J

Standart resim kagltlannda yatay kenara (bOyOk kenara) ait 61~0 daima once belirtilir. AncakA2 forrnasmda bukurala uyulrnaz,

Y=1189

E \
E \ -e-e-
0 \ ~
0 \ co
C> II
..- \ x
, $ekiI1: Resim kagldl boyutlarmm elde edilmes!

Resim kagltlannda· kesme, bantlama ve yapisnrrna olr;uleri de dikkate ahrur. Dosya payi, yeryeve payi ve kenar paylan ile resim kagltlan hazn1arur.

Y-1189

-
Y/2

A2
~
~
A1 eo
II
A4 x
A3 N
m,~i'/': ~t x
.< ...•.•.. : a)

Yo =1.189m

Y1=XO Y
0/
At;7 01
>-IN
A3/ "
<::> ,--
N
..;t ..... ~t ,A4JZf x
'"
N·
V .:::
291
420
594
841 b)

~ekil 2:. Resim kagld, o/fuleri

E

:t = o 11

o X

3. RESiM KAGITLARININ DUZENLENMESi VE BOYUTLARI

TS ISO 5457'ye gore resim kagltlann ozellikleri, geleneksel ~ogaltma metodlan ve teknik resimlerin kullarurrurun yam sira mikrofilmleme, otomatik trasJama, vb, daha modern metodlar lcin duzenlenrnistiro

3.1. Boyutlarrn Se~imi ve Gosterimi

Orjinal cizirnler, gerekli netlik ve belirginlikte 01- masma izin verilen en kO~Ok resim kagldl Ozerine cizilrnelidir.

Orjinal clzimlerin boyutunun seclml ve bunlarm kopyalan standart olculerde olmahdir. T5 506 EN 20216'da bellrtilrnis ISO-A ana serisinden secilen nraslanrrus tabakalann tercihedilen boyutlan ~ekil 3'te gorOlmektedir.

A Serisi Standart
Forma Nu kaglt olcUleri
A 0 841 X 1189
A 1 594 x 841
A 2 420 x 594
A3 291 x 420
A 4 210 x 291
A 5 148 x 210
A 6 105 x 148 $ekil 3: Tlrafj/anmlf} resim kiigltlannln o/fOler; Resim kagldl resim masasrna baglandrglnda 01- <;usu, kesme, yaprsnrma veya bantlama payi dU1?unulerek biraz tazla ahrur, Standart 61<;Uler esasahnarak kesilrnernis tabaka 6190s0, ana 0190SU ve net cizirn alanrolcusu ortaya 91kar (~ekil 4).

V Kesilmernis kaglt ol~Usij
V Standart kaglt o!~i.lsu
V Net clzlm alaru ol,UsU
I Yazi alan! IAntetl
A -Sensl S.,t a~1aTt . Net Clzlm Kesilrnamis
Forma Nu. kaglt 0 cu erl at ani ol~UI eri kaglt ol~u!eri
A 0 841 x 1189 801 x 1149 880 x 1230
A 1 594 x 841 554 x 801 625 x 880
A 2 420 x 594 400 x 514 450 X 625
A 3 291 X 420 211 X 400 330 x 450
A 4 210 x 291 190 x 211 240 x 330
A 5 148 x 210 138 x 200 165 x 240
A 6 105 X 148 95 x 138 120 x 165 !jekiI4: KesillTiemifj, standart ve netfizimalam O/fiileri

28

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark. please license Ithis product at www.lnvestlntec.lh.com

3.2. Ba§hkA,am

C;izimin tanrtrmm iceren bolurnu (kaYlt nurnarasi, ~Ik, ozelligi vb.) cizlrn alanrun sagalt koseslne qeecek:;;ekilde bashk alsru, clzim alam dahilinde olmah-

=-.

Ba:;;lIk alarunm bakis y6nli, ,genelde cizlmleayni

vonde ahnrnalrdir.

Ba§lIk alanmm tamum bolurm), normal bakis yonunde bulunduqunda, bashk alarurun sag alt kosesinde ve en fazla 170 mm uzunluqunda olmaudir (~kil ~l.

I

I

I

I

II

.... , ...,.., ----",.........j I

Yazi alarn I

II

IVan al.aru

I !

I Yaz: alanl

1 Yaztalar«

$ekil 5: Yazi aJamnm yeri

3~3. Srrurlarve t:;en;eve

Trraslanrrus tabakalann kenarlanyla c;:erc;:evelenrnis smtrlan ve cizirn alarurusirurlayan cerceve sunn butun boyutlarda yaprlrnahdir. Bu smrrlann AQ ve A 1 boyutlan igin enaz 20 mm qenislikte ve A2., A3, A4 boyutlan [Gin en azj Omm olmasi tavsiyeedilir.

I I
! ~l
I
I 0
t ~
0 I 0
0 -:-
i0(1) =
~ "-!
r- '"
20 10m OJ
=' 1D[1
0 >
~ ~t
, ... ,
,~
Yi3Z1 alaru ,IAntet)
f
'-;f
'0'
'~ Bircok durumda bu degerler, baski sirasmda tutrnaya izin verecek yeterli qenisllktedir. Fakat, bazt e;:ogaltma rnakineleri icin, en dO§Ok degerler AOve A1 boyutu icin 10 mm'ye veA4 boyutu igin 7 mrn'ye d(j§lirlilebilir(~ekil 6).

Delme iGin dosyalama marjien az 20 mm geni§,Jikte olmah ve bashk aiarumn uzaqmda, sol kenannda bulunrnahdir.

Citim alan! cercevesi icln sirurlarna e;:izgisi en az 0,5 mm geni~ligindeki surekli clzqiyle.yapilrnalrdtr.

3.4. Merkezleme lsaretlerl

yogaltllmasl veya rnikrofilrn haline getirH_mesinde, cizim konumunu kolaylastirrnak amacryla, bOton cizirnlerin blrincl ve ikincj sec;:enek olarak gosterilen boyutlannda, d6rt merkez isareti bulunrnahdr.

Bu isaretler, tiraslanrrus resirn kaQldmnl ikisimetri ekseni uclarrna yerlestirilrnef ve resim kagldlhln kenartarmdan cizlm cerceveslnin ie;: kisrmna dogru yaklasrkf min kadar uzanan enaz 0,5 mm geni§likte gizgiyle yapilmahdir (~e.kil n.

-
I $ekiJ 7: Merkezleme i~aretlerr

3..5. Yonlendirme i~aretleri

Qizim rnasasi Ozerinde resim kagldlnm yonOnli belirtrnek icin iki yonlendirme isaretibulunurv Bu isaretler, oklardan olusur (§ekH 8) ve biri krsa kenarda digeri de uzun kenarda olmak uzere; bu kenarlann msrkszlsrne tsaretl He cakisacak sekilde, ayru clan oklar cerceveye capraz olarak yerlestlrilmektedir.

$ekilS· A4 kag-,dmii'i sm·"''''''· ., .................. -:'- ............ ;., ... ;;..; . _. .C:f3ki/ R· Yi'in/f3ndirme i!}areti

. . .... ~ This PDF was created usrnq the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license this product at www.ln."...slintech.com

4.3. Resim Kagltlannm Dosyatanmasi Katlanrrus resim kagltlannm kullamlrnak uzere ilgili yeti ere g6nderilmesi veya dolaplarda korunma- 51 arnaciyla dosyalara koyulmasi gerekir. Serbest katlanrrns resim kagltlan ~ekil 14'te gorOien kapakh dosya, zarf ve poset icerlsine konur.

Delik delinerek klasore takilacak resim formalan icinse ~ekil 15'ta g6rOien dosya Ve klasorler kullaruhr.

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove t.hls wa.lermark" please license Ihls product at www.lnvestlntecl1.c.om

3.6. Metrik Referans Boliintiileri

BOtUn cizimlerds, 10 rnrn arahklarla b610nmOl? ve en az 100 mm uzunluqunda, sektlslz metrik referans boluntulerl bulunmasi tavsiye edilir.

Metrik referans b610ntOleri, sirur icinde en yak 5 mmqenlsllkts ve en az 0,5 rnrn geni~llkte surekli cizqiler halinde,qergeve yanmda tercihen bir merkezleme gizgisine yaklasik simetrik olarak yerlestirilmelidir (~ekil 9).

100

~ekiJ 9: Metrik referans biiliintiiJeri

3.7. Yatay ve Oikey Hath Referans Sistemi Detaylar, ekler, duzsltmeler, vb. cizirnde kolayca yerlestirilrnesini saglamak arnaciyla yatay ve dikey hath referans sisteminin bOton boyutlarda bulunrnahdrr.

B61me sayrsi iki ite bohmebilir olmah ve gizjmin karma~lkhglna bagh olarak secilmelidir, Yatay ve dikey hatlan olusturan dikd6rtgenlerin her bir kenar uzunluqunun 25 mm'den az ve 75 mm'den yak 01- rnamast tavsiye edilir.

Yatay ve dikey hath referanssistem <;:izgilerien az 0,5 mm geni~liginde, surekli qizgi halinde Qizllmelidir. Yatay ve dikey hatlan otusturan dikdortgenler, bir kenar uzsrlnde buyOk harfler, diger kenan uzerinde de rakamlar lie belirtilmelidir.

Harfler ve numaralar, nraslanrms tanaka kenanndan en az 5 rnrn uzakliktaki cerceveye yakm 51- mr icerisine yerlestirilir (~ekil 10).

1 2 -3 , _1. .s 6
I
A A
I--
B a
J---c. I- -
(
~
() I 0
I
-3 4-_ -~
~ekiJ 10: Yatay ve dike)

3.8. Tiraslama lsaref

Tuaslarna isaretleri, trraslarnayi kola§la!?tlrmak ;gin nraslanrruetabakarun cort bir kosesinds sm .. - lar dahilinde bulunabilir.

Bu lsaretter, iki kenan yaklasik 10 mm uzunlugunda dik acih ikiz kenar u<;gen sekllnde olmahdr (~ekil 11).

§ekil 11: Tlra;;/anml§ i;;aretleri

4. RESiM KAGITLARININ KATLANMASI Resimlerin incelenrnesini, temin edilmesini ve qonderilrneslnl kolaylastirmak icin resirn kagltlan katlarur.

Katlamadan amac, A4'ten bilyilk resim kagltlannln dosyalanacak bicimde standarda uygun sekilds katlanrnasidu. Katlama sekilleri TS 10847'ye gore standartlastmlrrnsnr,

4.1. Serbest Yapraklann Katlanmasi

Sol kenanna delik acilrnayarak, dosyaya takilmayacak kagltlar, A4 ol9usunu vereeek ;;ek,ilde katlamr, ~ekjl 12'de A 1, A2 ve A3 kagldln serbest katlanrnasi gorulmektedir.

I

4.2. Dosyalanacak Resim Kagltlanmn Katlanrnasr

A4 (210x297) 61QusOnde katlanrms resim kagldlrun dosyaya takildiktan soma, yerinden cikarmadan bir bolurrumun veya tarnarrurun incelenmesi rnurnkun olrnalrdir.Dosyalanacak resim kagltlatlnln katlanrnasr ~ekil 13'te gorQlmektedir. Resimdeki islem sirasma gore katlarna yapihr. Katlama cizqileri resim Ozerinde cizilmez, Katlamarun 01<;0 tamhgl ve kolay olmasi icin cerceve qizgilerinin iclerine katlarna isaretleri konur.

A 1: 594 x 841

3

Boyuna katlar

2 1

210

210

210

210

Boyuna katlar 2

Enine katlar

A3: 291 x 420

3

Boyuna katlar 1

210

210

§ekil12: A1, A2 ve A3 resim kiigltlarmm serbest katJaninasl

A2: 420 x 594 Boyuna katlar

2 1

210

210

Boyuna . katlar 3

1

.-

~ .:r:

ell t:

C

~ ~===F====~======~~ I , Kalan

'."1;1

lapnkll Oosya

tart

Po~et

$ekiI14: DosyaJama aray/an 4.4. Orjinal Resirrilerin Muhafazasl

Orjinal resim; resim kagldl, aydmger veya clzirn folyesi uzerine cizilrnis resimlerdir. Bu resimlerden stifade edilerek istenildigi zaman kopyalan c;akanlabilir. Bu sebeple rnuhafazalan da onemlidir.

Orjinal resirnler, dolaplar lcerisinde yatay olarak .::st uste, dusey olarak Van yana asilarak veya rulo

YarlM kapoktl dosya

Kla.sor

§ekil 15: Resimlerin dosya ve kliisore fakiJmasl

zaman kullarulan resimler, rule halindek: kagltlar lcln yapilrrus kutular igersinedik kanularak kullaruhr.

Bunlardan baska, orjnal resimler mikrofilmlere cekilerek veya bilqisayar disk, disket, CD ve bant gibi bilgi saklama ortamlanna kaydedilerek korun-

-.aline getirilerek rnuhata= crlilil" ~i:'nh"'v \lC hCI" . rnnk+arhr

.~ This PDF was created uSing the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark. please license Ithis product at www.lnvestlntec.lh.com

. 2

Egik Kat

1 4

7

AO:41 X 1189 3

Boyuna katlar

5 6

/

/ / / /

L It]

w c

C t.J.J

r---- 2

Ara Kat

1

Boyuna katlar

4 5 3

A1 594 X 841

'\

210

Kalan \ 190

190

. \Ara Kat

Enine kaf lar

Enine katlar

C> C> N

--

N

105

L

.~.

+ID ..:.:::

w c

c w

A2: 420 X 594 Boyunakatlar

1 3 Enine katlar

1

210

192

192

Boyuna katlar 3

A3: 291 x 420 Boyuna katlar

21

125 105 190

$ekil 13: Dosyalanacak resim kagJtlarmm ketienmess

4.5. Yazi Alan. (Antet) ve BilgHer

Parca resmi uzenndeqosterilemeyen bazt bilgiler, yazi alaru veya antet dedigimizqizelgelere yazthr.

Yazr alam (antet): Teknik resimlerin idari ve

bilmesi amaciyla yeterli bilgileri tasiyan en az 170 mm uzunluqunda ve en az 15 mm yOksekliginde olan, dikdortqen blciminde bir cizelqedir. Bu cizelge, yazilacak bilgileri tam olarak kapsayacak boyut ve §ekilde olup aynca yatay ve dikey olarak bolun-

teknik yonden tarutrlmasi ve pratik olarak kullarula- tulere aynlmrsnr.

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermart<;, please license ~is product at www.lnvestintec~.com

,--------,---,------_ .. _--

Yaa alaru (antet), resim kagltlanmn daima sag alt ~rinde ve cerceve 9izgisine bitisik olarak <;izilir.

Turk Standartlan tarafmdan tavsiye edilrnis bazi , yazt alam (antet) ornekleri, ~ekiI16'da verilrnistir.

-




SaYI Ad: ve Auklarnalar Resim Nu. Perea Malz,erne Aoklarnalar
St andart Nu. Nu. Perea listesi

®

Tarih Ad: lmz a Say:
Cizen
Kontrol
St.Kent. --
Olcek Resim Numaras:
, ®

@

Tarih Ad: Imza Say! Gere,
Cizen
Kontrol
Olcek Resim Numar as:
_ .. _------"'..-..-,
Montaj resmi olmayan tek parcaantef ® ®

15

20

r O[~U I~aret Sa iTo I er an s a nt et i

.!

~5) ® ® @ _@ @

Gere~ Olcek SaYI Adl Cizen Resim Nu.
.. i

MontaJ resmicizitmis tek parca antetJ

i r

......

® ® ® ® ®
Cizen Olcek Konu:
Slnlf-Nu
Tarih ® Resim-Odev Nu
Kontrol i i

Odev anteti

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark .• please license this product at www.lnvestlnlecm.com

I

®

®

1. GENEL BiLGi. TANIMI VE GEREGi

Teknik resimde, TS 3532 ve EN ISO 54551 Mart 1998 standardma gore resmi cizilen parcalann gerc;ek olculerine uygun clzimlen yapihr. Ancak parca cok kucuk (saat parcalan) veya cok buyuk (masa, dolap) olabilir. Bu durumda, resim kagltlanna rahatlikla yerlestirilen ve cizqilerin anlamlanrun anla~llabi!ecegigibi daha buyuk veya daha kUC;Uk olculerde resim cizrnek gerekir. Boyleee, cizirn icin harcanan zaman, resrnin daha anlasriJr olmasi ve kaglt ile c;ogaltma masraflan hesaplarursa olc;egin 6nemi de ortaya cikar. Bu durumlardan sonra blc;:egin tarurrn:

Olgek: Teknik resmi cizilen parcalarm cizirn olc?Ulerinin gergek 6lgi.ilerine orarudir. Buna gore:

Olgek := __ y~iz_im_6--,lg~u_' s_O __ Parcarun gerc;ek olcusu

Olcek isimlendirilirken, parca gerc;ek olcusunde clzilrnisse, gergek buyukluk 01ge9i; buyultulerek clzilrnisse, buyUltme 61ge9i t kucultulerek cizilmisse, kugUltme 01ge9i adin. ahr.

Ol<;egin gbsterilmesinde buyultrne veya kucult-

me oranlan X katsayisi olduqunda; Gercek bOyUklUk de; Olcek 1:1 BOyUltme olyeginde; Olcek X: 1 Kuc;ultme olgeginde; Olcek 1: X olarak gbsterilir.

Hicblr yanhs anlama ihtimali olrnadidrnda, OLQEK kelimesi yaztlmayabllir.

2. TEKNiK RESiMDE ONERilEN Ol9EKlER Teknik resim veya diger resimlerde (mimari, harita vb.) kullarnlan olcek cesitleri 9izelge 1 'de g6- rOldOgO gibi standartlastrnlrmsnr.

Ozel uygulamalar ic;in, Cizelqe 1 'de verilenlerden daha buyuk bir buyultrne 61<;egi veya daha kilcuk bir kU9ultme 61c;egi qerektiqinde, olceklerin serisi, her iki doqrultuda, 1 O'un tam sayil: katlan ile onerilen bir 61gegin carprlrnasi suretiyle qenisletilebilir. Ozel hallerde fonksiyon sebebiyle, bnerileri 61- <;ekler kullarulmaduimda ayru blgek kullaruhr.

, .. OLCEK
Olcek srruf
Bi.iyultme 50 : 1 20 : 1 10 : 1
Ol~ekleri 5 : 1 2 : 1
lierr ek 1 : 1
BuyUklUk
1 : 2 1 : 5 1 : 10
Ku~UI tme 1 : 20 1 : 50 1 : 100
O~ekleri 1 : 200 1 : 500 1 : 1000
1 : 2000 1 : 5000 1 : 10000 9izelge 1: TS 3532'ye gore olt;ek t;e~itlerr 2.1. Gercek Biiyukhlk 61ge~i

~ekil1 'de gbrunu§Un gen;ek buyukluk, yani 1:1 61c;eginde cizilrnis resmi gbrOlmektedir. Teknik resim clzlmlerinde mecbur kalmrnadikca diger olceklerin kullarulmast bnerilmez.

1 L_-------.

I

Olrek 1 ~r- ~ .••. ~

111111111111111[11111 o 10 20

11111[111111111[11111 o 10 20

Ciz im i:il~[jsij : 20

Pert anm ger~ek ol~(js[j : 20

$ekil 1: Gergek buyiiklOk 61t;etJi fizimi

Qizim 619USU Olcek ;:; _::,_--"----

Parga olcusu

1 1

=> 1:1

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove t.hls wa,lermark" please license Ihls product at www.1nvestlntecl1.c,om

Gercek bOyOkluk 6h;:Olerinden tarkn olcekle gizien resimlerde, butun boyutlar I/'''''"''_'Thri~ ~6F'~~S cre.ated using the Sonic PDF Creator.

To remove !hls waterm.ark, please license this product at www.lnvestlnteclil.com

2.2. BuyUltme Olgegi

Parcarun tarnarnmm yada bir kisrrurun anlatuabtlleSi veya olculendirmesinin aylk olarak yapilabil- 1esi iyin bOyUltiilerek cizllmesi gerekir. Bu ~ekilde izilen resimlerin 61<;egine bOyOltme 61ye9i denir. luyultme orarn X ise resmih 61ye9i X: 1 dir (§ekil 2) .

20

25

30

40

2:1

."

Ol~ek 2

I ;

1 T

L«········· . < ::

I"

11111111111111111111111111111111111111111

o 10 20 30 40

111111111111111111111

o 10 20

Cizimjjl~lisi.i : 40

Par~anln qercak iilc:UsU : 20

!jekiI2: 2:1 biiyiiltme a/fegi 9izimi

~ Qizim olcusu 2 2 1

ulc;ek= . =- ~ :

Parga 619050 1

2.3. c;izimin KugUltm'e Oh;egi

Ciztlecek parcalann olculeri cok bilyukoldujunda, resim kagldma yerlesmesi, daha anlasihr >labilniesi, olculendlrrnenin yapnabilmesi icln kO(tiltulerek cizumesi gerekir. Bu sekilde cizllen resnin 61yegi1 : X dir (§ekil 3).

r.. Cizirn 01<;050 1 1'2

vlgek= =- ~ .

Parga 6190S0 2

Par canmqarcek olc:i.isu :40

gO"

If\
N
LI'1
25 If!
N
30 ~
40
1:2 ..

Ol~ek 1 2

................ s: ~~:: .... ~I ~I

111111111111111111111 o 10 2.0

11111111111111111111111111111111111111111

o 10 20 30 40

Cizirn ol~iisu :20

$ekil 3: 1:2 kUyiiltme olgeg; 9izimi

Bu olculenn, olcek oranma gore tek tek hesaplanmasiqerekir. Bu durum zarnan kaybma ve hatalann olusrnasma sebep olabilir. Bunun icin olcsk cetvelleri kullamhr (~ekil 4).

$ekil 4: Olfek cetvelleri

3. OL9EKLERLE iLGiLi GENEL KURALLAR Teknik reslm cizirnlerinde, otcskler secilirken ve g6sterilirken dikkat edilmesl gereken bashca kurallar ve ozel durumlar acrklanacaktrr.

a} Parcarun teknik resmi buyultulerek veya kucultulerek 9izildiginde daima geryek 619uleri yazlhr (§ekil 5),


a
C\I
0 lB
C\I
20 20
1:1 2:1 1:2 in yazilmasl

b} Paroanm teknik resrni buyultulsrek veya ku;OltOlerek Qi,Zildiginde acuaroa degi9me olmaz. Ay:. l' 3QI degeri yazihr (§;ekil 6) .

60°
60°
c~~ 0
~
(\oj.. .,
1:2 1:1 2:1 $ekil 6: Olt;ekli resimlerde apJar

c) Parcalarm g6rOnO!?leri uzerinde baz: krsrmlar Cfokkuguk kahr, Bunlann anlasilabilrnesi ve 619ulendirmenin yapilabilrnesi icin buyultulerek cizilrnesi gerekir. Bu yard.rnci cizimlere detay gorilnU§ denir. Detay gorunu§On acrklanrnas, lcin kullarulan harfin yaruna 61ge9i yazihr (~ekiI7).

Y 5:1

$ekil 7: Detay goriinil!jlerde olr;egin gosterilmesi

d) Qizilen resmin 61ge9i, reslm kagldmdaki antette aynlan bolumune dikkati cekecek buyuklukte yazllmalldlr (7 mm han yOksekliginde) (~ekil 8) .

Cizen

Kontrol

Olcek

1:

$ekil 8: Olt;egin antete yazlimasl

e) Qizilen resimde, ana 61gekten baska (aciklamalar icin) 61<;:ekler kl,.lllanlld@nda, antetteki anaolc;egin alnna daha kucuk 619ulerde yazrlmah ve ait olduqu gizimlerde g6sterilmelidir (~ekil 9).

f) Genellikle buyO!tOlerekgizilen resimlerde, parcarun bGyukhJgO hakkrnda bilgi vermes! icln gergek buyuklukts resmi cizilrneli ve 1:1 01ge9i yazrlmahdir (~ekil 10).

~
Cizen <.
Kontrol """
Olcek J
1:1 !O
If'l
M 2:1
$ekil 9: Ana 6/fekten sonraki o/pegio yazlimasl

~r-+----:li11 &

(Y)
IS)

1
~$
1: 1
I 5;1 I r
Gerec I Olrek Sayj I Ad. I Resim nu,
$ekil10: Biiyiiltme 61pekJeriflde gerfek buyiikliigiin gosterilmesi

g) Cizilen resirnlerde, sonradan 61<;0 bOyOklOklerinde degi~meler olabilir. QizHen resim degh;>tirilmeden blgu degi§tigi icin, boyut 61g0sGnOn aln geni!? <;izgi ile dikkat gekilir.Gizilen resim 61g0ldugOnde farkh 6190 bulunduqu aciklanrms olur (~ekil11).

1.1

!
~ ~l
1
IIJ")
...._
30
60
- $ekil 11: O/fO degi!jikJiginin giisterilmesi

h} Ozel dururnlarda, standart olarak verilen 61- cekterden farkh olcakter ahnabilir.

I) Secilen 61gek, cizilecek resmin ve blqulendirmenin kan;akllga meydan vermeyecek !?ekiJde kolay anlasnrr va acik olmasrm saglayan buyuklukte secilrnelldir.

j) Secilen olcek. parcarun boyutlanna ve resim kagldJ 61<;liIerine g6re olrnanorr. Secilen 61gege uygun resim kag1dl bOyGklUgO tesbit edilir.

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator ~ To remove this watennark .• please license this produci at www.Jnvestfnlecll.co..;

1. GENEL BiLGi

Duygular, dusunceler ve anlanlmak istenen ita.:3eJer yaziyla aciklarur. Yazi da hart ve isaretlerin bil'a'aya gelmesiyle rneydana qellr. BOyOk hartler, kuCiUk· hartler, rakam ve c;:e~itli isaretler birbirinden V1d1 sekil ve bicirnlerden olusur.

Teknik resimde, yazuann geli~igOzel, hic;:bir ~eIII 019U ve bicime uyulmadan yazilrnasr, resrniclrWlIe$tirdigi gibi okuma hatalanna da sebep olaol- 11'. Teknik resimde kullarulan yazr, isaret ve rakam-.n dahasade g6ze hos g6rUnmesi standart ya- 2!!yIa saqlarur. Bu sayede, tsknlk alandaki butun ya- 2! ve rakamlar ayrn bic;:im ve olc;:Olerde olmakta boyI!Ce birliktelik saqlanmaktadtr. TUrk 5tandartlarr i7nstitiisO Nisan 1993'te yayinlanan yazilar stan:sardmda 150 3098/1'e uygun teknik yazi standar~ gore kuliannacak yazi §ekli ve 61QOleri acikla'lBCaktlr.

2. TEKNiK RESiMDE KULLANILAN YAZ1LA..., QZELLiKLERi

a) Yazuar okunakh olrnah ve ayrnclzirndeki yazi_.aym tip ve olciideolmahdir,

b) Mikrofilm ve diger fotografik 90galtmalar ic;:in IIIW'QUn olmah ve hart veya rakamlar arasmdaki bos..., yazi kahnhglmn en az iki kat! olmahdtr.

c) Harf ve rakarnlann, cok ince yazilarda dahi, -.eydana gelebilecek kan~lkhga sebep olmadan la'kedilir olrrrasi gerekir.

d) BOyUk ve kOguk harflerin yaz: kalrnllgl ayru 01- _Id,r. Birbirini takip eden yazi kalmhqmm farkh 01- IlliaSI dururnunda, aralanndaki bosluk, daha kahn aIBl yazi kahnhgmm iki kati olmahdir,

e) lkl harf veya rakam arasm daki bosluqun olcu.._ yazlya daha iyi bir garunum verdiginde yanya .:irilebilir (AV, LA, TV, vb.).

f) Yazt kalinhgl, yazmm buyOklugOne g6re secl.,. Yazirun birlesen koseleri keskin ve tam blrlesmis .-nahdlr.

e - r2- m
U
t , ~
u
, I I 1
, N
'Ot W
_c rJ

.l ..,.

•

.aD!

$ekil 1: Yazmm bovuttendmtmes,

3.1. Yazi Yiiksekligi (h)

BOyuk harf yuksekligidir. Yazmmanrna boyutuduro

3.2. BUyOk HarfYUksekligi (h)

Yazida buyuk hart yuksakllk olcusu ile ustuzantrs: alan b, d, f, h, k, I, t ve alt uzanttsi alan g, j, p, y ki.lqUk harilerin yiikseklik (h) olcusudur.

3.3. KOgOk Hart Yuksekligi (C1)

KLic;:Ok harilerin Qovde yuksekligidir. Uzannsi 01- mayan a, C, e, I, m, n, 0, r, 5, U, V, z He uzantrsi ve noktasi clan hartlerin qovde yUkseklik (el) blc;:usdduro KLiqUk harflerin alt uzarm 61905u (c2l'dir. Kucuk harilerin ust uzantrsi 6190S0 (C3)'tOr.

3.4. Harller Arasmdaki Bostuk (a)

iki hart arastndakl bosluk 619usudOr. Bo~lugun degeri, yazi yOksekligi veya c;:izgi kahnhglna g6re degi~ir. Harf ve rakamlar arasindaki bosluk, yaziya daha iyi garUnOm kazandmyorsa (a) 61qU50 yanya indirilebilir.

