.
sentido global e a
informacin mais
importantes de textos orais,
con estruturas coecidas e
lxico de uso coti
procedentes de medios
audiovisuais ou da Internet
adecuados a sa idade.
CCL
puntos principais e recoece
palabras e expresins
coecidas en textos orais
(contos, cancins e
conversas) sobre temas
familiares ou do seu interese
e expresados con claridade
e que conten con apoio
visual.
CCL
informacin mis relevante
en interaccins orais nas que
temas familiares
da Internet.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
3
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
nfases) e non verbais
(expresin facial, xestos...).
de mensaxes orais (instrucins
e peticins)de progresiva
complexidade en situacins
comunicativas habituais dentro
e fra da aula.
modelos correspondentes a
rimas, cancins,
dramatizacins... para a
adquisicin do lxico e
expresins cotis da lingua
estranxeira.
- Desenvolvemento de actitudes
e estratexias de cooperacin e
respecto en situacins de
aprendizaxe compartida que
faciliten interaccins orais en
grupo, seguindo modelos
pautados, para a realizacin de
tarefas na aula.
de entoacin: identificacin
progresiva de aspectos fonticos,
do ritmo e da entoacin da lingua
estranxeira como aspectos
fundamentais para a comprensin
de breves textos orais a travs do
xogo e da expresin corporal e
musical.
PLEB1.4. Escoita
atentamente en interaccins
cara a cara, sen interromper.
CCL
CSC
PLEB1.5. Interese e
respecto polas intervencins
orais alleas en prol da
mellora da sa pronuncia,
entoacin e acentuacin.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
3
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
c
i
- Planificacin:
veces.
- Execucin:
modelos.
previos para participar
activamente en situacins
funcionais de comunicacin,
seguindo modelos,
adecuadas idade do
alumnado e aos seus
intereses..
lingsticas mediante
procedementos non verbais
(xestos, expresins faciais,
posturas, contacto visual ou
corporal).
- Recoecer e usar
progresivamente lxico,
orais moi breves propias da
B2.1. Interactuar en situacins
reais ou simuladas sinxelas de
comunicacin sobre temas do
seu interese, sobre persoas da
sa contorna inmediata, usando
expresins e frases coecidas
e de uso frecuente,
bsicos (and/or/then).
e cooperativa en situacins
funcionais de comunicacin que
requiran un intercambio directo
de informacin en reas de
necesidade inmediata ou temas
do seu interese cunha
pronuncia axeitada e
empregando as convencins
propias do proceso
comunicativo.
de comunicacin.
diario.
PLEB2.1. Participa en
situacins reais ou
simuladas de comunicacin
breves e elementais,
ensaiadas, sobre temas do
seu interese, sobre persoas
da sa contorna inmediata,
cunha pronuncia e entoacin
comprensibles.
CCL
CSC
PLEB2.2. Pregunta e
informacin en interaccins
cotis.
CCL
PLEB2.3. Amosa unha
CSC
PLEB2.4.Reproduce
cancins, conversas
telefnicas ou
dramatizacins).
CCL
CSC
PLEB2.5. Manifesta interese
e respecto polas apartacins
do seus compaeiros/as.
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
3
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
lingua estranxeira, para
expresar funcins
previamente traballadas.
verbais.
- Producir textos orais cotis
lingsticos como
extralingsticos: utilizar
xestos ou recorrer a imaxes
para axudar na comprensin
de producins orais.
orais sinxelos, previamente
traballados en grupo, para
expresar as necesidades de
comunicacin mis
inmediatas.
- Empregar a lingua
variadas de comunicacin.
de entoacin:
- Uso axeitado dos sons propios
da lingua estranxeira: pronuncia
de palabras e frases cotis de
forma comprensible.
PLEB2.8. Amosa unha
actitude positiva polo uso da
lingua estranxeira nas
diferentes situacins
comunicativas.
CCL
CSC
PLEB2.9. Domina
progresivamente aspectos
fonticos, do ritmo, da
acentuacin e da entoacin
da lingua estranxeira para a
producin de textos orais.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
3
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Iniciacin s normas que
regulan a interaccin oral
(quendas de palabra, volume
de voz e ritmo axeitado).
- Dominio moi progresivo de
orais a travs do xogo e da
expresin corporal e musical.
b
f
traballar.
- Identificar elementos icnicos,
ttulos e facer unha primeira
anticipacin sobre o contido de
textos escritos sinxelos
adaptados sa idade.
coas personaxes e o contexto a
- Identificacin de textos
sinxelos: regras de xogos,
ideas mis importantes en
textos escritos sinxelos de
temas previamente traballados
de forma oral e de interese para
o alumnado, e conte con apoio
visual en soporte papel ou
dixital.
B3.2. Coecer as estratexias
escritos sinxelos.
PLEB3.1. Comprende frases
simples escritas,
forma oral.
CCL
principal dun texto escrito
sinxelo acompaado de
apoio visual, acorde a sa
idade procedente dos
medios de comunicacin
adaptados a sa
competencia lingstica.
CCL
pola lectura nunha lingua
estranxeira.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
4
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
algunhas instrucins, carteis da
aula
- Recoecer o lxico, formas e
estruturas bsicas escritas
para expresar funcins
previamente utilizadas.
mis relevantes en textos
escritos situacins cotis
prximas experiencia como
invitacins, felicitacins, notas,
avisos, folletos..., con axuda de
- Lectura guiada e comprensin
de diferentes textos sinxelos,
en soporte papel e dixital,
adaptados competencia
lingstica do alumnado, para
utilizar informacin global e
especfica, no
desenvolvemento dunha tarefa,
proxecto ou para gozar da
lectura.
- Iniciacin no uso do dicionario
bilinge e das tecnoloxas da
informacin e da comunicacin
para ler (web, programas
multimedia e correo
electrnico).
expresen pausas, exclamacins
e interrogacins.
PLB3.4. Selecciona contos,
narracins ou outro material
escrito da biblioteca de aula
para a sa lectura autnoma
acordes a sa idade e
intereses.
CCL
CSIEE
PLB3.5. Iniciase
progresivamente no uso
autnomo de estratexias de
comprensin lectora.
CCL
CAA
PLB3.6. Formula hipteses
sobre o texto a partir de
elementos icnicos e ttulos
que o acompaan, e
comprbaas.
CCL
CSIEE
comunicacin.
CCL
CAA
por informarse, comunicarse
e aprender a travs dos
textos escritos.
CCL
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
4
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Recoecemento dos signos de
puntuacin elementais.
orais coecidas e
analticas grafa-son.
b
f
i
- Planificacin:
- Iniciarse no uso do
dicionario bilinge e outros
materiais de consulta en
soporte papel ou dixital
adecuados idade do
alumnado.
- Execucin:
B4.1. Escribir textos sinxelos
propios, compostos de frases
simples illadas, nun rexistro
neutro, utilizando con razoable
de si mesmo, da sa contorna
adecuadas para a producin de
textos escritos.
PLEB4.1. Escribe frases
sinxelas relacionadas con
temas da sa vida coti
traballadas previamente de
forma oral.
CCL
PLEB4.2. Escribe conversas
sinxelas, seguindo un
modelo dado e respectando
a estrutura gramatical
coecida.
CCL
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
4
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
expresins e frases
coecidas.
alumnado e de materias
audiovisuais e multimedia
para reproducir mensaxes
escritas sinxelas.
frases coecidas
orais e de lectura.
- Reelaborar informacins en
ficheiros, librios... textos
escritos, moi breves e
pautados, afns aos seus
intereses, cunha intencin
comunicativa.
- Reproducir a forma grfica
de certas palabras en
situacins comunicativas,
sen modelos dados, a travs
de hipteses ou tratando de
recordar a sa forma.
- Compoer a partir de
modelos, diferentes textos
sinxelos, utilizando
expresins e frases
aceptable.
ferramentas informticas para
completar actividades
preelaboradas polo persoal
docente.
tema da escritura propios de
situacins de relacin
interpersoal (invitacins,
notas e avisos).
formulario en lia cos seus
datos persoais e dos e das
demais (nome, apelido,
idade...).
CCL

PLEB4.5. Responde de
forma escrita a preguntas
sobre temas traballados en
clase como, por exemplo,
onde est un obxecto ou un
lugar, de que cor un
obxecto, que hora , cales
son os seus gustos ou se hai
algo nun determinado lugar.
CCL
PLEB4.6. Escribe
correspondencia persoal
simple en soporte papel ou
dixital falando de si mesmo/a
e da sa contorna inmediata.
CCL
PLEB4.7. Produce textos
escritos significativos,en
soporte papel ou dixital, de
forma individual ou en
CCL
CD
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
4
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
coecidas oralmente, para
- Utilizar a lingua estranxeira
en mensaxes escritas como
recordatorio visual e para
aprendizaxe de novas
(carteis para identificar os
obxectos e os espazos da
aula, calendario, normas de
xogos, cartafol colectivo...).
- Iniciarse no uso das
a comunicacin para
producir textos e
presentacins, recompilar e
mis bsicos.
- Uso de smbolos de uso
frecuente: , .
orais coecidas e
grafa-son.
parella seguindo o modelo
traballado.
PLEB4.8. Utiliza de xeito
guiado as TIC para a
producin de textos sinxelos.
CCL
CD
CAA
CSIEE
por utilizar a lingua
estranxeira escrita de forma
correcta en situacins
variadas atendendo sa
correccin ortogrfica.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
4
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
f
sociolingsticos:
- Valoracin positiva das
intervencins orais propias e
alleas na lingua estranxeira
como instrumento para
comunicarse e coecer outras
culturas.
- Valoracin da propia cultura a
travs do coecemento e
valoracin doutras culturas,
respecto e aceptacin de ideas
e costumes distintos.
- Recoecemento e aprendizaxe
de formas bsicas de relacin
social na lingua estranxeira.
- Recoecemento da realidade
plurilinge da propia contorna.
demais.
socioculturais e
sociolingsticos bsicos para
unha comprensin adecuada do
texto oral e escrito.
lingua e pola sa cultura.
interaccins adecuadamente en
situacins reais ou simuladas
en contextos dirixidos.
persoal, sobre o seu contorno
mis inmediato en situacins
comunicativas habituais dentro
e fra da aula.
relativas a rutinas, tempo,
vestimenta e prezo.
B5.6. Expresar e identificar
localizacin de persoas, de
obxectos e de lugares.
B5.7. Solicitar e comprender o
permiso, o acordo, a
informacin, a preferencia, a
axuda ou o desexo, a
capacidade entre outras.
comidas, festividades...) e
CCL
CAA
CSC
PLEB5.2. Amosa curiosidade
por aprender a lingua
estranxeira e a sa cultura.
CCL
CSC
PLEB5.3. Inicia e remata as
interaccins
adecuadamente.
CCL
CAA
CSC
PLEB5.4. Pregunta e
responde de xeito
comprensible en actividades
de aprendizaxe cotis en
distintos contextos.
CCL
CSC
PLEB5.5. Expresa, identifica
e distingue os tramos
horarios e as rutinas do da,
prezos, vestimentas

CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
4
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
persoa en afirmativa e
negativa.
- Expresin da informacin en
afirmativa e negativa e
formulacin das
correspondentes preguntas.
tempo atmosfrico, a hora etc.
- Descricin das rutinas diarias.
respostas sinxelas indicando a
identificacin e localizacin de
persoas, de obxectos e de
lugares...
a operacins de compravenda.
cantidade.

para realizar as funcins
nivel.
sintcticas de progresiva
dificultade (p. e. enlazar frases
sinxelas con conectores
bsicos como and, or, then).
B5.10. Mostrar un control sobre
un conxunto de estruturas
gramaticais sinxelas e de
modelos de oracins e frases
dentro dun repertorio
memorizado.
sinxelas da vida da aula ou fra
dela.
lingsticos e culturais das
linguas que coece para
PLEB5.6. Pregunta e
responde de xeito
comprensible sobre a
localizacin (obxectos,
espazos, seres vivos ).
CCL
CSC
PLEB5.7. Pregunta e
responde de xeito
comprensible sobre o
permiso, o acordo, a
preferencia, desexo ou a
capacidade.
CCL
CSC
PLEB5.8. Estrutura
adecuadamente os
os nexos bsicos.
CCL
PLEB5.9. Diferenza
simples, as como as que
achegan informacin.
CCL
lingsticas para
desenvolverse nas
interaccins habituais.

CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
4
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
negativo.
e animais.
- Expresin bsica de desexos.
sobre o desexo.
axuda.
discursivas:
- Sados, agradecemento,
despedidas... (Hi, See you,
How are you? Im fine,
thanks).
aspectos persoais, como nome,
favorita... (Whats your
name?,My name is, How old
are you?, Im, Im (bored),
Whats your favourite (sport)?
integrada a travs de
producins audiovisuais ou
artsticas (horarios, hbitos,
festividades).
limitado de lxico de alta
sas experiencias, intereses e
prximos sa idade.
PLEB5.12. Compara
aspectos lingsticos e
culturais das linguas que
competencia integrada a
travs de producins
audiovisuais ou multimedia e
de manifestacins artsticas.
CCL
CAA
adecuadamente o
vocabulario necesario para
participar nas interaccins de
aula ou fra da aula, ler
textos prximos sa idade
e escribir con lxico
traballado previamente.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
4
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
My favourite (sport) is...,
(Whats his/her favourite
(subjectt)? His/her favourite
(subject) is...).
primeira e terceira persoa e
afirmativa e negativa.
- Expresin da informacin (Ive/I
havent got (English) on
(Friday), Have you got (PE) on
(Tuesday), Yes, Ive/No I
havent).
das da semana, meses, o
tempo atmosfrico e a hora
(What time is it ?, Its (Half)
past (one)...).
- Descricin das rutinas diarias (I
(get up) (at eight o clock) on
(Monday)).
(Wheres is it?, Its
desde 1 a 100.
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
4
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
Its (one) pound and (fifty)
cents).
ou persoas (How many are
there?).
No, I dont).
(chips)).
respostas sobre habilidade
(Can you (swim)?, Yes, I can;
No I cant).
(play the piano), I cant (play
the trumpet).
wearing).
(shoes)?).
- Expresin de desexos (I want
to (make a cake).
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
4
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
(Touch your (legs), Listen,
please).
respostas curtas (Whats this?,
Its).
(pasta), please?).
frecuencia (recepcin e recepcin)
relativo a posesins persoais, a
cores, nmeros ata o 100,
roupa, materiais escolares, a hora,
adxectivos para describir persoas,
lugares e obxectos, partes do
corpo e a cara, deportes,
equipamento deportivo,
actividades ao aire libre, comida,
moedas (euros, cents, pounds,
pence), estado e sentimentos,
semana, meses, estacins do
ano, accins (rutina diaria...),
instrumentos musicais, materiais,
animais, partes do corpo e da cara
e partes da casa.
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
5
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA PRIMEIRA LINGUA ESTRANXEIRA CURSO QUINTO
b
f

- Uso do contexto visual e non
verbal e dos coecementos
previos para a formulacin de
escoitar, sobre o tema ou a
situacin, transferidos desde as
linguas que coece lingua
estranxeira.
- Identificacin da tipoloxa de
textos emitidos en diferentes
(rima, cancin, exposicin,
descricin, dilogo...),
adaptando a comprensin ao
mesmo.
principais expresadas en
mensaxes orais de progresiva
complexidade, como instrucins
ou explicacins e interaccins
orais ou gravacins en soporte
audiovisual e informtico para
extraer informacin global ou
dalgn detalle concreto.

B1.1. Comprender a idea global
e a informacin mis importante
en textos orais moi breves, con
estruturas simples e coecidas
cun lxico de uso moi frecuente
e conectados cos propios
experiencias do alumnado,
articulados con claridade e
soportes multimedia que non
distorsionen a mensaxe.
do sentido xeral e a informacin
mais importante do texto.
sonoros, acentuais, rtmicos e
de entoacin bsicos nos
significativa.
sentido global e a
informacin mis importante
de textos orais, con
estruturas coecidas e lxico
de uso coti adecuados
sa idade, procedentes de
medios audiovisuais ou da
Internet.
CCL
puntos principais e recoece
coecidas en textos orais
(xogos de ordenador,
peticins, instrucins) sobre
temas do seu interese,
expresados con claridade e
que conten con apoio visual
en soporte papel ou dixital.
CCL
informacin mis relevante
en interaccins orais nas que
temas familiares
da Internet.
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
5
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
modelos para a adquisicin do
lxico, rutinas e expresins
cotis da lingua estranxeira.
- Identificacin de informacins
especficas en textos orais
variados emitidos en diferentes
situacins de comunicacin.
de mensaxes orais de
progresiva complexidade en
habituais dentro e fra da aula.
- Desenvolvemento de actitudes
e estratexias de cooperacin e
respecto en situacins de
aprendizaxe compartida que
faciliten interaccins orais en
grupo para a realizacin de
tarefas na aula.
B1.2. Patrns sonoros, rtmicos,
de entoacin e acentuacin
bsica: identificacin progresiva
de aspectos fonticos, do ritmo, da
entoacin e da acentuacin bsica
da lingua estranxeira como
aspectos fundamentais para a
comprensin de breves textos
orais.
PLEB1.4. Escoita
atentamente en interaccins
cara a cara, sen interromper.
CCL
CSC
PLEB1.5. Amosa interese e
respecto polas intervencins
orais alleas en prol da
mellora da sa pronuncia,
entoacin e acentuacin.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
5
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
c
i

- Planificacin:
claridade e practicala varias
veces, distinguindo a sa
idea ou ideas principais e a
sa estrutura bsica.
- Iniciarse na adecuacin do
texto persoa destinataria,
contexto e canle, aplicando a
estrutura de discurso
adecuados a cada caso.
- Execucin:
- Expresarse oralmente en
situacins reais ou
simuladas con progresiva
autonoma, eficacia e
complexidade das
expresins utilizadas.
previos, sobre o tema ou a
situacin transferidos desde
as linguas que coece
participar activamente en
situacins funcionais,
ensaiadas, de comunicacin
B2.1. Interactuar en situacins
reais ou simuladas sinxelas de
comunicacin sobre temas dos
seu interese, sobre persoas da
sa contorna inmediata, usando
expresins e frases feitas de
uso frecuente, normalmente
illadas ou enlazadas con
conectores bsicos
(and/or/then/but).
e cooperativa en situacins
funcionais de comunicacin que
requiran un intercambio directo
de informacin en reas de
necesidade inmediata ou temas
do seu interese cunha
pronuncia axeitada e
empregando as convencins
propias do proceso
comunicativo.
B2.3. Valorar a lingua
de comunicacin.
diario.
PLEB2.1. Participa de forma
activa en situacins reais ou
simuladas de comunicacin,
ensaiadas, sobre temas do
seu interese, sobre persoas
da sa contorna inmediata,
cunha pronuncia e entoacin
comprensibles.
CCL
PLEB2.2. Pregunta e
informacin en interaccins
cotis habituais.
CSC
PLEB2.3. Amosa unha
CCL
CSC
orais propios, sinxelos e
breves (p.e. cancins,
conversas telefnicas,
dramatizacins) utilizando
distintos soportes
multimedia.
CCL
CD
CSC
PLEB2.5. Recorda as ideas
principais dun texto
escoitado e fai un resumo
breve sobre o mesmo.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
5
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
adecuadas idade do
alumnado e aos seus
intereses.
lingsticas mediante
procedementos non verbais
posturas, contacto visual ou
corporal).
- Recoecer e usar lxico,
orais coecidas e propias da
expresar funcins
previamente traballadas.
- Manter conversas cotis e
familiares sobre temas
coecidos en situacins de
comunicacin predicibles.
verbais que esixan eleccin
entre un repertorio limitado
de posibilidades, en
contextos progresivamente
menos dirixidos.
- Producir textos orais cotins
PLEB2.6. Manifesta interese
e respecto polas opinins do
seus compaeiros/as.
CCL
CSC
PLEB2.7. Recoece a
diversidade lingstica da
sa contorna como elemento
enriquecedor.
CCL
PLEB2.8. Comeza a utilizar
correctamente e
progresivamente aspectos
fonticos bsicos, do ritmo,
da acentuacin e da
entoacin da lingua
estranxeira para a producin
de textos orais
comprensibles.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
5
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
lingsticos como
extralingsticos, dicindo ou
lendo en voz alta para toda a
clase textos breves de
realizacin propia.
orais breves, previamente
traballados en grupo, para
expresar as necesidades de
comunicacin mis
inmediatas.
- Empregar a lingua
variadas de comunicacin.
B2.2. Patrns sonoros, rtmicos,
de entoacin e de acentuacin
bsica:
- Uso progresivo das normas que
regulan a interaccin oral.
- Pronuncia comprensible, ritmo,
entoacin e acentuacin
adecuados, tanto na interaccin
e expresin oral como na
recitacin, dramatizacin ou
lectura en voz alta.
- Dominio progresivo de
orais, a travs do xogo e da
expresin corporal e musical.
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
5
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
f
traballar e formulacin de
hipteses sobre o seu contido e
contexto.
- Identificar elementos icnicos,
ttulos e facer unha primeira
anticipacin e hiptese sobre o
contido de textos escritos
breves do seu interese e
adaptados sa idade.
- Deducir o significado de
palabras e expresins non
coecidas de palabras clave do
texto, relacionadas cos e coas
personaxes e co contexto a
- Recoecer textos breves,
propios ou alleos de situacins
cotis prximas sa
experiencia como invitacins,
felicitacins, notas, carteis...
- Recoecer o lxico, formas e
estruturas breves escritas
comprender o sentido xeral e
escritos sinxelos de temas
forma oral e cun lxico cotin
de interese para o alumnado e
que conte con apoio visual en
soporte papel ou dixital.
B3.2. Recoecer as estratexias
escritos sinxelos.
expresen pausas, exclamacins
e interrogacins.
B3.4. Recoecer os signos
ortogrficos bsicos (punto e
coma), as como os smbolos
frecuentes.
PLEB3.1. Comprende
informacin bsica escrita en
notas, tendas e medios de
transporte, relacionadas cos
temas traballados
CCL
principal dun texto escrito
sinxelo, con apoio visual,
procedente dos medios de
comunicacin adaptados
sa competencia lingstica
e acorde coa sa idade.
CCL
CD
PLEB3.4. Emprega algunhas
estratexias bsicas para a
comprensin lectora.
CCL
CAA
PLB3.5. Selecciona contos,
narracins ou outro material
escrito da biblioteca da aula
para a sa lectura autnoma,
acordes sa idade e
intereses e respectando as
sas normas de
funcionamento.

CCL
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
5
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
para expresar funcins
previamente utilizadas.
especficos en textos escritos
situacins cotis prximas
experiencia, con axuda de
- Lectura menos guiada e
comprensin de diferentes
textos sinxelos, en soporte
papel e dixital, adaptados
competencia lingstica do
alumnado, para utilizar
informacin global e especfica,
no desenvolvemento dunha
tarefa, proxecto ou para gozar
da lectura.
- Usar progresivamente o
dicionario bilinge, biblioteca da
aula e as tecnoloxas da
para ler (webs infants e
xuvens, programas multimedia,
correo electrnico).
- Recoecemento dos signos de
puntuacin elementais.
PLB3.6. Formula hipteses
sinxelas a partir de
elementos icnicos e ttulos
que o acompaan e
comprbaas.
CCL
CAA
CSIEE
comunicacin.
CCL
CAA
por informarse, comunicarse
e aprender a travs dos
textos escritos.
CCL
CSIEE
pola correccin, ortografa
bsica, puntuacin e
presentacin dos textos
escritos.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
5
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
orais coecidas e
analticas grafa-son,
coecemento dalgunhas
irregularidades especficas
propias da lingua estranxeira..
b
f
i
- Planificacin:
- Usar, de forma
progresivamente autnoma,
estratexias bsicas de
producin de textos (a qun
vai dirixido, qu se quere
dicir e como se vai organizar
a informacin), as como a
elaboracin pautada dun
borrador ou a revisin do
texto para a sa correccin.
- Usar progresivamente o
dicionario bilinge e outros
B4.1. Elaborar textos sinxelos
propios, compostos de frases
simples illadas, utilizando con
razoable correccin as
convencins ortogrficas e os
principais signos de puntuacin,
para falar de si mesmo, da sa
contorna mis inmediata e de
aspectos da sa vida coti, en
situacins familiares e
predicibles.
adecuadas para a producin de
textos escritos.
B4.7. Usar ferramentas
informticas para completar
PLEB4.1. Elabora textos
sinxelos relacionados con
temas da sa vida coti,
experiencias e actividades
na aula, traballados
CCL
PLEB4.2. Escribe dilogos
simples, a partir de modelos,
gramatical coecida e as
normas ortogrficas bsicas.
CCL
tema da escritura propios de
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
5
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
materiais de consulta en
soporte papel ou dixital
adecuados idade do
alumnado.
- Execucin:
expresins e frases
coecidas, atendendo
persoa destinataria, ao tipo
de texto e finalidade, tanto
en soporte papel como
dixital.
dicionario visual e bilinge
do alumnado, biblioteca de
aula e materias dixitais para
reproducir mensaxes
escritas sinxelas.
frases coecidas
orais e de lectura.
- Elaborar informacins en
ficheiros, librios... textos
actividades preelaboradas polo
persoal docente, realizar
sinxelas presentacins e
aceptable.
situacins de relacin
interpersoal (invitacins,
notas, avisos).
polo uso guiado das TIC
para producir textos e
presentacins e transmitir
informacin escrita.
CCL
CD
CSC
PLEB4.6. Produce
mensaxes escritas breves:
notas e avisos, instrucins
ou normas, cartas,
felicitacins, carteis, folletos,
cmics o descricins de
lugares, gustos ou afeccins)
CAA
CSIEE
escritos significativos,en
soporte papel ou dixital, de
forma individual ou en
parella seguindo o modelo
traballado (elaboracin
dunha enquisa, SMS,
simple en soporte papel ou
dixital falando de si mesmo/a
e da sa contorna inmediata
).

CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
5
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
breves escritos afns aos
seus intereses e
experiencias, cunha
intencin comunicativa.
- Reproducir a forma grfica
certas palabras en situacins
comunicativas, sen modelos
dados, a travs de hipteses
ou tratando de recordar a
sa forma.
- Utilizar a lingua estranxeira
en mensaxes escritas como
recordatorio visual e para
aprendizaxe de novas
(carteis para identificar os
obxectos e os espazos da
aula, calendario, normas de
xogos, cartafol colectivo...).
- Usar as tecnoloxas da
informacin e a
comunicacin para producir
textos e presentacins,
recompilar e transmitir
informacin.
covencins ortogrficas e de
elementais (interrogacin,
exclamacin).
PLEB4.8. Uso do dicionario
bilinge e doutros materiais
de consulta para a
elaboracin de textos.
CCL
CAA
CCL
PLEB4.10. Utiliza a lingua
estranxeira escrita de forma
correcta en situacins
variadas atendendo sa
correccin ortogrfica
bsica.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
6
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
orais coecidas e
analticas grafa-son,
coecemento dalgunhas
irregularidades especficas
propias da lingua estranxeira.
b
f
sociolingsticos:
- Actitude receptiva e
respectuosa cara s persoas,
pases e comunidades
lingsticas que falan outra
lingua e teen unha cultura
diferente propia.
- Coecemento dalgunhas
similitudes e diferenzas nos
costumes cotins e uso das
formas bsicas de relacin
social entre os pases onde se
fala a lingua estranxeira e o
noso.
- Actitude positiva sobre a propia
capacidade para aprender unha
socioculturais e
sociolingsticos bsicos e
significativos e aplicar
progresivamente os
coecementos adquiridos sobre
estes, a unha comprensin
adecuada do texto oral e
escrito.
lingua e pola sa cultura.
B5.3. Amosar interese en
participar en actividades
individuais, as como respecto e
cooperacin nas situacins de
aprendizaxe en grupo.
comidas, festividades) e
CCL
CAA
CSC
PLEB5.2. Amosa curiosidade
por aprender a lingua
estranxeira e a sa cultura.
CCL
CSC
actividades de aprendizaxe
individuais e colectivas,
respecta as ideas dos e das
demais e contribe ao
traballo en grupo.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
6
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
lingua estranxeira e disposicin
para superar as dificultades de
aprendizaxe.
- Interese por establecer
contactos e comunicarse con
falantes da lingua estranxeira
ou doutras linguas a travs dos
medios que nos proporcionan
as tecnoloxas da
comunicacin.
- Actitude positiva cara a
realidade plurilinge e
multicultural da sa contorna.
demais.
procedencia e nacionalidade
dun mesmo/a e doutra persoa.
- Descricin de si mesmo/a.
respostas curtas en tempo
presente e pasado.
interaccins adecuadamente en
situacins reais ou simuladas
en contextos menos dirixidos.
persoal mis detallada,
apariencia fsica, afeccins
en situacins comunicativas
habituais dentro e fra da aula.
B5.5. Expresarse en tempo
presente e pasado simple,
afirmativa e negativa, 1 e 3
persoa
relativas a accins cotis, de
lecer
B5.7. Expresar e identificar a
existencia de seres vivos ou
obxectos.
B5.8. Describirse fisicamente,
achegando informacin
complementaria, a si mesmo/a
ou a outra persoa.
B5.9. Expresa e comprende
indicacins e ordes.
para realizar as funcins
nivel.
PLEB5.3. Inicia e remata as
interaccins
adecuadamente.
CCL
CAA
CSC
PLEB5.4. Pregunta e
responde de xeito
comprensible en actividades
de aprendizaxe en distintos
contextos.
CCL
CAA
CSC
PLEB5.5. Identifica en textos
simples: as formas de
presente e pasado simple, a
afirmacin e a negacin
CCL
B5.6. Expresa, identifica e
distingue actividades
variadas de rutina, lecer
CCL
CAA
PLEB5.7. Describe unha
escena sinxela dicindo o que
hai nela, compara das
ilustracins e identifica as
diferenzas, entre outras.
CCL
CAA
PLEB5.8. Describe con mis
detalle o seu aspecto fsico,
gustos, afeccins de si
mesmo/a e doutra persoa.

CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
6
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Descricin, en primeira persoa
en afirmativa e negativa, de
accins habituais, actividades
diarias, de lecer etc.
accins cotis no pasado.
respostas sinxelas en primeira
e terceira persoa de singular,
para describir accins que se
realizan no mesmo instante no
que un fala.
habituais e indicacins de
direccin, en afirmativa e
negativa.
respostas sinxelas en primeira
e terceira persoa de singular,
para describir accins que se
realizan no mesmo instante no
que un fala.
- Expresin de existencia.
- Realizacin de preguntas sobre
a existencia de algo.
persoa en afirmativa e negativa.
B5.11. Utiliza as estruturas
sintcticas de progresiva
dificultade (p. e. enlazar frases
sinxelas con conectores (and,
or, then but), pero adecundoas
aos propsitos comunicativos.
B5.13. Mostrar un control dun
conxunto de estruturas
gramaticais sinxelas e de
modelos de oracins e frases
dentro dun repertorio
memorizado.
sinxelas da vida da aula ou fra
dela.
limitado de lxico de alta
sas experiencias.
PLEB5.9. Expresa e
distingue as indicacins para
chegar a un lugar, as como
as instrucins dentro e fra
da aula.
CCL
CAA
PLEB5.10. Diferenza
simples, as como as que
achegan informacin.
CCL
PLEB5.11. Estrutura
adecuadamente os
nmero e persoa, e usa
correctamente os nexos
bsicos.
CCL
lingsticas coecidas para
desenvolverse nas
interaccins dentro e fra da
aula.
CCL
CAA
adecuadamente o
vocabulario necesario para
participar nas interaccins da
aula ou fra da aula, ler
textos prximos sa idade
e escribir con lxico
traballado previamente.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
6
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Expresin da informacin en
afirmativa e negativa e
formulacin das
correspondentes preguntas.
tempo atmosfrico, a hora, a
data eta.
respostas sinxelas indicando a
identificacin e localizacin de
persoas, de obxectos e de
lugares...
respostas sinxelas en relacin a
operacins de compravenda.
cantidade.
negativo.
artsticas (horarios, hbitos,
festividades).
B5.17. Indagar a realidade
plurilinge e multicultural das
familias e da sa contorna, e
identificar semellanzas e
diferenzas, evitando os
estereotipos.
PLEB5.15. Compara
competencia integrada a
travs de producins
audiovisuais ou multimedia e
de manifestacins artsticas.
CCL
CAA
PLEB5.16. Establece
similitudes e diferenzas das
linguas que hai na aula ou
na sa contorna mis
prxima.
CCL
CSC
PLEB5.17. Valorar as
linguas como instrumento de
comunicacin, para aprender
e acercarse a outras
culturas.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
6
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e animais.
- Expresin de desexos.
sobre o desexo.
axuda.
discursivas:
- Sados, agradecementos,
despedidas... (Hi, See you,
How are you? Im fine,
thanks).
favorita... (Whats your
name?,My name is, How old
are you?, Im, Im (bored),
Whats your favourite (sport)?
My favourite (sport) is...,
(Whats his/her favourite
(subjectt)?His/her favourite
(subject) is..., When is your
birthday? My birthday is on
(August 2nd)...).
- Expresin de sorpresa,
agrado... (What fun!; How
nice!...).
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
6
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
sobre a procedencia e
nacionalidade dun mesmo/a e
doutra persoa (Where are you
from?, Im from..., Are you
from...? Yes, I am/No, I am not,
Is he/she from...? Yes he/she
is/No, he/she isnt..., Are you
(Portuguese)? Yes, Im/No, I
am not)).
- Preguntas e respostas curtas
en tempo presente e pasado
(Are you...?, Yes, I am/No, Im
not, Is he/she...? Yes, he/she
is/No, he/she isnt, Were
you...?, Yes,I was/No, I wasnt,
Was he/she...? Yes, he/she
was/No, he/she wasnt).
primeira e terceira persoa e
afirmativa e negativa.
- Descricin dun mesmo/a (Ive
got (blue eyes) and (dark hair,
Im (a nurse)).
- Preguntas e respostas curtas,
en primeira e terceira persoa de
singular, sobre actividades
diarias, de lecer etc. (Do you
(play tennis)?, Yes, I do / No, I
dont).
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
6
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
accins cotis no pasado (I
(played) computer games
yesterday, I didntplay...).
accins habituais, actividades
diarias, de lecer etc. (I (have
lunch((at half past eight), I
(listen to music),I dont...).
en primeira e terceira persoa de
singular, para describir accins
que se realizan no mesmo
instante no que un fala (What
are you doing?, Im (playing),
What is he doing?, Shes/hes
(speaking)).
habituais e indicacins de
direccins, en afirmativa e
negativa (Fold (the paper, turn
(on the left)).
- Expresin de existencia (There
is a (library) / There are lots of
(parks) / There isnt / There
arent...).
existencia de algo (Is there a
(cinema)?, Yes there is, No
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
6
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
there, isnt, Are there lots of
(gyms)?, Yes there are, No,
there arent).
- Expresin da informacin (Ive/I
havent got (English) on
(Friday)...).
das da semana, meses, o
tempo atmosfrico, as horas e
as datas (What date is it
today?...).
(Wheres is it?, Its
desde 1 a 1000. e 1st (1st),
twenty-fifth (25th)
Its (one) pound and (fifty)
cents).
o persoas (How many are
there?).
No, I dont).
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
6
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
(chips)).
respostas sobre habilidades
(Can you (swim)?, Yes, I can;,
No I cant).
(play the piano), I cant (play
the trumpet).
wearing).
(shoes)?).
- Expresin de desexos (I want to
(make a cake).
respostas curtas (Whats this?,
Its).
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
6
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
(pasta), please?).
frecuencia (recepcin) relativo a
posesins persoais, cores,
nmeros cardinais ata o 1000 e
ordinais ata dous dxitos,
roupa, materiais escolares, a hora,
roupa, adxectivos para describir
persoas, lugares e obxectos,
pases, nacionalidades,
continentes, profesins, partes do
corpo e a cara, deportes,
equipamento deportivo,
actividades ao aire libre e de lecer,
instrucins habituais e indicacins
de direccin, lugares da cidade,
medios de transporte, comida,
moedas, estado e sentimentos,
semana, meses, estacins do ano,
accins, instrumentos musicais,
materiais, animais, membros da
familia, partes do corpo e da cara,
e partes da casa.
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
7
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA PRIMEIRA LINGUA ESTRANXEIRA CURSO SEXTO
b
f
- Mobilizacin de informacin
previa sobre tipo de tarefa e
tema.
- Identificacin do tipo textual,
mesmo.
- Distincin de tipos de
comprensin (sentido xeral,
informacin esencial, puntos
principais).
- Formulacin de hiptese sobre
contido e contexto.
- Inferencia e formulacin de
hipteses sobre significados a
partir da comprensin de
elementos significativos,
lingsticos e paralingsticos.
- Reformulacin de hipteses a
partir da comprensin de novos
elementos.
rtmicos e de entoacin: interese
pola pronuncia coidada, polo ritmo,
B1.1. Identificar o sentido
xeral, a informacin esencial
e os puntos principais en
textos orais moi breves e
sinxelos en lingua estndar,
con estruturas simples e
lxico de uso moi frecuente,
articulados con claridade e
lentamente e transmitidos de
viva voz ou por medios
tcnicos, sobre temas
relacionados coas propias
intereses en contextos
cotins predicibles ou
relativos a reas de
necesidade inmediata nos
mbitos persoal, pblico e
educativo, sempre que as
condicins acsticas sexan
boas e non distorsionen a
mensaxe, que se poida
volver escoitar o devandito
ou pedir confirmacin e
conte con apoio visual ou
esencial de anuncios
publicitarios sobre
produtos que lle interesan
(xogos, ordenadores, CD
etc.).
CCL
CAA
PLEB1.2. Comprende
mensaxes e anuncios
pblicos que contean
instrucins, indicacins ou
outro tipo de informacin
(por exemplo, nmeros,
prezos, horarios, nunha
estacin ou nuns grandes
almacns).
CCL
CAA
PLEB1.3. Entende o que
se lle di en transaccins
habituais sinxelas
(instrucins, indicacins,
peticins, avisos).
CCL
CAA
CSC
PLEB1.4. Identifica o tema
dunha conversa coti
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
7
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
pola entoacin e pola acentuacin
adecuadas, tanto nas participacins
orais como nas imitacins,
recitacins e dramatizacins.

cunha clara referencia
contextual.
B1.2. Coecer e saber
aplicar as estratexias
bsicas mis adecuadas
para a comprensin do
sentido xeral, a informacin
esencial ou os puntos
B1.3. Utilizar as indicacins
do contexto e da informacin
contida no texto para facerse
unha idea dos significados
probables de palabras e
expresins que se
descoecen.
sonoros, acentuais, rtmicos
e de entoacin bsicos e
recoecer os significados e
intencins comunicativas
xerais relacionados con
estes.
predicible que ten lugar na
sa presenza (por
exemplo, nunha tenda, nun
tren).
CSC
PLEB1.5. Entende a
informacin esencial en
conversas breves e
sinxelas nas que participa,
que traten sobre temas
familiares como, por
exemplo, un mesmo, a
familia, a escola, o tempo
libre, a descricin dun
obxecto ou un lugar.
CCL
CAA
CSC
PLEB1.6. Comprende as
ideas principais de
presentacins sinxelas e
ben estruturadas sobre
temas familiares ou do seu
interese (por exemplo,
msica, deporte etc.), a
condicin de que conte
con imaxes e ilustracins e
se fale de maneira lenta e
clara.
CAA
sentido xeral e o esencial e
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
7
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
distingue os cambios de
tema de programas de
televisin ou doutro
material audiovisual e
multimedia dentro da sa
rea de interese (p. e. nos
que se entrevista a mozos
e mozas ou personaxes
coecidos ou coecidas
sobre temas cotis (por
exemplo, o que lles gusta
facer no seu tempo libre)
ou nos que se informa
sobre actividades de lecer
(teatro, cinema, eventos
deportivos etc.).
BLOQUE 2. PRODUCIN DE TEXTOS ORAIS: EXPRESIN E INTERACCIN
b
f
i
- Planificacin
claridade, distinguindo a sa
idea ou ideas principais e a
sa estrutura bsica.
- Adecuar o texto persoa
destinataria, contexto e canle,
B2.1. Participar de maneira
simple e comprensible en
conversas moi breves que
requiran un intercambio
directo de informacin en
reas de necesidade
inmediata ou sobre temas
moi familiares (un mesmo, a
contorna inmediata, persoas,
lugares, obxectos e
actividades, gustos e
PLEB2.1. Fai
presentacins breves e
sinxelas, previamente
preparadas e ensaiadas,
sobre temas cotis ou do
seu interese (presentarse
e presentar a outras
persoas; dar informacin
bsica sobre si mesmo, a
sa familia e a sa clase;
indicar as sas afeccins e
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
7
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
aplicando o rexistro e a
estrutura de discurso
adecuados a cada caso.
- Execucin
claridade, coherencia,
estruturndoo adecuadamente
e axustndose, se o caso,
aos modelos e frmulas de
cada tipo de texto.
- Reaxustar a tarefa (emprender
unha versin mis modesta da
tarefa) ou a mensaxe (facer
concesins no que realmente
lle gustara expresar), tras
valorar as dificultades e os
- Apoiarse en tirar o mximo
partido dos coecementos
previos (utilizar linguaxe
prefabricada etc.).
lingsticas mediante
procedementos lingsticos,
paralingsticos ou
paratextuais.
opinins), nun rexistro neutro
ou informal, utilizando
expresins e frases sinxelas
e de uso moi frecuente,
bsicos, anda que en
ocasins a pronuncia non
sexa moi clara, sexan
evidentes as pausas e
titubeos e sexa necesaria a
repeticin, a parfrase e a
cooperacin da persoa
interlocutora para manter a
comunicacin.
bsicas para producir textos
orais monolxicos ou
dialxicos moi breves e
sinxelos, utilizando, p. e.,
frmulas e linguaxe
prefabricado ou expresins
memorizadas, ou apoiando
con xestos o que se quere
expresar.
B2.3. Articular, de maneira
polo xeral comprensible pero
con evidente influencia da
primeira ou outras linguas,
intereses e as principais
actividades do seu da a
da; describir brevemente e
de maneira sinxela a sa
habitacin, o seu men
preferido, o aspecto
exterior dunha persoa, ou
un obxecto; presentar un
tema que lle interese (o
seu grupo de msica
preferido); dicir o que lle
gusta e non lle gusta e dar
a sa opinin)usando
estruturas sinxelas e
cunha pronuncia e
entoacin comprensible.
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
7
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
Lingsticos
- Modificar palabras de
significado parecido.
- Definir ou parafrasear un
termo ou expresin.
Paralingsticos e paratextuais
- Pedir axuda.
- Sinalar obxectos, usar
decticos ou realizar
accins que aclaran o
significado.
- Usar linguaxe corporal
culturalmente pertinente
posturas, contacto visual
ou corporal, proxmica).
- Usar sons extralingsticos
e calidades prosdicas
convencionais.
rtmicos e de entoacin: interese
pola pronuncia coidada, polo ritmo,
pola entoacin e pola acentuacin
un repertorio moi limitado de
patrns sonoros, acentuais,
rtmicos e de entoacin
bsicos, adaptndoos
funcin comunicativa que se
quere levar a cabo.
B2.4. Facerse entender en
intervencins breves e
sinxelas, anda que resulten
evidentes e frecuentes os
titubeos iniciais, as
vacilacins, as repeticins e
as pausas para organizar,
corrixir ou reformular o que
se quere dicir.
B2.5. Interactuar de maneira
moi bsica, utilizando
tcnicas moi simples,
lingsticas ou non verbais
(p. e. xestos ou contacto
fsico) para iniciar, manter ou
conclur unha breve
conversa.
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
7
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
adecuadas.
b
f
i
- Mobilizacin de informacin
previa sobre tipo de tarefa e
tema.

- Identificacin do tipo textual,
mesmo.
- Distincin de tipos de
comprensin (sentido xeral,
informacin esencial, puntos
principais).
- Formulacin de hiptese sobre
contido e contexto.
- Inferencia e formulacin de
hiptese sobre significados a
partir da comprensin de
B3.1. Identificar o tema, o
sentido xeral, as ideas
principais e informacin
especfica en textos, tanto
en formato impreso como en
soporte dixital, moi breves e
sinxelos, en lingua estndar
e cun lxico de alta
frecuencia, e nos que o tema
tratado e o tipo de texto
resulten moi familiares,
cotins ou de necesidade
inmediata, a condicin de
que se poida reler o que non
se entendeu, que se poida
consultar un dicionario e
conte con apoio visual e
contextual.
bsicas mis adecuadas
para a comprensin do
PLEB3.1. Comprende
instrucins, indicacins, e
informacin bsica en
notas, letreiros e carteis en
ras, tendas, medios de
transporte, cinemas,
museos, colexios, e outros
servizos e lugares
pblicos.
CCL
CAA
PLEB3.2. Comprende
informacin esencial e
localiza informacin
especfica en material
informativo sinxelo como
mens, horarios,
catlogos, listas de prezos,
anuncios, guas
telefnicas, publicidade,
folletos tursticos,
programas culturais ou de
eventos etc.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
7
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
elementos significativos,
lingsticos e paralingsticos.
- Reformulacin de hiptese a
partir da comprensin de novos
elementos.
sociolingsticos: convencins
sociais, normas de cortesa e
rexistros; costumes, valores,
crenzas e actitudes; linguaxe non
verbal.
- Sados e presentacins,
desculpas, agradecementos,
invitacins.
- Expresin da capacidade, o
gusto, a preferencia, a opinin, o
acordo ou desacordo, o
sentimento, a intencin.
- Descricin de persoas,
actividades, lugares, obxectos,
hbitos, plans.
- Narracin de feitos pasados
remotos e recentes.
sentido xeral, a informacin
esencial ou os puntos
B3.3. Inferir do contexto e da
informacin contida no texto
os significados probables de
palabras e expresins que
se descoecen.
B3.4. Recoecer os signos
ortogrficos bsicos (p. e.
punto, coma), as como
smbolos de uso frecuente
(p. e. , @, ), e identificar
os significados e intencins
comunicativas xerais
relacionados con estes.
PLEB3.3. Comprende
correspondencia (SMS,
correos electrnicos,
postais e tarxetas) breve e
sinxela que trate sobre
temas familiares como, por
exemplo, un mesmo, a
familia, a escola, o tempo
libre, a descricin dun
obxecto ou un lugar, a
indicacin da hora e o
lugar dunha cita etc.
CCL
CAA
esencial e os puntos
principais de noticias
breves e artigos de
revistas para mozas e
mozos que traten temas
que lle sexan familiares ou
sexan do seu interese
(deportes, grupos
musicais, xogos de
ordenador).
CCL
CAA
esencial de historias
breves e ben estruturadas
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
7
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Peticin e ofrecemento de axuda,
informacin, instrucins,
obxectos, opinin, permiso.
- Establecemento e mantemento
da comunicacin.
B3.2. Patrns grficos e
convencins ortogrficas:
- Interese polo lectura dos textos
escritos propios e alleos
valorando o seu sentido esttico,
correcta grafa e ortografa.
e identifica os e as
personaxes principais, a
condicin de que a imaxe
e a accin conduzan gran
parte do argumento
(lecturas adaptadas,
cmics etc.).
CAA
PLEB3.6. Emprega de
forma axeitada os signos
ortogrficos bsicos (p. e.
punto, coma), as como
smbolos de uso frecuente
(p. e. , @, ).
CCL
BLOQUE 4. PRODUCIN DE TEXTOS ESCRITOS: EXPRESIN E INTERACCIN
b
f
i
B4.1 Estratexias de producin:
- Planificacin:
- Mobilizar e coordinar as
propias competencias xerais e
comunicativas co fin de
realizar eficazmente a tarefa
B4.1. Construr, en papel ou
en soporte electrnico,
textos moi curtos e sinxelos,
illadas, nun rexistro neutro
ou informal, utilizando con
razoable correccin as
breve formulario ou unha
ficha cos seus datos
persoais (por exemplo,
para rexistrarse nas redes
sociais, para abrir unha
conta de correo electrnico
etc.).
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
7
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
(repasar que se sabe sobre o
tema, que se pode ou se
quere dicir etc.).
- Localizar e usar
adecuadamente recursos
lingsticos ou temticos (uso
dun dicionario ou gramtica,
obtencin de axuda etc.).
- Execucin:
modelos e frmulas de cada
tipo de texto.
- Reaxustar a tarefa (emprender
unha versin mis modesta da
tarefa) ou a mensaxe (facer
concesins no que realmente
lle gustara expresar), tras
valorar as dificultades e os
- Apoiarse en e sacar o mximo
partido dos coecementos
previos (utilizar linguaxe
prefabricada etc.).
B4.2. Patrns grficos e
convencins ortogrficas:
bsicas e os principais
signos de puntuacin, para
falar de si mesmo/a, da sa
contorna mis inmediata e
de aspectos da sa vida
coti, en situacins
estratexias bsicas para
producir textos escritos moi
breves e sinxelos, p. e.
copiando palabras e frases
moi usuais para realizar as
funcins comunicativas que
se perseguen.
B4.3. Aplicar patrns
grficos e convencins
ortogrficas bsicas para
escribir con razoable
correccin palabras ou
frases curtas que se utilizan
normalmente ao falar, pero
non necesariamente cunha
normalizada.
B4.8. Facer uso das
ferramentas informticas
para completar actividades
predeseadas polo persoal
PLEB4.2. Escribe
breve e simple (mensaxes,
notas, postais, correos,
chats ou SMS) na que d
as grazas, felicita a algun,
fai unha invitacin, d
instrucins, ou fala de si
mesmo/a e da sa
contorna inmediata
(familia, amigos e amigas,
afeccins, actividades
cotis, obxectos e lugares)
e fai preguntas relativas a
estes temas.
CCL
CD
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
7
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Interese pola presentacin dos
textos escritos propios e alleos
valorando o seu sentido esttico
e empregando a correcta grafa e
ortografa.
docente.
B4.8. Usar correctamente o
dicionario bilinge, biblioteca
de aula e outros materiais de
consulta para a elaboracin
de textos, respectando as
sas normas de
funcionamento.
b
f
sociolingsticos: convencins
sociais, normas de cortesa e
rexistros; costumes, valores, crenzas
e actitudes; linguaxe non verbal, as
como a realidade plurilinge e
multicultural da propia contorna.
B5.2 Funcins comunicativas:
- Sados e presentacins,
desculpas,agradecementos,
invitacins.
- Expresin da capacidade, o gusto,
a preferencia, a opinin, o acordo
socioculturais e
sociolingsticos bsicos,
concretos e significativos,
sobre a vida coti (hbitos,
horarios, actividades ou
celebracins), condicins de
vida (vivenda, contorna),
relacins interpersoais
(familiares, de amizade ou
escolares), comportamento
(xestos habituais, uso da voz
ou contacto fsico) e
convencins sociais (normas
de cortesa), e aplicar os
coecementos adquiridos
PLEB5.1. Entende a
informacin esencial en
conversas breves e sinxelas
nas que participa que traten
sobre temas familiares
como, por exemplo, un
mesmo, a familia, a escola,
o tempo libre, a descricin
dun obxecto ou dun lugar.
CCL
CAA
CSC
PLEB5.2. Desenvlvese en
transaccins cotis (p. e.
pedir nunha tenda un
produto e preguntar o
prezo).
CCL
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
8
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
ou desacordo, o sentimento, a
intencin.
- Descricin de persoas,
actividades, lugares, obxectos,
hbitos, plans.
- Narracin de feitos pasados
remotos e recentes.
- Peticin e ofrecemento de axuda,
informacin, instrucins, obxectos,
opinin, permiso.
- Establecemento e mantemento da
comunicacin.
discursivas:
- Expresin de relacins lxicas:
conxuncin (and); disxuncin (or);
oposicin (but); causa (because);
finalidade (to- infinitive, e. g. I did it
to help her); comparacin (as Adj.
as; smaller (than); the biggest).
- Relaciones temporais (when;
before; after).
sobre estes a unha
comprensin adecuada do
texto.
B5.2. Recoecer aspectos
socioculturais e
sociolingsticos bsicos,
concretos e significativos, e
aplicar os coecementos
adquiridos sobre estes a unha
producin oral e escrita
adecuada ao contexto,
respectando as convencins
comunicativas mis
elementais.
B5.3. Distinguir a funcin ou
funcins comunicativas
principais do texto (p. e. unha
demanda de informacin,
unha orde, ou un
ofrecemento) e un repertorio
limitado dos seus expoentes
mis habituais, as como os
patrns discursivos bsicos
(p. e. inicio e peche
conversacional, ou os puntos
dunha narracin esquemtica,
inicio e peche dunha carta, ou
conversas cara a cara ou
por medios tcnicos
(telfono, Skype) nas que
se establece contacto social
(dar as grazas, saudar,
despedirse, dirixirse a
algun, pedir desculpas,
presentarse, interesarse
polo estado de algun,
felicitar a algun), se
intercambia informacin
persoal e sobre asuntos
cotis, se expresan
sentimentos, se ofrece algo
a algun, se pide prestado
algo, queda con amigos e
amigas ou se dan
instrucins (p. e. como se
chega a un sitio con axuda
dun plano).
CCL
CD
CSC
PLEB5.4. Participa nunha
entrevista, p. e. mdica
nomeando partes do corpo
para indicar o que lle doe.

CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
8
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
- Afirmacin (affirmative sentences;
Yes (+ tag)).
- Exclamacin (What + noun, e. g.
What fun!; How + Adj., e. g. How
nice!; exclamatory sentences, e. g.
I love salgade!).
- Negacin (negative sentences
with not, never, non (Adj.),
nobody, nothing; Non (+ negative
tag)).
- Interrogacin (Wh- questions; Aux.
questions).
- Expresin do tempo: pasado
(simple past; present perfect);
presente (simple present); futuro
(going to; will).
- Expresin do aspecto: puntual
(simple tenses); durativo (present
and past continuous); habitual
(simple tenses (+ Adv., e. g.
always, everyday)); incoativo (start
ing); terminativo (finish ing).
- Expresin da modalidade:
factualidade (declarative
sentences); capacidade (can);
os puntos dunha descricin
esquemtica).
B5.4. Recoecer os
significados mis comns
asociados s estruturas
sintcticas bsicas propias da
comunicacin oral ou escrita
(p. e estrutura interrogativa
para demandar informacin).
limitado de lxico oral ou
escrito de alta frecuencia
relativo a situacins cotis e
temas habituais e concretos
relacionados coas propias
intereses.
B5.6. Cumprir a funcin
comunicativa principal do
texto (p. e. unha felicitacin,
un intercambio de
informacin, ou un
ofrecemento), utilizando un
repertorio limitado dos seus
expoentes mis frecuentes e
de patrns discursivos
bsicos (p. e. sados para
inicio e despedida para peche
PLEB5.5. Compara
coece para mellorar na
sa aprendizaxe e lograr
unha competencia integrada
a travs de producins
audiovisuais ou multimedia
e de manifestacins
artsticas.
CCL
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
8
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
posibilidade (may); necesidade
(must; need); obriga (have (got) to;
imperative); permiso (can; may);
intencin (going to; will).
- Expresin da existencia (there
is/are); a entidade (nouns and
pronouns, articles,
demonstratives); a calidade ((very
+) Adj.).
- Expresin da cantidade
(singular/plural; cardinal numerals
up to four digits; ordinal numerals
up to two digits. Quantity: all,
many, a lot, some, (a) few, (a)
little, more, much, half, a
bottle/cup/glass/piece of. Degree:
very, too, enough).
- Expresin do espazo (prepositions
and adverbs of location, position,
distance, motion, direction, origin
and arrangement).
- Expresin do tempo (points (e. g.
quarter past five); divisions (e. g.
half an hour, summer), and
indications (e. g. now, tomorrow
(morning)) of estafe; duration (e. g.
for two days); anteriority (before);
posteriority (after); sequence
en conversas ou en
correspondencia, ou unha
narracin esquemtica
desenvolvida en puntos.
B5.7. Cumprir a funcin
comunicativa principal do
texto escrito (p. e. unha
felicitacin, un intercambio de
informacin, ou un
ofrecemento), utilizando un
repertorio limitado dos seus
expoentes mis frecuentes e
de patrns discursivos
bsicos (p. e. sados).
B5.8. Manexar estruturas
enlazar palabras ou grupos
de palabras con conectores
bsicos como e, entn,
pero, porque), anda que
se sigan cometendo erros
bsicos de maneira
sistemtica en, p. e., tempos
verbais ou na concordancia.
B5.9. Coecer e utilizar un
repertorio limitado de lxico,
tanto oral como escrito, de
alta frecuencia relativo a
situacins cotis e temas
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
8
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
(firstthen); simultaneousness (at
the same estafe); frequency (e. g.
sometimes, on Sundays).
- Expresin do modo (Adv. of
manner, e. g. slowly, well).
B5.4. Lxico oral de alta frecuencia
(recepcin e producin) relativo a
identificacin persoal; vivenda, fogar
e contorna; actividades da vida
diaria; familia e amizades; traballo e
ocupacins; tempo libre, lecer e
deporte; viaxes e vacacins; sade e
coidados fsicos; educacin e estudo;
compras e actividades comerciais;
alimentacin e restauracin;
transporte; lingua e comunicacin;
medio ambiente, clima e contorna
natural; e tecnoloxas da informacin
e a comunicacin.

relacionados cos propios
intereses, experiencias e
necesidades.
interaccins adecuadamente
en situacins reais ou
simuladas en contextos
menos dirixidos.
multimedia e de
manifestacins artsticas
(horarios, hbitos,
festividades).
B5.12. Indagar a realidade
plurilinge e multicultural das
familias e da sa contorna, e
identificar semellanzas e
diferenzas, evitando os
estereotipos.
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
8
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B5.13. Establecer similitudes
e diferenzas das linguas que
hai na aula ou na sa
como un instrumento de
comunicacin, para aprender
e acercarse a outras culturas,
que hai diversidade de
linguas e mostra respecto por
todas.

