nryaa namas ktya nara caiva narottamam | dev sarasvat caiva tato jayam udrayet ||
gaea-ea-brahmea-dinea-pramukh sur | kumrdy ca munaya siddh ca kapildaya ||1|| lakm sarasvat durg svitr rdhik par | bhakty namanti ya avat ta nammi part para ||2|| dhyyante satata santo yogino vaiavs tath | jyotir-abhyantare rpam atula yma-sundaram ||3|| dhyyet ta parama brahma paramtmnam varam | nirham ati-nirliptam nirgua prakte para ||4|| sarvea sarva-rpa ca sarva-kraa-kraam | satya nitya ca purua pura param avyayam ||5|| magalya magalrha ca magala magallayam | svecch-maya para dhma bhagavanta santanam ||6|| stuvanti ved ya avann nanta jnanti yasya te | ta staumi paramnanda snanda nanda-nandanam ||7|| bhakta-priya ca bhaktea bhaktnugraha-vigraha | rda ra r-nivsa r-ka rdhikevaram ||8|| jnmta jna-sindho saprpya akard guro | parvarc ca paramd yogndr guror guro ||9|| vedebhyo dadhi-sindhubhya caturbhya sumanoharam | taj jna-mantha-daena sanirmathya nava navam ||10|| navanta samuddhtya natv ambho padmbujam | vidhi-putro nrado 'ha paca-rtra samrabhe ||11|| o nryarame puye puya-ketre ca bhrata | siddhe nryaa-ketre vaa-mle supuyade ||12|| ka ka-bhakta ca pala ka-paryaam | r-ka-carambhoja-dhynaikatna-mnasam ||13|| japanta parama brahma ka ity akara-dvayam | sukhsane sukhsna ka-dvaipyana munim ||14|| papraccha ukadeva ca sarva-ja pitara muni | kraa ca purn pura param avyayam ||15||
r-uka uvca bhagavan sarva-tattva-ja veda-vedga-praga | yad yat prakra jna ca nigha ruti-sammatam ||16|| teu yat sra-bhta cpy ajnndha-pradpakam | tat tat sarva samlocya m bodhayitum arhasi ||17||
atha r-ka-bhakti-praa
sa pit jna-dt yo jna tat ka-bhaktidam | s bhakti param uddh ka-dsya-prad ca y ||18|| tad eva dsya asta yat skc caraa-sevana | nitya goloka-vsa ca purata stavana hare ||19|| avan nimea-rahita tat-pda-padma-daranam | avat tat-srdham lpa-sev-karma-niyojanam ||20|| tena srdham aviccheda-sthna para obhanam | bhaktn vcchita vastu sra-bhta rutau rutam ||21|| putrasya vacana rutv vysadevo jahsa sa | vijya jnina putra paramhldam pa ha ||22|| putra ubhia ktv sarva-ja sarva-bhvana | yathprpta guru-mukht pravaktum upacakrame ||23||
r-vysa uvca uka dhanyo 'si mnyo 'si puya-rpo 'si bhrate | putrea bhavatsmka kula mukta ca pvanam ||24|| sa putra ka-bhakto yo bhrate suyaas-kara | punti pus ataka janma-mtrea llay ||25|| mt-mahn ataka mtara mt-mtaram | sodarn bndhav caiva bhtyn patn sahtmajm ||26|| yat-kany pratighti tad-di-purua-trayam | kany-pradt vauro jvan-mukta sabhryaka ||27|| svaya vidht bhagavn para ka-paryaa | ka-bhakto vasias tu tat suto vaiava svayam ||28|| vaiavas tat suta akti ka-dhynaika-mnasa | parara ca tat-putra ka-pdbja-sevay ||29|| jvan-mukto mah-jn yogndr guror guru | aha veda-vibhakt ca r-ka-pda-sevay ||30|| gurur me bhagavn skd yogndro nrado muni | guror gurur me ambhu ca yogndr guror guru ||31|| te puyena putras tva puya-ri ca mrtimn | padmn mama pus ca prako bhskara svayam ||32|| r-ka-carambhoja pdbja nradeayo | sarasvat namas ktya jna vakye santanam ||33|| ryatm paca-rtra ca veda-sram abhpsitam | paca-savdam ia ca bhaktnm abhivcchitam ||34|| prdhika priya uddha para jnmta ubha | atha a-savd ?what? hi goloke ata-ge ca parvate ||35|| supuye viraj-tre vaa-mle manohare | purato rdhiky ca brahma kamalodbhavam ||36|| tam uvca mah-bhakta stuvanta praata sutam | paca-rtram ida puya rutv ca jagat vidhi ||37|| praamya rdhik ka prayayau iva-mandiram | bhakty tam pjaym sa akara paramdaram ||38|| sukhsane sukhsna svastha bhakta ca pjitam | papraccha vrt vinay vinayena sukhvahm ||39|| sarva ta kathaym sa paca-rtrdika ubham | vasanta vaa-mle ca svarge mandkin-tae ||40|| yogndrair api siddhendrair munndrai ca stuta prabhu | jnmta tam uktv sa brahma-loka jagma ha ||41|| ambhu ca kathaym sa sva-iya nrada munim | nrada kathaym sa pukare srya-parvai ||42|| m bhaktam anurakta ca puyhe muni-sasadi | paca-rtram ida uddha bhramndha-dhvasa-dpakam ||43||
atha paca-rtra-pada-vykhy
rtra ca jna-vacana jna paca-vidha smtam | teneda paca-rtra ca pravadanti mania ||44|| jna parama-tattva ca janma-mtyu-jarpaham | tato mtyujaya ambhu saprpa ka-vaktrata ||45|| jnam dvitya parama mumuk ca vcchitam | para mukti-prada uddha yato lna hare pade ||46|| jna uddha ttya ca magala ka-bhaktidam | tad-dsyam adha ca yato dsya labhed dhare ||47|| caturtha yaugika jna sarva-siddhi-prada param | sarvasva yogin putra siddhn ca sukha-pradam ||48|| aim laghim vypti prkmya mahim tath | itva ca vaitva ca tathkmvasyit ||49|| svaja dra-ravaa para-kya-praveanam | kya-vyha jva-dna para-jva-hara param ||50|| sarga-karttva-ilpa ca sarga-sahra-kraam | siddha ca oaa-vidha jnin ca yato bhavet ||51|| jna ca parama prokta tad vai vaiayika n | yad ia-dev my s para samoha-kraa ||52|| viaye baddha-cita ca sarvam indriya-sevanam | poana sva-kuumbn svtmana ca niranratam ||53|| prathama sttvika jna dvitya ca tad eva ca | nairguya ca ttya ca jna ca sarvata param ||54|| caturtham ca rjasika bhaktas tan nbhivcchati | pacama tmasa jna vidvs tan nbhivcchati ||55|| jna paca-vidha prokta paca-rtra vidur budh | paca-rtra sapta-vidha jnin jnada param ||56|| brhma aiva ca kaumra vsia kpila param | gautamya nradyam ida sapta-vidha smtam ||57||
atha grantha-praas
a paca-rtra ved ca purni ca sarvaa | itihsa dharma-stra tra ca siddhi-yoga-jam ||58|| dv sarva samlokya jna saprpya akart | jnmta paca-rtra cakra nrado muni ||59|| puya ca ppa-vighna bhakti-dsya-prada hare | sarvasva vaiavn ca priya prdhika suta ||60|| sra-bhta ca sarve vedn paramdbhutam | nradya paca-rtra pureu sudurlabham ||61|| sarvntartm bhagavn brahma-jyoti santanam | paripratama rmn yath ka sureu ca ||62|| yath devu pjy s mla-praktir var | vaiavn ca siddhn jnin yogin iva ||63|| vivastn indriynm mana ca ghra-gminm | brahm ca veda-vidu pjyn ca gaevara ||64|| sanat-kumro bhagavn munn pravaro yath | bhaspatir buddhimat siddhn kapilo yath ||65|| yogndrn sat uddha ir nryao yath | kavn ca yath ukra paitn bhaspati ||66|| saritm ca yath gag samudr jalrava | vndvana vann ca varn bhrata yath ||67|| pukara tatra trthn pjyn vaiavo yath | tmko yathptn yath k puru ca ||68|| vk kalpa-vka ca surabh kma-dhenuu | pup prijta ca patr tulas yath ||69|| mantr ka-mantra ca yath vidy dhanev api | yath tejasvin sryo minm amta yath ||70|| dhr ca sthln mah-viur yath suta | skm paramu ca guru mantra-tantra-da ||71|| putra ca sneha-ptr nakatr yath a | yath ghta ca gavyn asyn dhnyam psitam ||72|| str ca yath ved sram yath dvija | taijasn yath ratna muktmikyahrakam ||73|| yath chandasi gyatr durg aktimatv api | pati-vratsu laksm ca kamlsu medin ||74|| saubhgysu sundaru rdh ka-priysu ca | hanumn vnar ca paki garuo yath ||75|| vhann balavat akarasya yath va | lagrma ca yantr pjsu ka-pjanam ||76|| ekda vratn ca tapasv anaana yath | yajn japa-yaja ca satya dharmeu putraka ||77|| sula ca gun ca puyeu ka-krtanam | obhu sukha-dyeu prabh tejasu sarvata ||78|| por upakart mitr janan yath | loknm api lokea eo ngeu pjita ||79|| sudarana ca astr vivakarm ca ilpinm | dharmiheu dayvatsu devarisu mahatsu ca ||80|| viu-bhakteu vijeu yathaiva nrado muni | eva ca sarva-streu paca-rtra ca pjitam ||81|| yath nipya pya na sph cnya-vastuu | paca-rtram abhijya nnyeu ca sph satm ||82|| sarvrtha-jna-bja cpy ajnndha-pradpam | vedasroddhta tattva sarve samabhpsitam ||83||
uka uvca kutra v paca-rtra ca nradasya ca dhmate | pradatta ambhun tta tan me vykhytum arhasi ||1||
atha nradasya tapo-varanam
vysa uvca adhtya sarvn ved ca vedg pitur antike | jagma ttrha kedra supraasta ca bhrate ||2|| himlayasya prve ya gag-tre manohare | siddhe nryaa-ketre sarve abhivcchite ||3|| tapa cakra sa munir divya vara-sahasrakam | pitroktenaiva vidhin satata sayuta uci ||4|| urvka-v ca tapaso 'nte mah-muni | svalpkar ca bahv-arth parima-sukhvahm ||5||
atha nrada prati daiva-v
aarriy uvca dhrito yadi haris tapas tata kim | ndhrito yadi haris tapas tata kim | antar bahir yadi haris tapas tata kim | nntar bahir yadi haris tapas tata kim ||6|| virama virama brahman ki tapasysu vatsa | vraja vraja dvija ghra akara jna-sindhum | labha labha hari-bhakti vaiavokt supakv | bhava-nigaa-nibandha-chedin kartan ca ||7||
iti rutv ca sa munir viman svar-ad-tae | cakrrthnusandhna na prasannam ca tan mana ||8|| ruroda svar-ad-tre smra smra hare padam | dadara puratas tta brahma sakumrakam ||9|| nanma sahas mrdhn pitara ta sahodaram | pdyam arghya ca pradadau javena sdara muni ||10|| loka-dvayrtha papraccha kumra jagat vidhim | sukhsna susthira ca sasmita ca gata-ramam ||11|| svtmrma pra-kma jnin ca guror gurum | sru-netra pulakito bhakty praata-kandharam ||12|| nradasya vaca rutv dv ta ktara vidhi | putrea srddham locya vykhy kartu samrebhe ||13||
atha daiva-vyartha