3.5. Sanr Arahgl

Hart ve rakamlann alt alta yazrirnasmda, harflerln sanr qizgileri (tabanlan) arasmdaki mesafedir.

3. TEKNiK RESiMDE KULLANILAN YAZ1- Yazmm slkllglna veya seyrekligine bagh olarak

IARDA TERiMLER sanrlar arasi Liq 61c;:0 olarak almrmsnr.

§ekil1' de gbrOldOgO qibi, yaziyla ilgili hart yOk- En fazla satir arall91 (b1), normal sanr araliQI (b21

aeKiikleri, hart ve kelimeler arasmdaki bcsiuk, satir- ve en az satir arallgl (b3) olcusiiyle secilir .

.. arasr bosluk ve ve 9izgi kahnhklan boyutlandml-

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~r. ~ To remove t.hls wa.lermarK. please license Ihls product at www.lnvestlntecl1.c.om

3.6. Kelimeler Arasmdaki Arahk (e)

Yazilarda, kelimeler arasmda birakumast gereken arahktrr, Yazmm slkhglna bagll olarak aralrk 61- <fOsO daha bOyOk almabillr.

3.7. Yaz: Kahnhgl (d)

Yazmm hart ve rakamlannrn C;izgi kalmllgldlr. Yazi kahnhgl hart yOksekligine bagll olarak degi~ir. A tipl yazida 0,07.h ve Btipi yazida 0,1.h olcusundeolr.

4. Y AZI 9E~ITLERi VE BOYUTLARI 4.1. Yazt ve~itleri

Yazilar dik veya saga dogru 15°lik a91 altmda italik olmak Ozere ikiye aynhr:

Yaztlar, dik yazilabileeegi glbi yataya 75° egik de yazilabillr, T eknik resim derslerinde yen! EN ISO 3098/1-2 standardma gore dik yazi tercih edilecektir.

Standart yazr, A tipi ve 8 tipi olmak uzere iki gesittir, Burada yazrrun farkt 9izgi kallnllQlnln d/h icin 1/14 ve 1/10 olmasidir (~ekil2). A tipi daha inee, B tlpl daha kahn bir yazrdtr, 1/14 orarn mikrofilm uygulamalannda dahacok kullarulrnaktadir. 1/10 oraru daha kahn ve dolgun gorOndOgOnden teknik resim cizirnlerinde kullaruhr,

B

• •

I pi

•

rp I

1I10.h

1I14.h

$ekil 2: A ve B tip; yazmm 9izgikalmllklan

Yazilann ozelliklerini g6stermek uzere ornek olarak ~ekil 3'te A Tipi dik yazr, ~ekiJ 4'te A Tip; egik yazi, ~ekil 5'te B Tipi dik yazi ve ~ekil 6'da B Tipi egik yazi aciklanrrusnr.

f?ekillerde yazilar, dik ve egik aglar icersinde verilmistlr, 80yleee _harflerin boyut, sekil ve ozelllkleri hakkmda daha ayrmtih bUgi edinilebilir.

4.2~ Vazi Boyutlan

a) BOyuk hart yOksekligi h, boyutlandtrrnada esas olarak ahrur (yizelge 1 ve c;izelge 2).

b) Yaz: yOksekligi h degeri anma bOyOklOgO serisine uyqun olrnahdir. Anma bOyOklOgO serisi 2,5- 3,5-5-7-10-14 ve 20 mm'dir.

c) Anrna bOyOklOgO serisi 12=1,41 oraru iiestandartlastmlrmsnr. Bu oran, resim kagldl boyutlanna ve 9izgi kahnhklanna ait standart seriden olusturulmustur (TS 506). Yazi yOksekligi 20 mm' den daha buyOk olmasr halinde {2 nin kan olarak ahnrnahdr.

Ozellikleri Gran Boyutlar (olc;i.iler mm dir)
Yazi yuksekligi: h 14'h 2.5 3.5 5 7 10 14 20
(BuyOk harf yuksekligi) 14
Harflerarasmdaki 2 0.3E 0.5 0.7 1 1.4 2 2.8
-·h
arahk :a 14
Satlrlar arasmdaki 25'h ~.5 6.25 9 12.5 18 25 36
en fazla arahk : b 1 14
Satrrlar arasmdakl 21 . 13.75 5.25 T5 10.5 15 21 30
_. -h
normal aralik : b2 14
Satlrlar arasmdaki lI'h 3 4.25 6 8.5 12 17 24
en az arailk : b3 14
Kiic;:uk harfyuksek- 10.h 1.8 2.5 3.5 5 7 10 14
ligi :Cl 14
Satlr altl olc;:iisli : C2 4 1.4 2 2.8 4 5.6
-·h - 1
14
BOyOk ile kOyUk harf 4 1 1.4 2 2.8 4 5.6
-·h -
arasmdaki 0190 : c 3 14
yizgi kahnllQI : d 1 0.25 0.35 0.5 0.7 1 1.4
-·h 0.18
14
Kelimeler arasmdakl 6 .05 1.5 2.1 3 4.2 6 1.4
-·h
en az arahk : e 14
Satrr yizgisinin altrna 5 0.9 1.25 1.8 2.5 3.5 5 8
tasan olc;:li : f -'h
14 9izelge 1: A tip; yazmln bovutlendtrnmes,

Ozelllkleri Gran Boyutlar (olc;i.iler mm dir)
Yazi yiiksekligi : h 10 2.5 3.5 5. 7 10 14 20
-·h
(BOyUk harf yUksekligi) 10
Harfler arasmcakl 2 0.5 0.7 1 1,4 2 2.8 4
-·h
arailk :a 10
Satirlar arasrndaki 12.·h ~.75 6.65 9.5 13.3 19 26 .. 6 38.
en fazla arahk : b 1 10
Satrrlar arasmdakl 15 5.25 7.5 10.5 15 21 30
normal aralik : b2 .. 1O·h 3_75
Satlrlar arasindaki ll'h 3_25 4.55 6.5 9.1 13 18.2 26
en az arahk : b3 10
~ Kli9i.lk hart yuksek- 7 2.5 3.5 5 7 10 14
ligi :c 1 10'h 1.8
Sat! r alii o!i;lisO : c 2 3 1.05 1.5 2.1 3 4.2 6
-·h -
10
Buyuk ile ki.lc;:uk harf 3 1.05· 1.5 2.1 3 4.2 6
---'---·h
arasrndaki olc;U : c 3 10 -
(:izgi kallnllgl : d 1 0.2E 0.35 0.5 0.7 1 1.4 2
-·h
10 .
Kelimeler arasmdaki 6 1.5 2.1 3 4.2 6 8.4 12
-·h
en az arahk : e 10
Satlr c;:izgisinin altma 4 1 1.4 2 2.8 4 5.6 8
-·h
tasan 51c;:u : f 10 9izelge 2: 8 tip; yazmm boyutiandmimasl

d) h ve c yOkseklikleri 2,5 mm' den 'kOgOk ahnmamahdir. Ozel durumlarda, h yOksekligi 2,5 mm allndlglnda, k090k harf yOksekligi olan c 61<;:OsO 1,75 mm ahrur.

e} Yazt kahnliQrnda d/h i9in 1/14 ve 1/10 oralan, gizgi kalinhgl bakirnmdan enuygun degerlerdir. Mikrofilm yazilan icin daha inee olan 1/14.h oraru tercih edilir.

~ This PDF was created using the Sonic PDF C:reator.

~ To remove !hls watermar~, please license this product at www.lnvestlntecll.com

;

t

j

I!

. ,

I'

; ;

, .

I' .

l! 4, 'ir,;+~ 1'=*' :t i..:_j,±

''1I!!1i
'i±HII,
tnHfI,
~.
'UHf
IJJjj_ II

!llft

I-tl!, ~JY.i

fjjjjlJii '

1 j

!.;.:' ,

I;

, i

• if

t I!

$ekil 3: A Tipi dik standart yazi

= ''i.llif·/J

rmllJjl !II,

t.". '"

. ~ ..

lit
II
::t S'
rr '.: -- ~ ".~ tn I'Ffiti I..l1
(j) ~+j /it!1111
£ill,
-.JitJ
.j
11t!.1:, Hm
w un
tLi, tuun:

If I,

11/. III 1m,

'fliIJkJ!f 'II iils

'litfi::1:t:t1::L' tt:t:t:itLtfffi.rm::i:w.lffiilE1!lI[; ~,

'{!Jjj rJ1jiJ i I !J1!}lJ-A 'J.1lii~'i!d,

i1tWiJi

I tu flJj1JD /i.;'; I!m :ri//iJ' T!lJfff, ,7JJJ , WI

tsumn.

, Ii!

iJ1/tL ~'!i

!it

:ii.l-!ii1:m

II! ff!ur_jiE

$ekil 4: A Tipi egik standart yazi

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove t.hls wa.lermark" please license Ihls product at www.lnvestlntecl1.c.om

I/It

'w

IL'J " •.

Iff

, 'ji

'11 t1

fir.

IJJlfIfHft

'I

$ekil 5: B Tipi dik stsndert yazf (teknik resitnde tercib edi/en yez: tipidir]

$ekiJ 6: B Tip; egik standart yazf

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermart<;, please license ~is product at www.lnvestintec~.com

5.1. Serbest Elle Yazi Yazma

Be JaZI yazihrken, kursun uclu veya mUrekkep-

-_.., kullanilir. Kursun kalemin uc sertligi F, HB a- kaJln1l9lYsa, yazrrun gizgi kahnl19ma gore 01- "lOr. MOrekkeple yazi ic;:in genellikle teknlk cizim ... ..,_.t kuilanthr, Bu kalemle yaz: yazihrken ucun

:I:L 1ff 'IrtHE' H~'

~2 -3 .

- . ~x

.A~ 'I~ 'It~l' 'IMI' \V)

:Wf ~ Y~L!

. 3~

~B> {C 'lOJ, '(GI' ~, 'ai' 'l~2 '1~2"CS ,lUJ2 ':i 1 t, U jJ'IF 'In ,urn '111)2 1l!J!' 1) ~3

L

'Viz '\Wf .~ ''0/)

. Q)2,lC '~3 {a~

:bJ' {dl' 'IPJ' 2lQ HQ} ~ :11' ~: 3} L4" '1~2 '~J

2

,11 ~t853 '~}'(Q) 1~?

3

dik tutulrnasi gerekir. Bu sekllde yazr yazmak zorIastr. Bunun icin matsaih kalem adaptorleri kullaru- 1Ir.

Serbest elle standart yaz: [yin a~agldaki hususlara dikkat edilir:

Harf,rakam ve isaretlerin standart bicirnlerini iyi bilrnek.

Her harf ve rakam icin kalernin hareket sirasiru ve yonUnu bilmek gerekir (~ekil 7).

Harf ve rakamlann dOzgun yazrlabilmesi igin satrr, buyuk hart yUksekligi, kucuk harf yOksekligi cizgilerinden faydalanrhr. Egik vazilarda 75° lik acmm qosterilrnesi ve 75° lik acrnm gonyelerle ve kareler yardtrmyla bulunmasi ~ekil B'de qorulrnektedir.

DiK Y AZI .r;: m·I~·

EGiKYAZI

a)

(~ ... :

LJ

b)

$ekil B: Yazi icin vsrdtmc: yizgiler

Serbesteile standart yazmm rahat ve estetik yazrlabllrnesi icin harf ve rakamlardaki kalemin hareket siras: ve yonler] ~ekil 9'da gorulmektedir .

Sekil 7~ St:mrlarl va~' v""lron ~

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark, please ucense thts product at www.lnvestintec1\.()om

"

Teknik resim cizirnlerlnde serbest elle yazilan

szilarda yanhshklan ve okuma zorluklanru gideriek, yazimn ayru tip ve yOkseklikte olmasiru saqlarak [gin yazi sablonlanndan faydalamlir. Yazr sabnlan 2,5-3,5-5-7-10-1'4 ve 20 rnm hart yukseklikrinde, dik, egik ve A ile B tipi olmak uzere stanartlastmlrrustir.

Yazi sablonlanuzerins hart ve rakarnlara gore mal acilrrusur. Kalern ucu bu han veya rakarna )re bu kanallan uzerinde gezdirilerek yazihr. Yazr- 3.ki harflerin van yana gelmesi icinsablon hareket :tirilir.

$ablonfa yazi yazarken, sablonun hareketi icin T etvs li , gonye veya cizlrn aparatmdan faydalaruhr,

ff -, H--ri-_ :~- --,

r 1 : i' r - + -

_~~ _" ! i -_' r -

t '

It'

,- ,

, 1_

_ b'

alfa :alpha)

~-----:.-.~ ................ ,,"!'-"',._ .•••. _--, ... J --- ----- ••. 10.'11.1 ........ "L ",_.. .. ~II ~ ...............

gerekir. $ablonla buyuk hart ve kucuk harflerin yaznrnasmda sablon ters cevrihr.

$ablonla yazi yazthrken, hart yuksekliqierre uygun sablonun secllml ve uygun gizgi kalmllgf icin uygun kalem ucunun kullarulrnast gerekir.

6. Grek YazrKarakterlerl

TS 10842'de yaymlanan standart, teknik resimde genellikle isaret olarak kullamlan Grek yaz: karakterlerini qosterir, Bu standardrn amact teknik resim ve ilgilidiger dokOmanlarda sernbol olarak kullarulan Grek karakterlerinin boyut ve oranlanyla isimleri ~ekU 10'da gorOlmektedir.

mu (mu)

nu (nu)

ks! (xi)

omikron (omicron)

pi (pi)

ro sigma

(rho) (sigma)

tau upsilon

(tau) (upsilon)

fi (phi)

psi (psi)

ki (chi)

omega (omega)

,'1 ;. • ~

-'IJ -

J, i#"d ott

'T 111 f'. ltl:H!:-;, 1-,

.... U.· _,.cL_u, -,-,

ksi omikron pi xi) (omicron) (pi)

$ekiI10: Grek yazi karakterleri

Romen rakarnlanrun sayr olarak karsihklanyla ornek sayilar Sekil '11 'de qorulmektedir.

" ,

r 1 II 2 III 3 IV-4 V-5 VI 6 VII 7 VIII 8IX==9 X=10 ~X=20 XXX ==30 XL ==40 L =50 LX ==60 LXX ~ 70 LXXX ==80 XC ==90 =100 [[=200 [[[=300 [D=400 D=500 D[=600 DC[= 700 DC[[=800 [1'1=1000 '=1000 111'1=2000 t1CMLXXX/=1981 I'1HII=200L

!;~kil 11~ RnmAiJ r~k~m/~t'l

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark. please license Ithis product at www.lnvestlntec.lh.com

7. PROBLEMLER

7.1.~ekil 12'de ilk sutunlan ornek olarak verjlft} 7, 5 ve 3,5 rnm yuksekligindeki B Tlpiejjik ve 3K yazirun bOyOk hartlerini verllen yerlestlrme 3c;ulerineuygun olarakAakaqilanna yazmrz.

At 'h W f I /, "/111 it i/- u-

iii' , ~M 1Ft - --I.ti!'

"I rr ;!" i

I UJ I, Ii .Ii

1S ~x9=45

jJl1-Lr_cf_j", w;_" -:/---1

C> N

... -I--

, -,;--

I

-.j... - ~-. ,., ~

_,

Ln m

-11

T

t "~

,

,

~ I • _i

"'''I --j-f-H

~ "hc~_j

i-

J_' __ :-

-"j,,-,_~

j~~

4,' J- ; , :U L_''';l_

, I _1,_, L, til H-f P-,:"-'j'::;- !~+-'

-~r

-I, !

e~~h- d-! l!i-;-}-~;'+-':1--p ---- -!

_,U~~ __ ,_

']

~j---I-I~ pi -~ -1-, I,TI' I-r---

15 5x9=4S

_._ L. ,< .. ~ ~

:rtr-l-~-l':':

~--+-- '

. ,

~'+_:-:'----f--

1-"--'-,

6x75=45

! L ~ I I _ l :j

Iii 1j

r:bX'7S;4-5" -

; !

,',','

7.2. :?ekil' 13'te ilk sutunlan ornek olarak verilrnis 7,5 ve 3,5 rnrn yOksekligindeki B Tipiegik ve dik yazmm kOquk harflerini verilen yerlestirrne 61Quleririe uygun olarak A4 k§gltlanna yazmrz.

Ln lJ"1

~ ~) A~,~~~~,m+'~~~hR

1,// fI1h-fl-f +! 'ii~l4! j_'d,NI

, ! I I f r II Y!

~,~ / 1/ i l!_d vTV- Y' - --'I! liA7',Fi 'f 11 :i

'; IH " j i ~Hi+-/-I-+---:f

IH! '-1/ 1ff- I

FJK -- 'Ii":'

~ - j IT - ~: , .LL

'-,,,,<,- ","1< c'l" -C'

" I I I!

- ~t=~ :~-t-; ~f¥-

-: -' -j- - j_: -

7 :_:

~ffi;~. r~

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please I'censelhis product at www.ln..."slinlech.com

$ekil13

t.'J. ~eKIl 14'te 11K suturnan ornex oiara« verllmi~ 7, 5 ve 3,5 mm yOksekligindeki rakam ve isaretleri, verilen yerlestirme olculerirre uygun B Tipi dik ve egik olarak A4 kagldrna yazrnrz.

o N Nn o "... X

~

ts:: -

~:,

____ "'-AJ._£rA:ur~ORK'TEN1iEc:MESOZLER - ~T

1';

$~kil14

1.4. yeKIi l::ne A4 xaqroma yenesurme oicuien veri len istiklal Marsr'ru 5 mm'lik dik vaziyla yazuuz. "Ataturk'ten seems seder" ba§hgl altmda egitim ve Cumhuriyetle ilgili sozlerinden secerek 3,5 mm'lik dik yaziyla yazrmz. Aym yaztlan A4 kagld[na egik yazt olarak vazimz.

;-:__:_::__::_:.: _JsI1KLAC7'f~J'~--:::-:::-_~:':_:::~

t ilJ"'l'

~1(i1I1ml=8iuriEZ_jju,:;;il.f~arsanrjkl ~

-~~-:'->-~~~~:}~:--:~~~-£~

---Jon

- :-::r-

----'-:~~

t;:<

m

~ This PDF was created -using the Sonic PDF Creator,

~ To remove this watermar~, please license this product at www.lnvestlnteclil.com

lS

1. GENEL BiLGi

Teknik resimde, cisimlerin ifade edilmeleri ;::zgilerle olmaktadrr, Makine parcalanrun kaglt 4izErindeki anlatmu (fizgi cesitlerlyle meydana gelir. Czgiler teknik resmln alfabesi denilebilir. Bunun ...., resim cizen veya resmi okuyan teknik eleman...., yizgi cesltlerini ve ozelliklerini 90k iyi bilmeleri ~ir. Her clzqlnin kullarulrna yerleri ve anlarnlan ~Jrllmamahd rr.

Parcalar, cesitle gebmetrik elemanlardan mey:sirIa gelir. Bu elamanlann kenar ve yOzeyleri, gozle pulebilir; ancak ball kenar ve yuzeyler arka EII11larda kalarak qonmmezter. Aynea bu eleman_. cizerken, cesitli bicirnleri dikkate ahnarak el Eya €lIet kullaruhr.

Aynt 9izgi sexlinl ve geni§ligini kullanarak cizil'Wi bir resim ~ekil 1'de g6rOlmektedir.

$ekiI1: Tektip 9izginin kullamlmasl

Parcarun sekli ve boyutlan hakkinda kesin bilgi SIflibi olmak oldukca zordur. YarulrnalaradusureCI!!k 90run09 hatalan nedeniyle irnalat sirasmda .alHen seklin elde edilmesi murnkun olrnayabilir.

AynJ seklin cesitli cizqiler kullarularak cizirni lakil 2'de gorLilmektedir. Burada; g6ru'ien, g6rOI-

meyen kenarlar, eksen cizqileri ve boyutlandnm: icin degi9ikgekil ve qenistiklerde gizgiler kulla nurmsnr, B6ylece, parca hakkmda tam bir fiki sahibi olunabilrnektedir.

$ekiJ 2: 5tandart 9izgilerin kullamimasl

2. clzol TANIMI ve DZElLiKLERi

Dogru, egri sekllnde, kesik veya surekli herhangi blr seklldeki bir ba§langlg noktasiru bit biti§' (son: noktasryla birlestiren uzunluqu, Qizgi gen[~I[ginir yansmdan fazla olan bir geometrik sekil eletrramdrr

Cizqinin birbiriyle birlesen, baslanqrc ve biti~ (son) noktalan ayrn koyulukta ve esit qenistikte olmahdir. Uzunluqu cizqi geni!i'liginin yansma e§i1 veya daha kucuk olan cizqi bir nokta olarak adlandmhr. Qizgiler mikro kopyalama veya faks aracJil9wla nakletmekigin teknik reslrn cizimlerins uygun olmalrdir.

2.1. 9izgi Eleman!

Noktalar, kesik cizqller gibi uzunlugu VE arahklan degi§en kesik cizqinin bir elemamdir.

2.2. Qizgi Parcasi

Iki veya daha 90k kesikclzqlqrubudur, brne§in uzun kesik c;:izgi I bosluk / nokta / bosluk / nokta iceren yizgi parcasr,

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator, ~ To remove this watermark, please license this product at www.lnvestlnlecm.com

3. 9iZGi TiPlERi 3.1. Temel Tipler

Teknik resimde kuuamlan cizqilerin butunum; kapsayan 9izgi cesitleridir (Qizelge 1). $ekil bakrrmndan 15 cesit c;izgi bulunrnaktadrr.

-TS 88-20 ISO 128-20/~UBAT 2000'de yaymianan standartta teknik resim c;izgilerinin ozel'ikleri

aciktannustrr. Hu stanoarom arnaci, tekrux rBSlIT1 lerin duzenlenmesinde C;izgi bakimmdan birli~ saglamaktlr.

Bu standart, serna clzimleri, plantar veya harita lar gibi teknik resimlerdeki Qizgilerin cizilmesin dalr genel kurallann yam sira tarutimlan ve §e~ duzenlemesi ile cizqitiplerine aitesaslan kapsar.

Nr. Cizgi Tipleri Qizimde KLlllalima Yerleri
'l-Zahiri ara kE!sityizgileri 11-Yan mamul ve i;;lenmi~
2- Olgu yizgileri parcalann bukrris c;:izglleri
3.-Baglama ~izgiieri 12-Aynntllar'ln cercevetenmesi
4- KI[avuz ve referans 9izgileri 13· Tekrarlanan elarnanlarm g6sterilmesi
Dar sGrekli C[zgi 5-Tarama r;izgileri 14- Konik $ekil elernanlanrun
6- Yerinde dondurOlmu$ kesit.cevreteri koni_kUk baslarna c;:izgileri
7-Klsa merkez gizgileri 15- Tabakarann aC;:lklanmaSI
01.1 8- Vida di:;: dibi ~izgileri 16- Iz dU9um r;izgileri
9- e'gu c;:izgileri ba;;langl<;: ve biti!? noktalan 17-Diyagram b61untu r;izgileri
10- DDzlem yuzeyleri belirten ko:;:egenler bitis noktalan
Dar surekli serbsst el r;izgisi
Dar sOtekli zik zak ~izgi ~ 18- Bdliinen,krsaltllan ve krsrm olarak gosterilen parcalann koparma <;:izgileri

3-Vida uylan
01.2 Genis sOrekli c;:izgi 1-Goriinen c;:evreler 4-Vidamn yararlarulabilir uzunlukiakl srmrtan
2-Gorulien kenar1ar 5-Diyagramlann,haritalann,akl~ sernalanrun
esas ~izgi\eri
02.1 Dar kesik eizgi 1-Gorunmeyen kenarlar
- ~ - - - - 2-Gorunmeyen cevreler
02.2 Geni~ kesik c;:izgi 3-i;>lenmi~ yuzey srrnrlanrun gosterilmesi
- - - - -- -
03 Arallkll kesik Cizgi Kullarulrna yeri behrtllmemlsnr
- - - - -
04.1 Dar noktah uzun kesik c;:izgi 1-Ekse" c;:izgileri 3-Di~lilerin boliim dairesi
- - 2-Sfmetri 9izgileri 4-Delik eksen daireleri
Genis noktah uzun kesik r;izgi t-Ozel i:;;lemli yUzeylerin 2-Kesit diizlernleri izlerinin
04.2 srrurlanrurr gosterilmesi gosterilmesi
--- - -- (mesela, 1511 islem)
1 -Kornsu (biti:;:ik)pan;:alann cevreleri 5·Kesit dtizlemlerinin 6nuride bulunan krsirnlar
Dar lkl noktali uzun kesik t;izgi 2-Hareketli parcalann srmr konumlan 6-Degi~jk uygulamalann cevreleri
05.1 3-Aglrllk merkezi Qizgileri 7 -Yan mamOlierin bitnii~ liiekli
-- 4-$ekilledirilmi~ parcatannbaslanqic 8-0zel alanlarm (bolgelerin)
cevreleri gergeveienmesi
06 09 noktah uzun kesik (jizgi Kullamlma yeri belirtilmernistlr
--.
07 Nokta nokta gizgi KUllamlma yefi bellrtilmernistlr
,-
08 Krsa kesik 9izgili uzun kesik Cizgi Kullamlma yeri beiirtnmernlstir'
09 lki kisa kesik r;izgili uzun kesik Cizgi Kullarnlrna yeri bellrtnrnernlstir
10 Noktah kesik Cizgi Kullanllma yeri bellrtllrnemistlr
----- ------ --
11 Noktah iki kesik 9izgi Kullamlma yeri beurtilmernistir
-_--_- --- -
12 lkl noktah kesik c;:izgi Kullamlma yeri belirtilmemi§tir
- -- ---- --- .-
13 lki noktalt iki kesik gizgi Kullamlma yeri belirtilmemi~tir
-- -_------ -- -_
14 Dc noktah kesik c;:izgi Kullamlma yeri belirtilmemi~tir
--- -- -- --
15 uc noktah iki kesikcizgi Kullamlma yeri belirtilmemi~tjr -,
-_-. ---_--- - ('";7al".,. 1· f'!b'ni-tiq/Ari ve kullamlma yerler; ~ ThIS PD~ was created uSing the Sonic PDF Creator

To remove thiS watennark .• please license thIs product at www.Jnvestfntecll.co..;

4. elzal BOYUTLARI 4.1. <;izgi Geni~ligi

8Utun 9izgi tiplerinde c;:izgi geni~ligi d, teknik IR5II'n tipine ve bliyuklugOne bagh olarak asaqrdaki ...-den secilmelidir. Bu seri 1: .,j 2 (",,1,4) ortak oraIra gore duzenlenrnistir.

0,13 rnm: 0,18 mm; 0,25 mm; 0,35 rnrn: 0,5 1Ir1: 0,7 mm; 1 mm; 1,4 mm ve 2 mrn temel 9izgi II!"j~likleridir (yizelge 2).

yizimlerde c;:izgi qenislekleri cok qenis, geni~ ve _ cizqilerin geni~likoranlan 4: 2: 1 'dir, Ornegin p geni~ 9iz9;; 1 mm, geni§ yizgi 0,5 mm; dar 9izgi l.25 rnrnolur.

Sir cizqlnln 9izgi geni~ligi, butun 9izgi boyunca sDt kalrnandir.

c;agi grubu yizgi qenislikleri
01.2-02.2-042 01.1-02.1-04.1-05.1
0,25 0;25 0,13
0,35 0,35 0,18
O,5a 0,5 0,25
O,7a 0,7 0,35
1 1 O,S
1,4 1,4 0,7
2 2 1
• : Tercih edilen 9izgigruplan {:;zelge 2: t;izg; geni!jligi gruplan 4.2.yiz9i Geni~liginde Sapmalar

Cizgi geni;;likieri 2.:1 orarnnaqore sadece farkh 9iZ9 geni§1iginde van yana iki cizqi acik olarak ayirt debilecek kadar sapmalar gdsterebilir. Sabit ~ geni~ligini veren cizim aletlerirtin kullantlrnasi *tImlJnda yizgi geni~ligindeki sapma rniktan .:"" d'den daha buyuk olmamahdrr, Geni~ <;izgi a..rMlgl 0,5 mm olduqunda, dar 9izginin geni~ligi &25 mm + 0,1 mm = 0,35 mm veya, 0,25 mm - 0,1 ~ :::: 0,15 mm smrrlan i9inde olmahdrr.

4..3. 9izgilerin ~ekil Duzeni

Blecizilen teknik rssimlerde, C;izgi elernanlanrun ""uklan <;i2elge 2'de verilen degerlere uygun -.afldlr.

~eki1 3Jte elle cizilen resimlerde yizgilerin yaklasrk olculerins gore yizilmi~ ornegi qorulrnektedir.