ANEXO II
Disciplinas especfcas
rea de Educacin fsica.
A rea de Educacin fsica ten como fnalidade principal a competencia motriz dos alum-
nos e das alumnas, entendida como un conxunto de coecementos, procedementos, acti-
tudes e sentimentos que interveen nas mltiples interaccins que realiza un individuo no
seu medio e cos demais e que permite que o alumnado supere os diferentes problemas
motrices propostos tanto nas sesin de Educacin fsica como na sa vida coti; sempre
de forma coherente e en concordancia ao nivel de desenvolvemento psicomotor, prestando
especial sensibilidade atencin a diversidade nas aulas, utilizando estratexias inclusivas
e sempre buscando a integracin dos coecementos, os procedementos, as actitudes e os
sentimentos vinculados conduta motora fundamentalmente. A competencia motriz, que
non est recollida como unha das competencias clave, fundamental para o desenvolve-
mento destas, especialmente as Competencias Social e Cvica, Aprender a Aprender, Sen-
tido de Iniciativa e Esprito Emprendedor, Conciencia e Expresins Culturais e Matemtica
e Cientfco Tecnolxica e, en menor medida, a Competencia en Comunicacin Lingstica
e a Competencia Dixital.
Na educacin primaria, o alumnado explorar o seu potencial motor vez que des-
envolve todas as sas capacidades motrices. Isto implica mobilizar toda unha serie de
habilidades motrices, actitudes e valores en relacin co corpo, en diversas situacins de
ensino-aprendizaxe, nas que a experiencia individual e colectiva permitan adaptar a con-
duta motriz a diferentes contornas.
Nesta etapa, as competencias adquiridas deben permitir comprender o seu corpo, as
sas posibilidades e desenvolver as habilidades motrices bsicas con complexidade cre-
cente a medida que se progresa nos sucesivos cursos. As propias actividades axudarn
ademais a desenvolver a relacin cos demais, o respecto,a atencin especial igualdade
de xnero, entendendo as diferenzas en canto as capacidades psicofsicas entre as nenas
e os nenos, os condicionantes dos estereotipos sociais, a colaboracin, o traballo en equi-
po, o xogo limpo, a resolucin de confitos, o recoecemento do esforzo para lograr metas,
a aceptacin de regras establecidas e o desenvolvemento da iniciativa individual.
A Educacin fsica ao longo da educacin primaria ten no xogo o mis importante re-
curso como situacin de aprendizaxe e ferramenta didctica polo seu carcter motivador.
Debemos destacar os xogos tradicionais galegos que xunto coas danzas e bailes propias
de Galicia, supoen un elemento importante de transmisin do noso patrimonio artstico e
cultural ademais de fomentar as relacins interxeracionais.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
A proposta curricular de Educacin fsica permitir organizar as aprendizaxes dos alum-
nos e as alumnas ao longo do paso polo sistema educativo, tendo en conta o seu nivel
madurativo, a lxica interna das diversas actividades e aqueles elementos que afectan de
maneira transversal a todos os bloques como son as capacidades fsicas e coordinativas,
os valores sociais e individuais e a educacin para a sade.
As propostas didcticas deben incorporar a refexin e a anlise do que acontece e a
creacin de estratexias para facilitar a transferencia de coecementos a outras situacins.
O traballo por competencias integra un coecemento de base conceptual, outro relativo
s destrezas e, por ltimo, un con gran infuenza social e cultural, que implica un conxunto
de valores e actitudes.
Para facilitar a concrecin curricular de Educacin fsica establcense trece criterios de
avaliacin que se concretizan nos estndares de aprendizaxe avaliables. Estes permitirn
defnir os resultados da aprendizaxes, e concretarn mediante accins o que alumnado
debe saber e saber facer na rea de Educacin fsica. Estes estndares estn graduados e
secuenciados ao longo da etapa e, unha vez fnalizada esta, debern estar todos acadados
e consolidados.
Os contidos estn distribudos en seis grandes bloques:
Bloque 1. Contidos comns.
Bloque 2. O corpo: imaxe e percepcin.
Bloque 3. Habilidades motrices.
Bloque 4. Actividades fsicas artstico expresivas.
Bloque 5. Actividade fsica e sade.
Bloque 6. Os xogos e as actividades deportivas.
Esta agrupacin non determina mtodos concretos, responde a unha forma de organi-
zar os contidos que deben ser abordados dun xeito enlazado atendendo confguracin
cclica do ensino da rea, construndo uns contidos sobre os outros, como unha estrutura
de relacins observables de forma que se facilite a sa comprensin e aplicacin en con-
textos cada vez mis enriquecedores e complexos. Tampouco implica unha organizacin
pechada, pola contra, permitir organizar de diferentes maneiras os contidos, adoptando
a metodoloxa mis axeitada s caractersticas destes e do grupo de alumnos e alumnas.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
Os contidos do bloque comn, pola sa natureza transversal, traballaranse ao longo do
curso en combinacin cos contidos do resto dos bloques dado que trata aspectos como:
os valores que teen por referente o corpo, o movemento e relacin coa contorna,a edu-
cacin viaria, a resolucin de confitos mediante o dilogo e aceptacin das regras esta-
blecidas, o desenvolvemento da iniciativa individual e de hbitos de esforzo, as actitudes,
a confanza, o uso adecuado dos materiais e espazos e a integracin das Tecnoloxas da
Informacin e Comunicacin.
Como consecuencia de todo o anterior, establcense unha serie de orientacins meto-
dolxicas para a rea que favorecern un enfoque competencial, as como a consecucin,
consolidacin e integracin dos diferentes estndares por parte do alumnado:
A Educacin fsica nesta etapa ter un carcter eminentemente global e ldico, ata o
punto de converter o xogo no contexto ideal para a maiora das aprendizaxes.
A seleccin dos contidos e as metodoloxas activas e contextualizadas deben asegurar
o desenvolvemento das competencias clave ao longo de toda a etapa.
As estruturas de aprendizaxe cooperativo posibilitarn a resolucin conxunta das tare-
fas e dos problemas, e potenciarn a inclusin do alumnado.
O profesorado debe implicarse na elaboracin e deseo de diferentes tipos de mate-
riais, adaptados aos distintos niveis e aos diferentes estilos e ritmos de aprendizaxe dos
alumnos e alumnas, co obxecto de atender diversidade na aula e personalizar os proce-
sos de construcin das aprendizaxes. Dbese potenciar o uso dunha variedade de mate-
riais e recursos, considerando especialmente a integracin das Tecnoloxas da Informacin
e a Comunicacin.
Favoreceranse metodoloxas que tean a sa base no descubrimento guiado, a reso-
lucin de problemas, o traballo por retos ou a cooperacin.
Deber buscarse a implicacin das familias como un factor clave para facer dos nosos
alumnos e alumnas suxeitos activos na xestin da sa sade e na adquisicin de hbitos
de vida saudable.
Finalmente, necesaria unha axeitada coordinacin entre o persoal docente sobre as
estratexias metodolxicas e didcticas que se utilicen. Os equipos educativos deben for-
mular con criterios consensuados unha refexin comn e compartida sobre a efcacia das
diferentes propostas metodolxicas.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
8
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA EDUCACIN FSICA CURSO PRIMEIRO
BLOQUE1. CONTIDOS COMNS EN EDUCACIN FSICA
a
c
d
k
m
B1.1. Aceptacin da propia
realidade corporal.
B1.2. Respecto das persoas
que participan no xogo.
actitudes apropiadas e afrontar
as dificultades propias da
prctica da actividade fsica.
B1.1. Recoecer desde a
perspectiva de participante as
posibles situacins conflitivas
xurdidas nos xogos aceptando
as opinins dos e das demais.
EFB1 1.1. Mostra boa disposicin
para solucionar os conflitos de xeito
razoable.
CSC
CAA
CSIEE
EFB1 1.2. Recoece as condutas
inapropiadas que se producen nos
xogos.
CSC
CAA
CSIEE
i B1.4. Utilizacin guiada de
medios tecnolxicos no
proceso de aprendizaxe.
B1.5 Integracin das
comunicacin no proceso de
aprendizaxe.
B1.2. Buscar de maneira
guiada informacin utilizando
fontes de informacin e
facendo uso das TIC.
EFB1 2.1. Utiliza de maneira guiada
as novas tecnoloxas para buscar
informacin.
CD
CAA
a
k
l
n
B1.6. Uso correcto de materiais
e espazos na prctica da
Educacin fsica.
B1.7. O coidado do corpo e a
consolidacin de hbitos de
hixiene corporal.
B1.8. Adopcin de condutas
seguras ao actuar como pens
ou peoas nas sadas polo
contorno do colexio.
B1.3. Demostrar un
comportamento persoal e
social responsable,
respectndose a un mesmo e
aos outros e outras nas
actividades fsicas e nos
xogos, aceptando as normas e
regras establecidas.
EFB1 3.1. Participa activamente nas
actividades propostas.
CSC
CAA
CSIEE
EFB1 3.2. Demostra certa autonoma
resolvendo problemas motores.
CSIEE
CAA
CCEC
CSC
EFB1.3.3. Incorpora nas sas rutinas
o coidado e hixiene do corpo.
CSC
CSIEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
8
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EFB1.3.4. Participa na recollida e
organizacin de material utilizado
nas clases.
CSC
EFB1.3.5. Acepta formar parte do
grupo que lle corresponda.
CSC
CAA
BLOQUE 2. O CORPO: IMAXE E PERCEPCIN
k
m
realidade corporal.
B2.2. Confianza nun mesmo,
aumento da autoestima e a
autonoma persoal.
B2.1. Aceptar e respectar a
propia realidade corporal e a
dos e das demais.
EFB2.1.1. Respecta a diversidade de
realidades corporais entre os nenos
e nenas da clase.
CSC
CAA
b
k
B2.3. Estrutura corporal.
Identificacin do propio corpo e
das principais partes que
interveen no movemento.
B2.4. Experimentacin e
exploracin de posturas
corporais diferentes.
B2.5. Vivencia da relaxacin
global como estado de
quietude e toma de conciencia
da respiracin.
B2.6. Experimentacin de
situacins simples de equilibrio
esttico sobre bases estables.
B2.7. Percepcin espazo-
temporal. Orientacin do corpo
B2.2. Coecer a estrutura e
funcionamento do corpo para
realizar movementos
axeitados s situacins
motrices que se lle presentan.
EFB2.2.1. Coece e identifica as
partes do corpo propias.
CAA
CSC
EFB2.2.2. Realiza actividades de
equilibrio esttico, con e sen axuda,
en base de sustentacin estable.
CSC
CAA
EFB2.2.3. Reacciona corporalmente
ante estmulos sinxelos visuais,
auditivos e tctiles, dando respostas
motrices que se adapten s
caractersticas deses estmulos.
CAA
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
9
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e nocins topolxicas bsicas
(dentro/fra, arriba/abaixo,
diante/detrs, preto/lonxe...).
lateralidade e da dominancia
lateral propia.
B2.9. Posibilidades sensoriais
(vista, odo, tacto).
Experimentacin, exploracin e
discriminacin das sensacins.
BLOQUE 3. HABILIDADES MOTRICES
b
j
k
B3.1. Formas e posibilidades
do movemento.
Experimentacin de diferentes
formas de execucin e control
das habilidades motrices
bsicas: desprazamentos,
xiros, saltos.
B3.2. Desenvolvemento e
control da motricidade fina e a
coordinacin viso motora a
travs do manexo de obxectos.
motores sinxelos.
B3.4. Acondicionamento fsico
xeral en situacins de xogo,
especialmente mantemento e
mellora da flexibilidade.
B3.1. Resolver situacins
motrices con diversidade de
estmulos e condicionantes
espazo-temporais.
EFB3.1.1. Desprzase de distintas
formas, variando os puntos de apoio.
CSC
CCEC
CAA
EFB3.1.2. Salta de distintas formas,
variando os puntos de apoio e as
frecuencias.
CSC
CCEE
CAA
EFB3.1.3. Realiza xiros sobre o eixe
lonxitudinal variando os puntos de
apoio, con coordinacin e boa
orientacin espacial.
CSC
CCEE
CAA
EFB3.1.4. Equilibrar o corpo en
distintas posturas intentando
controlar a tensin, a relaxacin e a
respiracin.
CSC
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
9
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.5. Disposicin favorable a
participar en actividades fsicas
diversas aceptando as
diferenzas no nivel de
habilidade.
B3.6. Autonoma e confianza
nas propias habilidades
motrices en situacins e
contornos habituais.
BLOQUE 4. ACTIVIDADES FSICAS ARTSTICO EXPRESIVAS
b
d
j
k
m
o
B4.1. Descubrimento e
exploracin das posibilidades
expresivas do corpo e do
movemento. Sincronizacin do
movemento con estruturas
rtmicas sinxelas.
B4.2. Execucin de bailes ou
danzas sinxelas
representativas da cultura
galega e doutras culturas,
seguindo o ritmo.
B4.3. Imitacin de personaxes,
obxectos e situacins.
B4.4. Participacin en
situacins que supoan
comunicacin corporal.
B4.5. Desinhibicin na
exteriorizacin de emocins e
sentimentos a travs do corpo,
o xesto e o movemento.
B4.1. Utilizar os recursos
expresivos do corpo e o
movemento, comunicando
sensacins e emocins.
EFB4.1.1. Representa personaxes e
situacins, mediante o corpo e o
movemento con desinhibicin e
espontaneidade.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.2. Reproduce corporalmente
una estrutura rtmica sinxela.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.3. Realiza bailes e danzas
sinxelas representativas da cultura
galega e doutras culturas.
CCEC
CAA
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
9
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 5. ACTIVIDADE FSICA E SADE
a
b
k
B5.1. Identificacin e prctica
de hbitos bsicos de hixiene
corporal (aseo, roupa e
calzado), alimentarios e
posturais, relacionados coa
actividade fsica.
B5.2. Relacin da actividade
fsica co benestar da persoa.
B5.3. Mobilidade corporal
orientada sade.
B5.1. Recoecer os efectos do
exercicio fsico, a hixiene, a
alimentacin e os hbitos
posturais sobre a sade e o
benestar.
EFB5.1.1. Intenta cumprir as normas
bsicas do coidado do corpo en
relacin coa hixiene, con autonoma.
CSIEE
CAA
EFB5.1.2. Adopta hbitos
alimentarios saudables.
CSC
CSIE
CAA
EFB5.1.3. Inicia a incorporacin
como axente de sade da actividade
fsica sa rutina diaria.
CSC
CAA
CSIEE
k B5.4. Respecto das normas de
uso de materiais e espazos na
prctica de actividade fsica
para evitar accidentes.
B5.5. Respecto s persoas que
participan no xogo.
B5.2. Recoecer a importancia
das medidas de seguridade na
EFB5.2.1. Identifica os riscos
individuais e colectivos daquelas
actividades fsicas que vai
coecendo e practicando.
CAA
CSC
BLOQUE 6. OS XOGOS E ACTIVIDADES DEPORTIVAS
a
b
k
m
B6.1. Descubrimento da
cooperacin e a oposicin con
relacin s regras de xogo.
Aceptacin de distintos papeis
no xogo.
aceptacin das persoas que
participan no xogo, aceptando
B6.1. Recoecer tcticas
elementais dos xogos
aplicando as regras en
situacin de cooperacin e de
oposicin.
EFB6.1.1. Inciase no uso de tcticas
elementais dos xogos.
CSC
CSIEE
CAA
EFB6.1.2. Utiliza as regras dos
xogos en situacin de cooperacin e
oposicin.
CAA
CSIEE
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
9
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
o reto que supn opoerse ao
outro sen que iso derive en
situacins de rivalidade ou
menosprezo.
B6.3. Comprensin das normas
de xogo e cumprimento destas.
posibilidades na prctica dos
xogos.
d
k
m
o
B6.5. O xogo como actividade
comn a todas as culturas.
B6.6. Coecemento e prctica
dalgns xogos de Galicia.
B6.7. Prctica de xogos libres e
organizados.
B6.2. Recoecer a diversidade
de actividades fsicas, ldicas,
deportivas en especial as de
Galicia.
EFB6.2.1. Practica xogos libres e
xogos organizados.
CCEE
CAA
CSC
EFB6.2.2. Recoece xogos
tradicionais de Galicia.
CCEC
CAA
CSC
EFB6.2.3. Realiza distintos xogos
tradicionais de Galicia seguindo as
regras bsicas.
CCEC
CSC
CAA
k
l
m
o
B6.8.Xogos de aire libre no
parque ou en contornos
naturais prximos ao colexio.
Exploracin e gozo da
motricidade ao aire libre,
respectando a natureza.
B6.3. Manifestar respecto cara
ao contorno e o medio natural
nos xogos e actividades ao
aire libre.
EFB6.3.1. Realiza actividades no
medio natural.
CSC
CAA
EFB6.3.2. Coece o coidado e
respecto do medio ao efectuar
algunha actividade fra do centro.
CSC
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
9
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA EDUCACIN FSICA CURSO SEGUNDO
BLOQUE 1. CONTIDOS COMNS EN EDUCACIN FSICA
a
c
d
k
m
B1.1. Valoracin e aceptacin
da propia realidade corporal e
a dos e das demais.
B1.2. Respecto e valoracin
das persoas que participan no
xogo sen mostrar
discriminacins de ningn tipo.
B1.1. Opinar tanto desde a
perspectiva de participante
como de espectador ou
espectadora, ante as posibles
situacins conflitivas xurdidas,
participando en debates, e
aceptando as opinins dos e
das demais.
EFB1.1.1. Investiga, reflexiona e
debate de forma guiada sobre distintos
aspectos da moda e a imaxe corporal
dos modelos publicitarios.
CSC
CAA
CSIEE
CD
EFB1.1.2. Explica aos seus
compaeiros as caractersticas dun
xogo practicado na clase.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
EFB1.1.3. Mostra boa disposicin para
solucionar os conflitos de xeito
razoable.
CSC
CAA
CSIEE
EFB1.1.4. Recoece as condutas
inapropiadas que se producen na
prctica deportiva.
CSC
CAA
CSIEE
i B1.4. Utilizacin de medios
informacin, relacionada coa
rea.
B1.5. Integracin das
B1.2. Buscar e presentar
Informacin e compartila,
utilizando fontes de informacin
determinadas e facendo uso
das tecnoloxas da informacin
e a comunicacin como
recurso de apoio rea.
EFB1.2.1. Utiliza as novas tecnoloxas
para localizar a informacin que se lle
solicita.
CD
CAA
CSIEE
EFB1.2.2. Presenta os seus traballos
atendendo as pautas proporcionadas,
con orde, estrutura e limpeza.
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
9
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
aprendizaxe.
EFB1.2.3. Expn as sas ideas
expresndose de forma correcta en
diferentes situacins e respecta as
opinins dos e das demais.
CCL
CSC
CD
a
k
l
n
B1.6. Implicacin activa en
actividades motrices diversas,
recoecendo e aceptando as
diferenzas individuais no nivel
de habilidade.
Educacin fsica.
hixiene corporal.
ou peoas, nas sadas polo
B1.3. Demostrar un
social responsable,
respectndose a si mesmo/a e
actividades fsicas e nos xogos,
aceptando as normas e regras
establecidas e actuando con
interese e iniciativa individual e
traballo en equipo.
EFB1.3.1. Participa activamente nas
actividades propostas buscando unha
mellora da competencia motriz.
CSC
CAA
CSIEE
EFB1.3.2. Demostra certa autonoma
CSIEE
CAA
CCEC
CSC
EFB1.3.3. Incorpora nas sas rutinas o
coidado e hixiene do corpo.
CSC
CAA
organizacin de material utilizado nas
clases.
CSC
grupo que lle corresponda e o
resultado das competicins con
deportividade.
CSC
CAA
k
m
realidade corporal.

dos e das demais.
realidades corporais e de niveis de
competencia motriz entre os nenos e
nenas da clase.
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
9
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.2. Confianza nun mesmo,
aumento da autoestima e a
autonoma persoal.
b
k
B2.3. Estrutura corporal.
Percepcin, identificacin e
representacin do propio corpo
e das principais partes que
interveen no movemento
(articulacins e segmentos
corporais).
B2.4. Experimentacin e
exploracin de posturas
corporais diferentes, a partir
das posibilidades de
movemento das distintas
articulacins e segmentos
corporais.
B2.5. Vivencia da relaxacin
global como estado de
quietude. Toma de conciencia
da respiracin e as sas fases.
B2.6. Experimentacin de
situacins simples de equilibrio
esttico e dinmico sen
obxectos, sobre bases
estables, e portando obxectos.
B2.7. Percepcin espazo-
temporal. Orientacin do corpo
e nocins topolxicas bsicas
(dentro/fra, arriba/abaixo,
diante/detrs, preto/lonxe...).
adaptar o movemento s
circunstancias e condicins de
cada situacin, sendo capaz de
representar mentalmente o seu
corpo na organizacin das
accins motrices.
EFB2.2.1. Coece e identifica as
partes do corpo propias e do
compaeiro/a.
CAA
CSC
EFB2.2.2. Domina o equilibrio esttico,
sen axuda, variando o centro de
gravidade en base de sustentacin
estable.
CSC
CAA
EFB2.2.3. Inciase no equilibrio
dinmico.
CSC
CAA
EFB2.2.4. Reacciona corporalmente
ante estmulos sinxelos visuais,
motrices que se adapten s
caractersticas deses estmulos,
diminundo os tempos de resposta.
CAA
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
9
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.8. Afirmacin da
lateralidade. Recoecemento
da dominancia lateral e da
dereita e esquerda propias.
B2.9. Posibilidades sensoriais
(vista, odo, tacto).
Experimentacin, exploracin e
discriminacin das sensacins.
B
j
k
do movemento.
Experimentacin de diferentes
formas de execucin e control
bsicas: desprazamentos,
xiros, saltos, suspensin,
lanzamentos e recepcins.
B3.2. Desenvolvemento e
control da motricidade fina e a
coordinacin viso motora a
travs do manexo de obxectos.
motores sinxelos.
B3.4. Acondicionamento fsico
xeral en situacins de xogo,
especialmente mantemento e
mellora da flexibilidade.

espazo-temporais,
seleccionando e combinando
as habilidades motrices
bsicas e adaptndoas s
condicins establecidas de
forma eficaz.
EFB3.1.1. Desprzase de distintas
formas, variando os puntos de apoio,
con coordinacin e boa orientacin
espacial.
CSC
CCEC
CAA
EFB3.1.2. Salta de distintas formas,
variando os puntos de apoio,
amplitudes e frecuencias, con
coordinacin e boa orientacin
espacial.
CSC
CCEE
CAA
EFB3.1.3. Realiza as habilidades que
impliquen manexo de obxectos con
coordinacin dos segmentos corporais,
iniciando os xestos axeitados.
CSC
CCEE
CAA
EFB3.1.4. Realiza xiros sobre o eixo
lonxitudinal variando os puntos de
apoio, con coordinacin e boa
orientacin espacial.
CSC
CCEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
9
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
diversas aceptando as
diferenzas no nivel de
habilidade.
contornos habituais.
EFB3.1.5. Equilibra o corpo en
distintas posturas intentando controlar
a tensin, a relaxacin e a respiracin.
CSC
CAA
CSIEE
b
d
j
k
m
o
exploracin das posibilidades
expresivas do corpo e do
movemento. Sincronizacin do
movemento con estruturas
rtmicas sinxelas. Ritmos
baseados na introducin de
acentos nunha cadencia,
ritmos baseados na duracin
dos intervalos (curtos ou
longos).
danzas sinxelas
representativas da cultura
galega e doutras culturas,
asociando o movemento
corporal ao ritmo.
B4.3. Imitacin de personaxes,
obxectos e situacins.
movemento, comunicando
sensacins e emocins.
EFB4.1.1. Representa personaxes e
situacins, mediante o corpo e o
movemento con desinhibicin e
espontaneidade.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.2. Reproduce corporalmente
una estrutura rtmica sinxela.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.3. Realiza bailes e danzas
sinxelas representativas da cultura
CCEC
CAA
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
7
9
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.4. Participacin en
situacins que supoan
comunicacin corporal.
Recoecemento das
diferenzas no modo de
expresarse.
B4.5. Desinhibicin na
exteriorizacin de emocins e
a
b
k
B5.1. Identificacin e prctica
de hbitos bsicos de hixiene
corporal (aseo, roupa e
calzado), alimentarios e
posturais, relacionados coa
actividade fsica.
B5.2. Relacin da actividade
fsica co benestar da persoa.
B5.3. Mobilidade corporal
orientada sade.
B5.1. Coecer os efectos do
benestar.
EFB5.1.1. Cumpre as normas bsicas
do coidado do corpo en relacin coa
hixiene, con autonoma.
CSIEE
CAA
EFB5.1.2. Adopta hbitos alimentarios
saudables.
CSC
CSIEE
CAA
EFB5.1.3. Incorpora sa rutina diaria
a actividade fsica como axente de
sade.
CSC
CAA
CSIEE
k B5.4. Respecto das normas de
uso de materiais e espazos na
prctica de actividade fsica
para evitar accidentes.

B5.2. Coecer a importancia
das medidas de seguridade na
EFB5.2.1. Identifica e sinala os riscos
individuais e colectivos daquelas
actividades fsicas que vai coecendo
e practicando.
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
0
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B5.5. Respecto s persoas que
participan no xogo, sen mostrar
discriminacins de ningn tipo.
a
b
k
m
B6.1. Descubrimento da
cooperacin e a oposicin con
relacin s regras de xogo.
Aceptacin de distintos papeis
no xogo.
aceptacin das persoas que
participan no xogo, aceptando
o reto que supn opoerse ao
outro sen que iso derive en
situacins de rivalidade ou
menosprezo.
B6.3. Comprensin das
normas de xogo e
cumprimento voluntario destas.
posibilidades e esforzo nos
xogos, con aceptacin das
limitacins persoais.
B6.1. Coecer tcticas
elementais dos xogos
aplicando as regras en
situacin de cooperacin e de
oposicin.
EFB6.1.1. Pon en prctica as tcticas
elementais dos xogos.
CSC
CSIEE
CAA
EFB6.1.2. Utiliza as regras dos xogos
en situacin de cooperacin e
oposicin.
CAA
CSIEE
CSC
d
k
m
B6.5. O xogo como actividade
comn a todas as culturas.

B6.2. Coecer a diversidade de
actividades fsicas, ldicas,
deportivas, en especial as de
EFB6.2.1. Practica xogos libres e
xogos organizados, recoecendo as
sas caractersticas e diferenzas.
CCEE
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
0
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
o B6.6. Coecemento e prctica
dalgns xogos de Galicia.
Descubrimento de xogos
interculturais.
B6.7. Prctica de xogos libres
e organizados.
Galicia.
EFB6.2.2. Investiga e coece xogos
CCEC
CD
CAA
CSC
EFB6.2.3. Realiza distintos xogos
tradicionais de Galicia seguindo as
regras bsicas.
CCEC
CSC
CAA
k
l
m
o
B6.8. Xogos de aire libre no
parque ou en contornos
naturais prximos ao colexio.
Exploracin e gozo da
motricidade ao aire libre,
respectando a natureza.
nos xogos e actividades ao aire
libre.
EFB6.3.1. Realiza actividades no
medio natural.
CSC
CAA
EFB6.3.2. Coece o coidado e
respecto do medio ao efectuar algunha
actividade fra do centro.
CSC
CAA

REA EDUCACIN FSICA CURSO TERCEIRO
a
c
d
k
a dos e das demais.
B1.2. Aceptacin e respecto
cara s normas, regras,
B1.1. Opinar tanto desde a

CSC
CAA
CSIEE
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
0
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
m estratexias e persoas que
participan no xogo. Elaboracin
e cumprimento dun cdigo de
xogo limpo.
das demais.
compaeiros e s sas compaeiras
as caractersticas dun xogo practicado
na clase.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
razoable.
CSC
CAA
CSIEE
prctica deportiva.
CSC
CAA
CSIEE
rea.
B1.5. Integracin nas
aprendizaxe.
informacin e compartila,
solicita.
CD
CAA
CSIEE
CCL
CD
CAA,
CCL
CSC
CD
a
k
l
actividades motrices diversas,
recoecendo e aceptando as
diferenzas individuais no nivel
de habilidade.
B1.3. Demostrar un
social responsable,
CSIEE
CAA
CCEC
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
0
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
n
Educacin fsica.
hixiene corporal.
ou peoas nas sadas polo
traballo en equipo.
EFB1.3.2. Coece e respecta a
normas de educacin viaria en
contornos habituais e non habituais.
CSC
CAA
clases.
CSC
deportividade.
CSC, CAA
CSC, CSIEE,
CAA
b
k
m
a dos e das demais mostrando
una actitude crtica cara ao
modelo esttico-corporal
socialmente vixente.
B2.2. Seguridade, confianza
nun mesmo ou nunha mesma
e nos demais.
B2.3. Autonoma persoal:
autestima, expectativas
realistas de xito.
dos e das demais.
nenas da clase.
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
0
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
k
B2.4. Descubrimento dos
elementos orgnico-funcionais
relacionados co movemento:
circulacin, respiracin,
locomocin (principais
msculos e articulacins).
B2.5. Control do ritmo
respiratorio en diferentes
actividades.
Toma de conciencia e inicio do
control dos diferentes tipos de
respiracin.
B2.6. Equilibrio esttico e
dinmico sobre superficies
estables e inestables e alturas
variables.
B2.7. Organizacin espacial
(organizacin dos elementos
no espazo, apreciacin de
distancias, traxectorias,
orientacin, lonxitude).
Organizacin temporal
(duracin, sucesin, ritmo).
Organizacin espazo-temporal
velocidade, previsin do
movemento).
B2.8. Consolidacin da
lateralidade e a sa proxeccin
no espazo, con recoecemento
da esquerda e dereita dos e
das demais.
accins motrices.
EFB2.2.1. Recoece os dous tipos de
respiracin.
CAA
CSC
EFB2.2.2. Mantense en equilibrio
sobre distintas bases de sustentacin
en diferentes posturas e posicins,
durante un tempo determinado.
CSC
CAA
EFB2.2.3. Coece os msculos e
articulacins principais que participan
en movementos segmentarios bsicos
e no control postural.
CMCCT
CAA
CSC
EFB2.2.4. Colcase esquerda-
dereita de diferentes obxectos,
persoas e espazos en movemento.
CAA
CSC
CSIEE
EFB2.2.5. Reacciona ante
combinacins de estmulos visuais,
motrices axeitadas no tempo e no
espazo.
CAA
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
0
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
j
k
do movemento. Axuste e
consolidacin dos elementos
fundamentais na execucin
bsicas.
B3.2. Utilizacin eficaz e
econmica das habilidades
motrices bsicas en medios e
situacins estables e
coecidas.
B3.3. Inicio na adaptacin das
habilidades bsicas a
situacins non habituais e
contornos descoecidos ou
con incerteza, incidindo nos
mecanismos de decisin.
B3.4. Mellora das capacidades
fsicas bsicas de forma global
e orientada execucin das
habilidades motrices.
diversas aceptando a
existencia de diferenzas no
nivel de habilidade.
espazo-temporais,
forma eficaz.
EFB3.1.1. Realiza desprazamentos en
diferentes tipos de contornos
intentando non perder o equilibrio nin a
continuidade, e intentando axustar a
sa realizacin aos parmetros
espazo-temporais.
CSC
CCEC
CAA
EFB3.1.2. Realiza a habilidade motriz
bsica do salto en diferentes tipos de
contornos intentando non perder o
equilibrio e a continuidade, e
intentando axustar a sa realizacin
aos parmetros espazo-temporais.
CSC
CCEE
CAA
EFB3.1.3. Realiza as habilidades
motrices bsicas de manipulacin de
obxectos (lanzamento, recepcin) en
diferentes tipos de contornos
intentando aplicar os xestos axeitados
e utilizando os segmentos dominantes.
CSC
CCEE
CAA
motrices de xiro en diferentes tipos de
contornos intentando non perder o
equilibrio e a continuidade, e
intentando axustar a sa realizacin
aos parmetros espazo-temporais.

CSC
CCEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
0
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EFB3.1.5. Mantn o equilibrio en
diferentes posicins e superficies.
CSC
CAA
CSIEE
EFB3.1.6. Realiza actividades fsicas e
xogos propostos no medio natural ou
en contornos non habituais.
CSC
CAA
b
d
j
k
m
o
B4.1. O corpo e o movemento
como instrumentos de
expresin e comunicacin.
B4.2. Coecemento e prctica
de diversas manifestacins
expresivas adaptadas ao
mbito escolar: mimo,
dramatizacin, baile, expresin
corporal.
B4.3. Adecuacin do
movemento a estruturas
espazo-temporais e execucin
de bailes e coreografas
simples utilizando como base o
folclore galego e outros bailes
do mundo.
B4.4. Expresin de emocins e

movemento, de forma esttica
e creativa, comunicando
sensacins, emocins e ideas.
EFB4.1.1. Representa personaxes,
situacins, sentimentos, utilizando os
recursos expresivos do corpo,
individualmente, en parellas ou en
grupos.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.2. Realiza movementos a
partir de estmulos rtmicos ou
musicais, individualmente e en
parellas.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.3. Coece e practica bailes e
danzas sinxelas representativas da
cultura galega e doutras culturas,
seguindo unha coreografa bsica.
CCEC
CAA
CSC
CSIEE
EFB4.1.4. Leva a cabo manifestacins
artsticas sinxelas en interaccin cos
compaeiros e compaeiras.
CCEC
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
0
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.5. Desinhibicin e
espontaneidade na prctica de
danzas ou bailes, con
independencia do nivel de
habilidade mostrado.
B4.6. Recreacin de
personaxes reais e ficticios e
os seus contextos dramticos.
b
d
j
k
B4.7. Desenvolvemento das
habilidades motrices bsicas,
participando en actividades
artstico-expresivas.
posibilidade de cambiar as
montaxes ou coreografas de
actividades artstico-expresivas
(espazos, materiais, tempos...)
para adaptalas s necesidades
do grupo.
B4.2. Relacionar os conceptos
especficos de Educacin fsica
e os introducidos noutras reas
coa prctica de actividades
EFB4.2.1. Comeza a recoecer
algunha capacidade fsica bsica
implicada nas actividades artsticas.
CMCCT
CSC
CAA
EFB4.2.2. Coece a importancia do
desenvolvemento das capacidades
fsicas para a mellora das habilidades
motrices implicadas nas actividades
CMCCT
CAA
CSC
a
b
k
B5.1. Consolidacin de hbitos
de hixiene corporal e
adquisicin de hbitos
posturais e alimentarios
saudables relacionados coa
actividade fsica.
beneficios da actividade fsica
na sade integral da persoa.
benestar, manifestando unha
actitude responsable cara a un
mesmo ou mesma.
EFB5.1.1. Mellora das capacidades
fsicas.
CSIEE
CAA
EFB5.1.2. Busca, de maneira guiada,
informacin para comprender a
importancia duns hbitos de
alimentacin correctos para a sade.
CSC
CSIE
CAA
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
0
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B5.3. Prctica segura da
actividade fsica recoecendo a
importancia do quecemento, a
dosificacin do esforzo, a volta
calma e a relaxacin.
EFB5.1.3. Coece os efectos
beneficiosos do exercicio fsico para a
sade.
CSC
CAA
CSIEE
EFB5.1.4. Adopta hbitos posturais
axeitados.
CSC
CAA
CCL
CSIEE
CMCCT
EFB5.1.5. Realiza os quecementos de
forma autnoma.
CSC
CAA
CSIEE
k B5.4. Mellora da condicin
fsica orientada sade en
funcin do desenvolvemento
psicobiolxico.
B5.2. Mellorar o nivel das sas
capacidades fsicas, regulando
e dosificando a intensidade e
duracin do esforzo, tendo en
conta as sas posibilidades e a
sa relacin coa sade.
EFB5.2.1. Mellora o seu nivel de
partida das capacidades fsicas
orientadas sade.
CAA
CSC
EFB5.2.2. Identifica a frecuencia
cardaca en repouso e realizando
actividade fsica.
CAA
CMCCT
CSC
EFB5.2.3. Percibe diferentes niveis de
intensidade e esforzo na estrutura da
clase de Educacin fsica.
CAA
CSIEE
CSC
k B5.5. Adopcin das medidas
bsicas de seguridade na
execucin das actividades
B5.3. Identificar e interiorizar a
importancia da prevencin, a
recuperacin e as medidas de
EFB5.3.1. Ten en conta a seguridade
na prctica da actividade fsica,
realizando un quecemento guiado.
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
0
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
fsicas e no uso de materiais e
espazos.
B5.6 Actitude favorable cara
actividade fsica con relacin
sade, manifestando
comportamentos responsables,
respectuosos e seguros cara a
un mesmo e as demais
persoas.
seguridade na realizacin da
a
b
k
m
aplicacin das estratexias
bsicas de xogo relacionadas
coa cooperacin, a oposicin e
a cooperacin-oposicin.
B6.2. Respecto cara s
persoas que participan no xogo
e rexeitamento cara aos
comportamentos antisociais.
B6.3. Comprensin, aceptacin
e cumprimento das normas de
xogo.
B6.1. Resolver retos tcticos
elementais propios do xogo e
de actividades fsicas, con ou
sen oposicin, aplicando
principios e regras para
resolver as situacins motrices,
actuando de forma individual,
coordinada e cooperativa e
desempeando as diferentes
funcins implcitas en xogos e
actividades
EFB6.1.1. Inciase no uso dos
recursos adecuados para resolver
situacins bsicas de tctica individual
e colectiva en situacins motrices
habituais.
CSC
CAA
EFB6.1.2. Utiliza as habilidades
motrices bsicas en distintos xogos e
actividades fsicas.
CAA
CSIEE
CSC
d
k
m
o
B6.4. O xogo e o deporte como
elementos da realidade social.
Coecemento e prctica de
xogos tradicionais de Galicia.
B6.2. Coecer a diversidade de
actividades fsicas, ldicas e
Galicia.
EFB6.2.1. Recoece as diferenzas e
caractersticas bsicas dos xogos
populares, deportes colectivos,
deportes individuais e actividades na
natureza.
CCEE
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
1
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B6.5. Achegamento ao xogo
doutras comunidades e pases
dos seus compaeiros e
compaeiras da clase.
EFB6.2.2. Recoece xogos e deportes
CCEC
CAA
CSC
EFB6.2.3. Realiza distintos xogos e
deportes tradicionais de Galicia
seguindo as regras bsicas.
CSC
CAA
a
b
k
B6.6. Aplicacin das
habilidades bsicas en
situacins de xogo.
B6.7 Participacin en xogos de
diferente tipoloxa e iniciacin
prctica de actividades
deportivas a travs de xogos
predeportivos e o deporte
adaptado.
B6.3 Relacionar os conceptos
fsico-deportivas.
EFB6.3.1. Comeza a recoecer
algunha capacidade fsica bsica
implicada nos xogos e actividades
deportivas.
CSC
CAA
EFB6.3.2. Distingue en xogos e
deportes individuais e colectivos
estratexias de cooperacin e de
oposicin.
CAA
CSC
k
l
n
o
B6.8. Iniciacin orientacin
deportiva mediante propostas
ldicas (ximnasio, patio,
parque).
B6.9. Prctica e gozo de
actividades motrices ldicas
relacionadas coa natureza
(xogos de campo, de
exploracin, de aventura,
marcha, escalada...).
B6.10. Coecemento e coidado
da contorno natural.
libre, identificando e realizando
accins concretas dirixidas
sa preservacin.
EFB6.4.1. Faise responsable da
eliminacin dos residuos que se xeran
nas actividades no medio natural.
CSC
CAA
EFB6.4.2. Utiliza os espazos naturais,
respectando a flora e a fauna do lugar.
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
1
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA EDUCACIN FSICA CURSO CUARTO
a
c
d
k
m
B1.1. Valoracin e
aceptacin da propia
realidade corporal e a das
demais persoas.
cara s normas, regras,
estratexias e persoas que
participan no xogo.
Elaboracin e cumprimento
dun cdigo de xogo limpo.
capacidades para
desenvolver actitudes
apropiadas e afrontar as
dificultades propias da
B1.1. Opinar, tanto desde a
das demais.
CSC
CAA
CD
compaeiros e compaeiras as
caractersticas dun xogo practicado na
clase.
CCL
CAA
CSC
razoable.
CSC
CAA
CSIEE
prctica deportiva.
CSC
CAA
CSIEE
EFB1.1.5. Demostra un nivel de
autoconfianza axeitada s sas
capacidades.
CSC
CSIEE
CAA
informacin e compartila,
solicita.
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
1
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
rea.
B1.5. Integracin das
a comunicacin no proceso
de aprendizaxe.
CCL
CD
CAA
CCL
CSC
a
k
l
n
actividades motrices
diversas, recoecendo e
aceptando as diferenzas
individuais no nivel de
habilidade.
B1.7. Uso correcto de
materiais e espazos na
prctica da Educacin fsica.
B1.8. O coidado do corpo e
a consolidacin de hbitos
de hixiene corporal.
B1.9. Coecemento da
normativa bsica de
circulacin en ras e
estradas.
respecto, ao realizar sadas
fra do colexio, dos sinais
bsicos de trfico que
B1.3. Demostrar un
social responsable,
s outras persoas nas
traballo en equipo.
CSC
CAA
CSIEE
CAA
CCEC
CSC
CSIEE
CAA
clases.
CSC
deportividade.
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
1
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
afectan aos pens ou peoas
e s persoas ciclistas.
EFB1.3.6. Recoece e respecta as
CSC
CAA
b
k
m
B2.1. Valoracin e
aceptacin da propia
realidade corporal e a dos e
das demais mostrando una
actitude crtica cara ao
nun mesmo e nas demais
persoas.
autoestima, expectativas
realistas de xito.
das demais persoas.
nenas da clase.
CSC
CAA
EFB2.1.2. Toma de conciencia das
esixencias e valoracin do esforzo que
comportan as aprendizaxes de novas
habilidades.
CSC
CAA
CSIEE
b
k
B2.4. Descubrimento dos
elementos orgnico-
funcionais relacionados co
movemento: circulacin,
respiracin, locomocin
(principais msculos e
articulacins).
B2.5. Control do ritmo
respiratorio en diferentes
actividades. Toma de
conciencia e inicio do control
accins motrices.
EFB2.2.1. Recoece os dous tipos de
respiracin.
CAA
CSC
EFB2.2.2. Mantense en equilibrio
sobre distintas bases de sustentacin
a alturas variables.
CSC
CAA
EFB2.2.3. Coece os msculos e
articulacins principais que participan
en movementos segmentarios bsicos
e no control postural.
CMCCT
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
1
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
dos diferentes tipos de
respiracin.
B2.6 Equilibrio esttico e
dinmico sobre superficies
estables e inestables e
alturas variables.
B2.7. Organizacin espacial
(organizacin dos elementos
no espazo, apreciacin de
distancias, traxectorias,
orientacin, lonxitude).
Organizacin temporal
(duracin, sucesin, ritmo).
Organizacin espazo-
temporal velocidade,
previsin do movemento).
EFB2.2.4. Colcase esquerda-
dereita de diferentes obxectos,
persoas e espazos en movemento,
con e sen manipulacin de distintos
mbiles.
CAA
CSC
CSIEE
EFB2.2.5. Mellora a sa eficacia nas
repostas motrices ante combinacins
de estmulos visuais, auditivos e
tctiles no tempo e no espazo.
CAA
CSC
CSIEE
b
j
k
do movemento. Axuste e
consolidacin dos elementos
fundamentais na execucin
bsicas.
B3.2. Utilizacin eficaz e
econmica das habilidades
motrices bsicas en medios
e situacins estables e
coecidas.
espazo-temporais,
forma eficaz.
EFB3.1.1. Realiza desprazamentos en
diferentes tipos de contornos e en
actividades fsico-deportivas e
artstico-expresivas, intentando non
perder o equilibrio nin a continuidade,
axustando a sa realizacin aos
parmetros espazo-temporais.
CSC
CCEC
CAA
bsica do salto en diferentes tipos de
contornos e de actividades fsico-
deportivas e artstico-expresivas sen
CSC
CCEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
1
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.3. Inicio na adaptacin
das habilidades bsicas a
situacins non habituais e
contornos descoecidos ou
con incerteza, incidindo nos
mecanismos de decisin.
B3.4. Mellora das
capacidades fsicas bsicas
de forma global e orientada
execucin das habilidades
motrices.
fsicas diversas aceptando a
perder o equilibrio e a continuidade,
obxectos (lanzamento, recepcin) a
diferentes tipos de contornos e de
artstico-expresivas aplicando os
xestos e utilizando os segmentos
dominantes.
CSC
CCEE
CAA
motrices de xiro en diferentes tipos de
contornos sen perder o equilibrio e a
continuidade, tendo en conta dous
eixes corporais e os dous sentidos, e
CSC
CCEE
CAA
CSC
CAA
CSIEE
xogos propostos no medio natural ou
en contornos non habituais con certo
nivel de incertezas.

CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
1
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
j
k
m
o
B4.1. O corpo e o
movemento como
instrumentos de expresin e
comunicacin.
B4.2. Coecemento e
prctica de diversas
manifestacins expresivas
adaptadas ao mbito
escolar: mimo,
dramatizacin, baile,
expresin corporal.
B4.3. Adecuacin do
movemento a estruturas
espazo-temporais e
execucin de bailes e
coreografas simples
utilizando como base o
folclore galego e outros
bailes do mundo.
B4.4. Expresin de
emocins e sentimentos a
travs do corpo, o xesto e o
movemento.
situacins, ideas e sentimentos,
utilizando os recursos expresivos do
corpo, individualmente, en parellas ou
en grupos.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.2. Realiza movementos a
partir de estmulos rtmicos ou
musicais, individualmente,en parellas
ou grupos.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.3. Coece e practica bailes e
danzas sinxelas representativas da
cultura galega e doutras culturas,
seguindo unha coreografa bsica.
CCEC
CAA
CSC
CSIEE
EFB4.1.4. Leva a cabo manifestacins
artsticas en interaccin cos
CCEC
CSC
b
d
j
habilidades motrices
bsicas, participando en
EFB4.2.1. Distingue as capacidades
fsicas bsicas implicadas nas
actividades artstico-expresivas.
CMCCT
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
1
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
k actividades artstico-
expresivas.
actividades artstico-
expresivas (espazos,
materiais, tempos...) para
adaptalas s necesidades do
grupo.
EFB4.2.2. Coece a importancia do
CMCCT
CAA
CSC
a
b
k
B5.1. Consolidacin de
hbitos de hixiene corporal e
saudables relacionados coa
actividade fsica.
beneficios da actividade
fsica na sade integral da
persoa.
B5.3. Prctica segura da
actividade fsica,
recoecendo a importancia
do quecemento, a
dosificacin do esforzo, a
volta calma e a relaxacin.
mesmo ou mesma.
actividades propostas para mellorar as
capacidades fsicas relacionndoas
coa sade.
CSIEE
CAA
EFB5.1.2. Relaciona os principais
hbitos de alimentacin coa actividade
fsica (horarios de comidas,
calidade/cantidade dos alimentos
inxeridos etc.).
CSC
CAA
CMCCT
EFB5.1.3. Coece os efectos
sade.
CSC
CAA
axeitados recoecendo a sa
importancia para sade.
CSC
CAA
CSIEE
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
1
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
forma autnoma.
CSC
CAA
CSIEE
fsica orientada sade, en
psicobiolxico.
EFB5.2.1. Mellora o seu nivel de
partida das capacidades fsicas
orientadas sade.
CAA
CSC
EFB5.2.2. Identifica a frecuencia
cardaca en repouso e realizando
actividade fsica, nel mesmo ou nun
compaeiro ou compaeira.
CAA
CMCCT
CSC
EFB5.2.3. Percibe e comeza a adaptar
a intensidade do seu esforzo s
demandas da estrutura da clase de
Educacin fsica.
CAA
CSIEE
CSC
k B5.5. Adopcin das medidas
bsicas de seguridade na
execucin das actividades
fsicas e no uso de materiais
e espazos.
B5.6 Actitude favorable cara
actividade fsica con
relacin sade,
manifestando
comportamentos
responsables, respectuosos
e seguros cara a un mesmo
e as demais persoas.
EFB5.3.1. Ten en conta a seguridade
na prctica da actividade fsica, sendo
capaz de realizar o quecemento con
certa autonoma.
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
1
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
k
m
aplicacin das estratexias
bsicas de xogo
relacionadas coa
cooperacin, a oposicin e a
cooperacin-oposicin.
B6.2. Respecto cara s
persoas que participan no
xogo e rexeitamento cara
aos comportamentos
antisociais.
B6.3. Comprensin,
aceptacin e cumprimento
das normas de xogo.
actividades
EFB6.1.1. Consolida o uso dos
recursos adecuados para resolver
situacins bsicas de tctica individual
e colectiva en situacins motrices
habituais.
CSC
CSIEE
CAA
EFB6.1.2. Utiliza as habilidades
motrices bsicas en distintos xogos e
actividades fsicas.
CAA
CSIEE
CSC
d
k
m
o
B6.4. O xogo e o deporte
como elementos da
realidade social.
Coecemento e prctica de
xogos tradicionais de
Galicia.
B6.5. Achegamento ao xogo
doutras comunidades e
pases dos seus
compaeiros e compaeiras
da clase.
B6.2. Coecer, a diversidade
de actividades fsicas, ldicas,
deportivas,en especial as de
Galicia.
EFB6.2.1. Recoece as diferenzas,
caractersticas bsicas entre xogos
populares, deportes colectivos,
deportes individuais e actividades na
natureza.
CCEE
CAA
CSC
EFB6.2.2. Recoece a orixe e a
importancia dos xogos e os deportes
CCEC
CAA
CSC
seguindo as regras bsicas.
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
2
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
k
B6.6. Aplicacin das
habilidades bsicas en
situacins de xogo.
B6.7. Participacin en xogos
de diferente tipoloxa e
iniciacin prctica de
actividades deportivas a
travs de xogos
predeportivos e o deporte
adaptado.
fsico-deportivas.
EFB6.3.1. Distingue as capacidades
fsicas bsicas implicadas nos xogos e
nas actividades deportivas.
CSC
CAA
oposicin.
CAA
CSC
k
l
n
o
B6.8 Iniciacin orientacin
deportiva mediante
propostas ldicas (ximnasio,
patio, parque).
B6.9 Prctica e gozo de
actividades motrices ldicas
relacionadas coa natureza
(xogos de campo, de
exploracin, de aventura,
marcha, escalada...).
B6.10 Coecemento e
coidado da contorno natural.
B6.4 Manifestar respecto cara
sa preservacin.
as actividades no medio natural.
CSC
CAA
EFB6.4.2. Utiliza os espazos naturais
CSC
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
2
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA EDUCACIN FSICA CURSO QUINTO
a
c
d
k
m
B1.1. Valoracin e
aceptacin da propia
realidade corporal e a dos e
das demais.
B1.2. Adopcin de actitudes
de colaboracin, tolerancia,
respecto e resolucin
pacfica dos conflitos na
prctica de xogos e outras
actividades fsicas.
capacidades para
B1.4. Actitudes de
aceptacin, respecto e
valoracin cara a un mesmo,
aos compaeiros e
compaeiras e ao medio.
B1.1. Opinar coherentemente
con actitude crtica, tanto
desde a perspectiva de
participante como de
espectador ou espectadora,
ante as posibles situacins
conflitivas xurdidas,
das demais.
EFB1.1.1. Adopta unha actitude crtica
ante as modas e a imaxe corporal dos
modelos publicitarios.
CSC
CAA
CSIEE
clase e o seu desenvolvemento.
CCL
CAA
CSC
razoable.
CSC
CAA
CSIEE
EFB1.1.4. Recoece e cualifica
negativamente as condutas
prctica ou nos espectculos
deportivos.
CSC
CAA
CSIEE
capacidades.
CSC
CSIEE
CAA
B1.2. Extraer e elaborar
informacin relacionada con
temas de interese na etapa, e
para localizar e extraer a informacin
que se lle solicita.
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
2
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
rea.
B1.6. Integracin nas
de aprendizaxe.
compartila, utilizando fontes de
informacin determinadas e
facendo uso das tecnoloxas da
como recurso de apoio rea.
atendendo s pautas proporcionadas,
con orde, estrutura e limpeza e
utilizando programas de presentacin.
CCL
CD
CAA
EFB1.2.3. Expn as sas ideas de
forma coherente e exprsase de forma
correcta en diferentes situacins e
respecta as opinins dos e das
demais.
CCL
CSC
a
k
l
m
habilidade.
B1.10. Coecemento da
normativa bsica de
circulacin en ras e
estradas.
B1.3. Demostrar un
social responsable,
as demais persoas nas
traballo en equipo.
EFB1.3.1. Ten interese por mellorar a
competencia motriz.
CSC
CAA
EFB1.3.2. Demostra autonoma e
confianza en diferentes situacins,
resolvendo problemas motores con
espontaneidade e creatividade.
CSIEE
CAA
CCEC
CSC
CSIEE
CAA
clases.
CSC
deportividade.
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
2
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
afectan aos pens e peoas e
s persoas ciclistas.
CSC
CAA
b
k
m
B2.1. Valoracin e
aceptacin da propia
demais persoas mostrando
unha actitude crtica cara ao
persoas.
realistas de xito.
B2.1. Valorar, aceptar e
respectar a propia realidade
corporal e a dos e das demais,
mostrando unha actitude
reflexiva e crtica.
nenas da clase.
CSC
CAA
habilidades.
CSC
CAA
CSIEE
b
j
k
B3.1. Adaptacin da
motrices a situacins de
prctica de complexidade
crecente, con eficiencia,
seguridade e creatividade.
B3.2. Realizacin combinada
de desprazamentos, saltos,
espazo-temporais,
EFB3.1.1. Realiza desprazamentos
adaptndose a diferentes tipos de
deportivas e artstico-expresivas
axustndose a parmetros espazo-
temporais e intentando manter o
equilibrio postural.

CSC
CCEC
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
2
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
xiros, lanzamentos e
recepcins.
B3.3. Adaptacin das
habilidades motrices a
contornos de prctica non
habituais que favorezan
toma de decisins, con
seguridade e autonoma: o
medio natural.
B3.4. Control e dominio
motor e corporal desde unha
formulacin previa accin.
B3.5. Mellora das
de forma xenrica e
orientada execucin das
habilidades motrices,
recoecendo a influencia da
condicin fsica na mellora
destas.
contornos non habituais.
B3.7. Valoracin do esforzo
e o traballo ben executado
desde o punto de vista motor
como base para a propia
superacin.

forma eficaz.
bsica de salto adaptndose a
diferentes tipos de contornos e de
artstico-expresivas, axustando a sa
realizacin aos parmetros espazo-
CSC
CCEE
CAA
CSIEE
EFB3.1.3. Adapta as habilidades
obxectos (lanzamento, recepcin,
golpeo etc.) a diferentes tipos de
deportivas e artstico-expresivas
interiorizando e aplicando os xestos
cos segmentos dominantes e iniciando
a prctica cos non dominantes.
CSC
CCEE
CAA
CSIEE
EFB3.1.4. Aplica as habilidades
motrices de xiro a diferentes tipos de
deportivas e artstico-expresivas tendo
en conta os dous eixes corporais e os
dous sentidos, e axustando a sa
CSC
CCEE
CAA
CSIEE
CSC
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
2
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
fsicas diversas aceptando
as propias posibilidades e
limitacins, as como a
xogos no medio natural ou en
contornos non habituais, adaptando as
habilidades motrices diversidade e
incerteza procedente da contorno e s
sas posibilidades.
CSC
CAA
CSIEE
b
d
j
k
m
o
B4.1. O corpo e o
movemento. Exploracin,
conciencia e gozo das
posibilidades e recursos da
linguaxe corporal.
utilizacin creativa das
zonas corporais e
compoentes do movemento
expresivo: espazo, tempo e
a intensidade. Zonas
corporais: de equilibrio
(pernas e ps), de forza
(centro de gravidade
corporal), de autoridade
(peito, ombreiros, brazos) e
expresiva (rostro, mirada e
pescozo).
B4.3. Expresin e
comunicacin de
sentimentos e emocins
individuais e compartidas a
situacins, ideas, sentimentos
corpo individualmente, en parellas ou
en grupos.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.2. Representa ou expresa
movementos a partir de estmulos
rtmicos ou musicais, individualmente,
en parellas ou grupos.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.3. Coece e leva a cabo bailes
e danzas representativas da cultura
galega e doutras culturas, seguindo
unha coreografa bsica.
CCEC
CAA
CSC
CSIEE
EFB4.1.4. Constre e leva a cabo
composicins grupais en interaccin
cos compaeiros e compaeiras
corpo e partindo de estmulos musicais
ou plsticos.
CCEC
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
2
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
movemento.
danzas do folclore popular
galego valorando a
importancia da sa
conservacin e difusin.
Execucin de danzas do
mundo valorando a
diversidade como factor de
enriquecemento individual e
colectivo.
B4.5. Participacin na
composicin e execucin de
producins grupais a partir
de estmulos rtmicos,
musicais, poticos...
Elaboracin de bailes,
coreografas simples ou
montaxes expresivas.
b
d
j
k
bsicas, xenricas e
especficas e da condicin
fsica, participando en
expresivas. Recoecer e
valorar a posibilidade de
cambiar as montaxes ou
coreografas de actividades
artstico-expresivas
EFB4.2.1. Identifica a capacidade
fsica bsica implicada de forma mis
significativa nas actividades
expresivas.
CMCCT
CSC
CAA
EFB4.2.2. Recoece a importancia do
CMCCT
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
2
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
(espazos, materiais,
tempos...) para adaptalas s
necesidades do grupo.
a
b
k
B5.1. Autonoma na hixiene
corporal (vestimenta e aseo
tras o exercicio) e
saudables (includa a
correcta hidratacin durante
e despois do exercicio).
persoa e identificacin crtica
das prcticas pouco
saudables (sedentarismo,
abuso do lecer audiovisual,
adiccin s novas
tecnoloxas, consumo de
tabaco ou alcohol...).
Valoracin do xogo e o
deporte como alternativas
aos hbitos nocivos para a
sade.
B5.3. Adquisicin de hbitos
de quecemento (global e
especfico), de dosificacin
do esforzo e recuperacin,
necesarios para previr
lesins.
mesmo.
EFB5.1.1. Ten interese por mellorar as
capacidades fsicas.
CSIEE
CAA
inxeridos etc.).
CSC
CAA
CMCT
EFB5.1.3. Recoece os efectos
sade e os prexudiciais do
sedentarismo, dunha dieta
desequilibrada e do consumo de
alcohol, tabaco e outras substancias..
CSC
CAA
CSIEE
axeitados na sa vida coti e na
prctica da actividade fsica,
recoecendo a sa importancia para
sade.
CSC
CAA
CCL
CSIEE
CMCT
forma autnoma e sistemtica.
CSC
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
2
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
psicobiolxico.
EFB5.2.1. Mostra unha mellora global
con respecto ao seu nivel de partida
das capacidades fsicas orientadas
sade.
CAA
CSIEE
CSC
EFB5.2.2. Relaciona a frecuencia
cardaca e respiratoria, con distintas
intensidades de esforzo.
CAA
CMCCT
CSC
EFB5.2.3. Comeza a adaptar a
intensidade do seu esforzo ao tempo
de duracin da actividade.
CAA
CSIEE
CSC
k B5.5. Recoecemento e
aplicacin das medidas
bsicas de prevencin e
seguridade na prctica de
actividade fsica en relacin
coa execucin motriz e co
uso de materiais e espazos.
B5.6 Valoracin da
actividade fsica como factor
esencial no mantemento e
mellora da sade. Aprecio,
gusto e interese polo
coidado do corpo.
EFB5.3.1. Explica as lesins e
enfermidades deportivas mis comns,
as como as accins preventivas e os
primeiros auxilios bsicos.
CCL
CAA
CSC
CMCCT
a
b
k
B6..1 Uso adecuado das
estratexias bsicas dos
xogos relacionadas coa
EFB6.1.1. Utiliza os recursos
adecuados para resolver situacins
bsicas de tctica individual e colectiva
en diferentes situacins motrices.
CSC
CSIEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
2
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
m cooperacin, a oposicin e a
cara s normas, regras e
xogo. Elaboracin e
cumprimento dun cdigo de
xogo limpo.
actividades
EFB6.1.2. Realiza combinacins de
habilidades motrices bsicas
axustndose a un obxectivo e a uns
CAA
CSIEE
CSC
d
k
m
o
como fenmenos sociais e
culturais. Prctica de xogos
e actividades deportivas de
diferentes modalidades con
dificultade crecente.
B6.4. Coecemento, prctica
e valoracin dos xogos e
deportes tradicionais de
Galicia. Coecemento e
prctica de xogos doutras
culturas.
B6.2. Coecer e poer en
prctica a diversidade de
Galicia.
EFB6.2.1. Recoece as diferenzas,
caractersticas entre xogos populares,
deportes colectivos, deportes
individuais e actividades na natureza.
CCL
CCEE
CAA
CSC
EFB6.2.2. Recoece a riqueza cultural,
a historia e a orixe dos xogos e os
deportes tradicionais de Galicia.
CCEC
CAA
CSC
respectando principios e regras
destes.
CCEC
CAA
CSC
a
b
k
bsicas, xenricas e
fsica, participando en xogos
predeportivos e en
predeportes. Recoecer e
fsico-deportivas.
significativa nos exercicios.
CMCCT
CSC
CAA
motrices.
CMCCT
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
3
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
cambiar as regras de xogo
B6.6. Uso adecuado das
oposicin.
CMCCT
CAA
CSC
EFB6.3.4. Describe os exercicios
realizados, usando os termos e
coecementos que sobre o aparello
locomotor se desenvolven na rea de
Ciencias da natureza.
CMCCT
CCL
CSC
CAA
k
m
o
B6.7. Iniciacin ao deporte
de orientacin (colexio,
parque, medio natural).
Toma de contacto co
comps. Participacin na
organizacin e
desenvolvemento de xogos
de orientacin.
B6.8. Prctica responsable
de actividades fsicas ldicas
e deportivas nas sadas
contorno natural de Galicia.
B6.9. Coecemento, goce,
coidado e valoracin da
natureza.
sa preservacin.
CSC
CAA
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
3
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA EDUCACIN FSICA CURSO SEXTO
a
c
d
k
m
B1.1. Valoracin e
aceptacin da propia
demais persoas
B1.2..Adopcin de actitudes
de colaboracin, tolerancia,
respecto e resolucin
pacfica dos conflitos na
prctica de xogos e outras
actividades fsicas.
capacidades para
B1.4. Actitudes de
aceptacin, respecto e
valoracin cara a un mesmo,
aos compaeiros e
compaeiras e ao medio.
B1.1. Opinar coherentemente
con actitude crtica tanto desde
a perspectiva de participante
aceptando as opinins das
demais persoas.
EFB1.1.1. Adopta unha actitude crtica
ante as modas e a imaxe corporal dos
modelos publicitarios.
CSC
CAA
CSIEE
clase e o seu desenvolvemento.
CCL
CAA
CSC
EFB1.1.3. Recoece e cualifica
negativamente as condutas
prctica ou nos espectculos
deportivos.
CSC
CAA
CSIEE
capacidades.
CSC
CSIEE
CAA
B1.2. Extraer e elaborar
informacin relacionada con
temas de interese na etapa, e
para localizar e extraer a informacin
que se lle solicita.
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
3
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
rea.
B1.6 Integracin das
de aprendizaxe.
compartila, utilizando fontes de
informacin determinadas e
facendo uso das tecnoloxas da
como recurso de apoio rea.
con orde, estrutura e limpeza, e
utilizando programas de presentacin.
CCL
CD
CAA
EFB1.2.3. Expn as sas ideas de
forma coherente e exprsase de forma
correcta en diferentes situacins e
respecta as opinins dos e das
demais.
CCL
CSC
a
k
l
n
habilidade.
B1.10. Coecemento da
normativa bsica de
circulacin en ras e
estradas.
B1.3. Demostrar un
social responsable,
s demais persoas nas
actividades fsicas, en distintos
contornos inclundo a natural e
nos xogos, aceptando as
normas e regras establecidas e
actuando con interese e
iniciativa individual e traballo en
equipo.
CSC
CAA
EFB1.3.2. Demostra autonoma e
confianza en diferentes situacins,
resolvendo problemas motores con
espontaneidade e creatividade.
CSIEE
CAA
CCEC
CSC
CSIEE
CAA
clases.
CSC
deportividade.
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
3
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
afectan aos pens e peoas e
s persoas ciclistas.
CSC
CAA
b
k
m
B2.1. Valoracin e
aceptacin da propia
demais persoas mostrando
una actitude crtica cara ao
persoas.
realistas de xito.
B2.1. Valorar, aceptar e
respectar a propia realidade
corporal e a das demais
persoas, mostrando unha
actitude reflexiva e crtica.
nenas da clase.
CSC
CAA
habilidades.
CSC
CAA
CSIEE
b
j
k
B3.1. Adaptacin da
motrices a situacins de
prctica de complexidade
crecente, con eficiencia,
seguridade e creatividade.
B3.2. Realizacin combinada
de desprazamentos, saltos,
espazo-temporais,
EFB3.1.1. Adapta os desprazamentos
a diferentes tipos de contornos e de
artstico-expresivas axustando a sa
temporais e mantendo o equilibrio
postural.