brahmovca he vatsa prva-lokrtha nigha ruti-sammatam | vedrtha dvi-vidha uddha vykhy kurvanti vaidik ||14|| rdhito yadi harir yena pus sva-bhaktita | ki tasya tapas vyartha trtha-ptasya nrada ||15|| ka-mantropsakasya jvan-muktasya bhrate | tapa copahsa-bja tath carvita-carvaam ||16|| mantra-grahaa-mtrea puru ata suta | punti sva-sva-bhakta ca cndhava cvallay ||17|| nahi dharmo nahi tapa r-ka-sevant param | parirama ca viphala tapas vaiavasya ca ||18|| ka-mantropsakasya trtha-ptasya putraka | trtha-snnam anaana vedeu ca viambanam ||19|| prva-karmnurodhena yat ppa vaiavasya ca | mantra-grahaa-mtrea naa vahnau yath tam ||20|| pavitra paramo vahni pavitra cmala jala | pavitra bhrata vara trtha yat tulas-dalam ||21|| punti llayaitni uddha ka-paryaa | upaspara ca bhaktasypy ete vcchanti sdaram ||22|| bhaktasya pda-rajas sadya pt vasundhar | nahi pta-stri-bhuvane r-ka-sevakt para ||23|| ligrma-il-cakre karoti ka-pjanam | tat-pdodaka-naivedya nitya bhukte ca ya pumn ||24|| sa vaiavo mah-ptas tan-mantropsaka uci | punti pus ataka janma-mtrt sabndhavam ||25|| vatsa lokasyaika-pda vykhyta ca yathgamam | vykhyta karomy anya-pda yathjna mimaya ||26|| nrdhito yadi harir yena pusdhamena ca | ki tasya tapas vyartha niphala tat-parirama ||27|| vratny eva hi dnni tapsy anaanni ca | vedopayukt yaj ca karmi ca ubhni ca || na nipunty abhakta ca surkumbham ivpag ||28|| abhakta-spara-mtrea trthni kampitni ca | abhakta-bhra-dukhena kampit s vasundhar ||29|| lokrdha kathita vatsa kicid eva yathgamam | tasyrdhasypi vykhyna karomti nimaya ||30|| veda-sra ka-mata mampi nahi kalpan | antar bahir yadi hair ye pus mahtman ||31|| svapne jgarae avat tapas te ca niphalam | sa eva viu-tulyo hi tad-ao bhrate mune ||32|| tasya rak-nibandhena tad-abhyse sudaranam | dhyna-mtrea ni-ppa punti bhuvana-trayam ||33|| datv cakra ca rakrtha na nicinto janrdana | svaya tan nikaa yti drau rakaya ca ||34|| tat-paro hi priyo nsti kasya paramtmana | nahi bhaktt para ctm pr cvayavdaya || na lakm rdhik v svayabhu ambhur eva ca ||35|| bhakta-pro hi ka ca ka-pr hi vaiav | dhyyante vaiav ka ka ca vaiavs tath ||36|| vykhytam ca tri-pda ca he munndra yathgamam | ea-pdasya vykhyna karomti nimaya ||37|| nntar bahir yadi harir ye pus ca nrada | tem api tapo vyartham antar-malina-cetas ||38|| ki taj-jnena tapas vratena niyamena ca | trtha-snnena puyenpi abhakta-mha-cetas ||39|| ka-bhakti-vihnebhyo dvijebhya vapaco mahn | karo mleccha-nivaha sva-dharmcarea ca ||40|| sva-dharma-hn vipr cpy abhakya-bhakaena ca | nitya nitya vidharmea patit vapacdham ||41|| brahman sva-dharma ca santata ka-sevanam | nitya te bhujate santas tan-naivedya pdodakam ||42|| na datv haraye yas tu yadi bhukte dvijdhama | anna vih-sama mtra-sama toya vidur budh ||43|| bhukte sva-bhakya kola ca mleccha ca vapacdhama | vipro nityam abhakya ca bhukte ca patitas tata ||44|| lokam eka ca vykhyta yath-jna ca nrada | sannibodha parasyrdha vykhyna ca yathocita ||45|| tapaso virama brahman vyartha bhakta-tapo dhruvam | akara ca guru ktv hari-bhakti labhciram ||46|| supakv hari-bhakti ca tara bhava-trae | gurur eva para brahma kara-dhra-svarpaka ||47|| ity evam uktv tv dev prajagma sarasvat | vykhytas tad-abhiprya ki bhya kathaymi te ||48||
brahma ca vaca rutv jahsa yogin guru | sanat-kumro bhagavn uvca pitara uka ||49||
sanat-kumra uvca prva-lokasya vykhyna na buddha iun may | putra iyam abodha ca yukta bodhayitum puna ||50|| rdhito harir yena tasya vyartha tapo yadi | nrdhito hair yena tasya vyarta tapo yadi ||51|| tasyrahitau tau dvau tapasa ca sthala kuta | tapa kurvanti ye tta tva m bodhaya blakam ||52||
putrasya vacana rutv sandigdho jagat guru | dadhyau ka-padmbhoja para kalpa-taru uka ||53|| kaa sacitya pdbja prpa rddhntam psitam | vykhy kartu samrebhe vidht jagatm api ||54||
atha naivedya-praas
brahmovca dhanyo 'ha bhavata putrt jnin ca guror guro | viu-bhaktc ca dharmiht sat-putrc ca pit sukh ||55|| dhanyo 'si paito 'si tva hari-bhakto 'si putraka | mampi saphala janma jvana ca tvay budha ||56|| nibodha prva-lokrtha punar vykhy karomi ca | tathpi cen na santoo bhavn vykhy kariyati ||57|| abda samyag-arthe ca rdhita prpta-vcaka | saprpta ca harir yena vyarthas tasya tapa-rama ||58|| yena samyak-prakrea saprpto harir vara | svapne jne ca jtas te vyarthas tapa-rama ||59|| r-ka-vimukha mha dvijam eva nardhamam | trtha dna tpa puya vrata naiva punti tam ||60|| ya ca mhatamo loke ya ca bhakti par gata | tv ubhau sukha-sedhete tapa kurvanti madhyam ||61|| devn any ca bhajate hari jnti tat-para | tapa karoti ta prptum kkan madhyamo jana ||62|| prktand anurg ca gh sasra-savta | tapa karoti r-ka-pda-padmrtham psitam ||63|| para r-ka-bhajana dhyna tan-nma-krtanam | tat-pdodaka-naivedya-bhakaa sarva-vcchitam ||64|| atva mho vipra ca prktand guru-doata | tmaso hi na jnti r-ka tri-gut param ||65|| ajnd atha v jnt sat-sagd eva prktant | bhukte naivedya asya kasya paramtmana ||66|| sa ca mukto bhavet putra mucyate sarva-ptakt | sa yti divya-ynena goloka lokam uttamam ||67|| u vatsa pravakymi prvkhyna purtanam | atva surava cru madhura muktida param ||68|| knyakubja sukubdha ca brhmao grma-yjaka | devalo va-vha ca mah-mha ca ptak ||69|| svapne jne na jnti puya v ka-pjanam | ka-bhakta-sahlpa-darana-sparana ubha ||70|| babhva prktant tasya kaa-mtra sudurlabham | tena puyena naivedya lebhe kasya brhmaa ||71|| pitu puyena putra ca mrge patitam alpakam | svaya bhuktvaea ca patita vaiavj jant ||72|| susnigdhkata-jra ca rajas mirita param | gacchatas tatra viprasya patita bhakya-vastu ca ||73|| naivedyopari kasya tvaryuktasya putraka | tad-vastu bhukta viprea ka-naivedya-miritam ||74|| saputrea kudhrtena tau yayatur gham | viprocchia ca bubhuje tasya patn pati-vrat ||75|| paramparnusabandht pavitr s babhva ha | jvan-mukto brhmaa ca babhva sa saputraka ||76|| klena tena puyena vyghra-bhukta ca knane | srdha ca vyghra-putrbhy goloka prayayau dvija | pati-vrat saha-mt bhart srdha jagma s ||77||
sanat-kumra uvca aho tta kim carya kasya paramtmana | para naivedya-mhtmya vistard vada smpratam ||1||
atha r-ka-mahima-varanam
brahmovca ekad brhmao ha praphulla-vadanekaa | putrea srdha prayayau bndhavasya gha mud ||2|| nimantrito vivhena mah-sabhra-sabhta | bhuktv ptv ca tad-ghe sva-gha prayayau mud ||3|| saputro brhmao mrge kut-pipsrdita suta | dadara candra-bhg t nadm ati-manoharm ||4|| uvca putra pitra sntv bhokymi ceti bho | kut-pips balavat vardhate tta vartmani ||5|| putrasya vacana rutv tam uvca dvija svayam | bhayakara vanam ida sampe sarita suta ||6|| sughra gaccha grmnta puro ramya-sarovaram | tatra sntv ca bhokyvo gaccha vatsa yathsukham ||7|| ttasya vacana rutv jahsa ca cukopa ha | pitara vaktum rebhe rakta-pagkaja-locana ||8||
iur uvca blo 'ha daa-varyas tva ca vddha ca jnada | pit dadti putrya jna sarvatra bh-tale ||9|| aho duratyaya klo vdhho vadati blavat | katha prktanam ullaghya brhi tta duratyayam ||10|| prktant sukha-dukha ca roga oka bhaya pita | sumtyur apamtyur v ciryur alpa-jvana ||11|| yatra kle ca yan-mtyur bhavana ubha-karma ca | nyndhika kaa nsti nieka kena vryate ||12|| yasya haste ca yan-mtyur vidhtr likhita pur | na ca ta khaitu akta svaya viu ca akara ||13|| tta vyartham adhta te durbuddher janma niphalam | subuddhe saphala janma tat-kaam jvana sukham ||14|| yena ukl-kt has uk ca harit-kt | mayr citrit yena sa me rak kariyati ||15|| yena kena vivni csakhyni ktni ca | carcara ca yo raket sa me rak kariyati ||16|| ghorraye sukha ete yo hi kena rakita | nirbandho 'pi yasya maraa tasya mandire ||17|| ya ete nga-ayysu prktann magalhita | yo nga-bhakito bhogt sa bhto garuntike ||18|| na samudre ca mriyate ngni-rau vinale | na astrea na cstreyur-marmi rakati ||19|| nprpta-klo mriyate viddha ara-atair api | tgrepi saspa prpta-klo na jvati ||20|| kacid garbhe ca mriyate kacid bhmia-mtrata | kacid yauvana-kle ca kacid eva hi vrddhake ||21|| kacid ciryu rog cpy arog cpi kacana | kacid dhan daridra ca kacid eva hi karma ||22|| kacit kalpnta-jv ca cira-jv ca kacana | prktand amara kacin nieko balavattara ||23|| kacid yti ca rjendro divya-ynena karma | kacit ka-patageu kacit pavdi-yoniu ||24|| kacid eva hi sannys kacic ca nara-ghtaka | kacid gajendra-gm ca pau-yy ca kacana ||25|| kacid skmuk-dhr kacij jra-pa jana ||26|| kacin nagno 'apy anhr sudh-bhoj ca ca kacana | kacic ca sundara rmn galat-ku ca kacana ||27|| kacit kubja cga-hno badhira ka eva ca | kacid drgho madhyama ca kacit khaja ca vmana ||28|| kacit ka ca gaura ca ymala ca sva-karma | kacid bhakty ca prpnoti ka-dsya sudurlabham ||29|| brahmaa parama sthna janma-mtyu-jar-haram | kacit prpnoti parama brahma-loka nirmayam ||30|| kacit svargam indra-pada iva-loka svakarma | kacit vargam indra-loka yama-loka ca