51-1.5

I d • II' 02 Tipi cizqi

10 111

____ . _ ... 1· ', U '" 04 T!pi Cizgi

--_ .. _---

10 11111

_____ I __ ~'I U 01'05 Tipi Cizgi

$ekil 3: 9;zgilerin yakla$Jk a/fuleri

Qizgiler ve bunlann elernanlannm bazi temsl tiplerinin hssaor icln forrnuller, TS 88-21 ISO 128~ 21'de verilmisttr. Bu tormulier, CAD slstemlsrlyle teknik resirnlerin cizilmesini kolaylastmr (9izelge 3).

!;izgi elemarn Ciz~i tipi Nu. Uzunlugu
Noktalar 04-07 ve 10-15. :::; O.Sd
Bosluklar 02 ve 04-15 3d
Kisa kesik cizqiler 08 veOg .6 d
Kesik clzqiler 02-03 ve 10~15 12 d
Uzun kesik clzqiler 04-06 ve 08-09 24 d
Araliklar 03 18 d 9;zelge 3: 9izgi etemenmm boyutlsn

4.a.1. Kesik 9izgi(Tip Nu: 02)

Bu 91zgi tipinin duzenlenrnesi ve· olculeri ~ekil 4'te qorulmektedir.

(1 )

(Buyuti.ilmQ~ <;izgi ~ekli)

L

I

12 3d

I

11 min.

SUrekli 9izgi1erin drsrndaki cizqilerde ~ekjl ve 1 1

t-.P""Irn bakurundan standart olculsrs uymak gerekir. (1): Ciz~i parcasi

'lerin sekilleri olyulerek cizilrnez, Kalek hareketl '--..,I-----~--~--r- _ ____.'-..,I

in el becerisi ve g6z ayan ile kesikssik, nok- L I 'I _j

Kesik, lkl noktah kesik ve serbest el 9izgileri

. ~ ._l_ ..

_evcJana getirilir. This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

To remove thiswatermarl<;. please license ~is product at www.lnvestintec~.com .....J

4.3.2. Noktah Uzun Kesik Qizgi (Tip Nu: 04) Bu gizgi tipinin duzenlenmesi ve 61~U1eri ~ekil 5'1e gorulmektedir.

Teknik resim cizirnlerinde noktah uzun kesik cizqinin cizilrnesinde ana qizgileri geqme olculeri de gorOlmektedir.

11 min.

(1 )

(1) : 9izgi parcas:

A --!

A-A

A

$ekil 5: Nokta/, uzun kesik 9izginin 61t;iileri ve kullamtmes:

4·3.3. iki Noktah Uzun Kesik 9izgi (Tip Nu: 05) Bu <;izgi tipinin dOzenlenmesi ve olculeri ~ekil 6.' daqorulrnekted i r.