CSC
CCEC
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
3
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
xiros, lanzamentos e
recepcins.
B3.3. Adaptacin das
habilidades motrices a
contornos de prctica non
habituais que favorezan
toma de decisins, con
seguridade e autonoma: o
medio natural.
B3.4. Control e dominio
motor e corporal desde unha
formulacin previa accin.
B3.5. Mellora das
de forma xenrica e
orientada execucin das
habilidades motrices,
recoecendo a influencia da
condicin fsica na mellora
destas.
contornos non habituais.
B3.7. Valoracin do esforzo
e o traballo ben executado
desde o punto de vista motor
como base para a propia
superacin.

forma eficaz.
EFB3.1.2. Adapta a habilidade motriz
bsica de salto a diferentes tipos de
deportivas e artstico-expresivas,
parmetros espazo-temporais e
mantendo o equilibrio postural.
CSC
CCEE
CAA
CSIEE
EFB3.1.3. Adapta as habilidades
obxectos (lanzamento, recepcin,
golpeo etc.) a diferentes tipos de
deportivas e artstico-expresivas,
aplicando correctamente os xestos e
utilizando os segmentos dominantes e
non dominantes.
CSC
CCEE
CAA
CSIEE
EFB3.1.4 Aplica as habilidades
motrices de xiro a diferentes tipos de
deportivas e artstico-expresivas, tendo
en conta os tres eixes corporais e os
dous sentidos, e axustando a sa
temporais e mantendo o equilibrio
postural.
CSC
CCEE
CAA
CSIEE
CSC
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
3
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
fsicas diversas aceptando
as propias posibilidades e
limitacins, as como a
EFB3.1.6. Realiza e propn
actividades fsicas e xogos no medio
natural ou en contornos non habituais,
adaptando as habilidades motrices
diversidade e incerteza procedente do
contorno e s sas posibilidades.
CSC
CAA
CSIEE
b
d
j
k
m
o
B4.1. O corpo e o
movemento. Exploracin,
conciencia e gozo das
posibilidades e recursos da
linguaxe corporal.
utilizacin creativa das
zonas corporais e
compoentes do movemento
expresivo: espazo, tempo e
a intensidade. Zonas
corporais: de equilibrio
(pernas e ps), de forza
(centro de gravidade
corporal), de autoridade
(peito, ombreiros, brazos) e
expresiva (rostro, mirada e
pescozo).
B4.3. Expresin e
comunicacin de
sentimentos e emocins
situacins, ideas, sentimentos,
corpo individualmente, en parellas ou
en grupos.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.2. Representa ou expresa de
forma creativa movementos a partir de
estmulos rtmicos ou musicais,
individualmente, en parellas ou grupos.
CCEC
CSC
CAA
EFB4.1.3. Coece, propn e leva a
cabo bailes e danzas representativas
da cultura galega e doutras culturas,
seguindo unha coreografa
establecida.
CCEC
CAA
CSC
CSIEE
EFB4.1.4. Constre e leva a cabo
composicins grupais en interaccin
cos compaeiros e compaeiras
CCEC
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
3
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
individuais e compartidas a
movemento.
danzas do folclore popular
galego valorando a
importancia da sa
conservacin e difusin.
Execucin de danzas do
mundo valorando a
diversidade como factor de
enriquecemento individual e
colectivo.
B4.5. Participacin na
composicin e execucin de
producins grupais a partir
de estmulos rtmicos,
musicais, poticos...
Elaboracin de bailes,
coreografas simples ou
montaxes expresivas.
corpo e partindo de estmulos
musicais, plsticos ou verbais.
b
d
j
k
bsicas, xenricas e
fsica, participando en
actividades artstico
expresivas.
significativa nas actividades
expresivas.
CMCCT
CSC
CAA
CMCCT
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
3
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
expresivas (espazos,
materiais, tempos...) para
adaptalas s necesidades do
grupo.
a
b
k
B5.1. Autonoma na hixiene
corporal (vestimenta e aseo
tras o exercicio) e
saudables (includa a
correcta hidratacin durante
e despois do exercicio).
persoa e identificacin crtica
das prcticas pouco
saudables (sedentarismo,
abuso do lecer audiovisual,
adiccin s novas
tecnoloxas, consumo de
tabaco ou alcohol...).
Valoracin do xogo e o
deporte como alternativas
aos hbitos nocivos para a
sade.
mesmo.
EFB5.1.1. Intersase por mellorar as
capacidades fsicas.
CSIEE
CAA
inxeridos etc.).
CSC
CAA
CMCCT
EFB5.1.3. Recoece os efectos
sade e os prexudiciais do
sedentarismo, dunha dieta
desequilibrada e do consumo de
alcohol, tabaco e outras substancias.
CSC
CAA
CMCCT
EFB5.1.4. Adopta e promove hbitos
posturais axeitados na sa vida coti e
na prctica da actividade fsica,
recoecendo a sa importancia para
sade.
CSC
CAA
CSIEE
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
3
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B5.3. Adquisicin de hbitos
de quecemento (global e
especfico), de dosificacin
do esforzo e recuperacin,
necesarios para previr
lesins.
forma autnoma e sistemtica,
valorando a sa funcin preventiva.
CSC
CAA
CSIEE
psicobiolxico.
EFB5.2.1. Mostra unha mellora global
con respecto ao seu nivel de partida
das capacidades fsicas orientadas
sade.
CAA
CSIEE
CSC
EFB5.2.2. Identifica a sa frecuencia
cardaca e respiratoria, en distintas
intensidades de esforzo.
CAA
CMCCT
CSC
EFB5.2.3. Adapta a intensidade do seu
esforzo ao tempo de duracin da
actividade.
CAA
CSIEE
CSC
EFB5.2.4. Identifica o seu nivel
comparando os resultados obtidos en
probas de valoracin das capacidades
fsicas e coordinativas cos valores
correspondentes sa idade
CAA
CMCCT
CSC
k B5.5. Recoecemento e
aplicacin das medidas
bsicas de prevencin e
seguridade na prctica de
actividade fsica en relacin
EFB5.3.1 Explica e recoece as
lesins e enfermidades deportivas
mis comns, as como as accins
preventivas e os primeiros auxilios.
CCL
CAA
CSC
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
3
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
coa execucin motriz, ao uso
de materiais e espazos.
B5.6. Valoracin da
actividade fsica como factor
esencial no mantemento e
mellora da sade. Aprecio,
gusto e interese polo
coidado do corpo.
a
b
k
m
cara s normas, regras e
xogo. Elaboracin e
cumprimento dun cdigo de
xogo limpo.
actividades
EFB6.1.1. Utiliza os recursos
adecuados para resolver situacins
bsicas de tctica individual e colectiva
en diferentes situacins motrices.
CSC
CSIEE
CAA
EFB6.1.2. Realiza combinacins de
habilidades motrices bsicas
axustndose a un obxectivo e a uns
CAA
CSIEE
CSC
d
k
m
o
como fenmenos sociais e
culturais. Prctica de xogos
e actividades deportivas de
diferentes modalidades con
dificultade crecente.
B6.4. Coecemento, prctica
e valoracin dos xogos e
deportes tradicionais de
B6.2. Coecer, valorar e poer
en prctica a diversidade de
Galicia.
EFB6.2.1. Expn as diferenzas,
caractersticas e/ou relacins entre
xogos populares, deportes colectivos,
deportes individuais e actividades
natureza.
CCL
CCEE
CAA
CSC
EFB6.2.2. Recoece a riqueza cultural,
a historia e a orixe dos xogos e os
deportes tradicionais de Galicia.
CCEC
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
4
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
Galicia. Coecemento e
prctica de xogos doutras
culturas.
EFB6.2.3. Realiza e pon en valor
distintos xogos e deportes tradicionais
de Galicia respectando os principios e
regras especficas destes.
CCEC
CAA
CSC
a
b
k
bsicas, xenricas e
fsica, participando en xogos
predeportivos e en
predeportes. Recoecer e
cambiar as regras de xogo
fsico-deportivas.
significativa nos exercicios.
CMCCT
CSC
CAA
motrices.
CMCCT
CAA
CSC
EFB6.3.3. Distingue na prctica de
xogos e deportes individuais e
colectivos estratexias de cooperacin
e de oposicin.
CMCCT
CAA
CSC
EFB6.3.4. Describe os exercicios
realizados, usando os termos e
coecementos que sobre o aparello
locomotor se desenvolven na rea de
Ciencias da natureza.
CMCCT
CCL
CSC
CAA
k
l
B6.7. Iniciacin ao deporte
de orientacin (colexio,
parque, medio natural).
contorno e o medio natural
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
4
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
n
o
Toma de contacto co
comps. Participacin na
organizacin e
desenvolvemento de xogos
de orientacin.
B6.8. Prctica responsable
de actividades fsicas ldicas
e deportivas nas sadas
contorno natural de Galicia.
6.9. Coecemento, goce,
coidado e valoracin da
natureza.
sa preservacin.
CSC
CAA

rea de Valores sociais e cvicos.
Os Valores sociais e cvicos resultan fundamentais na nosa sociedade, para que as per-
soas poidan exercer a cidadana democrtica e participar plenamente na vida cvica e so-
cial. De a a importancia de que a educacin facilite a construcin da identidade individual
e potencie relacins interpersoais enriquecedoras para fortalecer a convivencia, consonte
valores cvicos socialmente recoecidos.
A rea Valores sociais e cvicos axuda, en gran medida, a garantir o dereito universal
dos nenos e das nenas a recibir unha educacin que lles permita desenvolverse plena-
mente nas sas posibilidades, formarse no respecto dos dereitos humanos e as liberdades
fundamentais e prepararse para asumir unha vida responsable nunha sociedade libre e
tolerante coas diferenzas.
As mesmo, reforza a preparacin das persoas para actuar como cidadana participativa
e implicada na mellora da cohesin, a defensa e o desenvolvemento da sociedade demo-
crtica. Esta formacin incle a adquisicin de competencias sociais e cvicas persoais,
interpersoais e interculturais para participar dunha maneira efcaz e construtiva en socie-
dades cada vez mis diversifcadas.
A proposta desta rea, formar s persoas desde o inicio da educacin primaria na re-
fexin e a vivencia de valores, responde preocupacin por mellorar a calidade da edu-
cacin de todo o alumnado, fomentando o desenvolvemento de procesos educativos que
potencien a participacin individual para lograr fns colectivos. Deste xeito, enriqucense
as experiencias sociais dos alumnos e das alumnas, tendo en conta que viven en socie-
dade mentres se forman e que as vivencias compartidas na escola enriquecen as sas
aprendizaxes.
A rea incita refexin e propn aprendizaxes relativas dignidade persoal, ao respec-
to aos demais e aos valores sociais na convivencia. En primeiro lugar, o propsito que
cada alumno e cada alumna adquira as competencias necesarias para construr un auto-
concepto axustado e unha boa autoestima, para tomar iniciativas responsables e vivir con
dignidade. Unha vez elaborada a sa identidade persoal, o neno e a nena estn prepara-
dos para recoecer o outro ou outra. Por iso, indcese empata, ao respecto e toleran-
cia das outras persoas e propense elementos relacionados coas habilidades necesarias
para relacionarse e actuar de acordo cos dereitos e deberes humanos fundamentais.
Unha vez que as persoas somos quen de coecernos e aceptarnos vez que com-
prendemos e respectamos os demais, podemos asumir a complexidade da convivencia
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
social. Neste momento, estimlanse actitudes que propician a interdependencia positiva,
a cooperacin e a solidariedade de acordo cos valores, dereitos e deberes do Estatuto de
Autonoma de Galicia e da Constitucin Espaola.
Neste sentido, favorcese a comprensin dos principios de xustiza, liberdade e segu-
ridade, sobre os que se asenta a garanta da convivencia democrtica, a promocin do
progreso da cultura e da economa, as como o establecemento e a colaboracin no fortale-
cemento dunhas relacins pacfcas e de efcaz cooperacin entre todos os pobos da terra.
Desta maneira orintase aos alumnos e s alumnas para comprender a realidade social,
resolver confitos de forma refexiva, dialogar para mellorar, respectar os valores univers-
ais, crear un sistema de valores propios e participar activamente na vida cvica de forma
pacfca e democrtica.
Valores sociais e cvicos contribe a que o alumnado mellore a sa competencia para
aprender e ter iniciativa, estimulando a motivacin, o esforzo e as capacidades de re-
fexin, sntese e estruturacin. Axdaos a enfrontarse aos problemas, experimentar e
realizar proxectos en equipo, traballar de forma independente, tomar decisins e xerar
alternativas persoais.
A metodoloxa na aula debe fundamentarse na relacin entre o progreso persoal e o
acadmico, porque equilibrio afectivo e aprendizaxe van unidos e fortalcense mutuamente.
O ensino da rea require que o profesorado estimule a axuda mutua e o traballo coope-
rativo, co que a travs da comunicacin oral, o dilogo e a interaccin entre o alumnado se
contribuir a desenvolver a competencia para participar activamente nun equipo, a anlise
e a reorganizacin das propias ideas, o respecto crtico a outros puntos de vista, o reco-
ecemento dos propios valores e limitacins, a adaptacin s necesidades colectivas e a
solidariedade, a asuncin de responsabilidades e o respecto s normas acordadas.
Debe potenciar, ademais, o desenvolvemento de competencias que lles permitan aos
alumnos e as alumnas considerarse valiosos e valiosas e axudar s demais persoas, vez
que se senten recoecidos e recoecidas e se mostran receptivos e receptivas para recibir
axuda na resolucin de problemas.
Para facilitar a concrecin curricular establcense tres bloques de contidos. Non obstan-
te, deben entenderse como un conxunto e desenvolverse de forma global tendo en conta
as conexins internas tanto a nivel de curso como ao longo da etapa.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
As propostas metodolxicas son decisivas para favorecer que se integren na sa vida
coti o coecemento de principios, valores e estratexias de regulacin emocional, contri-
bundo as sa incorporacin vida adulta de maneira satisfactoria, desenvolvendo a
capacidade de asumir os seus deberes e defender os seus dereitos, exercer a cidadana
activa e desenvolver unha aprendizaxe permanente ao longo da vida.
Polo tanto, necesariamente, haber que partir das experiencias, problemas e intereses
do alumnado xa que todo o traballado nesta rea ten un compoente vivencial para pro-
piciar o pensamento en perspectiva e a implicacin emocional. Cumprir desear tarefas e/
ou proxectos de traballo en contextos autnticos que permitan levar a cabo estas vivencias
e que potencien que cada rapaz e cada rapaza tean os seus tempos e os seus espazos
de protagonismo e o recoecemento da sa vala persoal e das sas contribucins aos
diferentes grupos nos que desenvolven a actividade. De a a importancia de propoer
o traballo cooperativo para a realizacin das tarefas, que lles permite s alumnas e aos
alumnos a anlise, a expresin e a interpretacin de pensamentos, sentimentos e feitos en
distintos contextos sociais e culturais, as como o uso da linguaxe para regular a conduta
e relacionarse cos demais.
Finalmente, mediante a toma de decisins baseadas en xuzos morais e a resolucin
de problemas e confitos en colaboracin, contribese adquisicin das competencias
necesarias para seguir diversos procesos de pensamento, utilizar o razoamento lxico e
analizar e axuizar criticamente os problemas sociais e histricos.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
4
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA VALORES SOCIAIS E CIVICOS CURSO PRIMEIRO
BLOQUE 1. A IDENTIDADE E A DIGNIDADE DA PERSOA
m B1.1. O autocoecemento. A toma
de conciencia dun mesmo/a. A
autopercepcin positiva das
calidades persoais. A descricin
fsica.
B1.1. Crear unha imaxe
positiva dun mesmo/a
valorando positivamente as
sas caractersticas fsicas
e calidades, expresndoa
mediante a linguaxe oral e
representacins.
VSCB1.1.1. Expresa a percepcin
da sa propia identidade.
CSC
VSCB1.1.2.Expresa oralmente a
sa autodescricin.
CSC
CCL
VSCB1.1.3. Manifesta verbalmente
unha visin positiva das sas
caractersticas fsicas e calidades
persoais.
CSC
CCL
a
m
B1.2. As emocins. Identificacin e
expresin. O vocabulario das
emocins. Os estados de nimo.
B1.2.Tomar conciencia das
emocins, recoecendo os
signos fsicos que as poden
acompaar.
VSCB1.2.1. Identifica e comunica
as sas emocins.
CSC
CSIEE
VSCB1.2.2.Describe oralmente os
signos fsicos que acompaan as
diferentes emocins
CSC
CCL
VSCB1.2.3.Dramatiza diferentes
estados de nimo.
CCL
CCEC
m B1.3. A autorregulacin das
condutas cotis. O control dos
impulsos. A relaxacin.
B1.3. Autorregular as
condutas cotis e adquirir
algunha estratexia de
control dos impulsos.
VSCB1.3.1.Participa na prctica
de tcnicas de relaxacin.
CSC
CSIEE
VSCB1.3.2.Emprega algunhas
estratexias que lle axudan a
sentirse mellor.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
4
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
VSCB1. 3.3. Interpreta o contorno
e desenvlvese nel con
autonoma.
CSC
CSIEE
b B1.4. A responsabilidade. A
realizacin responsable das
tarefas. As consecuencias das
accins. A motivacin extrnseca.
B1.4. Desenvolver actitudes
para actuar con motivacin
e responsabilidade.
VSCB1.4.1.Realiza as tarefas
seguindo as pautas acordadas.
CSIEE
VSCB1.4.2. Analiza e manifesta
verbalmente qu e cmo
aprendeu.
CSC
CSIEE
CAA
BLOQUE 2. A COMPRENSIN E O RESPECTO NAS RELACINS INTERPERSOAIS
m B2.1. Habilidades de
comunicacin: A importancia de
pensar o que se vai expresar.
Compoentes da comunicacin
non verbal: postura, xestos,
expresin facial.
B2.1. Expresar opinins,
emocins e estados de
nimo empregando
coordinadamente a
linguaxe verbal e non
verbal
VSCB2.1.1. Imita e reproduce
expresins, sentimentos e estados
de nimo coordinando a expresin
verbal coa facial e corporal.
CCL
CSC
VSCB2.1.2. Responde preguntas
relacionadas con situacins vividas
e con imaxes observadas.
CCL
CSC
CSIEE
VSCB2.1.3. Emprega a
comunicacin verbal para
comunicar afectos e emocins con
amabilidade.
CCL
CSC
CSIEE
b
e
B2.2. A conversa. A expresin
clara das ideas. A escoita atenta. O
respecto da quenda de palabra.
B2.2. Aprender a
comunicarse expresando
de forma clara as ideas,
VSCB2.2.1. Expresa
axeitadamente, experiencias,
ideas, pensamentos e emocins
en exposicins orais.
CCL
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
4
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
escoitando con atencin e
respectando a quenda de
palabra.
VSCB2.2.2. Escoita, entende e d
sentido s ideas que expoen
outras persoas durante o traballo
en equipo
CCL
CSC
CSIEE
VSCB2.2.3. Conversa sobre un
tema proposto e respecta a
quenda de palabra.
CCL
CSC
m B2.3. O respecto e a valoracin
dos e das demais. A empata.
B2.3.Comprender a outras
persoas, detectar e
expresar as sas
caractersticas e identificar
as sas emocins.
VSCB2.3.1. Describe oralmente as
caractersticas de diferentes
persoas.
CSC
CCL
VSCB2.3.2. Recoece e explica
emocins e estados de nimo das
demais persoas.
CCL
CSC
VSCB2.3.3. Identifica e comunica
as emocins dos e das
personaxes en fotografas,
pinturas ou pelculas.
CCL
CSC
CSIEE
VSCB2.3.4. Dramatiza feitos
observados, reflectindo os
sentimentos e estados de nimo
dos e das protagonistas.
CSC
CCEC
e
m
B2.4. O respecto e a valoracin. A
comprensin dos e das demais. A
deteccin das calidades doutras
B2.4. Descubrir e
comprender as diferenzas
entre as persoas, realizar
VSCB2.4.1. Representa e
dramatiza diferentes formas de
vida.
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
4
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
persoas. O descubrimento e a
comprensin das diferenzas.
valoracins positivas das
sas calidades e facer
cumprimentos.
VSCB2.4.2. Identifica necesidades
dos seus compaeiros e
compaeiras, resalta as sas
calidades e emite cumprimentos.
CCL
CSC

BLOQUE 3. A CONVIVENCIA E OS VALORES SOCIAIS
m B3.1. As habilidades sociais. A
deteccin das propias
necesidades. A boa disposicin
para recibir e dar axuda. A
participacin en actividades ldicas
grupais. O gozo da amizade.
B3.1. Participar en
actividades grupais e de
equipo, tendo en conta as
propias necesidades e
amosando unha boa
disposicin para recibir e
dar axuda.
VSCB3.1.1. Desenvolve actitudes
de colaboracin en situacins
informais de interaccin social.
CSC
CNIEE
VSCB3.1.2. Pide axuda, cando a
precisa, e presta axuda aos
CSC
CNIEE
VSCB3.1.3. Mantn boas relacins
cos compaeiros e compaeiras.
CSC
VSCB3.1.4. Pon de manifesto
unha actitude aberta cara aos
demais compartindo puntos de
vista e sentimentos durante a
interaccin social na aula.
CSC
CNIEE
c B3.2. A resolucin de conflitos.
Identificacin de situacins
agradables e desagradables na
vida coti. Recoecemento dos
conflitos habituais. Explicacin dos
conflitos cotis.
B3.2.Recoecer, explicar e
buscar solucins sinxelas
aos conflitos habituais no
colexio.
VSCB3.2.1.Soluciona os
problemas persoais da vida
escolar coa independencia
adecuada a sa idade
CAA
CSIEE
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
4
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
o
B3.3. As normas de convivencia. O
coecemento e o respecto das
normas de convivencia na casa e
na aula. A valoracin das condutas
cotis en relacin coas normas de
convivencia.
B3.4. Respecto e conservacin do
medio ambiente. O uso
responsable dos materiais persoais
e escolares.
B3.3.Valorar as condutas
cotis en relacin s
normas de convivencia do
colexio e realizar un uso
responsable dos materiais
escolares.
VSCB3.3.1. Coece e enumera as
normas de convivencia da aula.
CSC
VSCB3.3.2. Pon en prctica
procesos e razoamentos sinxelos
para valorar se determinadas
condutas son acordes s normas
de convivencia escolares.
CSC
CSIEE
VSCB3.3.3. Fai uso adecuado do
material.
CSC
d B3.5.Valoracin da igualdade de
dereitos entre homes e mulleres na
familia e na escola.
B3.4. Participar
activamente na vida cvica
valorando a igualdade de
dereitos e
corresponsabilidade de
homes e mulleres.
VSCB3.4.1. Realiza diferentes
tipos de actividades
independentemente do seu sexo.
CSC
VSCB3.4.2. Colabora con persoas
do outro sexo en diferentes
situacins escolares.
CSC
n B3.6. A educacin viaria. As
normas bsicas de educacin
viaria. Sinais de trfico para os
pens ou peoas.
B3.5. Valorar as normas de
seguridade viaria.
VSCB3.5.1. Colabora en
campaas escolares sobre a
importancia do respecto das
normas de educacin viaria.
CSC
CSIEE
VSCB3.5.2. Recoece e interpreta
o significado dos sinais de trfico
de uso frecuente.
CSC
CAA
VSCB3.5.3. Explica oralmente a
importancia de respectar os sinais
de trfico.
CSC
CCL

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
5
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA VALORES SOCIAIS E CVICOS CURSO SEGUNDO
m
B1.1. O autocoecemento. A
autopercepcin. A imaxe dun
mesmo/a. As calidades persoais.
A percepcin das emocins. O
recoecemento das emocins. A
linguaxe emocional.
positiva dun mesmo/a en base
s autopercepcins e
autodescricin de calidades.
VSCB1.1.1. Recoece e
describe verbalmente os seus
estados de nimo en
composicins libres.
CSC
CCL
a
m
B1.2. As emocins. Identificacin,
recoecemento, expresin e
verbalizacin. Asociacin
pensamento-emocin.
B1.3. O autocontrol. A regulacin
dos sentimentos. As estratexias
de reestruturacin cognitiva.
B1.2.Estruturar un pensamento
efectivo empregando as
emocins de forma positiva.
VSCB1.2.1. Detecta en si
mesmo/a sentimentos
negativos e emprega
estratexias sinxelas para
transformalos.
CSC
CSIEE
VSCB1.2.2. Motvase
mediante estratexias sinxelas
de pensamento en voz alta
durante o traballo individual e
grupal.
CSIEE
CAA
VSCB1.2.3. Realiza un
adecuado recoecemento e
identificacin das sas
emocins.
CCL
CSIEE
VSCB1.2.4. Expresa,
respondendo a preguntas de
persoas adultas, os seus
sentimentos, necesidades e
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
5
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
dereitos, vez que respecta
os dos e das demais nas
actividades cooperativas.
b B1.4. A responsabilidade. O
sentido do compromiso respecto
a un mesmo e s demais
persoas. A realizacin
responsable das tarefas
escolares. A motivacin.
B1.3. Desenvolver o propio
potencial, mantendo unha
motivacin extrnseca e
esforzndose para o logro de
xitos individuais e
compartidos.
VSCB1.3.1. Asume as sas
responsabilidades durante a
colaboracin.
CSC
CSIEE
VSCB1.3.2. Realiza,
respondendo a preguntas de
persoas adultas, unha
autoavaliacin responsable da
execucin das tarefas.
CSC
CAA
b
m
B1.5. A autonoma persoal e a
autoestima. Seguridade nun
mesmo e nunha mesma,
iniciativa, autonoma para a
accin, confianza nas propias
posibilidades. A toma de
decisins persoal meditada.
Tolerancia frustracin.
B1.4. Adquirir capacidades
para tomar decisins,
manexando as dificultades
para superar frustracins e
sentimentos negativos ante os
problemas.
VSCB1.4.1. Utiliza o
pensamento creativo na
formulacin de propostas de
actuacin.
CSC
CSIEE
VSCB1.4.2. Toma iniciativas
de actuacin durante a
colaboracin.
CSC
CSIEE
a
c
B1.6. A iniciativa. A
automotivacin. A autoproposta
de desafos.
B1.5. Desenvolver a autonoma
e a capacidade de
emprendemento para
conseguir logros persoais
responsabilizndose do ben
comn.
VSCB1.5.1.Participa con
interese na resolucin de
problemas escolares.
CSIEE
CSC
VSCB1.5.2. Define e formula
claramente problemas de
convivencia.
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
5
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
m B2.1. As habilidades de
comunicacin. A percepcin e o
emprego do espazo fsico na
comunicacin. Os elementos da
comunicacin non verbal que
favorecen o dilogo: ton de voz e
maneira de falar. Adecuacin a
diferentes contextos.
sentimentos e emocins,
empregando coordinadamente
a linguaxe verbal e non verbal.
VSCB2.1.1 Expresar con
claridade sentimentos e
emocins.
CCL
CSC
CSIEE
VSCB2.1.2.Emprega a
comunicacin verbal en
relacin coa non verbal en
exposicins orais para
expresar opinins,
sentimentos e emocins.
CAA
CSIEE
linguaxe para comunicar
afectos e emocins con
amabilidade.
CCL
CSC
m
e
B2.2. A asercin. Exposicin e
defensa das ideas propias con
argumentos fundados e
razoables empregando
estratexias de comunicacin
construtivas.
B2.2. Empregar a asercin. VSCB2.2.1. Emprega a
linguaxe positiva.
CCL
CSC
c
m
B2.3. A intelixencia interpersoal.
A empata: atencin, escoita
activa, observacin e anlise de
comportamentos. O altrusmo.
B2.3. Establecer relacins
interpersoais positivas
empregando habilidades
sociais.
VSCB2.3.1. Emprega
diferentes habilidades sociais
bsicas.
CSC
a B2.4. O respecto, a tolerancia e a
valoracin das demais persoas.
As diferenzas culturais. Anlise
de situacins na escola e fra
dela que producen sentimentos
B2.4. Actuar con tolerancia
comprendendo e aceptando as
diferenzas.
VSCB2.4.1. Identifica distintas
maneiras de ser e actuar.
CSC
CSIEE
VSC2.4.2. Identifica
necesidades dos compaeiros
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
5
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
positivos ou negativos no
alumnado.
B2.5. A diversidade. Respecto
polos costumes e modos de vida
diferentes ao propio.
e compaeiras, resalta as
sas calidades e emite
cumprimentos.
c
m
B2.6. As condutas solidarias. A
disposicin de apertura cara aos
demais: compartir puntos de vista
e sentimentos. As dinmicas de
cohesin de grupo.
B2.5. Contribur mellora do
clima do grupo amosando
actitudes cooperativas e
establecendo relacins
respectuosas.
VSCB2.5.1. Forma parte
activa das dinmicas do
grupo.
CSC
CSIEE
VSCB2.5.2 Establece e
mantn relacins emocionais
amigables, baseadas no
intercambio de afecto e a
confianza mutua.

CSC
CSIEE
b
m
B3.1. Aplicacin dos valores
cvicos en situacins de
convivencia no contorno
inmediato (familia, centro escolar,
grupo, amizades, localidade).
Desenvolvemento de actitudes de
comprensin e solidariedade.
Valoracin do dilogo para
solucionar os conflitos de
intereses en relacin coas
demais persoas.
B3.1. Resolver problemas en
colaboracin, poendo de
manifesto unha actitude aberta
cara aos demais e compartindo
puntos de vista e sentimentos.
VSCB3.1.1. Establece
relacins de confianza cos
iguais e as persoas adultas.
CSC
CSIEE
demais.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
5
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.2. Responsabilidade no
exercicio dos dereitos e dos
deberes individuais nos grupos
nos que se integra e participacin
nas tarefas e decisins.
b B3.3. A interdependencia e a
cooperacin. A interdependencia
positiva e a participacin
equitativa. As condutas
solidarias. A aceptacin
incondicional do outro. A
resolucin de problemas en
colaboracin. Compensacin de
carencias dos e das demais. A
disposicin de apertura cara ao
outro, compartir puntos de vista e
sentimentos.
B3.4. Estruturas e tcnicas da
aprendizaxe cooperativa.
B3.2. Traballar en equipo
favorecendo a
interdependencia positiva e
amosando condutas solidarias.
VSCB3.2.1. Amosa boa
disposicin a ofrecer e recibir
axuda para a aprendizaxe.
CAA
CSIEE
CSC
VSCB3.2.2. Respecta as
regras durante o traballo en
equipo.
CSC
a B3.5. Elaboracin de normas de
convivencia da aula e do centro
positivas, facilitadoras e
asumidas polo grupo e pola
comunidade. Valoracin da
necesidade de normas
compartidas que regulan a
convivencia frutfera no mbito
social.
B3.3. Implicarse na elaboracin
e no respecto das normas da
comunidade educativa,
empregando o sistema de
valores persoal que constre a
partir dos valores universais.
VSCB3.3.1. Coece e
enumera as normas da aula.
CCL
CSC
VSCB3.3.2. Pon en prctica
procesos de razoamento
sinxelos para valorar se
determinadas condutas son
acordes coas normas de
convivencia escolares.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
5
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
VSCB3.3.3 Participa na
elaboracin das normas da
aula
CCL
CSC
CSIEE
normas do centro escolar.
CSC
c B3.6. A resolucin de conflitos. A
linguaxe positiva na
comunicacin de pensamentos,
intencins e posicionamentos
persoais.
B3.4. Participar activamente na
vida cvica de forma pacfica e
democrtica transformando o
conflito en oportunidade e
usando a linguaxe positiva na
comunicacin de pensamentos,
intencins e posicionamentos
persoais.
VSCB3.4.1. Resolve
problemas persoais da vida
escolar mantendo unha
independencia adecuada
sa idade.
CSC
CSIEE
VSCB3.4.2. Escoita as razn
das persoas coas que entra
en conflito, comprndeas, na
medida das sas
posibilidades e exponas
oralmente.
CCL
CSIEE
CSC
VSCB3.4.3. Identifica as
emocins e os sentimentos
das partes en conflito.
CSC
CSIEE
VSCB3.4.4. Explica conflitos,
causas e as sas posibles
solucins, tendo en conta os
sentimentos bsicos das
partes.
CSC
CCL
a
B3.7. Os dereitos e deberes. A
declaracin dos Dereitos do
Neno: alimentacin, vivenda e
B3.5. Analizar, en relacin coa
experiencia de vida persoal, a
necesidade de preservar os
VSCB3.5.1. Representa
plasticamente a necesidade
da alimentacin, a vivenda e o
CSC
CCAC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
5
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
xogo. Igualdade de dereitos dos
nenos e nenas no xogo e no
emprego dos xoguetes.
dereitos alimentacin,
vivenda e ao xogo de todos os
nenos e nenas do mundo.
xogo para os nenos e as
nenas.
VSCB3.5.2. Explica as
consecuencias para os nenos
e para as nenas dunha mala
alimentacin, a falta de
vivenda digna e a
imposibilidade de xogar.
CSC
CL
CSIEE
VSCB3.5.3. Respecta a
igualdade de dereitos dos
nenos e das nenas no xogo e
no emprego dos xoguetes.
CSC
d
m
B3.8. As diferenzas de sexo
como un elemento enriquecedor.
Anlise das medidas que
contriben a un equilibrio de
xnero e a unha autntica
igualdade de oportunidades.
Valoracin da igualdade de
dereitos de homes e de mulleres
na familia e no mundo laboral e
social.
B3.6. Participar activamente na
vida cvica valorando a
igualdade de dereitos e
corresponsabilidade entre
homes e mulleres.
VSCB3.6.1. Colabora con
persoas do outro sexo en
diferentes situacins
escolares.
CSC
CCL
independentemente do seu
sexo.
CSC
CSIEE
c
k
B3.9. Hbitos de prevencin de
enfermidades e accidentes no
mbito escolar e domstico.
B3.7. Tomar medidas
preventivas, valorando a
importancia de previr
accidentes domsticos.
VSCB3.7.1. Valora a
corpo e a sade e de previr
accidentes domsticos.
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
5
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.10. Actitudes e estratexias de
promocin de formas de vida
saudable e de calidade.
VSCB3.7.2. Razoa as
repercusins de determinadas
condutas de risco sobre a
sade e a calidade de vida.
CCL
CSIEE
VSCB3.7.3.Expresa as
medidas preventivas dos
accidentes domsticos mis
frecuentes.
CCL
CSC

REA VALORES SOCIAIS E CVICOS CURSO TERCEIRO
m
k
B1.1. O autocoecemento.
Identificacin das caractersticas
persoais e dos trazos de
identidade, as propias capacidades
e necesidades.
B1.2. Habilidades comunicativas.
Expresin de vivencias e
sentimentos de forma construtiva.
positiva dun mesmo/a
tomando decisins meditadas
e responsables, baseadas
nun bo autoconcepto.
VSCB1.1.1. Reflexiona sobre os
trazos caractersticos da sa
personalidade e verbaliza as
conclusins.
CSC
CSIEE
VSCB1.1.2. Expresa a
percepcin da sa propia
identidade, integrando a
representacin que fai dun
mesmo ou dela mesma e a
imaxe que expresan os demais.
CSC
CCL
m B1.3. O autoconcepto. A
autovaloracin; os trazos de
personalidade. A autoconciencia
emocional. A respectabilidade e a
B1.2. Construr o estilo
persoal basendose na
respectabilidade e na
dignidade persoal
VSCB1.2.1. Razoa o sentido do
compromiso respecto a un
mesmo e s demais persoas.
CSC
CCL
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
5
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
dignidade persoal. O estilo persoal
positivo.
a
m
verbalizacin. Causas e
consecuencias. Asociacin
pensamento-emocin.
B1.5.O autocontrol. A regulacin
dos sentimentos. As estratexias de
reestruturacin cognitiva. A
resiliencia.
B1.3. Estruturar un
pensamento efectivo
empregando as emocins de
forma positiva.
VSCB1.3.1 Aplica o autocontrol
toma de decisin.
CSC
CSIEE
VSCB1.3.2. Realiza un
adecuado recoecemento e
identificacin das sas
emocins e das demais
persoas.
CSC
CSIEE
VSCB1.3.3. Expresa os seus
dereitos, vez que respecta os
dos e das demais nas
CSC
CSIEE
CCL
b
m
B1.6. A responsabilidade. O
sentido do compromiso respecto a
un mesmo e aos demais.
Valoracin do erro como factor de
aprendizaxe e mellora.
motivacin intrnseca e
xitos individuais e
compartidos.
VSCB1.4.1. Traballa en equipo
valorando o esforzo individual e
colectivo para a consecucin de
obxectivos.
CSC
CSIEE
VSCB1.4.2.Asume as sas
colaboracin.
CSC
CSIEE
VSCB1.4.3. Realiza unha
execucin das tarefas con
axuda dunha persoa adulta.
CSC
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
5
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
m B1.7. A autonoma persoal e a
mesmo, iniciativa, autonoma para
a accin, confianza nas propias
posibilidades. A toma de decisins
persoal meditada. Tolerancia
frustracin.
para tomar decisins de
forma independente,
sentimentos negativos ante
os problemas.
VSCB1.5.1. Emprega algunha
estratexia para facer fronte
incerteza, ao medo ou ao
fracaso.
CSC
CSIEE
a B1.8. A iniciativa persoal. As
accins creativas. A consecucin
de logros.
B1.6. Desenvolver a
autonoma e a capacidade de
emprendemento para
comn.
VSCB1.6.1. Participa na
escolares con seguridade e
motivacin.
CSIEE
CSC
convivencia.
CSC
CCL
b B1.9. A responsabilidade. Causas
e consecuencias das accins
propias. A toma de decisins
persoais meditadas: tcnicas e
recursos. O sentido do
compromiso respecto a un mesmo
e aos demais. A asuncin dos
propios actos.
B1.7. Propoerse desafos e
levalos a cabo mediante unha
toma de decisin persoal,
meditada e responsable,
desenvolvendo un bo sentido
do compromiso respecto a un
VSCB1.7.1.Reflexiona,
respondendo a preguntas, as
consecuencias das sas
accins.
CSC
CCL
CSIEE
VSCB1.7.2. Desenvolve
actitudes de respecto cara aos
demais en situacins formais e
informais da interaccin social.
CSC
CSIEE
empregando
VSCB2.1.1. Expresar con
claridade opinins, sentimentos
e emocins.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
6
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
coordinadamente a linguaxe
verbal e non verbal.
CSIEE
VSCB2.1.2. Emprega
apropiadamente os elementos
da comunicacin verbal e non
verbal, en consonancia cos
sentimentos.
CCL
CSC
comunicacin verbal en relacin
coa non verbal en exposicins
orais.
CCL
CAA
CSIEE
VSCB2.1.4. Expn
respectuosamente os
argumentos.
CCL
CSC
b
m
e
B2.2. Estratexias da linguaxe oral
como instrumento de
comunicacin: escoitar, preguntar,
argumentar.
B2.2. Utilizar habilidades de
escoita e o pensamento de
perspectiva con empata.
VSCB2.2.1. Escoita exposicins
orais e entende a comunicacin
desde o punto de vista da
persoa que fala.
CSC
CCL
proxectos grupais escoitando
activamente, demostrando
interese polas outras persoas.
CAA
CSIEE
CSC
CCL
c
m
B2.3. A comunicacin expresiva.
Os elementos da comunicacin
que favorecen o dilogo. Iniciacin,
B2.3. Iniciar, manter e
finalizar conversas cunha
maneira de falar adecuada
VSCB2.3.1. Comuncase
empregando expresins para
mellorar a comunicacin.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
6
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e mantemento e finalizacin de
conversas. Identificacin,
recoecemento e anlise de
hbitos que facilitan e dificultan a
comunicacin.
aos interlocutores e ao
contexto, tendo en conta os
factores que inhiben a
comunicacin para superar
barreiras e os que permiten
lograr proximidade.
VSCB2.3.2. Amosa interese
polos seus interlocutores.
CCL
CSC
e
m
argumentos fundados e razoables
empregando estratexias de
comunicacin construtivas.
B2.4. Empregar a asercin. VSCB2.4.1. Expresa
abertamente as propias ideas.
CCL
CSC
CSIEE
VSCB2.4.2. Emprega a linguaxe
positiva.
CCL
CSC
m
B2.5. O dilogo. A busca do mellor
argumento. A creacin de
pensamentos compartidos a travs
do dilogo. A inferencia e o sentido
da expresin dos e das demais. A
escoita activa e a axuda.
B2.5. Dialogar creando
pensamentos compartidos
con outras persoas para
atopar o mellor argumento.
VSCB2.5.1 Relaciona, con
axuda dunha persoa adulta,
diferentes ideas e opinins para
atopar os seus aspectos
comns.
CCL
CSC
CAA
c
m
B2.6.A intelixencia interpersoal. A
empata: atencin, escoita activa,
observacin e anlise de
sociais.
VSCB2.6.1. Emprega diferentes
habilidades sociais bsicas.
CSC
VSCB2.6.2. Participa
activamente en actividades que
contriben cohesin dos
grupos sociais aos que
pertence.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
6
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
B2.7. O respecto, a tolerancia e a
valoracin do outro. Anlise de
situacins na escola e fra dela
que producen sentimentos
positivos ou negativos no
alumnado.
comprendendo e aceptando
as diferenzas.
VSCB2.7.1. Respecta e acepta
as diferenzas individuais.
CSC
VSCB2.7.2. Recoece, e
identifica as calidades doutras
persoas.
CSC
c
m
cohesin de grupo.
clima do grupo, amosando
respectuosas.
VSCB2.8.1. Forma parte activa
das dinmicas do grupo.
CSC
CSIEE
VSCB2.8.2. Establece e mantn
relacins emocionais amigables,
baseadas no intercambio de
afecto e a confianza mutua.
CSC
CSIEE
b
m
B3.1 Responsabilidade no
deberes individuais nos grupos nos
que se integra e participacin nas
tarefas e decisin destes. A
outro, ao compartir puntos de vista
e sentimentos.
B3.1 Resolver problemas en
manifesto unha actitude
aberta cara aos demais e
compartindo puntos de vista e
sentimentos.
VSCB3.1.1 Establece relacins
de confianza cos iguais e coas
persoas adultas.
CSC
CSIEE
VSCB3.1.2 Desenvolve
proxectos e resolve problemas
en colaboracin.
CSC
CSIEE
VSCB3.1.3 Pon de manifesto
unha actitude aberta cara s
demais persoas compartindo
puntos de vista e sentimentos
durante a interaccin social na
aula.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
6
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b B3.2 A interdependencia e a
equitativa. As condutas solidarias.
A aceptacin incondicional do
outro. A resolucin de problemas
en colaboracin. Compensacin de
outro, o compartir puntos de vista e
sentimentos.
B3.2 Traballar en equipo
favorecendo a
amosando condutas
solidarias.
VSCB3.2.1 Amosa boa
CAA
CSIEE
CSC
VSCB3.2.2. Practica as
estratexias de axuda entre
iguais.
CAA
CSIEE
CSC
VSCB3.2.3. Practica as
iguais
CAA
CSIEE
CSC
VSCB3.2.4. Respecta as regras
durante o traballo en equipo.
CSC
VSCB3.2.5. Emprega destrezas
de interdependencia positiva.
CSC
CSIEE
CAA
a B3.4. Elaboracin de normas de
positivas, facilitadoras e asumidas
polo grupo e pola comunidade.
Valoracin da necesidade de
normas compartidas que regulan a
social.
B3.3. Implicarse na
elaboracin e no respecto
das normas da comunidade
educativa, empregando o
sistema de valores persoal
que constre a partir dos
valores universais.
aula.
CSC
CSIEE
CSC
c
B3.5. A resolucin de conflitos. A B3.4. Participar activamente VSCB3.4.1. Resolve os CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
6
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
m linguaxe positiva na comunicacin
de pensamentos, intencins e
posicionamentos persoais. A
transformacin do conflito en
oportunidade.
na vida cvica de forma
pacfica e democrtica
transformando o conflito en
oportunidade, coecendo e
empregando as fases da
mediacin e usando a
comunicacin de
pensamentos, intencins e
posicionamentos persoais.
conflitos, coa axuda dunha
persoa adulta, de modo
construtivo.
CSIEE
VSCB3.4.2. Manexa a linguaxe
positiva na comunicacin de
pensamentos e intencins nas
relacins interpersoais.
CCL
CSC
VSCB3.4.3. Analiza as
emocins e sentimentos das
partes en conflito.
CSC
CSIEE
a
B3.6. Identificacin,
recoecemento e valoracin dos
dereitos de todos os nenos e de
todas as nenas do mundo
recoecidos nas declaracins
universais, no Estatuto de
autonoma de Galicia e na
Constitucin espaola.
B3.5. Comprender a
importancia dos dereitos da
infancia valorando as
condutas que os protexen.
VSCB3.5.1.Expn os dereitos
bsicos da infancia.
CSC
CCL
d
m
B3.7. As diferenzas de sexo como
un elemento enriquecedor. Anlise
das medidas que contriben a un
equilibrio de xnero e a unha
autntica igualdade de
oportunidades. Identificacin e
rexeitamento de desigualdades
entre mulleres e homes no mundo
B3.6. Participar activamente
na vida cvica valorando a
homes e mulleres.
persoas do outro sexo en
diferentes situacins escolares.
sexo.
CSC
CSIEE
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
6
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
laboral e na vida coti.
n
B3.8. A educacin viaria. Respecto
cara s normas de mobilidade
viaria. Identificacin das causas e
grupos de risco nos accidentes de
trfico.
B3.9. Identificacin de actitudes e
de estratexias persoais e
colectivas que contriben a
consolidar condutas e hbitos
viarios correctos.
seguridade viaria, analizando
as causas e consecuencias
dos accidentes de trfico.
CSC
CSIEE
VSCB3.7.2 Expn as causas de
diferentes accidentes de trfico
CSC
CCL
VSCB3.7.3.Explica as
consecuencias de diferentes
accidentes de trfico.
CSC
CCL
CMCT
CD

REA VALORES SOCIAIS E CIVICOS CURSO CUARTO
m
k
B1.1. O autocoecemento.
Identificacin das caractersticas
persoais e dos trazos de
identidade, as propias capacidades
e necesidades.
positiva de un mesmo
tomando decisins meditadas
e responsables, baseadas
nun bo autoconcepto.
percepcin da sa propia
identidade relacionando a
representacin que fai de un
mesmo e a imaxe que
expresan das demais persoas.
CSC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
6
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B1.2. Habilidades comunicativas.
Expresin de vivencias e
sentimentos de forma construtiva.
VSCB1.1.2.Manifesta
verbalmente unha visin
positiva das sas propias
calidades e limitacins.
CSC
CCL
CAA
m
B1.3. O autoconcepto. A
positivo.
dignidade persoal.
VSCB1.2.1. Razoa o sentido
CSC
CCL
CSIEE
VSCB1.2.2. Acta de forma
respectable e digna.
CSC
CSIEE
m
a
pensamento-emocin.
resiliencia.
B1.3. Estruturar un
pensamento efectivo e
independente empregando as
VSCB1.3.1. Reflexiona,
sintetiza e estrutura os seus
pensamentos.
CAA
VSCB1.3.2. Utiliza estratexias
de reestruturacin cognitiva, de
xeito guiado, sobre situacins
da sa realidade.
CAA
VSCB1.3.3. Aplica o
autocontrol toma de
decisins, negociacin e a
resolucin de conflitos, de xeito
guiado.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
6
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CSC
CSIEE
CCL
m
b
un mesmo e a s demais persoas.
B1.4.Desenvolver o propio
xitos individuais e
compartidos.
colectivo para a consecucin
de obxectivos.
CSC
CSIEE
VSCB1.4.2. Asume as sas
colaboracin.
CSC
CSIEE
VSCB1.4.3 Realiza unha
CSC
CAA
CSIEE
m B1.7. A autonoma persoal e a
mesmo e nunha mesma, iniciativa,
autonoma para a accin,
confianza nas propias
frustracin.
forma independente,
os problemas.
pensamento creativo na
anlise de problemas e na
formulacin de propostas de
actuacin.
CSC
CSIEE
VSCB1.5.2.Emprega
estratexias para facer fronte
fracaso.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
6
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
B1.8. A iniciativa. A
automotivacin. A autoproposta de
desafos.
B1.6. Desenvolver a
emprendemento para
comn.
VSCB1.6.1.Participa na
escolares con seguridade e
motivacin.
CSIEE
CSC
VSCB1.6.2. Realiza propostas
creativas e utiliza as sas
competencias para abordar
proxectos sobre valores
sociais.
CSC
CSIEE
CCEC
convivencia.
CSC
CCL
b
B1.9. A Responsabilidade. Causas
e consecuencias das accins
propias. A toma de decisins
recursos. O sentido do
e aos demais.
mesmo e aos demais.
VSCB.1 7.1.Sopesa as
consecuencias das sas
accins.
CSC
CSIEE
actitudes de respecto e
solidariedade cara aos demais
en situacins formais e
informais da interaccin social.
CSC
CSIEE
VSCB2.1.1. Expresar con
claridade e coherencia
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
6
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
empregando
opinins, sentimentos e
emocins.
CSIEE
VSCB2.1.2. Emprega
verbal, en consonancia cos
sentimentos.
CCL
CSC
exposicins orais.
CCL
CAA
CSIEE
VSCB2.1.4. Expn
respectuosamente os
argumentos.
CCL
CSC
b B2.2. A comunicacin receptiva. A
escoita activa. Estratexias da
argumentar.
VSCB2.2.1. Escoita
exposicins orais e entende a
comunicacin desde o punto
de vista da persoa que fala.
CSC
CCL
VSCB2.2.2. Realiza
actividades cooperativas
detectando os sentimentos e
pensamentos que subxacen no
que se est a dicir.
CCL
CSC
CSIEE
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
7
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CSC
CCL
c
m
e
B2.3. Os elementos da
comunicacin que favorecen o
dilogo. Iniciacin, mantemento e
finalizacin de conversas.
Identificacin e recoecemento de
comunicacin.
lograr proximidade.
mellorar a comunicacin e
facilitar o achegamento co seu
interlocutor nas conversas.
CCL
CSC
polos seus interlocutores.
CCL
CSC
e
m
B2.4. Empregar a asercin. VSCB2.4.1. Expresa
abertamente as propias ideas e
opinins.
CCL
CSC
CSIEE
linguaxe positiva.
CCL
CSC
m B2.5. O dilogo. A busca do mellor
do dilogo.
VSCB2.5.1. Relaciona
diferentes ideas e opinins
para atopar os seus aspectos
comns.
CCL
CSC
CAA
c
m
B2.6.A intelixencia interpersoal. A
sociais.
VSCB2.6.1. Emprega
diferentes habilidades sociais.
CSC
VSCB2.6.2. Participa
activamente en actividades
grupais e reflexiona sobre a
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
7
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
sa contribucin cohesin
dos grupos sociais aos que
pertence.
a
o
valoracin do outro. As diferenzas
culturais. Anlise de situacins na
escola e fra dela que producen
sentimentos positivos ou negativos
no alumnado.
B2.8 A diversidade. Respecto
as diferenzas.
VSCB2.7.1. Respecta e acepta
as diferenzas individuais.
CSC
VSCB2.7.2. Recoece,
identifica e expresa as
calidades doutras persoas.
CSC
c
m
B2.9 As condutas solidarias. A
cohesin de grupo.
respectuosas.
CSC
CSIEE
VSCB2.8.2. Establece e
confianza mutua.
CSC
CSIEE
b
m
B3.1. Responsabilidade no
tarefas e decisin destes. A
sentimentos.
en colaboracin.
CSC
CSIEE
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
7
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e sentimentos.
igualitaria. As condutas solidarias.
en colaboracin. Compensacin de
e sentimentos.
B3.2.Traballar en equipo
favorecendo a
amosando condutas
solidarias.
disposicin para ofrecer e
recibir axuda para a
aprendizaxe.
CAA
CSIEE
CSC
VSCB3.2.2. Emprega
axeitadamente estratexias de
axuda entre iguais.
CAA
CSIEE
CSC
equipo.
CSC
VSCB3.2.4. Emprega
destrezas de interdependencia
positiva.
CSC
CSIEE
CAA
a B3.4.Valoracin da necesidade de
social. Elaboracin de normas de
B3.3. Implicarse na
educativa empregando o
valores universais.
VSCB3.3.1. Percibe e verbaliza
a necesidade de que existan
normas de convivencia nos
diferentes espazos de
interaccin social
CCL
CSC
aula.
CCL
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
7
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CSC
c
m
B3.5. A resolucin de conflitos. A
linguaxe positiva na comunicacin
posicionamentos persoais. As
fases da mediacin formal. A
oportunidade.
mediacin e usando a
comunicacin de
VSCB3.4.1. Resolve os
conflitos de modo construtivo,
con axuda dunha persoa
adulta.
CSC
CSIEE
pensamentos e intencins nas
relacins interpersoais.
CCL
CSC
emocins, sentimentos e
posibles pensamentos das
partes en conflito.
CSC
CSIEE
a B3.6. Identificacin,
recoecemento e valoracin dos
dereitos de todos os nenos e de
todas as nenas do mundo
recoecidos nas declaracins
universais, no Estatuto de
autonoma de Galicia e na
B3.5. Comprender a
importancia dos dereitos da
infancia, valorando as
condutas que os protexen.
VSCB3.5.1. Argumenta a
necesidade de protexer os
dereitos bsicos da infancia.
CSC
CCL
VSCB3.5.2. Xustifica a
importancia de que todos os
nenos e nenas reciban axuda.
CSC
VSCB3.5.3. Razoa as
consecuencias da explotacin
infantil e a trata de nenos e
nenas.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
7
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
B3.7. Os valores cvicos e o
exercicio dos dereitos e deberes
nas situacins de convivencia no
contorno inmediato entre iguais.
B3.8. Dereitos dos nenos e das
nenas. Relacins entre dereitos e
deberes. Recoecemento do seu
carcter universal para todos os
homes e as mulleres, sen
discriminacin.
de grficos sinxelos.
B3.6. Comprender a
correlacin entre dereitos e
deberes, valorando situacins
reais en relacin aos dereitos
da infancia e respectando a
igualdade de dereitos de
nenos e nenas no contexto
social.
VSCB3.6.1. Expn
verbalmente a correlacin entre
dereitos e deberes.
CSC
CCL
VSCB3.6.2. Razoa a valoracin
de situacins reais expostas en
internet, en relacin aos
dereitos da infancia.
CSC
CD
CCL
VSCB3.6.3. Expn mediante
traballos de libre creacin as
conclusins da sa anlise
crtica das diferenzas na
asignacin de tarefas e
responsabilidades na familia e
na comunidade escolar en
funcin do sexo.
CSC
CCEC
CCL
CD
CMCT
CSIEE
d
m
Valoracin da igualdade de
dereitos de homes e de mulleres
na familia e no mundo laboral e
social.
B3.7. Comprender e valorar a
igualdade de dereitos de
homes e mulleres, a
corresponsabilidade nas
tarefas domsticas e o
coidado da familia,
argumentando en base a
procesos de reflexin, sntese
e estruturacin.
VSCB3.7.1. Expn de forma
argumentada a importancia de
valorar a igualdade de dereitos
de homes e mulleres, a
corresponsabilidade nas
tarefas domsticas e o coidado
da familia.
CSC
CCL
VSCB3.7.2. Realiza traballos
de libre creacin investigando
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
7
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
casos de falta de
corresponsabilidade no
coidado da familia presentados
nos medios de comunicacin.
CD
CCL
CCEC
CSIEE
h
o
B3.11. A repercusin social, no
presente e no futuro, de accins
individuais e colectivas.
Identificacin de actitudes e de
estratexias persoais e colectivas
de coidado do medio e promocin
de formas de vida saudables.
B3.8. Realiza un uso
responsable dos bens da
natureza, comprendendo e
interpretando sucesos,
analizando causas e
predicindo consecuencias.
pola natureza que o rodea e
sntese parte integrante dela.
CSC
VSCB3.8.2. Razoa os motivos
da conservacin dos bens
naturais.
CSC
CCL
VSCB3.8.3. Propn iniciativas
para participar no uso
adecuado de bens naturais
razoando os motivos.
CSC
CSIEE
N B3.12. A educacin viaria.
Respecto cara s normas de
mobilidade viaria. Identificacin
das causas e grupos de risco nos
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
7
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.13. Identificacin de actitudes
e de estratexias persoais e
viarios correctos.
VSCB3.9.2. Investiga sobre as
principais causas dos
accidentes de trfico coa axuda
das novas tecnoloxas.
CSC
CD
CAA
VSCB3.9.3. Expn as
CSC
CCL
CMCT
CD