kacana||31|| kacic ca narake ghore prpnoti kleam ulvaam | tdito yama-dtena kudhitas tita sad ||32|| bhukte vi-mtra-ka tan-mala lema gara vasm | kura-dhre tapta-taile vahnau ite jale sthale ||33|| prpnoti drua dukham kalpa ptak pita | tath bhogvaee ca labdh janma sva-karma ||34|| vydhi-yukta pramucyeta tay ced varecchay | yad-bhayd vti vto 'ya sryas tapati yad-bhayt ||35|| varatndro dahaty agnir mtyu carati jantuu | yasyjay si-vidhau mrmo 'nanta dadhti ca|| 36|| sa ca sarva ca brahma llay cevarecchay | yasyjay mah-bht sarvdhr vasundhar ||37|| dhar s sarvasydy ratnav ca himlaya | svaya vidht bhagavn dhyyate yam ahar-niam ||38|| ya dhyyate ca bhajate svaya mtujaya iva | sahasra-vaktro 'ya stauti dhyyate bhajate sad ||39|| svay sarasvat stauti yam varam abhpsitam | sevate pda-padma ca svaya padmlay pita ||40|| my bht ca ya stauti durg durgati-nin | stuvanti ved satata svitr veda-mtk ||41|| siddhendr ca munndr ca yogndr sanakdaya | rjendr csurendr ca surendr manavas tath ||42|| dhyyante ca bhajante ca bhakt santo hi santatam | kecid vidanti ya brahm bhagavanta santanam ||43|| kecit pradhna sarvdya kecic ca jyotir varam | kecic ca sarva-rpa ca sarva-kraa-kraam ||44|| kecit svecchbhaya rpa bhaktnugraha-vigraham | kecit surucira yma-sundara manoharam ||45|| snanda paramnanda govinda nanda-nandanam | bhaja tta para brahma smara avat surevaram ||46|| ity evam uktv pitara candra-bhg-nad-jale | sntv papau jala svaccha bubhuje mia-modakam ||47|| pit tad-vacana rutv snandru mumoca sa | cucumba gaa putrasya samleaa-prvakam ||48|| pit sntv samrebhe sandhy kartu ca pjanam | susnta pitara dv putra sa prayayau vanam ||49|| patra bhojana-ptrrtham arhatu cacala iu | cakra cayana tra praasta patra-pacakam ||50|| sundara kusuma vanya pjanrtha pitus tath | dadara purato bla supakva vadar-phalam ||51|| cakra cayana tni phalni obhanni ca | dhtr-phala supakva ca pakvam mrtaka tath ||52|| supakva ca kadamba ca cakra cayana puna | supakva sundara ramya dima r-phala tath ||53|| ramya jambu-phala caiva kharjra sumanoharam | karajaka ca jmbra sundara cikura tath ||54|| tat sarva cayana ktv dadara purata sara | sunirmala jala svaccha veta-padma manoharam ||55|| rucira rakta-kahlra prasphua ca jalntike | vihya tni sarvi sara-irasi susthale ||56|| papau sara-svaccha-toya jahra padmam ulvaam | kicit surakta-kahlra pakva padma-phala tath ||57|| sarvam haraa ktv pitara gantum udyata | praphulla-vadana rmn sasmito dvija-blaka ||58|| praphulla-campaka-taru dadara purata iu | mallik-mlat-kundaythik-mdhav-lat ||59|| cakra cayana sphta pupi sundari ca | pupea phala-patrea tasya bhro babhva ha ||60|| blo vohum aakyanta ca yayau gamana-manthara | na phala bubhuje so 'pi dharmdharma-bhayena ca ||61|| puro dadara sa iur ghora vyghrlaya bhiy | tta tteti abda ca cakra ha puna puna ||62|| na dadara ca tta ca rdula ca dadara sa | bhiy sasmra govinda-pdravaindam psitam ||63|| hari nara-hari rma ka viu ca mdhvam | dmodara hkea mukunda madhu-sdanam ||64|| etni daa nmni japan vipra-iur bhiy | prayayau purata ghra punar eva sarovaram ||65|| saraso nirmale tre pupi ca phalni ca | dadau bhakty bhagavate kya paramtmane ||66|| r-ka-pj kurvanta dhynamn padmbujam | nikaa na yayau vyghro dv bla ca drata ||67|| vyghra dadara bla ca prakasya bhaynakam | viktkra-daana vikaka mahodaram ||68|| dv ca durato vyghram uvsa sarasas tae | dadhyau ka-padmbhoja janma-mtyu-jar-haram ||69|| mldhra svdhihna maipram anhatam | viuddha ca tathjkhya a-cakra ca vibhvya ca ||70|| kualiny sva-akty ca sahita paramevaram | sahasra-dala-padma-stha hdaye svtmana prabhum ||71|| dadara dvibhuja ka pta-kaueya-vsasam | sasmita sundara uddha navna-jalada-prabham ||72|| koi-kandarpa-saundarya-ll-dhma-manoharam | koi-prvaa-prendu-prabh-jua ca sundaram ||73|| sukha-dya surpa ca bhaktnugraha-krakam | candanokita-sarvga ratna-bhaa-bhitam ||74|| praphulla-padma-nayana rdh-vaka-sthala-sthitam | mlat-mlya-sambaddha-c-cru-suobhanam ||75|| dhta-ratna ratna-padma dakiena karea ca | vmena mai-nirma-dpta-darpaam ujjvalam ||76|| ratna-kula-yugmena gaa-sthala-virjitam | kausthubhena mandrea cru-vaka-sthalojjvalam ||77| muktrji-vinindaika-danta-rji-virjitam | jnu-mlat-ml-vana-ml-vibhitam ||78|| vednana-sarasvaty stuta brahmea-vanditam | padmpadmlay-my-sasevita-padmbujam ||79|| pari-pratamam brahma paramtmnam varam | nirlipta ski-bhta ca bhagavanta santanam ||80|| sarve sarva-rpa ca sarva-kraa-kraam | purua paramtmaika parea prakte para ||81|| eva bhta vibhu dv manas praanma tam | tuva paray bhakty tam a sampujali ||82||
r-subhadra uvca he ntha darna dehi m bhakta aragatam | rda ra r-nivsa r-nidhe r-niketana ||83|| riy sevita-pdbja r-samutpatti-kraa | vednirvacaniyea nirha nirgudhipa ||84|| sarvdya sarva-nilaya sarva-bja santana | nta sarasvat-knta nitnta sarva-karmasu ||85|| sarvdhra nirdhra kma-pra part para | duprsra-sasra-kara-dhra namo 'stu te ||86||
ity evam uktv sa iu ruroda ca puna puna | dhyyena tat-padmbhoja araa ca cakra sa ||87|| iti viprakta stotra tri-sandhya ya pahen nara | mucyate sarva-ppebhyo viu-loka sa gacchati ||88||
r-nryaarir uvca aye vipra mah-bhga saphala jvana tava | yasmin kule ca jto 'si tad-dhanya supraasitam ||8|| bhaja tva paramnanda snanda nanda-nandanam | dhruva ysyasi goloka paramnandam psitam ||9|| tat kula pvana dhanya yaasya ca nirpadam | yasmin svaya bhavn jta puya ka-paryaa ||10|| naivedya patita mrge jrna vpada-bhakitam | bhuktv tavai buddhi ca ka-bhaktir babhva ca ||11|| ka-naivedya-mhtmya ko vatsa kathitu kama | yad vaktu na hi akt ca ved catvra eva ca ||12|| vara vuva bhadra te subhadra dvija-pugava | sarva dtum aha akto yat te manasi vcchitam ||13||
nryaa-vaca rutv tam uvca iu svayam | puna kampita-sarvga sru-netra pujali ||14||
subhadra uvca dehi me ka-pdbje dha bhakti sudurlabham | tad-dsya tat-pade vsa jar-mtyu-hara param ||15|| anya vara na ghmi na me kicit prayojanam | nha varrth km ca rg vetana-bhug yath ||16||
nryaarir uvca r-ko yasya bhakti ca tasytra ki sudurlabham | aimdika-dva-triat-siddhi kara-tale par ||17|| nirvikalpo dadty asya naiva ghti vaiava | animitt harer bhakti bhakt vcchanti santatam ||18|| gha mantra kasya para kalpa-taru varam | bhaktida dsyada uddha karma-mla-nikntanam ||19|| lakmr my-kma-bja e 'nta ka-pada tath | vahni-jynta-mantra ca mantra-rja manoharam ||20||
ity evam uktv tat-kare kathaym sa dakie | vra-traya muni-reha uddha-bhvena putraka ||21|| yena stotrea tuva subhadra paramevaram | j cakra sa is tad eva pahitu mud ||22|| kavaca ca dadau tasmai jagan-magala-magalam | dhyna ca sma-vedokta sarva-pj-vidhi-kramam ||23|| harer dsya ca tad-bhaktir goloka-vsam psitam | janma-dvayntare caiva karma-bhoga-kaye sati ||24||
subhadra uvca satya kuru mah-bhga vara me yadi dsyasi | vara vomi tat pact yan me manasi vcchitam ||25||
nryaarir uvca o satya vatsa dsymi vara vu yathepsitam | mamakya nsti kicit dtha sarva-sampadm ||26||
subhadra uvca kahe te ki ca kavaca kasya v sarva-pjitam | amlya-ratna-guik-yukta ca sumanoharam ||27|| kavaca dehi me deva sva-satya-rakaa kuru |
viprasya vacana rutv uka-kahauhtluka ||28|| vaktu na aktas tad vkya dadhyau ka-padmbujam | pradadau guik tasmai novca kavaca muni ||29|| tam uvca mahari ca vitua conman suta | vatsa krodho hi devasya vara tulya ca vcchitam ||30||
nryaarir uvca triat-sahasra-vara ca bhukva rjya sudurlabham | labhasva durlabh lakm myay mohito bhava ||31|| mad-ia-deva-kavaca ghta yena hetun | sapta-kalpnta-jvasya paratra ca bhaviyati ||32|| sucireaiva klena goloka ca pryasyasi | pare mkau-putras tva mrkaeyo bhaviyasi ||33|| may datta ca kavaca tv ca rakati putraka | tava kahe sthiti cya prati janmani janmani ||34||