(BuyUt(jlmu!? lIizgi sekll)

~~~-~-~-~ 3d

J3 3d

(1 )

11 miri.

(1): 91zg1 parcasi

$ekll 6: iki noktet: uzun kesik yizginin 61t;iileri ve kuttemlmes:

4.3.4. Zik:zak Cizgi (Tip Nu:01. t)

Bu ~izgi tipinin ~ekli Va olculeri ~ekil 7'de qorulmektedir.

(7.5 d)

(BOyOtUlmu§ yizgi §ekli)

$ekil 7: Zikzak t;;zginin !jekli ve olt;iileri

5. <;iZGiLERiN 9izilMESi

Cizilen resimlerin gOzel qorunrnesi, cizqilerin ozelliklerins uygun <;izilmesiyle saqlarur. Bunun iQin dikkat edilmesi gereken bashes hususlar a§aglda aciklanrrustrr,

a. Cizqi qenislikleri, standartlarda belirtilen sekil ve geni~lik[erde olmahdir,

b. yizgi grubu, cizilen resrnirr buyOklugOne gore secilrnelidir. SOWn resim, secilen ~izgi grubunun C1izgi geni!?likleriyle tamarnlanrnaudrr.

c. Cizqiler standart geni§likteki uclarla cizilmelidir. Kursun kalemle cizimlerde sQrekli geni~ clzqiler, B veya 28; dar clzqiler, H veya 2H uclanyla ve uygun acilmrs sekilde cizilrnelidir.

d. Kesik <;izgiler,mumkOn olduqu kadar esit arahklarla ve ayru geni§likte; resim bOyuklOgOne uygun olmahdir.

e. Paralel cizqilerin arallQI, en az 0,7 mm degerinde olmahdir (~ekil 8).

E

~j

$ekil 8: ParaJel t;izgilerin en az aralIYI

f. Eksen cizqisinin dolu krsrrnlan, birbirini kesmeli ve belirttikleri kisma ait ana cizqiden 3-6 mm'den fazla drsanya uzatrlmahdir (~ekil 9).

---J-.+-3~-6 mm

$ekil 9: Eksen t;izgilerinin kesi$mesi ~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this waterm ark, please license this product et www.lnvestlntec~.com

g. Noktah uzun kesik clzqllerlnin, birlesrne nok- 21anndaki dururnlan ve clzllrne ornekleri ~ekil 10'da g6rQlmektedir.

I I
)
I /
-+- /
---~-r-~--
/
I /
I (
I
I --, r--
I -, /
I ........,,_-----
<;
f- - - _l __ <,
'-..
I ~--\
I--!--' I '
I \
,__t--+--~- I \
- r- I
L--i--_j I
I
I I §ekil 10: 9izgi!erin kesi~me ve birle~melerj

h. Daire yaylanyla dogrulann blrlesrne yerleri, btrbirinin devarru gibi olmah, kose yapmamah ve teget birlesmetidtr (~ekil 11).

$ekil 11: T eget birle~meler

I. Kuyuk c;apll deliklerin merkezlerinin belirtilmesinde, noktalt kesik C;izgi verine surekli dar Cizgi kullarulabilir (~ekil 12).

w e -$-$ ED ED

$ekil12: KU9iik 9Spll deliklerdeeksen 9izgisi

j. Kesik cizqilerin qorunusler uzerindeki durum Ian da su seklllerde olmahdir (~ekil 13):

1) lki kesik C;;zgi, paralel olarak cok yakn cizilirse (en az 2d) C;izgi krsimlan, birbirinden bira kaC;lk cizilrnelidir (~ekil13c).

2) iki kesik C;izgi bir noktada birleslyorsa, <tiZf kisrrnlan birlestlrilir. Kesikcizqi, ikinei bir kesik ciz .giden bashyorsa yizgiler kesi9,r'nelidir(~ekiI13b).

3) Kesik «;izgi, surekli geni~ cizqiden bashyorss kesik cizqi, surekli C;izgiyle birlestirilir. SOrekli cizqi den sonra, kesik yizgi devam ediyorsa, siirekli VI kesik yizgi arasinda bosluk birakihr (~ekil 13b).

4) Bir kesik 9izgi, baska bir kesik <;izgi veYi qenis surekli cizqiylakesisiyorsa, kesisrne nokta lannda bosluk olmarnahorr (~ekil t3e).

5) 09 kesik c;izginin, dolukrsirnlan bir noktad birlesrnelidir (~ekiI13e).

6) Bir dairenin bir kisrru surskli, bir kisrru kesi gizgi ise, kesik cizqilerin ba!;>langlC; noktalannd bosluk birakihr (~ekil 13d).

7) Ce~itli yancapli yaylarm kesik cizqilerle clzim leri ~ekiI13d, t'de g6rUldugu gibi yapilrnahdrr.

a)

1-'-'--'---

f-------

e)

g)

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark, please license this product at www.lnvestlntec~.com

§ekif 13: Kesik r;fzgiJerin kuitemtmes,

7. 9iZGiLERiN G05TERiLMESi

Qizgilerin temel tiplerinin qosterilisleri, veril siraya gore al?agldaki bilgilerden meydana qelrr lldir.

a) Qizgi adr,

b) Bu standarda auf (TS 88-20),

c) Cizelge. 1 'e uygun temel tip numarasi,

n. lki paralel cizqinin ciziirnesi lcln iki farkll yol d) Cizgi geni~Hgi,

go··ster·llml'-c::.tl·r Tercih ee iQfoTh' PD- ."' .. _.-.- - ~\ 0 ... · .... .,.. 'I"'Iorol.ttininde)

-'$' -' - - -- IS ~ was created using the Sonic PDF Creator .

To remove this wal"rmark" please license this product at www.lnvestlntec_h.",o";

k. Kesik iki noktah c;:izgide k098 birlesrneleri ve fizgi ba91anglQlan nokta veya bo!?luga gelmemelijir (~eki1 14).

L

L __ _j

$ekiJ 14: Kesik iki noktali gizginin gosterilmesi

I. Gorunuslerde koseler yaylarla yuvarlatudtklannda koseye ait cizpiler sQrekli dar Qizgi olur (~ekil15).

$ekil15: Yuvarlat,lan kO$eleriil gosterilmesF

m. Kenar-kenar, ksnar-yay ve yay-yay birtesrnelerinden meydana gelen teget nokta ve dogrulann diger gorOnul?'erde clzimleri ~ekil 16'da gorOIdOgu qibiolrnahdir.

-,'I..:.. __, --l

$ekil1t3: Teget kenar/arm gosterilmf3s;

gosterilmi§tir (ikinoic;izgi birinci c;izginin altmda veya saqinda).

b) __ :=J

r;:-------;;;-]

I I

I I

r I

~----------~~-

.__

'-1 - __ =.1

a)

$ei{iI 17: ikinc; bir yizginin durumu

o. Yanlrs cizilen c;izgilerJe dogru c;izgilerin karstlastrrrnasi ~ekil 18ide g6rOlmektedir.

YANU$ DOGRU
I
I I I I I

---~-- --
-- -- - -
- - --- - - -
-----------------~-----
- - - -. - -
- - -- - - - - - - ... ~~~.-- -
- - -- - - - - - - - - - - -
-.-.-.--,-
- - - - --
---~~~---~-.------ --------_
----._- --._ -_--
---- _. -
- - - -.- - -
$ ill $ ill $ekil18: 9izgi/~riiJ dogru-yanll~ ka~lla$t"maSI 6. 9iZGi RENKJ,.ERi

yizgiler, ton rengine bagil olarak siyah ve' beyaz cizflrnelidlr, Standart c;:izgiler icin, diger sta dart renkler de kullamlabilir. BI.1 durumda, renkle! anlamlan aglklanmahdlr.

Ornekler:

Temel tip Nu 03, 9izgigeni~ligi 0,25 rnrn clan bir ;zginin gosterili~i:

~izgi TS 88-20 ISO 128-20- 03xO,25

Teknik resirnde qosterilisle ilgili daha jrenis S!mel prensipler ve CAD sistemleriyle cizqilerin ;::zilmesi T5 88-21 ve ISO 128-21/~ubat 2000 standardmda daha dolayh acrklanrrustrr.

CAD-sistemleri ile cizilen teknik resirnlerdeki ESik<;izgilerin dOzenlenme sekli, bugOnkO her :AD program sisterninde cok daha farkhdir. :u,un icin, TS 88-20 ISO 12B-20'yi tamamlayan !lJ standartta tespit edilen kurallarla bilgisayann "IeSaplamasl suretiyle ciztcinin <;izdigi clzqiler ic;in standart gosterjli~ tipini temin eden bir arac .sunul~tur.

8. «;iZGiLERiN QAKI~MASI

lki veya daha fazla tip cizqi, birbirleriyle ;akI~tlglnda a~agldaki oncelik sirasrna gore <;izgi 1PIeri cizilerekqosterilmelidir

a) Gorunen kenarlar ve cevrsler icin "01.2 Tipi" SUrekli geni~ cizqi)

b) Gorunrneyen kenarlar ve cevreler lcin "02.1.

T~" (dar kesik <;izgi)

c) Kesit dOzlemleri icln "04.2 Tipi' (Genis noktah RUn kesik gizgi)

d) Eksen cizqileri icin "04.1 Tipi" (dar noktah ESik <;izgi)

e) Aglrllk merkezi cizqilerl icin 1105.1 Tipi" (dar lki 'tDktah kesik 9izgi)

f) OlyO baqlarna cizqileri icin "01.1 Tipi" (dar Uekli gizgi)

~kil 19'da cakisan 9izgilerin oncellk sirasma pe cizilrnesi gorOlmektedir.

a : Kalm,kesik ve kesik noktah 9izgi b : Kesik ve kesik noktah r;:izgi

c : Kalin ve kesik r;:izg[

9.9iZGiLERiN KULLANILDIGI YERLER

TS ISO 128-24 standardinda ise cizqilsrin teknik resimde gosterili$leri Ve kullanrna yerleri aciklanrrusur (~ekil 20, 21, 22, .23, 24 ve 25). t;izelge 1 'deki 9izgi nurnarasr, <;izgi sekli, kullamld!QI yerler ve kullarulrna yerlerinincizqtlerle ilgili numarasi gbrOlmektedir.

01.1.1 (Zahiri ara kesit 9izgileri)

01.1..2 (OleO r;:izgisi) 01.1.3 (Bag lama cizqlleri)

03 01.1.4 (Kilavuz Cizgisi)

01.1.4 (Referans ((izgisi)

01.1.6 (Yerinde dondOrOlmu;-; kesitin csvrs t;isgisi)

01.1.5 (Tarama Cizgisi)

~....______.

01.1.7 (Kisa eksen cizqileri)

01.1.8 (Vida di~i dlpleri) 01 i 1.8 (Vida di;;i dlpleri)

l~~ -11:1 -/]'$ =~

01.1.9 (ah;O cizgilerinin ba:;;langlr,;:: ve bltisleri)

~25~1

$ekil19: t;ak/~an r;izgilArin iinr.~/ik !';1T:'l!';I F:~kil ?n~ Ciar s;irekli eirailerin kullamldlgl yerler-1

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. .

~ To remove thts watermerk, please license !this product at www.Jnvestinteclh.com

01.1.10 (DGzlem yGzeyleri belirten kosegenler)

E- .k4 [- lit

01.1.16 (lz dusum yizglleri)

~ 01.1 J 1 (AI',",m katlarna <;izgisi) 01.1~ 1 (GorGnu$ katlama i;izgisi) /

I 'I 1111 ~ [F----. -----'--1"""""""'1 1

01.1.12 (Aynntuann cercevelenrnesl) y

01.1.13 (Di~lilerin di~ dibi 9izgilerinin belirtilmesi)

01.1.14 (Kenik §ekil elemantanrun cakisma c;izgileri)

01.1.15 (Sac tabakalann konumu)

01.1.17 (B6luntu 9izgileri)

\
\
\ /
"- V V
1"-- 01.1.19 {Dar surekli zik zakh 9izgiyle koparma)

$ekiI20: Dar siirekli yizginin kuJlsmldlgl yerler-3

01.2.1 (Gorunen kenarlar)

1$$11 $r

01.2.2 (GorGnen cevreler)

01.2.3 (Vida di~ ustlerl)

EtF=::::_=:::::::::: .. HQr. ~] ==::::0=1= '2_~~:::r-.(Vidadi~ ustleri)

01.2.4 (Vida di~i srnrrlan)

§_eki/20: Dar!;urelc'i fizginin. kullamldlgf yerler-2 $ekiI21: Geni§ siirekli pizginin kullamldlgJ yerler-1

~ This PO": was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove thls watermark .. please license Ihis product at www.lnvestinlec~ ... om

I 01.2.5 (Diyagramlar haritalann esas gosterili~leri)

t I

j I

I

!

--L..-_--;

-+---ir- - - t-

- I-- - -----0,

J--_ ..... r--.___..¥

=i= $ekil 23: Gen;~ kesik gizginin kullamldlg; yerfer

01.2.7 rahPlanan Pi,,;a,arrn aytrrna yuzeyi)

O!EE':!; I tOo

8-8

01.2.8 (Kesit duzlernlerlnin ok cizqileri)

tJ-f

'.

A-A

•

i-~

B A

Jeki121: Geni!;> siireklit;izginin kullanrldlgl yerJer-2

02.1.1 (Goninmeyen kenar cizqileri)

\

\

02.1.2 (G6rGnmeyen cevre t;:izgileri)

04.1.1 (Sillndirik parcalann rnerkez ~izgileri)

04.1.2 (Simetri r;izgileri)

04.1.3 (Dislllerm b610m dalrelert)

I "

/

/

04.1.4 (Deliklerin b61Gm daireleri)

$ekil 22: Dar kesik r;izginin

.~ This PDF was cre.ated using the Sonic PDF c:reator.

~ To remove this watermark, please ucense this product at www.lnvestlntecM.com

... _ ... _.111 •• _'::11 .I ..... ' .... , 1"_ ... ' __

In t;izgininkuJlamld/91

04.2.1 (lstl il?lemli olr;ulu alanlarm gosterilmesi)

r--
--
- _- .- - r-


..__ 04.2.1 (Smlrll alanlarmqosterilmesl)

04.2.2 (Kesit duzlemlerinin konumu)

A-A

•

8-8

•

.

t-I

S-l A

$ekil 25: 'Geni!j noletall uzun kesik f;zginin kullamJ - dlgl verter

05.1.1 (Biti§ik,kom~u parcalarm cevre c;:izgHeri)

~

~.,....,. ........ \

\

l

05.1.2 (Hareketli parcalann son konumlan)

~ J.,~!~:;D~ was created using the So;'icPDF-C;~~tor'A .... t, uzun kesik t;izgininkullaml-

_. e this wate,rmark" please license thfs product at WWW.lnvestfntecJh.co....;

LII!:f' Yf;III_" - ....

$ekil 26: Dar iki nokiel, t

05.1.3 (Aglrllk merkezi cizgileri)

. - --h:::- _- =-- _:. ._

,-------~ 05.1.4 ($ekillendirilmeden

1 onceki cevre <;izgiled)

9-~)

1..--------

05.1.5 (Kesit duzlemlnln onunde kalan kisimlar)

05.1.6 ( Degi~ik uyglJlamalarm cevre c;izgileri)

05.1.7 (Yan mamiillerin bitrniscevre 9izgiferi)

05.1.8 (Ozel alanlann cercevelenmesl)

05.1.9 (iz dO~Omlendirilml~,uzatllml:;; tolerans b61gesi)

-------------------------- ....

10. PROBLEMLER

10.1. §ekil 27' de verileri ge~itli geni~lik ve ko.."daki gizgileri. yerlestirrne 6lg0lerine uygun ciarak serbest elle Ve ciztrn takimlanyla ayn ayn A4 agltlanna cizmiz,

10.2. ~ekil 28'de verilen egik c;izgilerden meycb1a geJmi~ sekilleri, yerlestirrne olculerine uyqun aiarak cizirn takrrnlanyla A4 kagldlnagiziniz.

10.3. §ekil 29'da verilen sekilleri, yerlestirrne ayUlerine uygun olarak T cetveli, g6nye ve pergel iLilanarak A4 kagldlna ciziniz.

10.5. ~ekil 31'de verilen c;e!?itli kalrnllk ve konLlml~rdaki teknik resim temel gizgiJerini, yerlestirrrte olculerine uygun olarak serbest elle ve clzim takrrnlanyla ayn ayrr A4 kagltlanna ciztniz,

10.5. §ekil 30'da ana olculer! ve forrnulleri verilen Turk bayraquu uygun g6receginizstandart bir (8) olcusuns gore ciziniz,

10.6. §ekil 32'de verilen dairesel teknik resim gizgilerini, yerlestirrne olculerine iuyqun olarak serbest elle, pergelle ve daire sablonuyla ayn ayn A4 kagltlanna ciziniz,

10

15 a 52 0.5
lf1 N
.....
c-
c-
c- o
m
CJ" lI1
~
d $eki/ ~7

$ekil28

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this _termark .• please license this pronuct et www.lnvesllntec~.com

$ekil 29

A H

I----~ ---Ie

~-Il-

D

L

Boyutlandtnl mast

G=S"ir,:k eni ( standart ) t ~1 5 G

1\,1"0 3.G

A-D.5 G

: =0.5 G

C=O.0625.G D=O.4.G E.:;D.34875G F:oO.25.G H=O.33625.G

Boyama: x=Beyaz y=Krrrruzt

$ekil30

40

40

30

40

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove t.hls wa.termark.. please license Ihls product at www.lnvestlntecl1.c.om

$ekil 31 $ekil 32

1. GENEL SiLGi

Teknik resimde bir §ekli cizrnek icin cmm takunlanndan faydalanrlrr. Cizilecek sekil Ozerinde esit boluntuler, paralel dogru]ar, teqet birlesmeler, cernberlerin esit parcalara bblUnmesi,elips, oval spiral, evolent vb. bulunabllir. Bu cizimlerin kural.ara uygun ve dogru yaprlabilrnesi icin geometik cizirn metotlanrun bilinmesigereklidir.

2. DOGRULARLA iLGiLi GEOMETRiK CfiziMLER

2.1. Paralel Dogrulann ~izilmesi

2.1.1. TCetveli ve Gonye Yardrrmyla Paralel Dogrularl yizmek

T cetveli, masa uzerinde kaydlrllmak suretiyle yatay konumlu paralel dogrular,aglll konumda kaydmlarak egik paralel dogrular cizilir, T cetveli C1zerinde qonye kaydrrriarak dusey (dik) ve 30°, 45° 'we 60° lik egik paralel dogrular yizilir (~ekiI1).

~kil 1: T-cetveli ve gonyeyle paralei dogrularm r;izil~ mesi

T cetveli uzerinde veya T cetveli kuuarnlmadan iki g6nye ile 15° nin katlarrnda egik paralel doqrular cizrnek rnurnkun olur (~ekil 2).

$ekil 2: iki gonyeylt! para lei dogru ctzitmes!

2.1.2. DogrununDI~Jndaki Sir Noktadan Ge~ei1 Paralel pogru 9izmek

G6nyenin bir kenan paralel cizilecek doqruya ayarlamr. Diger qonye veya T cetveli ayarlanrms gonyeye dayatrlrp sabitlestlrilir. Ustteki gbnye noktaya Kadar kaydmlarak bu noktadanqecen paralel dogru yizilir (~~kil 3).

B

$ekil3: T-cetveli ve gonyey/e paralel dogru ~izmek

2.1.3. Pergel Yardrmryla Paralel Dogru 9izmek

a. Sir dogrLlya drsrndakl P noktasmdan ge~en paralel dogru clzrnek:

1 .AS dogrusu uzerlnde bir C noktasr ahrur,

2. CP yancap olrnak uzere C merkezli R yayr yizilir. AS doqrusu uzerinde 0 noktasi bulunur.

3. 0 ve P merkezli Ryancaph yaylann kesi~tigi E noktasr elde edillr, P ve E noktalan birlestirilerek AS dogrusuna paralel doqru clzillr (~ekil 4).

a) b)

Sekil 4: Doaru dlsmdake P noktesmdet: dogruya pa~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license this product at www.lnvestinteclh.com

2.1.4. Dogruya BeHrli Uzakhktan Paralel )ogruVizmek

1. Pergel uzakhkolcusua kadar acrlir,

2. ABdogrusu uzerinde isaretlenen eve D nokalan merkez olmak uzere iki yay clzlllr,

3. Qizilen bu yaylara drstan g6nye veya, T cetveli ardimryla EF teg9ti cizilir. BoyleceAbdodrusuna raralel dogru Qizill11[~ olur (§ekil,S).

iJzakl!k lal

A f-" ----------t B

b)

~ekjJ 5: Dogruya belirli uz;,kllktaklnoktadan paralat do{jru9fzmek

2.2. Dik Dogrulann C;izihnesi

2.2.1. Dogrularm Uzerindeki Noktadan )ikme ylkmak

a.Gonyeyardlmlyla dikme f;lkmak:

1. Verilen dogruya9.akl!?acak sekilde gonyenin lik kenarlanndan birr ayarlarur,

2. Gonyenin diger kenanna ikinci bir gbnye eya T -cetveJi dayatihr,

,3. Gonye kaydmlarak dikkenanyla dogruya Ozeindeki noktadangegen dik dogru cizilir (~ekil 6a).

Dik 91kllacak dQgru yatay konumdaysa T cetveli uerindeki gbnyenin dik kenanyla noktadan dik logru, cizilir (~ekil 6b).

b. Pergel yardlmlyla dikme cikmak:

1. Dogru Uzerindeki A. noktasi merkez olrnak uzere yay cizilerek B ve C noktalan bulunur,

2. B ve C merkez olrnak Uzere dogru dl9lnda cizilen ayru yancaph iki yay lie 0 noktasr elde edlllr, 3. D noktasi dogru uzerlndeki A _ noktasiyla birlestirildiqinde dik dogru <;izilmi~ olur (~ekil 7).

c

B

A

a)

b)

$ekil7: Dikme 91kmak

2.2.2. Dogrunun Drsmdaki B.ir Noktadan Dikrne inmek

a. Gonyeyardlmlyla dikme inmek:

1. Vertlendoqruyacakrsacak sekilde qonyenin dik kenarlanndan biri ayarlarur.

2. Gonyenin digerkeriarrria ikinci birgonye veya T -cetveli .dayatihr,

3. Gonye kaydmlarak A noktasmdan geyen dlk dogru9izilmi~ olur (~ekiI8ai.

Dik inilecek dogru yqtay konurndaysa T cetvell uzerindeki uonyenin dik kenanyla noktadan dik dogru 9izilir(~ekil Bb),

U~k;16' Dog":'ru iizerindeki no"i"~"'''''' Ail; "".;;.;:; .... "";, ..... ,,,,1;. _~l'Ikil R·'nnlj", rll!:rnrlaki bir fJoktadan dik dogru fizmek

. .• . . .' .. ' ..' ~ ThiS PDF was created uSing the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slintech.com

b. Pergel yardnl1ryla dikme inmek:

1. Verilen A noktasi rnerkez olmak Ozere dogruyu iki noktada kesen yay cizilir,

2. Dogru Ozerinde bulunan B ve C noktalan rnerkez ahnarak ayru yancaph yay ile b noktasi bu'mur,

3. 0 noktasi He A noktasi blrlestirildlqinde dogruya dikme inilmi~ olur (~ekil 9).

a)

$ekil 9: Dikme inmek

2.2.3. Bir Dogrunun UcundanDikme ylkmak 1. Dogrunun ucu B noktasi merkez olmak Qzere R yayt clzilerek G noktasr isaretlenir,

2. Pergelin yancapt (ayan) bozulmadan B ve C rnerkez olacak sekilde clzilen yayla 0 noktasi bulunur ve 0 noktasi merkez olacak sekilda cern~r c;izilir.

3. C ve 0 noktalanru blrlestirip uzatilan dogru ile yember Ozerinde E noktasi elde edilir,

4. E noktasi ile B ncktasi birle9tirildiginde dogrunun ucundan oikme.cizilmls 'Olur,(~ekiI10).

1

Aym islernler tekrarlanarak dogruyu dorde ve sekize bolrnek rnumkundur (~ekil 12).

$ekil 11: Bir dogruyu per gel yardlmw1a iki e$it parl}aya biilmek

c)<
\ v
~j'\ 1:4 ( 1\
A _.-A_..._ \ B
\/ \
I" I
, \V
Djl\.. $ekil12: Bir dogruyu pergel yardlmlffa dort e§it parfaya biilmek

b) Dogruyu istenilen sayrda esit parcaya bolmek

1. AB dogrusunu bss esit parcaya bolrnsk icin, A ucundan herhangi bir acida yardunor doqru cizilir.

2. Bu dogru uzerinde cetvel veya perqelie bes esit bblOnto isaretlenir,

3. lsaretlsnen son nokta alan 5, dogrunun diger ucu Bile blrlestirilir,

4. 85 doqrusuna uygun qonyenin bir kenan yerlestirildikten sonra qonyenin diger kenanna T cetveli veya baska bir gonye dayatilrr.

5. Gonye kaydmtarak isaretlanen noktalardan gegen ve AS doqrusunu kesen paralel doqrular cizilirp AB doqrusu bese bolunmus olur (~ekil13),

$ekil10: Dogrunun ucunden dikme 91kmak 2.3. Dogrunun E$it Parcalara Bolunmesi

a. Bir dogruyu pergel yardrmlyla ikiye bOlmek:

1. Perqel, dbgrunun yansrndan fazla a9111r.

2. Doqrunun Ave B uc noktalan merkez olmak

(izere ksslsen iki yay cizilir. B

3. Yaylann kesisrne noktalan birlestirildiCiinde. . 1 2 3 4 5

_'. ,. ".. .~ This PDF was created usmg the Some PDF G.reator.

dogru ikiye bolunrnus olur ~ To remove thls wa.termark., please lice"sethls productatwww.r""estintecll.com 'f b "~I· k

. ..., ..~, ~t:I\l1 103: vogruyu De:; e!j' parr;aya 0 me

°A A j
«-. "- I 0
I
i ~ This PDF was created usjng the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license this product at www.lnvestrntec~.com 'k' b "l . k

y.,-n,II ,.. ...... J9'YI' lye a me

3. A91LARLA iLGiLi GEOMETRiK 9iziMLER 3.1. A~tlann 9izilmesi

a. Gonye iJe 150 ve katlarmda acrlar clzmek:

Kullandiquruz T cetveli, 45° ve 30ox60° Uk gonyelerle 15°, 30°, 45°, 600, 75°,90°, ..... vb. acilann cizilmesi ~ekil 14 I te g6rOlmektedir.

!jekiI14: Gonyeler yardlm/yJa 15° ve kat/an a.91lar ctzmek

b. Pergel yardlm,yla15° ve katlannda acilar ~izmek:

R yancaph daire cizildikten soma ayrn yancapl: yaylarla dairenin 1/2 ve 1/3' e bolunmesiyle 15°, 30°, 45°,60°, ... vb.vacilann bulunrnasi ~ekil 15 'te qorulrnektedir,

$ekil15: Pergei yardlm/yla standartayllar ctzmet:

3.2. Veriten A~lya E~it A~I ~izmek

1. Pergel herhangi bir R yancapi kadar acthp acmmtepe noktasi olan A merkez olmak uzere a91 kollanru C ve D noktalannda kesen bir yay c;izillr. .2. Ayn: yay E noktasi merkez olmak Ozere bir

yay daha cizllip F noktasi buJunur (~ekif 16a).

3. DC kirisuzunluqu kadar acilan pergelle r yaYI cizilir (~ekil 16b).

4. F merkez olmak uzere cizilen r yayiyla G noktasi bulunur.

5. Eve G noktalan birlestiriterek verilen aciya esit baska bir a~1 c;izilmi~ olur (~ekiI16c).

------6'

E

Verilen aC;1

E

F

c)

bJ

Cizilen at;:1

$ekil16: Veri/en 8yW8 e$it bir ayt cizmet« 3.3. Bir A~IYI ikiye B.o:Imek

1. R yancapi kadar acilan perqelle, acmm tepe noktasi (A) merkez olmak uzere yay gizilip B ve C noktalan bulunur.

2: B ve C noktalan merkez ahnarak cizilen R yaylannm kesisrne noktasi 0 bulunur.

3. A ve 0 noktalari blrlestirildiqinde ac: ikiye b61(inmu~ olur (~ekil 17).

~ekil 19: Dar ay/yl ikiye bbtme« 4. c;OKGEN C;iziMLERi 4.1. O~gen 9izimleri a. Perger yardrmryla bir kenan verilen

tli§kenar ii~gen ~izmek: 1. Perge! Oggen kenan AB kadar acihp A ve B !'Tlerkez olmak uzere R yaylarr cizillr, 2. Yay!arrn kesi~tigi C noktasr A ve B

"'llktalanyla birle~tirildiginde ABC esksnar u,cqeni, .

" , ..... ~ This PDF was created uSing the Some PDF Creator,

YIZllml~ olur (~ekll 20). ~ To remove tl1ls_termark, please license Ihls product at www.lnvestlntecl1.com

. $ekil 22: Daire icine iicaen cizrnek'

3.4.90° lik A~JYI O~e Bolmek

1. A rnerkezolmak uzere R yancaph yay clzitlp B ve G noktalarr bulunur.

2. Pergel 'CiC;:lklIgl bozulmadan, B ve C merkezli R yaYlyla D ve E noktalan bulunur.

3. Bu noktalar A noktasi tie birle9tirildiginde dik ~I uce bolunrnus olur (~ekil18).

B

A

§ekil 18: Dik aylYI uye bOlmek

3.5. Tepe Noktasl Olmayari Sir A~mln A~I OrtaY1n1 9izmek

1. Acirun B koluna paralel blr dogru ile A kolu C noktasrnda kesllir,

2. C noktasi merkez olacak sekllde bir yay yizilerek 0 ve E noktalan bulunur.

3. 0 ve E noktalan birlestinltp uzatilarak F noktasl elde edilir.

4. Pergel yarduruyla OF noktalarmm orta noktasnu bulan yaylarla H ve G noktalan bulunur. Bu "'IOktalan birtesttren doqru verilen acmm ac: ::rlaYldlr (~ekil 19).

B Verilen dar a~1

a)

b)

$eki/20: E$kenar ii9gen 9izmek

b. Gonye yardrmlyla bir kenan veriler askenar u~gen cizrnek:

1. 30°- 60° lik gonyeyle A ve B noktalanndar gegen yataya 600 olan iki dogru cizilip C noktas bulunur.

2. A ve B noktalanyla bulunan C noktas birlistirilerek eskenar Oc;:gen cizilrnis olur (~ekil 21),

$ekil 21: Gonye yardlmlYla eskener u9gen 9;zimi

c. yemberi Oc;: esit parcaya bolmek veya i~ir'le eskenar i.i~gen cizrnek:

1. Perqel, cernberin yancapt R'ye gore ayartamr.

2. Cemberin dusey eksen ile kesi~tigi A no ktas I merkez olacak sekilde R yaYI clzuip B ve C noktaIan bulunur.

3. A noktasirun karsismdaki 0 noktasyla B ve C noktalarr birlestirildiqinde cember Jclne eskenar ucqen Qizilmi§ olur (~ekil22).

4.2~ «;ember iQine .Dik O~gen Cizmek

1. Dik Oc;genin dik k6~esj iyin cember Ozerinde bir C noktast lsaretienir,

2. C noktast cember ekseniyle kesisen A ve 8 noktalanyla birle!?tirildiginde cernber icine dik u9gen 9izilmi§ olur (!?ekil 23).

$ekil 23: Daire il;ine u9gen t;izmek

4.3. Dortgen Cizimleri

4.3.1. Sir Kenan Verilen Kare yizmek a. Pergel yard.mlyJa kare c;izmek:

1. Kenar uzunlugu AB olan kare cizirninde, A ucundan pergel yardmuyla dik dogru clzllir.

2. AS yancap olacak sekilde A merkezli yay ile dikme uzerinde C noktasi bulunur.

3. Pergel a<;lkilgl bozulmadan B ve C merkez olmak Ozere iki yay daha cizllerek 0 no ktas I elde edilir.

4. Bulunan noktalann blrlestirllrneslyle kare cizimi tarnamlamr (~ekil 24).

A-.------8

B

al

bl

§ekil 24: Bir kenen veri/en kare t;izimi

B

5 0
1 I
4 I
-, 2 I
I
B I
I
I ( r:--------..,.

$ekil 25:Gonye yerdumyt« kare cizme« 4.3.2. yember i~ine KareCizmek

1. Qember ile eksenlerin kesisme noktalan karenin koseleridir.

2. Bu noktalar birle~tirilerek kare cizirni tam amtarur, Kare kenarlan 45°egik olarak cizihnis olur. Kare kenarlanrun yatay ve dusey konumlu olmasr istenlyorsa eksenler 45° olarak 9izilir (~ekil 26).

$eki/26: gember icine ksre cizme«

4.3.3. ~ember DI~lna Kare 9izmek

1. Cember yizilir.

2. T cetveli ve qonye yardirruyla cembere dl!?tan teget alan yatay ve dikey qizgiler yizilir~

3. Cernbere teget cizpilerin kesisrne noktalas karenin k6~eleri olarak bulunur. Noktalar blrlisttnlerek kare cizinu tarnarnlarur (§ekil 27).

b. Gonye yardlmlyla kare eizmek;

1. A ve 8 noktalanndan qonyeyte dogruya dikler cizilir,

2. 45° Iik g6nyeyle A ve B noktalanndan qecen 45° Ilk dogrul(ir clzilir,

3. 45° lik do~rularladjk dogrulann kesi~tigi C ve D noktalan bulunur. Bu noktalar A ve B naktalanyla

birlesfirtlerek kare C{izimi tamamlamr (~ekil 25). $ekiI27: Gonye yardlmlYla kare y;zmek

~ This PDF was created using the Sonic PDF C t

~ To remove this wa,termark;, please license this product at WWW.lnveS!l~::..!!~

4.6.1. yember iC-;ine Yedigen <;;izimi

1. R yancaph cember clzilir.

2. Perge! aylkhgl bozulmadan A noktasma konarak 0 merkezinden ge<;en, cemberi B ve C noktalarmda kesen yay <;izilir.

3. B ve C noktalanrun bhtestirllrnesiyie eksen Ozerinde 0 noktasi bulunur.

4. Bulunan BO mesafesi yedigenin kenar uzunlugudur. Perqet BDkadar acuarak camber yedi esit

I parcaya bolunur.

A 5. Bulunan noktalar birlestirilerek yedigen 9izimi

---.".------- ~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove tl1ls_termark, please license Ihls product at www.lnvestlntecl1.com