REA VALORES SOCIAIS E CVICOS CURSO QUINTO
m
k
positivo.
dignidade persoal.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
7
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
m
a
pensamento-emocin.
resiliencia.
B1.2. Estruturar un
independente empregando as
VSCB1.2.1. Utiliza, de xeito
guiado, estratexias de
reestruturacin cognitiva.
CAA
VSCB1.2.2. Aplica o
autocontrol toma de decisin
e resolucin de conflitos.
CSC
CSIEE
CSC
CSIEE
CCL
b B1.4. A responsabilidade. O
un mesmo e s demais persoas.
xitos individuais e
compartidos.
colectivo e asumindo
compromisos para a
consecucin de obxectivos.
CSC
CSIEE
execucin das tarefas,
expresando propostas de
mellora.
CSC
CAA
CSIEE
b
m
mesmo e nunha mesma, iniciativa,
autonoma para a accin,
para tomar decisins de forma
independente, manexando as
dificultades para superar
pensamento creativo na anlise
de problemas e na formulacin
de propostas de actuacin.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
7
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
frustracin
frustracins e sentimentos
negativos ante os problemas.
VSCB1.4.2. Sabe facer fronte
fracaso.
CSC
CSIEE
a
c
B1.6. A iniciativa. O
emprendemento. A
automotivacin. A autoproposta de
desafos. A importancia da
iniciativa privada na vida
econmica e social.
B1.7. Busca e elaboracin de
informacin por diversas fontes.
B1.5. Desenvolver a
emprendemento para
comn.
VSCB1.5.1. Identifica, define
problemas sociais e cvicos e
achega solucins
potencialmente efectivas.
CSIEE
CSC
convivencia e achega solucins
potencialmente efectivas.
CSC
CCL
b B1.8. A toma de decisins
recursos. Causas e consecuencias
das accins propias.O sentido do
e s demais persoas.
VSCB1.6.1. Identifica vantaxes
e inconvenientes dunha posible
solucin antes de tomar unha
decisin tica.
CSC
CSIEE
empregando
VSCB2.1.1. Emprega
verbal, para expresar con
coherencia opinin,
sentimentos e emocins.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
7
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
exposicins orais e debates.
CCL
CSC
CAA
CSIEE
b
m
e
como instrumento de
argumentar.
VSCB2.2.1. Dialoga
interpretando e dando sentido
ao que oe.
CCL
CSC
VSCB2 2.2 Realiza actividades
cooperativas detectando os
sentimentos e pensamentos
que subxacen no que se est a
dicir.
CCL
CSC
CSIEE
CAA
CSIEE
CSC
CCL
c
m
e
B2.3. Os elementos da
Identificacin, recoecemento e
anlise de hbitos que facilitan e
dificultan a comunicacin.
B2.3. Iniciar, manter e finalizar
conversas cunha maneira de
falar adecuada aos
interlocutores e ao contexto,
tendo en conta os factores
que inhiben a comunicacin
para superar barreiras e os
que permiten lograr
proximidade.
mellorar a comunicacin e
facilitar o achegamento co seu
interlocutor nas conversas.
CCL
CSC
VSCB2.3.2. Comparte
sentimentos durante o dilogo
CCL
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
8
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
VSCB2.3.3.Utiliza os
elementos que contriben ao
dilogo.
CCL
CSC
CL
CSC
VSCB2.3.4.Recoece os
elementos que bloquean a
situacins.
e
m
B2.4.Empregar a asercin.
defensa tranquila e
respectuosa das posicins
persoais.
CCL
CSC
CSIEE
linguaxe positiva.
CCL
CSC
b
m
B2.5.O dilogo. A busca do mellor
pensamentos compartidos a
travs do dilogo. A inferencia e o
sentido da expresin dos e das
demais. A escoita activa e a
axuda.
VSCB2.5.1. Infire, de xeito
guiado, e d o sentido
adecuado expresin das
demais persoas.
CCL
CSC
diferentes ideas e opinins
para atopar os seus aspectos
comns.
CCL
CSC
CAA
c
m
B2.6. A intelixencia interpersoal. A
VSCB2.6.1. Interacciona con
empata.
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
8
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
sociais.
CCL
CSIEE
VSCB2.6.2 Emprega diferentes
habilidades sociais.
CSC
a
o
valoracin do outro. As diferenzas
culturais. Anlise de situacins na
escola e fra dela que producen
sentimentos positivos ou negativos
no alumnado.
B2.8. A diversidade. Respecto
as diferenzas.
VSCB2.7.1.Comprende e
aprecia positivamente as
diferenzas culturais.
CSC
c
m
cohesin de grupo.
B2.10. Creacin de textos
empregando a linguaxe verbal e
non verbal para comunicar ideas,
sentimentos e situacins.
respectuosas.
CSC
CSIEE
VSCB2.8.2. Establece e
confianza mutua.
CSC
CSIEE
VSCB2.8.3. Consegue a
aceptacin dos compaeiros e
compaeiras.
CSC
CSIEE
VSCB2.8.4. Expn en historias CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
8
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
creativas as caractersticas da
relacin da amizade.
CSC
CCEC
CD
CAA
BLOQUE 3. CONVIVENCIA E OS VALORES SOCIAIS
b
m
convivencia no contorno inmediato
(familia, centro escolar, grupo,
amizades, localidade).
solucionar os conflitos de
intereses en relacin coas demais
persoas.
B3.2 Responsabilidade no
deberes individuais nos grupos
nos que se integra e participacin
nas tarefas e decisins.
sentimentos.
en colaboracin.
CSC
CSIEE
CSC
CSIEE
equitativa. As condutas solidarias.
en colaboracin. Compensacin
de carencias dos e das demais. A
favorecendo a
amosando condutas
solidarias.
disposicin para ofrecer e
recibir axuda para a
aprendizaxe.
CAA
CSIEE
CSC
VSCB3.2.2. Recorre s
iguais.
CAA
CSIEE
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
8
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
outro, o compartir puntos de vista
e sentimentos.
equipo.
CSC
a B3.5. Valoracin da necesidade de
B3.3. Implicarse na
elaboracin e no respecto das
normas da comunidade
valores universais.
necesidade de que existan
normas de convivencia nos
diferentes espazos de
interaccin social.
CCL
CSC
aula.
CCL
CSC
CSIEE
CSC
c
m
oportunidade.
mediacin e usando a
comunicacin de
conflitos de modo construtivo.
CSC
CSIEE
VSCB3.4.2. Sigue as fases da
mediacin en situacins reais e
simulacins.
CSC
CSIEE
VSCB3.4.3.Manexa a linguaxe
posicionamentos nas relacins
interpersoais.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
8
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
emocins, sentimentos,
posibles pensamentos e puntos
de vista das partes en conflito.
CSC
CSIEE

d B3.7. A responsabilidade social e
a xustiza social. Identificacin e
anlise crtico das causas que
provocan situacins de
marxinacin, de discriminacin e
de inxustiza social.
da responsabilidade social e a
xustiza social empregando a
capacidade de reflexin,
sntese e estruturacin.
VSCB3.5.1. Razoa o sentido da
responsabilidade social e da
xustiza social.
CAA
CSC
VSCB3.5.2. Identifica e analiza
criticamente desigualdades
sociais.
CSC
CSIEE
VSCB3.5.3. Describe condutas
solidarias.
CSC
CCL
a
m
actitudes de comprensin, de
superacin de prexuzos e de
estereotipos, de cooperacin e de
solidariedade ante problemas e
necesidades doutras persoas.
Proteccin e amparo das persoas
mis desfavorecidas.
B3.6. Practicar o altrusmo no
contorno prximo
sensibilizando sobre o seu
valor.
VSCB3.6.1. Amsase xeneroso
no seu contorno prximo.
CSC
VSCB3.6.2. capaz de
sensibilizar sobre causas
altrustas realizando
exposicins orais sobre o seu
valor e cometidos.
CCL
CSC
CSIEE
causas altrustas en
colaboracin coa comunidade
educativa
CSC
CSIEE
a B3.9. Os dereitos e deberes. A B3.7. Crear un sistema de VSCB3.7.1. Coece e respecta CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
8
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
m Declaracin Universal dos
Dereitos Humanos: liberdade de
expresin e opinin. A liberdade
de pensamento, de conciencia e
de relixin. A anlise de feitos
discriminatorios: maltrato.
Exclusin de minoras tnicas, os
campos de concentracin, o
holocausto. Os dereitos e deberes
do alumnado.
valores asumindo os dereitos
e deberes do alumnado,
realizando xuzos morais de
situacins escolares e
resolvendo dilemas morais
con supostos prcticos.
os dereitos e deberes do
alumnado.
VSCB3.7.2. Realiza xuzos
morais, de xeito guiado, de
situacins escolares.
CSC
CSIEE
VSCB3.7.3 Xustifica as sas
actuacins en base a valores
persoais como a dignidade, a
liberdade, a autoestima, a
seguridade nun mesmo e a
capacidade de enfrontarse aos
problemas.
CSC
CSIEE
a
d
Declaracin Universal dos
Dereitos Humanos: liberdade de
expresin e opinin. A liberdade
de pensamento, de conciencia e
de relixin. A anlise de feitos
Exclusins das minoras.
B3.8. Respectar os valores
universais comprendendo a
necesidade de garantir os
dereitos bsicos de todas as
persoas.
VSCB3.8.1. Argumenta o
carcter universal dos dereitos
humanos.
CSC
CCL
VSCB3.8.2.Expn a
importancia de que todas as
persoas gocen dos dereitos
bsicos: sade, benestar,
alimentacin, vestido, vivenda
e asistencia mdica.
CSC
CCL
VSCB3.8.3. Axuza
criticamente as circunstancias
de persoas que viven en
situacins de privacin dos
dereitos bsicos.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
8
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
B3.11. Convivencia pacfica en
sociedade e valores nos que se
apoia: respecto, tolerancia,
solidariedade, xustiza,
compromiso, cooperacin e
cultura de paz. Identificacin,
convivencia e o benestar dos
grupos sociais.
B3.12. Formas de discriminacin:
racismo, xenofobia, homofobia,
transfobia, desigualdade de
oportunidades.
B3.13. Feitos discriminatorios:
maltrato, exclusin de minoras
tnicas, campos de concentracin,
o holocausto e segregacin por
enfermidade. Anlise.
B3.9. Comprender a
declaracin da igualdade de
dereitos e a non
discriminacin por razn de
nacemento, raza, sexo,
relixin, opinin ou calquera
outra condicin ou
circunstancia persoal ou
social, aplicndoa anlise
do contorno social.
VSCB3.9.1. Argumenta e
expn mediante imaxes a
importancia de garantir a
igualdade de dereitos e a non
nacemento, raza, sexo, relixin,
opinin ou calquera outra
condicin ou circunstancia
persoal ou social.
CCL
CCEC
CSC
VSCB3.9.2. Descobre e axuza
criticamente casos prximos de
desigualdade e discriminacin.
CSC
CSIEE
d
m
Identificacin e rexeitamento de
desigualdades entre mulleres e
homes no mundo laboral e na vida
coti.
corresponsabilidades de
homes e mulleres.
VSCB3.10.1. Axuza
criticamente actitudes de falta
de respecto igualdade de
oportunidades de homes e
mulleres.
CSC
CSIEE
persoas doutro sexo en
diferentes situacins escolares.
CSC
CSIEE
VSCB3.10.3. Realiza diferentes CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
8
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
sexo.
CSIEE
a B3.15. Os valores sociais e a
democracia. Os principios de
convivencia que establecen o
Estatuto de autonoma de Galicia
e a Constitucin espaola.
Dereitos e deberes.
Caractersticas que debe posur
unha sociedade democrtica.
socialmente recoecidos,
coecendo e apreciando os
valores do Estatuto de
autonoma e da Constitucin
espaola e os Dereitos e
Deberes do Estatuto de
espaola. Coecer as
institucins, organizacin e
servizos pblicos que
garanten os dereitos e
deberes dos cidadns e
cidads no seu contorno.
VSCB3.11.1. Reflexiona sobre
os dereitos e deberes da
Constitucin Espaola.
CSC
importancia de garantir os
dereitos e deberes dos
cidadns e cidads do seu
contorno.
CSC
CCL
VSCB3.11.3. Participa no
benestar da contorna prxima
basendose nos dereitos e
cidads.
CSC
CSIEE
a B3.16. Caractersticas da
convivencia democrtica. Valores
cvicos na sociedade democrtica:
respecto, tolerancia, solidariedade,
xustiza, cooperacin e cultura de
paz.
B3.12. Coecer e expresar as
notas caractersticas da
convivencia democrtica e a
importancia dos valores
cvicos na sociedade
democrtica realizando
razoamentos crticos.
VSCB3.12.1. Expresa as notas
caractersticas da convivencia
democrtica.
CSC
CCL
importancia dos valores cvicos
na sociedade democrtica.
CSC
CCL
h
o
i
B3.17. O respecto e a
conservacin do medio ambiente.
A actitude crtica ante a falta de
B3.13. Contribur
conservacin do medio
ambiente mantendo unha
VSCB3.13.1. Analiza, explica e
expn as causas e
consecuencias da intervencin
humana no medio.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
8
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
respecto e conservacin do medio
ambiente.
B3.18 Realizacin e interpretacin
de grficos sinxelos
actitude crtica ante as faltas
de respecto.
VSCB3. 13.2. Investiga
criticamente a intervencin
humana no medio ambiente e
comunica os resultados.
CSC
CAA
CSIEE
CMCT
VSCB3.13.3. Argumenta
comportamentos de defensa e
recuperacin do equilibrio
ecolxico e de conservacin do
medio ambiente.
CSC
CCL
a
i
B3.19. Condutas responsables no
uso das TIC: autonoma,
autocontrol, seguridade, sentido
tico. Anlise da realidade que
presentan os medios de
comunicacin para desenvolver a
capacidade crtica e responsable.
B3.14. Empregar as novas
tecnoloxas desenvolvendo
valores sociais e cvicos en
contornos seguros.
VSCB3.14.1. Realiza un uso
tico das novas tecnoloxas.
CD
CSC
VSCB3.14.2. Coece o
emprego seguro das novas
tecnoloxas.
CSC
CD
n B3.20. A educacin viaria.
Respecto cara s normas de
mobilidade viaria. Identificacin
das causas e dos grupos de risco
nos accidentes de trfico.
de estratexias persoais e
viarios correctos.
importancia e a promocin do
respecto das normas de
educacin viaria.
CSC
CSIEE
VSCB3.15.2. Analiza
informacin na prensa en
relacin cos accidentes de
trfico.
CSC
CCL
CMCT
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
8
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
VSCB3.15.3. Investiga sobre
as principais causas dos
accidentes de trfico coa axuda
das novas tecnoloxas.
CSC
CD
CAA
VSCB3.15.4.Explica as
CSC
CCL
CMCT
CD
n B3.22. Busca, seleccin, anlise e
elaboracin de informacins en
relacin cos accidentes de trfico.
B3.23. Comunicacin da
informacin elaborada por
diferentes medios
estratexias individuais e colectivas
de prevencin de riscos viarios.
B3.16. Investigar sobre a
prevencin de accidentes de
trfico xerando iniciativas e
proxectos relacionados coas
principais causas dos
accidentes de trfico, sobre os
que se informa en diferentes
CSC
CSIEE
CAA
CMCT
o modo no que se poderan
evitar accidentes de trfico e
expn as sas conclusins.
CSC
CCL
principais medidas que se
poderan tomar para previr
CSC
CCL
CSIEE

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
9
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA VALORES SOCIAIS E CVICOS CURSO SEXTO
m
k
positivo.
dignidade persoal
VSCB1.1.1. Explica o valor da
respectabilidade e da dignidade
persoal.
CSC
CCL
CSC
CSIEE
VSCB1.1.3 Coece e asume os
rasgos caractersticos da sa
personalidade, pondoos de
manifesto asertivamente.
CAA
CCL

m
a
resiliencia.
B1.2. Estruturar un
independente empregando
as emocins de forma
positiva.
VSCB1.2.1. Utiliza estratexias
de reestruturacin cognitiva.
CAA
VSCB1.2.2. Describe o valor da
reestruturacin cognitiva e a
resiliencia.
CCL
CSIEE
VSCB1.2.3 Aplica o autocontrol
toma de decisins,
negociacin e resolucin de
conflitos.
CSC
CSIEE
CSC
CSIEE
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
9
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
m
b
un mesmo e aos demais.
aprendizaxe e mellora. A
automotivacin.
xitos individuais e
compartidos.
colectivo e asumindo
compromisos para a
consecucin de obxectivos.
CSC
CSIEE
VSCB1.3.2. Explica razns para
asumir as sas
colaboracin.
CSC
CCL
CSIEE
VSCB1.3.3. Xera confianza nos
demais realizando unha
CSC
CAA
CSIEE
b
m
autoestima. Seguridade en si
mesmo e en si mesma, iniciativa,
autonoma para a accin, confianza
nas propias posibilidades.
Tolerancia frustracin.
forma independente,
os problemas.
VSCB1.4.1.Propn alternativas
sociais.
CSC
CSIEE
VSCB1.4.2. Sabe facer fronte
fracaso.
CSC
CSIEE
b
c
B1.5. A toma de decisins persoais
meditadas: tcnicas e recursos.
Causas e consecuencias das
levalos a cabo mediante
unha toma de decisins
VSCB1.5.1. Emprega o
pensamento consecuencial
para tomar decisins ticas.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
9
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
accin propias. O sentido do
e aos demais.
persoal, meditada e
responsable, desenvolvendo
un bo sentido do compromiso
respecto a un mesmo e aos
demais.
VSCB1.5.2. Identifica vantaxes
e inconvenientes dunha posible
solucin antes de tomar unha
decisin tica.
CSC
CSIEE
a
c
B1.6. A iniciativa. O
emprendemento. A autoproposta
de desafos. A importancia da
iniciativa privada na vida
econmica e social.
B1.7. Busca e elaboracin de
informacin por diversas fontes.
B1.6. Desenvolver a
emprendemento para
comn.
VSCB1.6.1. Realiza propostas
creativas e utiliza as sas
competencias para abordar
proxectos sobre valores sociais
CSC
CSIEE
CCEC
VSCB1.6.2. Identifica, define
problemas sociais e cvicos e
implanta solucins
potencialmente efectivas
CSC
CAA
CSIEE
VSCB1.6.3. Razoa a
importancia da iniciativa privada
na vida econmica e social.
CSIEE
b
m
e
como instrumento de
comunicacin: escoitar, preguntar e
argumentar.
VSCB2.1.1. Dialoga
interpretando e dando sentido
ao que oe.
CCL
CSC
VSCB2.1.2. Realiza actividades
cooperativas detectando os
sentimentos e pensamentos
que subxacen no que se est a
dicir.
CCL
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
9
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
interese polas outras persoas e
axudando a que sigan
motivadas para expresarse.
CAA
CSIEE
CSC
CCL
c
m
e
B2.2.Os elementos da
Identificacin, recoecemento e
anlise de hbitos que facilitan e
dificultan a comunicacin.
lograr proximidade.
VSCB2.2.1. Comparte
sentimentos durante o dilogo.
CCL
CSC
CSIEE
VSCB2.2.2. Utiliza os
elementos que contriben ao
dilogo.
CCL
CSC
e
m
B2.3.Empregar a asercin. VSCB2.3.1. Emprega a
linguaxe positiva.
CCL
CSC
VSCB2.3.2. Autoafrmase con
respecto.
CCL
CSC
CSIEE
b
m
B2.4.O dilogo. A busca do mellor
do dilogo. A inferencia e o sentido
da expresin dos e das demais. A
escoita activa e a axuda.
VSCB2.4.1 Infire e d o sentido
adecuado expresin dos e
das demais.
CCL
CSC
VSCB2.4.2.utiliza
correctamente as estratexias de
escoita activa: clarificacin,
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
9
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
parafraseo, resumo,
reestruturacin, reflexo de
sentimentos.
CSIEE
c
m
o
B2.5. A intelixencia interpersoal. A
B2.5.Establecer relacins
sociais.
VSCB2.5.1.Interacciona con
empata.
CSC
CCL
CSIEE
VSCB2.5.2. Sabe contribur
cohesin dos grupos sociais
aos que pertence.
CSC
CSIEE
a
m
e
B2.6.Os estereotipos. As
consecuencias dos prexuzos.
solidariedade ante problemas e
necesidades das persoas mis
desfavorecidas.
B2.7.Identificacin, axuizamento
crtico e rexeitamento das
situacins de marxinacin,
discriminacin e inxustiza social.
B2.8.Creacin de textos,
empregando a linguaxe verbal e
non verbal, para comunicar en
diferentes soportes as conclusins
de investigacins realizadas sobre
situacins do seu contorno.
B2.6. Analizar criticamente as
consecuencias dos prexuzos
sociais, reflexionando sobre
os problemas que provocan e
o seu efecto nas persoas que
os sofren.
VSCB2.6.1.Analiza os
problemas que orixinan os
prexuzos sociais.
CSC
CSIEE
VSCB2.6.2.Expn
razoadamente as
consecuencias dos prexuzos
sociais para as persoas do
contorno social prximo.
CCL
CSC
CCEC
VSCB2.6.3.Detecta e axuza
criticamente prexuzos sociais
detectados no seu contorno
prximo expresando as
conclusins en traballos
creativos.
CCL
CCEC
CSC
CD
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
9
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
m
convivencia no contorno inmediato
(familia, centro escolar, grupo,
amizades, localidade).
solucionar os conflitos de intereses
en relacin coas demais persoas.
B3.2.Responsabilidade no
tarefas e decisin.
compartindo puntos de vista
e sentimentos.
en colaboracin.
CSC
CSIEE
CSC
CSIEE
positiva e a participacin equitativa.
As condutas solidarias. A
aceptacin incondicional do outro.
A resolucin de problemas en
colaboracin. Compensacin de
outro, o compartir puntos de vista e
sentimentos.
favorecendo a
amosando condutas
solidarias.
CAA
CSIEE
CSC
VSCB3.2.2. Recorre s
iguais.
CAA
CSIEE
CSC
VSCB3.2.3. Respecta as regras
durante o traballo en equipo.
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
9
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
VSCB3.2.4. Emprega destrezas
de interdependencia positiva.
CSC
CSIEE
CAA
a B3.5. Valoracin da necesidade de
B3.3. Implicarse na
valores universais.
VSCB3.3.1.Explica o concepto
de norma.
CCL
CSC
VSCB3.3.2. Infire a necesidade
das normas da sa comunidade
educativa
CAA
CSC
elaboracin das normas do
colexio.
CCL
CSC
CSIEE
CSC
c
m
oportunidade.
mediacin e usando a
comunicacin de
conflitos de modo construtivo.
CSC
CSIEE
VSCB3.4.2. Sigue as fases da
mediacin en situacins reais e
simulacins.
CSC
CSIEE
posicionamentos nas relacins
interpersoais.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
9
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
emocins, sentimentos,
posibles pensamentos e puntos
de vista das partes en conflito.
CSC
CSIEE
d
m
B3.7. O altrusmo.A
responsabilidade social e a xustiza
social. Identificacin e anlise
crtico das causas que provocan
situacin de marxinacin, de
discriminacin e de inxustiza social.
Proteccin e amparo das persoas
mis desfavorecidas.
B3.5. Practicar o altrusmo no
contorno prximo
sensibilizando sobre o seu
valor.
VSCB3.5.1. capaz de
sensibilizar sobre causas
altrustas realizando
exposicins orais sobre o seu
valor e cometidos.
CCL
CSC
CSIEE
causas altrustas en
colaboracin coa comunidade
educativa.
CSC
CSIEE
a
m
Declaracin Universal dos Dereitos
Humanos: liberdade de expresin e
opinin. A liberdade de
pensamento, de conciencia e de
relixin. A anlise de feitos
Exclusin de minoras tnicas, os
campos de concentracin, o
holocausto. Os dereitos e deberes
do alumnado.
B3.6. Crear un sistema de
valores asumindo os dereitos
e deberes do alumnado,
realizando xuzos morais de
situacins escolares e
resolvendo dilemas morais
con supostos prcticos.
morais de situacins escolares.
CSC
CSIEE
VSCB3.6.2. Xustifica as sas
actuacins en base a valores
persoais como a dignidade, a
liberdade, a autoestima, a
seguridade nun mesmo e a
capacidade de enfrontarse aos
problemas.
CSC
CSIEE
d
o
B3.9. Conceptualizacin do dilema
moral. Resolucin de dilemas
morais.
B3.7. Comprender o que un
dilema moral e resolver
dilemas morais para detectar
prexuzos relativos s
diferenzas culturais.
VSCB3.7.1. Expresa o que un
dilema moral.
CSC
CCL
VSCB3.7.2.Realiza xuzos
morais.
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
9
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
VSCB3.7.3. Analiza e resolve
dilemas morais en situacins
reais e simuladas.
CSC
CSIEE
VSCB3.7.4. Resolve dilemas
morais en relacin a prexuzos
relativos s diferenzas culturais.
CSC
CSIEE
a
d
o
B3.10. Convivencia pacfica en
sociedade e valores nos que se
apoia: respecto, tolerancia,
solidariedade, xustiza,
compromiso, cooperacin e cultura
de paz. Identificacin,
convivencia e o benestar dos
grupos sociais.
B3.11. Formas de discriminacin:
racismo, xenofobia, desigualdade
de oportunidades.
B3.12. Feitos discriminatorios:
maltrato, exclusin de minoras
tnicas, campos de concentracin,
o holocausto, segregacin por
enfermidade. Anlise destes feitos.
B3.8. Comprender a
declaracin da igualdade de
dereitos e a non
nacemento, raza, sexo,
relixin, opinin ou calquera
outra condicin ou
circunstancia persoal ou
social, aplicndoa anlise
do contorno social.
VSCB3.8.1. Analiza formas de
discriminacin: racismo,
xenofobia, desigualdade de
oportunidades
CSC
CSIEE
VSCB3.8.2. Analiza feitos
discriminatorios: maltrato,
exclusin de minoras tnicas,
reclusin en campos de
concentracin, o holocausto,
segregacin por enfermidade.
CSC
CSIEE
VSCB3.8.3. Detecta prexuzos
e analiza conflitos derivados do
uso de estereotipos no contexto
escolar.
CSC
CSIEE
d
a
B3.13. Dereitos e deberes. A
Declaracin Universal dos Dereitos
B3.9. Expresar a relevancia
de preservar os dereitos de
VSCB3.9.1. Valora e respecta a
libre expresin.
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
8
9
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
Humanos: liberdade de expresin e
de opinin. A liberdade de
pensamento, de conciencia e de
relixin.
B3.14. Sensibilidade e respecto
polos costumes, valores morais e
modos de vida distintos aos
propios.
libre expresin e opinin,
liberdade de pensamento, de
conciencia e de relixin
realizando traballos de
anlise e sntese.
VSCB3.9.2. Comprende,
interpreta e acepta opinins
diferentes s propias.
CSC
diferentes culturas e relixins
coas formas de pensamento de
persoas pertencentes a elas.
CSC
CSIEE
VSCB3.9.4. Analiza, reflexiona
e expresa conclusins sobre os
dereitos de libre expresin e
opinin, liberdade de
pensamento, de conciencia e
de relixin.
CSC
CSIEE
CCL
d
m
B3.15. As diferenzas de sexo como
un elemento enriquecedor. Anlise
das medidas que contriben a un
equilibrio de xnero e a unha
autntica igualdade de
oportunidades. Identificacin e
rexeitamento de desigualdades
entre mulleres e homes no mundo
laboral e na vida coti.
homes e mulleres.
VSCB3.10.1. Axuza
criticamente actitudes de falta
de respecto igualdade de
oportunidades de homes e
mulleres.
CSC
CSIEE
a B3.16 Os valores sociais e a
democracia. Os principios de
convivencia que establecen o
Estatuto de autonoma de Galicia e
socialmente recoecidos,
coecendo e apreciando os
valores do Estatuto de
VSCB3.11.1. Axuza
criticamente os valores
implcitos en diversas
situacins, de acordo cos que
CSC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
0
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a Constitucin espaola. Dereitos e
deberes. Caractersticas que debe
posur unha sociedade
democrtica.
espaola e os dereitos e
deberes do Estatuto de
espaola. Coecer as
institucins, organizacins e
servizos pblicos que
garanten os dereitos e
cidads no seu contorno.
constiten a vida en comn
nunha sociedade democrtica.
VSCB3.11.2. Razoa a
contribucin de diferentes
institucins, organizacins e
servizos pblicos en relacin
garanta dos dereitos e deberes
dos cidadns e cidads.
CSC
CCL
a
o
B3.17. Principios de convivencia
que establecen o Estatuto de
autonoma de Galicia e a
B3.12. Crear un sistema de
valores propios realizando
xuzos morais baseados nos
dereitos e deberes bsicos
do Estatuto de autonoma e
da Constitucin espaola.
VSCB3.12.1. Explica os
dereitos e deberes bsicos da
CSC
CCL
morais sinxelos fundamentados.
CSC
CSIEE
VSCB3.12.3. Participa no
benestar do contorno prxima
basendose nos dereitos e
cidads.
CSC
CSIEE
a
e
B3.18. Os servizos pblicos e bens
comns. Defensa, identificacin,
aprecio, respecto e coidado dos
bens comns e dos servizos
B3.13. Comprender a
importancia da contribucin
dos cidadns e cidads aos
servizos pblicos e aos bens
VSCB3.13.1. Comprende,
valora e expn por escrito o
deber da contribucin cidad ao
ben da sociedade.
CSC
CCL
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
0
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
pblicos: contribucin da cidadana
a travs dos impostos. A
responsabilidade social. A xustiza
social.
comns a travs dos
impostos realizando
razoamentos crticos.
VSCB3.13.2. Explica a funcin
dos impostos de proporcionar
recursos sociais que melloran a
calidade de vida dos cidadns e
cidads.
CSC
CCL
VSCB3.13.3. Realiza
producins creativas sobre as
consecuencias de non pagar
impostos.
CSC
CCEC
CD
CCL
CSIEE
h
g
o
B3.19 Fontes de enerxa
Identificacin das actitudes e
de consumo enerxtico
responsable.
B3.20. Rutinas individuais para
mellorar a calidade de vida.
Reflexin sobre as posibilidades de
cambio.
B3.21. Utilizacin das tecnoloxas
da informacin e da comunicacin
para buscar e seleccionar e
elaborar a informacin e presentar
B3.14.Valorar o uso
responsable das fontes de
enerxa no planeta
conciencindose do respecto
ao contorno e desenvolvendo
a capacidade crtica cara aos
acontecementos que o
modifican.
VSCB3.14.1. Toma conciencia
da limitacin dos recursos
enerxticos e explica as
consecuencias do esgotamento
das fontes de enerxa.
CSC
CCL
CSIEE
VSCB3.14.2. Investiga os
efectos do abuso de
determinadas fontes de enerxa.
CSC
CAA
VSCB3.14.3. Realiza traballos
creativos sobre a necesidade
do aire non contaminado para a
CCL
CSC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
0
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
conclusins
de grficos sinxelos.
sade e a calidade de vida. CSIEE
VSCB3.14.4. Expn
graficamente argumentos para
rexeitar actividades humanas
contaminantes.
CSC
CD
CMCT
CCEC
k B3.23. Hbitos de prevencin de
enfermidades e accidentes no
mbito escolar e domstico..
B3.24. Actitudes e estratexias de
promocin de formas de vida
saudable e de calidade
B3.25. Os primeiros auxilios
B3.15 . Ser capaz de realizar
primeiros auxilios e tomar
medidas preventivas,
valorando a importancia de
previr accidentes domsticos.
VSCB3.15.1. Razoa as
repercusins de determinadas
condutas de risco sobre a
sade e a calidade de vida.
CCL
CAA
CSIEE
VSCB3.15.2. Coece as
prcticas de primeiros auxilios.
CSC
CSIEE
a
i
B3.26. Condutas responsables no
uso das TIC: autonoma,
autocontrol, seguridade, sentido
tico. Anlise da realidade e dos
contidos que se presentan no
contorno dixital para desenvolver a
capacidade crtica.
B3.16. Empregar as novas
tecnoloxas desenvolvendo
valores sociais e cvicos en
contornos seguros.
VSCB3.16.1. Realiza un uso
tico das novas tecnoloxas.
CD
CSC
VSCB3.16.2. Analiza e enxuza
criticamente os contidos do
contorno dixital.
CCL
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
0
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
i
B3.27. O consumo responsable.
Identificacin de actitudes e
estratexias persoais e colectivas de
consumo responsable
B3.28. A publicidade e as sas
tcnicas. Influencia nos hbitos de
consumo.
B3.29. Utilizacin das tecnoloxas
para buscar e seleccionar e
elaborar a informacin e presentar
conclusins.
B3.17. Analizar criticamente
a influencia da publicidade
sobre o consumo
empregando as novas
tecnoloxas.
VSCB3.17.1. Realiza anlise de
informacin dixital sobre as
razns polas que as persoas
senten a necesidade de
consumir ao ver un anuncio
publicitario.
CD
CSC
CSIEE
a influenza da publicidade
expresando as conclusins
mediante traballos creativos.
CSC
CCEC
CD
VSCB3.17.3. Realiza
exposicins axuizando
criticamente hbitos de
consumo innecesario.
CSC
CCL
CCEC
CSIEE
n
B3.30. Busca, seleccin, anlise e
elaboracin de informacins en
relacin cos accidentes de trfico.
B3.31. Comunicacin da
informacin elaborada por
diferentes medios
B3.18. Investigar sobre a
prevencin de accidentes de
trfico xerando iniciativas e
proxectos relacionados
coas principais causas dos
accidentes de trfico,
sobre os que se informa
en diferentes medios de
comunicacin.
CSC
CSIEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
0
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
de prevencin de riscos viarios
o modo no que se poderan
evitar accidentes de trfico e
expn as sas conclusins.
CSC
CCL
principais medidas que se
poderan tomar para previr
CSC
CCL
CSIEE

rea de Educacin Artstica.
hora de abordar a Educacin artstica, que nesta etapa engloba a Educacin musical
e a Educacin plstica, teremos en conta que as diferentes manifestacins artsticas teen
unha presenza constante no contorno e na vida das persoas formando parte de mltiples
aspectos da sa socializacin e da sa comunicacin.
A Educacin artstica de especial importancia, xa que o tratamento da informacin
visual e musical na vida coti xera e precisa capacidades de pensamento crtico. A educa-
cin artstica posibilita o desenvolvemento da creatividade, da imaxinacin, da autonoma,
a percepcin, a motricidade, a sensibilidade esttica, a expresin persoal, a capacidade
comunicativa e a socializacin etc., e todas elas estn relacionadas co obxectivo de axudar
a fltrar os nosos encontros cos produtos visuais e musicais.
Por outra banda, de grande relevancia ensinar ao alumnado a interpretacin e a an-
lise crtica, para o facer consciente de que todas as formas de arte son expresin de ideas,
sentimentos, crenzas e actitudes da persoa que, ademais de seren reveladoras da sa
identidade, son un axente reconfgurador.
Nesta etapa, a rea artstica sitase nun lugar privilexiado para a transversalidade, para
a conexin natural con outras reas do currculo, colaborando nunha comprensin da rea-
lidade e nunha satisfaccin maiores. Permite, ademais, achegarse mirada das demais
persoas, diversidade de maneiras de experimentar o mundo, que se manifestaron e se
manifestan nos produtos da cultura musical e visual.
Xunto coa dimensin refexiva darmoslle importancia tamn producin de obras ou
traballos por parte do alumnado, feito no que se centran algns dos estndares deste curr-
culo, xa que entendemos que o seu tratamento competencial s se pode desenvolver ten-
do como obxectivo que o alumnado sexa protagonista fnal dos produtos de aprendizaxe.
Xa que logo, para desenvolver este currculo tivemos en conta a total integracin nel da
aprendizaxe por competencias, de xeito que o profesorado poida utilizar este documento
como gua e base da adquisicin de competencias do seu alumnado, obxectivo primordial
deste enfoque.
Para isto, imprescindible que o proceso de ensino e aprendizaxe parta dunha planif-
cacin rigorosa, elixindo mtodos didcticos que se axusten ao nivel inicial do alumno ou
da alumna e s sas condicins socioculturais. Estes mtodos deben partir da perspectiva
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
do persoal docente como orientador, promotor e facilitador do desenvolvemento competen-
cial no alumnado, enfocndose realizacin de tarefas ou situacins-problema, propostas
cun obxectivo concreto, que o alumno ou a alumna deben resolver.
As mesmo, deben ter en conta a atencin diversidade e o respecto polos distintos
ritmos e estilos de aprendizaxe, mediante prcticas de traballo individual e cooperativo.
A aprendizaxe por competencias na que se basea o currculo require metodoloxas ac-
tivas e contextualizadas, e proponse, por isto, introducir estratexias interactivas, proxectos
colaborativos co uso das novas tecnoloxas e facendo fncap na creacin de produtos
reais que tean efecto na comunidade educativa.
Faise necesaria unha implicacin do profesorado na creacin de materiais adecuados a
estes modelos de aprendizaxe, as como un compromiso co desenvolvemento destas me-
todoloxas na aula, feito que leva consigo un importante nivel de coordinacin de todos os
membros da comunidade educativa -en particular as familias-, unha refexin e a avaliacin
dos resultados, para defnir melloras posteriores.
Por ltimo, para facilitar a concrecin curricular tanto na rea de Msica como na de
Educacin plstica establcense tres bloques de contidos. Non obstante, deben enten-
derse como un conxunto e desenvolverse de forma global, tendo en conta as conexins
internas tanto con respecto ao curso como ao longo da etapa.
Educacin plstica.
Bloque 1. Educacin audiovisual. Est dedicado ao estudo da imaxe en todas as sas
manifestacins, tanto visual como audiovisual. Neste bloque ten moita importancia a contri-
bucin que fan as tecnoloxas da informacin e da comunicacin (TIC) ao mundo da imaxe.
Bloque 2. Expresin artstica. Este bloque recolle a exploracin dos elementos propios
da linguaxe plstica e visual, as como o tratamento dos materiais. Abrangue tamn as po-
sibilidades para expresar o sentido e o percibido con creacins artsticas propias, despois
da planifcacin.
Bloque 3. Debuxo xeomtrico. Atopamos aqu un desenvolvemento grfco dos coe-
cementos adquiridos na rea de matemticas, no epgrafe de xeometra, polo que a com-
petencia matemtica e cientfco-tecnolxica estar moi presente.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
Educacin musical.
Bloque 1. A escoita. Procrase que o alumnado tome conciencia dos sons que do seu
mbito, as como das posibilidades sonoras dos materiais e dos obxectos do seu contexto.
Faise fncap na audicin activa de manifestacins musicais de distintas orixes e no res-
pecto no proceso da audicin.
Bloque 2. A interpretacin musical. O alumnado protagonista absoluto neste bloque,
cuxo obxectivo a creacin de produtos musicais de diferentes estilos, usando diversas
tcnicas compositivas e con fnalidades distintas. Centrmonos tamn en que o alumnado
valore o traballo colaborativo, o respecto cara s demais persoas e a avaliacin con inten-
cin de mellorar.
Bloque 3. A msica, o movemento e a danza. Este derradeiro bloque est destinado ao
desenvolvemento da expresividade e a creatividade do alumnado desde o coecemento e
a prctica da danza. Comzase pola coordinacin motriz e a conciencia do desprazamento
no espazo, e chgase fnalmente ao nivel de creacin e expresin de sentimentos co mo-
vemento.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
0
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN PLSTICA) CURSO PRIMEIRO
BLOQUE 1. EDUCACIN AUDIOVISUAL
a
j
b
B1.1. Valoracin e respecto polas
obras plsticas do contorno.
B1.1. Amosar respecto pola rea e
polos diferentes tipos de expresin
plstica.
EPB1.1.1. Valora e respecta os
diferentes tipos de expresin
plstica.
CCEC
CSC
a
j
b
B1.2. Valoracin da limpeza, a
orde e a presentacin ao realizar
un traballo.
B1.3. Satisfaccin na manipulacin
e na exploracin de diferentes
materiais.
B1.4. Interese por usar
adecuadamente os instrumentos,
os espazos etc.
B1.2. Valorar a limpeza, os
materiais e a orde na realizacin
dunha tarefa plstica e o seu
produto final.
EP1.2.1. Valora a importancia da
limpeza, do coidado do material e
da orde para alcanzar o resultado
final proposto.
CCEC
CSC
j
e
B1.5. Observacin e exploracin
sensorial dos elementos plsticos
presentes nos mbitos natural,
artificial e artstico.
B1.6. Descricin de imaxes
presentes no contexto prximo.
B1.7. Observacin de elementos
plsticos do ambiente artificial
presentes en edificios, moblaxe
urbana, luminosos ou sinais.
B1.3. Describir calidades e
caractersticas dos materiais, dos
obxectos e dos instrumentos
presentes no contexto natural e
artificial.
EP1.3.1. Describe calidades e
caractersticas de materiais,
obxectos e instrumentos
presentes no contexto natural e
artificial.
CCEC
CAA
EP1.3.2. Identifica, nomea e
debuxa as formas bsicas.
CCEC
CCL
CMCCT
EP1.3.3. Identifica os tamaos. CCEC CMCCT
EP1.3.4. Identifica e usa as cores
aprendidas.
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
0
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EP1.3.5. Nomea e recoece as
figuras xeomtricas bsicas e os
elementos plsticos.
CCEC
CCL
CMCCT
EP1.3.6. Recoece e nomea as
principais partes da figura
humana.
CMCCT
CCL
EP1.3.7. Identifica figuras
xeomtricas bsicas.
CCEC
CMCCT
EP1.3.8. Identifica os diferentes
tipos de lia.
CCEC
CMCCT
e
j
B1.8. Descricin verbal de
sensacins e observacins das
obras plsticas.
B1.9. Observacin da obra
plstica e visual no contexto, en
exposicins e en museos, e
comentarios posteriores sobre
elas.
B1.10. Expresin oral das
impresins que a obra artstica
xera.
B1.4. Usar lxico sinxelo e
adecuado para comentar as obras
plsticas propias e alleas.
EPB1.4.1. Describe o que sente
ou pensa sobre as sas propias
creacins plsticas e as dos
compaeiros e as compaeiras,
usando o vocabulario axeitado.
CCL
CSIEE
CCEC
j B1.11. Exploracin de distancias,
percorridos e situacins de
obxectos e persoas en relacin
co espazo.
B1.12. Observacin de diferentes
maneiras de representar o
B1.5. Identificar diferentes formas
de representacin do espazo.
EPB1.5.1. Observa diferentes
formas de presentar o espazo.
CCEC
CAA
CMCCT
EPB1.5.2. Explora as distancias,
os percorridos e as situacins
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
1
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
espazo (fotografa area, planos
de vivendas, maquetas, mapas
etc.).
de obxectos e persoas en
relacin ao espazo.
BLOQUE 2. EXPRESIN ARTSTICA
j B2.1. Uso de diferentes formas,
texturas e cores nas producins.
B2.1. Probar en producins
propias as posibilidades que
adoptan as formas, texturas e
cores.
EPB2.1.1. Manexa e emprega
as diferentes texturas naturais e
artificiais.
CCEC
EPB2.1.2. Emprega os
diferentes tipos de lia e
experimenta con elas para
completar debuxos.
CCEC
CSIEE
EPB2.1.3. Usa diferentes tipos
de materiais e experimenta con
eles para crear a posteriori
obras plsticas.
CCEC
CAA
EPB2.1.4. Sita elementos no
espazo nas producins
plsticas.
CCEC
j B2.2. Elaboracin de debuxos,
pinturas, colaxes, estampaxes,
ilustracins, volumes, encartado
de formas etc.
B2.3. Manipulacin de obxectos
para a sa transformacin
(monicreques, disfraces,
escenarios etc.).
B2.4. Exploracin de recursos
dixitais para a creacin de obras.
B2.2. Realizar composicins
plsticas que representen o
mundo imaxinario, afectivo e
social.
EPB2.2.1. Produce e identifica
obras sinxelas usando formas
xeomtricas bsicas.
CCEC
CAA
EPB2.2.2. Elabora portadas,
colaxes e outros obxectos
empregando as ferramentas e
as tcnicas bsicas (recortar,
pegar, encher; usar pinceis,
rotuladores, lapis de cores etc.).
CCEC
CSIEE
EPB2.2.3. Realiza un mosaico,
coa axuda da cuadrcula,
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
1
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
identificando e recoecendo os
tamaos.
EPB2.2.4. Elabora e representa
imaxes despois dunha
presentacin audiovisual.
CCEC
CAA
a
b
B2.5. Manipulacin adecuada de
materiais, instrumentos e
espazos.
B2.3. Respectar e coidar os
materiais, os utensilios e os
espazos.
EPB2.3.1. Respecta as normas
preestablecidas e coida os
espazos.
CCEC
CSC

REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN PLSTICA) CURSO SEGUNDO
j
e
B1.1.Exploracin sensorial de
elementos presentes no contorno
natural (plantas, rbores, minerais,
animais, auga etc.).
plsticos do entorno artificial
(edificios, mobiliario urbano,
luminosos, sinais etc.).
B1.1. Identificar as diferentes
materiais e formas de expresin
plstica.
EPB1.1.1. Describe e identifica
as calidades e as caractersticas
dos materiais, dos obxectos e
dos instrumentos presentes no
contexto natural e artificial.
CCEC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
1
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
j
B1.3. Observacin comentario da
obra plstica e visual no contexto,
en exposicins e en museos.
B1.4. Curiosidade por descubrir as
posibilidades artsticas que ofrece
o contexto. Identificacin de nomes
da profesin artstica.
B1.5. Descricin de imaxes
presentes no contexto.
B1.6. Exploracin dos elementos
plsticos nas imaxes (ilustracins,
fotografas, cromos, carteis, logos
etc.).
B1.2. Describir oralmente e de
forma sinxela diferentes formas de
expresin artstica.
EPB1.2.1. Usa termos sinxelos e
adecuados para comentar as
obras plsticas observadas.
CCL
CCEC
EPB1.2.2. Describe con termos
propios da linguaxe as
caractersticas de feitos artsticos
e os seus creadores presentes
no contorno.
CCL
CCEC
j
e
B1.7. Manipulacin de obxectos
cotins con diferentes texturas e
formas.
B1.8. Descricin verbal de
sensacins e observacins.
B1.3. Identificar as formas bsicas
e diferentes tonalidades e texturas.
EPB1.3.1. Realiza debuxos e
colorea con diferentes
tonalidades.
CCL
CCEC
EPB1.3.2. Manexa en producins
adoptan as diferentes formas,
cores e texturas.
CCEC
j
e
B1.9. Exploracin de distancias,
percorridos e situacins de
obxectos e persoas en relacin co
espazo.
B1.10. Observacin de diferentes
maneiras de representar o espazo
(fotografa area, planos,
maquetas, mapas etc.).
B1.4. Identificar, describir e
representar o entorno natural e o
entorno artificial.
EPB1.4.1. Identifica diferentes
formas de representacin do
espazo.
CCL
CCEC
EPB1.4.2. Representa de
diferentes maneiras o espazo.
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
1
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j B1.11. Experimentacin con
ferramentas nas actividades
plsticas e con diversos soportes
B1.5. Manexar as actividades
plsticas utilizando coa
correspondente destreza diferentes
ferramentas (recortar, pegar,
encher, traballar con pincel,
pegamentos etc.).
EPB1.5.1. Practica con precisin
o recorte, o pegado, o pintado
etc.
CCEC
CAA
j
b
B2.1. Exploracin de cores,
mesturas e manchas de cor con
diferentes tipos de pintura e sobre
diversos soportes.
B2.1. Representar de forma
persoal ideas, accins e situacins
valndose dos elementos que
configuran a linguaxe visual.
EPB2.1.1. Manexa en producins
adoptan as cores.
CCEC
CAA
EPB2.1.2. Realiza correctamente
mesturas de cores primarias.
CCEC
CAA
EPB2.1.3. Clasifica e ordena as
cores primarias ( maxenta, cian e
amarelo ) e secundarias ( verde,
violeta e vermello) no crculo
cromtico, e utilzaas con sentido
nas sas obras.
CCEC
CAA
EPB2.1.4. Coece a simboloxa
das cores fras e clidas, e aplica
estes coecementos para
transmitir diferentes sensacins
nas composicins plsticas que
realiza.
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
1
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
J
b
B2.2. Indagacin sobre as
posibilidades plsticas e
expresivas dos elementos naturais
e artificiais do entorno prximo.
B2.2. Identificar o entorno prximo
e o imaxinario, explicndoo con
linguaxe plstica adecuada s
sas caractersticas.
EPB2.2.1 Utiliza o punto, a lia e
o plano ao representar o entorno
prximo e o imaxinario.
CCEC
EPB2.2.2. Realiza composicins
plsticas que representan o
mundo imaxinario, afectivo e
social.
CCEC
CSC
j
b
B2.3. Elaboracin de debuxos,
pinturas, colaxes, estampaxes,
encartados, ilustracins etc.
B2.4. Manipulacin e
transformacin de obxectos para o
seu uso noutras actividades
escolares.
bidimensionais e tridimensionais
segundo un desexo de expresin,
coas tcnicas aprendidas.
EPB2.3.1. Practica con precisin
o recorte e o encartado para
crear obras bidimensionais e
tridimensionais.
CCEC
CAA
EP2.3.2. Utiliza a tcnica de
colaxe para realizar unha obra
persoal con limpeza e precisin.
CCEC
CAA
j
g
B2.5. Experimentacin con tipos de
lias (curva, recta, quebrada etc.).
B2.6. Exploracin das lias que
delimitan contornos e do espazo
que delimita a forma aberta,
pechada, plana e en volume.
B2.4. Utilizar nas sas
representacins distintos tipos de
lias (curva, quebrada, recta etc.) e
formas xeomtricas.
EP2.4.1. Utiliza lias e formas
xeomtricas nos debuxos.
CCEC
CAA
EP2.4.2. Emprega ferramentas
bsicas do debuxo (regra e
escuadro) para realizar diferentes
formas xeomtricas.
CCEC
CAA
EP2.4.3. Manexa a cuadrcula
para respectar as proporcins
das formas.
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
1
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j
h
B2.7. Exploracin visual e tctil da
figura humana.
B2.5. Recoecer as partes
principais da figura humana.
EP2.5.1. Debuxa a figura
humana e diferencia as principais
partes.
CCEC
CMCCT
j
i
B2.8. Exploracin de recursos
dixitais para a creacin de obras
artsticas.
B2.6. Recoecer, diferenciar e
utilizar a expresividade de diversos
materiais e soportes audiovisuais.
EP2.6.1. Elabora e representa
imaxes despois dunha
presentacin audiovisual.
CCEC
EP2.6.2. Desea sinxelas
creacins plsticas despois de
recoller informacin por medios
audiovisuais.
CCEC
CD
a
j
B2.9. Interese por usar
axeitadamente e de maneira
progresiva os instrumentos, os
materiais e os espazos.
B2.10. Satisfaccin coa
manipulacin e a exploracin dos
materiais.
B2.7. Coidar, respectar e utilizar
axeitadamente os materiais, os
utensilios e os espazos.
EP2.7.1. Coida o material e
respecta as normas
preestablecidas.
CSC
a
j
c
B2.11. Interese polo traballo
individual e colectivo confiando nas
posibilidades da producin
artstica.
B2.12. Respecto polas
contribucins dos compaeiros e
das compaeiras, e disposicin
para resolver as diferenzas.
B2.8. Elaborar os traballos
individualmente e en grupo.
EP2.8.1. Amosa interese polo
traballo individual e colabora no
grupo para a consecucin dun fin
colectivo.
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
1
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN PLSTICA) CURSO TERCEIRO
e
j
B1.1. Establecemento de
protocolos de actuacin na
observacin das obras artsticas.
B1.2. Valoracin do coecemento
de diferentes cdigos artsticos
como medio de expresin de
ideas.
B1.1 Describir as caractersticas
dos elementos presentes no
contexto e as sensacins que as
obras artsticas provocan.
EPB1.1.1 Establece unha orde
ou pautas para seguir no
procedemento de observacin
dos elementos do contexto, e na
sa comunicacin oral ou escrita.
CCL
CAA
EPB1.1.2. Describe as
caractersticas dos feitos
artsticos e as sensacins que as
obras provocan. e expresa as
sas apreciacins persoais cun
criterio artstico.
CCL
CCEC
EPB1.1.3. Identifica e coece os
termos propios da linguaxe
plstica.
CCL
CCEC
e
j
B1.3. Interpretacin e valoracin
da informacin que proporcionan
as imaxes no contexto social e
comunicacin das apreciacins
obtidas.
B1.4. Indagacin sobre diferentes
maneiras de representar o espazo.
B1.2. Interpretar o contido das
imaxes e representacins do
espazo presentes no contexto, con
identificacin das posicins dos
elementos plsticos no espazo.
EPB1.2.1. Interpreta e valora a
informacin que ofrecen as
imaxes no contexto social e
comunica as sensacins,
elaborando informacins bsicas.
CCL
CCEC
EPB1.2.2. Identifica a posicin
dos elementos plsticos tendo en
conta as tcnicas espaciais.
CCEC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
1
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j
b
B1.5. Observacin dos materiais
empregados nas obras plsticas.
B1.6. Exploracin de calidades dos
materiais (transparencia,
rugosidade, lixeireza etc.) e
tratamento convencional e sinxelo
de texturas, formas e cores sobre
B1.3. Clasificar texturas, formas e
cores atendendo a distintos
criterios.
EPB1.3.1. Clasifica texturas e
tonalidades de formas naturais e
artificiais exploradas desde
diferentes ngulos e posicins.
CCEC
CCL
EPB1.3.2. Clasifica texturas,
formas e cores atendendo a
criterios de similitude ou
diferenza.
CCEC
CCL
EPB1.3.3. Diferencia e recoece
as diferentes texturas, lias,
formas e cores nas composicins
artsticas.
CCEC
CCL
j
a
b
B1.7. Descricin de profesionais
relacionados/as coas artes
plsticas e visuais.
B1.8. Procura de informacin
sobre as manifestacins culturais e
artsticas do contexto.
B1.4. Identificar e valorar
recoecidos/as autores/as e as
sas obras mis significativas,
facendo fincap na cultura propia.
EPB1.4.1. Describe varias
profesins relacionadas coas
artes plsticas.
CCEC
CSC
CCL
EPB1.4.2. Procura informacin
sobre artistas plsticos/as da
cultura propia e de outras, e
sobre a sa obra.
CCEC
CSC
CAA
EPB1.4.3. Amosa interese por
coecer formas de expresin de
autores/as e a sa obra,
empregando as tecnoloxas da
informacin.
CCEC
CSC
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
1
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EPB1.4.4. Relaciona artistas
coas obras mis representativas.
CCEC
CSC
CCL
j
b
B2.1. Planificacin e organizacin
para axustar o proceso de creacin
individual e en grupo s intencins
previstas, seleccionando
adecuadamente os materiais, os
instrumentos e as tcnicas.
B2.2. Elaboracin de imaxes
usando tcnicas e recursos
diversos.
B2.3. Construcin de estruturas
con volume.
B2.1.Utilizar instrumentos, tcnicas
e materiais adecuados para
alcanzar un produto artstico final.
EPB2.1.1. Utiliza cores (primarias
e mesturadas) e tonalidades
cunha intencin esttica,
manexando diferentes tcnicas.
CCEC
CAA
EPB2.1.2. Manexa lapis de
cores, tmperas, rotuladores,
sombreamento, acuarelas etc.)
para a composicin de obras.
CCEC
CAA
EPB2.1.3. Manexa material
diverso nas producins plsticas,
explorando diversas tcnicas e
actividades manipulativas.
CCEC
CAA
EPB2.1.4. Practica o recorte e
pega materiais de diferentes
texturas.
CCEC
CAA
EPB2.1.5. Completa figuras
seguindo as lias como gua.
CCEC
CAA
EPB2.1.6. Combina tcnicas de
picado, encartado e pegado.
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
1
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EPB2.1.7. Utiliza a cuadrcula
como referencia para copiar e
representar modelos, de maneira
proporcionada.
CCEC
CAA
EPB2.1.8. Usa a tcnica de
colaxe con limpeza e precisin,
manexando diferentes tcnicas.
CCEC
CAA
EPB2.1.9. Fai composicins
correctamente a partir do eixe de
simetra.
CCEC
CMCCT
EPB2.1.10. Crea imaxes
tridimensionais co recorte e o
pegado.
CCEC
CAA
EPB2.1.11. Debuxa a figura
humana, usando a cuadrcula
para alcanzar as proporcins
axeitadas.
CCEC
CMCCT
a
j
B2.4. Seleccin e uso responsable
de materiais apropiados segundo
as sas posibilidades plsticas e o
fin para o que se previron.
protocolos de actuacins no
proceso de creacin individual e/ou
colectiva.
B2.2. Coidar o material e os
espazos e utilizalos
adecuadamente.
EPB2.2.1. Coida e utiliza
adecuadamente os recursos de
traballo.
CCEC
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
2
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
c
B2.6. Respecto polas normas e
pola reparticin de tarefas
establecidas no grupo.
B2.7. Respecto polas ideas e os
traballos individuais.
B2.3. Respectar e valorar o traballo
individual e en grupo.
EPB2.3.1. Leva a cabo proxectos
en grupo respectando as ideas
das demais persoas e
colaborando coas tarefas que lle
foran encomendadas.
CSC
CCEC
CAA
j
i
B2.8. Utilizacin de recursos
dixitais para a elaboracin de
producins artsticas.
B2.9. Compilacin de imaxes para
complementar textos (carteis,
anuncios, esquemas etc.).
B2.4. Utilizar as tecnoloxas da
para buscar material para as
creacins propias ou colectivas.
EPB2.4.1. Utiliza as tecnoloxas
da informacin e da
comunicacin para
documentarse sobre o seu
contexto cultural e artstico.
CCEC
CD
da informacin e da
comunicacin para buscar
material para as sas creacins
artsticas.
CCEC
CD

REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN PLSTICA) CURSO CUARTO
e
j
b
B1.1. Comunicacin das
apreciacins obtidas por
observacin.
B1.2. Elaboracin de carteis con
diversa informacin aplicando os
B1.1. Aproximarse lectura,
anlise e interpretacin da arte e as
imaxes fixas e en movemento nos
seus contextos culturais e
histricos, comprendendo, de
maneira crtica, o significado e
EPB1.1.1. Analiza, de maneira
sinxela e utilizando a
terminoloxa axeitada, imaxes
fixas atendendo ao tamao,
formato, elementos bsicos
(puntos, rectas, planos, cores,
CCEC
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
2
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
coecementos plsticos
adquiridos.
B1.3. Creacin de imaxes para
textos dados para secuenciar unha
historia ( romance, cantiga, ).
funcin social, sendo capaz de
elaborar imaxes novas a partir dos
coecementos adquiridos.
luz, funcin, ... ).
EPB1.1.2. Elabora carteis con
diversa informacin
considerando os conceptos de
tamao, equilibrio, proporcin e
cor, e engadindo textos
utilizando a tipografa mis
axeitada sa funcin.
CCL
CAA
CCEC

EPB1.1.3. Secuencia unha
historia en diferentes vietas nas
que incorpora imaxes e textos
seguindo o patrn do cmic.
CCEC
CCL
CAA
EPB1.1.4. Interpreta e comenta,
de forma oral e escrita, o contido
das imaxes dunha obra artstica
concreta.
CCL
CCEC
CSC
j
b
B1.4. Observacin de materiais
empregados nas obras plsticas.
B1.5. Valoracin do coecemento
de diferentes cdigos artsticos
como medios de expresin de
sentimentos e ideas.
B1.6. Clasificacin de texturas e
tonalidades, e apreciacin de
formas naturais e artificiais,
exploradas desde diferentes
ngulos e posicins.
B1.2. Recoecer e identificar as
formas naturais e artificiais, as
texturas, os cdigos e as tcnicas
bsicas das obras plsticas, e
expresar as sas diferenzas.
EPB1.2.1. Representa formas
naturais e artificiais presentes no
contexto, utilizando instrumentos,
tcnicas e materiais adecuados
na sa obra persoal.
CCEC
CSIEE
EPB1.2.2. Clasifica texturas,
formas e cores, atendendo a
distintos criterios (similitude,
diferenza, tacto, dureza etc.)
CCEC
CCL
EPB1.2.3. Identifica a influencia
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
2
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
dos fondos de cor.
EPB1.2.4. Recoece e interpreta
de forma oral e escrita o contido
das imaxes nunha obra artstica.
CCL
CCEC
CSC
EPB1.2.5. Identifica as formas de
representar a figura humana nas
obras.
CCL
CMCCT
j
e
i
B1.7. Interese por procurar
informacin sobre as producins
artsticas e por comentalas.
calidades de diferentes materiais e
uso que se fai deles en distintas
representacins.
B1.9. Uso dos recursos dixitais na
procura da informacin.
B1.3. Identificar determinados/as
artistas e amosar interese por
coecer as formas de expresin
das sas obras mis
representativas.
EPB1.3.1. Describe profesins
relacionadas coas artes plsticas
e visuais.
CCL
CCEC
CSC
EPB1.3.2. Procura informacin
sobre artistas plsticos/as da
propia cultura ou alleos, en
relacin coas caractersticas da
sa obra.
CCL
CCEC
CSC
CD
EPB1.3.3. Expresa as
sensacins e as apreciacins
persoais sobre as obras plsticas
dun autor ou dunha autora cun
criterio artstico.
CCL
CCEC
CSIEE
CD
j
e
b
B1.10. Valoracin do contido
informativo que as imaxes
proporcionan.
B1.11. Comunicacin das
apreciacins obtidas dunha imaxe.
B1.4. Interpretar o contido das
imaxes e das representacins do
espazo presentes no contexto,
identificando as posicins dos
elementos plsticos no espazo.
EPB1.4.1. Interpreta e valora a
informacin obtida de imaxes no
contexto social, e elabora e
comunica informacins bsicas.
CCL
CAA
CCEC
EPB1.4.2. Identifica a posicin
dos elementos plsticos tendo en
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
2
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
para estudo de escalas e
proporcins.
maneiras de representar o espazo.
conta tcnicas espaciais. CSC
CMCCT
j
b
B2.1. Procura das posibilidades da
cor en contrastes, variacins e
combinacins, apreciando os
resultados sobre diferentes
soportes.
B2.2. Uso de diferentes texturas
para as representacins (area,
tecidos, papel etc.).
B2.3. Exploracin das calidades
dos materiais e o tratamento non
convencional destes (pintura
esparexida, por chorro etc.).
B2.4. Emprego de distintos
soportes nas creacins.
B2.5. Curiosidade por coecer as
posibilidades plsticas dos
materiais.
B2.6. Construcin de mbiles,
estruturas e volume.
B2.7. Construcin de estruturas
sinxelas para representacins
teatrais.
B2.1. Coecer e utilizar materiais,
tcnicas e cdigos diversos que se
utilizan nas producins artsticas.
naturais e artificiais con
diferentes formas, cores, texturas
e materiais.
CCEC
EPB2.1.2. Consegue dar
sensacin de profundidade e
volume s sas creacins.
CCEC
CSIEE
EPB2.1.3. Utiliza as cores, as
mesturas e a tonalidade con
sentido esttico, de forma cada
vez mis autnoma.
CCEC
CSIEE

EPB2.1.4. Realiza unha obra con
materiais txtiles de refugo.
CSIEE
CCEC
EPB2.1.5. Experimenta con
materiais e texturas para
creacins orixinais, integrndoos
de diferentes maneiras.
CAA
CCEC
EPB2.1.6. Utiliza ceras,
rotuladores, tintas, plumas etc.
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
2
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
para os debuxos usando lias
grosas, finas, sombras, manchas
etc.
CSIEE
EPB2.1.7. Representa obxectos
coa tcnica da esfumaxe.
CCEC
EPB2.1.8. Utiliza e mestura
tcnicas (acuarela, tmperas
etc.) con finalidade esttica.
CCEC
CSIEE
EPB2.1.9. Identifica as formas en
que est representada a figura
humana nas obras plsticas.
CCEC
CSC
EPB2.1.10. Representa imaxes
usando diferentes caractersticas
da cor.
CCEC
EPB2.1.11. Utiliza diferentes
materiais e texturas (arxila,
tecidos, papel etc.) para as sas
creacins plsticas.
CCEC
CSIEE
EPB2.1.12. Recorta, encarta e
pega con precisin, con distintos
materiais e texturas, creando
formas tridimensionais.
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
2
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j
g
b
B2.8. Experimentacin das
dimensins e das proporcins
dunha mesma forma en diferentes
posicins.
B2.9. Experimentacin das
posibilidades de representacin
con lias grosas, finas, continuas,
descontinuas e xeomtricas.
B2.10. Realizacin de fotografas:
enfoque e planos.
B2.11. Aplicacin en producins
propias de aspectos observados
en obras artsticas.
B2.12. Utilizacin de recursos
dixitais e audiovisuais para a
elaboracin de obras artsticas.
plsticas con figuras xeomtricas,
manexando ferramentas bsicas de
precisin e utilizando escalas e
proporcins.
EPB2.2.1. Utiliza a cuadrcula
como un elemento que estrutura
o espazo grfico.
CCEC
CMCCT
EPB2.2.2. Traza formas
xeomtricas con precisin, coa
axuda das ferramentas bsicas
(regra, escuadro e cartabn).
CCEC
CMCCT
EPB2.2.3. Aplica nocins
mtricas e de perspectiva
construcin de estruturas e
transformacin do espazo.
CCEC
CSIEE
EPB2.2.4. Realiza trazados con
precisin utilizando ferramentas
bsicas.
CCEC
CMCCT
EPB2.2.5. Manexa e utiliza
escalas e proporcins axeitadas
para representar obxectos.
CCEC
CMCCT
plsticas con figuras
xeomtricas, apreciando o valor
expresivo da cor.
CCEC
CSIEE
EPB2.2.7. Debuxa persoas e
obxectos a travs dun eixe de
simetra.
CCEC
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
2
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
i
j
b
d
B2.13. Compilacin impresa e
dixital sobre manifestacins
artsticas.
B2.14. Interese pola procura da
informacin artstica.
B2.15. Interpretacin da
informacin.
B2.16. Inicio no uso dos medios
audiovisuais e dixitais para a
creacin de obras plsticas.
B2.3. Utilizar e manexar as novas
tecnoloxas da informacin e da
comunicacin como medio de
informacin, investigacin e
deseo.
EPB2.3.1. Coece e utiliza
recursos tecnolxicos para obter
informacin sobre o contexto
artstico e cultural para as sas
producins.
CCEC
CD
EPB2.3.2. Coece e utiliza
recursos tecnolxicos bsicos
para a elaboracin das propias
creacins.
CCEC
CD
CAA
EPB2.3.3. Procura imaxes en
soporte dixital para as organizar
e as transformar nunha
producin propia (novela,
historieta, cartel, mural,
esquematizacin dunha leccin
da clase etc.).
CD
CAA
da informacin e da
comunicacin para coecer
expresins artsticas e culturais
dos pobos do mundo.
CSC
CCEC
CD
b
j B2.17. Establecemento de ordes e
pautas para seguir.
B2.4. Utilizar recursos
bibliogrficos, dos medios de
comunicacin e da internet para
obter informacin que lle sirva para
EPB2.4.1. Organiza e planifica o
seu propio proceso creativo
partindo da idea, recollendo
informacin bibliogrfica, dos
CSIEE
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
2
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.18. Interese por axustar o
proceso creativo s intencins
previstas, mediante bosquexos ou
deseos.
planificar e organizar os procesos
creativos, as como para coecer e
intercambiar informacins con outro
alumnado.
medios de comunicacin ou da
internet, desenvolvndoa en
esbozos e elixindo os que mellor
se adecan aos seus propsitos
na obra final, sen utilizar
elementos estereotipados, sendo
capaz de compartir cos
compaeiros e compaeiras o
proceso e o produto final obtido.
EPB2.4.2. Elabora bosquexos e
deseos para axustar o proceso
de creacin individual ou en
grupo, e presenta os traballos
con orde e limpeza.
CSIEE
CAA
CCEC
a
b
j
B2.19. Uso responsable de
instrumentos, materiais e espazos.
B2.20. Seleccin axeitada de
materiais e espazos.
B2.5. Coidar e usar correctamente
os materiais, os instrumentos e os
espazos,
EPB2.5.1. Desenvolve hbitos
de orde e limpeza, e usa de
forma responsable e axeitada os
materiais, os instrumentos e os
espazos.
CSC
CSIEE
EPB2.5.2. Presenta as tarefas
con orde e limpeza, respectando
as normas e as indicacins
establecidas, e crea hbitos de
traballo.
CSC
CSIEE
CCEC
CAA
EPB2.5.3. Selecciona e utiliza as
materias de forma apropiada e
responsable, segundo as sas
CCEC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
2
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
posibilidades plsticas e os
resultados marcados.

REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN PLSTICA) CURSO QUINTO
j
e
posibilidades plsticas dos
elementos naturais e o seu uso
con fins expresivos.
B1.1. Distinguir as diferenzas
fundamentais entre as imaxes fixas
e en movemento, clasificndoas
seguindo patrns aprendidos.
EPB1.1.1. Recoece as imaxes
fixas e en movemento e
clasifcaas
CCEC
CSIEE
EPB1.1.2. Debuxa aspectos da
vida coti.
j
e
B1.2. Exploracin das
posibilidades de materiais,
texturas, formas, cores etc. sobre
B1.3. Anlise da interrelacin dos
cdigos e a intencionalidade
comunicativa.
B1.4. Interese por aplicar s
representacins plsticas os
descubrimentos obtidos na
exploracin de materiais.
posibilidades expresivas da lia
B1.2. Identificar e describir os
materiais, utensilios e soportes,
texturas, formas e colores;
comprobando as posibilidades que
achegan para a creacin artstica.
EPB1.2.1. Identifica os recursos
e os materiais utilizados para
elaborar unha obra.
CCEC
CCL
EPB1.2.2. Analiza as
posibilidades de materiais,
texturas, formas e cores
aplicadas sobre diferentes
soportes.
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
2
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
segundo a forma, a direccin, a
situacin espacial e a sensacin
de movemento e de repouso.
j
e
B1.6. Documentacin, rexistro e
valoracin de formas artsticas e
artesanais representativas da
expresin cultural.
B1.7. Realizacin de fotografas
(enfoque e planos) para
enriquecer un informe, para
recoller actividades de centro, para
ilustrar unha noticia,

B1.3. Aproximarse lectura,
anlise e interpretacin da arte e as
imaxes fixas e en movemento nos
seus contextos culturais e
histricos, comprendendo, de
maneira crtica, o significado e
funcin social, sendo capaz de
EPB1.3.1 . Coece a evolucin
da fotografa desde o
branco/negro cor, do formato
papel ao dixital, e valora as
posibilidades que proporciona a
tecnoloxa.
CCEC
CCL
EPB 1.3.2. Realiza fotografas
utilizando medios tecnolxicos,
analizando, a posteriori, se o
encadre o mis axeitado para
o propsito inicial.
CCEC
CCL
EPB 1.3.3. Recoece os
diferentes temas da fotografa.
CCEC
j
e
B2.1. Uso de texturas para
caracterizar imaxes e obxectos, e
para o tratamento de imaxes
dixitalizadas.
B2.2. Preparacin de documentos
propios da comunicacin artstica:
carteis, programas e guas.
B2.3. Disposicin orixinalidade e
B2.1. Experimentar coas imaxes
como unha ferramenta para
desear documentos de
informacin e comunicacin
(carteis, guas, folletos etc.)
que transmitan emocins e
sensacins bsicas, utilizando
distintos elementos e recursos
para os axustar s necesidades.
CCEC
CSIEE
CCL
EPB2.1.2. Busca un cartel e
confecciona o seu propio
anuncio.
CCEC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
3
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
espontaneidade hora de
plasmar ideas.
j
e
a
B2.4. Comparacin entre as
formas que a representacin do
espazo adopta en diferentes reas
ou mbitos, como mapas de
estradas, guas, pintura de
paisaxes e planos.
B2.5. Construcin de estruturas e
transformacin de espazos usando
nocins mtricas e de perspectiva.
B2.6. Establecemento de revisins
e reflexin sobre o traballo.
B2.2. Realizar planos, mapas e
carteis, individualmente e en grupo;
manexando as ferramentas bsicas
do debuxo xeomtrico.
EPB2.2.1. Confecciona planos, e
mapas simples coa axuda das
ferramentas bsicas,
individualmente e en grupo.
CCEC
CMCCT
CSC
EPB2.2.2. Utiliza e manexa os
elementos que estruturan o
espazo grfico (cuadrcula).
CCEC
CMCT
EPB2.2.3. Participa nas
actividades propostas e amosa
interese por elas, colaborando
sempre que se trate dun traballo
en grupo
CSC
j
e
B2.7. Anlise das formas de
representacin de volumes no
plano segundo o punto de vista ou
a situacin no espazo.
B2.8. Representacin con distinta
intencionalidade de formas abertas
e pechadas, e dos lmites e
contornos e superficies.
B2.3. Imaxinar, debuxar e elaborar
obras tridimensionais con
diferentes materiais.
EPB2.3.1. Representa con
claroscuro a sensacin espacial
de composicins volumtricas.
CCEC
CCL
EPB2.3.2. Experimenta coa
superposicin de planos para
crear volume.
CCEC
CMCT
EPB2.3.3. Utiliza a lia horizontal
como elemento expresivo para
proporcionar sensacin de
profundidade.
CCEC
CMCT
EPB2.3.4. Combina e analiza as
cores para as utilizar
correctamente na composicin.
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
3
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EPB2.3.5. Aproveita a diferenza
das texturas achegadas polos
lapis de cores e as ceras.
CCEC
EPB2.3.6. Constre obxectos
tridimensionais.
CCEC
CSIEE
j
h
B2.9. Uso de texturas para
caracterizar obxectos e imaxes.
B2.10. Aplicacin da posibilidade
expresiva da lia, segundo a
forma, a direccin, a situacin no
espazo e a sensacin de
movemento ou repouso.
B2.11. Recreacin de espazos
imaxinados aplicando conceptos
bsicos de composicin, equilibrio
e proporcin.
B2.4. Representa, de forma
persoal, ideas, accins e situacins
valndose dos elementos que
configuran a linguaxe visual.
EPB2.4.1. Debuxa formas,
figuras e elementos do contexto
con dimensins, proporcins,
cores e tamaos axeitados.
CCEC
CAA
EPB2.4.2. Organiza os espazos
das sas producins
bidimensionais, utilizando
conceptos bsicos de
composicin, equilibrio e
proporcin.
CCEC
CMCT
EPB2.4.3. Analiza e compara as
texturas naturais e artificiais, as
como as texturas visuais e
tctiles, sendo capaz de realizar
traballos artsticos utilizando
estes coecementos.
CCEC
CMCT
EPB2.4.4. Distingue o tema ou
xnero de obras plsticas.
CCEC
CMCT
EPB2.4.5. Realiza imaxes
humanas, animais e casas,
partindo dun bosquexo.
CCEC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
3
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
c
B2.12. Constancia e esixencia
progresiva no proceso de
realizacin de tarefas plsticas
aplicando estratexias creativas e
previamente establecidas.
B2.13. Seguimento das normas e d
as instrucins de manexo e
conservacin de instrumentos,
materiais e espazos.
B2.14. Asuncin de
responsabilidades no traballo
individual e colectivo.
B2.5. Participar con interese,
coidando e respectando o material,
os utensilios e os espazos,
desenvolvendo a iniciativa e a
creatividade, respectando as
normas e as regras previamente
establecidas.
EPB2.5.1. Valora os elementos e
os recursos empregados para
conseguir o efecto que mis se
axuste ao resultado final.
CCEC
CSC
EPB2.5.2. Coida e respecta os
espazos utilizados.
CSC
EPB2.5.3. Participa e amosa
interese polas actividades
propostas, colaborando na
recollida e na organizacin do
material.
CSC
h
b
B2.15. Elaboracin de deseos
previos realizacin dunha obra
para chegar ao resultado final con
orde e limpeza.
protocolos de organizacin, orde,
limpeza e presentacin.
B2.6. Amosar interese polo traballo,
apreciando e valorando a correcta
realizacin de actividades e a
presentacin.
EPB2.6.1. Completa e realiza os
debuxos utilizando os
coecementos aprendidos.
CCEC
CSC
EPB2.6.2. Presenta as tarefas
con orde e limpeza respectando
as normas e indicacins
establecidas.
CSC
CCEC
EPB2.6.3. Amosa interese polo
traballo e a aplicacin,
apreciando a correcta realizacin
dos exercicios e actividades.
CSC
CCEC
i
j
B2.17. Documentacin sobre
producins artsticas nos medios
B2.7. Utilizar e manexar as
EPB2.7.1. Emprega as novas
tecnoloxas para se iniciar no
CD
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
3
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
audiovisuais e nas tecnoloxas da
para un sinxelo tratamento das
imaxes, o deseo, a animacin e a
difusin dos traballos elaborados.
comunicacin como medio de
informacin, investigacin e
deseo.
deseo dixital, no tratamento de
imaxes ou na animacin.
BLOQUE 3. DEBUXO XEOMTRICO
h
j
posibilidades da lia recta para
iniciar os traballos de xeometra.
B3.2. Seguimento de normas e das
instrucins de manexo das
ferramentas bsicas do debuxo
tcnico.
B3.1. Coecer e utilizar as
ferramentas bsicas do debuxo
xeomtrico.
EPB3.1.1 Coece e usa as
principais ferramentas bsicas
do debuxo xeomtrico (regra,
escuadro, cartabn, semicrculo
etc.)
CCEC
CMCCT
EPB3.1.2. Utiliza o trazado de
rectas paralelas.
CCEC
CMCCT
EPB3.1.3. Traza ngulos rectos,
de 30 e de 60 graos utilizando as
ferramentas bsicas.
CCEC
CMCCT

EPB3.1.4. Manexa os efectos
visuais da perspectiva para
debuxar tringulos e
cuadrilteros.
CCEC
CMCCT
EPB3.1.5. Representa e aplica
adecuadamente o eixe de
simetra.
CCEC
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
3
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
xeomtricas con precisin e coa
axuda da cuadrcula e as
ferramentas bsicas.
CCEC
CMCCT

REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN PLSTICA) CURSO SEXTO
j
e
b
B1.1. Indagacin e apreciacin das
expresivas dos elementos naturais
e artificiais do contexto prximo.
B1.2. O contexto natural, artificial e
artstico: posibilidades plsticas
dos elementos naturais e o seu
uso con fins expresivos.
B1.3. Elaboracin de protocolos
para a observacin sistemtica de
aspectos, calidades e
caractersticas notorias e suts das
imaxes.
B1.1. Formular opinins cun criterio
esttico, oralmente ou por escrito,
que expresen o respecto e a
riqueza das achegas que ofrecen
as manifestacins artsticas
(plsticas, visuais ou musicais),
apreciando as texturas, as formas,
as lias, as medidas e as cores.
EPB1.1.1. Observa e explica
aspectos, calidades e
caractersticas das obras
artsticas seguindo un protocolo.
CCL
CCEC
CSC
EPB1.1.2. Utiliza a observacin
e a percepcin visual para
interpretar imaxes.
CCEC
CAA
EPB1.1.3. Reflexiona sobre o
proceso de elaboracin dunha
composicin plstica.
CCEC
CAA
EPB1.1.4. Recoece materiais e
recursos plsticos nas imaxes e
nas composicins plsticas.
CCEC
CCL
EPB1.1.5. Aprecia as diferenzas
entre as formas xeomtricas do
seu contexto prximo.
CCEC
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
3
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EPB1.1.6. Analiza as
posibilidades de texturas,
formas, cores e materiais
aplicados sobre soportes
distintos.
CCEC
CCL
j
e
b
B1.4. Indagacin sobre o uso
artstico dos medios audiovisuais e
tecnolxicos para o traballo con
fotografas.
B1.5. Documentacin sobre a
evolucin da fotografa e
valoracin das posibilidades do
formato dixital actual.
B1.6. Valoracin do cine de
animacin como ferramenta de
aprendizaxe.
B1.7. Secuenciacin dunha
historia, unha novela e unha
cancin, con imaxes e textos
explicativos.
B1.8. Elaboracin de carteis
aplicando coecementos plsticos
e audiovisuais.
B1.9. Iniciacin a sinxelas obras
de animacin tendo en conta o
son, a montaxe, o guin e a
realizacin.
B1.2. Aproximarse lectura, a
anlise e a interpretacin da arte e
as imaxes fixas e en movemento
nos seus contextos culturais e
histricos, comprendendo de
maneira crtica o significado e a
funcin social, con capacidade para
EPB1.2.1. Analiza de maneira
sinxela e utilizando a
terminoloxa axeitada imaxes
fixas atendendo ao tamao, ao
formato e aos elementos bsicos
(puntos, rectas, planos, cores,
luz e funcin).
CCEC
CCL
EPB1.2.2 Coece a evolucin da
fotografa desde o branco e
negro cor, do formato de papel
ao dixital, e valora as
posibilidades que trae consigo a
fotografa.
CCEC
CCL
EPB1.2.3. Recoece os temas
da fotografa.
CCEC
CCL
EPB1.2.4. Realiza fotografas
utilizando medios tecnolxicos,
analizando a posteriori a
adecuacin do encadramento ao
propsito inicial.
CCEC
CAA
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
3
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EPB1.2.5. Recoece o cine de
animacin como un xnero do
cine e comenta o proceso
empregado para a creacin, a
montaxe e a difusin dunha
pelcula de animacin, realizado
tanto coa tcnica tradicional
como coa tcnica actual.
CCEC
CCL
CAA
EPB1.2.6. Secuencia unha
historia en vietas nas que
incorpora imaxes e textos,
seguindo o patrn do cmic.
CCEC
CAA
EPB1.2.7. Realiza sinxelas
obras de animacin para
familiarizarse cos conceptos
elementais da creacin
audiovisual: guin, realizacin,
montaxe, son.
CCEC
CAA
CD
j
i
a
comunicacin e das novas
comunicacin como instrumentos
de coecemento, producin e
satisfaccin.
B1.11. Uso das tecnoloxas da
B1.3. Utilizar as tecnoloxas da
informacin e da comunicacin de
xeito responsable para a busca,
creacin e difusin de imaxes fixas
e en movemento.
EPB1.3.1. Manexa programas
informticos sinxelos de
elaboracin e retoques de
imaxes dixitais (copiar, pegar,
modificar tamao, cor, brilo,
contraste, ) que lle serven
para a ilustracin de textos.
CD
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
3
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
para coecer as manifestacins do
patrimonio cultural e artstico dos
pobos (autores e autoras, obras e
documentacin).
B1.12. Uso intencionado da imaxe
como instrumento de
comunicacin.
B1.13. A proteccin de datos.
Dereito propia imaxe.
EPB1.3.2. Coece os protocolos
de actuacins para a difusin de
imaxes propias ou alleas, e
respecta a propiedade
intelectual de cada persoa..
CSC
CD
j
b
B2.1. Aplicacin de recursos
grficos para a expresin de
emocins, ideas e accins.
B2.2. Disposicin orixinalidade, a
espontaneidade e a plasmacin de
ideas, sentimentos e vivencias de
forma persoal e autnoma, na
creacin dunha obra artstica.
B2.3. Recreacin de espazos,
aplicando conceptos artsticos
bsicos (equilibrio e composicin).
B2.1. Realizar producins plsticas
seguindo pautas elementais do
proceso creativo, experimentando,
recoecendo e diferenciando a
expresividade dos diversos
materiais e tcnicas pictricas e
elixindo as mis axeitadas para a
realizacin da obra prevista.
EPB2.1.1. Utiliza as tcnicas de
debuxo e/ou pictricas mis
axeitadas para as sas
creacins, manexando os
materiais e instrumentos de
forma adecuada, coidando o
material e o espazo de uso.
CCEC
CAA
EPB2.1.2. Fai composicins que
transmiten emocins bsicas
(calma, violencia, alegra, tristura
etc.) coa axuda de diversos
recursos para cada caso
(claroscuro, puntos, lias, cores
etc.).
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
3
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EPB2.1.3. Debuxa obxectos
cotins, ideas, accins e
situacins.
CCEC
CAA
EPB2.1.4. Experimenta con
materiais e texturas grficas con
creatividade e soltura.
CAA
CCEC
EPB2.1.5. Valora os elementos
e os recursos empregados para
alcanzar o efecto que mis se
axuste s propias necesidades.
CAA
CCEC
EPB2.1.6. Distingue e explica as
caractersticas da cor en canto a
sa luminosidade, tono e
saturacin, aplicndoas cun
propsito concreto nas sas
producins.
CAA
CCEC
EPB2.1.7. Obtn diversas
texturas a partir da aplicacin da
cor.
CAA
CCEC
EPB2.1.8. Executa
composicins pareadas nas que
aparecen as cores
complementarias respectivas.
CAA
CCEC
EPB2.1.9. Debuxa formas, CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
3
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
figuras e elementos do contexto
con dimensins, proporcins,
tamaos e cores axeitadas
(paisaxe, bodegn etc.).
CAA
EPB2.1.10. Explica coa
terminoloxa aprendida o
propsito dos seus traballos e as
caractersticas dos mesmos.
CCEC
CCL
j
b
B2.4. Anlise das formas de
representacin de volume.
B2.5. Elaboracin de obxectos
tridimensionais con distintos
materiais.
B2.6. Comparacin entre as
formas que adopta a
representacin do espazo en
diferentes reas ou mbitos.
B2.2. Representar volumes
utilizando recursos como cores,
claroscuros, corte, dobra e
encartado.
EPB2.2.1. Representa con
claroscuro a sensacin espacial
de composicins volumtricas
sinxelas.
CCEC
CAA
EPB2.2.2. Experimenta coa
superposicin de planos para
crear volumes.
CCEC
CAA
EPB2.2.3. Utiliza a lia
horizontal como elemento
expresivo para proporcionar
sensacin de profundidade.
CCEC
CAA
EPB2.2.4. Fai obxectos
tridimensionais utilizando o
recorte, o encartado e o pegado
de pezas de diversas formas,
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
4
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
utilizando diversos tipos de
materiais.
CAA
d
j
B2.7. Coecemento e valoracin
de identificadores artsticos de
diferentes culturas.
B2.8. Interese por coecer
producins do patrimonio cultural e
artstico dos pobos.
B2.9. Valoracin do patrimonio
cultural e artstico para a
satisfaccin con eles e para a sa
conservacin.
B2.10. Elaboracin de documentos
relacionados con obras, creadores
e creadoras, e manifestacins
artsticas.
B2.3. Coecer as manifestacins
artsticas mis significativas que
forman parte do patrimonio artstico
e cultural, e adquirir unha actitude
de respecto e valoracin dese
patrimonio.
EPB2.3.1. Recoece, respecta e
valora as manifestacins
artsticas mis importantes do
patrimonio cultural e artstico
espaol, nomeadamente
aquelas que foron declaradas
Patrimonio da Humanidade.
CSC
CCEC
EPB2.3.2. Aprecia as
posibilidades que ofrecen os
museos de coecer obras de
arte expostas neles e goza con
elas.
CSC
CCEC
EPB2.3.3. Coece algunha
profesin do mbito artstico,
intersase polas caractersticas
do traballo de artistas e artesns
ou artess, e goza como pblico
coa observacin das sas
producins.
CSC
CCEC
i
j
b
B2.11. Emprego dos medios
audiovisuais e novas tecnoloxas
para o tratamento de imaxes,
deseo, animacin e difusin dos
traballos elaborados.
B2.12. Preparacin de
documentos propios da
comunicacin artstica.
B2.4. Utilizar as TIC para a busca e
tratamento de imaxes, como
ferramentas para desear
documentos.
da informacin e da
comunicacin como fonte de
informacin e documentacin
para a creacin de producins
propias.
CD
CCEC
EPB2.4.2. Manexa programas
informticos sinxelos de
CD
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
4
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
elaboracin e retoques de
imaxes dixitais (copiar, pegar;
modificar tamao, cor, brillo,
contraste etc.) que serven para a
ilustracin de textos.
EPB2.4.3. Elabora e prepara
documentos propios da
comunicacin artstica (carteis,
guas ou programas).
CCEC
CD
a
b
j
B2.13. Elaboracin de producins
plsticas utilizando tcnicas
mixtas, elixindo as tcnicas, os
instrumentos e os materiais de
acordo coas sas caractersticas e
coa sa finalidade.
B2.14. Asuncin de
responsabilidade no traballo propio
(constancia e esixencia
progresiva) e no traballo
cooperativo (respecto polas
achegas e as disposicins das
demais persoas).
B2.15. Realizacin individual ou en
grupo, con establecemento de
momentos de revisin e de
reflexin sobre o proceso seguido.
B2.5. Realizar producins plsticas,
participando con interese e
aplicacin no traballo individual ou
de forma cooperativa, respectando
os materiais, os utensilios e os
espazos, desenvolvendo a iniciativa
e a creatividade, e apreciando a
correcta e precisa realizacin dos
exercicios e das actividades, a orde
e a limpeza, o respecto polas
normas, as regras e os/as
compaeiros/as.
EPB2.5.1. Produce obras
plsticas, logo de escoller as
tcnicas e os instrumentos mis
axeitados para conseguir unha
finalidade determinada.
CCEC
CAA
EPB2.5.2. Respecta os
espazos.
CSC
CCEC
EPB2.5.3. Amosa interese polo
traballo individual e colabora no
grupo para a consecucin dun
fin colectivo, respectando as
iniciativas de cada compaeiro
ou compaeira.
CSC
CCEC
EPB 2.5.4. Participa con interese
nas actividades propostas,
apreciando a realizacin
correcta, precisa, ordenada e
CSC
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
4
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
limpa dos exercicios e das
actividades.
BLOQUE 3. DEBUXO XEOMTRICO
g
b
j
B3.1. Elaboracin de
composicins plsticas partindo de
conceptos xeomtricos da
realidade do alumnado.
B3.2. Uso da cuadrcula para
coecer e comprender o termo de
escala.
B3.3. Apreciacin das
expresivas das estruturas
xeomtricas.
B3.4. Construcin de estruturas e
transformacin de espazos usando
nocins mtricas e de perspectiva.
B3.5. Uso dos instrumentos
bsicos do debuxo xeomtrico
para compor unha creacin
artstica partindo dos polgonos
elementais.
B3.1. Identificar conceptos
xeomtricos na realidade que rodea
o alumnado, en relacin cos
conceptos xeomtricos recollidos
na rea de matemticas coa sa
aplicacin grfica.
EPB3.1.1. Identifica os
conceptos de horizontalidade e
verticalidade, e utilzaos nas
sas composicins con fins
expresivos.
CCEC
CAA
CMCCT
EPB3.1.2. Traza rectas paralelas
e perpendiculares, usando o
escuadro e o cartabn.
CCEC
CAA
CMCCT
EPB3.1.3. Utiliza a regra
considerando o milmetro como
unidade de medida habitual
aplicada ao debuxo tcnico.
CCEC
CMCCT
EPB3.1.4. Suma e resta
segmentos utilizando a regra e o
comps.
CMCCT
CCEC
EPB3.1.5. Calcula graficamente
a mediatriz dun segmento
utilizando a regra e o comps.
CMCCT
CCEC
EPB3.1.6. Traza crculos co
comps coecendo o raio.
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
4
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CCEC
EPB3.1.7. Divide a
circunferencia en das, tres,
catro e seis partes iguais,
utilizando o material propio do
debuxo tcnico.
CMCCT
CCEC
EPB3.1.8. Aplica a divisin da
circunferencia construcin de
estrelas e elementos florais aos
que posteriormente lles d cor.
CCEC
CMCCT
CAA
EPB3.1.9. Contina series con
motivos xeomtricos (rectas e
curvas) utilizando unha
cuadrcula propia facilitada cos
instrumentos propios do debuxo
tcnico.
CCEC
CAA
EPB3.1.10. Suma e resta
ngulos de 90, 60, 45 e 30 graos
utilizando o escuadro e o
cartabn.
CMCCT
EPB3.1.11. Analiza a realidade
descompndoa en formas
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
4
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
xeomtricas bsicas e
trasladndoa a composicins
bidimensionais.
CAA
EPB3.1.12. Identifica nunha obra
bidimensional formas
xeomtricas simples.
CCEC
CMCCT
EPB3.1.13. Realiza
composicins utilizando formas
xeomtricas suxeridas polo ou
pola docente.
CCEC
CMCCT
CSIEE
EPB3.1.14. Coece e
comprende o termo de escala e
capaz de aplicalo cambiando a
escala dun debuxo sinxelo
mediante o uso de cuadrcula.
CMCCT
CCEC
EPB3.1.15. Recoece, clasifica
e constre os polgonos
elementais, apreciando as sas
diferenzas e similitudes.
CMCET
CCEC
j
g
b
B3.6. Exploracin e uso adecuado
do material de debuxo tcnico, coa
finalidade de atopar o mis
apropiado para o resultado final.
B3.2. Iniciarse no coecemento e
no manexo dos instrumentos e dos
materiais propios do debuxo
tcnico, e empregalo
adecuadamente.
EPB3.2.1.Coece e aprecia o
resultado da utilizacin correcta
dos instrumentos de debuxo, e
valora a precisin dos
resultados.
CCEC
CAA
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
4
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN MUSICAL) CURSO PRIMEIRO
BLOQUE 1. ESCOITA
j
b
B1.1. Calidades do son: timbre,
duracin, altura e intensidade.
B1.2. Identificacin de trazos
distintivos de sons do contexto
natural e social.
B1.3. Representacin corporal e
grfica de sons de diferentes
caractersticas.
B1.4. Utilizacin de xogos e
aplicacins informticas educativas
sinxelas para a discriminacin
auditiva. Curiosidade por descubrir
os sons do contexto e as sas
caractersticas.
B1.5. Audicin de pezas vocais e
identificacin de voces femininas e
masculinas.
B1.6. Recoecemento visual e
auditivo, e denominacin dalgns
instrumentos musicais da aula e da
msica escoitada e interpretada no
contexto do alumnado.
B1.1. Explorar, escoitar e describir
calidades e caractersticas de
materiais, obxectos, sons e
instrumentos presentes no contexto
natural.

EMB1.1.1. Manipula e explora
as calidades sonoras do corpo,
dos instrumentos, dos obxectos,
dos animais e da voz.
CECC
CAA
EMB1.1.2. Representa
graficamente ou corporalmente
estas calidades: son curto,
longo, ascendente e
descendente, forte, piano, agudo
e grave.
CCEC
EMB1.1.3. Recoece e
discrimina os sons do seu
contexto.
CCEC
EMB1.1.4. Utiliza aplicacins
informticas e xogos para a
discriminacin auditiva destas
calidades.
CCEC
CD
EMB1.1.5. Identifica voces
masculinas e femininas.
CCEC
j
a
instrumentais.
B1.2. Manter unha actitude de
respecto e de escoita activa.

EMB1.2.1. Respecta os tempos
de silencio para o bo estudo dos
sons e a escoita das audicins.
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
4
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

EMB1.2.2. Respecta as opinins
dos seus compaeiros e das
sas compaeiras, as como do
profesorado.
CSC
CCEC
j B1.8. Audicin activa e
recoecemento dunha seleccin
de pezas musicais breves.
B1.9. Identificacin das principais
profesins relacionados coa
msica e da actividade que se
desenvolve nelas (direccin,
instrumentista e pblico).
B1.3. Coecer obras curtas de
distintos estilos e de diferente
autora.
EMB1.3.1. Coece algunhas
persoas compositoras e
relacinaas coas sas obras.
CCEC
EMB1.3.2. Coece as figuras
do/da director/ora de orquestra,
instrumentista e pblico.
CCEC
j
e
B1.10. Comunicacin oral das
impresins que causa a msica
escoitada.
B1.4. Comunicar utilizando un
vocabulario adecuado s
sensacins e s impresins
sentidas na audicin.

EMB1.4.1. Representa mediante
diferentes tcnicas os aspectos
bsicos dunha audicin e os
sentimentos que suscitou.
CCL
CCEC
EMB1.4.2. Emprega vocabulario
bsico musical adaptado ao seu
nivel.
CCL
CCEC
j
e
B1.11. Elementos da msica:
tempo e dinmica.
B1.12. Distincin e representacin
corporal ou grfica dalgns
elementos da msica escoitada.
B1.13. Forma musical: repeticin e
contraste. Identificacin da
B1.5. Identificar e expresar a travs
de diferentes linguaxes algns dos
elementos dunha obra musical
(timbre, velocidade, intensidade e
carcter).

EMB1.5.1. Coece, identifica e
representa elementos bsicos
da linguaxe musical: pulsacin,
longo, curto, rpido, lento, forte,
piano, son, silencio, agudo,
grave, pentagrama (lias e
espazos), clave de sol, branca e
negra.
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
4
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
repeticin (AA) e o contraste (AB)
en cancins e obras musicais.
EMB1.5.2. Utiliza notacin non
convencional para representar
elementos do son.
CCEC
informticas sinxelas para
realizar actividades musicais.
CD
CCEC
BLOQUE 2. INTERPRETACIN MUSICAL
j
b
posibilidades sonoras da voz, o
corpo e os obxectos.
B2.2. Construcin de instrumentos
musicais sinxelos con obxectos de
uso cotin.
posibilidades sonoras e musicais
do corpo e doutros obxectos,
manipulando materiais como fonte
de son.

EMB2.1.1. Repite esquemas
rtmicos escoitados.
CCEC
CMCCT
CAA
EMB2.1.2. Elabora pequenos
instrumentos con materiais de
reciclaxe.
CSC
CAA
j
b
B2.3. Prctica de xogos de
relaxacin, respiracin, diccin e
coordinacin.
B2.4. Interpretacin e
memorizacin de ladaas e
cancins ao unsono.
B2.2. Exercitar as vocalizacins e
as pronuncias interpretando un
pequeno repertorio de cancins
sinxelas e practicando a
improvisacin.
EMB2.2.1. Interpreta
individualmente ou en grupo un
sinxelas.
CCEC
CSC
EMB2.2.2. Realiza pequenas
improvisacins meldicas sobre
algunha base dada.
CCEC
CAA
EMB2.2.3. Fai de xeito
consciente o proceso da
respiracin.
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
4
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EMB2.2.4. Le e interpreta con
ritmo ladaas e cancins ao
unsono.
CCEC
CCL
CMCCT
j
b
B2.5. Imitacin de frmulas
rtmicas e meldicas.
B2.6. Lectura e interpretacin de
partituras breves e sinxelas con
grafas non convencionais, e de
esquemas rtmicos e meldicos
elementais con notacin
tradicional.
B2.7. Iniciacin notacin musical
e s grafas non convencionais
como medio de representacin da
msica: pentagrama, clave de sol,
colocacin das notas no
pentagrama, figuras brancas,
negras e silencio de negra.
B2.8. Utilizacin da percusin
corporal e dos instrumentos de
pequena percusin como recursos
para o acompaamento de textos,
cancins e danzas.
B2.9. Seleccin e combinacin de
obstinatos rtmicos e efectos
sonoros para o acompaamento
de recitacins, cancins e pezas
instrumentais.
B2.10. Seleccin de sons vocais,
obxectos e instrumentos para a
sonorizacin de situacins, relatos
breves e imaxes.
B2.3. Reproducir, crear e
representar esquemas rtmicos e
meldicos coa voz, o corpo, os
instrumentos e patrns de
movemento.

EMB2.3.1. Acompaa cancins,
danzas e textos con frmulas
rtmicas bsicas.
CCEC
CMCCT
EMB2.3.2. Xoga a pregunta-
resposta con motivos meldicos
e rtmicos.
CAA
CCEC
CMCCT
EMB2.3.3. Crea pequenos
esquemas rtmicos con brancas,
negras e silencio de negra.
CCEC
CAA
CMCCT
EMB2.3.4. Elixe e combina
ostinatos rtmicos sinxelos e
efectos sonoros para o
acompaamento de recitacins,
cancins e pezas instrumentais,
con identificacin da sa grafa.
CCEC
CAA
EMB2.3.5. Elixe e combina sons
vocais, obxectos e instrumentos
para a sonorizacin de
situacins, relatos breves e
imaxes, con identificacin da sa
grafa.
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
4
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
BLOQUE 3. A MSICA O MOVEMENTO E A DANZA
j
b
a
B3.1. Prctica de tcnicas bsicas
do movemento: mobilizacin
funcional, movementos
fundamentais de locomocin e
deseos no espazo.
B3.1. Realizar pequenas
coreografas.

coreografas en grupo,
adecuando o movemento
corporal coa msica.
CCEC
CSC
EMB3.1.2. Interacta
adecuadamente cos
compaeiros e coas
compaeiras, amosando
interese e respectando as
normas e as intervencins das
demais persoas.
CCEC
CSC
j B3.2. Prctica de xogos motores
acompaados de secuencias
sonoras, cancins e pezas
musicais, e interpretacin de
danzas sinxelas.
B3.3. Improvisacin de
movementos en resposta a
diferentes estmulos sonoros.
B3.2. Coecer e valorar as
posibilidades sonoras, de
movemento e expresivas do corpo.
EMB3.2.1. Responde co seu
corpo a estmulos sonoros.
CCEC
EMB3.2.2. Coordinar
extremidades superiores e
inferiores nos desprazamentos
coa msica.
CCEC
EMB3.2.3. Identifica e utiliza o
corpo como instrumento para a
expresin de sentimentos e
emocins.
CCEC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
5
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN MUSICAL) CURSO SEGUNDO
BLOQUE 1. ESCOITA
j
b
B1.1. As calidades do son: timbre,
duracin, altura e intensidade.
B1.2. Identificacin de trazos
distintivos de sons do contexto
natural e social.
B1.3. Representacin corporal e
grfica de sons de diferentes
caractersticas.
B1.4. Utilizacin de xogos e
aplicacins informticas educativas
sinxelas para a discriminacin
auditiva.
- Curiosidade por descubrir os
sons do contexto e as sas
caractersticas.
identificacin de voces femininas,
masculinas e infants.
B1.6. Recoecemento visual e
auditivo, e denominacin dalgns
instrumentos musicais da aula e da
msica escoitada e interpretada no
contexto do alumnado.
B1.1. Explorar, escoitar e describir
calidades e caractersticas de
materiais, obxectos, sons e
instrumentos presentes no contexto
natural.
EMB1.1.1. Manipula e explora
as calidades sonoras do corpo,
dos instrumentos, dos obxectos,
dos animais e da voz.
CCEC
CAA
graficamente ou corporalmente
estas calidades: son curto,
longo, ascendente e
descendente, forte, piano, agudo
e grave.
CCEC
EMB1.1.3. Recoece e
discrimina os sons do seu
contexto.
CCEC
informticas e xogos para a
discriminacin auditiva das
calidades traballadas.
CCEC
CD
EMB1.1.5. Identifica voces
masculinas, femininas e infants.
CCEC
j
b
instrumentais.
B1.2. Manter unha actitude de
respecto e de escoita activa.

EMB1.2.1. Respecta os tempos
de silencio para o bo estudo dos
sons e a escoita das audicins.
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
5
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j
d
o
B1.8. Audicin activa e
recoecemento dunha seleccin
de pezas musicais breves, de
culturas e de estilos diferentes.
B1.9. Audicin activa dalgunha
peza do repertorio tradicional
galego.
B1.10. Identificacin das principais
profesins relacionados coa
msica e da actividade que
desenvolven (composicin,
direccin, instrumentista e pblico).
B1.3. Coecer obras curtas de
distintos estilos e de diferente
autora.

EMB1.3.1. Coece algunhas
persoas compositoras e
relacinaas coas sas obras.
CCEC
CAA
EMB1.3.2. Coece as figuras de
compositor/ora, director/ora de
orquestra, instrumentista e
pblico, as como as sas
funcins, respectando e
valorando os seus respectivos
traballos.
CSC
CCEC
CAA
j
e
B1.11. Comunicacin oral das
impresins que causa a msica
escoitada.
B1.12. Normas bsicas de
comportamento en concertos e
outras representacins musicais.
B1.4. Comunicar as sensacins e
as impresins sentidas na audicin,
utilizando un vocabulario adecuado.

EMB1.4.1. Representa mediante
diferentes tcnicas os aspectos
bsicos dunha audicin e os
sentimentos que suscitou.
CCL
CCEC
EMB1.4.2. Emprega vocabulario
bsico musical adaptado ao seu
nivel.
CCL
CCEC
EMB1.4.3. Coece e respecta as
normas de comportamento
bsicas en concertos e outras
representacins musicais.
CSC
j
B1.13. Elementos da msica:
tempo (adagio, andante e allegro),
dinmica e carcter.
B1.14. Distincin e representacin
corporal ou grfica dalgns
elementos da msica escoitada.
B1.15. Forma musical: repeticin e
contraste.
B1.5. Identificar e expresar a travs
de diferentes linguaxes algns dos
elementos dunha obra musical
(timbre, velocidade, intensidade ou
carcter).

EMB1.5.1. Coece, identifica e
representa elementos bsicos
da linguaxe musical: pulsacin,
longo, curto, rpido, lento, forte,
piano, son, silencio, agudo,
grave, pentagrama (lias e
espazos), clave de sol, branca,
negra e parella de corcheas.
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
5
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B1.16. Identificacin da repeticin
(AA) e o contraste (AB) en
cancins e obras musicais.
B1.17. Pulso e acento. Comps
binario.
EMB1.5.2. Utiliza notacin non
convencional para representar
elementos do son.
CCEC
informticas sinxelas para
realizar actividades musicais.

CD
CCEC
j
B1.18. As familias de instrumentos:
vento, corda e percusin.
B1.6. Recoecer e clasificar algn
instrumento por familias
instrumentais.
EMB1.6.1. Recoece e identifica
algns instrumentos, e
clasifcaos por familias.
CCEC
j
posibilidades sonoras da voz, o
corpo e os obxectos.
B2.2. Construcin de instrumentos
musicais sinxelos con obxectos de
uso cotin.
posibilidades sonoras e musicais
do corpo e doutros obxectos,
manipulando distintos materiais
como fonte de son.

EMB2.1.1. Repite esquemas
rtmicos escoitados.
CMCCT
CCEC
EMB2.1.2. Crea pequenos
instrumentos con materiais de
reciclaxe.
CSC
CAA
j
B2.3. Iniciacin frauta doce. O
xilfono e o metalfono.
B2.2. Coecer e manexar a frauta
doce e algn instrumento de aula.
EMB2.2.1. Consegue tocar
algn fragmento meldico ou
rtmico, ou acompaamento
sinxelo, coa frauta e dos
instrumentos da aula.
CCEC
CAA
j
k
B2.4. Prctica de xogos de
relaxacin, respiracin, diccin e
coordinacin.
meldicas.
B2.6. Interpretacin e
memorizacin de ladaas e
cancins ao unsono.
B2.3. Exercitar as vocalizacins e
as pronuncias interpretando un
sinxelas e practicando a
improvisacin.
EMB2.3.1. Interpreta
individualmente ou en grupo un
sinxelas.
CCEC
CSC
improvisacins meldicas sobre
algunha base dada.
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
5
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EMB2.3.3. Fai de xeito
consciente o proceso da
respiracin.
CAA
EM2.3.4. Le e interpreta con
ritmo ladaas e cancins ao
unsono.
CCEC
CAA
CMCCT
j
b
rtmicas.
partituras sinxelas con grafas non
convencionais e de esquemas
rtmicos e meldicos elementais
con notacin tradicional
B2.9. Notacin musical e grafas
non convencionais como medio de
representacin da msica.
Colocacin dalgunha nota no
pentagrama.
B2.10. Utilizacin da percusin
corporal e os instrumentos como
recursos para o acompaamento
de textos, cancins e danzas.
B2.11. Seleccin e combinacin de
ostinatos rtmicos e efectos
instrumentais.
B2.4. Reproducir, crear e
representar esquemas rtmicos e
meldicos coa voz, o corpo, os
instrumentos e patrns de
movemento.