puna ca guik-yukta ktv ca kavaca muni | gale dadhra bhakty ca tad-bhakto dharma-nandana ||35|| vara datv ca sa munir yayau geha sa unman | viprya kavaca datv naa-vats gaur yath ||36|| bhrtr narea pitr ca dharmea ca mahtman | mtr mrty ca patny ca nty ca bhartsito muni ||37|| vipra samprpya kavaca mantra kalpa-taru param | sarovart samutthya prajvalan brahma-tejas ||38|| kaa tasthau saras-tre vaa-mle manohare | jajpa parama mantra sampjya jagad-varam ||39|| atha tat-tta-vipro hi samanviya suta ciram | gatv ca sva-gha dukh okrta sa ruroda ca ||40|| samudyat tanu tyaktu tan-mt putra-vrtay | na tatyja tanu vipro dv susvapnam uttamam ||41|| vipro vipr gha tyaktv putrnveaa-prvakam | prayayau knana ghora sarvai ca bndhavai saha ||42|| sarva vana samanviya prayayus te sarovaram | dadus te iu ghya srybha vaa-mlake ||43|| cucumba gaa putrasya vipro vipr ca sradam | ilea krameaiva mt tta puna puna ||44|| putra ca sarva-vttnta kathaym sa sdaram | rutv putrasya vipra ca vipr bndhavas tath || 45|| yayu sarve sva-dea ca paramhlda-mnas | candra-bhg samuttrya vivea nagara param ||46|| nagara-stho npendra ca dv tejasvina ium | dadau tasmai sva-kany ca ratnlakra-bhitam ||47|| yuvat sundar ym tapta-kacana-sanibhm | pati-vrat mah-bhg sundar kamalkal ||48|| gajendr sahasra ca pradadau yautuka mud | avn daa-laka ca ratnn ca sahasrakam ||49|| dsn nika-kahn saundar sahasrakam | vastra-ratna-sahasra ca bahu-mlya sudurlabham ||50|| dsn ca sahasra ca padtn tri-lakakam | daa-laka suvara ca ratna-ml sudurlabhm ||51|| datv tasmai ca kany ca ruroda ca sabhryaka | rj ca kanyay srdha prayayau vipra-mandiram ||52|| gatv cpi kiyad dra dadara nagara npa | atva sundara ramya vijitya cmarvatm ||53|| uddha-sphaika-saka ratna-sra-vinirmitam | tri-koi-calik-geha nava-koi-sumandiram ||54|| sapta-prkra-yukta ca parikh-traya-samyuktam | durlaghyam ati-durgamya ripm api putraka ||55|| io ca svrama ramya sad-ratna-sra-nirmitam | sphurat vajra-kapa ca ratnendra-kalanvitam ||56|| sad-ratna-darpair dpa ratna-kumbhair virjitam | prgaa ratna-srhya ratna-sopna-obhitam ||57|| manohara rja-mrga sindrdi-pariktam | prkra mai-bhhyam uccair ka-spari ca ||58|| jagma vismaya rj dv nagaram uttamam | pitr mtr saha iur vismaya ca yayau mud ||59|| gajendr tri-laka ca vn ata-lakakam | catur-gua padtnm yayus te 'py anuvrajam ||60|| vraendra puras ktya vey ca nartaka tath | dvij ca pra-kumbh ca pati-putravat sat ||61|| mah-ptra iu dv gajendropari-sasthitam | mrdhn nanma vegenpy avaruhya gajd api ||62|| iu praveay sa ratna-nirma-mandiram | ratna-sihsana tasmai pradadau sdara mud ||63|| kany-dtre ca pitre ca mtre ca sdara mud | ratna-sisana ramya pradadau ptra eva ca ||64|| ium sieva ptra ca svaya ca veta-cmarai | dadhra ratna-chatra ca hrhra-pariktam ||65|| uvsa sa sa-bhry ca sudharmy mahendravat | vasura ca yayau geha iun ca puraskta ||66|| triat-sahasra-vara ca rj rjya cakra sa | klntare tat-pit ca vane vyghrea bhakita ||67|| pati-vrat mah-bhg mt saha-mt suta | ratna-ynena ramyea sa-strka ka-mandiram ||68|| prayayau sdara vipra ka-naivedya-bhakat | tad-asthi bhuktv vyghra ca pta sadya ca spratam ||69|| tbhy srdha ca prayayau goloka sumanoharam | iur deha parityajya himdrau svar-ad-tae ||70|| datv putrya rjya ca svargd api sudurlabham | mkau-patn-garbhe ca lebhe janma sva-karma ||71|| mrkaeyo muni-reho babhva para-janmani | sapta-kalpnta-jv ca nryaa-varea sa ||72|| babhva sprata vipra ka-naivedya-bhakat | va-bhakita ca naivedya bhuktv ced d gati |
akmata cpy ajto jra-mrga-sthita suta ||73|| yo bhaket kmato jto nitya naivedyam psitam | na jnanti gatis tasya ved catvra eva ca ||74|| iti te kathita brahmann itihsa purtanam | carya madhura ramya ki bhya rotum icchasi ||75||
r-nrada uvca ruta naivedya-mhtmyam atva sumanoharam | varasypi he tta kasya paramtmana ||76|| adhun rotum icchmi svtma-sandeha-bhajanam | nryaarer kahe ca kavaca tasya tad vada ||77||
atha kavaca-prana
sanat-kumra uvca mampy astti sandeho vacane prapitmaha | kasya tat kavaca brahmann ida vaktu tvam arhasi ||78|| sa pit sa guru svaccha karoti bhrama-bhajanam | ghra brhi mah-bhga nrada m suta-priya ||79||
brahmovca nryaena munin jagan-magala-magalam | viprya kavaca dattam dhyna ca parmtmana ||81|| tad bravmi mah-bhga tvm eva nrada prati | kaha-stha kavaca vaktu naiva aknomi spratam ||82|| mat-kahe kavaca yasya gopanya sudurlabham | nryaari-kahe ca tad eva paramdbhutam ||83|| tad eva dharma-kahe ca narasya ca mahtmana | agastyasya ca kahe ca lomaasya mah-mune ||84|| tulasy cpi sajy svitry cpi putraka | anye ca bhgyavat bhrate ca sudurlabhe ||85||
nrada uvca pact roymi kavaca jagan-magala-magalam | dhyna pj vidhna ca kasya paramtmana ||86|| dau kathaya bhadra te para parama-bhadrakam | subhadra-prpta kavaca mhtmya yasya durlabham ||87||
r-uka uvca sanat-kumro vaikuha brahma-loka ca brahmai ?what?| gate brahman ki cakra bhagavn nrado muni ||1||
vyso uvca munis tayo ca gatayo sa ruroda sarit-tae | itas tata ca babhrma mad-viyoga-ucspada ||2|| sva-mnase samlokya muni-reha sa unman | dhyyamno hari-pada iva drau samutsuka ||3|| praamya pitara bhakty kumra bhrtara tath | jagma tapasa-sthnt kailsbhimukhe muni ||4|| sntv ca kta-mly sapjya paramevaram | bhuktv phala jala ptv prayayau gandha-mdanam ||5|| dadara brhmaa tatra vaa-mle manohare | kaamastam dhyyamna r-ka-carambujam ||6|| drga nagna gaurga drgha-lomabhir vtam | nimlitka snanda snandru-samanvitam ||7|| pdme padmea-edi-sura-pjita-vandite | r-pda-padme obhhye avat-sanyasta-mnasam ||8|| bhya-jna-parityakta yoga-jna-viradam | ivasya iya sad-bhakta yogndr guror guro ||9|| ht-padme padma-nbha ca paramtmnam varam | pradpa-kalikkra brahma-jyoti-santanam ||10|| ski-svarpa parama bhagavantam adhokajam | payanta sasmita ka pulakkita-vigraham ||11|| sad-bhvodrikta-citta ca sad-bhva puruottame | dv mahari-pravara devari-vismayam yayau ||12|| itas tata ca babhrma dadara svrama mune | atva suraha-sthna ramya ramya nava navam ||13|| susnigdha sundara uddha para svaccha sarovaram | veta-raktotpala-dalai kamalai kamanyakam ||14|| gujadindinda-varair ?what? makarandodarais tath | vykulai sakulai avad-rjitai ca virjitam ||15|| vanyair vkair bahu-vidhai phala-kh-suobhitai | karajakai ca karajair bimbai khoikais tath ||16|| tintibhi kapitthai ca vaa-iap-candanai | mandrai sindhu-vrai ca ti-patrai suobhanai ||17|| guvkair nriketai ca kharjurai panasais tath | tlai lai piylai ca hintlair vakulair api ||18|| mrair mrtakai caiva jambrair dimais tath | r-phalair vadarbhi ca jambubhir ngaragakai ||19|| supakva-phala-obhyai susnigdhai sumanoharai | taruais taru-rjais ca nn-jtibhir psitam ||20|| mallik-mlat-kunda-ketak-kusumai ubhai | mdhavn lat-jlai carcita cru-campakai ||21|| kadambn kadambai ca svacchai vetai ca pupitai | ngevar vndai ca dpta mandrakair varai ||22|| hasa-kraa-vakulai pus-kokila-kulais tath | santata kjita uddha suvyakta sumanoharam ||23|| rdlai arabhai sihair gaakair mahiai param | manoharai ka-srai camarabhir bhva-bhitam ||24|| mah-muni-prabhvena his-doa-vivarjitam | dasyu-caura-hisra-jantu-bhaya-oka-vivarjitam ||25|| supuyada trtha-vara bhrate supraasitam | siddha-sthala siddhida ta mantra-siddhi-kara para ||26|| dvrama muni-reho jagma muni-sasadi | sane ca samsna dhyna-hna dadara tam ||27|| samuttasthau sa vegena dv devari-pugavam | datvmala phala mla sabh sa cakra ha ||28|| prana cakra sa muni-v-pi nradam | sasmita sasmita uddha uddha-vaa-samudbhavam ||29|| sad-bhgyopasthita dpta jvalanta brahma-tejas | atithi brhmaa-vara brahma-putra ca pjita ||30||
munir uvca ki nma bhavato vipra kva ysti kva cgata | kva te pit sa ko vpi kva vsa kutra sabhava ||31|| m v mamrama vpi pta kartum ihgata | mrtimad-brahma-tejo hi mama bhgyd upasthita ||32||
atha vaiava-darana-phalam
na hy ammayni trthni na dev mcchitmay | te punanty uruklena vaiavo daranena ca ||33|| sadya ptni trthni sadya pt sa-sgar | sa-aila-knana-dvp pda-spard vasundhar ||34|| dhanyo 'ha kta-ktyo 'ha saphala mama jvanam | sahasopasthito gehe brhmao vaiavo 'tithi ||35|| pjito vaiavo yena viva ca tena pjitam | rama vastu-sahita sarva tubhya niveditam ||36|| phalni ca supakvni bhukva bhogni smpratam | suvsitam piba svdu tala nirmala jalam ||37|| dugdha ca surabh-datta ramya madhurita madhu | paripakva phala-rasa piba svdu muhur muhu ||38|| sukha-bjye sutalpe ca ayana kuru sundare | suta-vta-saugandhya-ptena surabh-kte ||39||
athtithi-pjana-phalam
atithir yasya puo hi tasya puo hari svayam | harau tue gurus tuo gurau tue jagat-trayam ||40|| adhihttithir gehe santata sarva-devat | trthny etni sarvi puyni ca vratni ca ||41|| tapsi yaj satya ca la dharma sukarma ca | apjitair atithibhir srdha sarve praynti te ||42||
athtithi-vimukhe do atithir yasya bhagno ght pratinivartate | pitaras tasya dev ca puya dharma-vratan ||43|| yama pratih lakm cbha-devo gurus tath | nir pratigacchanti tyaktv ppa ca pruam ||44|| str-ghnai caiva kta-ghnai ca brahma-ghnair guru-talpa-gai | vivsa-ghtibhir duair mitra-drohibhir eva ca ||45|| satya-ghnai ca kta-ghnai ca ppibhi sthpibhis tath | dnpahribhi caiva kany-vikriyibhis tath ||46|| smpahribhi caiva mithy-ski-pradtbhi | brahma-svahribhi caiva tath sthpyasvahribhi ||47|| va-vhair devalai ca tathaiva grma-yjibhi | drnna-bhojibhi caiva dra-rddhha-bhojibhi ||48|| r-ka-vimukhair viprair hisrair nara-vightibhi | gurv abhaktai rogrtai avan-mithy-pravdibhi ||49|| vipra-str-gmibhi drair mt-gmibhir eva ca | avattha-ghtibhi caiva patnbhi pati-ghtibhi ||50|| pit-mt-ghtibhi ca aragata-ghtibhi | brhmaa-katra-vi-drai il-svarpahribhi ||51|| tulyo bhavati viprendrtithir eva tv anarcita |
itya evam uktv muni pjaym sa nradam | mia ca bhojaym sa yaym sa bhaktita ||52||