$ekil 29: t;ember it;ine altlgen t;izitni

4.4. B:e~gen ~izimi

4.4.1. ~ember ic;:ineBe~gen ~izmek 1.0 rnerkezine gore cernbsr qizilir.

2. OA yancap uzunluqunun orta noktas: B bulu,.... B merkez olmak uzere pergel R1 = Be kadar a;Jlatak cizilen yay He cernber ekseni D noktasmda esi~tirili r .

3. CD 61<;OsO besqenm kenar uzunlugudur. Bu 2;0, R2 yaYlyla cember Ozerine sirayla isaretlenip ~ber be~e bolOnOr.

4. Bu!unan noktalar birtestlriterek besqen ta"Maf11!a.nu' (~ekil 28).

$ekiI28: t;ember ifine be~gen yizimi

4.5. Altlgen <.(izinileri

4.5.1. c;e01ber i~ine Altlgen 9izmek a. Pergel yardlmlyla altiqen Qizimi:

1. R yanc;aph cernber gizilir.

2. Pergel aglkhgl bozulmadan A ve B noktalan

6

merkez olmak uzers iki yay cizilerek cernber

uz.erinde altrqenln diger noktalan noktalan bulunur. 3. Cember Ozerinde bulunan noktalar ile A ve 8 noktalan sjrasryla birlestirilerek alnqen clzim) 31lamlamr (~ekil 29).

b. Gonye yardlmlyla altlgen Qiziini: 1. Cernber c;izilir.

2. 30° -60° lik qonyeyle merkezden gegecek sekilde c;emberikesen dogrular ciziiip altrgene ait A, 8, C ve 0 noktaian bulunur.

3. 30°-60° lik qonyeyle bu noktalar birlestlrllip altrqen gizimi tamamlarur (~ekil 30).

$ekil 30: Gonye yardJmwla alt/gen r;izimi

4.5.2. yember DI~rna Altlgen yizmek 1. Cernber cizllir,

2.30°- 60° llk g6nyeyle cernberin disrndan teget dogrular9izilerek altrqen gizimitamamlamr (~ekil 31).

$ekiI31: Gonye yardlmwJa alt/gen r;izimi

1

4.6. Yedigen9izimi

4.8. Dokuzgen Qizimi

4.8.1. <;:ember lcine Dokuzgen 9izimi 1. Gember ciziiir.

2. OA=R yancapirun orta dikmesi cizilerek B ve C noktalan isaretienir,

3. B' ve C noktalan merkez olmak uzere R yancapf yaylannkeslsme noktasr 0 bulunur.

4. Bulunan 0 noktasi cember merkezi 0 ile birlestlrtierek cernber Ozerinde E noktast bulunur. 5. QemberOzerindeki EF mesafesi dokuzgenin kenar uzunluqudur.

6. Bu mesate pergel ile cernber Ozerine

isaretlenlp blriestiriterek dokuzgen <{izimi tamam- !jekil 36: gember it;indeki yokgen kenerten

larnr (~ekil 34). ~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator

~ To remove this wal"rmark" please license this product at www.lnvestlntec.h.",o";

so

$ekil 32: <;ember icine yedigen cizim: 4.7. Sekizgen 9izimi

4.7.1. ~ember ic;ine Sekizgen ~izimi

1. GemberQizilir.

2. Gemberde, 45° lik qonye veya pergel yardrmlyla 90° lik eksenlerin a91 ortaylan clzilen cernber uzerinde dort nokta bulunur.

3. Qemberin yatay ve dikey eksenlerle kesi!i'tigi dort noktayla birlikte, bulunan dort nokta birle~tirilerek sekizgen c;izilir (~ekil 33).

$ekil 33: t;ember ioine sekizgen y;zim;

$ekiJ 34: Daire iyine dokuzgen yizimi

4.9. Ongen 9izimi

4.9.1. Cember i~ine Ongen Cizimi

1. Besqen clznru icln yapilan i~leniler aynen yapllJr.

2. 00 mesafesi Onqenin kenar uzunlugudur.

3. Bu mesafe camber uzerrrre pergelle lsaretienip birlestirilerek ongen cizirru tamamlam (~ekil 35).

c

a)

b) ,

$ekil 35: Daire iyine ongen t;izimi

~ekil 37'de camber i<;inde cizilen <;e~itli co genlerin kenar uzunluklan gorOlmektedir.

~1 O. ,Genel lYI&to;Uit· (to'kgen ~i~mi

1. i:ien{l)af. ~iiil,r. C,eITl:b~1) 'e;ap~ Yin~p GJat:aK '. A V~ B merkez:lj' yaylarla G ve· o nokta:lan ur.

.2. Cern I!8rin' A~ du$e.Y 'e~sen i ~kg~11 .Sl'-y1"S1 . ~ff p~r,9ay.atlorUnu.r (bl5yl:e· 9ii:lnilerde, e§!1 parca, yar:chmcI bh' dogru. Gzerinde .. P ~~~e!l:e' i~·;'a~iliO·

a. c V.$. 0. nQk~Ia:nb.d:an.J)a~I~Y~·i). t~k, .. (ve.ta .qif.t) . '., II nqktararda'n _geqeiek i;;em berl' k esen

. - \.~ -

. . hlf: 9izilfr .

. 4... ·~rn~r :(j~~nd~ b"~lut1~n""n9Itlalal ,;birl~.~ -1I"CIf~:qol(ge'~' ta.:n3l1)1~Pl rr (~ki" 37) •. :

:~~ ·$7:· Genel·,metotla dokuzgen' ¢zlmi

,,'5. DAiRE ve VAYLAR LA' i LGilJ GEOMETRIK

'. -', .... - " . -, .. .... . :-.' ",... ' .

. MLE.R

5.1. SeneiTalMmlar

• 'I"l . -

. M"~r'~~~ ·ad! Y,,~~l.e~ 'Q:tf 'rroktay~ 'g~or;e; ~it. , . ,lk~ ve· SQllS'U2., saYfda noRti:lfllO: b:irle§mesiyte ge moo r. veya da':ire ¢eVre~;[ meydanag.elir •. l3u .'1 perge!·'ve,ya d,a)re ~at~lonu ila 9iZl{ir. Ger:nber,t:l

. 'I~f yOzey ·~t$· 'olar-akpililJir _ 'En:lirey'l:e Jigill

~f t$rinLve.~killer:~e~ii 3B ~'de .gQM.J/mektedi:t',·

Daire keSm~si

Daire

I . .

I~""o

Darre dilfmi

~6':2. Dai.~. veya·.YaYlll Mer'ke.zlili BuFmak '

\ ,f. tJairevceya Y~'t >Uzerind-r ~11"~,Z j.kf t~n~ ~·iri.;;·.

~iziHr. . .

'2, .A~ Ve··GQ k.rrl~I~r.tnj.l'l Qrfu dlkrn ~1t7ti: ~i.tmt _

.a Orta dikrne"iertn ·'kes.i~me no~fasl daire, .ve: yayln ·0 merkezidir (~kil $).

• • J' \

.,6. o~.EMBER. vft. TEelEr >,OdG{RtJLARLA ILGILi GEOMETRh( .~iziMLE'R

,6.1. C;;~tnb~r'PI~'1 ndakf Nok~i;u;ti:ln "Gec;:~n

~ . .

T eget Oagr.u ¢izm~

a .. Pe~eI yardun~1l 9izim.:

1. yem,b:er d!~lnda·kl .p. nektasr He. 0: merkezin i

. ' '.. :";. .

bitl~~ dogfL! ~.i'ziUr~

'2~ Po. ·dO~tu.suriun<,A·orta :n9ktast 'bulu:rU:.!r.·

'3 •. A merke~. olmak uzereO ve P'den ge~en ·yatlm daite Qgi.l_lf.

. 4'LCQi~ilen b~ "dai,re iI~ Jl~.mberinKE;!.S~ti1:W. noJ.;.ta T t~~:rio~ldlr.,

S. P noktasi'T noktasi.l le·birlE§tiri I i rse t~el. do~ rt!··c;;lzilml§;,.olur (§.ekil 40). T' noict~ 0 meikeziY1e, b.jd~![.riJiJSe t~~· 9d~tUsUml dik, d()gr~.:; ~rz.ihtl~ OllJI" •.

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator . ....::::::::========:....____.:: __ ...__:~~~To~re~mO~'Ie~th~is wa~t~erm~alrk, please license thts product at www.ln.leslinlech.com

;.;.. ..• ' • .r::..;} .... "_. '"

~ek;1 40: yembere d/~mdaki bir noktadan teget dogru yizmek

b. Gonye yardlmlyla clzlrn;

1. 90° lik g6nyenin bir dik kenan 0 merkezi, diger dik kenan P noktasmdan gec;(ecek konumda ve T-cetveHne cakrstmlrrus pozlsyonda ayarlamr,

2. 0 ve P'den iki ayn Qizgi clzllir, Kesi§me noktasi T, cernber ile doqrunun teget noktasrdtr.

3. P noktasi Tile birlestirilip uzatrlrrsa teget dogru c;(izilmi90Iur(~ekil 41}.

$ekil 41: Daireye dl~tndakl bir ndktadan teget dogru

$ekil 42: {:ember uzerindeki noktadan teget dogru - 9izmek

b.Gonye yardlmlyla ~izim:

1. Gonyenln dik kenariarrndan birisi 0 merkszi ite P noktasma gore ayarlanir.

2. G6nyenin dik olmayan kenarrna T conu:uoveya diger gonye yerle~tirilir. 3. G6nyenin diger dik kenan P noktas ayartamp cembere teget dogru c;(iziiir (~kil 43).

$ekil 43: Daire iizerindeki noktadan teget dogru 6.3. iki Daireye DI~tan Ortak Teget Dogru P-h·rn.clll' a. Pergel yardlmlyla elzlm: 1. Dairelerin merkezleri arasmdaki mesafen

orta noktasi A bulunur.

9lzmek 2. A rnerkez olmak uzere 01 ve O2 noktalann

qecen daire cizilir,

6.2. Cember Ozerindeki Bir Noktadan Gef':fen 3. BOyuk dairenin vancap olcusurtden

Teget Dogru 9izmek dairenin yancap ol<;OsO ,ylkarillarak (R1-R2) bu

a. Perget yardlmlyla c;izim: dairenin 01 merkezinden daire clzllir,

1. Cembsr uzenndeki P noktasi merkez olmak 4. Cizilen bu daireyle A merkezli dairenin kes

uzere cernber merkezi 0 noktasmdan ge<;en 'lie me noktalarr B ve G bulunur.

cemberi A noktasmda kesen yay cizilir, 5. 01 merkezi ile B ve G noktalanndan .

2. 0 merkeziyle yaym cernberi kestigi A noktasi dogrular[a T 1 teget noktalan elde edilir.

bfrlestirlllp uzanhr. 6. B ve C noktalan O2 merkeziyle

3. Pergel aQlkhQI bozulmadan A noktasi merkez Pergel 02B kadar acilrp, T 1 noktalan merkez olm

olarak dogruyu B noktasinda kesen yay cizilir, uzere kucuk daire kesistirilir ve T2 teget n

4 Bulunan B noktasi D nnld'3C>\lI'3 hi .. I"'r+i .. ili..... bulunur.

• '.!.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

uzatilarak teget dogru cizl.. ,Y~_;!.7':'O"" this watermark. please license this product a~ www.lnves~n!ec~.~~_ _ ktalann Ih birlestirih

. ",_X __ .i. ...J_% ...... _·:_:I~._ J~~J~":I • A'

$ekil 45: ild daireye diftanortak tefet 9;zmek 6.4. iki Daireye i¢en Ortak Te§et Dogru t;fizmek

a. Pergel yarthmlyla cs:izim: .

1. Dairenin merkezleri arasmdaki mesafenin orIa noktasi A bulunur,

2. A noktasi merkez olmak Ozere 01 ve 02 merkezlerinden geQen datre ~izilir.

3. Dairelerin yancaplann toplarm olan R1+R2 ya.:;aplnda merkezi 01 olacaksekilde daire cizilir. 4. QizHen R1+R2 dairesiyle daha Once cizilen darenin kesi~tigi B noktalan lsaretlenir.

5. B noktalan 01 merkeziyle blrlestirilir ve T1 !WJktalan bulunur.

6. Pergel 02Bkadar acihp T1 noktalan merkez oImaki.izere 02 rnerkezf] daire kesili'tirilir ve T2 te-

O8t noktalan bulunur. C

7. T, ve T2 noktalan birlestirilerek teget dogru 9i- '- __ B --,. ,..---1

zjjr (~ekil 46). .~ This PDF was created using the Sonic PDF- C~~ator.· - one daire flzmek

~ To remove this watermark .• please license this product at www.lnvestlnlecm.com

$ekil 44: iki daireye d.§tan ortek teget fizmek b. Gonye yardlmlyla clzlm:

1. Gonyenin bir dik kenan iki daireye de teget :ia.cak sekilde ayarlarup T cetveli Ozerine yerle~tirilir. 2. Gonyenin diger dik kenarr He. 01 ve O2 merkezlerinden doqrular clzilersk T1 ve T2 noktalan DUunur,

3. T, ve T 2 noktalan birlestlrilerek teget dogw ;izJlir (~ekil 45).

gekil46: iki daireye i9fen ortak teIet ~;zmek b. Gonye yardlfntyla 9izim:

1. 90° lik gonyenin dik kenan iki daireye te§et olacaksekilde ayarlamr ..

2. (!onyenin dik kenan T cetveli uzerinde kaydlYllarak 01 - ve O2 merkezlerinden geQen cklgrularla T1 'Ie T2 noktalan bulunur.

3. T1 VQ T2 noktalandairenin arasmdan gegecek ~ekifrniJ birte~ttrilerek lcten teget gizimi tamarnlarur ~ekil47).

$ekil 47: tta daireye if ten ortak te{jet t;izmek 6.5. Oggenin lclne reget Daire t;:izmek

1. Oggen kosalerinin aciortaylan cizilir.

2. Acrortaylarrnm kasisrne noktasi olan 0 cizilecek dairenin merkezidir.

3. 0 noktasmdan Oggen kenarlarrndan birine dikme inilerek T teget noktasi bulunur.

4. OT yancaph daire ile uggenin lcine daire cizllmis olur (~ekjl 48) •

6.6. Uc;genin Ko~elerinden Ge-;en Daire

9izmek .

1. Oggenin kenar orta dikmeleri cizilir.

2. Kenar orta dikmelerinin kesi!?tigi 0 noktasi cizilecek dairenln merkezidir.

3. 0 merkezine gore u9genin koselarinden gegen daire Itizilir (~ekil 50).

~ekil 50: Ut;gen dl§ma daire t;izmek

7. YAYLARA TEGET BiRlE~TiRME 9iZiMLERi

7.1. Sir Oogruyla Sir NoktaYI Yayla leget Birle§tirmek

1. Verilen dogruya R uzakhkta paralel dogru 9izilir.

2. P noktasirnerkez olmak uzere R yancaph yayla doqru C noktasmda kesilir.

3. C noktasmdan verilen dogruya dikme inilerek T noktasi bulunur.

4. C merkez olarak R yancaph yayla P ve T noktalan birle!?tirilir (~ekil 51).

!jekil 51: Dogru ve noktaYI yayla birle;;tirmek 7.2. Bir Noktayla Dogru Uzerindeki NoktaYI Yayla Sirle§tirmek

1. P noktasi ile dogru Ozerindeki A noktasm. birlestiren dogru gizilir.

2. PA dogrusunun orta dikmesi 9izilir ve dogru uzerindeki A noktasmdan da Qogruya dik dogru 9iZilir.

3. lki dikmenin kesi§tigi B noktasi merkez olmak uzere A ve P noktalanndan qecen yay 9izilir (~ekil 52) .

$ekil52: Dogru ifenoktaYI yayla birle!jtirmek 7.3. Birbirine Dik Iki Dogruyu Sir Yayla Bjrle~tirmek

a. Birbirine dik iki dogruyu bir yayla blrlestirmek:

1. Dogrulann kesisrne noktasi A merkez olrnak uzere R yancaph yayla dogrular kesistirltlr. 2.8ulunan noktalar T18get noktalandir. T noktalan merkez olmak uzere R yaylanyla 0 merkez noktast bulunur.

3. Pergel aglkhgl bozulmadan T noktalan arasi R yaYIY1a birlestirilir (~ekil 53).

R

R

$ekil 53: Birbirine dik iki dogruyu yayla birle~tirmek b. Dar a(]1 yapan iki dogruyu yayla blrlestlrrnek:

1. Dar acrya ait dogrulara pergel vardirruyla R yancap mesafesinde paralel dogrular Qizilir.

2. Bu doqrulann kesisrns noktasi 0 merkez noktasrdir, T t6get noktalan i9in 0 merkez noktasmdan acr kollanna dik dogrular t;izilir.

3. R yancaph yay, 0 merkezi olarak T t8get noktalan arasma 9izilir (~ekil 54).

R

$ekil 54: Dar afl yapan iki dogruyu yayla birle!jtirme

68

~ This PD~ was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license this product at www.tnvestinteclll.com

c. Geni~ af;1 yapan iki dogruyu yayla IEle§tirmek:

1. Genis a91 yapan dogrulara pergel yardrrnryla R ~~ap mesafesinde paralel doqrular cizjlir,

2. Bu doqrulann kesi~tigi 0 merkez noktasi ...... ur. 0 noktasmdan a91 kollanna dik doqrular QiZierek T teget noktalan bulunur.

3. R yancaph yay, 0 merkezine gore T teget -*taIan arasma 9izilir (~ekil 55).

R

"*" 55: Geni~ agl yapan iki dogruyu yayla b;rle~tirmek

7.4. iki Dogruyu iki Ayn Yayla Birle~tirmek

a. Dogrular uzerinde bilinen iki noktayr iki ..... yayla birlestirmek:

1. Doqrular Ozerindeki Ave B noktalan birlestir...

2. AS dogrusLi uzerinde herhangi bir T noktasi ..,-etlenir.

3. Bulunan AT ve BT doqrularmm orta dikmeleri vzjIir. A ve B noktalanndan da dogrulara djkmeler

4. Dogrularln kesi§tigi C ve D noktalan merkez Gzere AT ve 8T noktalan arasmda yaylar pir (~ekil 56).

$ekil 56: iki dogruyu iki ~ayla bjrle~tirmek

b. Dogru tizerindeki bir noktayla diger dogruyu btrlestirmek:

1. Dogru Ozerindeki A noktasmdan dikme 9lklhr.

R yancap olcusuisaretlenerek B merkezli R yaYI 91- ztlir .

2. Yine 8 merkez olmak uzere pergel 2R kadar acilarak bir yay daha cizilir.

3. Digefdogruya R mesafesinde paralel dogru 91- zi!erek 2R yayrru kestigi C noktasi bulunur.

4. B ve C merkez noktalan blrlestirilerek ve C noktastndan doqruya dik inilerek 0 ve T teget noktalan bulunur.

5. C rnerkez olmak uzere R yancaph yayla daha once cizilmis yay D ve T noktalan arasmda birlestirilir (~ekil 57).

R

T

$ekil 57: iki dogruyu iki yay/a birJe~t;rmek

7.5. Dogruya, Daireyi veya YaYI, Verilen vaVra Birlestirme k

7.5.1. Bir Dogru He Bir Yay. i«;ten Bir Yayla Blrlestirmek

1. Verilen dogruya R mesafesinde paralel dogru cizillr.

2. 0 merkezli yaym yancapina R yancapi ilave edilerek R+R1 yancaph yay ile doqru keslstirilir ve C noktasj bulunur.

3. Bulunan C noktast ile 0 noktasi birlestirilerek T, A noktasmdan doqruya dikme inilerek T1 noktasi elde edilir ..

4. G merkez olmak uzere T ve T1 noktalan R yancaph yayiyla birlestirllir (~ekil 58).

o

B

A

b)

a)

$ekil58: Blr do{jru ile bir yaYI ioten bir yay/a birie$tirmek

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark. please license Ithis product at www.lnvestlntec.lh.com

69

7.5.2. Bir Dogru iJe Bir VaYI DI§t~n Bir Vayla Birle§tirmek

1. Verilen dogruya R mssafesinde paralel dogru cizilir,

2. R1 yancaph dairenin 0 merkezine gore R1-R degerinde yeni bir yay cizilerek C keslsme noktasi bulunur .

. 3. Bulunan C noktasi ile 0 noktasi birlestlrilip uzanlarak T, C noktasmdan dogruya dikme inilerek T1 noktasi elde edilir.

4. C merkez olmak uzereTve T, noktalan R yaYlylabirle§1irilir (§;ekil 59).

B

A

T1

B

A

a)

b)

$ekil 59: Bir dogru ile bir yay' dl;;tan bir yayla birle$~ tirmek

7.6. iki Daireyi Verilen Bir Yayla Birlestirmek 7.6.1Jki Daireyi Sir Yayla igten Blrlestlrmek 1. 8'irinci dairenin 01 merkezinden R1+R

yancaph bir yay cizillr.

2. lklnci dairenin 02 merkezinden R2+R yarrcapII yay cizilir,

3. Iki yaym kesi!?tigi A noktast isaretlenir. 01 Ve 02 merkez!eriyle A noktastru birlestlren dogrular cizilip daire uzerinde T, ve T2 teget noktalan bulunur.

4. A merkezinden R yancapli yayla T, va T:2 noktalan arasi ic;tenbirlel?tirilir (~ekil 60)~

7.6.2; iki Dairayi Bir Vayla DI§tan Birle§tirmek 1. Sirinci dairenin 01 merkezinden R-R1 yangap" yay, O2 merkezinden R- R2 yancapu yay cizilir,

2. Yaylann kesi§tigi A noktasiyla 0, ve O2 merkezleri birlestirilip .. uzattlir.

3. yizHen dogrulann daireleri dl~ tarafta kestigi noktalar T1 ve T 2 noktalan olarak isaretlenir.

4. A rnerkezlnden R yancaplrvayla T1 ve T2 noktalan arasi drstan birlestirilir (~ekiI6t).

~ekjl 61: iki daireyi d/~tan bir yayla birle$tirmek 7.6.3. iki Daireyi Sir Yayla lcten ve DI~tal1 Birlestirrne

1. 0, merkezine gore R+ R1 yancaph yay 0; merkezine gore R-R2 yancaph yaylar cizilir.

2. Iki yaym kesistiqi A noktasi isaretlenir,

3. A noktasi 01 merkeziyle birle~tirildjginde T. noktasi 02 merkezleriyle birlestlrilip uzatildrqmce T2 teget noktasi bulunur.

4. A merkez olmak uzere R yancaph yayla T1 VE T2 noktalan arasi birlestirilir (~ekil 62).

$ekiI60: iki daireyi ipten bir vavla_ birlestirmek . $ekil 62: iki daireyi ioten ve dl§tan teyet alan bir }tal

~ ThiS PD~ was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove th.s watermart<;, please license ~is product at www.lnvestintec~_com

. 64: Daire ile bir dogrunun blr yay/a teget bir/e~tirf/mesi

8. OVAL CiZiMLERi Oval.: Elips :;;,ekillerin gi:-,a~~-:~ThT~~PDF was created using the Sonic 'PDF Creator.

• • • ~ To remove tl1ls_termark, please license Ihls product at www.lnvestlntecl1.com

yardnruylacizilen elipse UC;IILt::r 'iILIIIII~re cerur. _ TD

7.7. Caire ile Bir Noldamn Verilen Bir Yayla Teget Birle~tirilmesi

1. P noktasi merkez ofmak uzere R yancaptr yay QZilir.

2. 0 merkezine gore R+R1 yancaph bir yay CIatla 9izilerek kesistirilir.

3. A keslsme noktasi ile 0 rnerkezl birlestirlltp T .get noktasi bulunur.

4. A kesisme noktasi merkez olmak uzere R pKfaph yayla P ve T noktalan arasi binestirilir llekil 63).

... -.JI 63: Daire ile bir noktemn bir yayla teget birle§tirilmesi

7.S. Daire ite Bir Dogrunun Verilen Bir Yayla Birle~tirilmesi

1. P noktasi merkez olarak R yancaph yay cizllir,

2. 0 merkezineqore R1+R bir yaydaha cizilerek yangaplr yayr keser.

3. 01 keslsrne noktast ile 0 merkezi birlestirilip - teget noktasi bulunur.

4. Bulunan 01 merkezinden dogruya dik ciknrp teget noktasi bulunur.

5_ 0.1 merkez olrnak uzere R yarrcaph yayla T1 T2 noktalan arasi birli§tirilir (~ekif 64).

,8.1. Biiyi:ik Ekseni Veri len Ovali Cizmek

1. Ovalin yatay ve du~ey eksenlerl cizilir.

Eksenlerin kesisms noktasi 0.' ya gore Ao./2 ile C ve o.B/2 ile D noktalan isaretlentr.

2. Bulunan C ve 0 ile 0. noktasi merkez olmak uzere R=AB/4 daireleri cizllir.

3. Cizilen dairelerin blrbirinikestiq' Eve H noktalan C merkezi, F ve G noktalan 0 rnerkezlyie birlestirtlip uzatrlrr.

4. Bu uzannlann daireleri kestigi J, I ve K, L noktal an teget noktasi olarak isaretlenlr. Qizilen uzantilann dikey ekseni kestigi M ve N noktalan da merkez olarak bulunur.

5. Bulunan M merkezine gore IL, N rnerkezine gore JK, C merkezine gore IJ ve Dmerkezineg6re KL yaylarr gizilerek oval ciziml tamamlamr (~ekil 65) .

$ekil 65: Biiyuk ekseni veri/en oval fizimi 8.2. Kiit;Ok Ekseni Verilen Oval <;izimi

1. Ovalin eksenlerigizilerek C ve 0 noktalan isaretlenir. OC uzunluqu ucesit parcaya bohlnur ..

2. a merkez olmak uzere 0.2 kadar acilan pergelle bir daire gizilIr, yatay eksenle keslsme noktaIan E ve Felde edilir.

3. Gve D noktalan, Eve F noktalarryla blrlestirierek uzatlllr..

4. C merkez olmak uzers D' denqecen GH yayr .D merkez olmak uzsre C'den gegen JI yayr cizmr 5. E merkezinelH ve F merkezine gore GJ yayt cizilerek oval gizimi tamarnlarur (~ekil 66) .

8.3. Her ikt EkseiliVerilen Oval c;izmek

1. Yatay ve dikey eksenler cizildikten sonra bOyOkeksen Ave B noktalanyla, kucuk eksen eve D noktalanylaeksenler uzerinde lsaretlenir.

2. Dikey ekseh uzerinde Oil. yancaph yayla E noktasi bulunur.

3. A noktasi C ile birlestiritdlkten sonra C rnerkez olmak uzere E noktasi bir yayla AC dogrusuna tasmrp F noktasi bulunur,

4. AFdogrusu ikiesit parcaya bblOnerek clzilen orta dikmesi; dikeyekseni J, yatay ekseni de K noktasmda kesecek sekllde uzatihr.

5. OKka,dar acilan pergelle L rtoktasi bulunur.

6. J noktasi L ilebirlestirilerek uzatilrr.

7. OJ bi'c;usu dikey eksene tasmtp M noktas: bulunur. M noktasi K ve L ile birlestlrlllp uzatilrr.

8. J noktast merkez olmak Ozere C'den qecen TeT yaYI M noktasi merkez 01 mak uzere D'den gagen TOT yayi cizilir,

9. Aym §ekllde, K rnerkszine gore TAT yaYI ve L merkezineqote TBT yaYI cizilerek oval tamamlarur (~ekil 67).

_o_._. "_. __ ___§_

E

c

,

I

,

10

.,

a}

J

9. ElipS giziMLERi 9~ 1. Genel Bilgi

Bir dairesel yuzevin izdusurnleri, temeliz .dusum duzlernlerine gore egik tutularak gizildiginde elde edilen sekle ellps ad, verilir (~ekjl 68).

Dairenin· )

dondurulrnesi ('I

b)

§ekil 68: Elipsin meydana geJi$i

Silindir, koni, kure gibi cisimlertabanlanna veya eksenlerine egik kesildiklerinde bu yuzsylettn g6runu:;;lerindeki gekli elipstir (~ekil 69). Elips cizimlerinde elipse aitnoktalar bulunduktan sonra elle veya egricetveliyle birlestlrllerek ellps.cizirnfen tarnamlamr.

Elips

Silindir

Koni

$ekil 67: Her iki ekseni veri/en oval 9izimi ~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slinlech.com

simlerde elips

9.4. Dikdot1gen Yardmuyla Elips Qizimi

1. Yatay ve dikey eksen cizildikten sonra bOyOk eksenih A ve 8, kOyuk eksenin C ve D noktalan isaretlenip bu noktalardan gegen dikd6rtgen 9izilir. 2. Dikd6rtgenin AO ve AE uzunluklarr ayru

c: kil '";'0. P I .~ I r ... . savida esit oarcalara b6ltinur.

ore I I': erge yen: ...... •i GThis-PDF was created using the Sonic PDF C:reator.

To remove this watermark, please license this product at www.lnvestlnteclh.com

9.2. Pergel Yardmuyla Elips Qizimi

1. Yatay ve dikey eksenler cizlldikten sonra eipsln bOyOk ekseni Ave B lie kOyuk ekseni C ve :J noktalan eksenler Ozerinde isaretlenir.

2. BOyuk eksenin yanst R==AB/2 61c;:Osunde eve J merkezli yaylarla yatayeksen Ozerinde F1 ve F2 odak noktalan bulunur.

3. FiO arasmda istenen sayida nokta isaretlenir burada be:;; rroktalsaretlendi).

4. Perge/in ignes! A noktasina konup 3 nok!aS1n8 kadar acihp F1 ve F2 merkezli ust ve alt tarata yay cizillr,

5. Pergelln ignesi B noktasma konup 3 ncktasi cadar acihr, F2 odak noktasma konup daha oncski fClYI kesecek sekilde 83 yancaoh yaylarla dort tane 3' noktasr bulunur,

6. Aym islernler diger noktalar icin uyqularup 1", 2', 4' ve S' noktalan bulunur.

7. Bulunan noktalar egri 9izgiferle veya egri ::etveli yardirmyla birle!?tirilip stips 91z1mi tamam- 3nlr (~ekil 70).

(

I

, ,

____ . - I ._

10

,

I

aJ

B

B

9.3. Daireler Yardrrmyla ElipsQizimi

1. Elipsin bOyOk ve kucuk eksenine gore dalreler cizillr.

2. Ciziten bu daireler istenilen sayrda parcalara belOnOr.

3. Merkezden geQen boluntulertn buyuk ve kOc;:Ok daireleri kestigi noktalar isaretlenir,

4. BOyGk dairedeki noktalardan dikey, kGc;:Gk dairedeki noktalardan yatay cizqller!e kesisme yerlerinde elipse ait noktalar bulunur.

5. Bulunan noktalar serbest elle veya egri cetveli yardumyla btrlestirilerek elips tamamlamr (~ekil 71).

B

B

A

$ekil 71: Daire yardtmtyla e/ips9lzimi

3. AE Ozerindeki noktalar C noktasiyla blrlestiir.

4. AO i.izerindeki noktalar 0 noktasiyla blrlestirtJ daha once 9izilmi~ dogrulan ksseceksekilde zanhr. Dogrulann kssisrne noktalan elipse ait nokilardlr.

5. Elde edilen noktalar egri cetveliyle birlestlrilip lips tarnamlarur (~ekil 72).

E

,

I

,

4~0- ~' -

,

I

$ekil 72: Dikdorlgen yardlmlY/a elips t;izimi

10. SPiRAL 9iziMLERi 10.1. Genel Bilgi

Sabit bir 0 noktast etrafrnda duzgun ruzla donen bir dogru uzerinde bulunan ve 0 noktasmdan dr~a doqru dOzgOn ruzla hareket eden bir noktarun geometrik. yerine spiral denir.

Sir tur h;in egriye spir ve acilrna miktanna da spir ad,ml denir.

10.2. Spir SaYISI ve Adnm Verite., Ar!jimet Spiralini vizmek

Spir sayrsrt.S, splr admu 20 mm olarak veri!en sag sanmh splralln 9izimi:

$eki/ 73: it;ten dffja sag senml) Ar;;irried spirali

1. Yancapi adirn 6190s0 kadar olan bir daire 9izilir.

2. Gizilen daire istenilen sayrda esit parcaya bolunur (buornekte sekize boIOndO).

3.Spir adrrm da ayru sayida eslt parcaya b610nOr.

4. Pergelin sivri ucu 0 merkezine konur ve i1?aretlenen noktalardan gegen -daireler cizillr .

.5. Gizilen bu daireler He merkezi blrlestiren ayru numarall b610ntG clzqiterinin kesi~tigi noktalar lsaretienlr.

6. Kesisma noktalan serbest elle veya egri cetveli yardirmyla birlestirilerek spiral cizlrm tamamlanrr (~ekil 73) .

10.3. Caire veya 90kgen <;Ik'~" Spiral 9izimi a. Daire yikl!jh spiralr;izimi:

Spir sayrst 2 veadum 15 mm clan spiral cizlmi: 1. Spir eksenlerinin kesisme noktasi olan 0 mer-

kezlne gore spir adnrumn yansi kadar daire cizilip A ve B ncktalan bulunur.

2. A noktasi merkez olmak Ozere B noktasindan gegen yay gizilip C noktasi bulunur.

3. Devarrn olarak 0 merkez olrnak uzsre OC kadar acilan pergelle yanm daire c;:izilip spiral clzrmi tamarnlarur (~ekil 74).

1S

1S

7.5

.

$ekil 74: Daire yardlmlYJa efips 9izimi

b. Kare C;lk'!jh spiral cizirnt;

Spir sayis 1 J adtrrn 40 mm olan spiral cizlrru:

1. Sir kenarr adurunm 1/4'One esit clan kare cizilip ko!?eleri i!?aretlenir.

2. Kareye ait kenarlar uzanhr,

3. 0 merkezine gore DA yancaph AE yay' C' rnerkezine gore EF ,yayl ve a rnerkezine gore FG yay, cizilir.

4. A merkezine gore AG yancaph GH yay: cizilerek bir sipirll spiral ciztmi tamarnlamr (~ekil 75).

74

~ This PD~ was created using the Sonic PDF Creator

To remove this watermark, please license this product at www.lnveslinteclll.co..;

E

G

$ekiI75: Kate y/k'$il spiral 9iz;mi

11. EVOLVENT EGRiSi C;iziMi (Daire AC;lnlmf) 11.1. Genel Bilgi