EMB2.4.1. Acompaa cancins,
danzas e textos con frmulas
rtmicas bsicas.
CCEC
CMCCT
EMB2.4.2. Identifica a pregunta-
resposta con motivos meldicos
e rtmicos.
CCEC
EMB2.4.3. Le e crea pequenos
esquemas rtmico-meldicos con
brancas, negras e silencio de
negra, engadindo a clave de sol.
CCEC
CAA
CMCCT
EMB2.4.4. Elixe e combina
ostinatos rtmicos e efectos
instrumentais, con identificacin
da sa grafa.
CCEC
CAA
EMB2.4.5. Elixe e combina sons
vocais, obxectos e instrumentos
para a sonorizacin de
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
5
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.12. Seleccin de sons vocais,
obxectos e instrumentos para a
sonorizacin de situacins, relatos
breves e imaxes.
B2.13. Improvisacin de esquemas
rtmicos e meldicos mediante o
procedemento de pregunta-
resposta.
situacins, relatos breves e
imaxes, con identificacin da sa
grafa.
BLOQUE 3. A MSICA O MOVEMENTO E A DANZA
j
b
d
B3.1. Prctica de tcnicas bsicas
do movemento: mobilizacin
funcional, movementos
fundamentais de locomocin e
deseos no espazo.
B3.1. Realizar pequenas
coreografas.

coreografas en grupo,
adecuando o movemento
corporal coa msica.
CCEC
CSC
EMB3.1.2. Interacta
adecuadamente cos
compaeiros e coas
compaeiras, amosando
interese e respectando as
normas e as intervencins das
demais persoas.
CSC
j
o B3.2. Prctica de xogos motores
acompaados de secuencias
sonoras, cancins e pezas
musicais, e interpretacin de
danzas sinxelas.
B3.2. Coecer e valorar as
posibilidades sonoras, de
movemento e expresivas do corpo.
EMB3.2.1. Responde co seu
corpo a estmulos sonoros.
CCEC
EMB3.2.2. Coordina
extremidades superiores e
inferiores nos desprazamentos
coa msica.
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
5
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.3. Prctica dalgunha danza
tradicional galega.
B3.4. Improvisacin de
movementos en resposta a
diferentes estmulos sonoros.
emocins.
CCEC

REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN MUSICAL) CURSO TERCEIRO
BLOQUE 1. ESCOITA
j
d
o
B1.1. Audicin activa dunha
seleccin de pezas instrumentais e
vocais de diferentes estilos e
culturas, adaptadas idade do
alumnado.
B1.2. Asistencia a algunha
representacin musical.
B1.3. Interese polo repertorio
tradicional de Galicia e das zonas
de procedencia dos compaeiros e
das compaeiras.
B1.4. Audicin de obras musicais
de distintas caractersticas e
procedencias.
B1.5. Actitude atenta e silenciosa,
e respecto polas normas de
comportamento durante a audicin
B1.1. Utilizar a escoita musical para
indagar nas posibilidades do son e
coecer exemplos de obras
variadas da nosa e doutras
culturas.
EMB1.1.1. Expresa as sas
apreciacins persoais sobre o
feito artstico musical.
CCL
CCEC
EMB1.1.2. Manifesta as
sensacins, as impresins e os
sentimentos que lle provoca a
audicin dunha peza musical.
CCL
CCEC
EMB1.1.3. Coece, entende e
cumpre as normas de
comportamento en audicins e
CSC
EMB1.1.4. Identifica
manifestacins artsticas propias
de Galicia.
CAA
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
5
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
de msica e na asistencia a
representacins.
j B1.6. Recoecemento de
calidades dos sons: intensidade,
duracin, altura e timbre.
B1.7. Acento e pulso.
B1.2. Identificar e describir as
caractersticas de elementos
musicais e calidades dos sons do
contexto.
EMB1.2.1. Describe e d
informacin salientable sobre
elementos da linguaxe musical
presentes nas manifestacins
musicais e nos sons do
contexto.
CCEC
CMCCT
j B1.8. Elementos musicais. Tempo
e matices: forte, piano e
mezzoforte.
B1.9. Identificacin dos rexistros
de voces graves e agudas, as
coma das posibles agrupacins
vocais e instrumentais (solista,
do, tro e coro).
B1.10. Compases binarios e
ternarios.
B1.3. Analizar a organizacin de
obras musicais sinxelas e describir
os elementos que as compoen.
EMB1.3.1. Distingue tipos de
voces e instrumentos, e
agrupacins instrumentais ou
vocais.
CCEC
CAA
EMB1.3.2. Identifica e describe
variacins e contrastes de
velocidade e intensidade tras a
escoita de obras musicais.
CCEC
CAA
j B1.11. Recoecemento e
identificacin das partes dunha
peza musical. Formas musicais
binarias e ternarias.
B1.4. Utilizar recursos grficos
durante a audicin dunha peza
musical.
EMB1.4.1. Establece unha
relacin entre o que escoita e
represntao nun musicograma
ou nunha partitura sinxela.
CCEC
CAA
EMB1.4.2. Identifica as partes
dunha peza musical sinxela e
presenta graficamente a sa
estrutura.
CCEC
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
5
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
graficamente, con linguaxe
convencional ou non, os trazos
caractersticos da msica
escoitada.
CCEC
CAA
CCL
j
b
pezas instrumentais e cancins
sinxelas de maneira colectiva, con
ou sen acompaamento, con
distintos tipos de grafas.
B2.2. Frauta doce: dixitacin da
escala de d sen alteracins.
B2.3. Iniciacin aos instrumentos
de placas Orff en
acompaamentos de pezas
sinxelas.
B2.4. Rexistro da msica creada
na aula mediante gravacins para
a sa escoita posterior e a sa
valoracin.
B2.5. Dobre barra e DC.
B2.6. Ditados rtmicos con grafas
de negra, branca, redonda e
corchea, e os seus silencios.
B2.7. Ditados meldicos sinxelos.
B2.1. Interpretar un repertorio
bsico de cancins e pezas
instrumentais, en solitario ou en
grupo, mediante a voz ou
instrumentos, utilizando a linguaxe
musical.
EMB2.1.1. Utiliza de xeito
correcto a linguaxe musical
traballada para a interpretacin
de obras.
CCEC
CAA
EMB2.1.2. Traduce linguaxe
musical convencional melodas e
ritmos sinxelos.
CCEC
CAA
CMCCT
EMB2.1.3. Interpreta pezas
vocais e instrumentais sinxelas
con distintos agrupamentos con
e sen acompaamento.
CCEC
CSC
EMB2.1.4. Toma conciencia dos
erros cometidos e amosa
interese por mellorar.
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
5
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j
b
B2.8. Improvisacin de esquemas
rtmicos e meldicos sobre bases
musicais dadas.
B2.9. Creacin guiada de pezas
musicais sinxelas a partir de
elementos dados.
B2.2. Explorar estruturas musicais
e seleccionar e combinar ideas
musicais dentro de estruturas
sinxelas entre varias dadas, co
obxectivo de crear un produto
musical propio individual ou grupal.
EMB2.2.1. Crea unha peza
musical sinxela a partir da
seleccin, a combinacin e a
organizacin dunha serie de
elementos dados previamente,
coecidos e/ou manexados.
CAA
CCEC
CSIEE
EMB2.2.2. Amosa respecto e
responsabilidade no traballo
CSC
j
d
B2.10. Recreacin musical e
sonorizacin dun texto oral ou
escrito.
B2.11. Sonorizacin de imaxes ou
representacins dramticas
usando materiais, instrumentos e
dispositivos electrnicos.
B2.12. Construcin dun
instrumento.
B2.3. Explorar e utilizar as
posibilidades sonoras e expresivas
de diversos materiais, instrumentos
e dispositivos electrnicos.
EMB2.3.1. Emprega
instrumentos materiais e
dispositivos electrnicos para
crear pezas musicais sinxelas e
para a sonorizacin de imaxes e
representacins dramticas.
CAA
CD
CCEC
EMB2.3.2. Constre algn
instrumento orixinal ou similar a
un existente.
CCEC
CAA
BLOQUE 3. MSICA, MOVEMENTO E DANZA
j B3.1. Recoecemento do corpo
como instrumento rtmico e de
expresin corporal.
B3.2. Creacin de pequenas
coreografas para obras musicais
breves e de estrutura sinxela.
expresivas e creativas que ofrecen
a expresin corporal e a danza.
emocins, e como forma de
interaccin social.
CCEC
CAA
EMB3.1.2. Inventa e reproduce
pequenas coreografas que
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
5
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
corresponden coa forma interna
dunha obra musical de forma
sinxela binaria, ternaria e rond.
CAA
CMCCT
j
d
o
B3.3. Reproducin de xogos
motores e secuencias de
movementos fixados ou
inventados, procurando unha
progresiva coordinacin individual
e colectiva.
B3.4. Iniciacin interpretacin de
danzas tradicionais galegas e
doutras culturas.
bsico de danzas propias da
cultura galega e doutras culturas.
EMB3.2.1. Controla a postura e
a coordinacin coa msica
cando interpreta danzas.
CCEC
CSC
EMB3.2.2. Identifica, reproduce
e goza interpretando danzas
tradicionais galegas e doutras
culturas.
CCEC
CSC

REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN MUSICAL) CURSO CUARTO
BLOQUE 1. ESCOITA
j
d
o
vocais de distintos estilos e
culturas adaptadas idade do
alumnado.
B1.2. Asistencia a representacins
musicais e comentario posterior.
indagar nas posibilidades do son e
coecer exemplos de obras
variadas da nosa cultura e doutras
culturas.
CCL
CCEC
sentimentos que lle provoca a
CCL
CCEC
EMB1.1.3. Coece, entende e CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
6
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
das compaeiras.
B1.4. Audicin e anlise de obras
musicais de distintas
caractersticas e procedencias.
B1.5. Actitude atenta e silenciosa,
e respecto polas normas de
comportamento durante a audicin
de msica e na asistencia a
representacins.
respecta as normas de
EMB1.1.4. Identifica e valora as
de Galicia.
CCEC
CAA
j B1.6. Recoecemento de
contexto.
contexto.
CCL
CCEC
j B1.8. Elementos musicais:
indicacins de tempo e matices
(fortsimo, forte, piano e
mezzoforte; dinmica e
reguladores).
como as posibles agrupacins
vocais e instrumentais (do, tro,
cuarteto, orquestra e banda).
B1.10. Compases de 2/4, 3/4 e
4/4.
EMB1.3.1. Distingue e clasifica
tipos de voces e instrumentos, e
agrupacins instrumentais ou
vocais.
CAA
CCEC
CCL
CCEC
EMB1.3.3. Identifica, clasifica e
completa os compases
traballados.
CCEC
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
6
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j
d
o
B1.11. Instrumentos: clasificacin
tradicional (vento, vento-madeira,
vento-metal, corda percutida,
friccionada e punteada, e
percusin determinada e
indeterminada).
B1.12. Instrumentos da orquestra:
achegamento sa colocacin.
B1.13. Instrumentos da cultura
B1.4. Coecer e identificar as
principais familias dos
instrumentos, amosando interese
por coecer instrumentos doutras
culturas.
EMB1.4.1. Identifica de xeito
visual e auditivo os
instrumentos.
CAA
CCEC
EMB1.4.2. Clasifica os
instrumentos por familias: vento,
corda e percusin.
CAA
CCEC
EMB1.4.3. Procura informacin,
organzaa e presntaa sobre a
msica e os instrumentos
doutras culturas.
CCEC
CAA
CSIEE
CD
j
i
binarias, ternarias e rond.
B1.15. Uso de aplicacins
informticas educativas sinxelas
para a anlise e a producin
musical.
musical, as como rexistros e
aplicacins informticas para a
anlise e a producin musical.
CAA
CCEC
dunha peza musical sinxela e
representa graficamente a sa
estrutura.
CAA
CCEC
musical convencional ou non, os
trazos caractersticos da msica
escoitada.
CAA
CCEC
informticas para representar ou
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
6
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
realizar tarefas de anlise e
producin musical.
CD
j
b
B2.1. Reproducin de pezas
instrumentais e cancins sinxelas
ao unsono, de maneira colectiva,
con ou sen acompaamento.
Frauta doce: dixitacin da escala
de do sen alteracins.
B2.2. Uso dos instrumentos de
placas Orff en acompaamentos
de pezas sinxelas.
B2.3. Rexistro gravado da
interpretacin feita e posterior
anlise e comentario.
B2.4. Coordinacin e
sincronizacin individual e
colectiva na interpretacin:
simultaneidade, sucesin e
alternancia.
B2.5. Ditados rtmicos con figuras
corchea e os seus silencios en
compases binarios e ternarios.
B2.6. Ditados meldico-rtmicos
sinxelos.
bsico de cancins e pezas
instrumentais, en solitario ou en
grupo, mediante a voz ou
instrumentos, utilizando a linguaxe
musical, as como valorar o traballo
feito, avaliar o resultado e propor
accins de mellora.
EMB2.1.1. Coece e utiliza a
linguaxe musical para a
interpretacin de obras.
CCEC
CAA
ritmos sinxelos.
CCEC
CAA
con distintos agrupamentos, con
e sen acompaamento.
CCEC
CAA
CSC
EMB2.1.4. Analiza a
interpretacin e valora o
resultado, amosando interese
por mellorar.
CAA
CSC
j B2.7. Improvisacin de esquemas
rtmicos e meldicos sobre bases
B2.2. Explorar estruturas musicais
e seleccionar e combinar ideas
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
6
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b musicais dadas.
melodas e acompaamentos
sinxelos de melodas dadas.
musicais dentro de estruturas
sinxelas entre varias dadas, co
obxectivo de crear un produto
musical propio, individual ou grupal.
coecidos e manexados.
CCEC
CSC
j
d
escrito.
B2.10. Sonorizacin de imaxes,
vdeos ou representacins
dramticas usando distintos
materiais instrumentos e
dispositivos electrnicos.
B2.11. Invencin e construcin dun
instrumento.
de diferentes materiais,
instrumentos e dispositivos
electrnicos.
EMB2.3.1. Emprega
instrumentos materiais,
dispositivos electrnicos e
recursos informticos para crear
pezas musicais sinxelas para a
sonorizacin de imaxes e
representacins dramticas.
CD
CAA
CSIEE
un existente.
CCEC
CAA
CSIEE
j B3.1. Recoecemento do corpo
expresin corporal.
a expresin corporal e a danza.
emocins e como forma de
interaccin social.
CCEC
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
6
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CMCCT
j
b
o
e colectiva.
B3.4. Interpretacin de danzas
culturas.
bsico de danzas propias da
cultura galega e doutras culturas.
CCEC
CAA
EMB3.2.2. Recoece danzas de
diferentes lugares e culturas, e
valora a sa achega ao
patrimonio artstico e cultural.
CAA
CCL
CCEC
EMB3.2.3. Reproduce e goza
interpretando danzas
culturas.
CCEC
CSC

REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN MUSICAL) CURSO QUINTO
BLOQUE 1. ESCOITA
j
a
vocais de diferentes estilos e
culturas adaptadas idade do
alumnado.
B1.2. Asistencia a representacins
B1.1. Escoitar obras de
caractersticas ou estilos e
compositores e compositoras
diferentes, recoecer as diferenzas
e/ou as relacins existentes, e facer
unha valoracin posterior.
CCL
CCEC
CCL
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
6
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
musicais. sentimentos que lle provoca a
EMB1.1.3. Respecta as opinins
dos compaeiros e das
compaeiras.
CSC
respecta as normas de
CSC
j
h
B1.3. Recoecemento de
contexto.
contexto.
CCEC
CCL
j B1.5. Elementos musicais:
indicacins de tempo e matices
(fortsimo, forte, piano e
mezzoforte; dinmica e
reguladores).
como as posibles agrupacins
vocais e corais.
B1.7. Compases de 2/4, 3/4 e 4/4.
obras musicais sinxelas ou
fragmentos, e describir os
convencional que as compoen.
EMB1.3.1. Distingue e clasifica
tipos de voces, e agrupacins
vocais e corais.
CCEC
CAA
CCL
CCEC
CAA
CCL
completa os compases
traballados.
CCEC
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
6
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EMB1.3.4. Identifica e utiliza
correctamente os elementos da
linguaxe musical traballados.
CCEC
j
i
B1.8. Elaboracin dun proxecto de
difusin da cultura musical.
B1.4. Procurar e seleccionar
informacin co fin de planificar e
organizar visitas culturais e a
asistencia a espectculos, festas,
accins na ra, festivais e
concertos, as como intercambiar
esa informacin co fin de contribur
formacin e satisfaccin persoal
e colectiva, e encher o tempo de
lecer.
EMB1.4.1. Procura e selecciona
a informacin de xeito autnomo
e con sentido crtico.
CAA
CD
CSIEE
EMB1.4.2. Planifica o traballo
respectando as ideas e as
contribucins das demais
persoas.
CAA
CSIEE
CSC
EMB1.4.3. Expn a informacin
de maneira clara, limpa e
ordenada, en varios soportes.
CIEE
CCL
CD
j
d
B1.9. Instrumentos: clasificacin
tcnica segundo a producin do
son (aerfonos, cordfonos,
membranfonos, idifonos e
electrfonos).
B1.10. Agrupacins instrumentais
(orquestra, banda, tuna etc.).
B1.11. Instrumentos doutras
culturas.
B1.5. Coecer e identificar as
principais familias dos
instrumentos, e identificar as
instrumentos doutras culturas.
EMB1.5.1. Identifica de xeito
visual e auditivo os
instrumentos.
CCEC
CAA
EMB1.5.2. Clasifica os
instrumentos atendendo sa
forma de producir o son
(aerfonos, cordfonos,
membranfonos, idifonos e
electrfonos).
CCEC
CAA
CCL
EMB1.5.3. Procura informacin,
organzaa e presntaa sobre a
msica e os instrumentos
doutras culturas.
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
6
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j B1.12. Recoecemento e
binarias, ternarias e rond.
B1.13. Melodas con cambios de
comps.
musical.
CCEC
CAA
dunha peza musical sinxela, e
representa graficamente a sa
estrutura.
CCEC
CMCCT
CAA
convencional ou non, os trazos
caractersticos da msica
escoitada.
CCEC
CAA
j
d
das compaeiras.
B1.15. Investigacin de campo
sobre a msica do seu concello en
relacin coa maneira de vivir dos
seus devanceiros e das sas
devanceirtas.
B1.7. Buscar, seleccionar e
organizar informacins sobre
manifestacins artsticas do
patrimonio cultural propio e doutras
culturas, de acontecementos,
creadores e profesionais en
relacin coas artes plsticas e a
msica.
EMB1.7.1. Identifica as
de Galicia.
CCEC
EMB1.7.2. Expn a informacin
recollida de xeito ordenado, e
achega evidencias do traballo
realizado.
CCL
CD
j
b
B2.1. Reproducin de pezas
instrumentais e cancins sinxelas
ao unsono e canons, de maneira
B2.1 Interpretar un repertorio
bsico de acompaamentos,
cancins e pezas instrumentais, en
EMB2.1.1. Coece e utiliza a
linguaxe musical tratada para a
interpretacin de obras.
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
6
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
colectiva, con ou sen
acompaamento. Frauta doce:
dixitacin da escala de d sen
alteracins.
B2.2. Uso dos instrumentos de
placas Orff e/ou percusin
determinada ou indeterminada en
acompaamentos de cancins e
melodas relacionadas coa cultura
galega e con outras culturas.
B2.3. Gravacin e rexistro da
interpretacin.
B2.4. Ditados rtmicos con figuras
corchea, e os seus silencios en
compases binarios, ternarios e
cuaternarios.
B2.5. Ditados meldico-rtmicos
sinxelos.
solitario ou en grupo, mediante a
voz ou instrumentos, utilizando a
linguaxe musical, valorar o traballo
feito, avaliar o resultado e propor
accins de mellora.
ritmos.
CCEC
CAA
con distintos agrupamentos, con
e sen acompaamento
CCEC
CAA
EMB2.1.4. Fai avaliacin da
interpretacin amosando
interese e esforzo por mellorar
CAA
j
b
melodas e acompaamentos
sinxelos de melodas dadas.
B2.7. Proxecto: concerto ou
musical.
B2.2. Participar en producins
musicais sinxelas de xeito
desinhibido e pracenteiro,
amosando confianza nas propias
posibilidades e nas das demais
persoas, mostrando actitudes de
respecto e colaboracin.
EMB2.2.1. Crea e representa
mediante grafas convencionais
e non convencionais os sons
dunha obra musical sinxela,
creada, individualmente ou en
grupos no contexto da aula.
CCEC
CAA
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
6
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
coecidos ou manexados.
CSC
EMB2.2.4. Realiza
acompaamentos sinxelos de
cancins e melodas
relacionadas coa propia cultura.
CCEC
CAA
j
i
escrito.
B2.9. Sonorizacin de imaxes ou
representacins dramticas
usando diversos materiais,
electrnicos.
B2.10. Invencin e construcin dun
instrumento.
B2.11. Exploracin da morfoloxa
de diferentes instrumentos
musicais amosando interese polo
seu coidado.

electrnicos.
EMB2.3.1. Emprega
instrumentos materiais e
dispositivos electrnicos e
informticos para crear
acompaamentos.
CCEC
CD
CAA
un existente.
CCEC
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
7
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j
b
B3.1. Recoecemento do corpo
expresin corporal.
B3.1. Empregar as posibilidades
expresivas do propio corpo en
coordinacin coas demais persoas,
para realizar representacins
musicais colectivas de xeito ldico.
interaccin social.
CCEC
CSC
CCEC
CAA
CMCCT
j
b
o
e colectiva.
culturas.
bsico de danzas propias da cultura
CCEC
CMCCT
EMB3.2.2. Coece e identifica
danzas de diferentes lugares e
culturas, e valora a sa achega
ao patrimonio artstico e cultural.
CCEC
CSC
culturas.
CCEC
CSC
j
b
B3.5. Proxecto: certame de danza. B3.3. Improvisar en grupo danzas e
movementos rtmicos sobre temas
fixados con anterioridade ou con
EMB3.3.1. Planifica a
coreografa de acordo coa
estrutura musical dada.
CSIEE
CAA
CMCCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
7
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
sons extrados do contexto,
expresando sentimentos e
sensacins, e explicar con
claridade as decisins tomadas ao
longo do proceso de creacin, as
dificultades atopadas e as solucins
adoptadas.
EMB3.3.2. Colabora co grupo en
coordinacin e con respecto
cara s demais persoas.
CSC
EMB3.3.3. Expn as valoracins
e as informacins recollidas ao
longo do proceso de creacin.
CCL
EMB3.3.4. Amosa interese por
mellorar o produto final, e fai
unha avaliacin crtica do
resultado.
CAA

REA EDUCACIN ARTSTICA (EDUCACIN MUSICAL) CURSO SEXTO
BLOQUE 1. ESCOITA
j
b
e
B1.1. Audicin de msica
contempornea, e investigacin e
valoracin das posibilidades do
son.
B1.2. Identificacin e apreciacin
das calidades dos sons do
contexto.
indagar nas posibilidades do son,
de maneira que sirvan como marco
de referencia para creacins
propias.
describe as calidades dos sons
do contexto natural e social,
utilizando un vocabulario
preciso.
CCEC
CCL
CAA
b
e
o
B1.3. Identificacin e apreciacin
de formas musicais sinxelas.
B1.4. Identificacin a travs da
escoita de tipos de voces
(soprano, contralto, tenor e baixo),
instrumentos, variacins e
contrastes de velocidade.
B1.5. Valoracin e interese pola
msica de diferentes pocas e
culturas, nomeadamente a galega.
EMB1.2.1. Distingue tipos de
voces, instrumentos, variacins
e contrastes de velocidade e
intensidade, tras a escoita de
obras musicais, con capacidade
para emitir unha valoracin
destas.
CCEC
CAA
CCL
EMB1.2.2. Intersase por
descubrir obras musicais de
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
7
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
diferentes caractersticas, e
utilzaas como marco de
referencia para as creacins
propias.
CAA
CCEC
h
a
d
B1.6. Audicin activa e comentada
de msica variada da nosa cultura
e doutras culturas.
B1.7. Actitude atenta, silenciosa e
respectuosa durante a audicin de
msica e/ou na asistencia a
B1.8. Indagacin sobre as normas
que regulan a propiedade
intelectual. Valoracin e
presentacin dos resultados.
B1.3. Coecer exemplos de obras
variadas da nosa e doutras
culturas, para valorar o patrimonio
musical, valorando a importancia
do seu mantemento e da sa
difusin, e do respecto co que
deben afrontar as audicins e as
representacins.
cumpre as normas de
CSC
CCEC
EMB1.3.2. Comprende, acepta e
respecta o contido das normas
que regulan a propiedade
intelectual canto reproducin e
a copia de obras musicais.
CSC
CCEC
BLOQUE 2. INTERPRETACIN INSTRUMENTAL
j
e
k
B2.1. Exploracin das posibilidades
sonoras e expresivas da voz.
B2.1. Entender a voz como
instrumento e recurso expresivo,
partindo da cancin e das sas
posibilidades para interpretar, crear
e improvisar.
EMB2.1.1. Recoece e describe
as calidades da voz a travs de
audicins diversas, e recraas.
CCEC
CAA
CCL
j
b
d/a
B2.2. Interpretacin de pezas con
instrumentos de aula e/ou frauta
doce.
B2.3. Interpretacin, memorizacin
e improvisacin guiada de cancins
B2.2. Interpretar composicins
sinxelas que contean
procedementos musicais de
repeticin, variacin e contraste, en
solitario ou en grupo, mediante a
EMB2.2.1. Recoece e clasifica
instrumentos acsticos e
electrnicos, diferentes rexistros
da voz, e agrupacins vocais e
instrumentais.
CCEC
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
7
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a unha ou varias voces,
desenvolvendo progresivamente a
diccin, a afinacin e a tcnica
vocal. Canon.
B2.4. Recoecemento de tipos de
instrumentos acsticos e
electrnicos, agrupacins
instrumentais e vocais, e rexistros
da voz.
B2.5. Utilizacin das grafas
convencionais na lectura, na
escritura e na interpretacin de
cancins e de pezas instrumentais
sinxelas.
B2.6. Gravacin e rexistro das
interpretacins para unha
valoracin e unha anlise
posteriores.
B2.7. Interese pola mellora do
proceso de interpretacin e do
resultado final.
B2.8. Traballo cooperativo,
asumindo as responsabilidades
que lle correspondan e
respectando as achegas das
demais persoas do grupo.
voz ou instrumentos, utilizando a
linguaxe musical, asumindo a
responsabilidade na interpretacin
en grupo e respectando tanto as
achegas das demais persoas como
a persoa que asuma a direccin.
EMB2.2.2. Utiliza a linguaxe
musical para a interpretacin de
obras.
CCEC
ritmos sinxelos.
CCEC
vocais e instrumentais de
diferentes pocas, estilos e
culturas para distintos
agrupamentos, con e sen
acompaamento
CAA
CCEC
EMB2.2.5. Coece e interpreta
cancins de distintos lugares,
pocas e estilos, e valora a sa
achega ao enriquecemento
persoal, social e cultural.
CAA
CCEC
EMB2.2.6. Amosa respecto polo
traballo das demais persoas e
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
7
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EMB2.2.7. Analiza as
interpretacins feitas, recoece
erros e amosa interese por
traballar para corrixilos.
CAA
i
j
B2.9. Creacin de mensaxes
musicais con contido expresivo,
combinando elementos sonoros e
corporais diversos.
B2.10. Utilizacin dos medios de
comunicacin e de internet para a
procura de informacin, en soporte
impreso e dixital, sobre
instrumentos, compositores/as,
intrpretes e eventos musicais de
interese.
dos medios audiovisuais e
tecnolxicos para comunicar.
Creacin de cuas radiofnicas e
videoanuncios.
B2.12. Utilizacin dos medios
audiovisuais e dos recursos
informticos para a sonorizacin de
imaxes, contos, poemas e refrns,
dobraxe de pelculas etc., e para a
creacin de producins propias.
electrnicos.
EMB2.3.1. Procura informacin
bibliogrfica, en medios de
comunicacin e en internet
sobre instrumentos,
compositores/as, intrpretes e
eventos musicais.
CCEC
CAA
CD
EMB2.3.2. Presenta e expn a
informacin de xeito claro,
ordenado e limpo en varios
soportes.
CAA
CD
CCL
EMB2.3.3. Utiliza os medios
audiovisuais e recursos
informticos para crear pezas
musicais e para a sonorizacin
de imaxes e representacins
dramticas.
CD
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
7
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j
b
h/d
o
B3.1. Identificacin do corpo como
instrumento. Indagacin e
valoracin sobre as posibilidades
expresivas e comunicativas do
corpo en distintas representacins
artsticas ou situacins cotis.
B3.2. Valoracin e recoecemento
das danzas e a sa contribucin ao
noso patrimonio artstico e cultural.
coidando a coordinacin individual
e colectiva.
B3.4. Invencin de coreografas
sinxelas para cancins e pezas
musicais de diferentes estilos.
B3.5. Gravacin e rexistro das
danzas interpretadas. Anlise de
valoracin do produto.
a expresin corporal e a danza,
valorar a sa achega ao
patrimonio, e gozar coa sa
interpretacin como unha forma de
interaccin social.
EMB3.1.1. Identifica o corpo
como instrumento para a
interaccin social.
CAA
CCEC
CCEC
EMB3.1.3. Coece danzas de
distintas pocas e lugares, e
valora a sa achega ao
patrimonio artstico e cultural.
CCEC
tradicionais espaolas, e
entende a importancia da sa
continuidade e o traslado s
xeracins futuras.
CSC
CCEC
EMB3.1.5. Inventa coreografas
de grupo que corresponden coa
forma interna dunha obra
musical e supn unha orde
espacial e temporal.
CAA
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
7
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
EMB3.1.6. Analiza as danzas
realizadas, recoece os erros e
amosa interese por mellorar o
produto.
CAA
EMB3.1.7. Respecta o traballo
en grupo e participa nel de xeito
pracenteiro, amosando
posibilidades e nas das demais
persoas.
CAA
CSC
EMB3.1.8. Amosa respecto
polas demais persoas e
colaboracin con elas.
CSC

ANEXO III
Disciplinas de libre confguracin autonmica
rea de Lingua galega e literatura.
A lingua un instrumento empregado constante e necesariamente na vida diaria tanto
para entender como para producir mensaxes, nos intercambios comunicativos orais e es-
critos. Interactase coa familia, coas amizades e con outras persoas (mbito profesional)
nas conversas diarias ou a travs de cartas, correos electrnicos, mensaxes curtas, blogs...
Polo tanto, ter unha alta competencia lingstica e comunicativa permite que as persoas
desenvolvan unha vida normal, que poidan interactuar con aqueloutras que pertencen ao
seu contorno e que estn prximas e tamn coas que estn moi lonxe.
Ademais, a lingua est presente en calquera proceso de ensino-aprendizaxe. O alum-
nado emprega a lingua en calquera das sas clases no propio centro educativo, tanto
para entender as instrucins e explicacins do profesorado e poder ser participe con el no
proceso de descubrimento, como para poder xustifcar e exemplifcar a interiorizacin dos
contidos.
Non obstante, mis al do mbito escolar e familiar, na sociedade actual a competencia
comunicativa e lingstica fundamental para poder vivir satisfactoriamente. Se desde
sempre o dominio lingstico foi elemental para poder desenvolverse na maiora dos as-
pectos da vida, agora, na sociedade da informacin , se cabe, moito maior esta necesida-
de. Na era de internet e da abundancia de medios de comunicacin, os cidadns e cidads
deben estar preparados para entender e elaborar calquera tipo de mensaxe: interactuar
correctamente coa persoa que os atende en calquera negocio ou entidade pblica, escoitar
e procesar as noticias da televisin, ler un xornal, escribir un correo electrnico ou partici-
par nun blog.
Non se pode esquecer o valor que a literatura supn dentro do ensino desta rea. A
literatura un produto de expresin artstica que permite transmitir as necesidades e os
pensamentos dunha persoa ou persoas nun determinado momento histrico. , pois, unha
disciplina moi relacionada coas Ciencias Sociais, a Msica, a Arte... Pero, ademais, a litera-
tura un produto creado con palabras, coa lingua, coa fermosura e beleza dos elementos
da linguaxe e, por iso, enorme a vinculacin entre ambas as disciplinas e xustifca que se
dean a man no desenvolvemento desta rea.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
Unido a calquera lingua minorizada hai que ter en conta intereses prximos socio-
lingsitica, como a valoracin dese sistema de expresin e a sa literatura, os textos
elaborados nese cdigo como representantes dunha cultura, na que creceron os nosos
antepasados e moitos de ns e que cmpre coidar e cultivar. Xa que logo, aprender lingua
tamn apropiarse dos signifcados culturais que esta transmite e dos modos en que as
persoas do contorno entenden e interpretan a realidade.
O currculo para a rea de Lingua galega e literatura ten unha estrutura similar nos 6
cursos da educacin primaria. Os contidos aparecen repartidos en bloques, o que non
presupn que a actividade docente se deba corresponder a esta ordenacin; ao contrario,
dbense producir mltiples conexins entre todos eles.
O bloque 1, Comunicacin Oral: falar e escoitar, recolle diversos aspectos da lingua
oral. O uso oral obxecto de observacin e de anlise para recoecer as normas que
rexen o intercambio comunicativo, para observar as estratexias que usan as persoas falan-
tes para se comunicar satisfactoriamente, as como aquelas que empregan para compren-
der mensaxes orais ou para producilas.
O bloque 2, Comunicacin escrita: ler, recolle diversos aspectos da comprensin es-
crita. A lectura implicar dominar a descodifcacin do texto e achegarse a unha progre-
siva regulacin de estratexias que permiten operar co signifcado do texto, establecendo
relacins entre coecementos previos e informacin nova. O alumnado debe ser quen de
entender textos de diferente complexidade e xnero e extraer as ideas explcitas e implci-
tas no texto co fn de elaborar o seu propio pensamento crtico e creativo. Comprender un
texto implica poer en marcha unha serie de estratexias de lectura que deben practicarse
na aula e proxectarse a todas as esferas da vida e a calquera tipo de lectura: ler para obter
informacin, ler para aprender a propia lingua, ler por pracer.
O bloque 3, Comunicacin escrita: escribir, potencia o uso persoal, autnomo e crea-
tivo da lingua escrita. Este uso da lingua implica o coecemento das posibilidades que
ofrece o cdigo desde o punto de vista do lxico, da ortografa, da estrutura do discurso e
da dimensin esttica. A producin escrita signifcar buscar para cada situacin o tipo de
texto, adecuando, planifcando e redactando, atendendo a aspectos diversos e revisando
a escrita fnal. Nesta etapa consolidaranse o dominio de tcnicas grfcas, a relacin son-
grafa, as normas ortogrfcas convencionais e a disposicin do texto. O ensino do proceso
de escritura pretende conseguir que o alumnado tome conciencia deste proceso como un
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
procedemento estruturado en tres partes: planifcacin, redaccin a partir de borradores e
redaccin e revisin do texto defnitivo.
O bloque 4, Coecemento da lingua, integra contidos relacionados co cdigo e coa sa
organizacin e responde necesidade de refexin sobre a propia lingua, coa fnalidade de
servir de base para o uso correcto da lingua, afastndose da pretensin de utilizar os co-
ecementos lingsticos como fn en si mesmo. Os contidos estrutranse arredor de catro
eixes. O primeiro a observacin da palabra, o seu uso e os seus valores signifcativos e
expresivos; o segundo aborda as relacins gramaticais que se establecen entre as pala-
bras e os grupos de palabras dentro do texto; o terceiro afonda nos elementos que partici-
pan na confeccin dun discurso correcto; e o cuarto cntrase na valoracin e coecemento
da lingua galega dentro do contexto plurilinge.
O bloque 5, Educacin literaria, asume o obxectivo de facer dos alumnos e das alum-
nas lectores competentes, implicados nun proceso de formacin lectora que contine ao
longo de toda a vida. Para acadar este obxectivo necesario alternar a lectura, compren-
sin e interpretacin de obras literarias prximas aos seus gustos persoais e sa ma-
durez cognitiva coa de textos literarios e obras completas que acheguen o coecemento
bsico sobre algunhas obras representativas tradicionais e actuais da nosa literatura.
Os tres primeiros bloques do currculo, a lingua oral e a escrita, desenvolveranse a
travs dun traballo sistemtico que utilice unha ampla gama de situacins comunicativas,
cotis e funcionais. Na vida diaria da escola prodcense moitas situacins de comunica-
cin oral que se potenciarn e aproveitarn para acadar obxectivos de rea; entre estas
situacins estn: as comunicacins para planifcar; chegar a consenso; poer en comn;
debater; tomar decisins sobre procesos que se van seguir; establecer responsabilidades;
comunicar resultados; comparar; contrastar respostas, opinins e signifcados; xustifcar e
verbalizar estratexias; valorar tarefas; transmitir emocins e informacins; estruturar coe-
cemento; defender argumentos e puntos de vista; preguntar... A prctica destas situacins
colaborar no labor da lingua como vehculo e instrumento para a aprendizaxe das distin-
tas reas do currculo. Con todo, para acadar unha correcta competencia en comunicacin
lingstica, as prcticas orais deben formar parte da actividade coti da aula en todas as
reas do currculo.
O cuarto bloque, debe ser abordado na aula, de forma contextualizada, relacionado coa
comprensin e producin de textos, froito da concepcin do coecemento da lingua como
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
instrumento e non como fn en si mesmo. O quinto bloque pretende reforzar o bloque 2, en-
gadindo o achegamento ao feito literario, para que o alumnado o recoeza como vehculo
de comunicacin, fonte de coecemento da nosa cultura e como recurso de gozo persoal.
Do mesmo xeito, complementa o bloque 3, motivando outro tipo de producin escrita que
atenda especialmente a creatividade do alumnado.
O tratamento de todos estes contidos ten que ser abordado desde unha ptica compe-
tencial, valorando as relacins que cada un deles ten coas competencias clave, que apa-
recen especifcadas, a partir dos estndares de aprendizaxe avaliables, neste currculo.
A avaliacin ter que ser coherente coa diversidade de contidos traballados e, polo tan-
to, ter en conta os contidos abordados nos 5 bloques en que se estrutura este currculo. Do
mesmo xeito, deber ser unha avaliacin competencial, que tea en conta a relacin que
se establece no currculo entre os estndares de aprendizaxe detallados en cada bloque,
coas competencias clave.
Esta rea de Lingua galega e literatura est estreitamente relacionada coa de lingua
castel e literatura. Ambas reas teen unha distribucin de contidos similar en cada un
dos cursos que conforman a educacin primaria. Evidentemente, cada lingua ten as sas
caractersticas propias, polo que requiren dun tratamento e traballo especfco, pero hai
determinados aspectos do currculo que, pola afnidade que presentan en ambas as reas,
precisan ser abordados de maneira parella. O profesorado implicado no proceso de ensino
e aprendizaxe de lingua galega e literatura e de lingua castel e literatura, en cada curso
da educacin primaria, deber organizar o seu labor para evitar a repeticin de contidos
tericos cun tratamento similar. Sern os contidos do bloque 4 os que requiren unha maior
distribucin entre as das reas, pero algns dos tres primeiros bloques, que teen que ver
coas caractersticas da tipoloxa textual, coas normas bsicas de presentacin de traballos
ou o uso da puntuacin, tampouco deben ser abordados en ambas as reas desde un
punto de vista terico. Do mesmo xeito, preciso que o profesorado se decante polo uso
da mesma terminoloxa nas das linguas para non difcultar innecesariamente o proceso
de ensino e aprendizaxe do alumnado. Todas estas medidas debern ser contempladas
na programacin anual de cada rea, para cada curso da educacin primaria, onde tamn
deber mencionarse, se preciso, a colaboracin entre o profesorado para desenvolver
determinadas actividades ou probas orais.
Do mesmo xeito, no centro teen presenza lingua(s) estranxeira(s) que tamn son
abordadas na aula desde un enfoque comunicativo. Na busca dun tratamento integrado
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
de linguas preciso que, igual que acontece no caso das das linguas coofciais, haxa
unha coordinacin entre o profesorado destas linguas e o de lingua estranxeira, para
evitar a repeticin de contidos tericos, na lia dos que se mencionaron para as linguas
ambientais, e se unifque a terminoloxa, sempre que sexa preciso. Ademais, non se pode
esquecer que o achegamento do alumnado lingua estranxeira se produce, na maior par-
te dos casos, partindo das linguas prximas, a materna e a(s) ambiental(is). Polo tanto,
na programacin de todas as reas lingsticas tern que terse en conta as iniciativas que
promoven o tratamento integrado das linguas, as como a colaboracin entre o profesora-
do antes detallada.
En defnitiva, o currculo desta rea persegue como obxectivo ltimo crear cidadns e
cidads conscientes e interesados no desenvolvemento e na mellora da sa competencia
comunicativa e capaces de interactuar satisfactoriamente en todos os mbitos que forman
e van formar parte da sa vida.
C
V
E
-
D
O
G
:

t
p
z
w
s
j
l
8
-
f
p
l
9
-
i
0
o
4
-
l
x
p
0
-
n
q
n
9
k
h
x
i
p
o
u
3
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
8
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA LINGUA GALEGA E LITERATURA CURSO PRIMEIRO
BLOQUE 1. COMUNICACIN ORAL: FALAR E ESCOITAR
a
e
B1.1. Comprensin de textos orais
moi sinxelos procedentes da radio ou
da televisin, para obter informacin
xeral e relevante sobre feitos e acon-
tecementos prximos experiencia
infantil.
B1.1. Comprender a infor-
macin xeral e relevante de
textos orais moi sinxelos
procedentes da radio ou da
televisin, prximos ex-
periencia infantil.
LGB1.1.1. Comprende a
informacin xeral e relevante
de textos orais moi sinxelos
procedentes da radio ou da
televisin, prximos expe-
riencia infantil.
CCL
CAA
b
d
e
i
B1.2. Comprensin global e especfi-
ca de informacins audiovisuais moi
sinxelas procedentes de diferentes
soportes.
B1.2. Comprender informa-
cins audiovisuais sinxelas
de carcter especfico pro-
cedentes de diferentes so-
portes.
LGB1.2.1. Comprende infor-
macins relevantes e espec-
ficas moi evidentes de docu-
mentos audiovisuais sinxelos
que presenten imaxes e/ou
sons moi redundantes co
contido.
CCL
CD
CAA
CSC
a
b
c
e
o
B1.3. Comprensin e producin de
textos orais moi sinxelos para apren-
der e para informarse, tanto os pro-
ducidos con finalidade didctica como
os de uso cotin (breves exposicins
ante a clase, conversas sobre conti-
dos de aprendizaxe e explicacin so-
bre a organizacin do traballo).
B1.3. Comprender e pro-
ducir textos orais sinxelos,
propios do uso cotin ou do
mbito acadmico.
LGB1.3.1. Participa nunha
conversa entre iguais, com-
prendendo o que di o interlo-
cutor e contestando se pre-
ciso.
CCL
CAA
CSC
CSEIEE
LGB1.3.2. Sigue unha expo-
sicin breve da clase ou ex-
plicacins sobre a organiza-
cin do traballo.
CCL
CAA
LGB1.3.3. Elabora e produce
textos orais moi breves e sin-
xelos ante a clase.
CCL
CSIEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
8
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB1.3.4. Participa no traba-
llo en pequeno grupo.
CCL
CSIEE
CAA
a
c
e
o
B1.4. Actitude de escoita adecuada
nas diferentes situacins comunicati-
vas cotis (conversas e exposicins
orais) e respecto polas opinins de
quen fala, sen interrupcins inade-
cuadas.
B1.4. Manter unha ade-
cuada actitude de escoita,
ante situacins comunicati-
vas cotis, respectando as
intervencins dos e das
demais.
LGB1.4.1. Atende as inter-
vencins dos e das demais,
en conversas e exposicins,
sen interromper.
CCL
CSC
LGB1.4.2. Respecta as opi-
nins da persoa que fala, en
situacins comunicativas co-
tis.
CCL
CSC
a
c
d
e
o
B1.5. Participacin e cooperacin nas
situacins comunicativas da aula (pe-
ticins, anuncios, ordes, explicacins
sinxelas, avisos, instrucins, conver-
sas ou pequenas narracins), con
respecto das normas que rexen a in-
teraccin oral (quendas de palabra,
mantemento do tema, mostra de inte-
rese, mirar a quen fala e actitude re-
ceptiva de escoita).
B1.5. Participar nas diver-
sas situacins de interac-
cin oral que se producen
na aula amosando valora-
cin e respecto polas nor-
mas que rexen a interac-
cin oral.
LGB1.5.1. Respecta as
quendas de palabra nos in-
tercambios orais.
CCL
CSC
CAA
nins das persoas participan-
tes nos intercambios orais.
CCL
CSC
CCEC
LG1.5.3. Utiliza a lingua
galega en calquera situacin
de comunicacin dentro da
aula e valora o seu uso fra
dela.
CCL
CSC
CCEC
LGB1.5.4. Mira a quen fala
nun intercambio comunicati-
vo oral.
CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
8
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB1.5.5. Mantn o tema
vo oral, mostra interese e
unha actitude receptiva de
escoita.
CCL
CSC
CCEC
LGB1.5.6. Participa na con-
versa formulando e contes-
tando preguntas.
CCL
CSC
CCEC
CAA
a
b
e
B1.6. Uso de frmulas sinxelas de
tratamento adecuadas para saudar,
despedirse, presentarse, felicitar,
agradecer, escusarse e solicitar axu-
da.
B1.6. Usar frmulas sinxe-
las de tratamento adecua-
das nos intercambios co-
municativos mis habituais.
LGB1.6.1. Usa frmulas
sinxelas de tratamento ade-
cuadas para saudar, despe-
dirse, presentarse, felicitar,
agradecer, escusarse e soli-
citar axuda.
CCL
CAA
b
d
e
o
B1.7. Actitude de cooperacin e de
respecto en situacins de aprendiza-
xe compartida.
B1.7. Amosar respecto e
cooperacin nas situacins
de aprendizaxe en peque-
no grupo.
LGB1.7.1. Amosa respecto
s ideas dos e das demais e
contribe ao traballo en pe-
queno grupo.
CCL
CAA
CSIEE
E
o
B1.8. Interese por expresarse oral-
mente coa pronuncia e coa entoacin
adecuadas.
B1.8. Interesarse por amo-
sar unha pronuncia e ento-
acin adecuadas.
LGB1.8.1. Intersase por
expresarse oralmente coa
pronuncia e entoacin ade-
cuada a cada acto comunica-
tivo e propia da lingua gale-
ga.
CCL
CAA
CCEC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
8
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
o
B1.9. Recoecemento de usos de
linguaxe discriminatoria coas diferen-
zas.
B1.9. Recoecer usos de
linguaxe discriminatoria
coas diferenzas.
LGB1.9.1. Identifica o uso da
linguaxe discriminatoria e se-
xista evidente.
CCL
CSC
LGB1.9.2. Usa unha linguaxe
respectuosa coas diferenzas,
en especial as referentes ao
xnero, s razas e s etnias.
CCL
CSC
a
d
e
B1.10.Identificacin da lingua galega
con diversos contextos de uso oral da
lingua: en diferentes mbitos profe-
sionais (sanidade, educacin, medios
de comunicacin...) e en conversas
con persoas coecidas ou descoe-
cidas.
B1.10. Identificar a lingua
galega con diversos con-
textos de uso oral.
LGB1.10.1. Identifica a lingua
galega oral con diversos con-
textos profesionais: sanida-
de, educacin, medios de
comunicacin...
CCL
CCEC
LGB1.10.2. Recoece a
posibilidade de uso da lingua
galega en conversas con
persoas coecidas ou des-
coecidas.
CCL
CCEC
CSC
BLOQUE 2. COMUNICACIN ESCRITA: LER
b
e
I
j
o
B2.1. Comprensin de informacins
concretas en textos de uso cotin
como invitacins, felicitacins, notas
e avisos ou mensaxes curtas.
B2.2. Comprensin de informacin
xeral sobre feitos e acontecementos
prximos experiencia do alumnado
macin explcita en textos
sinxelos de uso cotin ou
procedentes dos medios de
comunicacin.
informacin relevante de tex-
tos sinxelos, sobre feitos e
acontecementos prximos
experiencia do alumnado,
comunicacin social.
CCL
CD
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
8
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
en textos breves e sinxelos proceden-
tes dos medios de comunicacin so-
cial, especialmente a noticia.
B2.3. Localizacin de informacin en
textos para aprender vinculados
experiencia, tanto en textos produci-
dos con finalidade didctica como nos
de uso cotin (folletos, descricins,
instrucins e explicacins).
macins concretas en textos
sinxelos, propios de situa-
cins cotis, como invita-
cins, felicitacins, notas e
avisos ou mensaxes curtas.
CCL
LGB2.1.3. Localiza informa-
cin en textos breves e sin-
xelos vinculados experien-
cia, tanto os producidos con
finalidade didctica como os
de uso cotin (folletos, des-
cricins, instrucins e expli-
cacins).
CCL
CAA
CSIEE
b
e
B2.4. Interpretacin da informacin
das ilustracins.
B2.2. Interpretar e com-
prender, de maneira xeral,
a informacin procedente
de ilustracins.
LGB2.2.1. Interpreta e com-
prende, de maneira xeral, a
informacin de ilustracins.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
CMCT
a
b
e
B2.5. Lectura guiada de textos sinxe-
los adecuados aos intereses infants
para chegar progresivamente ex-
presividade e autonoma lectoras.
B2.3. Ler, de forma guiada,
textos sinxelos adecuados
aos seus intereses para
chegar progresivamente
expresividade e autonoma
lectoras.
LGB2.3.1. Descodifica de
forma axeitada na lectura de
textos moi sinxelos.
CCL
CAA
LGB2.3.2. Le textos sinxelos
en voz alta, acadando pro-
gresivamente a velocidade
axeitada.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
8
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
i
B2.6. Introducin ao uso xeral das
bibliotecas da aula e do centro, como
instrumento cotin de busca de in-
formacin e fonte de recursos tex-
tuais diversos.
B2.4. Usar as bibliotecas
de aula e de centro, res-
pectando as normas bsi-
cas de funcionamento.
LGB2.4.1. Utiliza as bibliote-
cas de aula e de centro, res-
pectando as normas bsicas
e mis sinxelas do seu fun-
cionamento.
CCL
CAA
CSC
LGB2.4.2. Valora a utilidade
das bibliotecas de aula e de
centro e manipula os libros
con coidado, devolvndoos
ao seu sitio logo de lelos.
CCL
CAA
CSC
a
b
e
B2.7. Iniciacin creacin da biblio-
teca persoal.
B2.5. Ter interese por ter
LGB2.5.1. Amosa interese
pola conservacin e organi-
zacin dos seus libros.
CCL
CAA
CSC
a
b
e
B2.8. Interese polos textos escritos
como fonte de aprendizaxe e como
medio de comunicacin de experien-
cias e de regulacin da convivencia.
B2.6. Amosar interese
polos textos escritos como
fonte de aprendizaxe e
medio de comunicacin.
aprendizaxe e medio de co-
municacin.
CCL
CAA
CSC
CCEC
a
b
e
m
B2.9. Adquisicin progresiva da auto-
noma lectora, da capacidade de
eleccin de temas e de textos e de
expresin das preferencias persoais.
B2.7. Amosar certa auto-
noma lectora e capacidade
de seleccin de textos do
seu interese, as como ser
quen de expresar preferen-
cias.
LGB2.7.1. Selecciona textos
do seu interese con certa au-
tonoma, en funcin dos seus
gustos e preferencias e ex-
plica dun xeito moi sinxelo,
as sas preferencias lecto-
ras.

CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
8
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB2.7.2. Expresa, de ma-
neira sinxela, opinins e valo-
racins sobre as lecturas fei-
tas.
CCL
CSC
CAA
CSIEE
BLOQUE 3. COMUNICACIN ESCRITA: ESCRIBIR
a
b
e
B3.1. Producin e reescritura de
textos moi sinxelos relativos a situa-
cins cotis infants como invitacins,
felicitacins, notas ou avisos.
B3.2. Composicin de textos moi
sinxelos propios dos medios de co-
municacin social e/ou dos seus ele-
mentos (novas sinxelas e breves, titu-
lares, ps de foto) sobre aconte-
cementos prximos experiencia do
alumnado en soportes habituais no
mbito escolar.
B3.3. Composicin de textos moi
sinxelos relacionados coa escola para
organizar e comunicar informacin
(listaxes, descricins, explicacins
elementais).
B3.4. Respecto polas convencins
xerais da escrita: uso das maisculas
e do punto.
B3.1. Producir e reescribir
textos sinxelos relativos a
situacins cotis infants,
aqueles propios dos me-
dios de comunicacin ou
os relacionados coa esco-
la, respectando as conven-
cins elementais da escri-
ta.
LGB3.1.1. Produce e reescri-
be textos moi sinxelos relati-
vos a situacins cotis infan-
ts como invitacins, felicita-
cins, notas ou avisos.
CCL
CSIEE
CAA
LGB3.1.2. Elabora pequenos
textos con certa coherencia e
de xeito creativo.
CCL
CAA
CSIEE
LGB3.1.3. Usa o punto nos
seus escritos.
CCL
aplicar as regras ortogrficas,
con especial atencin ao uso
das maisculas.
CCL
CSC
CCEC
LGB3.1.5. Compn peque-
nos textos propios dos me-
dios de comunicacin social
e/ou dos seus elementos
(novas sinxelas e breves, ti-
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
8
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
tulares, ps de foto) sobre
sa experiencia.
LGB3.1.6. Compn textos
relacionados coa escola: lis-
taxes,descricins e explica-
cins elementais.
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
B3.5. Utilizacin de xeito guiado de
estratexias para a producin de tex-
tos, respondendo as preguntas de pa-
ra quen, e que escribir, recoecendo
o tipo de texto (nota, aviso, conto).
B3.2. Utilizar de xeito guia-
do estratexias para a pro-
ducin de textos, respon-
dendo as preguntas de pa-
ra quen, e que escribir, re-
coecendo o tipo de texto
(nota, aviso, conto).
LGB3.2.1. Utiliza de xeito
guiado estratexias para a
producin de textos, respon-
dendo as preguntas de para
quen, e que escribir, recoe-
cendo o tipo de texto (nota,
aviso, conto).
CCL
CAA
a
b
e
j
o
B3.6. Creacin de textos moi sinxelos
con intencin informativa utilizando a
linguaxe verbal e non verbal: carteis
publicitarios, anuncios, cmic.
B3.3. Elaborar textos moi
sinxelos que combinen a
linguaxe verbal e a non
verbal.
LGB3.3.1. Elabora textos moi
sinxelos que combinan a lin-
guaxe verbal e non verbal:
carteis publicitarios, anun-
cios, cmic.
CCL
CSC
CCEC
CAA
CSIEE
b
d
e
i
j

B3.7. Iniciacin utilizacin de pro-
gramas informticos de procesamen-
to de textos.
B3.4. Usar, de xeito guia-
do, programas informticos
de procesamento de texto.
LGB3.4.1. Usa de xeito guia-
de procesamento.
CCL
CD
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
9
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
i
j
B3.8. Utilizacin de elementos grfi-
cos sinxelos, como a ilustracin, para
facilitar a comprensin.
grficos, como a ilustra-
cin, que faciliten a com-
prensin dos textos.
LGB3.5.1. Ilustra creativa-
mente os seus escritos con
imaxes redundantes co seu
contido.
CCL
CD
CSIEE
a
b
e
i
B3.9. Interese polo coidado e a pre-
sentacin dos textos escritos e res-
pecto pola norma ortogrfica.
como medio de aprendizaxe e como
cias, de regulacin da convivencia e
de expresin creativa.
B3.6. Interesarse pola
presentacin dos traballos
escritos e valorar a lingua
escrita como medio de co-
municacin e de expresin
creativa.
LGB3.6.1. Intersase pola
presentacin dos textos se-
guindo as normas bsicas de
presentacin establecidas:
disposicin no papel, limpeza
e calidade caligrfica.
CCL
CD
CAA
LGB3.6.2. Valora a lingua
creativa.
CCL
CSC
e B4.1. Inicio na identificacin implcita
e uso dalgns termos lingsticos
elementais: denominacin dos textos
traballados; palabra e slaba, nome
propio.
B4.2. Observacin das variacins
morfolxicas (de singular e plural, fe-
minino e masculino) en textos.
B4.1. Utilizar terminoloxa
lingstica e gramatical moi
bsica, como apoio com-
prensin e producin de
textos, as como aplicar o
seu coecemento no uso
da lingua.
LGB4.1.1. Sinala a denomi-
nacin dos textos traballados
e recoece nestes, de forma
xeral, palabras e slabas
CCL
CAA
LGB4.1.2. Diferencia as
slabas que conforman cada
palabra.
CCL
CAA
LGB4.1.3. Identifica os no-
mes propios a partir de pala-
bras dadas, frases ou textos.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
9
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB4.1.4. Sinala o xnero e
nmero de palabras dadas.
CCL
CAA
b
e
B4.3. Iniciacin ao coecemento das
normas ortogrficas mis sinxelas.
B4.2. Coecer, de forma
xeral, as normas ortogrfi-
cas mis sinxelas.
LGB4.2.1. Coece, de forma
xeral, as normas ortogrficas
mis sinxelas e aprecia o seu
valor social e a necesidade
de cinguirse a elas.
CCL
CSC
CCEC
e B4.4. Recoecemento da relacin
entre son e grafa no sistema lings-
tico galego.
B4.5. Identificacin da palabra como
instrumento para a segmentacin da
escritura.
B4.3. Recoecer a relacin
entre son e grafa as como
as palabras como instru-
mento para a segmenta-
cin da escritura.
LGB4.3.1. Recoece a rela-
cin entre son e grafa.
CCL
CAA
LGB4.3.2. Separa as pala-
bras que conforman un
enunciado.
CCL
CAA
e
o
diferenzas entre as linguas que coe-
ce para mellorar na sa aprendizaxe
e lograr unha competencia comunica-
tiva integrada.
moi bsicos das linguas
que coece para mellorar
na sa aprendizaxe e lo-
grar unha competencia in-
tegrada.
LGB4.4.1. Compara aspectos
moi elementais e evidentes
(grficos, fonticos, sintcti-
cos, lxicos) das linguas que
coece.
CCL
CAA
b
d
e
o
B5.1. Recreacin e reescritura moi
sinxela, usando modelos, de diversos
textos literarios (narrativos ou poti-
cos): breves contos, poemas, refrns,
adivias, trabalinguas, cantigas e xo-
gos de sorte.
B5.1. Recrear e reescribir
de xeito moi sinxelo diver-
sos textos literarios, usan-
do modelos.
LGB5.1.1. Recrea e reescri-
be de xeito moi sinxelo diver-
sos textos literarios: breves
contos, poemas, refrns, adi-
vias, trabalinguas, cantigas
e xogos de sorte; usando
modelos.
CCL
CAA
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
9
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B5.2. Valoracin e aprecio do texto
literario galego como vehculo de co-
municacin, fonte de coecemento da
nosa cultura e como recurso de gozo
persoal.
LGB5.1.2. Valora textos
breves e sinxelos da literatu-
ra galega como fonte de co-
ecemento da nosa cultura e
como recurso de gozo per-
soal.
CCL
CCEC
b
d
e
i
B5.3. Lectura guiada de textos ade-
cuados aos intereses infants, para
chegar progresivamente expresivi-
dade e autonoma lectoras.
textos adecuados aos inte-
reses infants, para chegar
progresivamente expresi-
vidade e autonoma lec-
toras.
LGB5.2.1. Le, de forma guia-
da, textos en silencio, ade-
cuados aos intereses infan-
ts, para chegar progresiva-
mente autonoma lectora.
CCL
CCEC
CD
da e en voz alta, textos ade-
mente expresividade lecto-
ra.
CCL
CCEC
CD
b
e
o
breves relatos para comunicar senti-
mentos e experiencias persoais.
B5.3. Recrear e compoer
breves relatos a partir de
modelos sinxelos.
LGB5.3.1. Recrea e compn
breves relatos, a partir de
modelos sinxelos, para co-
municar sentimentos e expe-
riencias persoais.
CCL
CCEC
CSC
a
d
e
o
B5.5. Valoracin da literatura en cal-
quera lingua (maioritaria, minoritaria
ou minorizada), como vehculo de
comunicacin e como recurso de go-
zo persoal.
calquera lingua, como ve-
hculo de comunicacin e
soal.
LGB5.4.1. Valora a literatura
en calquera lingua, como ve-
soal.
CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
9
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
o
B5.6. Interese por coecer os mode-
los narrativos e poticos que se utili-
zan noutras culturas.
B5.7. Comparacin de imaxes, sm-
bolos e mitos facilmente interpreta-
bles que noutras culturas serven para
entender o mundo e axudan a coe-
cer outras maneiras de relacins so-
ciais.
B5.5. Amosar interese,
respecto e tolerancia ante
as diferenzas persoais, so-
ciais e culturais.
LGB5.5.1. Amosa curiosida-
de por coecer outros cos-
tumes e formas de relacin
social, respectando e valo-
rando a diversidade cultural.
CCL
CCEC

REA LINGUA GALEGA E LITERATURA CURSO SEGUNDO
a
e
B1.1. Comprensin e valoracin de
textos orais sinxelos procedentes da
radio e da televisin para obter infor-
macin xeral e relevante sobre feitos
e acontecementos prximos expe-
riencia infantil e ao contorno mis in-
mediato.
macin xeral e relevante de
textos orais sinxelos pro-
cedentes da radio ou da te-
levisin, prximos expe-
riencia infantil.
informacin xeral e relevante
de textos orais sinxelos pro-
cedentes da radio ou da tele-
visin, prximos experien-
cia infantil.
CCL
CAA
LGB1.1.2. Recoece a fun-
cin dos medios de comuni-
cacin como fonte de infor-
macin.
CCL
CSC
b B1.2. Comprensin global e especfi-
ca de informacins audiovisuais sin-
B1.2. Comprende informa-
cins audiovisuais sinxelas
macins relevantes sinxelas
CCL
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
9
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
d
e
i
xelas procedentes de diferentes so-
portes establecendo relacins de
identificacin, de clasificacin e de
comparacin entre elas.
soportes.
dos documentos audiovisuais
que inclan imaxes e ele-
mentos sonoros de carcter
redundante.
CAA
CSC
a
b
c
e
o
textos orais sinxelos para aprender e
para informarse, tanto os producidos
con finalidade didctica como os de
uso cotin (breves exposicin ante a
clase, conversas sobre contidos de
aprendizaxe e explicacin sobre a or-
ganizacin do traballo).
mbito acadmico.
cutor e contestando se pre-
ciso.
CCL
CAA
CSC
CSEIEE
sicin breve da clase ou ex-
plicacins sobre a organiza-
cin do traballo e pregunta,
se preciso, para verificar a
sa comprensin.
CCL
CAA
textos orais sinxelos ante a
clase e responde preguntas
elementais sobre o seu con-
tido.
CCL
CSIEE
CAA
llo en grupo.
CCL
CSIEE
CAA
a
c
e
ante situacins comunicativas e res-
pecto das opinins de quen fala, sen
interrupcins inadecuadas.
B1.4. Manter unha actitude
de escoita adecuada, res-
pectando as opinins dos e
das demais.
vencins dos e das demais
en conversas e exposicins,
sen interromper.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
9
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
o
nins da persoa que fala.
CCL
CSC
a
c
d
e
situacins comunicativas da aula (pe-
ticins, anuncios, ordes, explicacins
sinxelas, avisos, instrucins, conver-
sas ou narracins de feitos vitais,
emocins e sentimentos), con valora-
cin e respecto das normas que re-
xen a interaccin oral (quendas de
palabra, ton adecuado, mantemento
do tema, mostra de interese, mirar a
quen fala, actitude receptiva de escoi-
ta e respecto s opinins das demais
persoas).
sas situacins de inter-
cambio oral que se produ-
cen na aula amosando va-
loracin e respecto polas
normas que rexen a inte-
raccin oral.
tercambios orais.
CCL
CSC
CAA
CCL
CSC
CCEC
LGB1.5.3. Utiliza a lingua
dela.
CCL
CSC
CCEC
LGB1.5.4. Mira a quen fala
vo oral.
CCL
CSC
CCEC
LGB1.5.5. Mantn o tema
vo oral, mostra interese,
unha actitude receptiva de
escoita e respecta as opi-
nins das demais persoas.

CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
9
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
tando preguntas.
CCL
CSC
CCEC
CAA
a
b
e
o
B1.6. Uso de frmulas de tratamento
adecuadas para saudar, despedirse,
presentarse, felicitar, agradecer, es-
cusarse e solicitar axuda.
B1.6. Usar frmulas de
tratamento adecuadas nos
intercambios comunicativos
mis habituais.
LGB1.6.1. Usa frmulas de
tratamento adecuadas para
saudar, despedirse, presen-
tarse, felicitar, agradecer, es-
cusarse e solicitar axuda.
CCL
CAA
b
d
e
xe compartida.
de aprendizaxe en grupo.
s achegas dos e das de-
mais e contribe ao traballo
en grupo.
CCL
CAA
CSIEE
e
o
B1.8. Interese por expresarse oral-
adecuadas.
acin adecuadas.
pronuncia e entoacin axei-
tada a cada acto comunicati-
vo e propia da lingua galega.
CCL
CAA
CCEC
CSIEE
a
d
e
o
B1.9. Uso dunha linguaxe non discri-
minatoria e respectuosa coas diferen-
zas, en especial s referentes ao x-
nero, s razas e s etnias.
non discriminatoria e res-
pectuosa coas diferenzas.
LGB1.9.1. Identifica o uso da
linguaxe discriminatoria e se-
xista evidente.
CCL
CSC
LGB1.9.2. Usa unha linguaxe
respectuosa coas diferenzas,
en especial s referentes ao
xnero, s razas e s etnias.
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
9
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
o
B1.10. Identificacin da lingua galega
con persoas coecidas ou descoe-
cidas.
textos de uso oral.
comunicacin...
CCL
CCEC
validez da lingua galega para
conversas con persoas co-
ecidas ou descoecidas.
CCL
CCEC
CSC
b
e
I
j
o
B2.1. Comprensin de informacins
concretas en textos de uso cotin
como invitacins, felicitacins, notas
e avisos ou mensaxes curtas.
xeral sobre feitos e acontecementos
prximos experiencia do alumnado
en textos procedentes dos medios de
comunicacin social, especialmente a
noticia.
B2.3. Localizacin de informacin en
textos para aprender vinculados
experiencia, tanto en textos produci-
dos con finalidade didctica como nos
de uso cotin (folletos, descricins,
instrucins e explicacins).
B2.1. Comprender e locali-
zar informacin explcita en
textos sinxelos de uso co-
tin ou procedentes dos
tos sinxelos, sobre feitos e
experiencia do alumnado,
comunicacin.
CCL
CD
CSC
macins concretas en textos
sinxelos, propios de situa-
cins cotis, como invita-
cins, felicitacins, notas e
avisos ou mensaxes curtas.
CCL
LGB2.1.3. Localiza informa-
cin en textos vinculados
experiencia, tanto os produ-
cidos con finalidade didctica
como os de uso cotin (folle-
tos, descricins, instrucins e
explicacins).
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
9
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
B2.4. Integracin de coecementos e
de informacins procedentes de ilus-
tracins.
de ilustracins.
informacin de ilustracins.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
CMCT
a
b
e
cuados aos intereses infants para
B2.6. Dramatizacin e lectura drama-
tizada de textos literarios e non litera-
rios.
textos adecuados aos seus
intereses para chegar pro-
gresivamente expresivi-
dade e autonoma lectoras,
e dramatiza cando preci-
so.
LGB2.3.1. Descodifica de
forma axeitada na lectura de
textos diversos.
CCL
CAA
LGB2.3.2. Le textos sinxelos,
en voz alta, coa velocidade
adecuada.
CCL
LGB2.3.3. Fai lecturas dra-
matizadas de textos.
CCL
CSC
a
b
e
i
B2.7. Introducin ao uso das bibliote-
cas da aula e do centro, como ins-
trumento cotin de busca de informa-
cin e fonte de recursos textuais di-
versos.
B2.4. Coecer, de forma
xeral, o funcionamento da
bibliotecas de aula, e de
centro como instrumento
cotin de busca de infor-
macin e fonte de recursos
textuais diversos.
LGB2.4.1. Usa a biblioteca
de aula con certa autonoma,
para obter datos e informa-
cins, e colabora no seu coi-
dado e mellora.
CCL
CAA
CSC
LGB2.4.2. Coece, de xeito
xeral, o funcionamento da bi-
blioteca de aula e de centro,
como instrumento cotin de
busca de informacin e fonte
de recursos textuais diversos
CCL
CAA
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
7
9
9
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
B2.8. Mantemento adecuado e am-
pliacin da biblioteca persoal.
LGB2.5.1. Coida, conserva e
CCL
CAA
CSC
a
b
e
o
de lecer.
polos textos como fonte de
aprendizaxe e medio de
comunicacin e de lecer.
aprendizaxe, medio de co-
municacin e de lecer.
CCL
CAA
CSC
CCEC
a
b
e
m
o
B2.10. Desenvolvemento da autono-
ma lectora, da capacidade de elec-
cin de temas e de textos e de expre-
sin das preferencias persoais, as
como a apreciacin do texto literario
cias.
do seu interese con certa au-
tonoma, en funcin dos seus
CCL
LGB2.7.2. Explica dun xeito
moi sinxelo as sas prefe-
rencias lectoras.
CCL
CSC
CAA
CSIEE
a
b
e
o
B3.1. Producin e reescritura de
textos sinxelos relativos a situacins
cotis infants como invitacins, felici-
tacins, notas ou avisos, utilizando as
caractersticas habituais deses textos.
B3.2. Composicin de textos sinxelos
propios dos medios de comunicacin
B3.1. Producir e reescribir
textos sinxelos, relativos a
situacins cotis infants,
aqueles propios dos me-
dios de comunicacin ou
os relacionados coa esco-
la.
LGB3.1.1. Produce e reescri-
be textos relativos a situa-
cins cotis infants como in-
vitacins,felicitacins, notas
ou avisos, utilizando as ca-
ractersticas habituais deses
textos.
CCL
CSIEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
0
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
social e/ou dos seus elementos (no-
vas, titulares, ps de foto) sobre
acontecementos prximos expe-
riencia do alumnado en soportes ha-
bituais no mbito escolar.
B3.3. Composicin de textos sinxelos
relacionados coa escola para obter,
(cuestionarios, listaxes, descricins,
explicacins elementais).
B3.4. Respecto polas convencins
xerais da escrita: uso das maisculas
e do punto.
B3.5. Utilizacin de xeito guiado de
estratexias para a producin de tex-
tos, respondendo as preguntas de pa-
ra quen, e que escribir, recoecendo
o tipo de texto (nota, aviso, conto).
LGB3.1.2. Elabora o texto,
con coherencia xeral e de
xeito creativo.
CCL
CAA
CSIEE
LGB3.1.3. Usa nos seus
escritos o punto, a coma,
dous puntos, puntos suspen-
sivos, signos de exclamacin
e interrogacin.
CCL
LGB3.1.4. Aplica, de maneira
xeral, as regras ortogrficas,
con especial atencin ao uso
das maisculas.
CCL
CSC
CCEC
LGB3.1.5. Compn, seguindo
modelos, textos relacionados
coa escola (listaxes, descri-
cins e explicacins elemen-
tais) ou cos medios de co-
municacin social (novas
sinxelas, titulares, ps de fo-
to) sobre acontecementos
prximo sa experiencia.
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
j
o
B3.6. Creacin de textos sinxelos con
intencin informativa utilizando a lin-
guaxe verbal e non verbal: carteis
publicitarios, anuncios, cmic.
B3.2. Elaborar textos sinxe-
los que combinen a lingua-
xe verbal e a non verbal.
LGB3.2.1. Elabora textos
cios, cmic.
CCL
CSC
CCEC
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
0
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
i
j
B3.7. Iniciacin utilizacin de pro-
gramas informticos de procesamen-
to de textos.
B3.3. Usar de xeito guiado,
programas informticos de
procesamento de texto.
CCL
CD
CAA
CSIEE
b
e
i
j
cos e sinxelos como a ilustracin para
facilitar a comprensin.
grficos, como a ilustra-
cin, que faciliten a com-
prensin dos textos.
mente os seus textos con
contido.
CCL
CD
CSIEE
a
b
e
i
como medio de aprendizaxe, como
B3.5. Presentar adecua-
damente os traballos escri-
tos en calquera soporte e
valorar a lingua escrita co-
mo medio de comunicacin
e de expresin creativa.
LGB3.5.1. Presenta os textos
seguindo as normas bsicas
de presentacin estableci-
das: disposicin no papel,
limpeza e calidade caligrfi-
ca.
CCL
CD
CAA
creativa.
CCL
CSC
e B4.1. Inicio na identificacin implcita
e uso dos termos lingsticos elemen-
tais, nas actividades de producin e
interpretacin: denominacin dos tex-
lingstica e gramatical b-
sica, como apoio com-
e recoece nestes, enuncia-
dos, palabras e slabas.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
0
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
tos traballados; enunciado, palabra e
slaba, nome comn e nome propio.
B4.2. Observacin das variacins
morfolxicas (de singular e plural, fe-
minino e masculino) en textos.
da lingua.
palabra.
CCL
CAA
LGB4.1.3. Identifica nomes
comns e propios a partir de
palabras dadas, frases ou
textos.
CCL
CAA
nmero de palabras dadas.
CCL
CAA
b
e
B4.3. Coecemento das normas
ortogrficas mis sinxelas.
normas ortogrficas mis
sinxelas.
LGB4.2.1. Coece de forma
xeral as normas ortogrficas
mis sinxelas e aprecia o seu
CCL
CSC
CCEC
e B4.4. Recoecemento da relacin
entre son e grafa no sistema lings-
tico galego.
B4.5. Identificacin da palabra como
instrumento para a segmentacin da
escritura.
B4.3. Recoecer a relacin
entre o son e grafa, as
como as palabras como
instrumento para a seg-
mentacin da escritura.
LGB4.3.1. Recoece a rela-
cin entre son e grafa.
CCL
CAA
LGB4.3.2. Identifica as pala-
bras como instrumento para
a segmentacin da escritura.
CCL
CAA
a
d
e
h
m
B4.6. Observacin das diferenzas
entre a lingua oral e a lingua escrita.
B4.4. Recoecer de forma
xeral, as diferenzas entre a
lingua oral e a lingua escri-
ta.
LGB4.4.1. Recoece, de
forma xeral, as diferenzas
entre a lingua oral e a lingua
escrita.
CCL
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
0
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
h
m
diferenzas entre as linguas que coe-
ce para mellorar na sa aprendizaxe
e lograr unha competencia comunica-
tiva integrada.
bsicos das linguas que
coece para mellorar na
sa aprendizaxe e lograr
unha competencia integra-
da.
LGB4.5.1. Compara aspectos
moi elementais e evidentes
(grficos, fonticos, sintcti-
cos, lxicos) das linguas que
coece.
CCL
CAA
b
d
e
o
B5.1. Recreacin e reescritura de
diversos textos literarios sinxelos (na-
rrativos ou poticos): contos, poemas,
refrns, adivias, trabalinguas, canti-
gas e xogos de sorte; usando mode-
los.
literario galego como vehculo de co-
municacin, fonte de coecemento da
nosa cultura e como recurso de gozo
persoal.
B5.1. Recrear e reescribir
diversos textos literarios,
usando modelos.
LGB5.1.1. Recrea e reescri-
be diversos textos literarios
sinxelos: contos, poemas, re-
frns, adivias, trabalinguas,
cantigas e xogos de sorte;
usando modelos.
CCL
CAA
CCEC
LGB5.1.2. Valora os textos
da literatura galega como
fonte de coecemento da no-
sa cultura e como recurso de
gozo persoal.
CCL
CCEC
b
d
e
i
cuados aos intereses infants, para
textos adecuados aos inte-
reses infants, para chegar
progresivamente expresi-
vidade e autonoma lec-
toras.
da, textos en silencio, ade-
mente autonoma lectora.
CCL
CCEC
CD
da, textos en voz alta, ade-
mente expresividade lecto-
ra.
CCL
CCEC
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
0
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
poemas sinxelos e relatos breves pa-
ra comunicar sentimentos, emocins,
preocupacins, desexos, estados de
nimo ou lembranzas.
poemas sinxelos e relatos
breves a partir de modelos
sinxelos dados.
poemas sinxelos e relatos
breves, a partir de modelos
sinxelos dados, para comuni-
car sentimentos, emocins,
preocupacins, desexos, es-
tados de nimo ou lembran-
zas.
CCL
CCEC
CSC
b
d
e
tizada de textos literarios sinxelos
adaptados sa idade.
B5.4. Participar en drama-
tizacins de textos literarios
sinxelos adaptados sa
idade.
LGB5.4.1. Participa en dra-
matizacins de textos litera-
rios sinxelos adaptados sa
idade.
CCL
a
d
e
o
zo persoal.
soal.
hculo de comunicacin, e
soal.
CCL
CSC
CCEC
a
d
e
o
ciais.
ciais e culturais.
CCL
CCEC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
0
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA LINGUA GALEGA E LITERATURA CURSO TERCEIRO
a
e
B1.1. Comprensin e valoracin de
textos orais sinxelos procedentes da
radio, da televisin ou da internet, con
especial incidencia na noticia, para
obter informacin xeral, especfica e
relevante, sobre feitos e acontece-
mentos que resulten significativos e
elaboracin dun breve resumo.
B1.1. Comprender textos
orais sinxelos dos medios
de comunicacin, extraen-
do o sentido global e infor-
macin especfica.
LGB1.1.1. Comprende as
ideas principais dun texto
oral sinxelo dos medios de
comunicacin, extraendo o
sentido global da mensaxe.
CCL
CAA
LGB1.1.2. Identifica quen,
que e onde nunha noticia.
CCL
CAA
LGB1.1.3. Elabora un breve
resumo, a partir de pregun-
tas, dun texto oral sinxelo e
valora os informativos da ra-
dio e da televisin como fon-
te de informacin.
CCL
CSC
b
e
i
B1.2. Uso de documentos impresos,
dixitais e audiovisuais para obter, in-
formacins relevantes para realizar
tarefas de aprendizaxe.
B1.2. Utilizar os documen-
tos audiovisuais como ins-
trumento de aprendizaxe.
LGB1.2.1. Usa e manexa
documentos impresos, au-
diovisuais e dixitais para ob-
ter a informacin mis impor-
tante e necesaria.
CCL
CD
CAA
CSC
LGB1.2.2. Selecciona infor-
macins relevantes dos do-
cumentos audiovisuais para
realizar tarefas de aprendiza-
xe
CCL
CD
CAA
CSIEE

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
0
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
c
e
o
textos orais sinxelos para aprender e
uso cotin, de carcter informal (con-
versas entre iguais e no equipo de
traballo) e dun maior grao de formali-
zacin (exposicins da clase).
mbito acadmico.
cutor e intervindo adecuada-
mente.
CCL
CAA
CSC
CSEIEE
sicin da clase e extrae o
sentido global e as informa-
cins mis relevantes, pre-
guntando se necesario pa-
ra verificar a sa compren-
sin.
CCL
CAA
textos orais sinxelos (expli-
cacins, breves exposicins,
narracins curtas...) presen-
tando as ideas cunha cohe-
rencia lineal elemental e res-
ponde preguntas aclaratorias
elementais sobre o seu con-
tido.
CCL
CSIEE
CAA
llo en grupo.
CCL
CSIEE
CAA
CCL

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
0
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
c
e
ante situacins comunicativas, res-
pectando as e opinins de quen fala e
sen interrupcins inadecuadas.
de escoita adecuada, res-
pectando as opinins dos e
das demais.
vencins dos e das demais,
en conversas e exposicins
sen interromper.
CCL
CSC
CCL
CSC
a
c
d
e
o
situacins comunicativas (expresins
espontneas, informacins, conver-
sas reguladores da convivencia, dis-
cusins ou instrucins) con valoracin
e respecto das normas que rexen a
interaccin oral (peticin e quendas
de palabra, mantemento do tema,
respecto s opinins das demais per-
soas, posturas e xestos adecuados).
sas situacins de interac-
cin oral que se producen
na aula amosando valora-
cin e respecto polas nor-
mas que rexen a interac-
cin oral.
tercambios orais.
CCL
CSC
CAA
CCL
CSC
CCEC
LGB1.5.3. Utiliza a lingua
dela.
CCL
CSC
CCEC
LGB1.5.4. Emprega unha
postura e xestualidade que
transmite predisposicin para
interactuar cos demais.
CCL
CSC
CCEC
LGB1.5.5. Exprsase cunha
pronuncia e diccin correc-
tas.
CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
0
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
tando preguntas.
CCL
CSC
CCEC
CAA
a
b
e
B1.6. Uso de estratexias elementais
para comprender e facer comprender
as mensaxes orais: entoacin, ritmo e
xestualidade.
B1.6. Amosar interese por
expresarse en pblico co-
herentemente, sen contra-
dicins, sen repeticins in-
necesarias e usando nexos
adecuados.
LGB1.6.1. Elabora un discur-
so oral coherente, utilizando
un vocabulario adecuado
sa idade.
CCL
CAA
so oral cohesivo, utilizando
algns nexos bsicos.
CCL
LGB1.6.3. Amosa un discur-
so oral, claro, cunha pronun-
cia e entoacin axeitadas e
propias da lingua galega.
CCL
CCEC
b
e

B1.7. Producin de textos orais sinxe-
los propios dos medios de comunica-
cin social coa axuda de modelos
sinxelos e en situacin de simulacin.
B1.7. Elaborar textos orais
sinxelos propios dos me-
dios de comunicacin.
orais sinxelos propios dos
medios de comunicacin
mediante simulacin.
CCL
CD
CAA
CSIEE
CSC
b
d
e
xe compartida.
s ideas e achegas dos e
das demais e contribe ao
traballo en grupo.
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
0
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e B1.9. Interese por expresarse oral-
adecuadas.
acin adecuadas.
tivo.
CCL
CAA
CCEC
CSIEE
a
d
e
o
B1.10. Uso, de forma xeral, dunha
linguaxe non discriminatoria e respec-
tuosa coas diferenzas.
B1.10. Usar, de forma
xeral, unha linguaxe non
discriminatoria e respec-
LGB1.10.1. Usa, de forma
xeral, unha linguaxe non se-
xista.
CCL
CSC
LGB1.10.2. Identifica o uso
de linguaxe discriminatoria e
sexista evidente.
CCL
CSC
a
d
e
o
B1.11. Comparacin de textos orais
sinxelos producidos en diferentes va-
riedades dialectais da lingua galega.
B1.11. Comparar textos
orais sinxelos producidos
en diferentes variedades
dialectais da lingua galega.
LGB1.11.1. Compara textos
orais sinxelos producidos en
diferentes variedades dialec-
tais da lingua galega.
CCL
CCEC
a
d
e
o
con persoas coecidas ou descoeci-
das.
textos de uso oral.
comunicacin...
CCL
CCEC
CCL
CCEC
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
1
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
I
j
B2.1. Comprensin da informacin
relevante en textos das situacins co-
tis de relacin social: corresponden-
cia escolar, normas da clase, normas
do comedor, normas do transporte e
regras de xogos.
xeral en textos sinxelos procedentes
dos medios de comunicacin social
(includas webs infants) con especial
incidencia na noticia e nas cartas di-
reccin do xornal, localizando infor-
macins destacadas en portadas, titu-
lares, subttulos, entradas.
relevante en textos para aprender e
uso cotin (folletos descricins, ins-
trucins e explicacins).
B2.1. Comprender, buscar,
localizar e seleccionar in-
formacin explcita en tex-
tos sinxelos de soportes
variados (webs infants, li-
bros, carteis).
tos sinxelos procedentes dos
medios de comunicacin so-
cial ou propios de situacins
cotis.
CCL
CD
CSC
LGB2.1.2. Identifica as ideas
principais dun texto sinxelo
(narrativo, descritivo, exposi-
tivo).
CCL
LGB2.1.3. Busca, localiza e
selecciona informacin con-
creta dun texto sinxelo.
CCL
CAA
CSIEE
LGB2.1.4. Interpreta, perso-
nificacins e hiprboles en
textos sinxelos.
CCL
CAA
CSIEE
LGB2.1.5. Identifica a estru-
tura xeral dun texto.
CCL
LGB2.1.6. Emprega o dicio-
nario, de xeito guiado, para
resolver as dbidas de voca-
bulario que atopa nos textos.
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
1
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
B2.4. Integracin de coecementos e
de informacins procedentes de dife-
rentes soportes para aprender e con-
trastar informacin, identificando e in-
terpretando os datos que se transmi-
ten mediante sinxelos grficos e ilus-
tracins.
de sinxelos grficos, e ilus-
tracins.
informacin de sinxelos grfi-
cos e ilustracins, relacio-
nando esta co contido do tex-
to que a acompaa.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
CMCT
b
e
B2.5. Subliado e resumo da informa-
cin relevante dun texto sinxelo ade-
cuado ao seu nivel.
B2.3. Realizar o subliado
das ideas principais dun
texto sinxelo e resumir o
seu contido.
LGB2.3.1. Realiza o sublia-
do das ideas principais dun
texto sinxelo.
CCL
CAA
LGB2.3.2. Realiza o resumo,
a partir de preguntas, dun
texto sinxelo.
CCL
CAA
b
e
B2.6. Iniciacin s estratexias de
control do proceso lector (anticipa-
cin, formulacin de hipteses, relec-
tura...).
B2.4. Utilizar, de maneira
xeral, estratexias para me-
llorar a lectura.
LGB2.4.1. Deduce, de ma-
neira xeral, o posible contido
dun texto antes de lelo, axu-
dndose do ttulo e as ilus-
tracins.
CCL
CAA
CSIEE
LGB2.4.2. Rel un texto e
marca as palabras clave para
acadar a comprensin,cando
preciso.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
B2.7. Uso dirixido das tecnoloxas da
informacin e das bibliotecas para ob-
ter informacin e modelos para a lec-
tura.
B2.5. Utilizar de xeito guia-
do as tecnoloxas da infor-
macin para obter informa-
cin e modelos para a lec-
tura.
guiado as tecnoloxas da in-
formacin para obter infor-
macin e modelos para a lec-
tura.
CCL
CD
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
1
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
guiado dicionarios dixitais pa-
ra interpretar a informacin
dun texto.
CCL
CAA
CD
CSIEE
a
b
e
B2.8. Lectura persoal, silenciosa e en
voz alta, de textos sinxelos en galego
adaptados idade e aos intereses
das alumnas e dos alumnos.
B2.6. Ler, en silencio ou en
voz alta, textos sinxelos en
galego, adaptados sa
idade e aos seus intereses.
LGB2.6.1. Descodifica sen
dificultade as palabras.
CCL
CAA
LGB2.6.2. Le textos sinxelos
en voz alta sen dificultade.
CCL
LGB2.6.3. Le textos, adapta-
dos e prximos sa expe-
riencia, en silencio, sen difi-
cultade.
CCL
CSC
a
b
e
i
B2.9. Uso da biblioteca respectando
as sas normas de funcionamento e
valorndoa como fonte de informacin
e de ocio e participacin en activida-
des literarias.
B2.10. Valoracin das normas de
funcionamento da biblioteca como re-
curso para acceder facilmente a in-
formacin moi variada e manter un
ambiente agradable de traballo e le-
cer.
B2.7.Usar as bibliotecas de
aula, e de centro, respec-
tando as normas bsicas
de funcionamento, e parti-
cipar en actividades litera-
rias.
LGB2.7.1. Utiliza as bibliote-
ca de aula e de centro res-
pectando as normas bsicas
do seu o funcionamento.
CCL
CAA
CSC
LGB2.7.2. Valora as bibliote-
cas de aula e de centro como
instrumento cotin de busca
de informacin e fonte de re-
cursos textuais diversos.
CCL
CAA
CSC
LGB2.7.3. Participa en activi-
dades literarias do centro.
CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
1
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
B2.11. Mantemento adecuado da sa
biblioteca persoal.
LGB2.8.1. Coida, conserva e
CCL
CAA
CSC
a
b
e
medio de comunicacin de e de lecer.
medio de comunicacin e
de lecer.
municacin e de lecer.
CCL
CAA
CSC
CCEC
a
b
e
m
sin das preferencias persoais.
cias.
do seu interese, en funcin
dos seus gustos e preferen-
cias.
CCL
a
b
e
B3.1. Uso das estratexias de planifi-
cacin, de textualizacin e revisin
como partes do proceso escritor.
B3.1. Usar, as estratexias
de planificacin, textualiza-
cin e revisin do texto.
LGB3.1.1. Planifica a elabo-
racin do texto, antes de co-
mezar a escribir, xerando
ideas, seleccionando e estru-
turando a informacin.
CCL
CSIEE
CAA
LGB3.1.2. Elabora o texto,
con coherencia xeral e de
xeito creativo.
CCL
CAA
CSIEE
LGB3.1.3. Aplica, de forma
xeral, os signos de puntua-
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
1
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
cin (punto, coma, dous pun-
tos, puntos suspensivos, sig-
nos de exclamacin e inte-
rrogacin).
xeral, a norma lingstica: or-
tografa, lxico, morfosintaxe.
CCL
CSC
CCEC
a
b
e
o
B3.2. Composicin de textos propios
de situacins cotis de relacin social
(correspondencia escolar, mensaxes
curtas, normas de convivencia, avi-
sos, solicitudes, instrucins, de
acordo coas caractersticas propias
destes xneros.
B3.3. Composicin de textos de in-
formacin sinxelos, caractersticos
dos medios de comunicacin social,
sobre acontecementos significativos,
con especial incidencia na noticia, en
situacins reais ou simuladas.
B3.2. Producir textos sinxe-
los de diferente tipoloxa
que permitan narrar, des-
cribir e resumir, emocins e
con situacins cotis e
aqueles que sexan caracte-
rsticos dos medios de co-
municacin.
LGB3.2.1. Elabora, en dife-
rentes soportes, textos pro-
pios da vida coti e acadmi-
ca, imitando modelos: cartas
e correos electrnicos, men-
saxes curtas, normas de
convivencia, avisos, instru-
cins
CCL
CAA
CD
LGB3.2.2. Redacta textos
xornalsticos (noticias) e pu-
blicitarios (anuncios e carteis)
de xeito creativo.
CCL
CSC
CCEC
CAA
LGB3.2.3. Elabora diferentes
tipos de textos (narrativos e
descritivos) seguindo un
guin establecido.
CCL
CAA
LGB3.2.4. Escribe textos
coherentes empregando al-
gns elementos de cohesin.
CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
1
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB3.2.5. Resume breve-
mente o contido de textos
sinxelos, a partir de pregun-
tas, propios do mbito da vi-
da persoal ou familiar ou dos
CCL
CSC
CAA
b
e
B3.4. Producin de textos relaciona-
dos co mbito acadmico para comu-
nicar informacin (cuestionarios, re-
sumos, descricins, explicacins).
B3.3. Elaborar textos do
mbito acadmico para
comunicar informacin.
LGB3.3.1. Elabora por escrito
textos do mbito acadmico
moi sinxelos (cuestionarios,
resumos, descricins, expli-
cacins...) para obter e co-
municar informacin.
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
j
B3.5. Creacin de textos sinxelos con
intencin informativa utilizando a lin-
guaxe verbal e non verbal: carteis pu-
blicitarios, anuncios, cmics.
B3.4. Elaborar textos sinxe-
los que combinen a lingua-
xe verbal e a non verbal.
cios, cmics.
CCL
CSC
CCEC
CAA
CSIEE
b
d
e
i
j
B3.6. Uso guiado de programas in-
formticos de procesamento de tex-
tos.
B3.5. Usar de xeito guiado,
programas informticos de
procesamento de texto.
CCL
CD
CAA
CSIEE
b
e
i
cos e paratextuais sinxelos, para faci-
litar a comprensin (ilustracins, su-
grficos e paratextuais que
faciliten a comprensin dos
LGB3.6.1. Usa recursos
grficos e paratextuais sinxe-
los (ilustracins, subliados,
grficos e tipografa) para fa-
CCL
CD
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
1
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
j bliados, grficos e tipografa). textos. cilitar a comprensin dos tex-
tos.
mente os seus textos con
contido.
a
b
e
o
B3.9.Valoracin da escritura como
instrumento de relacin social, de ob-
tencin,de reelaboracin da informa-
cin e dos coecementos e de expre-
sin creativa.

B3.7. Coidar a presenta-
cin dos traballos escritos
en calquera soporte e valo-
rar a lingua escrita como
medio de comunicacin e

LGB3.7.1. Coida a presenta-
cin dos textos seguindo as
normas bsicas de presenta-
cin establecidas: marxes,
disposicin no papel, limpe-
za, calidade caligrfica, sepa-
racin entre pargrafos, inter-
liado
CCL
CD
CAA
creativa.
CCL
CSC
e B4.1. Uso e identificacin intuitiva de
terminoloxa moi elemental nas activi-
dades de producin e interpretacin:
denominacin dos textos traballados,
enunciado, palabra e slaba, xnero e
nmero, determinantes e formas ver-
bais.

seu coecemento na me-
llora do uso da lingua.

e recoece nestes, enuncia-
CCL
CAA
LGB4.1.2. Identifica as for-
mas verbais.
CCL
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
1
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB4.1.3. Separa as slabas
que conforman cada palabra,
diferenciando a slaba tnica
das tonas.
CCL
CAA
LGB4.1.4. Identifica nun texto
substantivos e adxectivos.
CCL
CAA
nmero de palabras dadas e
quen de cambialo.
CCL
CAA
b
e
B4.2. Uso das normas ortogrficas
bsicas, apreciando o seu valor social
e a necesidade de cinguirse a elas
nos escritos.
B4.2. Aplicar, de forma
cas bsicas, apreciando o
seu valor social e a nece-
sidade de cinguirse a elas.
LGB4.2.1. Aprecia o valor
social das normas ortogrfi-
cas e a necesidade de cin-
guirse a elas.
CCL
CSC
CCEC
LGB4.2.2. Utiliza as normas
ortogrficas bsicas, aplicn-
doas nas sas producins
escritas, con especial aten-
cin s maisculas.
e B4.3. Comparacin e transformacin
de enunciados, mediante insercin,
supresin, cambio de orde, segmen-
tacin e recomposicin, para xulgar
sobre a gramaticalidade dos resulta-
dos.
B4.3. Utilizar correctamen-
te as regras de puntuacin,
as como unha sintaxe
elemental nas producins
orais e escritas.
LGB4.3.1. Emprega, de for-
ma xeral, os signos de pun-
tuacin.
CCL
LGB4.3.2. Usa unha sintaxe
elemental adecuada nas s-
as producins.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
1
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.4. Comparacin de estruturas
sintcticas elementais para observar a
sa equivalencia semntica ou posi-
bles alteracins do significado.
B4.5. Insercin e coordinacin de
oracins como instrumento na mellora
da composicin escrita.
LGB4.3.3. Respecta, de xeito
xeral, as normas morfosintc-
ticas de colocacin do pro-
nome tono.
CCL
CSC
CCEC
e B4.6. Exploracin das posibilidades
do uso de diversos enlaces entre ora-
cins (adicin, causa), en relacin coa
composicin de textos.
B4.4. Recoecer e empre-
gar conectores bsicos.
LGB4.4.1. Usa diversos co-
nectores bsicos entre ora-
cins: adicin e causa.
CCL
CAA
b
e
i
B4.7. Uso do dicionario, en papel ou
electrnico, de xeito guiado.
B4.5. Usar o dicionario en
papel ou electrnico, de
xeito guiado.
LGB4.5.1. Usa o dicionario
en papel ou dixital de xeito
guiado.
CCL
CAA
CD
b
e
i
o
B4.8. Identificacin de palabras com-
postas e derivadas, de sinnimos de
antnimos e palabras polismicas b-
sicas, en relacin coa compresin e
coa producin de textos.
B4.6. Identificar palabras
compostas e derivadas, as
como sinnimos, antni-
mos e palabras polismi-
cas bsicas, para com-
prender e producir textos.
LGB4.6.1. Recoece pala-
bras derivadas e compostas,
identificando e formando fa-
milias de palabras.
CCL
CAA
LGB4.6.2. Recoece e usa
sinnimos, antnimos e pa-
labras polismicas bsicas.
CCL
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
1
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
h
m
o
B4.9. Valoracin da lingua galega
dentro da realidade plurilinge e pluri-
cultural de Espaa e de Europa.
B4.7. Valorar a lingua ga-
lega dentro da realidade
plurilinge e pluricultural de
Espaa e de Europa.
galega dentro da realidade
Espaa e de Europa.
CCL
CCEC
a
d
e
m
o
B4.10. Comparacin entre aspectos
das linguas que coece e/ou est a
aprender para mellorar os procesos
comunicativos, recoecer as posibles
interferencias e lograr unha compe-
tencia comunicativa integrada.

elementais entre as diver-
sas linguas que coece ou
est a aprender para refle-
xionar sobre como mellorar
os seus procesos comuni-
cativos na lingua galega,
recoecer as posibles in-
terferencias e lograr unha
integrada.
LGB4.8.1. Identifica diferen-
zas, regularidades e seme-
llanzas sintcticas, ortogrfi-
cas, morfolxicas e lxicas
moi evidentes e bsicas en-
tre todas as linguas que co-
ece e/ou est a aprender,
como punto de apoio para a
sa aprendizaxe.
CCL
CCEC
CCL
b
d
e
B5.1. Escoita, memorizacin e repro-
ducin de textos procedentes da lite-
ratura popular oral galega (adivias,
lendas, contos, poemas, cancins, di-
tos) e da literatura galega en xeral.
literario galego (oral ou non) como
B5.1. Escoitar, memorizar,
reproducir e valorar textos
sinxelos, procedentes da
literatura galega en xeral, e
da literatura galega popular
en particular.
LGB5.1.1. Escoita, memoriza
e reproduce textos sinxelos
procedentes da literatura po-
pular oral galega (adivias,
lendas, contos, poemas,
cancins, ditos) e da literatu-
ra galega en xeral.
CCL
CAA
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
2
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
fonte de coecemento da nosa cultu-
ra e como recurso de gozo persoal.
da literatura oral galega co-
mo fonte de coecemento da
nosa cultura e como recurso
de gozo persoal.
CCL
CCEC
b
d
e
i
o
voz alta de obras en galego adecua-
das idade e aos intereses do alum-
nado.
B5.4. Lectura guiada e expresiva de
textos narrativos da literatura infantil,
adaptacins breves de obras literarias
clsicas e literatura actual en diversos
soportes.
B5.2. Ler textos e obras en
galego adaptadas idade
e en diferentes soportes.
LGB5.2.1. Le en silencio
obras e textos en galego da
breves de obras clsicas e li-
teratura actual, adaptadas
idade e en diferentes sopor-
tes.
CCL
CCEC
CD
LGB5.2.2. Le en voz alta
teratura actual, adaptadas
tes.
CCL
CCEC
CD
b
d
e
o
B5.5. Lectura guiada de poemas, de
relatos e de obras, recoecendo as
caractersticas dalgns modelos.
B5.3. Identificar o xnero
literario ao que pertencen
uns textos dados..
LGB5.3.1. quen de identifi-
car o xnero literario ao que
pertencen uns textos dados:
narrativa, poesa e teatro.
CCL
CCEC
b
e
poemas e relatos para comunicar
poemas e relatos a partir
poemas e relatos, a partir de
CCL
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
2
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
o sentimentos, emocins, preocupa-
cins, desexos, estados de nimo ou
lembranzas, recoecendo as caracte-
rsticas dalgns modelos.
de modelos sinxelos. modelos sinxelos, para co-
municar sentimentos, emo-
cins, preocupacins, dese-
xos, estados de nimo ou
lembranzas.
CSC
b
d
e
tizada de situacins de textos litera-
rios.
B5.5. Participar activamen-
te en dramatizacins de si-
tuacins e de textos litera-
rios.
LGB5.5.1. Participa activa-
mente en dramatizacins de
situacins e de textos litera-
rios.
CCL
a
d
e
o
zo persoal.
soal.
soal.
CCL
CSC
CCEC
a
d
e
o
ciais.
ciais e culturais.
CCL
CCEC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
2
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

REA LINGUA GALEGA E LITERATURA CURSO CUARTO
a
e

procedentes da radio, da televisin ou
da internet, con especial incidencia
na noticia, para obter informacin xe-
ral sobre feitos e acontecementos
que resulten significativos e elabora-
cin dun resumo.
B1.1. Comprender o senti-
do global de textos orais
informativos dos medios
de comunicacin audiovi-
suais emitidos con clarida-
de, de xeito directo e estilo
sinxelo.
xornalstico oral informativo
dos medios de comunicacin
audiovisual, emitido de xeito
claro, directo e sinxelo.
CCL
CAA
LGB1.1.2. Elabora un breve
resumo dun texto oral.
CCL
CSC
b
d
e
i
o
B1.2. Uso guiado de documentos
audiovisuais para obter e relacionar
informacins relevantes para apren-
der.
B1.2. Utilizar de xeito
guiado documentos audio-
visuais valorndoos como
instrumento de aprendiza-
xe.
LGB1.2.1. Accede de xeito
guiado a documentos, audio-
visuais e dixitais para obter a
informacin necesaria para
realizar traballos ou comple-
tar informacin.
CCL
CD
CAA
CSC
a
b
c
e
o
textos orais breves para aprender e
uso cotin, de carcter informal (con-
versas entre iguais e no equipo de
traballo) e dun maior grao de formali-
zacin (exposicins da clase ou de-
bates).
ducir textos orais propios
do uso cotin ou do mbito
acadmico.
cutor e intervindo coas pro-
postas propias.
CCL
CAA
CSC
CSEIEE
sicin da clase e extrae o
sentido global.

CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
2
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
textos orais (explicacins sin-
xelas, exposicins, narra-
cins...) presentando cohe-
rentemente a secuencia de
ideas, feitos, vivencias e as
sas opinins e preferencias,
utilizando o dicionario se
preciso.
CCL
CSIEE
CAA
llo en grupo, as como nos
debates.
CCL
CSIEE
CAA
CCL
a
c
e
B1.4. Actitude de escoita adecuada e
respecto das de quen fala sen inte-
rrupcins inadecuadas.
de escoita activa, deixando
falar os demais, sen antici-
parse ao que van dicir e
respectando as sas opi-
nins.
en actos de fala orais, sen in-
terromper.
CCL
CSC
CCL
CSC
a
c
d
e
situacins comunicativas habituais
(informacins, conversas reguladoras
da convivencia, debates, discusins
ou instrucins) con valoracin e res-
sas situacins de inter-
cambio oral que se produ-
cen na aula amosando va-
loracin e respecto polas
tercambios orais.
CCL
CSC
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
2
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
o pecto das normas que rexen a inte-
raccin oral (peticin e quendas de
palabra, mantemento do tema, res-
pecto s opinins das demais perso-
as, papeis diversos no intercambio
comunicativo, ton de voz, posturas e
xestos adecuados).
normas que rexen a inte-
raccin oral.
tes nos intercambios orais e
consciente da posibilidade
de empregar a lingua galega
en calquera intercambio oral
dentro da escola ou fra dela.
CCL
CSC
CCEC
postura e xestualidade adap-
tada ao discurso, para refor-
zalo e facilitar a sa com-
prensin.
CCL
CSC
CCEC
tas: articulacin e volume.
CCL
CSC
CCEC
tando preguntas.
CCL
CSC
CCEC
CAA
a
b
e
o
para comprender e facer comprender
as mensaxes orais: ton de voz, ento-
acin, xestualidade e uso de nexos
bsicos.
herentemente, usando ne-
xos bsicos adecuados e
presentando estratexias
LGB1.6.1. Planifica e elabora
un discurso oral coherente,
na secuencia de ideas ou fei-
tos utilizando un vocabulario
adecuado sa idade.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
2
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
elementais para facer
comprender a mensaxe.
algns nexos bsicos.
CCL

so oral claro, cunha pronun-
cia e entoacin axeitada e
propia da lingua galega.
CCL
CCEC
b
e
i
o
B1.7. Producin de textos orais pro-
pios dos medios de comunicacin so-
cial mediante simulacin para ofrecer
e compartir informacin e opinin.
B1.7. Elaborar textos sin-
xelos propios dos medios
de comunicacin mediante
simulacin.
sinxelos propios dos medios
de comunicacin mediante
simulacin.
CCL
CD
CAA
CSIEE
CSC
d
e
potenciar a expresividade das men-
saxes orais.
B1.8. Reforzar a eficacia
comunicativa das sas
mensaxes orais, coa utili-
zacin de elementos pro-
pios da linguaxe xestual.
LGB1.8.1. Utiliza a expresivi-
dade corporal para reforzar o
sentido das sas producins
orais.
CCL
CCEC
CSC
CAA
b
d
e
o
xe compartida.
contribe ao traballo en gru-
po.
CCL
CAA
CSIEE
e B1.10. Interese por expresarse oral-
adecuadas.
B1.10. Interesarse por
amosar unha pronuncia e
entoacin adecuadas.
tivo.
CCL
CAA
CCEC
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
2
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
o
B1.11. Uso, dunha forma xeral, dunha
linguaxe non discriminatoria e respec-
B1.11. Usar, dunha forma
LGB1.11.1. Usa, dunha for-
ma xeral, unha linguaxe non
sexista.
CCL
CSC
LGB1.11.2. Usa, de maneira
xeral, unha linguaxe respec-
CCL
CSC
a
d
e
o
B1.12. Recoecemento das varieda-
des lingsticas de carcter xeogrfi-
co en textos orais, sinalando as dife-
renzas fonticas e morfolxicas e l-
xicas mis evidentes.
B1.12. Identificar varieda-
des lingsticas de carcter
xeogrfico en textos orais,
sinalando as diferenzas
fonticas, morfolxicas e
lxicas mis evidentes.
zas fonticas e morfolxicas
moi evidentes en textos orais
caracterizados pola sa orixe
xeogrfica.
CCL
CCEC
LGB1.12.2. Valora por igual
as distintas variedades xeo-
grficas da lingua galega e o
estndar como variante unifi-
cadora.
CCL
CSC
CCEC
a
d
e
o
sionais e pblicos (sanidade, educa-
cin, medios de comunicacin, co-
mercios...) e en conversas con per-
soas coecidas ou descoecidas.
textos de uso oral.
LGB1.13.1. Identifica o uso
oral da lingua galega con di-
versos contextos profesio-
nais: sanidade, educacin,
medios de comunicacin, to-
do tipo de comercios.
CCL
CCEC
conversas con persoas coe-
cidas ou descoecidas.
CCL
CCEC
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
2
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
I
j
o
relevante en textos das situacins co-
tis de relacin social: corresponden-
cia escolar, normas da clase, normas
do comedor, normas do transporte e
regras de xogos.
xeral en textos procedentes dos me-
dios de comunicacin social (inclu-
das web infants) con especial inci-
dencia na noticia e nas cartas di-
reccin do xornal, localizando infor-
macins destacadas en portadas, titu-
lares, subttulos, entradas.
relevante en textos para aprender e
uso cotin (folletos descricins, ins-
trucins e explicacins).
B2.1. Comprender, locali-
zar e seleccionar informa-
cin explcita en textos es-
critos de soportes variados
(web infants, libros, car-
teis).
informacin relevante en tex-
tos propios de situacins co-
tis e dos medios de comuni-
cacin social nos que esta se
amose de forma evidente.
CCL
CD
CSC
principais dun texto (narrati-
vo, descritivo, expositivo)
adecuado sa idade.
CCL
creta dun texto sinxelo, ade-
cuado sa idade.
CCL
CAA
CSIEE
LGB2.1.4. Interpreta, personi-
ficacins, hiprboles e ironas
evidentes, en textos de difi-
cultade adecuada sa ida-
de.
CCL
CAA
CSIEE
tura xeral dun texto e recoe-
ce algns mecanismos de
cohesin (repeticins, sin-
nimos, anforas pronominais
sinxelas).
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
2
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
nario para resolver as dbi-
das de vocabulario que atopa
nos textos.
CCL
CAA
CSIEE
LGB2.1.7. Fai unha lectura
rpida, selectiva ou integral
en funcin das necesidades
de cada momento.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
B2.4. Interpretacin de esquemas,
grficos e ilustracins relacionadas co
contido principal do texto que acom-
paan.
de grficos, esquemas sin-
xelos e ilustracins en tex-
tos.
informacin de grficos, es-
quemas sinxelos e ilustra-
cins, relacionando esta co
contido do texto que acom-
paan.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
CMCT
b
e
B2.5. Subliado, esquematizacin e
resumo da informacin relevante dun
texto sinxelo.
texto sinxelo e esquemati-
zar e resumir o seu conti-
do.
texto sinxelo.
CCL
CAA
LGB2.3.2. Esquematiza as
ideas dun texto sinxelo, indi-
cando as ideas principais.
CCL
CAA
LGB2.3.3. Realiza o resumo
dun texto sinxelo.
CCL
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
2
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
B2.6. Introducin s estratexias de
cin, formulacin de hipteses, relec-
tura...).
B2.4. Utilizar, de maneira
xeral, estratexias para me-
llorar a lectura.
LGB2.4.1. Deduce, de manei-
ra xeral, o posible contido
dun texto antes de lelo, axu-
dndose do ttulo e as ilus-
tracins.
CCL
CAA
CSIEE
acadar a comprensin, cando
preciso.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
i
B2.7. Uso dirixido das tecnoloxas da
informacin e das bibliotecas para ob-
ter informacins relevantes para rea-
lizar as sas tarefas.
B2.5. Utilizar as tecnolox-
as da informacin para ob-
ter informacin necesaria
para a realizacin das s-
as tarefas.
LGB2.5.1. Utiliza, de forma
guiada, as tecnoloxas da in-
formacin para obter infor-
macin.
CCL
CD
CAA
LGB2.5.2. Utiliza dicionarios
dixitais para interpretar a in-
formacin dun texto.
CCL
CAA
CD
CSIEE
a
b
e
voz alta, de textos en galego adapta-
dos aos seus intereses.
tizada de textos literarios e non litera-
rios.
B2.6. Ler, en silencio ou en
voz alta, textos en galego
adaptados aos seus inte-
reses.
LGB2.6.1. Descodifica sen
dificultade as palabras.
CCL
CAA
LGB2.6.2. Le textos en voz
alta, sen dificultade e coa ve-
locidade adecuada.
CCL
LGB2.6.3. Le textos, adapta-
dos sa idade e aos seus
intereses, en silencio e sen
dificultade.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
3
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
CCL
CSC
a
b
e
i
B2.10. Coecemento do funciona-
mento da biblioteca da aula e do cen-
tro, as como as virtuais e participa-
cin en actividades literarias.
B2.7. Coecer o funciona-
mento da bibliotecas de
aula, centro, as como as
virtuais, colaborando no
seu coidado e mellora, e
participar en actividades li-
terarias.
dado e mellora.
CCL
CAA
CSC
LGB2.7.2. Identifica o funcio-
namento da biblioteca de au-
la, de centro, as como as vir-
tuais e colabora no seu coi-
dado e mellora.
CCL
CAA
CSC
LGB2.7.3. Participa en activi-
dades literarias do centro.
CCL
CSC
CCEC
a
b
e
B2.11. Mantemento adecuado e am-
pliacin da biblioteca persoal.
zacin dos seus libros.
CCL
CAA
CSC
a
b
e
o
cias.
municacin.
CCL
CAA
CSC
CCEC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
3
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
m
sin das preferencias persoais.
noma lectora e capacida-
de de seleccin de textos
do seu interese, as como
ser quen de expresar pre-
ferencias.
LGB2.10.1. Amosa certa
autonoma lectora e capaci-
dade de seleccionar textos
do seu interese.
CCL
LGB2.10.2. Expresa, de
maneira sinxela, opinins e
valoracins sobre as lecturas
feitas.
CCL
CSC
CAA
CSIEE
a
b
e
B3.1. Uso, de maneira xeral, das
estratexias de planificacin, de tex-
tualizacin e revisin como partes do
proceso escritor.
B3.1. Usar, de maneira
xeral, as estratexias de
planificacin, textualizacin
e revisin do texto.
turando a informacin.
CCL
CSIEE
CAA

LGB3.1.2. Elabora o texto
cunha estrutura definida, con
coherencia xeral e de xeito
creativo.
CCL
CAA
CSIEE
LGB3.1.3. Aplica, de forma
xeral, os signos de puntua-
cin (punto, coma, punto e
coma, dous puntos, puntos
suspensivos, signos de ex-
clamacin e interrogacin).

CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
3
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
tografa, acentuacin, lxico,
morfosintaxe.
CCL
CSC
CCEC
propios seguindo o proceso
de planificacin, redaccin,
revisin e elabora borrado-
res.
CCL
CAA
CSIEE
durante a elaboracin de tex-
tos.
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
i
o
de situacins cotis de relacin social
(correspondencia bsica, mensaxes
curtas, normas de convivencia, avi-
sos, solicitudes, instrucins) de acor-
do coas caractersticas propias des-
tes xneros.
B3.3. Composicin de textos de in-
formacin e de opinin moi sinxelos,
caractersticos dos medios de comu-
nicacin social, sobre acontecemen-
tos significativos, con especial inci-
dencia na noticia e nas cartas di-
reccin do xornal, en situacins reais
ou simuladas.
B3.2. Crear textos sinxelos
de diferente tipoloxa que
permitan narrar, describir e
resumir emocins e infor-
macins relacionadas con
situacins cotis e aqueles
que sexan caractersticos
dos medios de comunica-
cin.
saxes curtas, normas de
convivencia,avisos, instru-
cins
CCL
CAA
CD
sinxelos xornalsticos (noti-
cias) e publicitarios (anuncios
e carteis).
CCL
CSC
CCEC
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
3
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
tipos de textos (narrativos,
expositivos, descritivos) se-
guindo un guin establecido.
CCL
CAA
coherentes empregando al-
gns elementos de cohesin.
CCL
CSC
CCEC
LGB3.2.5. Resume o contido
de textos sinxelos propios do
mbito da vida persoal ou
familiar ou dos medios de
comunicacin.
CCL
CSC
CAA
b
e
dos co mbito acadmico para obter,
(cuestionarios, resumos, informes
sinxelos, descricins, explicacins).
mbito acadmico para ob-
ter, organizar e comunicar
informacin.
LGB3.3.1. Elabora por escrito
textos moi sinxelos do mbito
acadmico (cuestionarios,
resumos, informes sinxelos,
descricins, explicacins...)
para obter, organizar e co-
municar informacin.
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
j
o
B3.5. Creacin de textos sinxelos
utilizando a linguaxe verbal e non
verbal: carteis publicitarios, anuncios,
cmic.
B3.4. Elaborar textos sin-
xelos que combinen a lin-
guaxe verbal e a non ver-
bal.
cios, cmic.
CCL
CSC
CCEC
CAA
CSIEE

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
3
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
i
j
B3.6. Uso guiado de programas in-
formticos de procesamento de tex-
tos.
B3.5. Usar, de xeito guia-
LGB3.5.1. Usa, de xeito
guiado, programas informti-
cos de procesamento de tex-
to.
CCL
CD
CAA
CSIEE
b
e
i
j
cos e paratextuais, con grao crecente
de dificultade, para facilitar a com-
prensin (ilustracins,subliados, gr-
ficos, tipografa) e ilustrar o seu conti-
do.
grficos e paratextuais que
faciliten a comprensin dos
textos.
sinxelos grficos e paratex-
tuais (ilustracins, sublia-
dos, grficos e tipografa) pa-
ra facilitar a comprensin dos
textos e ilustrar o seu conti-
do.
CCL
CD
CSIEE
a
b
e
i
B3.9. Valoracin da escritura como
instrumento de relacin social, de ob-
tencin e de reelaboracin da infor-
macin e dos coecementos.
B3.7. Coidar a presenta-
cin dos traballos escritos
en calquera soporte e valo-
rar a lingua escrita como
za, calidade caligrfica, inter-
liado en calquera soporte.
CCL
CD
CAA
municacin e como medio de
obtencin e coecemento.

CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
3
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e B4.1. Uso e identificacin intuitiva da
terminoloxa seguinte nas actividades
de producin e interpretacin: deno-
minacin dos textos traballados;
enunciado, palabra e slaba, xnero e
nmero, determinantes, cuantificado-
res, tempos verbais (pasado, presen-
te e futuro).
da lingua.
e recoece nestes enuncia-
CCL
CAA
LGB4.1.2. Identifica o tempo
verbal (presente, pasado e
futuro) en formas verbais da-
das.
CCL
CAA
LGB4.1.3. Diferencia as sla-
bas que conforman cada pa-
labra, diferenciando a slaba
tnica das tonas.
CCL
CAA
LGB4.1.4. Identifica nun texto
substantivos, adxectivos de-
terminantes e cuantificado-
res.
CCL
CAA
nmero de palabras dadas e
cmbiao.
CCL
CAA
b
e
B4.2. Aplicacin xeral das normas
ortogrficas, apreciando o seu valor
social.
B4.2. Aplicar, de forma
cas xerais e as de acen-
tuacin en particular, apre-
LGB4.2.1. Aplica xeralmente
as normas de acentuacin.
CCL
CSC
CCEC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
3
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
ciando o seu valor social e
a necesidade de cinguirse
a elas.
LGB4.2.2. Coece e utiliza as
normas ortogrficas bsicas,
aplicndoas nas sas produ-
cins escritas.
CCL
CSC
CCEC
LGB4.2.3. Valora a importan-
cia do dominio da ortografa
para asegurar unha correcta
comunicacin escrita entre as
persoas falantes dunha
mesma lingua e para garantir
unha adecuada interpretacin
dos textos escritos.
CCL
CSC
CCEC
e B4.3. Comparacin e transformacin
dos e facilitar o desenvolvemento dos
conceptos lingsticos e da metalin-
guaxe.
sintcticas elementais para observar
a sa equivalencia semntica ou po-
sibles alteracins do significado.
B4.5. Insercin e coordinacin de
oracins como instrumento na mello-
ra da composicin escrita.

B4.3. Utilizar correctamen-
te as regras de puntuacin,
as como construr correc-
tamente as oracins desde
o punto de vista sintctico,
nas producins orais e es-
critas.
LGB4.3.1. Emprega con
correccins os signos de
puntuacin.
CCL
elemental adecuada nas s-
as producins.
CCL
xeral, as normas morfosintc-
ticas de colocacin do pro-
nome tono.
CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
3
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
do uso de diversos enlaces entre ora-
cins (adicin, causa, oposicin, con-
tradicin...), en relacin coa composi-
cin de textos.
gar os conectores bsicos.
LGB4.4.1. Usa diversos co-
nectores bsicos entre ora-
cins: adicin, causa, oposi-
cin, contradicin...
CCL
CAA
e B4.7. Identificacin intuitiva do verbo
e os seus complementos, especial-
mente o suxeito, as como dalgns
papeis semnticos do suxeito.
B4.5. Identificar intuitiva-
mente o suxeito e o predi-
cado, as como o papel
semntico do suxeito, para
mellorar a comprensin e a
producin de textos.
LGB4.5.1. Identifica intuiti-
vamente, en oracins sinxe-
las, o papel semntico do su-
xeito.
CCL
CAA
LGB4.5.2. Sinala intuitiva-
mente o verbo e os seus
complementos, especialmen-
te o suxeito, en oracins.
CCL
CAA
b
e
i
o
B4.8. Uso do dicionario, en papel ou
dixital, con certa autonoma.
B4.6. Usar o dicionario en
papel ou dixital, con certa
autonoma.
LGB4.6.1. Usa, con certa
autonoma, o dicionario en
papel ou dixital.
CCL
CAA
CD
B4.9. Identificacin de palabras com-
postas e derivadas, de sinnimos de
antnimos e palabras polismicas de
uso habitual, en relacin coa compre-
sin e coa producin de textos.
B4.7. Identificar palabras
compostas e derivadas,
as como sinnimos, ant-
nimos e palabras polismi-
cas de uso habitual, para
comprender e producir tex-
tos.
LGB4.7.1. Recoece pala-
bras derivadas e compostas,
identificando e formando fa-
milias de palabras.
CCL
CAA
sinnimos, antnimos, pala-
bras polismicas de uso habi-
tual.

CCL
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
3
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
h
m
o
B4.10. Valoracin da lingua galega
dentro da realidade plurilinge e plu-
ricultural de Espaa e de Europa.
B4.8. Valorar a lingua
galega dentro da realidade
plurilinge e pluricultural
de Espaa e de Europa.
LGB4.8.1. Identifica e valora
a lingua galega dentro da
realidade plurilinge e pluri-
cultural de Espaa e de Eu-
ropa.
CCL
CSC
CCEC
a
d
e
m
o
das linguas que coece e/ou est a
aprender para mellorar os procesos
comunicativos e recoecer as interfe-
rencias.
sas linguas que utiliza ou
est a aprender o alumna-
do. para reflexionar sobre
como mellorar os seus
procesos comunicativos na
lingua galega.
forma xeral, e evita as interfe-
rencias entre as linguas que
est a aprender.
CCL
CCEC
llanzas elementais sintcti-
cas, ortogrficas, morfolxi-
cas e lxicas entre todas as
linguas que coece e/ou est
a aprender, como punto de
apoio para a sa aprendiza-
xe.
CCL
CCEC
CSC
b
d
e
o
B5.1. Escoita, memorizacin e repro-
ducin de textos procedentes da lite-
ratura popular oral galega (adivias,
lendas, contos, poemas, cancins, di-
tos), as como da literatura galega en
xeral.
procedentes da literatura
popular galega, as como
da literatura galega en xe-
ral.
e reproduce textos proceden-
tes da literatura popular oral
galega (adivias, lendas,
contos, poemas, cancins, di-
tos) e da literatura galega en
xeral.
CCL
CAA
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
3
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
fonte de coecemento da nosa cultu-
ra e como recurso de gozo persoal.
da literatura galega (oral ou
non) como fonte de coece-
mento da nosa cultura e co-
mo recurso de gozo persoal.
CCL
CCEC
b
d
e
i
voz alta de obras en galego adecua-
das idade e aos intereses.
B5.4. Lectura guiada e expresiva de
textos narrativos da literatura infantil,
adaptacins breves de obras literarias
clsicas e literatura actual en diversos
soportes.
galego da literatura infantil,
adaptacins breves de
obras clsicas e literatura
actual, en diferentes sopor-
tes.
teratura actual, en diferentes
soportes.
CCL
CCEC
CD
teratura actual e en diferen-
tes soportes.
CCL
CCEC
CD
b
d
e
o
B5.5. Lectura guiada de poemas, de
relatos e de obras teatrais sinxelas
recoecendo as caractersticas dal-
gns modelos.
B5.3. Identificar o xnero
literario ao que pertence
uns textos dados.
LGB5.3.1. Identifica o xnero
literario ao que pertencen uns
textos dados: narrativa, poe-
sa e teatro.
CCL
CCEC
b
e
sentimentos, emocins, preocupa-
cins, desexos, estados de nimo ou
lembranzas, recoecendo as caracte-
rsticas dalgns modelos.
de modelos sinxelos.
cins, preocupacins, dese-
xos, estados de nimo ou
lembranzas.
CCL
CCEC
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
4
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
tizada de situacins de textos litera-
rios adaptados sa idade.
te en dramatizacins de si-
tuacins e de textos litera-
rios adaptados sa ida-
de.
situacins e de textos litera-
rios adaptados sa idade.
CCL
a
d
e
o
comunicacin, fonte de coecemento
doutros mundos, tempos e culturas, e
B5.6. Valorar a literatura
en calquera lingua, como
vehculo de comunicacin,
fonte de coecemento
doutros mundos, tempos e
culturas, e como recurso
de gozo persoal.
hculo de comunicacin, fonte
de coecemento doutros
mundos, tempos e culturas, e
como recurso de gozo perso-
al.
CCL
CSC
CCEC
a
d
e
o
ciais.
ciais e culturais.
de por coecer outros costu-
mes e formas de relacin so-
cial, respectando e valorando
a diversidade cultural.
CCL
CCEC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
4
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
REA LINGUA GALEGA E LITERATURA CURSO QUINTO
a
e
procedentes da radio, da televisin
ou da internet, con especial inciden-
cia na noticia, na entrevista, na re-
portaxe infantil e nos debates de ac-
tualidade, para obter informacin xe-
ral sobre feitos e acontecementos
que resulten significativos e distin-
guindo, de maneira xeral, informa-
cin de opinin e elaboracin dun
resumo.
orais sinxelos procedentes
da radio, da televisin ou
da internet, identificando os
aspectos xerais mis rele-
vantes as como as inten-
cins, valores e opinins
explcitos.
oral sinxelo, procedentes da
radio, da televisin ou de in-
ternet, identifica o tema e
elabora un resumo.
CCL
CAA
LGB1.1.2. Comprende o
significado literal e inferencial
dun texto oral sinxelo, distin-
guindo, de maneira xeral, in-
formacin de opinin.
CCL
CSC
b
d
e
i
B1.2.Valoracin dos medios de
comunicacin social como instru-
mento de aprendizaxe.
B1.3. Uso de documentos audiovi-
suais como medio de obter, identifi-
car, seleccionar, clasificar, con pro-
gresiva autonoma informacins re-
levantes para aprender.
B1.2. Valorar e utilizar os
documentos audiovisuais
cin como instrumento de
aprendizaxe.
LGB1.2.1. Accede a docu-
mentos audiovisuais e dixi-
tais, para obter, seleccionar e
clasificar, con certa autono-
ma, a informacin relevante
e necesaria para realizar tra-
ballos ou completar informa-
cin, valorando os medios de
comunicacin como instru-
mento de aprendizaxe.
CCL
CD
CAA
CSC
orais sinxelos imitando mo-
delos de calquera medio de
comunicacin.
CCL
CD
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
4
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
c
e
o
B1.4. Interpretacin elemental en
textos orais da retranca, da irona e
de dobres sentidos.
B1.3. Interpretar correcta-
mente a retranca, a irona e
os dobres sentidos, en si-
tuacins de comunicacin
nas que estes resulten bas-
tante evidentes.
LGB1.3.1. Interpreta en pro-
ducins orais a retranca, a
irona e os dobres sentidos.
CCL
a
b
c
e
o
textos orais breves para aprender e
para informarse, tanto os creados
uso cotin, de carcter informal
(conversas entre iguais e no equipo
de traballo) e dun maior grao de
formalizacin (exposicins da clase,
entrevistas ou debates).
B1.4. Comprender e produ-
cir textos orais propios do
uso cotin ou do mbito
acadmico.
LGB1.4.1. Participa axeita-
damente nunha conversa en-
tre iguais, comprendendo o
que di o interlocutor e inter-
vindo coas propostas pro-
pias.
CCL
CAA
CSC
CSEIEE
sicin da clase e extrae, de
xeito global, as ideas mis
destacadas.
CCL
CAA
LGB1.4.3. Inciase na elabo-
racin de pequenas exposi-
cins orais na aula adecuan-
do o discurso s diferentes
necesidades comunicativas
(narrar, describir e expoer),
utilizando o dicionario se
preciso.
CCL
CSIEE
CAA
mente no traballo en grupo,
as como nos debates.
CCL
CSIEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
4
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB1.4.5. Identifica o grao
de formalidade da situacin
de comunicacin e axusta a
este a sa producin.
CCL
a
c
e
ante situacins comunicativas (tole-
rancia s opinins, escoita atenta,
rrupcins inadecuadas).
de escoita activa, respec-
tando as opinins dos e
das demais.
en actos de fala orais, sen in-
terromper.
CCL
CSC
nins dos e das demais.
CCL
CSC
a
c
d
e
B1.7. Participacin e cooperacin
nas situacins comunicativas de re-
lacin social especialmente as des-
tinadas a favorecer a convivencia
(debates, exposicins curtas, con-
versas, expresins espontneas,
asembleas, narracins orais, entre-
vistas) con valoracin e respecto
das normas que rexen a interaccin
oral (quendas de palabra, roles di-
versos no intercambio, respecto s
opinins das demais persoas, ton de
voz, posturas e xestos adecuados).
sas situacins de intercam-
bio oral que se producen na
aula amosando valoracin
e respecto polas normas
que rexen a interaccin
oral.
tercambios orais.
CCL
CSC
CAA
dentro da escola ou fra de-
la.
CCL
CSC
CCEC
tada ao discurso, para refor-
zalo e facilitar a sa com-
prensin.
CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
4
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
tas: articulacin, ritmo, ento-
acin e volume.
CCL
CSC
CCEC
tando preguntas.
CCL
CSC
CCEC
CAA
a
b
e
para comprender e facer compren-
der as mensaxes orais: fluidez, cla-
ridade, orde, lxico apropiado, pro-
nuncia correcta, ton de voz, entoa-
cin, xestualidade, incorporacin
das intervencins das demais per-
soas e formulacin de preguntas co-
herentes.
adecuados.
sen contradicins nin repeti-
cins innecesarias, utilizando
sa idade.
CCL
CAA
nexos bsicos adecuados.
CCL
LGB1.7.3. Emprega o rexis-
tro lingstico (formal ou in-
formal) adecuado a cada
contexto.
CCL
CSC
so oral fludo, claro, cunha
tada e propia da lingua gale-
ga.
CCL
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
4
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
i
sinxelos propios dos medios de co-
municacin social mediante simula-
cin para ofrecer e compartir infor-
macin.
B1.8. Elaborar textos orais
sinxelos propios dos me-
dios de comunicacin.
sinxelos propios dos medios
de comunicacin.
CCL
CD
CAA
CSIEE
CSC
d
e
B1.10. Utilizacin de estratexias
para potenciar a expresividade das
mensaxes orais (miradas e posturas
corporais).
B1.9. Reforzar a eficacia
mensaxes orais, coa utili-
zacin de elementos pro-
pios da linguaxe non ver-
bal.
dade corporal: miradas e
postura corporal para refor-
zar o sentido das sas pro-
ducins orais.
CCL
CCEC
CSC
CAA
b
d
e
respecto en situacins de aprendi-
zaxe compartida.
contribe ao traballo en gru-
po.
CCL
CAA
CSIEE
e
o
B1.12. Interese por expresarse
oralmente coa pronuncia e coa en-
toacin adecuadas.
entoacin adecuadas.
tivo.
CCL
CAA
CCEC
CSIEE
a
d
e
o
B1.13. Uso, de maneira xeral, dunha
linguaxe non discriminatoria e res-
xeral, unha linguaxe non se-
xista.

CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
4
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
xeral, unha linguaxe respec-
CCL
CSC
a
d
e
o
B1.14. Recoecemento e valoracin,
de maneira global, das diferenzas
dialectais orais da lingua galega,
como elemento enriquecedor da lin-
gua.
B1.13. Recoecer, de ma-
neira global, e valorar as di-
ferenzas dialectais orais da
lingua galega.
LGB1.13.1. Recoece textos
orais sinxelos pertencentes a
diferentes variedades dialec-
tais moi evidentes da lingua
galega.
CCL
CCEC
LGB1.13.2. Valora as dife-
renzas dialectais orais da lin-
gua galega como un smbolo
de riqueza lingstica e cultu-
ral e o estndar como varian-
te unificadora.
CCL
CSC
CCEC
a
d
e
o
B1.15. Identificacin da lingua gale-
ga con calquera contexto de uso oral
da lingua: en diferentes mbitos pro-
fesionais (sanidade, educacin, me-
dios de comunicacin...) e en con-
versas con persoas coecidas ou
descoecidas.
galega con calquera con-
texto de uso oral.
galega oral con calquera
contexto profesional: sanida-
comunicacin...
CCL
CCEC
CCL
CCEC
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
4
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
i
j
o
relevante en textos das situacins
cotis de relacin social: correspon-
dencia, normas, programas de acti-
vidades, convocatorias.
B2.2. Comprensin de textos sinxe-
los procedentes dos medios de co-
municacin social (includas webs
infants e xuvens) con especial inci-
dencia na noticia e na entrevista pa-
ra obter informacin xeral, localizan-
do informacins destacadas.
B2.3. Comprensin de textos sinxe-
los do mbito escolar en soporte pa-
pel ou dixital para aprender e para
informarse, tanto os producidos con
finalidade didctica como os de uso
social (folletos informativos ou publi-
citarios, prensa, programas, frag-
mentos literarios).
tos escritos de soportes va-
riados (webs infants, libros,
carteis) e iniciar a realiza-
cin de inferencias para de-
terminar intencins e do-
bres sentidos bastante evi-
dentes.
tos procedentes dos medios
de comunicacin social ou
propios de situacins cotis.
CCL
CD
CSC
principais e secundarias dun
texto (narrativo, descritivo e
expositivo).
CCL
creta dun texto sinxelo, de-
ducindo o significado de pa-
labras e expresins polo con-
texto.
CCL
CAA
CSIEE
LGB2.1.4. Interpreta, perso-
nificacins, hiprboles, iron-
as e dobres sentidos en tex-
tos.
CCL
CAA
CSIEE
tura dun texto e recoece al-
gns mecanismos de cohe-
sin (repeticins, sinnimos,
anforas).
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
4
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB2.1.6. Identifica o punto
de vista do autor ou autora e
diferencia, de maneira xeral,
informacin, opinin e publi-
cidade de carcter bastante
evidente.
CCL
CAA
nos textos.
CCL
CAA
CSIEE
de cada momento.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
B2.4. Integracin de coecementos
e de informacins procedentes de
diferentes soportes para aprender,
identificando e interpretando, con
especial atencin os datos que se
transmiten mediante grficos, es-
quemas e ilustracins.
de grficos, esquemas sin-
xelos e ilustracins redun-
dantes.
informacin de grficos, es-
quemas sinxelos e ilustra-
cins redundantes, relacio-
nndoa co contido do texto
que acompaa.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
CMCT
b
e
dun texto sinxelo.
texto sinxelo, e esquemati-
zar e resumir o seu contido.
LGB2.3.1. Realiza o subliado
das ideas principais dun tex-
to sinxelo.

CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
4
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
ideas dun texto sinxelo, indi-
cando as ideas principais e
secundarias.
CCL
CAA
dun texto sinxelo.
CCL
CAA
b
e
B2.6. Uso de certas estratexias de
cin, formulacin de hipteses, re-
lectura...).
B2.4. Utilizar certas estra-
texias para mellorar a lectu-
ra.
LGB2.4.1. Deduce o posible
contido dun texto sinxelo an-
tes de lelo, axudndose do
ttulo e as ilustracins.
CCL
CAA
CSIEE
acadar a comprensin inte-
gral, cando preciso.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
i
B2.7. Uso dirixido das tecnoloxas
para a localizacin, seleccin, inter-
pretacin e organizacin da informa-
cin.
B2.5. Utilizar as tecnoloxas
da informacin para tratar a
informacin nun texto sin-
xelo.
LGB2.5.1. Utiliza as tecnolo-
xas da informacin para lo-
calizar e seleccionar a infor-
macin nun texto sinxelo
adecuado sa idade.
CCL
CD
CAA
xas da informacin para or-
ganizar a informacin dun
texto sinxelo adecuado sa
idade.
CCL
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
5
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
formacin dun texto.
CCL
CAA
CD
CSIEE
b
e
o
B2.8. Realizacin de diferentes tipos
de lectura: de investigacin, de
aprendizaxe, de gozo persoal, de
B2.6. Realizar diferentes
tipos de lectura.
LGB2.6.1. Realiza diferentes
tipos de lectura en funcin de
cada texto: de investigacin,
de aprendizaxe, de gozo
persoal ou de resolucin de
problemas.
CCL
CSIEE
CAA
a
b
e
B2.9. Lectura expresiva de textos
literarios e non literarios, de diferen-
te tipoloxa textual.
B2.10. Dramatizacin e lectura dra-
matizada de textos literarios e non
literarios.
B2.7. Ler expresivamente
(dramatizando cando
preciso) con fluidez e preci-
sin, atendendo diccin,
entoacin, intensidade de
voz, ritmo e velocidade,
adecuados s diversas si-
tuacins funcionais da lec-
tura en voz alta (ler para
que algun goce escoitan-
do, ler para dar a coecer
un texto descoecido, ler
para compartir informacin
que se acaba de localizar)
facendo participar a au-
diencia da sa interpreta-
cin.
LGB2.7.1. Descodifica con
precisin e rapidez as pala-
bras.
CCL
CAA
alta con fluidez e precisin.
CCL
alta con ritmo, velocidade e
ton da voz adecuados.
CCL
adaptndose ao interese do
auditorio: gozar escoitando,
obter nova informacin...
CCL
CAA
CSC
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
5
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
i
B2.11. Uso da biblioteca de aula e
do centro, amosando certo coece-
mento da sa organizacin (catalo-
gacin, funcionamento) e participa-
cin en actividades literarias e na
elaboracin de propostas.
B2.12. Comezo no uso das bibliote-
cas, inclundo as virtuais, de xeito
cada vez mis autnomo, para obter
informacin e modelos para a pro-
ducin escrita.
da aula e do centro, as
como as virtuais, con certa
autonoma, comprendendo
como se organiza e colabo-
rando no seu coidado e
mellora.
dado e mellora.
CCL
CAA
CSC
de centro con certa autono-
ma,para obter datos e infor-
macins, e colabora no seu
coidado e mellora.
CCL
CAA
CSC
LGB2.8.3. Usa as bibliotecas
virtuais, para obter datos e
informacins, con certa auto-
noma.
CCL
CAA
CD
a
b
e
B2.13. Mantemento adecuado e
ampliacin da biblioteca persoal.
unha biblioteca propia, fsi-
ca ou virtual.
zacin dos seus libros fsicos
e/ou virtuais.
CCL
CAA
CSC
a
b
e
medio de comunicacin de expe-
riencias.
fonte de aprendizaxe e me-
dio de comunicacin.
municacin.
CCL
CAA
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
5
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
m
B2.15. Desenvolvemento da auto-
noma lectora, amosando capacida-
de de eleccin de temas e de textos
e de expresin das preferencias
persoais.
cias.
LGB2.11.1. Selecciona per-
soalmente as lecturas que
desexa realizar e quen de
xustificalas en funcin dos
seus gustos e necesidades.
CCL
LGB2.11.2. Expresa, de
maneira sinxela, opinins e
valoracins sobre as lecturas
feitas.
CCL
CSC
CAA
CSIEE
a
d
e
o
B2.16. Anlise de textos sinxelos
escritos en diferentes variedades,
bastante evidentes, da lingua gale-
ga.
B2.12. Analizar textos sin-
xelos escritos en diferentes
variedades da lingua gale-
ga.
LGB2.12.1. Identifica, de
maneira global, as diferenzas
lingsticas, bastante eviden-
tes, das variedades da lingua
galega.
CCL
CCEC
LGB2.12.2. Valora a varie-
dade interna da lingua como
smbolo de riqueza lingsti-
ca e cultural, as como o es-
tndar como variante unifica-
dora.
CCL
CSC
CCEC
a
b
e
B3.1. Uso, de maneira xeral, das
estratexias de planificacin, de tex-
tualizacin (formato, estrutura, orto-
grafa e normas lingsticas, puntua-
xeral, as estratexias de
planificacin, textualizacin
e revisin do texto.
CCL
CSIEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
5
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
cin, coherencia e cohesin...) e re-
visin como partes do proceso escri-
tor.
turando a informacin, me-
diante notas, esquemas ou
guins.
cunha estrutura definida, con
coherencia e cohesionando,
de maneira xeral, os enun-
ciados.
CCL
CAA
CSIEE
LGB3.1.3. Utiliza os signos
de puntuacin (punto, coma,
punto e coma, dous puntos,
puntos suspensivos, signos
de exclamacin e interroga-
cin).
CCL
tografa, acentuacin, lxico,
morfosintaxe e usa, habi-
tualmente, unha linguaxe non
sexista.
CCL
CSC
CCEC
LGB3.1.5. Escribe e presenta
textos propios elaborando
borradores.
CCL
CAA
CSIEE
tos.
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
5
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
i
o
de situacins cotis de relacin so-
cial (correspondencia, normas, no-
tas, invitacins e mensaxes curtas)
de acordo coas caractersticas pro-
pias destes xneros.
B3.3. Composicin de textos de
informacin e de opinin sinxelos,
caractersticos dos medios de co-
municacin social, sobre feitos e
acontecementos significativos, con
especial incidencia na noticia, na en-
trevista e no comentario breve sobre
libros ou msica, en situacins reais
ou simuladas.
B3.2. Crear textos sinxelos
de diferente tipoloxa que
permitan narrar, describir,
resumir, explicar e expoer
opinins, emocins e in-
formacins relacionadas
municacin.
saxes curtas, normas, notas
e invitacins
CCL
CAA
CD
xornalsticos (noticias, crni-
cas, reportaxes, entrevistas)
e (anuncios e carteis), imi-
tando modelos publicitarios
moi sinxelos.
CCL
CSC
CCEC
CAA
LGB3.2.3. Crea diferentes
expositivos, descritivos ou
argumentativos) seguindo un
guin establecido e adaptan-
do a linguaxe s caractersti-
cas de cada xnero.
CCL
CAA
coherentes e empregando
algns elementos bsicos de
cohesin, usando o rexistro
adecuado.

CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
5
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
de textos sinxelos propios do
mbito da vida persoal ou
familiar ou dos medios de
comunicacin.
CCL
CSC
CAA
b
e
dos co mbito acadmico para ob-
ter, organizar e comunicar informa-
cin (cuestionarios, resumos, es-
quemas, descricins e explicacins).
informacin.
escritos propios do mbito
acadmico (cuestionarios,
resumos, descricins, expli-
cacins...) para obter, orga-
nizar e comunicar informa-
cin.
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
j
B3.5. Redaccin de textos breves e
sinxelos: carteis publicitarios, anun-
cios, cmics, poemas, cancins e
ancdotas.
B3.4. Elaborar textos bre-
ves e sinxelos con creativi-
dade.
cios, cmic, contos, poemas,
cancins e ancdotas.
CCL
CSC
CCEC
CAA
CSIEE
sinxelos de carcter creativo.
CCL
CAA
CSIEE
LGB3.4.3. Aprecio polos
usos creativos da linguaxe.
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
5
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
i
j
B3.6. Uso das TIC, con certa auto-
noma, na busca de informacin, o
tratamento dos textos e a realizacin
de presentacins.
B3.5. Usar as TIC, con
certa autonoma, para a
busca de informacin, tra-
tamento dos textos e reali-
zacin de presentacins.
LGB3.5.1. Busca e seleccio-
na informacin en diferentes
fontes e soportes dixitais.
CCL
CD
CAA
CSIEE
LGB3.5.2. Emprega proce-
sadores de textos con certa
autonoma.
CCL
CAA
CSIEE
CD
LGB3.5.3. Utiliza, habitual-
mente, correctores de textos.
CCL
CD
CAA
CSIEE
LGB3.5.4. Utiliza as TIC, con
certa autonoma, para reali-
zar presentacins elemen-
tais.
CCL
CD
CSIEE
b
e
i
j
cos e paratextuais para facilitar a
comprensin (ilustracins, grficos,
tboas e tipografa) e ilustracin
creativa dos propios textos.
B3.6. Utilizar recursos gr-
ficos e paratextuais que fa-
ciliten a comprensin dos
textos e contriban sa
ilustracin creativa.
grficos e paratextuais para
facilitar a comprensin dos
textos e ilustralos de maneira
creativa.
CCL
CD
CSIEE
a
b
B3.8. Interese polo coidado e a
presentacin dos textos escritos e
B3.7. Coidar a presentacin
dos traballos escritos en
calquera soporte e valorar
CCL
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
5
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
i
respecto pola norma ortogrfica.
instrumento de relacin social, de
obtencin e de reelaboracin da in-
formacin e dos coecementos.
a lingua escrita como me-
dio de comunicacin.
za, calidade caligrfica, se-
paracin entre pargrafos, in-
terliado en calquera so-
porte.
CAA
municacin.
CCL
CSC
terminoloxa seguinte nas activida-
des de producin e interpretacin:
denominacin dos textos traballa-
dos; clases de palabras, slaba tni-
ca e tona; enunciados: frase e ora-
cin; tipos de enunciado: declarati-
vo, interrogativo, exclamativo, impe-
rativo; enlaces: preposicin; grupo
de palabras: ncleo e complemen-
tos; substantivos, artigos e prono-
mes, adxectivo; tempo e modo ver-
bal; persoa gramatical; modo impe-
rativo e infinitivo; complementos do
nome e complementos do verbo: o
suxeito.
sica, funcionalmente, como
apoio comprensin e
producin de textos, as
como aplicar o seu coe-
cemento no uso da lingua.
LGB4.1.1. Recoece as
diferentes categoras grama-
ticais pola sa funcin na lin-
gua: substantivo, artigo, pro-
nome, adxectivo, adverbio,
verbo e preposicin.
CCL
CAA
LGB4.1.2. Conxuga e usa
con correccin as formas
verbais persoais e non per-
soais dos verbos.
CCL
CAA
palabra, diferenciando a sla-
ba tnica das tonas.

CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
5
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB4.1.4. Identifica e clasifi-
ca os diferentes tipos de
enunciado: declarativo, inte-
rrogativo, exclamativo, impe-
rativo.
CCL
CAA
oracins simples, comprende
o seu significado, utiliza co-
rrectamente a concordancia
de xnero e nmero e identi-
fica o verbo e os seus com-
plementos: o suxeito, as
como os complementos do
nome.
CCL
CAA
b
e
B4.2. Coecemento xeral das nor-
mas ortogrficas, apreciando o seu
valor social e a necesidade de cin-
guirse a elas nos escritos.
B4.3. Uso de procedementos de
derivacin, de comparacin e de
contraste para xulgar sobre a co-
rreccin das palabras e xeneralizar
as normas ortogrficas.
B4.2. Coecer e aplicar, de
forma xeral, as normas or-
togrficas xerais e as de
acentuacin en particular,
apreciando o seu valor so-
cial e a necesidade de cin-
guirse a elas.
LGB4.2.1. Aplica xeralmente
as normas de acentuacin
xerais e de acentuacin dia-
crtica e aprecia o seu valor
social e a necesidade de cin-
guirse a elas.
CCL
CSC
CCEC
LGB4.2.2. Coece e utiliza
as normas ortogrficas, apli-
cndoas nas sas produ-
cins escritas con especial
atencin nas regras do h,
b/v, c/cc, s/x, ll/i/x.

CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
5
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
e
e
sintcticas diversas para observar a
B4.3. Utilizar correctamente
as regras de puntuacin,
orais e escritas.
correccin os signos de pun-
tuacin, facendo unha valo-
racin dos resultados.
CCL
adecuada nas sas produ-
cins.
CCL
xeral, as normas morfosin-
tcticas de colocacin do
pronome tono.
CCL
CSC
CCEC
do uso de diversos enlaces entre
oracins (causa, consecuencia, fina-
lidade, contradicin...), as como al-
gns elementos de cohesin, en re-
lacin coa composicin de textos.
gar os conectores bsicos,
as como outros elementos
de cohesin.
LGB4.4.1. Usa diversos
oracins: causa, consecuen-
cia, finalidade, contradicin...
CCL
CAA
LGB4.4.2. Recoece deter-
minados procesos de cohe-
sin nos textos: anfora, si-
nnimos...
CCL
CAA
e B4.6. Identificacin, en oracins, do
verbo e os seus complementos, es-
pecialmente o suxeito, e do papel
semntico do suxeito (axente, pa-
ciente e causa).
B4.5. Identificar o papel
semntico do suxeito e
transformar oracins acti-
vas sinxelas en pasivas, e
viceversa, para mellorar a
comprensin e a producin
de textos.
B4.5.1. Identifica, en ora-
cins sinxelas, o papel se-
mntico do suxeito..
CCL
CAA
B4.5.2. Recoece se a ora-
cin activa ou pasiva e
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
6
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.7. Transformacin de oracins
sinxelas de activa en pasiva, e vice-
versa, para mellorar a comprensin
de determinados textos.
quen de facer a transforma-
cin dunha noutra.
CAA
e B4.8. Prctica do paso de estilo
directo a estilo indirecto na narra-
cin, para mellorar a producin de
textos.
B4.6. Transformar un texto
narrativo sinxelo de estilo
directo noutro de estilo indi-
recto.
B4.6.1. Transforma un texto
sinxelo narrativo de estilo di-
recto noutro de estilo indirec-
to.
CCL
CAA
b
e
i
B4.9. Uso eficaz do dicionario, en
papel ou electrnico, na busca da
ampliacin do vocabulario e como
B4.10. Ampliacin do vocabulario,
mediante o traballo con palabras si-
nnimas, antnimas, homnimas,
polismicas; aumentativos e diminu-
tivos, frases feitas, siglas e abrevia-
turas.
B4.11. Ampliacin do vocabulario
mediante os procedementos de cre-
acin de palabras: derivacin (prefi-
xos e sufixos) e composicin.
B4.7. Ampliar o vocabulario
a partir do uso do dicionario
e do traballo e reflexin so-
bre as palabras que con-
forman a lingua.
LGB4.7.1. Usa axeitadamen-
te o dicionario en papel ou
dixital para buscar calquera
palabra, seleccionando a
acepcin precisa segundo
cada contexto e como con-
sulta ortogrfica.
CCL
CAA
CD
LGB4.7.2. Recoece e crea
palabras derivadas (prefixa-
cin e sufixacin) e compos-
tas, identificando e formando
familias de palabras.
CCL
CAA
sinnimos, antnimos, ho-
mnimos, palabras polismi-
cas de uso frecuente, frases
feitas, siglas e abreviaturas.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
6
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
h
m
o
B4.12. Coecemento xeral das ca-
ractersticas relevantes (histricas,
socioculturais...) da lingua galega e
identificacin e valoracin desta lin-
gua dentro da realidade plurilinge e
pluricultural de Espaa e de Europa.
B4.8. Coecer,de xeito
xeral, as caractersticas re-
levantes da lingua galega e
identificar e valorar esta
lingua dentro da realidade
Espaa e de Europa.
LGB4.8.1. Coece, de xeito
xeral, as caractersticas mis
relevantes (histricas, socio-
culturais...) da lingua galega.
CCL
CCEC
a lingua galega dentro da re-
alidade plurilinge e pluricul-
tural de Espaa e de Europa.
CCL
CSC
CCEC
a
d
e
m
o
das linguas que o alumnado coece
e/ou est a aprender para mellorar
os procesos comunicativos e reco-
ecer as interferencias.
sas linguas que utiliza ou
est a aprender o alumna-
do.
forma xeral, e evita as inter-
ferencias entre as linguas
que est a aprender.
CCL
CCEC
LGB4.9.2 Identifica diferen-
llanzas, ortogrficas e lxicas
entre todas as linguas que
coece e/ou est a aprender,
sa aprendizaxe.
CCL
b
d
e
o
B5.1. Escoita, memorizacin e re-
producin de textos procedentes da
literatura popular oral galega (re-
frns, adivias, lendas, contos, po-
emas, conxuros, ditos e cantigas),
as como da literatura galega en xe-
ral.
B5.1 Escoitar, memorizar,
popular galega e da litera-
tura galega en xeral.
galega (refrns, adivias,
conxuros, ditos,cantigas) e
da literatura galega en xeral
CCL
CAA
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
6
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
vehculo de comunicacin, fonte de
coecemento da nosa cultura e co-
da literatura oral galega co-
mo fonte de coecemento da
nosa cultura e como recurso
de gozo persoal.
CCL
CCEC
b
d
e
i
B5.3. Lectura persoal, silenciosa e
en voz alta de obras en galego ade-
cuadas idade e aos intereses (con-
to, cmic, novela).
B5.4. Lectura guiada de textos da
literatura infantil, adaptacins breves
de obras literarias clsicas e literatu-
ra actual en diversos soportes.
B5.2. Ler textos e obras n
adaptacins breves de
obras clsicas e literatura
actual, adaptadas idade e
en diferentes soportes.
breves de obras clsicas e
literatura actual, adaptadas
tes.
CCL
CCEC
CD
breves de obras clsicas e
literatura actual, adaptadas
tes.
CCL
CCEC
CD
b
d
e
B5.5. Lectura comentada de poe-
mas, de relatos e de obras teatrais
tendo en conta as convencins lite-
rarias (xneros, figuras) e a presen-
za de certos temas e motivos repeti-
tivos.
B5.3. Identificar as caracte-
rsticas dos diferentes x-
neros e as figuras literarias,
as como temas recorren-
tes.
LGB5.3.1. Identifica as ca-
ractersticas principais dos
diferentes xneros literarios:
narrativa, poesa e teatro.
CCL
CCEC
LGB5.3.2. Distingue algns
propios dos poemas.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
6
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB5.3.3. Identifica e em-
prega algunhas figuras litera-
rias: comparacins, personi-
ficacins, hiprboles e xogos
de palabras.
CCL
CCEC
CAA
LGB5.3.4. Identifica os temas
recorrentes na literatura.
CCL
CCEC
b
e
sentimentos, emocins, estados de
nimo, lembranzas, recoecendo as
poemas e relatos sinxelos a
partir de modelos dados.
cins, estados de nimo e
lembranzas.
CCL
CCEC
CSC
b
d
e
matizada de textos literarios.
te en dramatizacins de
textos literarios.
textos literarios.
CCL
a
d
e
o
calquera lingua (maioritaria, minori-
taria ou minorizada), como vehculo
de comunicacin, fonte de coece-
mento e como recurso de gozo per-
soal.
hculo de comunicacin,
fonte de coecemento e
soal.
hculo de comunicacin, fon-
te de coecemento e como
CCL
CSC
CCEC
a
d
e

las diferenzas persoais, so-
ciais e culturais.
LGB5.7.1. Compara imaxes,
smbolos e mitos sinxelos
doutras culturas cos da cultu-
ra galega, amosando intere-
se e respecto.
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
6
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
o B5.10. Comparacin de imaxes,
smbolos e mitos facilmente interpre-
tables que noutras culturas serven
para entender o mundo e axudan a
coecer outras maneiras de rela-
cins sociais.

de por coecer outras cos-
CSC
CCEC

REA LINGUA GALEGA E LITERATURA CURSO SEXTO
a
e
procedentes da radio, da televisin
ou da internet, con especial inciden-
cia na noticia, na entrevista, na re-
portaxe infantil e nos debates e co-
mentarios de actualidade, para obter
informacin xeral sobre feitos e
acontecementos que resulten signi-
ficativos, distinguindo informacin de
opinin, e elaboracin dun resumo.
orais diversos, procedentes
da radio, da televisin ou
da internet, interpretando
as intencins explcitas as
como as intencins, opi-
nins e valores non explci-
tos.
ideas principais e secunda-
rias dun texto oral, proceden-
te da radio, da televisin ou
de internet, identificando o
tema e elaborando un resu-
mo.

CCL
CAA
LGB1.1.2. Comprende o
significado literal e inferencial
dun texto oral, distinguindo a
informacin da opinin.

CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
6
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
i
o
comunicacin social como instru-
mento de aprendizaxe e de acceso a
informacins e a experiencias dou-
tras persoas.
B1.3. Uso de documentos audiovi-
suais como medio de obter, identifi-
car, seleccionar, clasificar, comparar
e relacionar con progresiva autono-
ma informacins relevantes para
aprender.
B1.2.Valorar e utilizar os
documentos audiovisuais
cin como instrumento de
aprendizaxe.
LGB1.2.1. Identifica en do-
cumentos audiovisuais a in-
formacin relevante, e valora
os medios de comunicacin
como instrumento de apren-
dizaxe.
CCL
CD
CAA
CSC
LGB1.2.2. Usa documentos
audiovisuais como medio pa-
ra obter, identificar, clasificar,
comparar e relacionar infor-
macins.
CCL
CD
CAA
CSIEE
B1.4. Interpretacin elemental en
textos orais da retranca, da irona e
de dobres sentidos, recoecendo a
primeira como un trazo caractersti-
co da lingua galega.
B1.3. Interpretar a retranca,
a irona e os dobres senti-
dos, entendendo a primeira
como un trazo caractersti-
co da lingua galega
LGB1.3.1. Interpreta en pro-
ducins orais a retranca, a
irona e os dobres sentidos.
CCL
LGB1.3.2. Recoece a re-
tranca como un trazo carac-
terstico da lingua galega.
CCL
CCEC
CSC
a
b
c
e
o
textos orais para aprender e para in-
formarse, tanto os creados con fina-
lidade didctica como os de uso co-
tin, de carcter informal (conversas
entre iguais e no equipo de traballo)
e dun maior grao de formalizacin
(exposicins da clase, entrevistas ou
debates).
B1.4. Comprender e produ-
cir textos orais propios do
uso cotin ou do mbito
acadmico.
LGB1.4.1. Participa axeita-
damente nunha conversa en-
tre iguais, comprendendo o
que di o interlocutor e inter-
vindo coas propostas pro-
pias.
CCL
CAA
CSC
CSEIEE
sicin da clase e extrae as
ideas mis destacadas.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
6
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB1.4.3. Fai pequenas
exposicins na aula ade-
cuando o discurso s diferen-
tes necesidades comunicati-
vas (narrar, describir e expo-
er), utilizando o dicionario
se preciso.
CCL
CSIEE
CAA
mente no traballo en grupo,
as como nos debates.
CCL
CSIEE
CAA
LGB1.4.5 Identifica o grao de
formalidade da situacin de
comunicacin e axusta a es-
te a sa producin.
CCL
CAA
CSIEE
a
c
e
o
ante situacins comunicativas (tole-
rancia s opinins, escoita atenta,
rrupcins inadecuadas, contacto vi-
sual).
de escoita activa, respec-
tando as opinins dos e
das demais.
LGB1.5.1. Escoita atenta-
mente as intervencins dos e
das demais en actos de fala
orais, sen interromper.
CCL
CSC
nins dos e das demais.
CCL
CSC
a
c
d
e
B1.7. Participacin e cooperacin
nas situacins comunicativas de re-
lacin social especialmente as des-
tinadas a favorecer a convivencia
(debates, exposicins curtas, con-
sas situacins de intercam-
bio oral que se producen na
aula amosando valoracin
e respecto polas normas
tercambios orais.
CCL
CSC
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
6
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
versas, expresins espontneas,
discusins, asembleas, narracins
orais, entrevistas) con valoracin e
respecto das normas que rexen a in-
teraccin oral (quendas de palabra,
roles diversos no intercambio, res-
pecto s opinins das demais per-
soas, ton de voz, posturas e xestos
adecuados).
que rexen a interaccin
oral.
dentro da escola ou fra de-
la.
CCL
CSC
CCEC
tadas ao discurso, para re-
forzalo e facilitar a sa com-
prensin, procurando a em-
pata coa persoa interlocuto-
ra.
CCL
CSC
CCEC

tas: articulacin, ritmo, ento-
acin e volume.
CCL
CSC
CCEC
mente na conversa formu-
lando e contestando pregun-
tas.
CCL
CSC
CCEC
CAA
a
b
e
para comprender e facer compren-
der as mensaxes orais: fluidez, cla-
ridade, orde, lxico apropiado, pro-
sen contradicins nin repeti-
cins innecesarias, utilizando
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
6
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
o nuncia correcta, ton de voz, entoa-
cin, xestualidade. Incorporacin
das intervencins das demais per-
soas, formulacin de preguntas co-
herentes e percepcin das reac-
cins.
adecuados.
sa idade.
nexos adecuados.
CCL
LGB1.7.3. Emprega o rexis-
tro lingstico (formal ou in-
formal) adecuado a cada
contexto.
CCL
CSC
so oral fludo, claro, cunha
tada e propia da lingua gale-
ga.
CCL
CCEC
b
e
i
propios dos medios de comunica-
cin social mediante simulacin ou
participacin para ofrecer e compar-
tir informacin e opinin.
B1.8. Elaborar textos pro-
pios dos medios de comu-
nicacin.
propios dos medios de co-
municacin.
CCL
CD
CAA
CSIEE
CSC
d
e
B1.10. Utilizacin de estratexias
para potenciar a expresividade das
mensaxes orais (acenos, miradas,
posturas corporais).
B1.9. Reforza a eficacia
mensaxes orais coa utiliza-
cin de elementos propios
da linguaxe xestual.
dade corporal: acenos, mira-
das, postura corporal... para
reforzar o sentido das sas
producins orais.
CCL
CCEC
CSC
CAA

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
6
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
respecto en situacins de aprendi-
zaxe compartida.
contribe activamente ao
traballo en grupo.
CCL
CAA
CSIEE
e B1.12. Interese por expresarse
oralmente coa pronuncia e coa en-
toacin adecuadas.
entoacin adecuadas.
tivo.
CCL
CAA
CCEC
CSIEE
a
d
e
o
diferenzas.
non discriminatoria e res-
LGB1.12.1. Usa unha lingua-
xe non sexista.
CCL
CSC
LGB1.12.2. Usa unha lingua-
xe respectuosa coas diferen-
zas.
CCL
CSC
a
d
e
o
B1.14. Recoecemento e valoracin
das diferenzas dialectais orais da
lingua galega, como elemento enri-
quecedor da lingua.
B1.13. Recoecer e valorar
as diferenzas dialectais
orais da lingua galega.
LGB1.13.1. Recoece textos
orais pertencentes a diferen-
tes variedades da lingua ga-
lega.
CCL
CCEC
LGB1.13.2. Valora as dife-
renzas dialectais orais da lin-
gua galega como un smbolo
de riqueza lingstica e cultu-
ral e o estndar como varian-
te unificadora.

CCL
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
7
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
o
B1.15. Identificacin da lingua gale-
ga con calquera contexto de uso oral
da lingua: en diferentes mbitos pro-
fesionais (sanidade, Administracin,
xustiza, educacin, medios de co-
municacin...) e en conversas con
persoas coecidas ou descoecidas.
galega con calquera con-
texto de uso oral.
galega con calquera contexto
profesional oral: sanidade,
Administracin, xustiza, edu-
cacin, medios de comunica-
cin...
CCL
CCEC
CCL
CCEC
CSC
b
e
I
J
o
relevante en textos das situacins
cotis de relacin social: correspon-
dencia, normas, programas de acti-
vidades, convocatorias, plans de
traballo ou regulamentos.
B2.2. Comprensin de textos proce-
dentes dos medios de comunicacin
social (includas webs infants e xu-
vens) con especial incidencia na no-
ticia, na entrevista e nas cartas di-
reccin do xornal, para obter infor-
macin xeral, localizando informa-
cins destacadas.

tos escritos de soportes va-
riados (webs infants, libros,
carteis) e realizar inferen-
cias determinando inten-
cins e dobres sentidos.
tos procedentes dos medios
de comunicacin social ou
propios de situacins cotis.
CCL
CD
CSC
principais e secundarias dun
texto (narrativo, descritivo,
expositivo e argumentativo).
CCL
creta dun texto, deducindo o
significado de palabras e ex-
presins polo contexto.
CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
7
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B2.3. Comprensin de textos do
mbito escolar en soporte papel ou
dixital para aprender e para infor-
marse, tanto os producidos con fina-
lidade didctica como os de uso so-
cial (folletos informativos ou publici-
tarios, prensa, programas, fragmen-
tos literarios).
LGB2.1.4. Interpreta metfo-
ras, personificacins, hipr-
boles, ironas e dobres senti-
dos en textos.
CCL
CAA
CSIEE
tura dun texto e recoece al-
gns mecanismos de cohe-
sin.
CCL
LGB2.1.6. Identifica o punto
de vista do autor ou autora e
diferencia informacin, opi-
nin e publicidade.
CCL
CAA
nos textos.
CCL
CAA
CSIEE
de cada momento.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
B2.4. Integracin de coecementos
e de informacins procedentes de
diferentes soportes para aprender,
comparando, clasificando, identifi-
cando e interpretando con especial
atencin aos datos que se transmi-
ten mediante grficos, esquemas e
ilustracins.
prender a informacin pro-
cedente de grficos, es-
quemas e ilustracins.
prende a informacin de gr-
ficos, esquemas, mapas
conceptuais e ilustracins,
relacionando esta co contido
do texto que a acompaa.
CCL
CAA
CSC
CSIEE
CMCT
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
7
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
dun texto.
texto, e esquematizar e re-
sumindo seu contido.
texto.
CCL
CAA
ideas dun texto, indicando as
ideas principais e secunda-
rias.
CCL
CAA
dun texto.
CCL
CAA
b
e
B2.6. Uso das estratexias de control
do proceso lector (anticipacin, for-
mulacin de hipteses, relectura...).
B2.4. Utilizar estratexias
para mellorar a lectura.
LGB2.4.1. Deduce o posible
contido dun texto antes de le-
lo, axudndose do ttulo e as
ilustracins.
CCL
CAA
CSIEE
acadar a comprensin inte-
gral, cando preciso.
CCL
CAA
CSIEE
b
e
i
B2.7. Uso dirixido das tecnoloxas
para a localizacin, seleccin, inter-
pretacin e organizacin da informa-
cin.
B2.5. Utilizar as tecnoloxas
da informacin para tratar a
informacin nun texto.
xas da informacin para lo-
calizar e seleccionar a infor-
macin nun texto.
CCL
CD
CAA
xas da informacin para or-
ganizar a informacin dun
texto.
CCL
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
7
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
formacin dun texto.
CCL
CAA
CD
CSIEE
b
e
o
B2.8. Realizacin de diferentes tipos
de lectura: de investigacin, de
aprendizaxe, de gozo persoal, de
B2.6. Realizar diferentes
tipos de lectura.
LGB2.6.1. Realiza diferentes
tipos de lectura en funcin de
cada texto: de investigacin,
de aprendizaxe, de gozo
persoal ou de resolucin de
problemas.
CCL
CSIEE
CAA
a
b
e
B2.9. Lectura expresiva de textos
literarios e non literarios, de diferen-
te tipoloxa textual.
matizada de textos literarios e non
literarios.
B2.7. Ler expresivamente
(dramatizando cando
preciso) con fluidez e preci-
sin, atendendo diccin,
entoacin, intensidade de
voz, ritmo e velocidade,
adecuados s diversas si-
tuacins funcionais da lec-
tura en voz alta (ler para
que algun goce escoitan-
do, ler para dar a coecer
un texto descoecido, ler
para compartir informacin
que se acaba de localizar)
facendo participar a au-
diencia da sa interpreta-
cin.
LGB2.7.1. Descodifica con
precisin e rapidez as pala-
bras.
CCL
CAA
alta con fluidez e precisin.
CCL
alta con ritmo, velocidade e
ton da voz adecuados.
CCL
adaptndose ao interese do
auditorio: gozar escoitando,
obter nova informacin...
CCL
CAA
CSC
CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
7
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
i
B2.11. Uso da biblioteca de aula e
do centro, amosando coecemento
da sa organizacin (catalogacin,
funcionamento) e participacin en
actividades literarias e na elabora-
cin de propostas.
B2.12. Utilizacin das bibliotecas,
inclundo as virtuais, de xeito cada
vez mis autnomo, para obter in-
formacin e modelos para a produ-
cin escrita.
da aula e do centro, as
como as virtuais, con auto-
noma abonda, compren-
dendo como se organiza e
colaborando no seu coida-
do e mellora.
de aula con autonoma, para
obter datos e informacins, e
colabora no seu coidado e
mellora.
CCL
CAA
CSC
de centro con autono-
ma,para obter datos e infor-
macins, e colabora no seu
coidado e na sa mellora.
CCL
CAA
CSC
LGB2.8.3. Usa as bibliotecas
virtuais,para obter datos e in-
formacins, con autonoma.
CCL
CAA
CD
a
b
e
B2.13. Mantemento adecuado e
ampliacin da biblioteca persoal.
unha biblioteca propia, fsi-
ca ou virtual.
zacin dos seus libros fsicos
e/ou virtuais.
CCL
CAA
CSC
a
b
e
medio de comunicacin de expe-
riencias e de regulacin da convi-
vencia.
fonte de aprendizaxe e me-
dio de comunicacin.
municacin.
CCL
CAA
CSC
CCEC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
7
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
m
B2.15. Desenvolvemento da auto-
noma lectora, da capacidade de
eleccin de temas e de textos e de
expresin das preferencias persoais.
B2.11. Amosar autonoma
lectora e capacidade de se-
leccin de textos do seu in-
terese, as como ser quen
de expresar preferencias.
LGB2.11.1. Amosa autono-
ma lectora e capacidade de
seleccionar textos do seu in-
terese.
CCL
LGB2.11.2. xpresa opinins
e valoracins sobre as lectu-
ras feitas.
CCL
CSC
CAA
CSIEE
a
d
e
o
B2.16. Anlise de textos escritos en
diferentes variedades da lingua ga-
lega.
B2.12. Analizar textos es-
critos en diferentes varie-
dades da lingua galega.
LGB2.12.1. Percibe as dife-
renzas lingsticas presentes
nas variedades da lingua ga-
lega.
CCL
CCEC
LGB2.12.2. Valora a varie-
dade interna da lingua como
smbolo de riqueza lingsti-
ca e cultural, as como o es-
tndar como variante unifica-
dora.
CCL
CSC
CCEC
a
b
e
B3.1. Uso das estratexias de planifi-
cacin, de textualizacin (formato,
estrutura, ortografa e normas ling-
sticas, puntuacin, coherencia e
cohesin...) e revisin como partes
do proceso escritor.
B3.1. Usar as estratexias
de planificacin, textualiza-
cin e revisin do texto.
turando a informacin, me-
diante notas, esquemas,
guins ou mapas concep-
tuais.

CCL
CSIEE
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
7
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
cunha estrutura clara, con
coherencia e cohesionando
os enunciados.
CCL
CAA
CSIEE
LGB3.1.3. Respecta as re-
gras de puntuacin no texto.
CCL
LGB3.1.4. Aplica a norma
lingstica: ortografa, acen-
tuacin, lxico, morfosintaxe
e usa unha linguaxe non se-
xista.
CCL
CSC
CCEC
LGB3.1.5. Revisa e reescribe
o texto cando preciso.
CCL
CAA
CSIEE
tos.
CCL
CAA
CSIEE
a
b
e
i
de situacins cotis de relacin so-
cial (correspondencia, normas, pro-
gramas, convocatorias, plans de tra-
ballo, mensaxes curtas) de acordo
coas caractersticas propias destes
xneros.
B3.2. Producir textos de
diferente tipoloxa que per-
mitan narrar, describir, re-
sumir, explicar e expoer
opinins, emocins e in-
formacins relacionadas
saxes curtas, normas, pro-
gramas...
CCL
CAA
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
7
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B3.3. Composicin de textos de
informacin e de opinin caracters-
ticos dos medios de comunicacin
social sobre feitos e acontecemen-
tos significativos, con especial inci-
dencia na noticia, na entrevista, no
comentario breve sobre libros ou
msica, en situacins reais ou simu-
ladas.
municacin
LGB3.2.2. Escribe, en dife-
pios dos medios de comuni-
cacin, imitando modelos.
CCL
CSC
CCEC
CAA
expositivos, descritivos ou
argumentativos) adaptando a
linguaxe s caractersticas
de cada xnero.
CCL
CAA
coherentes e cohesivos,
usando o rexistro adecuado.
CCL
CSC
CCEC
de textos propios do mbito
da vida persoal ou familiar ou
cin.
CCL
CSC
CAA
b
e
dos co mbito acadmico para ob-
ter, organizar e comunicar informa-
cin (cuestionarios, enquisas, resu-
mos, esquemas, informes, descri-
cins, explicacins).
informacin.
LGB3.3.1. Elabora textos do
ter, organizar e comunicar in-
formacin: cuestionarios, en-
quisas, resumos, informes...

CCL
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
7
8
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
b
e
j
B3.5. Redaccin de textos breves
creativos carteis publicitarios, anun-
cios, cmics, contos, poemas, can-
cins, ancdotas...
B3.4. Elaborar textos bre-
ves con creatividade.
LGB3.4.1. Expresa nos seus
textos de maneira imaxinati-
va ideas, sentimentos e/ou
emocins; narra accins e
presenta personaxes, obxec-
tos e/ou lugares: carteis pu-
blicitarios, anuncios, cmics,
contos, poemas, cancins,
ancdotas...
CCL
CSC
CCEC
CAA
CSIEE
breves de carcter creativo
con certa riqueza lxica.
CCL
CSC
CCEC
CAA
CSIEE
LGB3.4.3. Aprecia os usos
creativos da linguaxe.
CCL
CSC
CCEC
CAA
CSIEE
b
d
e
i
j
B3.6. Uso progresivamente autno-
mo das TIC na busca de informa-
cin, o tratamento dos textos e a re-
alizacin de presentacins.
B3.5. Usar de maneira
autnoma as TIC para a
busca de informacin, tra-
tamento dos textos e reali-
zacin de presentacins.
LGB3.5.1. Usa as TIC na
procura de informacin ou
para consultar o dicionario.
CCL
CD
CAA
CSIEE

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
7
9
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
LGB3.5.2. Emprega proce-
sadores de textos de manei-
ra autnoma.
CCL
CAA
CSIEE
CD
LGB3.5.3. Utiliza correctores
de textos.
CCL
CD
CAA
CSIEE
LGB3.5.4. Utiliza as TIC para
realizar presentacins.
CCL
CD
CSIEE
b
e
i
j
cos e paratextuais para facilitar a
comprensin (ilustracins, grficos,
tboas e tipografa) e ilustracin
creativa dos propios textos.
B3.6. Utilizar recursos gr-
ficos e paratextuais que fa-
ciliten a comprensin dos
textos e contriban sa
ilustracin creativa.
LGB3.6.1. Utiliza recursos
grficos e paratextuais para
facilitar a comprensin dos
textos e ilustralos de maneira
creativa.
CCL
CD
CSIEE
a
b
e
i
B3.8. Interese polo coidado e a
presentacin dos textos escritos e
respecto pola norma ortogrfica.
instrumento de relacin social, de
obtencin e de reelaboracin da in-
formacin e dos coecementos.
B3.7. Coidar a presentacin
dos traballos escritos en
calquera soporte e valorar
a lingua escrita como me-
dio de comunicacin.
cin dos traballos escritos,
en calquera soporte.
CCL
CD
CAA
municacin.

CCL
CSC
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
8
0
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
terminoloxa seguinte nas activida-
des de producin e interpretacin:
denominacin dos textos traballa-
dos; clases de palabras, slaba tni-
ca e tona; enunciados: frase e ora-
cin; tipos de enunciado: declarati-
vo, interrogativo, exclamativo, impe-
rativo; enlaces: preposicin, conxun-
cin e interxeccin; grupo de pala-
bras: ncleo e complementos; subs-
tantivos, artigos e pronomes, adxec-
tivo; tempo e modo verbal; persoa
gramatical; modo imperativo e infini-
tivo; complementos do nome e com-
plementos do verbo: o suxeito.
sica, implcita e funcional-
mente, como apoio com-
da lingua.
diferentes categoras grama-
ticais pola sa funcin na lin-
gua: substantivo, artigo, pro-
nome, adxectivo, adverbio,
verbo, preposicin, conxun-
cin e interxeccin.
CCL
CAA
LGB4.1.2. Conxuga e usa
con correccin as formas
verbais persoais e non per-
soais dos verbos.
CCL
CAA
palabra, diferenciando a sla-
ba tnica das tonas.
CCL
CAA
LGB4.1.4. Identifica e clasifi-
ca os diferentes tipos de
enunciado: declarativo, inte-
rrogativo, exclamativo e im-
perativo.
CCL
CAA
LGB4.1.5. Identifica as ora-
cins simples, recoecendo
o verbo e os seus comple-
mentos: o suxeito; utiliza co-
rrectamente a concordancia
de xnero e nmero e reco-
ece os complementos do
nome.
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
8
1
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
e
B4.2. Coecemento das normas
ortogrficas, apreciando o seu valor
social e a necesidade de cinguirse a
elas nos escritos.
B4.3. Uso de procedementos de
derivacin, de comparacin e de
contraste para xulgar sobre a co-
rreccin das palabras e xeneralizar
as normas ortogrficas.
normas ortogrficas xerais
e as de acentuacin en par-
ticular, apreciando o seu
LGB4.2.1. Aplica correcta-
mente as normas de acen-
tuacin xerais e de acentua-
cin diacrtica, as como as
demais normas ortogrficas,
e aprecia o seu valor social e
a necesidade de cinguirse a
elas.
CCL
CSC
CCEC
e
e
B4.4. Comparacin e transformacin
dos e facilitar o desenvolvemento
dos conceptos lingsticos e da me-
talinguaxe.
sintcticas diversas para observar a
B4.6. Observacin da insercin e
coordinacin de oracins como pro-
cedementos propios da explicacin,
tanto na escritura como na expre-
sin oral.
B4.3. Utilizar correctamente
as regras de puntuacin,
orais e escritas.
correccins os signos de
puntuacin.
CCL
adecuada nas sas produ-
cins.
CCL
LGB4.3.3. Respecta as nor-
mas morfosintcticas de co-
locacin do pronome tono.
CCL
CSC
CCEC
do uso de diversos enlaces entre
oracins (causa, consecuencia, fina-
lidade, contradicin, condicin...),
as como doutros elementos de co-
gar axeitadamente os co-
nectores, as como outros
elementos de cohesin.
te diversos conectores entre
oracins: causa, consecuen-
cia, finalidade, contradicin,
condicin...
CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
8
2
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
hesin, en relacin coa composicin
de textos.
LGB4.4.2. Recoece deter-
minados procesos de cohe-
sin nos textos: anfora, dei-
xe, elipse, sinnimos...
CCL
CAA
e B4.8. Identificacin, en oracins, do
verbo e os seus complementos, es-
pecialmente o suxeito, as como o
papel semntico deste (axente, pa-
ciente e causa).
B4.9. Transformacin de oracins de
activa en pasiva, e viceversa, para
mellorar a comprensin de determi-
nados textos.
B4.5. Identificar o papel
semntico do suxeito e
transformar oracins acti-
vas en pasivas, e vicever-
sa, para mellorar a com-
prensin e a producin de
textos.
LGB4.5.1. Identifica, en ora-
cins, o papel semntico do
suxeito..
CCL
CAA
LGB4.5.2. Transforma ora-
cins activas en pasiva, e vi-
ceversa.
CCL
CAA
e B4.10. Prctica do paso de estilo
directo a estilo indirecto na narra-
cin, e viceversa, para mellorar a
producin de textos.
B4.6. Transformar un texto
narrativo de estilo directo
noutro de estilo indirecto e
viceversa.
LGB4.6.1. Transforma un
texto narrativo de estilo direc-
to noutro de estilo indirecto e
viceversa.
CCL
CAA
b
e
i
B4.11. Uso eficaz do dicionario, en
papel ou dixital, na busca da amplia-
cin do vocabulario e como consulta
ortogrfica e gramatical.
B4.12. Ampliacin do vocabulario,
mediante o traballo con palabras si-
nnimas, antnimas, homnimas,
polismicas; aumentativos e diminu-
tivos, arcasmos, neoloxismos, es-
tranxeirismos, frases feitas, siglas e
abreviaturas.
B4.7. Ampliar o vocabulario
a partir do uso do dicionario
e do traballo e reflexin so-
bre as palabras que con-
forman a lingua.
te o dicionario para buscar
calquera palabra, seleccio-
nando a acepcin precisa
segundo cada contexto.
CCL
CAA
CD
LGB4.7.2. Recoece e crea
palabras derivadas (prefixa-
cin e sufixacin) e compos-
tas.

CCL
CAA
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
8
3
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
B4.13. Ampliacin do vocabulario
mediante os procedementos de cre-
acin de palabras: derivacin (prefi-
xos e sufixos) e composicin.
sinnimos, antnimos, ho-
mnimos, palabras polismi-
cas, arcasmos, neoloxismos,
estranxeirismos, frases fei-
tas, siglas e abreviaturas.
CCL
CAA
a
d
e
h
m
o
B4.14. Coecemento das caracters-
ticas relevantes (histricas, sociocul-
turais...) da lingua galega e identifi-
cacin e valoracin desta lingua
dentro da realidade plurilinge e plu-
ricultural de Espaa e de Europa.
B4.8. Coecer as caracte-
rsticas relevantes da lingua
galega e identificar e valo-
rar esta lingua dentro da
realidade plurilinge e plu-
ricultural de Espaa e de
Europa.
LGB4.8.1. Identifica as ca-
ractersticas relevantes (his-
tricas, socioculturais...) da
lingua galega.
CCL
CCEC
a lingua galega dentro da re-
alidade plurilinge e pluricul-
tural de Espaa e de Europa.
CCL
CSC
CCEC
a
b
d
e
m
o
das linguas que o alumnado coece
e/ou est a aprender para mellorar
os procesos comunicativos e reco-
ecer as interferencias.
entre as diversas linguas
que utiliza ou est a apren-
der o alumnado para refle-
xionar sobre como mellorar
os seus procesos comuni-
cativos na lingua galega.
LGB4.9.1. Recoece e evita
as interferencias entre as lin-
guas que est a aprender.
CCL
CCEC
llanzas sintcticas, ortogrfi-
cas, morfolxicas e lxicas
entre todas as linguas que
coece e/ou est a aprender,
sa aprendizaxe.

CCL
CCEC
CAA
CSIEE
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
8
4
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
o
B5.1. Escoita, memorizacin e re-
producin de textos procedentes da
literatura popular oral galega (re-
frns, adivias, lendas, contos, po-
emas, conxuros, cancins, ditos,
romances, cantigas) e da literatura
galega en xeral.
vehculo de comunicacin, fonte de
coecemento da nosa cultura e co-
popular galega e da litera-
tura galega en xeral.
galega (refrns, adivias,
conxuros, cancins, ditos,
romances, cantigas) e da lite-
ratura galega en xeral.
CCL
CAA
CCEC
da literatura galega (oral ou
non) como fonte de coece-
mento da nosa cultura e co-
CCL
CCEC
b
d
e
i
B5.3. Lectura persoal, silenciosa e
en voz alta de obras en galego ade-
cuadas idade e aos intereses (con-
to, cmic, novela).
B5.4. Lectura guiada de textos da
literatura infantil, adaptacins de
obras literarias clsicas e literatura
actual en diversos soportes.
adaptacins de obras clsi-
cas e literatura actual,
adaptadas idade e en di-
ferentes soportes.
CCL
CCEC
CD

CCL
CCEC
CD
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
8
5
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
b
d
e
B5.5. Lectura comentada de poe-
mas, de relatos e de obras teatrais
tendo en conta as convencins lite-
rarias (xneros, figuras) e a presen-
za de certos temas e motivos repeti-
tivos e tpicos.
B5.3. Analizar as caracte-
rsticas dos diferentes x-
neros e as figuras literarias,
as como temas e tpicos
recorrentes.
caractersticas fundamentais
dos diferentes xneros litera-
rios: narrativa, poesa e tea-
tro.
CCL
CCEC
LGB5.3.2. Distingue algns
propios dos poemas.
CCL
LGB5.3.3. Identifica e em-
prega algunhas figuras litera-
rias: comparacins, metfo-
ras, personificacins, hipr-
boles e xogos de palabras.
CCL
CCEC
CAA
LGB5.3.4. Identifica temas e
tpicos recorrentes na litera-
tura.
CCL
CCEC
b
e
sentimentos, emocins, estados de
nimo, lembranzas, recoecendo as
de modelos dados.
modelos dados, para comu-
nicar sentimentos, emocins,
estados de nimo, lembran-
zas.
CCL
CCEC
CSC
b
d
e
matizada de textos literarios diver-
sos.
te en dramatizacins de
textos literarios diversos.
textos literarios diversos.
CCL
D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
8
6
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a
a
d
e
o
calquera lingua (maioritaria, minori-
taria ou minorizada), como vehculo
de comunicacin, fonte de coece-
mento e como recurso de gozo per-
soal.
hculo de comunicacin,
fonte de coecemento e
soal.
hculo de comunicacin, fon-
te de coecemento e como
CCL
CSC
CCEC
a
d
e
o
B5.10. Comparacin de imaxes,
smbolos e mitos facilmente interpre-
tables que noutras culturas serven
para entender o mundo e axudan a
coecer outras maneiras de rela-
cins sociais.
ciais e culturais.
LGB5.7.1. Compara imaxes,
smbolos e mitos sinxelos
doutras culturas cos da cultu-
ra galega, amosando intere-
se e respecto.
CCL
CCEC
CCL
CCEC

D
O
G

N
m
.

1
7
1

M
a
r
t
e
s
,

9

d
e

s
e
t
e
m
b
r
o

d
e

2
0
1
4

P
x
.

3
8
0
8
7
I
S
S
N
1
1
3
0
-
9
2
2
9
D
e
p
s
i
t
o

l
e
g
a
l

C
.
4
9
4
-
1
9
9
8
h
t
t
p
:
/
/
w
w
w
.
x
u
n
t
a
.
e
s
/
d
i
a
r
i
o
-
o
f
i
c
i
a
l
-
g
a
l
i
c
i
a

ANEXO IV
reas
Cursos
1 2 3 4 5 6
Lingua galega e literatura 4 4 4 4 4 3
Lingua castel e literatura 4 4 4 4 4 3
Matemticas 5 5 4 4 5 5
Ciencias sociais 3 2 3 2 2 3
Ciencias da natureza 2 2 2 2 2 2
Lingua estranxeira 2 2 3 3 3 3
Educacin artstica 2 2 2 2 2 2
Educacin fsica 2 2 2 2 2 2
Relixin/Valores sociais e cvicos 1 2 1 1 1 1
Libre configuracin 1 1
TOTAIS 25 25 25 25 25 25


Doc211145 DECRETO POLO QUE SE ESTABLECE O CURRICULO DE EDUCACION PRIMARIA NA COMUNIDADE AUTONOMA DE GALICIA PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Doc211145 DECRETO POLO QUE SE ESTABLECE O CURRICULO DE EDUCACION PRIMARIA NA COMUNIDADE AUTONOMA DE GALICIA PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

DOG Nm. 171 Martes, 9 de setembro de 2014 Px.

LCB2.4.2. Explica, de xeito

e B2.2. Comprensin global e

LCB2.2.2. Resume textos

e B2.3. Utilizacin de estratexias

MTB5.1.3. Interpreta grficas

MTB5.2.1. Realiza anlise

You might also like