r-nrada uvca nrado 'ha muni-reha brhmao brahmaa suta | tapa-sthald gato 'ha ymi kailsam psitam ||53|| tmna pvana kartu tv ca draum ihgata | punanti prina sarve viu-bhakta-pradarant ||54|| ko bhavn dhyna-pta ca nagna ca kaa-mastaka | ki dhyyase mah-bhga reha-deva ca ko guruh ||55||
munir uvca jva-mukto bhavn eva punsi bhuvana-trayam | yasya tatra kule janma tasya tat-tad-vacomana ||56|| putre yaasi toye ca kavitvena ca vidyay | pratihhy ca jyeta sarve mnasa nm ||57|| vidht jagat brahm brahmaikatna-mnasa | tat-putro 'si mahkhyto devari-pravaro mahn ||58|| lomao ' ha mah-bhga jagat-pvana-pvana | nagno'lpyur vivek ca vsas ki prayojanam ||59|| vka-mle nivse me chatrea ki ghea ca | raudra-vi-vrartha sprata kaa-mastaka ||60|| jala-budbuda-vidyudvat-trailokya ktrima dvija | brahmdi-ta-paryanta sarva mithyiva svapnavat ||61|| ki kalatrea putrea dhanena sapad riy | ki vittena ca rpea jvanlpyu mune ||62|| indrasya patanenaiva lomakotpana mama | mano ca patana tatra myay ki prayojanam ||63|| sarva-lomakotpanena keaughotpanena ca | alpyuo mama mune maraa nicita bhavet ||64|| dhyye r-pda-padma tat-pdma-padmea-vanditam | parasya praktes tasya kasya paramtmana ||65|| tasya me 'bha-devasya sarve kraasya ca | gurur me jagat ntho yogndr guru iva ||66|| mat-kahe kavaca yasya mad-guru kathayiyati | guror niedho yatrste tad vaktu ka kamo bhuvi ||67|| guro ca vacana yo hi plana na karoti ca | gurktam uktv pp sa brahma-haty labhed dhruvam ||68|| sva-guru iva-rpa ca tad-bhinna manyate hi ya | brahma-haty labhet so 'pi vighnas tasya pade pade ||69|| akartavya tu kartavya planya guror vaca | aplane sarva-vighna labhate ntra saaya ||70|| i pda-rajas cocchiligena ca | mucyate sarva-ppebhyo jvan-mukto bhaven nara ||71|| sva-guru akara paya gaccha kailsam psitam | mucyate vighna-ppebhyo guro caraa-darant ||72||
r-vysa uvca atha cbhyantara gatv nrado ha-mnasa | dadara svrama ramyam atva sumanoharam ||1|| paya phena-nibha-ayy-sahita ratna-mandiram | skd gorocanbhai ca mai-stambhair vibhitam ||2|| mandra-srasopnai kapai ca pariktam | muktmikya-hr ml-rji-virjitam ||3|| uddha-sphaika-saka prgaa mai-sasktam | sundara mandira-caya sad-ratna-kalaojjvalam ||4|| ratna-patra-pakra vahni-uddhuknvitam | sudhn ca madhnm ca pra-kumbhaka ata atam ||5|| dsa-ds-samhai ca ratnlakra-bhitai | prvat-priya-sagai ca sva-karmkula-sakalpam ||6|| tad dv ca muni-rehas tat parbhyantara yayau | ratna-sihsana-stha ca akara ca dadara sa ||7|| vyghra-carmmbara-dhara sasmita candra-ekharam | prasanna-vadana svaccha nta rmantam varam ||8|| vibhti-bhitga ca para gag-ja-dharam | bhakta-priya ca bhaktea jvalanta brahma-tejas ||9|| tri-netra paca-vaktra ca koi-candra-sama-prabham | japanta paramtmna brahma jyoti santanam ||10|| nirlipta ca nirha ca dtra sarva-sampadm | svecch-maya sarva-bja r-ka prakte para ||11|| siddhendrai ca munndrai ca devendrai parisevitam | prvada-pravara-reha-sevita veta-cmarai ||12|| durg-sevita-pdbja bhadra-kl-pariutam | purato hi vasanta ta skanda gaa-patm tath ||13|| gale baddhv ca vasana bhakti-namrtmakadhara | yogndra sva-guru abhu iras praanma sa ||14|| tuva paray bhakty devarir jagat patim | sva-guru ca pau-pati vedoktena stavena ca ||15||
r-nrada uvca namas tubhya jagan-ntha mama ntha mama prabho | bhava-rpa-taror bja phala-rpa phala-prada ||16|| abjaja praja prja sarva-bja namo 'stu te | sad-bhva parambhva vibhva bhvanraya ||17|| bhavea bhava-bandhea bhvbdhinvinyaka | sarvdhra nirdhra sdhra dhara-dhara ||18|| veda-vidydhrdhra gadhara namo 'stu te | jayea vijaydhra jaya-bja jaytmaka ||19|| jagad-de jaynanda sarvnanda namo 'stu te|
ity evam uktv devari ambho ca purata sthita | prasanna-vadana rmn bhagavs tam uvca sa ||20||
r-mah-deva uvca vara vu mah-bhga yat te manasi vartate | dsymi tv dhruva putra dtha sarva-sapadm ||21|| sukha mukti harer bhakti nicalm avininm | hare pda tad-dsya slokydi-catuayam ||22|| indratvam amaratva v yamatvam anilevaram | praj-patitva brahmatva siddhatva siddha-sdhanam ||23|| siddhaivarya siddhi-bja veda-vidydhipa param | aimdika-siddhi ca mano-yyitvam psitam ||24|| hare pada ca gamana sa-arrea llay | eteu vchitrtheu ki v te vchita suta ||25|| tan me brhi muni-reha sarva dtum aha kama |
akarasya vaca rutv tam uvca mah-muni ||26||
r-nrada uvca dehi me hari-bhakti ca tan-nma-sevane ruci | ati-t gukhyne nityam astu mamevara ||27||
nradasya vaca rutv jahsa akara svayam | prvat bhadra-kl ca krttikeyo gaevara ||28|| sarva dadau mah-devo nradya ca dhmate | sarva-pradas tu sarvea sarva-kraa-kraa ||29|| nradena kta stotra nitya ya prapahet uci | hari-bhaktir bhavet tasya tan-nmni guato ruci ||30|| daa-vra-japenaiva stotra-siddhir bhaven nm | sarva-siddhir bhavet tasya siddha-stotro bhaved yadi ||31|| iha prpnoti lakm ca nical laka-paurum | pari-pram ahaivaryam ante yti hare padam ||32|| putra viia labhate hari-bhakta jitendriyam | susdhy suvint suvrat ca pati-vratm ||33|| praj bhmi yaa krti vidy sa-kavit labhet | prasyate mah-bandhy varam eka oti cet ||34|| galat-kuh mah-rog sadyo rogt pramucyate | dhan mah-daridra ca kpaa satyavn bhavet | viprad-grasto rja-baddho mucyate ntra saaya ||35||
r-vysa uvca vara datv mah-devo bhakty ta brhmatithim | pj cakra vedokt svaya veda-vid vara ||1|| bhuktv ptv muni-reho mah-devasya mandire | tihann upsn cakre prvat-parameayo ||2|| ekad cira-klnte tam uvca mah-munim | mah-deva sabh-madhye kpay ca kp-nidhi ||3||
r-mah-deva uvca ki v te vchita vatsa brhi m yadi rocate | varo datta kim apara yat te manasi vartate ||4||
mah-deva-vaca rutv tam uvca mah-muni | kailse ca sabh-madhye yat tan-manasi vchitam ||5||
r-nrada uvca jnam dhytmika nma veda-sra manoharam | hari-bhakti-prada jna muktida jnam psitam ||6|| yoga-yukta ca yaj jna jna yat siddhida tath | sasra-viaya-jnam eva paca-vidha smtam ||7|| ram samcra te dharma-pariktam | vidhavn ca bhik yatn brahma-cri ||8|| pj-vidhna kasya tat-stotra kavaca manum | puracary-vidhna ca sarvhnikam abhpsitam ||9|| jva-karma-vipka ca karma-mla-nikntanam | sasra-vsan k v lakaa praktayo ||10|| tayo para v ki vastu tasyvatra-varamam | ko v tad-aa ka pra paripratama ca ka ||11|| nryaari-kavaca subhadra-pravarya ca | yad datta ki tad devea tad rdhya prayatnata ||12|| may jnam anpha yad yad asti surottama | tan me kathaya tattvena mm evnugraha kuru ||13|| guro ca jnodgiraj jna syn mantra-tantrayo | tat tantra sa ca mantra syd yato bhaktir adhokaje ||14|| jna syd vidu kicid veda-vykhyna-cintay | svaya bhavn veda-kart jndhiht-devat ||15||
r-uka uvca nrado hi mah-jn devarir brahmaa suta | sarva-veda-vid reho gariha ca varihaka ||1|| katha sa nopadia ca jna-hno mah-muni | tan m bodhaya vibho sandeha-bhajana kuru ||2||
r-vysa uvca nrado brahmaa putra pur-kalpe babhva sa | sarva-jna dadau tasmai vidht jagatm api ||3|| ved ca phaym sa vedgny api suvrata | siddha-vidy ilpa-vidy yoga-stra purakam ||4|| bhagavn ekad putra kathaym sa sasadi | si kuru mah-bhga ktv dra-parigraham ||5|| brahmaa ca vaca rutv kopa-raktsya-locana | uvca pitara kopt para ka-paryana ||6||
r-nrada uvca sarvem api vandyn pit caiva mah-guru | jna-dtu paro vandyo na bhto na bhaviyati ||7|| stana-dtr garbha-dhtr sneha-kartr sadmbik | janma-dtnna-dt syt sneha-kart pit sad ||8|| na kamau tau ca pitarau putrasya karma khaitum | karoti sad-guru iya-karma-mla-nikntanam ||9|| guru ca jnodgirat jna syn mantra-tantrayo | tat tantra sa ca mantra ca ka-bhaktir yato bhavet ||10|| r-ka-vimukho bhtv viaye yasya mnasam | viam atyamta tyaktv sa ca mho nardhama ||11|| sa guru sa pit vandya s mt sa pati suta | yo dadti harau bhakti karma-mla-nikntan ||12|| r-ka-bhajana tta sarva-magala-magalam | karmopabhoga-rogam auadha tan-nikntanam ||13|| aho jagad-vidhtu ca dharma-stur iya mati | svaya my-mohita ca para bhraa karoti ca ||14|| vius tv mohitm ktv yuyoja sraum vara | na dadau svtma-bhakti t sva-dsya cti-durlabham ||15|| mt dadti putrya modaka kun-nivrakam | sa ca blo na jnti kathabhta ca modakam ||16|| blaka vacana ktv mia dravya pradya sa | pit prayti kryrtha viun mohitas tath ||17|| sasra-kpa-patito viun prerito bhavn | na yukta patana tatra tad uddhram abhpsitam ||18|| jn guru ca balavn bhavbdhe iyam uddharet | guru svayam asiddha ca durbala katham uddharet ||19|| guror aty-avaliptasya krykryam ajnata | utpatha-pratipannasya paritygo vidhyate ||20|| sa guru paramo vair yo dadti hy asan-matim | ta namas-ktya sat-iya prayti jnada gurum ||21|| sasra-viayonmatto guru-rrta sva-karmai | durbalo durvaha bhra dadti janakya ca ||22||
brahmovca jna te bhavatu bhraa str-jito bhava pmara | sarva-jtiu gandharva km so 'pi bhavn bhava ||24|| pacat-kminn ca svaya bhart bhavcirt | ts vaa ca satata str kr mgo yath ||25|| gra-ro bhava re avat-susthira-yauvana | ts nitya yauvann sundar priyo bhava ||26|| kma-bdhyo bhava cira divya-vara-sahasrakam | nirjane nirjane ramye vane kr kariyasi ||27|| tato vara-sahasrnte may apta sva-karma | vipra-dsy tu dry janiyasi na saaya ||28|| tato vaiava-sasargt vior ucchia-bhojant | viu-mantra-prasdena viu-my-vimohita ||29||