Bir dairenin cevresl i.izerinde bulunan btr tiJgrunun kaymadan yuvarlanmast sirasmda, bu qru Gzerinde bulunan herhangi bir noktarun nerkezden uzaklasrnasryla meydana gelen egriye au.ent egrisi denir .

11.2. C;api Belli Bir DaireninEvolent Egrisini 9zmek

1. yapi verilen dairenin clzirnlnden.sonra daire ilerinde b610ntU noktalan ahrur (burada sekiz .oIUntO almdi).

2. Daire uzerinde isaretlenen bu noktalardan sweye teget doqrular Qizilir.

3. Pergelin ucu 1 noktasma konularak 81' yayr,

2 noktasma konularak1 '2' yayr, 8 noktasrna

p, T kadar aQllarak 7'-8' yay! cizdir, Pergel p'ChmlYia evolent (daire acrrnrm) 6grisi tamamlamr ~176).

6'

, t

I

I

Cevre="D

12. HELiS EGRiSi C;iziMi

Kendi ekseni etrafmda sabit hizla donen b silindir uzerinde, sllindir ekseni boyunca sabit hrzl ilerleyen bir noktarun brrakJlgl izler hells egrisir meydana getirir. Bu noktamn bir devirdeeksensE ilerlemesineadrm denir.

Sir silindir etrafma sarrldlgi kabul edilen bir di ucqsmn hipoteni.isi.i he lis egrisini meydana: getiril Helis egrisinin acmirru bir dogrudur (~ekil 77).

Helis egrisi

E -a «

II c,

$ekil 77: He/is egrisinin meydana ge/mesi

a. Helis egrisini ~izrl1ek Icln;

1. yapi dolan silindirin emden ve ustten gorOnu§i.i ciztlir,

2~ Daire olan usttenqorunusu esit parcalara b610ni.ir (buradasekize bblilndQ) ve numara:landmnr.

3. Silindirin onden g,orOnu§unde P adirm ayru sayroa vesft parcaya bolunur (burada sekize bolundu) ve nurnaralandrrrhr,

4. Ostten g6ri.inO~tekib6Wnti.iJer, onden gori.inu~teki aym bblOntOlere ait dogrulan kesecek seklldetasmrp noktalar bulunur.

5. Ayru numarah noktalar serbest elle veya pistole He birlestirllfp hells egrisi 9izilir (~ekil 78a).

b. Helis egrisinin acrrurmru c;izmek iC;in:

1. Silmdirin 6nden g6ri.inu!iii.inde siJindir tabaruna ait yatay 9izgi cizilir. Bu <;izgi uzerinde silindirin cevresins esit (Qevre == 1t. d ) acimm 61<;usO isaretlenir.

2. A91n111l 6Jc;usQ sekiz eslt parcaya b61i.inOp nurnaralandmhr.

3. Son boluntuden dikey bir dogru9izilerek sekiz b6lunti.i noktasi lsaretlenir.

4. 0 noktasr lie 8 noktasr birlestirilerek helis egrisine ait ac.mm cizi'ir (~ekil 78b).

$eki/ 76: Evolent egrisi t;;zimi

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this _termark .• please license this pronuct et www.lnvestlntec~.com

8 7 6 5 4 3 2 1 o

Sag helis egrisi

Sag helis egrisi acrmrm

8 8' \ 8'
7 "" 7' _l 7~
--..... ....... ~ . \ 6'~
6 ..._
""'...._ ",5' 5~
5 I r-. 4~
I 4'
4 ! V 3~
3
.....Y 3' 2~
2
~ 1~ _\a "
1 l'
V ~ ,
0 16 0 1 2 3 4 5 6 7 8
~ 16'~5 It.d
!
5'
,
8 8' .ct-
---l -- f---- -.- r--- a - Hells a9,sl
0 4'
, V
l' 2'1
1 3' 3
, E

-0 co

,

e,

a)

2

b)

$ekil 78: Helis egrisi t;izlini

13. SiKLOiT EGRiSiNiN ~iziLMESi

Sir dairenin, duz bir qizgi Ozerinde yuvarlanmasr sirasinda, bu daire uzerindeki bir noktamn ~izdigi egriye sikloit egrisi denir. Yuvarlanan daire duz blr C;izgi Ozerinde degil de baska bir dairenin drsmoa yuvarlamyorsa episikloit egrisi icmde yuvariaruyorsa hip.osikloit egrisi meydana galir,

13.1. Sikloit EgrisiniCfizmek

1. Yatay bir ~jzgi cizilir.

2. Bu qizginin bir ucuna teget olan d capn yuvarlanan daire qizilir,

3. Yatay C;izgi iIzerinde z.d ile hesaplanan daire acrmrru isaretlenir ve istenilen eslt sayida parcaya bolunur (burada 12'yebolundu) ve numaralandmhr.

4. Daire de aym sayida e~it parcaya bolLinOr ve numaralandmhr.

5. A91n1m uzerlndekinoktalardan dikey <;izgiler

ve daire Ozerindekl boluntulerden de yatay paraleJ 9izgiler 9izilir.

6. Dairenin yatay eksen uzannsi uzerinds Mll M2 "'1 M12 rnerkez noktalan isarst'enir.

7. Pergelin $i\lri ucu M1 merkezine konup 1 noktastna kadar (yani yuvarlanan daire yancapi) a91hr ve dairenin yuvarlanma yonundedondQrOlerek daire uzerindekl 1 noktastndan 9izllen yatay c;izgi lie keslstlrtnr. Boylece A noktasi aide edilir.

8. Ayru islern butun merkezl.ere gore tekrarlanarak A'dan K'ya kadar 11 nokta elde edilir.

9. Bulunan bu noktalar egricetveliyle birlestirilerek sikiolteqrlsinin cizirm tamamtamr (~ekil 79) .

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator To remove this wa,termark;. please license this product at WWWJnves!lntecll.co";

.uROBlEMlER

_1. ~glda verilen g6ri.lnU~lerin ciztrnlerlnl yaprruz.

120

7

10

77

3

80

105

6

8

100

9

80

80

12

11

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark, please license this product at www.lnvestinteclh.com

1. GENEL BiLGi

Kulland@mlz bir cok esya ve makineyi veya bunlara ait pan'~alarlnimal edHebilmesi igin sekillerini ifade eden resimlerinin belirli kurallarla Qizilmesi, boyutlarrmn belirlenmesi ve diger yaptm bilgilerinin vertlmesi gerekir. Bu bilgilerin bOti.inunu uzerinde tasiyan ve ifade eden kaynak teknik resimdir.

Teknik resimde verilmesi gerekH olan bilgiler grafik olarak ifade edilmektedir. Bunun loin cisimleri 6nceden belirlenrnis kurallarla, cesltli metotlar kullanarak clzrnek gerekir.

Bu Onitede, gerekli olan bilgiler, metotlar ve kurallar ilgili standartlardan ahnrrus olup, cizen ve okuyanlann aym §eyleri dO§unmeleri ve anlamalan saqlannusnr.

Uzaydaki bir cismin, 6rnegin bir kibrit kutusunun, masa Ozerinde 1§lk kaynagl yeriestlrlldikten sonra cikan rsinlarla dOzleme dusen 96lgesl; iz dU§Um kabul edilebilir (~ekil1).

$ekil 1: Kib,.it kutusunun golgesi

1§lkkaynagl yerine bir insan g6z0nOn bulundugu kabul edilerek, g6zden C;:lktlQI varsayilan 1~lnlann cismin koselerlnden qecerek arkadaki dOzleme yansldlQI du§unOiebilir.

78

~ekU 2 'de g6rOidUgO gibi, iz du§umGn meydanagelebllmesi ic;:in bakl§ noktasi, iz dusurn dOzlemi ve iz dusumucizilecsk bir cismin bulunmast gerekir.

Burada bahsedilen bakrs noktasl,genellik resmi eizen ki~i; iz dusurn duzlemi, kaglt veya ,.,.."r,-_ zeri iki boyutlu bir ytizeyl; cisim ise antatnmak nen esya, makine ve makine parcalanrun sekllleridtr. Bakrs noktasr, resmi clzen ki baktlQI noktadir. Iz dusum dGzlemi iki boyutlu yOzeydir. Cisim lse cizilerek antaturnak esya, makine ve makine parcalan seklllerdlr,

lz dusumun elde edilrnesinde, bakl!? noktast dan iz dusurucu rsmlann 91ktlgl ve cismin Ko~>elE~rrrt-. den qecsrek dOzleme gittigi kabul edilir. Gsre ..... Tu_ {jinde, bu 9izgilel" surekli dar cizqilerle gosterilir.

Izdi.i~i.im duzlemine bir rnerkezden galen I~mlar

Cismin lz d(j~i.imi.i

Belirli uzakhkta bakl~ noktasr

$ekil 2: lz du§iimiin meydflna gelmtlsi

Iz dusurnun, bu sartlann saglanmaslndan meydana gelmesi rnurnkundur. 80ylece clsirn istenilen 6zelligi, yuzeyi, sekil vb. ifade edilebilir.

Iz du§Om meydana getiren bakis noktasi yakm veya uzakta olrnasi, bu noktadan ismtann birbirine konik veya para lei olmasi, dusum duzlernine dik veya egik gelmesi g6re iz dusum cesitleri rneydana gelir.

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator ~ To remove this wall>rmarl<;. please license ~hrs product at WWW.lnvestintec~.c.o";

I

2. iz DO~OM <;E~iTLERi VE METOTLARI

Iz du§umu mleydana getiren elemanlann tIB!}i~ik olabilecegi kabul edildigine g6~e, meydana pen iz dusumlerin de 99!?itli sekillerde meydana pnesi tabil dir, Dolayisryla bu iz du~um cesitlerl• ve bunlann clzilrnesinl saglayan metodlann ince-.nesinde yarar vardir (~ekil_ 3).

Iz du~um metotlan paralel veya belirli uzakhktaki bir noktadan gelen iz dusurn 9izgilerinin tipine gore, iz dusum c;izgilerinin konumunun iz dusum dOzlemine dik veya egik olrnasma gore, cismin konumunun (esasozelliqlnl) iz du~um duzlernine gore paralel/dik veya egik bulunabilmesine gore otusturulur (<;izelge 1).

(TS ISO 5456-3)

AKSONOMETRtK -.,..-------,------., tz DO~OM

PARALEL IZOO$OM

(TS ISO 5456~2) olK

Iz DO~OM

~ L:J

YANDAN GOR.

(TS ISO 5456-1) iZOO$OM

r:::J ~

(Birincl izdii~~ gore)

t

K1

IZOMETRIK

DIMETRiK

EGiK

lz OO$OM

KAVALlYER

iKi NOKTALI

K1

KABiNET

KU$BAKI$I (planornetrik) ,

(TS ISO 5456-4)

MERKEZ! --.------------~----------~-__,

lz OO$OM BiR NOKTALI

OQNOKTALI K1

K2

$ekil 3: iz .dii§iimfe§itleri

r Iz OO$OM C;IZGI- Iz OO~OM OOZLEMiNE lZDO~OM .
I IZOO$OM GILERINE GORE GORE CISMIN BELIR .. OOZLEMLERlNIN GORONO~ Tlpl Iz OO$OM Tlpl
I MERKEZi tz DO~OM DOZLE
: LEYlel 6ZELLlKLERI SAYISI
i MININ KONUMU
!
f PARALEL I DiK SiR VEYA DAHA IKl BOYUTLU olK (TS ISO 5456-2)
I OiK FAZLA
SONSUZOA
~LEL lz OO$OM EGiK SiR OC BOYUTLU
AKSONOMETRIK
I CIZGILERI) PARALEL I DiK SiR 0<; BOYUTLU olK (TS ISO 5456-2)
~ EGIK
EGiK SiR OC BOYUTLU
SONLU
Jl:URLI SiR UZAK_ MERKEZI
I~AKINOKTAOAN EGiK EGiK SiR OC BOYUTLU DIK (TS ISO 5456-2)
i GELEN Iz DO$OM
CIZGILERI) 9ize/ge 1: iz dii!jum fe!jitlerinin ozellikleri

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark" please license this product at www.lnvestln!ec~.com

7~

-------- ---- ---_------

--------------- - ---

2.1. iz Du§iim t:;e§itleri

2.1.1. Merkezi iz DO§um (TS ISO 5456-4) Bakrs noktasmm cisme yakm mesafede olmasr,

cismin boyutlanrun, iz dusurn duzlemlnde daha buyOk veya kOc;Ok olarak elde edilmesiyle meydana geleniz dusurrre, merkezi (konik) iz dusum denlr. Iz dO~OrOcO rsmlarm cismln koselerinden geyerek iz dusum duzlsminl deldigi kabul edilen noktalar birlestirilerek cismin iz du~(jmO cizillr, lz dusurn duzleminin dururnuna gore iz dusurn olculerinde bOyOme veya k09Li1me meydana galir.

~ekil 4a' da bir cismin, iz dusurn dOzleminin onunde tutulduqu zaman iz dusurn olgOleri daha buyOk olmakta, ~ekil 4b'deki gibi diz dusurn duzleminin arkasmda olduqu zaman iz du§Om ol90leri daha kOyuk olmaktadir. Merkezi iz dO~Om cizlrnlnin zor olrnasmdan ve blQOlerde buyumeyls kUQulmeler meydana gelmesinden dolayt teknik resimde fazla kullarulmaz.

Cisim it du~Gm di.izleminin 6nunde

a)

b)

§eki! 4: Merkezi tz dii;;iim

80

2.1.2. Paralel iz Dii§iim

Bakis noktasmm sonsuz uzakhkta olrnasiyla i dusurn dOzlemine gelen I§mlar birbirineparal OIUf. Uzaydaki cismin olQOlerinde de bOyOme vey kOyOlme meydana gelmez.

Bu ozelliklerde cizilen iz dusurne, paralel iz du sum denir ($ekil Sa, b).

b )Egik paralel izdG~um

iz dU9umdOziemine dik birbirine paralel rsmlar

Gisim

Gismin lz dij~Omu

Sonsuz uzakllktan bakl!} noktasi

a)Oik paralel IZ dLi~um

7~

Sonsuz uzakhktan bakl~ noktas

iz.<:lu!}um duzlemine egik,

birbirine paratel 1~lnlar

Gismin Iz dO!}QmO

§eki! 6: Paralel iz dii~iim

2.1.2.1. Aksonometrik iz dii~um (TS ISO 5456 Paralei izdusurn esasma gore cizilen anca cismin iz dusurn dOzlemi onundeki konumu dOzl me paralellik gostermeyecek sekilde tutularak el edilen iz dusums aksonometrik iz dusum denir.

~ekil 6'da cismin dOzlem cnunds egik konu da tutulmasiyla elde edilen aksonometrik (izorn rik) iz dusurn gorOlmektidir.

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove !hls watermar~, please license this product at www.lnvestlnteclil.com

- sonometrik iz dusurnun izometirik, dimetrik

-: 3§ik olmak uzere cesitleri vardrr. Bunlar genel-

-= perspektif c;izimlerinde kullarulmaktadrr.

I--~----------~~---- ... .,

I

Cisim duzleme egik konumda

§ekil 6: Aksonometrik iz dii$um (izometrik) 2.1.2.2. Dik iz Du~iim (TS ISO 5456-2)

. diJ§urOcu ismlann iz dusurn duzlernme dik ~ esi veya uzaydaki cisme iz dusurn dOzlemine ~ -e dik bakilmasiyla meydana gelen iz dusurne, iz dusum denir. ~ekil 7'de cismin dik iz dU~u_nun nasil elde edildigi qorufrnektedir.

Genellikle teknik resimde iki boyutJu dOzleme parcalann qorunuslsr: cizilirken cok kullarulan ~;z dusurndur,

iz dU$um duzlemlne dik birbirine paralel rsmlar

Cisim

Sonsuz uzak. bakis noktasi

$ekil 7: Dik iz dii$um

Paralel iz dO~(jm esaslanna uygun ve cismin iz urn duzlernine ozol konumda tutuimasryla elde c: len iz dusurne eslenik dik iz dusum denir. <:: enik dik iz dusurn birden fazla dOzlemde dik iz urn esaslanrun uyqulanrnasryla elde edilen 6zel

bir iz dusumun adidrr (~ekil 8). Oc boyutlu cisirnlerin iki boyutlu dOzlemler uzerinde anlatrmr icin kullarulmaktadrr. A§agrda bu metodun geni§ olarak acrklarnasi verilmektedir.

~

I Yataya dik

, bakl$ dogrultusu

. Cisim

/900 d6ndurulur

$ekil 8: E§lenik dik iz dii§iimiin meydana gelmesi 3. E~LENiK DiK lz DO~OM METODU Cisimler Oe; ana boyuttan meydana gelir. Dik iz dusurnde ise iki ana boyutcorulur ($ekil 9), ucuncu ana boyuteksik kaltr. Bu boyutun gosteriJrnesi icin ikinci bir iz dusurn duzlerni ve bakis noktasi almrnast zorunluluqu vardir.

$ekil 9: Kibrit kutusunun bir goriinii~teki i5J9iiieri

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark. please license Ithis product at www.lnvestlntec.lh.com

81

$ekil 10'dagorOldOgu gibi, ikinei bakrs List taraftan almrrus ve cismin ikine; iz d(j~OmO, birinei duzlerne biti!?ik ve ana dik alan ikinei dOzleme clzilmistir, Iki iz dusum dOzlemlnde cisme ait Or; ana boyut actklanarak cismin bigimi hakkrnda da bilgi verilrnis olur.

Onden gorOnu$

~ ~

\

! I

D

Ustten gorlini.i$

$ekiJ 10: Kibrit kutusunun iki iz dil§iimii

4. TEMEL iz DO~OM OllZlEMlERi

Ozerine iz du§Omlerigizdigimiz duzlernler birbirine biti§ik ve dik olarak aurur. Bu dOzlemler cizilecek parcaya veya problerne g6re kare veya dikdortqensekltde gdsterilir. Durgun su yOzeyine

$ekill1: Temef iz dii§iim diizlemleri

paralel oldugu kabul edilen dOzleme, yatay - dO§um dOzlemi denlr. Yatay iz dusurn dOzlemi ~ dik kanumda olan dOzleme alrn (dusey) iz dO§Ur dOzlemi denir. Ucuncu duzlem ise yatay ve alrn _ dusurn dOzlemlerine dik kanumda alan yanal (prefil) iz dusum dOzlemidir (eekil11).

§ekiI12'de temel lz dusum dOzlemlerinin birtnrleriyle baglntisl ve konumlan gorOlm~ktedir.

Iz dusum duzlernlerinin kullarulmasmda _ acnrnasmda ahn iz dO§Um (A) duzlemi temeldir. AI iz dusurn lcin on bakis dogrultusu kullaruhr. BL bakis doqruitusuna gore yatay konurnda olar dUzlem, yatay iz dusum (Y) dOzlemidir.

On bakis noktasma gore sag tarafta bulunar duzlem, profil iz cusurn dUzlemi (P) dir. Kapa. ~ekildeki bu duzlemler acrhp epur meydana getirilir Ahn iz dusum dUzlemi sabit tutulur. Yatay iz du§ur duzlemi 90° a~aglya, profil iz dU~Um dOzlemi90-: sag tarafa dondurulerek duzlernler acrlrr, DUzlemterin birbirlerinden aynlmalan icin birlesrne yerler sOrekli dar r;izgiyle qostertlir, Bu r;izgilerin ahn VE yatay dOzlem arasmda kalanma yer ekseni, alm i16 profil arasmda kalanrna ara eksen adi verilir.

c)

a)

ALiN PROFiL
A P
Y
YATAY A P

A

p_

y

y

d)

$ekil13: iz dii$um diiztemierinin ectlmes)

82

d . 9 the Sonic PDF Creator.

~ This PDF was crek ap}!se ~c~~~e mts product., www.l"vestlnlecl1.com ~ To remove fhls _termar.

:; OKTANIN iz DO~OMO

= ~"§Om duzlemleri arasma yerlestirilen uzay=" (A) noktasmm on bakis dogrultusuna gore .:: dusurn duzlerninde meydana gel en iz

- (aA) drr. Yatay iz dusum duzlernine dik ust

-= ogrultusuna gore yatay iz du~umu (a Y) dir.

. dusum duzlemine dik yan bakrs dogrul- gore prom iz du~umO (af') dir. ~ekil 13'te , :f'zlemleri uzerinde noktarun iz du;;Omlerinin ssi gorOlmektedir. lzdusurn dOzlemleri sen.- acnarak epUr dUzlemleri meydana getirilir. dOzlemler uzerinde noktalann iz dusumleri _ ~jzilir. Noktarun uzaydaki yeri epur uzerinde

- emez. iz dU!?OrUcO rsrnlar diedr ve spur

- lerinde duzlernleri aYlran katlama cizqllerine

. =- <;izilir.

a)

~mdiizlemi

c)

b)

aA~_+ -oa p

I

6-··-

" a

::::iWim dilzlemi

~ekil 13: Noktamn iz diisiimleri

dO;;um dUzlemlerine elan mesafelerinin bilinmesi gerekmektedir. Uzaydaki noktarun temel iz dusum dOzlemlerine alan mesafelerine koordinat denir.

Koordinatlann isimlendirilmesi:

Noktarun, yatay iz dusum duzlemlne olan mesafesi: Ket (K)

Noktarun, aim iz dusurn dUzlemine alan mesafesi: Uzaklik (U)

Noktarun, profil iz dusurn duzlemins alan mesafesiAralrk (A)

Kaordinatlan veri len noktalann diedr ve epur iz dusurnleri kolayhkla cizilebilir (~ekiI14).

Epurde, it dusurn dOzlemleri acilrrus durumda bulunduqundan uzaklik olcusunu, profilden yataya veya yataydan profile tasrrnak i<;ih 450 lik qonys veya pergel kullaruhr.

A

y

a)

y

c)

d)

y

b)

A P p
A
a r oa
A
y i 1//
t
o-
y
a $ekiI14: Koordinatlara gore noktanm iz di.i§umleri

6. DOGRULARIN tz DO~OMLERi

Uzaydaki iki nokta birlestirildidlnde bir doqru parcast meydana gelir, Dogru parcasrrun iz du§umlerini cizmek icin, doqruya ait U9 noktalannm iz dusumlen ayn ayn cizillr (~ekil 15a),' Sonra duzlemlerdeki ve uzaydaki bu noktalann iz dusurnleri birtestirilerek doqrunun lz du§umleri tarnarnlarur ($ekil 15b).

Doqrular, uzayda temel iz dusum dUzlemlerine gore cesltli konumlarda bulunur ve buna gore isirnlendirilir.

- e edilen iz dusumler cizlldlkleri dOzleme ve : yonlerine gore isimlendirilir.

.: bakis yonune gore aim iz dusumdekl a A iz " One; aim iz dusurn veya onden gonJnO!?,

....st bakl§ yonuno gore yatay iz dusurndeki a Y iz -One; yatayiz dusum veya Ostten gonJnO;;, an bakrs yonune gore profil iz dilsumdeki a P

- urnune: profil iz dusum veya sol yan qorunus ::_J isimlendirilir.

- noktasrrun, diedr ve epOrdeki lz dusumlerini

frnek ve uzaydaki : .~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator,

~ To remove this watermark, please license this product at www.lnvestlnlecm.com

y

a)

bAO~_-I-t-----\>

A '!

y

i 0---bY

A P

--/1_----:a'

. !

'?--+- . __ " . bP l

I I

/

$ekiI15: Dogrunun iz dii~iimleri

A P
aA. bP TB aP
b'Y--- -
!
.! I i
A ! I
; ,
y b:[~ ~>//
a' ALINA DiK DOGRU

y

YATAYA DIK DOGRU

A P

....:. . _.__ _ a-P

.00 !D

l- >-

A

bA-------- - bP

y

A P
aA. rs bA aP
. -- -0 P
I I !b
I
i
A I I ,
Y ; i //
, , V/
,
TB
a' bV PROFilE DiK DOGRU

$ekiI16:Temel iz dii~iim diizlemlerine dik dogrular

84

6.1. Ternel Duzlemlere Dik Dogrular Uzaydaki dogrular. temel duzlemlerden dik, diger ikisine paralel konumda bulundukla .. 'n ...... ozel dogrular smrfma girer. Burada dogru, olduqu duzlernde nokta qoruntusunde, di dOzlemlerde Tam Boy (TB) ozelligindedir. dogrular dik olduklan temel duzlemin admi ($ekil16).

6.2. Temel Duzleml'ere Paralel Dogrular Uza:ydaki dogrular, temel dQzlemlerden paralel, diger ikisine egik konumda bulundukl

da ozel doqruiar smrnna girer. Burada dogru lei oldugu dOzlemde tam boy (TB) qoruntusun diger cuzlernlerde ise boyu krsalrrus ozelliktedir: doqrutar paralel olduklan duzlemin adryla C;:('I\II"",.,,_ (~ekil 17),

A

y

y

ALiN DOGRUSU

A P

YATAY DOGRUSU

PROFll DOGRUSU

$ekil 18: Temel iz dii§iim diizlemine para/et dogrular

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark. please license Ithis product at www.lnvestlntec.lh.com

6.3. Geli§igQzel Dogru

Teme! iz dusurn duzlemlerine gore diklik veya JIr3Iellik gibi ozelliikleri oimayan dogrulara geli~i-,

01. • ~ "

Fer dogru denir (~ekiI18). " 1

Bu doqru temel dOzlemlere paraJel olmad@ icin 11m boy ozelligi vermez. lzdusurnlerinde boyundan *ila kisa gorOhto verir,

AP

iJA. - ~.ap

, ,

,

.. ,

'A - p

A".' ---" ~- .. _: .'

GELi$IGOZEL OOGRU

$ekil18: Geli!jigiizel dogrunun iz dii!jiimleri

7. DOZLEMLE~iN lz DO~OMLERi

Kendi dogrultusund~ olmayacak sekilde hareettirilen dogrunurigeride blraktlQJ yOzeye duzdenir. Bir-duzlernin goiteriliTIesj igin, aynJ dog~ . a olmayan O~ nokta, dogru' He nokta, paralel

dogru ve kesisen iki dogrudan yararlaruhr, Duzrin iz dusurnlerinin cizilrnesinde de nokta ve ~Iardan taydalamhr.

y

A A P

a 'f' . - "\laP

,$ekil 19: Diiziemin iz dii!jiimleri

~ekil 19a'da gorOldOgO gibi', duzlemi meydana

getiren A, B ve C noktalanmn iz dusumler! ayn ayn ,yizilir. Noktalarm iz dusurnler! daha sonra blriestirilerek duzlamm lz dusurnler' meydana getiriilir (~ekiI19b).

DOzlemler uzayda ~mel iz d(j~Gm dOzlemlerine gore cesitli konumlarda bulunur.

7.1. izdu~Gm Duzlemlerine,ParalelDuzlemler Temel iz dusum duzlernlerinden birine paralel, di8~r iklsine dik konumda olan ozel duzlernlerdir. Di.izlemler, paralel olduklan iz dO§Om duztemlerinde qercek bOyOklOk (G8), dik olduklan iz dQ~Om ouzlemlerlnde ise <;izgi gorOntOsO (QG) bzelligindedir (§ekil 20). Bu 6ze.1 duzlemlsr, paraleJ olduklan iz dO~Qm duzlernlerinin adiru ahrlar,

Dikd6rtgenler prizrnasrrun yuzeylsri iz dusurn duzlernlerine paralel duzlernler 6zelJigindedir

y

ALiN OOZLEMi

YATAY OOZLEMi

PROFiL OOZLEMi

A

P

.b'J::~.

A

y

A P

AdA b'c' arbP dPcp

a ~,. ... -"~_._;.,

I '

A I 1

$ekil 20: T emel iz dii!jiim diizleml.erine paralel diizlemler

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark, please ucense thts product at www.lnvestintec1\.()om

85

7.2. izdO§um Dilzlemlerine Oik Duzlemler Temel iz du§um dGzlemlerinden blrlne dik, diger lklsine egik konumlu olan ozel dOzlemlerdir. Dik 01- duklan iz du~Gm dOzleminde 9izgi g6rUntOs(1 (<;G) ozelligi verirler. Buozel dOzlemler dik olduklan temel iz dusum dOzlemlerinin admr ahrlar (~ekil21).

y

ALINA OiK OOZlEM

YATAYA DiK OUZLEM

PROFilE OIK OOZlEM

$ekil 21: Iz da~iim diizlemJerine dik diizlem/sr

GELi$iGOZEL OOZLEM

$ekil 22: Gelj~igiizel diiz/sm

86

7.3. Geli§igiizel Oiizlemler

Uzayda, temel it dO~(jm duzlemlerine eglk konumda bulunanduzlemlerdlr. Geli~igOzel duzlernler,gergek buyOkli.ik (GB) ve gizgi gorOntusO (<;G) gibi ozellik gostermezler. Iz dusumlerinoe 61901eri kU901mO~ cururnda gorUnOr (§ekil 22).

8. GEOMETRiK cisiMLERiN iz OO~OMLERj 8.1. Genel Bilgi

DOzlemsel veya donel yuzeylerin bir araya gelmesiyle bir hacme sahip ge,ometrik sekillere cisim denir.

Cisimlerin analizi yaplldlklannda, nokta, dogru ve dUzlemlerden olu~tugu gorUlOr.

~ekil 23ite g6rOIen bir dikd6rtgen prizma inoelendigi zaman ge~itli sayrda nokta, doqru ve dOzlemlerden meydana geldigi gorGiOr. Prizma 8 adet nokta, 12 adet dogru ve 6 adet di:.izlemden olusrnaktad.r,

$ekiI23: Dikd6rtgenler prizmss: iizerindeki nokta, dogru ve diizlemler

8.2. Prizmatik Cislmlerin iz DU~i.imu

~ekil ve bOyukhJk bakrrmndan blrbirinin aym olan iki duzlem belirli bir yukseklikte koselerinden birlesurllecek olursa, meydana gelen kapalr geometrik cisme prizma denir. Taoaru meydana getiren duzlsrn seklineqore isimlendirilir. 09gen prizrna, dortqen prizma, be§gen prizrna vb. (~ekiJ 24).

Ost tavan

Van ayntlar

Alt tavan

$ekil 24: Prizmelenn meydana gelmesi

.~ This PDF was created using the Sonic PDF c.reator.

~ To remove thIs watermark,. please license this product at www.lnvesllnt.c~.com

~ekil 25'te ~e!?itli prlzmalann kapah ve acik oozlerTilerde iz dO~Omleri gorOlmektedir.

A P
---
I I I
A i i
y ! i ! ~/
v 'J
\ ~
/- AL TIGEN PRlzMA

!jekil 25: Prizmalann iz djj~jjmleri

8.3. Piramit Cisimlerin iz DU~Umleri

Qe~itlj sekillerdeki duzlernlerin koseleri ile uzayjaki bir noktarun birlestlrllrneslyle meydana galen :isimlere plrarnlt denir (~ekil 26).

Van ayntlar

$ekil 26: Piramitlerin meydana gelmesi

Piramitin tabarnru meydana getiren ~ekle gore uc;gen pirarnlt, d6rtgen piramit, besqen piramit vb. adrru ahr.

~ekil 27'de <;:e~itli piramitlerin kapah ve acik dOzlemlerde iz dusumleri qorulmektsdlr.

Q<;GEN piRAMlr

DORTGEN PiRAMiT

TIGEN piRAMir

A P

!jekil 27: Piramitlerin iz du~jjmleri 8.4. Silindirik Cisimlerin iz Du§-umleri

Taban ve tavan yuzeylerl blrbirineesit ve dairesel yuksekligi alan clsimlere silindir denir (§ekil 28).

$ekil 28: Silindirin meydene gelmesi

~ This PDF was created using the Sonic PDF C:reator.

~ To remove this watermark, please license this product at www.lnvestlnteclh.com

87

~ekil 29'da silihdirin kapah veacik duzlernler uzerinde iz dUl?umlerigorulmektedir.

, , ,

$

§ekil 29: Silindirin iz, dU!jiimleri B.S. Konik Cisimlerin iz DO~Omleri

Taban sekll dairesel olup uzaydaki birtepe noktasrylabirleserek meydana gelen cisme koni' denir (§ekil 30).

Tepe rioktas:

Van ayntlar

$ekil 30: Kontnln meydanagelmesi

§ekil 31 'de konlniniz dusumlsri kapah ve acrk di..lzlemler i..lzerinde g6rOlmektedir.

$ekjl 31: Koninin iz dU!jumleri

88

8.6. KOrenin iz Du!?umleri

Oairesel bir duzlernin iki eksene gore d6ndi..lrOImesiyle -olusturduqu cisme kure denir (~ekil 32).

Daireselviizey

kOre

$ekJI 32: Kiirenin meydana gelmes;

~ekil 33'te kurenin iz dusurnleri kapall ve aglk dOzlemlerde gorOlmektedir.

A P

$ekiI33: Kurenin jz dii${imleri 8.7.'Karl~lk Cisiinlerin iz Ou§umleri" lncelenrnis alan prizma, pirarnit, silindlr, koni ve kure gibi geometrik clslmterln birkacrmn bif araya gelmesiyle veya bir butundencikanlrnasryla kansik cisirnler meydana gelir.

Kansrk cisimlerin iz dusumlerinin cizilrneslnde kullarulan rnetot ve kurallar: gebmetrik cisirnlerdekinin ayrusrdir,

Cisirn bit butun olarak ele ailndlglnda, bit butunden geometrik cisimlerin kesilip atrlrnasryla (aynstirma) veya geQmetrik clsirnlerln bir araya getirilmesiyle (butunlestirme) meydana geldigi g6rOlmektedir.

a. Oislmlerln kesilip anlmastyla meydana getirilme$i:

~ekil 34'te iz dusurnleri cizllscek bir parcarun perspektif gorOnO~O verilmistitParcarun olusmasi icin lslern SJraSI a~agrda acrklanrrustir.

1. Cisim anasekline gore blr cikdortqen prizrna kabul edilip iz d09umieri cizilir {§ekil 34a}.

2. Dikdortqen prizrnarun on List kosesinden priz-

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slintech.com

matik parcarun crkanlrnasryla meydana gelen cisminiz d09urnieri qizilir{§ekiI34b).

3. Sonra, cismirr ust krsmmrn ortasmdan prizma ~karila:rak kanal meydana getirilipiz d09umieri ~ilir (§ekil 34c).

4. Daha sonra cismin tabarurun on sol ve -sag tarafmdan uQgen prizrna cikartrlarak cismin iz dU§Omleri tamarnlarur (~ekil 34d).

Parcarnn perspektifi

a)

DI----t------1-

b)

c)

!}ekil .34: Kesilip atllarak parr;amn meydana getiril - mesi

b. Cisimlerinl:>irle~tirilmesiyl¢ meydana gelmesi:

Parcayi meydana getiren geometirek cisirnlerin bir araya getirilmesiyle (bOtOnle§tirme), perspektifi verilen kansik parcanm nasil elde edildigi §;ekil 35'te islern sirasiyla gorOlmektedir.

Cismi meydena getiren Parcalsnn geometrik ~ekilleri

Parcarun bitrrii§ perspekfiti

1~ ..

.

.

,

a)

c)

5

.~.

4

e)

~ekil 35: Birle!jtirmeyJe cismin meydana gelmesi

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slinlech.com

89

9. DOGRULARIN TAM BOYLARININ BULUNMASI

Uzaydaki dogrular. temel iz dusum dOzlemlerinden birine paralel olduklannda tam boy (T8) ozelligi verir. Ancak temel iz dO~Um dOzlemlerine paralellik otelligi tasimayan geli~igOzel doqrular iz dOiOmlerinde daha krsa gori.inOr.

Bazt cisimleri ve parcalan jneydarta getiren ayntlar veya elemanlar tam boyda olmadtklanndan olgOiendiritmeleri de rnumkun olmaz. Qizimlednde tam boylanrun bulunrnasi gerekir. Bunun icin ge~itli metotlardan faydalaruhr.

Dogrulann tam boylarrrun bulunrnasi icin Og

Qe~it metot kullaruhr.

1. Yardtmci iz dusum metodu

2. Yatirma Metodu

3. D6ndOrme metodu

1. Yardnnc: iz du~um metodu:

Doqrunun izdusurnlerinden birisine paralel konumda yardimct duzlern ahrur. Yardnnci dOzlem, temel iz du~om dOzlemine dik olduqu icin f;:izgi olarak gorOnOr. Bu <;izgi qonmtusune dUzlemleri birbirinden ayiran katlama ,?izgisi adr verilir,

llzakhk /
A1
"~~
b'
/ .
A , I b'
y bV
Uzakllk
d) y

y

$ekil 36: Yard,mci 'iz dU$um metoduyladogrunun tam boyunun bulunmasl

Dogrunun uc noktalan katlarna cizqisine dik dal gizgileriyle yardrrnci dOzleme tasirnr. Uygun koordinat olculeri (burada kot) tasmarak noktalanr yardimci gorOnO~leri a1 ve b ' bulunur. Bu noktalai birlestirilerek dogrunun tam boyu (TB) bulurun (~ekil 36).

2. Yanrma metodu;

Yatirrna metodunda, yardunci dOzlem dogrt uzerinde ahrur. Katl.ama Qizgis;- dogru Ozerinde 96s· terilir. Noktalar dogruya dik tasmrp uyqun koordi· natlar aktanhp tam boy (TB) bulunur (§ekil 37).

A

y

Uzakhk

§ekil 37; Yetirme metoduyla dogrunun tam boyum .. buiunmest

3. DondUrme rnetodu:

D6ndOrme metodunda ise gelj~jgOzel konumlu doqru (kalem) bir ucu merkez olacak sekilde 6z~ konuma gelinceye kadar dondurulur, Burada, ahlJi iz dusurn duzlerni Uzerindeki geli~igQzel doqru, B ucu merkez olmak uzere A ucu(pergel yardlrTlIylat dondurulersk alma paralel konurna getirilir. ~ durumdayken yatay iz du!?umO tamarnlanarae dogrunun tam boyu (TB) elde edilir (~ekil 38).

90

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark .• please license this product at www.lnvestlnlecm.com

d)

A

/·h·,aA.

.,

~~ b'

A

y

y

c)

$ekil 38: /)ondiirme metoduyla dogrunun tam boyu nunbf,llrinmasi

10. DUZLEMLERiNGER~EK BUVUKLUaO DUzlemler, temel iz dusurn dOzlemlerine paralelik ozelligi tasrdrklanzarnan qercek bOyOklukte (G8) g6runurler. Eglk duzlernlsrln lz dusurnlerl, ternel iz oo§Om duzlemlerinde gerc;ek olculerlnden daha kiigukgizilirler. Bazi cisimlerin yOzeyleri de temel cruzlernlereegikolduklannda yuzeyleri kugO I m O~ oIarak gorunOr.

Egik yOzeylerin ol90lerinin verilebllmesl, cizirnlerinin kolayhk!a tamamlanabilmesi ve imalatlanrun tam olarak vapilabilrnesi icin qercek bOyOkltik~ lerinin (GB) cizirnlerde g6sterilmesi gerekir. Gergek bOyOklOklerin buli . mmasrnda genellikle 09 metot kullaruhr, Bu metotlann kuilarulrnasrlcin duzlemin ~izgi gorOntus06zelliginde: olmasi gereklidir. i(ullamlacak rnetotlar:

1. Yarcarnci iz di.l:;;Om metodu

2. Yanrma metodu

3. Dondurms meto:du

1. Yardnncr it dO§um metodu:

~ekil 39'da dOzleminin (g6nye) ve bir ABC duzleminin aim ve yatay iz dusurnlen verilrnistlr. Yardime: iz dusurn metodunda, duzlernin 9izg1 g6rOn~ tusune (QG) paralel yardrmcriz dusumduzlemi ahrur, Yardtmci dOzlemin katlama cizqisi dOzlemin 9izgigorOntusOne istenilen uzakllkta allnabillr. DOz~ Ierne aitnoktalar katlarna 9izQisilie dik ara cizqileri olarak tasmrr. Yardtmci duzlem yatayda ahndlgl icin noktalann kotlari yardimcr duzlerne tasmrp, noktalann yardirncr gbrOnu§leri bulurrduktan sonra blrlestlrilerek duzlemin geryek bOyOklOgO (G8) bulunur (~ekil 39a), ABC duzlerni icin uzakhk olyOleri yardunci iz dO:;;Ume tasirup GB bulunur,

§ekiJ 39: Yardlm9J iz dii~iim metoduyte diiz/emingerr;ek biiyiikliigii

2. Yatirma metodu:

Katlama yizgisi dOzlemin (gonye) 9izgi gorOntusuuzerinde olacak sekilde yardrmci lz do~om metodundaki i§lemleraynen yapilarak duzlemln ger9~k bOyOklOgO (G8) bulunur (~ekil 40a).

§ekil 40b'de A8C dOzleminin aim iz dO§OmOndeki <;izgi gorOntOsO Ozerinden yardrmci duzlsrn ge9irilerekgergek bOyOklOgOnOn (G13) bulunmasi gonJlmektedir~

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slinlech.com

91

A

d)

?ekil 40: YatJrlna metoduyla dilzlemingerfek bilyilkIilgiiniin butunmesi

3'. Dondiirme metodu:

Dondurme metodunda duzlernin 9izgi qoruntusu <;G} tame! iz du~Om dOzlemlerinden birine paralel oluncaya kadar dbndOrOldOkten sonra yeni. iz dO!?uTlO 9izilir. D6nerek 6zel hale qetlrllmlsduzlemln yeni JorOnO!?U gergek bOyOklOk (G8) bzelligindedir.

Gonyenin bir ko!?esi veya ken an dondurme mercezi olarak tutulduktan sonra diger noktalan d6ndu"Olerek gergek bOyOklOgUnOn bulunrnasi ~ekil ~1a'da qorulmektedir, Alm ve yatay iz dusumler] ve"ilen bir ABC dOzleminin ozel konuma qetlrlldikten sonra qercek bOyUkl0g0nOn bulunrnast ~ekil 41 d'de 39Iklanmf~tlr.

Bu metodun uyqulanmast icln dOzlemin iz dusurnterimn birinde 9izgi g6rOntOsu 6ze[liginde 01- mast sarttir. Metot, dOzlemin 9izgl gonJntlisOnO lz dusurn dOzlemlerine paralel olacaksekilde dondurOlmesi esasma goredir.

1 0.1. Geli~igijzel Diizlemlerin Gerc;ek BUyiikliigu Gelisiquzel dOzlemlerde gergek bOyOklOgOn (G8) bulunmasi icin iki yardrmci iz dusum kullaruhr, Sirinci yardrmci iz dusurn metoduyla dOzlemin 9i1- gj gorOntUsQ bulunur. Iklncl yardrmci iz.dusurn dOzlemi allnarak dOzlemin gergek bOyOklOgO (G8) elde edilir (~ekil 42).

92

,

Gerr~k a

bUY~, kluk ,

;, bA

~ C

A

y

c)

$ekil 41: Dondiirme metoduyla diizlemin geryek buyiiklUgiinun bulunmasr

A

y

GERCEK SOYOKLOK

§ekil 42: Ge/i!jigiizeJ diizlemin geryek biiyiikliigiiniili bulurunest

Geli~igOzel dOzlemlerin gerc;ek bOyOklOgOnCln bulunrnasmda ciziml daha kolay alan blrleslk metot kullam!ir. Geli§iguzet dOzlemin yardrmct iz dO~i.irn metoduyla 9i1g; gorOntlisO bulunur. <;izgi gorOntOsune dondurrne metodu uygulanarak gerc;ek bOyOklOgO elde edilir (~ekil 44).

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove thiswatermarl<;, please license ~is product at www.lnvestintec~.com

A

a'

GERQEK SOYOKLOK

lekil 43: Birle$ik metotie geli~igiizel diiz/emin ger - (:ek biiyiikliiguniin bulunmest

10.2. Part;:alardaki Egik Yi.izeyle.rin Gere;ek BUyOklug(jnOn Bulunmasi

Gercek bUyUklUgUn bulunmasmda esas amaC; "1laklne parcalanndaki e~ik vuzeylerin .~eryek bu.lt1klOgOnO resim Ozerinde gostermektir. Genellikle ar;.mnii yapilacak sac parcalann egik yuzeylerinin ;,eregek bOyUklUgOnO cizrnek zorunludur.

$ekil44'te 09 farkhparcamn egik yOzeyininger;ek bOyOk[Uklerinin bulunmasr qorulrnektedir.

J111d144: Patr;alardaki egik yiizey/erin ger(:ek buyiik liigiiniin bultinmasl-1

GERQEK SOYOKLOK

b)

§ekil45: Par¢:alardaki egik yiizey/erin gerfek biiyuk /iigiiniin bulunmasl-2

11. PROBLEMLER

11.1. A~aglda koordinetleri veri len noktalann iz dO-

sumlerini kapah ve aylk dOztemler Ozerinde ciziniz,

a) A (30,20, 25)

b) B (10, 25, 25)

11.2. A:;;aglda koordinatlan verilen dOQrulann i~ dO~Omlerinr acik ve kapah dOzlelerde: clzmz, uzayda ki yerlerini bulunuz,

alA (10,20, 35) B (30; 20, 10)

b) C (25, io, 35) D (25,30, 10)

c) E (10, 35, 25) F (35, 10, 25)

11.3. A§-agld9- koselenns ait noktalann koordinat[an verilen dOzlemlerin acik ve kapah duzlemlerde i2 dO§umlerini ciziniz,

a) A (35, 20, 25) B (1 0, 20, 35) C (20, 20; 10)

b) D (20, 35, 35) E (20, 20, 10) F (20, 10, 25)

c) G (30, 25, 1.5) H (10, 10, 15) 1(20, 35, 15)

d} J (10, 10, 35) K (20, .25, 10) L (35, 16,5, 25) 11.5. ~ekil 45-1 'de ol<;Oleri verilen bir dikd6rtger

prtzmanm analizini yaparak, kac nokta, doqru ye duzlemden meydana geldigini isimleriyle birlikte Y9ZlhlZ.

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slintech.com

93

11.6. ~ekil 45-2'de olcuteri verilen Ut;gen piramidin analizini yaparak kac nokta, dogru ve duzlemden rneydana geldigini isimleriyle birlikte yazmtz.

11.7. ~ekil 45'te verilen egik yuzeyli cisimlerin egik yuzeylerinin qercek bUyQklUklerini bulunuz.

2

o co

o m

o Ul

5

16

13

45

7

8

17.5 20 17.5

3

o Ul

LI1 rn

30

6

i
r--
,
r-e-
13 -D
0 GJ
i- f- """
..0
19 9

$eki/45

94

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator ~ To remove this watennark .• please license this product at www.investfntecll.co..;

1. GENEL BiLGi

Uzaydaki cisimlerin eksiksiz blr aniatirm icln, __ boyutlanyla birlikte parcanm bitmls hallerinin .t1zerindeki islemlerle birlikte diger elemanlanmn • iz dusurmerde gosterilmi!? olmasi gerekmekte.. Bunun i«in ger«ek ol90lerde ve tam anlatim iyin pnO:;;On tarurrurusoyle yapabiliriz: Eslenik dik ~Om kurananna gore belirli yerlerde, konumII'da ve yeterli sayida «Izilmi~ izdusumlere denir,

2. iz DO~OM OOZLEMLERi VE eOLGELER TS ISO 5458/2iye gore tz dusum duzlerruert f*il 1'de g6ruidugO gibi, perspektifolarak cizilen birbirini dik aciyla kesen biri yatay digeri dikey ana duzlemoer: meydanagelir. A-dOzlemi du~ey aim duzlemi, Y -dOzlemiyse yatay duzlem isimlendirilir. Birbirini kesen bu iki dOzlem d6rt b61ge meydanagetirir. Bunlar 1 i 2, 3

4. B61ge olarak adlandmur: G6rOnu§lerin i«in bu duzlernleroen ahn izcusurne bakrs ve yatay iz dusurne bakl~ list olarak dogrulve yonieri degi~meyecek !?ekilde bakihr.

_ U r- Ostten g6runu!} igin ~ bakis dogrultusu

fBaklliiust ~

f Saki!} Ost

Bakl§6t

'C

Onden g6runO~ il;:in bakrs dogrultusu

,~

Bakl!} oh (

fekil1: iz dii$iim diizlemlerinc bak'~ dogrultulan

2. ve 3. bolqede

Yatay duzfemlnln d6ndOrOImesi

--"'\

-:

1.861ge

Aim di.izlemi

A

y

Yatay diizlemi

1. ve 4. b61gede

Yatay dOzleminin dondurOrmesi

DOzlemin d6nmO~ (a9'lml~)durumu

$ekiI2: iz dii!jii"!diizlemleri ve bolgeler

Bu iz dusurn duzlernlerinln acilarak epiir halina getirilmesi lcin aim dOzlemi sabit tutularak yatay duzlem! 90° (saatin hareketi yonunde) dondurulur, Dondurrne ile 2. ve 4. 861gede yatay duzlemiy'e aim dOzlemi ust Oste gelecek ~ekilde cakisrrus olur. Bu dOzlemler 05t uste geldiginden, 2. ve 4; bolqeler kullarularnaz (~ekil 2)._

Bundan dolay, resmi clzllecek parcalar kapanan b61gelerde degil acilan b61geler igerisinde bulundurulur.

Buna gore, 1. bolqede bulundurularak g6rOnO~ler! clzllen parcalara 1. balge resimleri veya 1. a«1 rssirnleri denir. Olkemizde ve Avrupa'da, hatta dOnyada pekcok ulkede bu bolqe resimleri kullarultr. Bu $ekilde meydana getirilen resim cizrne rnetodu Blrinci iz Di.i~um Metodu (Avrupa, ISO-E Metodu) admi alir,

3. b61gede 9izHen reslmlere, 3. balge resimleri veya 3. act resimleri denlr, Amerika, lnqiltere VEl bazi OIkel.er bu resimleri kullarur. Bu sekilde meydana getirilen resim clzme metod una UgOncu iz Du=?urn Metodu (Amerikan, ISO-A Metodu) denir.

_~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove [his watermark, please license !hIs product at INww.lnvestlntecll.c,om

3. SiRiNCi iz DO~OM (ISO-E) METODU 3.1. Goruni.i~lerin Elde Edilmesi

Avrupa Resim (ISO-E) Metodunda kullanrlan dOzlemler saydam degildir. Yani dOzlemlerin arka krsrru gorUlhiez kabul edilir. DOzlemlerin bu ozelligi nedeniyle gorunu~O cizilecek parca, parcaya bakan ki:;;inin gozlem noktasryla resim dOzlemi arasmda bulundurutur. Bu sekilds gorUnu§ (iz du§Um), arka taraftaki duzlern Ozerinde meydana gelir.

~ekil3 'te Birinci iz dusum metodunda duzlem, parca ve bakan kisinin konumlan ve 6nden gorOnO:;;Un elde edilmesl gorOlmektedir.

Duzleme dik I§Jnlar

Bakan sahrs

$ekil 3: linden g6riinii~iin elde edilmesi.

§ekil 4'te kapah aim ve yatay iz dusum duzlernleri icsrtslnde tutulan bir parcarnn iki gorunU:;;onOn elde edilmesi (e§lenik dik iz dO:;;Um) ve yatay dOzleminin acilarak epOr haline getirilmesi qorulrnektedir.

Boylsce Birinci lz DU§Om Metodu'nag6re gorunO§ler cizilrnlstir, GorOldOgu gibi bakts on dogrultusuna gore elde edilen onden gorOnO§, ahn (A) duzlemine <;izilmi:;; olup ust tarafta bulunmaktadir. Bakis ust dogrultusuna gore elde edilen ustten gorUnU§ ise yatay (Y) duzleminde 9izilmi§ olup alt tarafta bulunrnaktadrr.

~
t Bakis ust 1
t
::J
,
8~6nt .,
::j
::l
tj
:I
,
,
Onden gorlinu9 , A

'-..

, Bakis on <,

/' " - -->

y

Ostten giirOnii§

~akl~Qst

iz dusum duzlemlerinin iz dU$um dlizlemlerinin

a91Imasla91Iml~(epur)durumu

$ekiJ 4: UsHen goriinii!}iin elde edilmesi,

3.2. Birinci iz Du§um Metodu'nun [saretl Teknik resimlerin hangi resim metoduna gore 9izilmi:? oldugunu g6stermek lcin kesik koninin iki gorunU~O kullamlrr. ~ekil Sa'da kesik koninin Birinci lz Dusum Metodu'na gore 9izilri1i9 g6runO~jeri verilrnistir.

Resimlerde yazi alaru 9ize!gesi (antet) uzerinde gosteriIecek lsaretin (semboluri) bUyuklugO reslmde kuilarulan yazrnll1 hart yOkse~ligi cinsinden verilen oranlarda oimahdrr (§ekil Sb).

h:Yazl yliksekligi d:Cizgi kalmllQI d=0.1 h

HI =2h

H2 =0.5 HI

b)

~ekjJ 5: Birinci iz Oii~{jm Metodu §eklinin iz dii!;iim/eri. ~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator

~ To remove this watennark .• please license this product at www.investfntecll.co..;

3.3. Birinci iz Dii~iim Metodu'na Gore Altl Temel Diizlemin Meydana Gelmesi

1. 80lgede verilen lz dusum duzlemlerlne :iti~ik, aynca diklik ve· paralellik ozelligi tasiyan ~ka dOzlemler daahmrsa, altr yuzeyli bir kup neydana gelir (~ekil 6a).

Bu kup abayntmdan acilacak olursa ve blrblrl- 1Ie biti§ik olarak kalacak duzlernlerin rnentsseli 01- ::ligu kabul edilirse ~ekil 6b'de gorOlen yan 8911ml§ :1izlemler elde edilir. Son cizilen §ekilde elde edil;tQi kabul edilen duzlemier ashnda kaglt dOzlemi :tnaktadlr. Ancak birbirinden clzqilerle aynlmakta Ie srrnr cizqileriyle belirlenmektedir. Elde edilen bu ~il ayru zamanda alti temel duzlernin epurunu neydana getirmektedir (§iekil Ge) .

x

y

$ekil 6: Birinci iz Dii$iim Metodu diizfemlefi

§iekil6'da aciklanan aln temel dOzlemin hartleri,

isareti ve adt soyledir:

a veya A = Ahn Duzlern

b veya Y = Yatay DOzlem

c veya P ;;;;;; Sag-yan DOzlem d veya P1 ;;;;;; Sol-van DOzlem e veya Y1 = Ost DOzlem

f veya A 1 = Arka Duzlern

3.4. Birinci iz Du~iim Metodu'nda Altl Temel GorunU~

AltlgorOnO!?u cizilecek cisim, alti dOzlemdeh meydana gelen bir kObOn -h;:erisinde tutulup, kubun yOzeylerine dik olacak sskilde aln yondsn bakilarak gorOnO§leri cizllir.

KObOn yOzeylerinih saydam oldugu dO~OnOI·erek, kUbOn igerisindeki cisrnin altl iz dusum dOzlemi Ozerinde gorOnO~leri eldeedilir. §iekil 7 'de perspektif olarak r;:izilen parcaya aln y6ndenahnan bakrs doqruttutenocrntmektedir.

KObU meydanagetiren dOzlemler sonradan acilarak aln gorOnO§un epuru elde edilir. ~ekil 8a -dakuburrlcerlsfne yerlestirilrnis parcaya bakis dogrultulan acrklanrnaktadtr. Kubun yanm acrlrrus durumu Ozerinde aln g6nJnO~On elde edilmesi gorOlmektedir (~ekil 8b). Esas gorOnO§ (onden gorOnO$) A'ya gore digergorOnO§lerin yerleri a§agldaki gibi dOzenlenmelidir (~ekil 8c) .

b gorOnu§O: Ostten gorOnO!?, (6nden gorunOsun altmda)

e· gorO n090 :Alttan gorOnO§.(cmden gorOnO§On ustunde)

c gorunO§O: Soldan gorOnO§. (onden gon}nOsun saqmde)

d gorOnO§u: Sagdan gorOnO!?, onden gorOnO- 90n solunda

f gorOno§o: Arkadan gorOnO§, (soldan goronOsun saqmda veya sag dan gorOnOsun solunda bulunabilir).

d /

$eicil7: Altl temet g{jtana~iin bakl§ dogrultulan

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove thts watermerk, please license !this product at www.Jnvestinteclh.com

97

y

y

$ek,i/ 8: Birinci iz DD~Dm Metodu'nda altl temelgoriinD~iin elde edilmesi

~ekil 9'da kubun 8t;llml§ dQzlemleri Ozerinde cislrn dondOrOlerek aln gorOnQ§unOn elde edili§i gorulmektedir.

$ekil'9: Part;adondiirDlerek alt,gjjriinii~iinelde

Qizilen gorunu§lerin daha anlasthr ve sade olrnasi icin lz du§um duzlernlenni smirlayan gizgiler ve katlama 9izgilerinin silinmesiyle altt gorGnG~l.in durumu ~ekil1 O'da gorOlmektedir . Bazt durumlarda F harfli arkadan gorOnO~ •• 0 hartli sagdan g6r(jnQ~On sol tarafma cizilebillr,

edilmesi

$ekil10: Altl goriinii§iinyizilmesi .~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermarK. please license this product at www.lnvestln!ec~.com

.... ..,

4. UQUNCO iz DO~OM (ISO .. A) METODU 4.1. Gorunu§lerin Elcle Edilmesi

O<;:OncO Iz DO~Gm Metodu'nda, 3. bolgedUzlemIIri kuHanlhr. Bu bolqede, bakl~ dogrultulan iz dO§Om ti1z1emletinin arkasmda bulunur, CismingorOlebiFlESi icin duzleml.er saydarn kabul ediHr. DOzlemin ftJnden baklldlgl zaman arka kisundaki cisim de p:ijlebilir. Duzlemlerin bu ozelligi, bakl§ on lie bakl~ iItOn yerinin bOtOn bolqeler icin sabitolmasidir.

~kil 11'de 090ncii lz DO~um Metodu'nda :at;:a, iz dO~Om duzlernl ve bakis noktasmm duruWIJ dururnunagore ondsn gorOnO~On eldeedilrne- 11 garOlmektediL

,}:.

~akl§ ...

on

Bakan sarus

Jekil11 : U(:iin¢ii Iz Dii~iim Metodu'na gore onden giiriiniifjiinelde edi/mesi

3. 80lgedekikapah iz dO§Om dOzlemleriic;erisinde tutulan parcarnn gorOnO§lerininelde edilmssi ve jlata.y duzleminin yukanya 909 dondurulerek epur itJainegetirili§i g6rOImektedir (~ekil 12a ve b).

Boylece 090ncu Iz 'DQ~Om Metodu'nda uygun :ao~ on dogrultLlsuna goreelde edilen onden goUlU§ alt tarafta, usttenqorunus yatay dQzleminde ;mlmi~olup 05t tarafta bulunmaktacnr (~ekil 12c).

4.2. Uc;unc9 iz Du~um Metodu'nun Sembolu ~kil 13/tegorOldOgu gibi, kesik konlnln iki ;DrUnO~O 090ncO [z DO~Om Metodu'na gore 9izil~r. Bu gorOnO§letfn bOyOklOgO, resimdeki yaz: ~sekligine gOre cizilmelldir.

-RJ Bakrs. .1 ust '

b}

!jekil 12: Ut;iincii tz dii$iim metodupa goreonden ve ustten gorDbii$iin elde edilmesi

Bu sembol cizilen resmin Yaa alaru cizel, gesinde .(antet) uygun bir yerdeqosterilerek 9izilen resmin OyuncQ Iz DQ~Om Metodu'na gore 9izihTli~ olduqu aciklanrrus olur.

3d. HI

H:YazJ yuksekligi d:Cizgi kalmllgJ d=O.1 h

.H1 "'~h

H2=O.5 H1

~ekil 1 3:UfOncD i~Dii$iim Me(odu'nun SembciIii

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slinlech.com

99

4.3. 09uncu iz Du§um Metodu'na Gore Altl Temel Duzlemin Meydana Gelmesi

3. Bolge'de verilen alm ve yatay iz du!?um duzlemierine bitislk diklik ve paralellik ozelligi tasiyan baska duzlemler de ahrnrsa, aln yuzeyii bir kup meydana gelir (~ekil 14a).

Bu kup ab ayntmdan acilacakolursa ve birbirine bitisikolarak kalacak duzlernlerin mentessll oldugu kabul edilirse ~ekil 14b/de qorulen yanm acurrns di.izlemler elde edilir. Son clzllensekls dikkat edlleGek olursa, elde edildigi kabul ediJen duzlernler aslmda kagrt duzlerninden baska birsey degildir. 4.ncak birbirinden c;izgilerle' aynlmakta ve srrur ~izgjleriyle belirlenmektedir. Elde edilen bu ~ekil ayru zamanda altt temel dOzlemin epurOnO rney-

$eki/14: U9iincli iz Dii~iim Metodu diiz/emJeri

dana getirmektedir (§ekil 14c). Elde edilen ~ temel duziemin nurnarasr, isareti ve ad: ~ayledir:

a veya A = Ahn Duzlsrn

b veya Y = Yatay OOzlem

c veya P = Sag Yan Duzlem d veya P1 = Sol Yan Duzlern e veya Y1 = Alt OOzlem

f veya A 1 = Arka DOzlem

§ekil 15 -te perspektlf olarak ciziien parcaya ali yonden ahnan bakis dogrultulan ve harfleri gorOlmektedir.

Esas goruno~ (onden gorunu§)A'ya gore diger gorunu~lerin yerleri asaqidaki gibi dOzenlenmelidir.

b gorUnu§u: Ostten g6rOnO§. (on den gorunu~un altmda)

e g6runu9Q: Alttan gorunO~, (onden g6rOnu~Gn ustunde)

c g6rOnu~(j: Soldan gorunO§, (onden gorOnO- - §un saqmda)

d garOnQ~G: Sagdan gprjjnu~, (onoenqorunusun solunda)

f g6rOn(j~(j: Arkadan gor(jnO~, (soldan gorOnu§On saqinda veya sagdan gorOnOliOn solunda bulunabillr).

$ekil15: Altl goriinii$iinbak/~ dogrultulan

4.4. Oc;OncQ iz Du.§um Metodu'nda Altl Ternel Goriinu§

GorunO~leri clzllecek parya. alll dGzlemden meydana gelen kubOn igerisine yerlestirilip duzlsmlere disandan dik olacak sekilds aln yonden bakih r. Cismin gorOlebilmesi iqin kObO meydana getiren dOzlemler saydam kabul edilir. ~ekil 16a'da gorUldugO gibi bakrs yonlerlne gore,igerideki parcarun gorGnu~leri aradaki dUzlem Ozerine qizilir. DOzlemlerin yan acilma durumu §iekil 16b'de ve tamacrknktan soma atn gorOnu§un sekli ve yerleri ~ekil 16c 'cE gorOlmektedir.

)0

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark, please ucense thts product at www.lnvestintec1\.()om

$ekiJ 16: U90ncii a91 metodunda altl goriinii!juh elde edllmesi

~kil 17'de ise acrlrnrs iz dusum duzlernlennln a"kasrnda tutu Ian parcarun dondunumeslyle altr punO~On elde edilmesi gorOlmektedir.

17: Par(:anm diindiiru/erek alt, temet goriinO - §iin e1de edilmesi

Duzlemteri smmayan ve birbirine blrlestlren kat lama <;izgileri kaldmhrsa meydana gelen durun ~ekil 18 'de gorUlmektedir. Gismin bakl~ dogrLiI tulan ve y6nleri harflendiritmis olup, g6runO~le Ozerine de ayru harfler konrnustur. Bazi dururnlarda arkadan g6rOnu!i, D harfli sag yan gorOnO~ur yaruna da qizilebilmektedir.

$ekil 18: 09uncii iz dU!jiim metoduna gorii a1tl goriinii!jun f;zilmeSi

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove tl1ls_termark, please license Ihls product at www.lnvestlntecl1.com

101

5. GORONO~LERiN SADELE~TiRiLMESi

Iz dusum dOzlemlerinin srrur ve katlama cizqileri gorOnOl?ler cizildikten sonra silinir. IzdO~Om konusunundaha iyi anlasrlmasi i<;in iz dusurn dOzlemleri dikdortgen:;;ekilde simrh ahnrrus ve iz dusurn dOzlemlerini birbirinden ayiran katlarna s:izgileri (yer ve ara ekseni) <;izildikten sonra silinir (~ekil 19).

A P

p

$ekiI19: Goriinu!jlerin sadele!jtirflmes;

Ancak qorunusleri clzilecek parcalann daha sade ve net anlatrrru icin ve olculendirrne yapllacagl zaman bu ~izgilerin ortadan kaldmlmasi gerekir.

~ekil 19'da dOzlemleri sirurlayan clzqllerln ve katlama cizqilerinin sirasryla ortadan kaldmlmasr gorOlmektedir. Ancak ara cizqiler, sadece gorQnO§lerin ciztlmesl, eksik gorOnO§lerin tamamlanrnasr ve buna benzer problemlerin cozumunoe kullaruhr,

GorOnOl?leri birbirine baglayan ara 9izgiler, gerektiginde kolayhkla <;izilebilmelidir.

6.GORONO~LERiOKLARLAi~ARETLEME Temelqorunuslerin yerleri bellidir. Ancak, bazi ozel durumlarda g6rOnOl?ler kendi yerlerinin drsmda hartlendirilmis okla g6sterilerek veqorunusun OZ9- rine aym harf yazilarak cizilebillr,

~ekil 20 'de on g6rOnO§O veri len bir parcarun kendi yerlerinin dismda 9izi lrnis ve lsaretlenmis gorOnu§leri aciklanmaktadir.

Bazi durumlarda oklarla vactklama yapmak suretiyle gor0!10§ler yan yana gelebilir(~ekil 21) .

E

B~~[1dJ8

Dt

o

c

D

E3

$ekil 20: Goriinii!jleri okla i!jaretleme yontemi

$ekil 21: Goriinii!jlerin yan yana gelmesi

7. AYNAYA GORE {YANSITILMI~) GOSTERjLi~

Aynaya gore dik gosterili~, gosterilen cismin yatay duzlernlerineqore paralel konumda bulunan yOzO, yukanya dogru bir aynadaki seklinin iz dO~(jmO alan birdik gosterilil?tir (~ekil22a, b).

Bu metodun belirleyici grafik sembolO, ~ekil 22c'de gorOlmektedir.

102

fnl~d a)

c)

$ekil 22: Aynaya gare gaster;/;!j

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove thtswaterm ark, please license this product et www.lnves!lntec~.com

8. ARA yiZGiLERiN yiZiLMESi GorunO~lerdekiolc;uleri tasryan ve g6runu~leri ~rbirine baglayan surekn dar c;izgilere ara cizqisi adl verilir.

Parcarun yOkseklik 61c;ulerini tastyan yatay conurndaki ara c;izgiler ~ekil 23 'te goruldOgu gibi ~-cetveliyle tasimr,

$ekil 23: Yiikseklik i:ilt;iilerinin tssmmes,

Geni~lik olculsrini tasiyan ara c;izgiler T -cetveli .zerine vertestirilen gonyeyle duseyolarak tasirur §ekil24).

$ekiI24:Geni!jlik olt;ulerinin tesmmes)

Derinlik olculerinin ustten g6rOnO§ten yandan garOnO§e veya yandan qorunusten ustten gorGnO~ tasmrnasi gerekir. Olcerek derinlik boyutunun .Inmasmda; ara qizgi cizmeye gerek. yoktur.

~ekil 25'te Ostten ve yandan g6rOnO§ Ozerinde derinlik ol90lerinin tasmmast lcln 450 likg6nyenin ~lIanilmasl gorOlmektedir.

$eki/ 25: Derinlik o/r;iisiiniin ta~liJmasl Cetvelle olcerek derinlik boyutunun tasmmasmda ara qizgi cizilmez (~ekil 26),

$ekil 26: Cetvel/e olt;ii ta~/ma

~ekil 27 'de 09 g6rOnu$On arasmdaki bosluk esit almarak pergel yardmuyla derinlik boyutlanna ait ara c;izgilerinin cizilmesi qortilmektedir,