ttasya vacana rutv cukopa nrado muni | apa pitara ighra drua ca yathocitam ||30||
apjyo bhava dua tva tvan-mantropsaka kuta | agamygamanecch te bhaviyati na saaya ||31||
nradasya tu pena so 'pjyo jagat vidhi | dv sva-kany-rpa ca pacd dhvitavn pur ||32|| puna sva-deha tatyja bhartsita sanakdibhi | lajjita kma-yukta ca punar brahm babhva sa ||33|| nradas tu namas-ktya pitara kamalodbhavam | vipra-deha parityajya gandharva ca babhva sa ||34|| nava-yauvana-klena balavn madanoddhata | jahra kany pacat balc citra-rathasya tu ||35|| gndharvena vivhena t uvha ca nirjane | mrcch prpu ca t kany dv sundaram varam ||36|| visaspuru ca pitara mtara bhrtara tath | remire tena srdha ca kmukya kmukena ca ||37|| kandarer kandare ramye ramye sundara-mandire | aile aile surahasi knane knane tath ||38||
pupodyane taru-dyne nady nady nade nade | sararehe sararehe vare candra-sarovare ||39|| sureasypi nikae subhadrasya tae tae | agamye ca mah-ghore gandha-mdana-gahvare ||40|| parijta-taru ca pupitn manohare | tad-antare sundare cmodite pupa-vyun ||41|| malaye nilaye ramye sugandhe candannvite | candanokita-sarvga candanktena kmin ||42|| ramya-campaka-ayysu candanktsu sasmit | divnia na jnanti kmin sasmitena ca ||43|| visyandake rasene nandane pupa-bhadrake | svh-vane kmyake ca ramyake pribhadrake ||44|| surandhake gandhake ca surahre purake 'pi ca | klajare pajare ca kc-kcana-knane ||45|| madhu-mdhava-mse ca madhre madhu-knane | vane kalpa-tar ca viva-kru-kta-sthale ||46|| ratnkar nikare sundare sundarntare | suvele ca suprve ca pravlkura-knane ||47|| mandre mandire pre gndhre ca yugandhare | vane keli-kadambn ketakn manohare ||48|| mdhav-mlatn ca ythikn vane vane | campakn paln kundn vipine tath ||49|| ngevara-lavagn antare lalitlaye | kumudn pakajn pakile komala-sthale ||50|| sthala-padma-prakro ca bhmi-campaka-knane | lgaln rasln panasn sukha-prade ||51|| kadal-badar ca r-phaln ca r-yute | jambr ca jambn karajn tathaiva ca ||52|| ktv bihra tbhi ca gandharva copavarhaa | divya vara-sahasra ca svrama punar yayau ||53|| rutv vidhtur hvna pukara ca yayau puna | dadara tatra brahmam ratna-sihsana-sthitam ||54|| devendrai cpi siddhendrair munndrai sankdibhi | samvta sabhy ca rako-gandharva-kinnarai ||55|| suobhita yath candra gagane bhagaai saha | praanma sabh-madhye tbhi srdha jagad-vidhim ||56|| mahea ca gaea ca dhanea eam varam | dharma dhanvantari skanda srya-soma-hutanam ||57|| upendrendra viva-kru varua pavana smaram | yamam aau vasn rudrn jayanta nalakvaram ||58|| sarvn devn namas-ktya nanma muni-pugavam | agastya ca pulastya ca pulaha ca pracetasam ||59|| sarva-reha vasiha ca daka ca kardama tath | sanaka sananda ca ttya ca santanam ||60|| sanat-kumra yoga jnin ca guror gurum | vohu paca-ikha sakha bhgum agirasa tath ||61|| suri kapila kautsa kratu nryaa naram | marci kayapa kava vysa durvsasa kavim ||62|| bhaspati ca cyavana mrkaeya ca lomaam | vlmki parau-rma savarta ca vibhakam ||63|| devala ca vma-devam ayaga parram | etn sarvn namas-ktya tasthau sa purato vidhe ||64|| tuva sarvn dev ca munndr ca tathaiva ca | tam uvca sabh-madhye vidht jagatm api | sasmita suprasanna ca gandharvam upavarhaam ||65||
brahmovca r-ka-rasa-sagta v-dhvani-samanvitam | kuru vatsdhuntraiva vantu munaya sur ||66|| gopn vastra-haraa hara rsa-mahotsavam | tbhi srdha jala-kr harer utkrtana kuru ||67|| ka-sakrtana tra punti ruti-mtrata | rotra ca pravaktra puruai saptabhi saha ||68|| yatraiva prabhaved vatsa tan-nma-gunukrtanam | tatra sarvi trthni puyni magalni ca ||69|| tat-krtana-dhvani rutv sarvi ptakni ca | drd eva palyante vainateyam ivorag ||70|| tad dina saphala dhanya yaasya sarva-magalam | r-ka-krtana yatra tatraiva nyuo vyaya ||71|| sakrtana-dhvani rutv ye ca ntyanti vaiav | te pda-raja-spart sadya pt vasundhar ||72|| tat-krtana bhaved yatra kasya paramtmana | sthna tac ca bhavet trtha mtn tatra muktidam ||73|| ntra ppni tihanti puyni susthiri ca | tapasvin ca vratin vratn tapas sthalam ||74|| vartate ppin dehe ppni tri-vidhni ca | mah-ppopapptippny eva smtni ca ||75|| hant yo vipra-bhik yatn brahma-cri | str ca vaiavn ca sa mah-ptak smta ||76|| bhr-ghna cpi go-ghna ca dra-ghna ca kta-ghnaka | vivsa-ght vi-bhoj sa eva hy upaptak ||77|| agamygamino ye ca sura-vipra-svahria | atiptakina caite veda-vidbhi prakrtit ||78|| ka-sakrtna-dhynt tan-mantra-grahad aho | mucyante ptakais tais tai ppinas tri-vidh smt ||79|| tapo-yaja-kt ptas trtha-snta-vrat tath | bhikur yatir brahma-cr vna-prastha ca tpasa ||80|| pavitra paramo vahni supavitra jala yath | ete sarve vaiavn kal nrhanti oam ||81|| viu-pdodakocchia bhujate ye ca nityaa | payanti ca il-cakra pj kurvanti nityaa ||82|| jvan-mukts ca te dhany hari-ds ca bhrate | pade pade 'vamedhasya prpnuvanti phala dhruvam ||83|| nahi te parbht puyavanto jagat-traye | te ca pda-rajas trtha pta tath dhar ||84||| te ca darana spara vchanti munaya sur | puru sahasra ca pta taj-janma-mtrata ||85||
ity uktv jagat dht tatra t babhva sa | carya menire rutv dev ca munayas tath ||86|| etasminn antare tatra vidy-dharya samgat | gandharv cpi vividh nantu kinnar jagu ||87|| rambhor va ghtc ca menak ca tilottam | sudhmukh pra-citt mohin kalik tath ||88|| campvat candra-mukh padm padma-mukhti ca | et cny ca bahvya ca vavat susthira-yauvan ||89|| bhan-nitamba-rokstanabhrai samnat | addhsy prasannsy kmrt ca samyayu ||90|| veda-j mrtimanta ca ved ctvra eva ca | brhma bhikava siddh yatayo brahma-cria ||91|| samyayus tath mand daiva-j stuti-phak | lakm sarasvat durg svitr rohi rati ||92|| tulas pthiv gag svh ca yamun tath | vru manasendr t sarv deva-yoita ||93|| muni-patnya ca gandharvyo hara-yukt samyayu | aho mahotsava paramnanda-mnas | vicitr ca brahma-sabh pukara trtham yayu ||94||
uka uvca mahotsave sunipanne dnasyottara-klata | ki babhva rahasya ca tan m vykhytum arhasi ||1||
r-vysa uvca saprpya dna devn gandharva copavarhaa | te ca purato bhakty vidaym sa vai sad ||2|| rutv tad vacana brahm tam uvca ca sasadi | ambhun ca samlocya brahmovca vidht jagatm api ||3|| mathur-gamana caiva kasya paramtmana | vilpa gopa-gopn rvaysm ca smpratam ||4||| mahotsava kuru puna vantu munaya sur | gyantu t ca sagta ntyantv apsar ga ||5|| brahmaa ca vaca rutv nantyu cpsaroga | cakrus t sarasa gta vidydharya ca sasadi ||6|| myin caiva pravaro gandharva copavarhaa | jagau sandhna-bhvena mathur-gamana hare ||7|| vilpa gokula-sthn rutv vipr surdaya | mrcch prpu ca rurudur dadur dna puna puna ||8|| gopn virahlpair mrcchita copavarhaa | visvarea vitant tu tla-bhago babhva ha ||9|| tat tla-bhaga vijya dev ca munayas tath | cukupu sahas sarve nirgats tan mukhgnaya ||10|| tad dv sahas bhto gandharva copavarhaa | sasmra ka svabha paramtmnam varam ||11|| dadu smti-mtrea tat-tejo nabhasi sthitam | stambhit devat sarvi-cakra-puttalik yath ||12|| stambhit vahnaya sarve munaya ca vijmbhit | hari-smti cbhayad ubhad vighna-nin ||13|| dadur devat sarv munaya cpi yoita | gandharv ca tathaivnye tejo dya sukha-pradam ||14|| para kujaikkra kondu-kiraa-prabham | yojanyata-vistra susnigdha sumanoharam ||15|| tat tejo 'bhyantare sarve dad ratham uttamam | gavytimna vistra dhanu-koi-samucchritam ||16|| vetvn ca cakr sahasrea samvtam | amlya-ratna-racitam varecch-vinirmitam ||17|| nn-citra-vicitrhya manoyyi mamoharam | muktmikya-parama-hrhrair virjitam ||18|| ratna-darpaa-lakai ca tri-lakai veta-cmarai | vahni-uddhukn ca tri-lakai pariobhitam ||19|| tri-koibhi ca jvalita kr-sundara-mandirai | prijta-prasnn mandar manoharai ||20|| mljlais tri-lakai ca mlatn ca maitam | evabhta ratha dv dadus te tad-anantare ||21|| madhya-kohbhyantare ca kiora yma-sundaram | vahni-uddhukenaiva pta-varena obhitam ||22|| ratna-keyra-valaya-ratna-majra-rajitam | ratna-kuala-yugmena gaa-sthala-samujjvalam |||23|| addhsya-prasannsya nityopsya sursurai | candanokita-sarvga mlat-mlya-maitam ||24|| main kaustubhendrea gaa-sthala-vibhitam | para pradhna parama paramtmnam varam ||25|| stuta brahmea-eai ca rdh-vaka sthala-sthitam | vednirvacanya ca svecchmayam anvaram ||26|| nitya nitya nirgua ca jyoti-rpa santanam | prakte param na bhaktnugrahaktaram ||27|| koi-kandarpa-lvaya-ll-dhma-manoharam | mayra-puccha-ca ca vara va-dhara para ||28|| dv tam adbhuta rpa tuva kamalodbhava | gaea ea ambhu ca tad-anye munaya sur ||29||
brahmovca para brahma para dhma paramtmnam varam | vande vandya ca sarve sarva-kraa-kraam ||30|| sarvevara sarva-rpa sarvdya sadbhir itam | vedvedya ca vidvadbhir na da svapna-gocare ||31||
r-mahdeva uvca siddha-svarpa siddhdya siddha-bja santanam | prasiddha siddhida nta siddhn ca guror gurum ||32|| vande vandya ca mahat part paratara vibhum | svtm-rma pra-kma bhaktnugrahaktaram ||33|| bhakti-priya ca bhaktea sva-bhakti-dsyada param | sva-pada-pradam eka ca dtra sarva-sampadm ||34||
ananta uvca vaktr ca sahasrea ki v staumi ruti-rutam | koibhi koibhir vaktrai ko v stotu kama prabho ||35|| kim u stoyati ambhu ca paca-vaktrea vcchitam | kart catur vedn ki stoyati catur-mukha ||36|| a-vaktro gaja-vaktra ca dev ca munayo 'pi v | ved v ki veda-vida stuvanti prakte param ||37|| vednirvacanya ca ved nirvaktum akam | veda-vijta-vkyena vidvsa ki stuvanti tam ||38||
r-gaea uvca mrkho vadati viya budho vadati viave | nama ity evam artham ca dvayor eva sama phalam ||39|| yasmai datta ca yaj jna jna-dt hari svayam | jnena tena sa stauti bhva-grh janrdana ||40|| eka-vaktro 'neka-vaktro mrkho vidvn sva-karma | adhan ca dhan vpi saputro vpy aputraka ||41|| karma param a ca stotu ko vpy anuttamam | yath-akti stuti pj vandana smaraa hare ||42|| sakrtana ca bhajana japana buddhy-anukramam | kurvanti santo 'santa ca santata paramtmana ||43||
krtikeya uvca sarvntartm bhagavn jna ca sarva-jvin | jnnurpa stavana santo naiva hasanti tam ||44|| bhaveu tri-vidho loko 'py uttamo madhyamo 'dhama | sarve sva-karma-vaa-g nieka kena vryate ||45|| sarvevara ca savkya sarvo vadati mat-prabhum | mad-varasya samat sarveu kikareu ca ||46|| bhajanti kecit uddhnta paramtmnam varam | kecit tad-aa prpnuvanti kramea tam ||47||
dharma uvca aha sk ca sarve vidhin nirmita pur | vidhtu ca vidht tva sarvevara namo 'stu te ||48||
dev cu ya stotum asamartha ca sahasryu svaya vidhi | jndhideva ambhu ca ta stotu ki vaya kam ||49||
ved cu ki jnmo vaya ke vpy ananteasya yo gua | vaya ved tvam asmka kraasypi kraka ||50||
munaya cu yadi ved na jnanti mhtmya paramtmana | na jnmas tava gua vednusrio vayam ||51||
sarasvaty uvca vidydhidevatha ca ved vidydhidevak | veddhidevo dht ca tad-a staumi ki prabho ||52||
padmovca yat pda-padma padmea e cnye surs tath | dhyyante munayo dev dhyye ta prakte param ||53||
r-prvaty uvca tava vakasi rdhha rse vndvane vane | mah-lakm ca vaikuhe pda-padmrcane rat ||55|| veta-dvpe sindhu-kany vior urasi bh-tale | brahma-loke ca brahm veda-mt ca bhrat ||56|| tavjay ca devnm avirbht ca tejasi | nihatya daityn devrn datv rjya surya ca ||57|| tat-pacd daka-kanyham adhun prvat hare | tavjay hara-kroe tvad-bhakt prati-janmani ||58|| nryaa-priy avat tena nrya rutau | vior aha par-aktir viu-my ca vaiav ||59|| ananta-koi brahma may sammohita sad | vidu rasangre ca pratyaka hi sarasvat ||60|| mah-vio ca mtha vivni yasya lomasu | rmevar ca sarvdy sarva-akti-svarpi ||61|| tad-rse dhrad rdh vidvadbhi parikrtit | paramnanda-pdbja vande snanda-prvakam ||62|| yat-pda-padma dhyyante paramnanda-kraam | pda-padmea-edy munayo manava sur ||63|| yogina santata santa siddh ca vaiavs tath | anugraha kuru vibho buddhi-aktir aha tava ||64||
iti savta stotra ya pahet sayata uci | ihaiva ca sukha bhukte yty ante r-hare padam ||65|| nivtteu ca vedeu devu muni-pugave | upavarhaa-gandharva stuti kartu samudyata ||66||
atha gandharva-kta-stotram
gandharva uvca vande nava-ghana-yma pta-kaueya-vsasam | snanda sundara uddha r-ka prakte param ||67|| rdhea rdhik-pra-vallabha vallav-sutam | rdh-sevita-pdbja rdh-vaka-sthala-sthitam ||68|| rdhnurga rdhikea rdhpahta-mnasam | rdhdhara bhavdhra sarvdhra nammi tam ||69|| rdh-ht-padma-madhye ca vasanta santata ubham | rdh-saha-cara avat rdhj-pari-plakam ||70|| dhyyante yogino yogt siddh siddhevar ca yam | ta dhyye satata uddha bhagavanta santanam ||71|| sevante santata santo brahmea-ea-sajak | sevante nirgua brahma bhagavanta santanam ||72|| nirlipta ca nirha ca paramtmnam varam | nitya satya ca para bhagavanta santanam ||73|| ya ser di-bhta ca sarva-bja part param | yoginas ta prapadyante bhagavanta santanam ||74|| bja nnvatr sarva-kraa-kraam | vedvedya veda-bja veda-kraa-kraam ||75|| yoginas ta prapadyante bhagavanta santanam |
ity evam uktv gandharva papta dhara-tale ||76|| nanma daavad bhmau deva-deva part param | iti tena kta stotra ya pahet prayata uci ||77|| ihaiva jvan-mukta ca pare yti par gatim | hari-bhakti harer dsya goloke ca nirmaya | prada-pravaratva ca labhate ntra saaya ||78||
r-uka uvca prayte rdhik-nthe goloka ca nirmayam | babhva ki rahasya ca gate gandharva-pugave ||1||
r-vysa uvca sarve dev ca munaya prayte paramtmani | sarve babhvus te t vaysva dintyaye ||2|| uvca ambhur brahma nti-sra-viradam | jndhidevo bhagavn parima-sukha vaca ||3||
r-mah-deva uvca rakit yasya bhagavn kalya tasya santatam | sa yasya vighna-kart ca rakitu ta ca ka kama ||4|| smti-mtrea nirvighn ye ca ka-paryaa | vighna kartu ke samarths te ca munaya sur ||5|| kopgnin sthala kutra stambhitn ca smpratam | devn ca munn ca kaenaivevarecchay ||6|| yadi tihanti bhmau ca dagdha-asy vasundhar | jale yadi tatas tapta nahste jala-jantava ||7|| sthle dahanti lok ca vk ca pralaygnaya | vidhna kartum ucitam e ca jagat vidhe ||8|| tvam eva dht jagat pit ca viur vara | klgni-rudra sahart nedn pralaya-kama ||9|| ete viayia sarve kasya paramtmana | jvah ca satata dik-pl ca dig-var ||10|| tasyaivjvaho dharma sk ca karma nm | bhramanti viaye avan mohit myay hare ||11|| aha na pt na sra na sahart ca jvanm | nirlipto ' ha tapasv ca harer rdhanonmukha ||12|| sahra-viaya mahya r-ka ca pur dadau | datv rudrya tad aha tapasysu rato hare ||13|| tad-arcanena dhynena tapas pjanena ca | stavena kavacanenaiva nma-mantra-japena ca ||14|| mtyujayo ' ha adhun na ca kld bhaya mama | kla saharate sarva m vin ca tathevaram ||15|| pur sarvdi-sarge ca kasyacit sraur eva ca | bhlodbhav ca te rudrs tev eko ' ha akara ||16|| kalpa ca brahmaa pte laye prktike tath | sarve na viayio na bhakt ca yathevara ||17|| asakhya-brahmaa pta kalpa csakhya eva ca | samatta kati-vidho bhavit y puna puna ||18|| r-kasya nimeea brahmaa patana bhavet | tatra prktik sarve tiro-bht puna puna ||19|| na prkto na viay nitya-deh ca vaiava | harer varemaro 'ha ivdhras tatas tata ||20|| jala-pluta ca vivaugha laye prktike dhruvam | brahma-loka-paryanta para klaya vin ||21|| sarv devyo viln ca ka satya sunicitam | sarve pumso ln ca satye nitye santane ||22|| aha ka ca prakti prada-pravaro hare | nitya nity vidyamn goloke ca nirmaye ||23|| eka o na dvitya iti sarvdi-sargata | nahi nayanti tad-bhakt prakti-prkte laye ||24|| tasya bhaktottamn ca satata smaraena ca | yur-vyayo nahi bhavet katha mtyur bhaviyati ||25|| na vsudeva-bhaktnm aubha vidyate kvacit | te bhaktottamn ca satata smaraena ca ||26|| janma-mtyu-jar-vydhi-bhaya npy upajyate | atra kalpe bhavn brahm vyavastht ca karmasu ||27|| sthala kopnaln ca vidhna yad vidhe kuru | ambho ca vacana rutv kampita kamalsana | sthala cakra vahnnm jay akarasya ca ||28||
brahmovaca jvaras tri-pdas tri-ir a-bhujo nava-locana | bhasma-praharao raudra klntakayamopama ||29|| bhave bhavatu sarvatra bhava-kopnalo 'dhun | prkteu ca deheu vypro 'sya may kta ||30|| mama kopnala ambho sasktgnir dvijasya ca | bhave bhavatu sarvatra vypro 'sya may kta ||31|| easya kopa-vahni ca esye 'stv adhun iva | yato viva ca pralaye dahed gomaya-piavat ||32|| vahner mukhynalo vive vyavahrgnir vara | bhvatv eva hi sarvatra sarvem upakraka ||33|| dharmsya-kopa-vahni ca kgni ca bhavatv ayam | adharma kurvat sarva dhana ca kariyati ||34|| srya-kopnala cya dvgni ca vaneu ca | sthitir asya taro skandhe tad-bhaky pau-pakia ||35|| candra-kopnalo vive kmin virahnala | dampatyor virahe avad bhakyati sma dvayos tanum ||36|| indra-kopnala sadyo vajrgni ca babhva ha | upendrasynala caiva vidyud eva bhvatv ayam ||37|| rudrm sya-vahni ca maholkgnir bhavatv ayam | gaegni pthivy tu yathsthne tu tihati ||38|| yatra tihet tad uaram evam eva vidur budh | skanda-kopnala caiva rastrgnir babhva ha ||39|| kmetar devn munn ca mukhnala | jagrhaurva-munis tatra tejasi brahmaa suta ||40|| sva-dakiorau sa muni sasthpya veda-mantrata | brahmaa ca namas-ktya akara tapase yayau ||41|| klena tasmn nistya samudre vavnala | sa babhva pur putra paramaurvnala svayam ||42|| kmgnim ulvaa dv vicintya manas vidhi | samlocya surai srdha munndrai saha sasadi ||43|| ajuhva striya sarv suvrat ca pati-vrat | yuyur yoita sarvs t cu kamalodbhavam ||44||
striya cu kim asmn brhi bhagavan dhi na karavma kim | locya manas sarva dehi bhra vaya striya ||45||
brahmovca ghtv madangni ca maithune sukha-dyakam | vive ca yoita sarv avat-km bhavantu ca ||46||
brahmaa ca vaca rutv kopa-raktsya-locana | tam cu yoita sarv bhaya tyaktv ca sasadi ||47||
striya cu dhik tv jagad-vidhi vyartha cakra paramevara | apjyo mohin-pt putra-pena smpratam ||48|| ghtv madangni ca puru ca tath striya | nitya dahanti satata vstava dusaha param ||49|| tad-eka-bhga purue tri-bhga cpi yoiti | tena dugdh striya sarv csmkam aparea kim ||50|| samarpaa cet purue yad yasmsu smarnala | bhasm-bhta kariymo rakit ko bhavet tava ||51||
r-mah-deva uvca tyaja dvandva mah-bhga suvratbhi sahdhun | pati-vratn teja ca sarvebhya ca para bhavet ||53|| nirma kuru devendra kty str-jtim vara | tasyai dehi dukha-bja kma-kopnala param ||54||
akarasya vaca rutv satvara jagat vidhi | sasje tat-kaa mrti str-rp sumanohar ||55|| aho rpam aho veam aho asy nava vaya | aho caku kaka ca munn mohayan mana ||56|| aho kahina cru stana-yugma suvartulam | vicitra kahina sthla roi-yugma ca sundaram ||57|| nitamba-yugma valita cakrkra sukomalam | veta-campaka-varbha sarvvayam psitam ||58|| arat-prvaa-kondu-vinindsya suobhanam | addhsya-prasannsya vastrecchdita mud ||59|| vapu sukomalam cla nti-drgha na vakharam | vahni-uddhuka ratna-bhaair bhita sad ||60|| dimba-kumudkra sndra sindra-sundaram | kastr-vindun srdha snigdha-candana-vindubhi ||61|| pakva-bimba-phalkram adha-rauha-pua param | danta-pakti-yuga caiva dimba-bja-sannibham ||62|| sucru kavar-bhra mlat-mlya-maitam | tasyai dadau ca kmgni dv t kamalodbhava ||63|| dv s candra-rpa ca kmonmatt vicetan | ktv kaka smery m bhajasvety uvca s ||64|| saspita prayayau candro lajjay ca sabh-talt | kma dv ca cakame kmrt s gata-trap ||65|| dudrva kmas tasmc ca tat-pact s dadhva ca | jahasur devat sarv munaya cpi sasadi ||66|| lajjit yoitah sarvs t vrayitum akam | sarve cakru parhsa str-varga akardaya ||67|| kma na labdhv s ca str nivtygatya sasadi | tam avin-kumra cpy uvca sura-sannidhau ||68||
kty-kminy uvca m bhajasva rave putra priy rasavat mud | gre sukhad nt par kmtur var ||69|| tvay rdha bhramiymi sundare gahane vane | rahasi rahasi kr kariymi divniam ||70|| madhu-pna ca dsymi vsita cmala jalam | sakarpra ca tmbla bhoga-vastu manoharam ||71|| ayy manoram ktv sapupa-candanrcitm | bhagavanta kariymi pupa-candana-carcitam ||72||
kumra uvca vacana vada vme mm tmano hdayagama | vihya kapaa knte kapaa dharma-nanam ||73|| str-dharma str-manas-kma str-svabhva ca kdam | tad-cra kati-vidha tan m vykhytum arhasi ||74||
avinja-vaca rutv kmrt tam uvca s | kmrtn kva lajj ca kva bhaya mnam eva ca ||75||
atha kula-svabhva-kathanam
kminy uvca sthna nsti kaa nsti nsti dt tad uttam | tenaiva yuvatn ca sattvam upajyate ||76|| suvea kmuka dv kmin madantur | tad rtra ca pulakita yonau kayana para ||77|| vicetan bhavet s ca kma-jvara-prapit | sarva tyajati tad-dheto putra knta gha dhanam ||78||| labdhv yuvna purua dea-tyga karoti s | tad-uttama punar labdhv ta tyajet s kaena ca ||79|| via dtu samarth s svmina guin varam | mleccha yuvna samprpya sarvasva dtum utsuk ||80|| tyajet kula-bhaya lajj dharma bandhu yaa riyam | samprpya rati-ra ca yuvna suratonmukham ||81|| sudya sundara-mukha avan-madhurita vaca | hdaya kura-dhrbha ko v jnti tan-mana ||82|| vidyuccha jale rekh csthir ca yathmbare | tathsthir ca kula-prti svapna ca tad-vaca ||83|| kulan na satya ca na ca dharmo bhaya day | na laukika na lajj syj jra-jint nirantaram ||84|| svapne jgarae caiva bhojane ayane sad | nirantara kma-cint jre sneho na cnyata ||85|| kula nara-ghtibhyo nirday dua-mnas | jrrthe ca suta hanti bndhavasya ca k kath ||86|| na hi ved vidanty eva kulat-hdayagamam | katha devs ca munaya santo jnanti nicayam ||87|| rati-ra priya dv kra ghtam ivcaret | gate vayasi jra ta via dv tyajet kat ||88|| na vivaseyus t duo tasmt santo hi santata | na ripu puru ca dua-strbhya paro bhuvi ||89|| via mantrd upaama jald vahni ca nicita | agne ca kahakocchanna durjana stavand vaa ||90|| lubdho dhanena rj ca sevay satata vaa | mira svaccha-svabhvena bhayena ca ripur vaa ||91|| darea vao vipro yauvat prema-bhrata | bandhur vaa samatay guru praatibhi sad ||92|| mrkho vaa kathy ca vidvn vidy-vicrata | na hi du ca kula pusa ca vaag bhavet ||93|| sva-krye tat-par avat prti krynurodhata | na sarvasya va-bht vin gram ulvaam ||94|| na prty na dhanenaiva na stavn na sevay | na pra-dnato vey va-bht bhavet kaam ||95|| hro dvi-guas ts buddhis ts catur-gu | a-gu mantra ts kma ca-guna smta ||96|| avat-km ca kula na ca tpti ca kray | havi ka-vartmeva bhya evbhivardhate ||97|| divnia ca gra kurute tat-pumn yadi | na tpti kulan ca pumsa grastum icchati ||98|| ngnis tpyati khn npagn mahodadhi | nntaka sarva-bhtn ns tpyati sampadm ||99|| na reyas manas tpta vavgnir na pthasm | vasundhar na rajas na pus kula tath ||100|| ity eva kathita kicit sarva vaktu ca nocitam | lajj bja yoit ca nibodha bhskartmaja ||101||
rutv ca kty-str-vkya jahasur munaya sur | cukupur yoita sarv padmdy lajjit suta ||102|| lajj-natnan lakmr niryayau deva-maalt | tat pact prvat srdha sarasvaty natnan ||103|| svitr rohin svh vru ca rati ac | sarv babhvur ekatra pracakrur mantra ca t ||104|| kty-striya samhya t cu ca kramea ca | rodhaym sur i t sugopy api yoita ||105|| tasy mukhe dadau hasta sul kamallay | salajjit bhava sute nt ceti ubhiam ||106|| sarasvat dadau tasyai cbhimna ca dhairyatm | maukharya vvadkatva mantram tma-rakaam ||107|| svitr ca dadau tasyai saulya ctidurlabham | tma-sagopana caiva gmbhrya kulato bhayam ||108||
prvaty uvca dhik tv sva-bhva-kula lajjit bhava sundari | sva-mna gaurava raka hy asmka ca smartura ||109|| jani labha pthivy ca kya-vyha vidhya ca | pusm aa-gua kma labhasva ca pthak prthak ||110|| lajj catur-gu cpi dvigu dhairyat tath | abhogecchadhame gaccha dra gaccha mamntikt ||111|| pus ca dvi-gua kmo vstav ca yoitm | lajj ca-gu cpi dhairyat ca catur-gu ||112|| kula-dharma kula-bhaya saulya mnam rjitam | avat tihatu pusy eva stru ca mamjay ||113|| yasmt sadasi sarvebhyo lajj-hna surdhama | str-sva-bhva ca papraccha yaja-bhk na bhavet tata ||114|| adya-prabhti viveu ngrhya ppa-sayutam | cikitsakn vidu na bhakya mamjay ||115||
ity evam uktv prayayur devya ca sarva-yoita | dev ca munaya cpi ye cnye ca samgata ||116|| dev ca munaya cpi ye cnye sarvata suta | pati-vrat str ca lajj bja-svarpi ||117||
gate niyamite kle gandharva copavarhaa | sva-yogena jahau deha bhrate prktand aho ||1|| sa jaje udra-yonau ca pitu pena ca daivata | viu-prasda bhuktv ca babhva brahmaa suta ||2|| vimuktas tta-pena samprpya jnam uttamam | prati-janma-smtis tasya ka-mantra-prasdata ||3|| pitu sakd gatya samprpa candra-ekhart | r-ka-mantram atula svarga-mandkin-tae ||4|| svarga-mandkin-trd guru akarea ca | sahita prayayau tra prvat-sannidhnata ||5|| uvsa tatra ambhu ca nrada ca mah-muni | prvat bhadra-kl skando gaa-pati svayam ||6|| mah-kla ca nand ca vra-bhadra pratpavn | siddh maharaya ca munaya sankdaya ||7|| yogndr jnina sarve samcu ambhu-sasadi | yat stotra kavaca dhyna subhadrya ca knane ||8|| nryaari-bhagavn brhmaya dadau pur | pj-vidhna yad yac ca pura-caraa-prvakam ||9|| tad eva bhagavn ambhu pradadau nradya ca | uvca ambhu devarir yogin ca guror gurum | prvat-sannidhau tatra nrada ca mah-muni ||10||
bhagavan sarva-dharma-ja sarva-ja sarva-kraa | sad yat pa may prva tan m vykhytum arhasi ||11|| yad yat pa tvay brahman pratyeka ca kramea ca | puna prana kuru mune vantu mat-sabhsada ||12|| dhytmika ca yaj jna vedn sram uttamam | jna jniu sra yat ka-bhakti-prada ubha ||13|| nirva-muktida jna karma-mla-nikntanam | tat-siddhi-yogn mukti ca yoginm api vcchitam ||14|| sasra-viaya jna avat sammoha-veitam | ram samcra te dharma-pariktam ||15|| catur varan vidhn mahevara | bhik vaiavn ca yatn brahma-crim ||16|| vna-prasthram ca paitn tathaiva ca | pati-vratn yad yac ca r-ka-pjana ca yat ||17|| yat stotra kavaca mantra pura-caraam psitam | srvhnikam abha ca vipka karma-jvinm ||18|| sasra-vsan-baddha lakaa praktayo | tayo para v yad brahma tasyvatra-varanam ||19|| kas tat kalvatra ca kas tad-aa tathaiva ca | paripratama ka ca ka pra ka kalaka ||20|| kasya vrdhane ambho ki phala ki yaas tath | agginor bheda-phala vistra nirapekakam ||21|| nryaari-kavaca subhadra-brhmaya ca | yad datta ki tad devea tad-rdhya ca ka sura ||22|| ati-sagopanya ca kavaca paramdbhutam | sudurlabha ca viveu nokta m brahma pur ||23|| sanat-kumro jnti nokta tena pur ca mm | may jnam anpa yad yaj jnsi magalam ||24|| veda-sram anupama karma-mla-nikntanam | tan me kathaya bhadrea mm evnugraha kuru ||25|| aprva rdhikkhyna vedeu ca sudurlabham | purev itihse ca vedgeu sudurlabham ||26|| guro ca jnodigarat jna syn mantra-tantrayo | tat tanta sa ca mantra syt ka-bhaktir yato bhavet ||27|| jna syd vidu kicid veda-vykhynata prabho | veda-kraa-pjya tva jndhiht-devat ||28|| tasmd bhavn para jna vada veda-vid vara | m bhaktam anurakta ca aragatam vara ||29||
nradasya vaca rutv yogin ca guror guru | bhagavaty sahlocya jna vaktu samudyata ||30|| ity eva kathita sarva prvkhyna manoharam | hari-bhakti-prada sarva karma-mla-nikntanam ||31||