$ekil27: Derinlik olt;iilerinin·pergelle ta$mmasl ~ekil28 'de derinlik boyutunun tasmrnasmda 45° lik 61<;:0 aktarma C;izgisi ile yatay ve dO!?ey ara clzqllerln clzilrnesi gorLllmektedir. 6190 aktarma

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark .• please license this product at www.lnvestlnlecm.com

103

cizqisinin yeri icin ustten goranu~On ust cizqisinden yatay ve yandan g6rOnO~On sol cizqisinden dur;;ey ara <;izgisi cizilir. Bu Qizgilerin kesisme noktasmdan 450 lik 61<;0 aktarma clzqisicizilir, Tasmacak clculer yatay ve dusey ara clzqileriyle gtirOnO~lereaktanllr.

$ekil 28: Ara gizgilerle derinlik 61fusiiniin ta§mmasl

9. GORUNU§LERiN SE9iLMESi

GarlinO!? secimmden arnac, parca iyin, yanhs anlamaya, kam;?lkhga meydan vermeden, cisrni en iyi ifade eden yeterli g6rGnO~ saytsi ile uygun bakl§ yonunu bulrnaktrr,

9.1. Yeterli GorOnO§ SaYlsf

Makine parcatan, ge§itli geometrik cisimler ile bunlann birlesrneleri veya Qlkanlmayanyla meydana gelir. Parcalann Ozerindeki islemlertn gokluguna ve ozelliklerine gore garOnu§ sayilan ortaya cikar, ~ekil 29 -da gorOlen parcarnn onden gor(jnO~O Qizildikten sonra Ostten ve yandan

"'vandan gorOno§ i9in gerekli

$eki/ 29: Yeterli goriinii$ S8Y1SI

104

qorunuslerinde perspektiflerde gorOldOgO gibi degi§ik sekiller olabilmektedir. Gorunuslerde farkh yorumlar olmamasi iyin 09 gorOnu§un cizilmesi zorunludur.

§ekil 30 -da perspektlf verilen parca emden ve yandan gorOnu§le anla§lldlgl lcin Ostten g6rOnO~O cizrneye gerek kalmamaktadir,

Bakl§ on

,

-t---. --~ r-

,--------

$ekU 30: iki goriinO§iin yeterli oldugu par9a

Parcalann anlatllabildigi saYIdagorOnu90 cizildigi icln daha once aciklanan aln temel gBrunO~Q clzrneye gerek kalmaz. ~ekil 31 'de aln g6rOnO~ yerine uygun alan onden, Qstten ve soldan g6rOnO~le parca aciklanrms olrnaktadir.

~
)[ B ES ~
EE $ekiI31:Yeterli goriinii$iin sefilmesi

Yeterli gorOnU~On ifadesinde cismi eksiksiz ve hlybir anlasmazhqa firsat vermeyecekgekilde gostermek icln, gerekli ve yeterli qorunuslerin, kesitlerin sayisi kesinlikle en az olacak sekilde strurtandmlmahdir. Aynntuann gereksiz tekrarmdan kacmumauorr.

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove !hls watermar~, please license this product at www.lnvestlnteclil.com

9.2. Onden GijrGnO~Gn Sei;ilmesi Ondeng6rOnU§, esas gorOnO§tOr. Ustten ve yandan g~runD:;; onden gorOnO§e gore gizilir. Onden gorGnu§C!n sec;:ilmesine cok dikkat sdilrnelidir. Onden gorOnu§, c;:izflecek parcayi en iyi anlatan, karakteristik ozelliklerini belirten ve diger gorOnu§lerin kolayhkla cizilmesine yardimct olan g6rOnu§tUr,

9.2.1. Parc;aYI En iyi ifade Eden Goriinu~ ~ekil 32 'de perspektif olarak verllsn parcanm, bakl§ on yonunde bakilarak cizilen gorOnu!?u ideal cmdengorOnO§tOr. QUnkO parcarun durumu hakkmda fikir vermekte, karakterlstik 6zelliklerini en iyi §ekilde actklamakta ve digerg6runu§lerin cizirntne yardimct olmaktadrr.

Onden goruni.i§ ~I§on


I
'I " ~ ,I
I ! I
I I
I
1 $ekil 32: Onden goriinii;;iin set;imi

9.2.2. Parcarnn 9ah~ma Pozisyonuna Gore Onden GorunU~

Parcalann 6ndeng6rOnu§lerinde bir konsolda

oIdugu gibi c;:ah§ma pozisyonlanyla kullamlrna

konurnlan da dlkkateahnmahdrr (~ekil 33) .

$eicil 33: Bir konsolun t;a/'$ma poz;~yonuna gore ondengoriinii;;ii

9.2.3. Parcalann imalc'it Durumlanna Go,re Onden GijriinU~

Genellikle silindirik parcalar irnalat edilme pozisyonlanna gore 6ndeng6rOnO§teg6sterilirler. GenelHkle tornalanarak €llde edilen; mil, vida, kasnak, di~li cark vb. parcalar torna tezqahma baglandlklan pozlsyonda ondsn g6n1nu~ olarak c;:izilirler (~ekil 34).

$ekil 34: Part;a/ann ima/at durumlanna gore onden goriini)$/eri

Aynca, silindirik olmayan bazi parcalar imal edildikleri freze, varqel, matkap vb, tezqahlarda islenme durumuna ve markalanmaya esas alan referans dOzlemine g6re6nden g6rOnu§leri 9izilir (~.ekil 35),

!jeki( 35: Marka/ama durumluna gore iinaen goriinu$

9.3. Cnden GorGnu!}eGore Diger Gorunu§lerin 9izilmesi

Makine parcalannm teknikresimleri cizilirken parcamn modeli, orjinali, perspektifi veya komple resimlerinden taydalamnr. Buna gore g6rOnO~lerin cizimlnde izlenecek yollar tarkhdir,

9.3.1. Perspektiften GorunU§lerin yizilmesi Perspektif olarak verilen parcarun uygun 6nden g6rOnO~ (bakrs on) yonO tespitedilip g6runO~O cizlllr (~ekil 36a). Perspektife ust taraftan bakrlarak (bakis 08t) Ostten gorOnO:;; cizilir (~ekil36b). Perspektife sol yandan bakryarak (bakl~ yan) soldan g6rOnU:;;u 9izilir (~ekil 3Ge) .

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark, please ucense thts product at www.lnvestintec1\.()om

105

,~

Bakl§ on

....:.J..v Bakl~ f

ust

Onden g6runii~ a)

Ostten g6run'u§.

i9in bakl~ d()grultusU _,.--+_ .......

,~

BaRI~ on

~ Bakl§ 1 .

. Ost 1

j "Bakl§

") van

Yandan g6rOilu§. i~in bakrs dogrultusU

§Skit 36: Perspektifi veri/en: part;arili1 lit; goriinli!junun' gizilmesi

106

b)

Ustten g6runO~

,L. Bakrs c: on

Yandan g6nJnU~

c)

9.3.2. Modelden Gorunu§lerin':fizilmesi Gorunu:;;leri cizilecek parca kuttOk ol901erde 01- dugu zaman elle tutulup dondurlilerekgorum)liileri 9izilir. GorOnQ~leri clzllecsk parcarun ezeliiklerine uygun olarak onden gorOnO!§ou tespit edilir (~ekil 37).

YandangorOnu§. i~in

dondUrUl)eSi

Onden g9rOnu~

~k190n

Qstte.n .g6rOnU~ h;in d6ndurulmesi .

§ekil 37: Cismin onden gorlinil!jliniint;izilmesi

Onden gorOnO~e g6re parca goz hizasma getirJlir. Ostten gorunO!? icin one dogru90° doridurulur. Yandan garOnOlii icin saga dogru 900 d6ndOrOierek 09 g6tunu!?u ¢izilir (~ekil 38).

Onden g6r(jni.j~

Yandan g6rOn(j~

Ostten g6run(j~

b)

$ekil38: Cismin dondiirii/erek iistten ve yandan go riinu!j(erin;n pizilmesi

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slintech.com

10.GORONO~LERiN RESiM .KA:GITLARINA YERLE~TiRiLMESi

Qizili3cekgorOnu:;;lerin resim kagldlna sigmas! ve uygun sekllde verlestirilmesi onernlidlr. Qizilen

. .

g6rOnO§Ii3rin ,kap!adIQI alan, bualana uygun resim

kiigidl bOyOklOgO ve resim alarumn qoze.hos olacak sekilde kullamlmasr gerekir. GorOpO§ler; reslm kagldlliln clzlm alaruna yerle§1irildiginde, gorOnu§ler arasmdaki bosluklarla cizirn alanrrun cerceve ~izgilerine kalan bosluklann esit olrnas: istenlr,

Parcarun gorOnu§ sayrsi ve gorOnu§ olguleri bellrlendikten sonra kagl1 boyutu, kagldm dik veya yank olacagl belirlenir, Genellikle gorunu§ler once kroki olarak cizilip ana olgOler bulunduktan sonra cizlrn aletleriyle net cizimine ge9ilir.

Kullamiacakresim kagldlmn secilrnesl icin parcanm kay gorOnO§ clzlleceqi, en bOyOk 09 boyutu va olQulendirme yapihp yapllmayacagl dlkkate ahrur,

~ekil 39 'da QQgorunu§uQizilecek parcarun perspektif ve gorOnu§Jeri gorulmektedir, GorunO§ler uzerlndeana boyutlara gore par9amn bir prlzrna iginde oldugu du~OnOIOr.

Geni~1ik nO)

@E

.c

a

Onderi gorunO

1

0' .N

210

Derinlik (50)

Resim alam geni~ligi b;;;210-{20+5);;;185mm

Resim alaru yiiksekligi

h=297 -(20+5+5)=267mm

Ost v9alt bo~luk

b;;; 267(~jjk,+Der,+C)

b;;; 267(12~+50+20) b=38.5mm

Sag vesol boslok

a- 185(Gen,+Oer,+20

- 2

_ 185(70+50+20) a- 2

a=.22.5mm

$ekiI39:. Goriinii,lerin. ·A4 kagldmayerle,tirilmes;

Ana olt;:Oler olan yOkseklik, geni§lik ve derinlik degerlerine gore parcarun dik A4 kagldlna yerlestlrilmesl icin gerekli bosluklar basit bir hesaplamayla bulunduktan sonra 09 gorOnu§Li cizillr.

Qizilecek parcarun gorOnu§lerinin ve btlyOkiOgunOn dururnunaqore farkh resim kagitlan kullanrnak qerekebilir,

AO, A1,A2 ve A3 reslm kagltlan genellikle yatay konumda kutlaruhr. Zorunlu kahndiqmda bu resim kagitlan da dikey konurnda tutulabllir, Bu dururnlarda dosya:Jama payi, baslik (antst) yeri'~ekil40'ta gorQldtlgtl gibi ayarlarur,

DikA4

",. v
I I
.
r D
.
Bal?1I k{Antet) YatlkA4

/
/~ •
/ 0
OJ D
Dl
"S!!.
'" I I
Yatay A3,A2,A1,AO

\.

\

\DO

,--------,I 1,..------.------11 Bashk

$ekil 40: Resim kagltlanmn kullamlma durumu

11. G6RONO~LERiN giziLMESiNDEKi i~~ LEM SIRASI

Sir parcarun gorunu~leri clzlllrken takip edilmesl gereken islern basarnaklan:

a. Parcarun 9ah~t@yer, geometrik sekli; irnalat durumu vb. ozellikler dikkate almarak .hangi konurnda tutulup gizilecegi karartastmhr.

b. Parcanm karakteristik ozelliginien iyi ifade eden ve en az kesik Qizgi verecek olan onden gorOnul? tespit edilir, Yeterli gotunu§ sayrsi ve bal<l§ yonleri belirlenir.

c. Parcarun Og ana boyutu esas almarak kullarulacak ka91t torrnasi belirlenir.

d. On cahsrna olarak herhanql blr kaglt uzerlnde g6rOnO§lerin yerlestirme sekli krokl olarak yaplhr.

e. Secilen kagl1 formasmm y~tay ve dikey kul-

larulma durumu belirlerierek 9iZili1 rnasasma

baglanlr, cerceve veantet clzlllr,

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator,

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slinlech.com

107

f. Yapdan basit hesaplamayla g6rOnO$lerin kaolayacagl alan, boslukve arallklar tespit edilir (~kiI41a). g. GorOnO:;;,lerin ana boyutlanna gore cizilecek dikdortqenler ve ana kenarlarla eksenler dar cizqilerle kaglt uzerindecizillr.

h. Parcarun, varsa simetri eksenlerl ve delik eksenlerl gosteriJir (t?ekil 41b).

I. Daireler, yaylar, tegetler, yatay, dusey ve egik r;:izgiler sirayla yizilir (~e.kiI41 c) .

j. Geometrik 9izim yapilarak eldeedilecek yay..; lar, tegetler ve diger teterruatlar cizillr (~ekil 41 d) . k. Fazlahklar ve gereksiz 9izgiler silinerek gorOnO§un dogrulugu tespit edilir, Boylece resirn dar r;:izgilerle ortaya cikrnrs blur (§ekil 41 e).

I

~---t---

0 ..

o

I -J--+-_J-

I , I

I

I

+--+-+

o !

b)

c)

?dL ~ .. ffi·.

~~

o a'·

o 8Ft=+r 0 -fBlli83-

d)

e)

§ekil41: Goriinii§/erin fizimindeki i§lem· straSI-1

108


~ ~
~
0 0 ' .
-
I-- I! I I II
I~ ~-~ r-J-tr--' r--4t f- 1- ~-- r-J-tr- ~-~ l-
I .1 1 1
0 I jl 0 I i I
~ ~

f) g) §ekil 41: Gjjriinii~/erin 9i:zimindeki i§lem slrasl-2 Bu asarnadan sonra dar r;:izgilede gizilmi§ olan resim koyulastmlarak tamarnlamr. Bu i§igin, .. a§agldaki lslernlerln yapurnas: gerekir,

a. Oncelikle daire ve yaylar koyulastmhr (§ekil 411) .

. b.Sonra yatay, dikey ve egik 9izgilerin tamarru strasiyla koyulastmhr, ke~ikr;:izgiler netlestirllerek cizirn tamarnlarnr (~ekiI4tg).

12. GORONO§ <;E:?iTLERi

Sir parcarun anlatilabllmesi icin, sskline uygun yeterf gorOnu§le:iri clzilmelldlr. Parcanmozelllklerlni gostermek icln alllgorOnO:;; cizrneye gerek yoktur. Sunun icln veterli g6rOnu§ier ve standart olarak kabul edilmis gorOnO§ler cizilir,

Ternet gotOnO§ler ve llavs olarak clzilen qorunueler (acrklanrrus standartlara gore) alti cesittlr:

12.1. Temel StandartGorGnG~ler 12.2. YardlmclgorGnu~ler

t2.3. Keslt Gori.inu!ller

12.4. Ara KesitU Gori.ini.i§ler 12.5. Ozel Gorunu§ler

12.6. GorGnu§lerdeOzelDurumlar

12.1. Ternel Standart GorunQ§I.er

12.1.1. BirGoriinii$le ifade Edilen Pargalat Ka]lnhgl degi§rneyen parcalar.vslllndlr, koni, kO~

re ve kare kesitli prizma gibi parcalarlle bazi profitler blr g6rOnu§leifade edilebilir. Bu parcalann ugOncO boyutlarr actklarnalar ve sernbollerle gosterilir.

Sllindlr; koni vb. geometrik cislrnlerde (o), kare tabanh prizma vb, cisimlerde ( D), kOrelerde (So, SR), kallnlrgl ayru olan parcalrda (t), vidalarda (M, 'W, Tr, Ts, Yv), profillsrde ise (L, I, U, T ... ) lsaret ve

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slinlech.com

semboller kullaruhr, ~ekil 42 'de bir g6rOni.i~leifade edilebilen parcalarda kullarutan semboller ve a<;lklamalarla ifadeedilen orneklsr verllmistir.

Kare kesitll

r-------r-~ Silindirik parca

Kuresef parca

Vida

o N L

Sac parca

7

Profil . parr,:a

/

20x5

$ekil 42: Bir goriinii§/e ifade edilebilen pal"fa1ar 12.1.2. iki GorOnO~le ifade Edilen Par~alar Genellikle basit parcalarm bicirn ve boyutlartnr ~termek icin iki gorOnO~ yeterlidir. GorOnu§ler :Jrtak §ekiller bakirnmdan yanhs anlamaya sebep lIeI1TIemelidir. Iki gorOn0919 ifade editen parcalarda, :lnden ve ustten veya emden ve soldan g6rOnO~ler ;izilmelidir.

lkl gorQnO~le ifade edilen parcalarda g6rOnu~ se;:imi onemlid.ir. §ekil 43 'ta perspektifi veri len ;lan;amn onden ve soldan 90rOn091eri dogrudur. !kJnun yerine onden ve ustten gorOnu9'eri cizllsey:i yandan gorOnO§teki profil bi9imi lcln parcarun fadesi eksik olacakti.

Ostteng5riinO~ fazladan

9izilrrii~

$ekil 43: iki goriinii§te ifade edilebilen pal"9a1ar

~ekil 441te perspektifi verilen parcarun onden va Ostten g6rOnO~leri qizildigi zaman yandan g6rOnO:;;te birbirinden tarklr bi9imlerolabilirdi. Bunun igin yandan 90rOnO§On cizitrne zorunlulugu vardir. Ustten ,g6nJhu§On 9izi1memesi parcarun anlatrrmnda bir eksiklik yaratrnaz. Ondsn ve yandan g6rOnu~le parcarnn ifadesi yapurms olur.

olabilir

ts:zJ Ostten gorOnO~e (:ZS:J gerek yok

§ekil 44: iki goriinu:;;iin seyilmesl

$ekil 45: U9 goriinii§fe ifade edilebilen parfa

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this _termark .• please license this pronuct et www.lnvestlntec~.com

109

12.1.3. O~ GOrUnu~le ltade Edilen Percalar Kam~lk sekilll makine parcalan lcln iki g6runCt~ yeterliolmaz. Parcanm g6rOnOllierie anlatirmnda belirsizlikler aldugu zaman g6runOll sayrsi arttmhr.

~ekil 45 'te perspektifi ve 0<; g6rOnullu 9izilmi~ bir parca g6rOlmektedir. Burada, g6rOn(j~lerden birisinin eksik olrnasi durumunda, parcarun net olarak anlasilrnasi mOmkOn olmamaktadir,

1. §ekil 45'teki parcarun ustten gorOnO~Ct qizilrnernisse: parca Ozerindeki ayaklann blcimleri farkII olabilir. ~ekil 46 -da gorOldOgOgibi degi!?ik ~ekiller ortaya 'Qlkabilir. Bunun lcin Ostten gorOnO!?On ciZilmesi zorunludur.

Olabilir

$ekiI46: Ustten goriinii$iin (!izilmesinin, geregi

2. Yandan gc>rOnOll cizilmemtsse: parca uzerindeki ayaklann blclrnl degi~ik sekillerde olablllr, §ekil47 Ide ayaklardaki bu seklln anlatrmi icin yandan gorOnO~on clzllrnesi de zorunludur. Bu durumda parcanm Oq g6rOnO~OnOn cizilmesi sartnr,

Olabilir

§ekil47: Yandan gorOnli§un pJzilmesinin geregi

Agtklanan bu6zelliklereg6re, parcada kesit, yarorrnci g6rOm1ll ve en aqlk sekilde anlatim icin dordoncu, beslnci vb.g6rOnOlller de ctzllebilir,

12.1.4. GorUnij~lerdeki Eksiklerin Tamamlanmast

a. Gor(jnii~lerdeki eksik ~izgilerin tamamlanmasu

GorQnOlller incelenerek ve karsuastmlarak eksik qizgiler tespit edilir. Tamalanacak gorOnO§ lcln, diger gorOn091erden faydalanarak girinti ve 9lkmtllann durumu belirlenip eksik yizgiler bulunur.

~ekil 48a'da perspektifi verilen parcanm gorOnusleri uzerinde eksik qfzgiler bulunmaktadir, Eksik 9izgilerin tamamtanmast ;<;in anden, Ostten ve yandan gorOnO:,?ler incelenerek eksik 9izgiler tespitedilir.

Yandan gorOnu~teki A bo~lugu sebebiyle, onden gorOnOlite 7 ve 8 numarah elemanlann crkmn olrnasi gerekmektedir. Ustten gorOnu§On tamamlanmasi icin 5 ve 6 noktalan ustten gorOnO~e tasinarak geni~ 9izgiyle blriestlrlllr. Onden g6rOnO~teki Bkanaitnrn 1 ve 2 noktalan ustten gorOnO~e tasnup geni§ qizgilerle tarnarnlarur. bnden gorOnO!?teki 3 ve 4 noktalan yandan gorOnU§e tasirup kesik qizgilerle tarnamlarur (~ekil 48b).

--I a)
A I
3 4
5_ 7
6 8 b)

8

7

2

7'--------~8

c)

·§ekil 48: Goriiliu~/erdeki eksik fizgilerin tarnam/anmas,

110

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove t.hls wa,lermark" please license Ihls product at www.lnvestlntecl1.c,om

2
14
8 10
171 18
3 4- b) ....
YANDAN 20 19
GOROND$ I
1. 3 5 1 3
5 3. 5 ~ekil 49 -da 09 g6rOnO~O eksik blrakllml~ parcarun perspektifi g6rOlmektedir. Bunun ir;in onden, Ustten ve yandan g6r(jn(j~teki noktalardlger gOriinO~lere tasuur. Perspektife uygun sekilde noktalar biriestirllerek eksik gizgiler tarnamlarur,

6

4

$ekil 49: G6ri!na~/erdeki eksik ,;izgilerin tamamlanmasl

2

b. iki goriinu§ten u~uncij gor{inii§i.in tamamlanrnasn

Parcalann karakteristik tizellikleri iki gorOnO~le anlatilabillr. Boyle parcalarda iz d090m kurallan uygulanarak OC;;OncO gorOnO~ler gizilebilir.

~ekil 50'de tin ve Ost qorunusten yandan g6rOn090n nasil 9izildigi gorOlmektedir. Verilen iki gorOn09te, parcamn girinti ve cikmtuanna alt krsunlarm eksiksiz g6sterilmesinedlkkat edilmelidlr. Yandan g6rOnu~On <;izilmesi iI;:in i91em sirasr;

2

5'---" 6

L _j

YANDAN GORONO$

..... 3 19 4

r------T-__.j

,------r--...., 11

.__---~-_. 6

b)

5

6

10

19 4 17 20
I 0
I
14 1~ 16 13
10 11
-,
I1ti ~
19
<, 5

6

c)

$ekil50: Yandangoriinii§iin tamam/anmasl

.~ This PDF was created using the Sonic PDF c.reator.

~ To remove thIs watermark,. please license t.his product at www.lnvesllnt.c~.com

5

3

2

111

3. Onden Ve usttenqorunuste koseler numaraIandmhr (~ekil 5Ob).

2. bnden gorOnU§teki yOkseklik 6k;Oleri yandan g6rOnO:~e tasmtr,

3. Ostlen g6riinO~teki derfnlik oh;:Oleri 45° lik yardimci 011;:0 aktarma ~izgisiyle yandan g6rOnO~e' tasirur.

4. Numaralandmlan koseler' yandan g6rOnO~te lsaretlenir,

5. Yandan g6rOnO§teki clzqilerin gorOnOr veya gorOnmezligi tespit edildikten sonra birlestirtlir.

OSTTEN GCRONO~ 1110 ~ 12 9

7 6 8 5

OSTTEN 2

GORONOfii l

12 9 7 5

11 10 8"-----'6

16 15

17 18

17 18

3 1--------1 4

2~ ~1 13~ ~2

13 14 14 1

L

_j

b)

11 10

5 7 6

12 9 5

12 11

9 7

3

10 8 6 ~'6
16' 15 17
17 18 18 ---f-- ~5
4
1 13
3 14 I~
1 10 17 718 14
9 8 5 <,
-,
16 15
3 4 <, 2

1 13

12

2

c)

!jekiI51: Ustten goriinO;;iin tamamianmasl

3 4

2 1

6. Son kontrolden sonra cizqiler tamamlarup yandan g6runO§ bitiril.ir (~ekil 50c).

~ekil 51 'de 6nden ve yandan gorOnO!iO verilen parcarun Ostten qorunusunun tamamianrnast g6- rOlmektedir.

~~kil 52'de ustten ve yandan g6rUnO§O verilen parcarun ondsn g6rOnO:;;OnOn tarnamlanmast gorOlmektedir.

L

t ONDEN GORONO$

b)

c)

$ekil 52: Onden goriinii~iin tamamianmasJ

112

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermar~, please license this product at www.lnvestlnteclil.com

12.1.5,. GorunO§lerdeki Eksik 9i:zgileri ve Ilsik Gorunu§leri Tamamlama \'ontemleri a.Perspektit cizerek tamamlama:

G6rOnu!?lerdeki eksik cizqllerin tamamlanrnasrm )IIni ogrenenleri<;in perspektif clzersk parcayi tMaya cikarrnak pratik bir metottur.

Veril.en gorOnU!?lerdeki parcarun geometrik sekli _tanlr. ~ekil 53a -da parcarun dikdortqenler priz'llaSloldugu anlasilrnaktadir. Bunun iC;in ana boyut ~Ierinde prizrnarun (en kolay perspekfiflerden) zanetrik perspektifi cizilir (~ekil 53b).

1

I I

Eksik 9izgili gorUnU/?ler a)

lzornetrik perspektif b)

c)

$ekil 53~ G6riinii~/erdeki eksik 9izgi1erin tsmsmtenmes:

GorOnU§ler Ozerindeki (yandari gorOnO!?teki) en bOyOk bosluk krsrnr perspektif Ozerinde meydana getirilir (~ekiI53c).

bnden gqrOnO$teki bosluklar perspektifte olusturulur (§ekil53d).

Ostten gorOnO§teki ,egik yOzeyli atrlan kisimtar perspektlf Iizerinde gosterilir ({)ekil 53e).

GorU nuslerdskl Jslemlerin perspektifOzerinde olusturulrnasryla parca og boyutlu olarak ortaya cikar, ParQ~YC\ onden,' ustten ve yandan bakrlip ekslk gizgiler tamarnlarur (§ekil 53t).

-
,


I""~

-,
-, V f)

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please Ilcenselhis product at www.ln."...slintech.com

113

b. Model olusturarak qoninuslenn tarnarnlanmasu

Eksik gorOnO§lerin geometrikgekline uygun plastik macun, patetes vb. kolayhkla kesilebilen malzemelerden model hanrlarur. Bu;:ak, maket br- 9a91 vb.kesici bir aracla kesllerek parcanm modeli

meydana getirilir. .'

~ekil 54'te alman malzemenin bir bu;:ak yardimlYlagorOnu!?lerdeki lslernlere uygun sirayla bosaltlldlgl (kesilip atlldlQI) gorOlmektedjr.

Sonucta; eksik verileng6runO~lereuygun olarak ortayacikan modele onden, ustten ve yandan bakilarak gotOnU~lerdeki eksik Qizgiler tamarnlarur. ~ekil 54a'daki eksik <;izglli gorOnO§lerin tamamlanmast i9ini~lemslrasl aciklanacaktir,

~ekil S4b'de eksik gorOnU§lerde en bQyOk,0190- lerdeki islernin (bo§altmanln) oldugiJ gorOnu~ten baslanarak model, gorOnO~e uygun olarak kesilir, Burada ondenqorunustek: sag ve sol ust kosslerin bo91ugunun meydana qelmesl icln break yardirruvla kesilmesi gorOlmektedir.

Ostien 90rO§e gegilerek sol ve sag on krstrnlardaki bosluklar daha once birkrsrru bosalnlrms parca uzerlnde kesilersk meydana getirilir (~ekil 54c) .

Son olarak iki gorOnO§e uygun kesllrnis parcanm yandan gorOtiO§teki bO$lugu meydana gelecek sekilde on tarafm Ost krsrm kesillr (~ekil 54d).

Yapilan lslernlerden sonra eksik verilen 90rOnuslere alt model ortaya 9\kml§ olur. Modele, eksik 90rOn091ere uyqun onderi, ustten ve yandan bakis dogrultulan ahnlr(~ekil54e).

G6rOnu§lerdeki eksikc;izgilereait noktaJar tasinarak clzirn tamarnlarnr (~ekil 54f) •

r-------~--------------------------.--!

t

I

Eksik r;izgili g6rGnu:?ler a)

feld/54: ModeJ s:,kartatak giiriiniifjlerdeki eksik t;izgilerin famamlanma$I-1

114

Cnden gtirOnu§ieuygun kssme

a)

Os~en gorbnG;;e uygun kesme

b)

Yanoan gorGnG;;e

uygun kesrne .

c)

parc;:anm meydana ge!mesi

d)

.

I I
I~
[_
-, G6rOnO;;lerin tarnamlanmasi

e)

$ekil 54: Model 91kartarak giiriinilfjJerdekieksik 9iz~ gilerin tamamlanmasl-2

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark. please license thts product at www.ln."..slinlech.com

c. Bakl§ c;togrultulan almarak eksik c;:izgilerin l:amamlanmasl:

$ekil 55a -da parcarun perspektifi ve eksik gorUnO~lerigorOlmektedir. Eksik gizgilerin tamamlanmasi igin bakrs dogrUltulannm nasi I ahnacaqr inceEi1ecektir.

Ternel g6rul10~lerigin 09 bakl§ dogrultusu VC3.rcir. Bunlar, bakrs on, bakis ust ve bakis yanchr, Buna uygun clzllen 0g ternel gorunO:;;te elde ecJebileceQimiz altt yonden bakrs doqrultulan bulunrnaktadlr. $ekil 55b'de onden, ustten ve soldan gorUnO-

~ veren bakrs dogrultula.rr qorulrnektedir.

Ostten gorOnu!?e a§agldan yukanya dogru Va yandangorCmu:;;e sagdan sola dogru bakrhp nokta.. tasmarak onden gorunu:;;teki eksik 9jzgiler tamamlamr (~ekil 55e).

C=JD n

a)

Eksik C;izgili·gorunu9Ier

~atklli' rfl. . usV

Saki!? yan~

O.stt:en goru." nu~O i~ih bakl~

dogru!tus(J ..

~ q~tt. en gi:irOn[j~ u;Ih bakrs .dogrultusu

Yandan got. ~ Onden gor. ,jein bakrs dogrultus\J

.__--~ ......

9 onoen gor[jnU~ Yandan gar

lir;in bakis

dogrultusu L... ____J

Ustten gori.inu:;;

9

Yandangor i;in bakl§'

·dogn.iltusu L... ----'

b)

1r On .. d. en go.runu§ .. iCln bakis

dogrultusu

fekil55; Bakl$ dogru/tulan alarak eksik r;izgilerin tamamlanmasl-1

Onden ve yandan gorOnO:;;e yukandan a:;;aglya dogru bakihp noktalar tasmarak Ostt~n gorOnO§teki eksikler tamarnlarur (~ekil 55d).

Onden ve ustten gorOhOJ?8: sol taraftan saga dogJU bakrlip noktalar tasmarak yandan gorUnO§ite.,. ki eksikler tamamlanrr(~~kil 55e).

c)

=l>

Yandanqor. icinbakl~ d6grultusu

Yandang6r. ic;:in bakis dogrultusu

-n r- -.




~ '-- <l=

Onden gor. icinbakl§ dogrultusu

1r OndengOrOnO~ icln bakl~

dogrultusu d)

Ustten goliinu§ ic;:in bakl§

O Ustten gori.inu~ iein bakl§ dogn.iltusu

dogrultusu
....--- 1-....--- .
I~
I-- I--
I~


GorQnu~lerin ta
...__ .___ mamlanmasi

e)

$ekiJ 55: Bakl:$ dogrultuUm alarak eksik t;izgilerin tamamla"masI-2

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark, please license thts product at www.ln."...slinlech.com

115

d. Gorunii§leri canlanduarak eksik gizgileri tamamlama:

~ekil 56a'(Jakl 09 g6rOn09te bulunan eksik clzqiler lcln parcamn canlandmtmasi yaplhr.Onden gorOnu§On bakrs dogrultusuna (8akl:;> on) uygun derinlik verilerek cisim olusturulur, Buna uygun ustten ve yandan gorOnO§teki cizqiler tamarnlarnr (~ekil 56b).

OsUen g6rUhO:;>On bakts dognmiJsuna, (8akl:;> ust) uygun yUkseklik verilerek cisim olusturulur.

Cnden gorunO§ten derinlik verme

/r-
r--
:
I
I
~

-,
<,
r. - --_ ':;
Buna uygun onden ve yandan gorOnu§teki gizgiler tarnamlamr (~ekil S6e).

Yandan gbrOnO§On bakrs doqruttusuna uygun (Bakts yan) geni:;>lik verilerek cisim olusturulur, Bunu uygun onden ve ustten gcrOnO§teki 9izgiler tamarnlarur (~ekil 56d).

Bu islernlerle parcanm kendisi de ortaya crkar, Gorunuslerin dogrulugu kontrol edllerek u~ gorOnO§ tamamlarur. (~ekil 56e),

Gorunuslerdekl eksik cizqilerin tarnarnlanmast

Bakrs . yan .~

Yandan gorOnO~ten geni~lik verme

d)

Eksik <;izgili gorGnugler a)

b}

Ostten gorOnO§ten

c) yOkseklik verme

Bakrs yans:;J

I;?aklg rfL ust· «j

Canlandtrmayla parcarnn ortaya crkanlmasi

e)

~akl~ on

116

$ekil 56: Goriinii$leri canlandfrarak eksik 9izgileri, tamamlama

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this waterm ark, please license this product et www.lnves!lntec~.com

12.1.6. Ortak Goruni.i~1U Parcalarm yizilmesi Cizilen gorunu§ler yetersiz veya dogru secilme~i zaman g6rOn(j~lerden, baska parcalar oldugu fta§llabilir. Bunun icin c;izilen g6runu§lerin birbl..-.den farkh parcalara ait olmayacak sskilde 88911- :nesi gerekir. ~ekil 57 'de perspektifi gorUlen dik:2)rtgen prizma, emden ve yandan gorOnu§le cizil-

diginde; Dstten gorOnO§u farklr sekillerde anla9rlabilir.

Bu tur iki gor[jnQ~O ifade eden farkh ucuncu gorOnU§On c;izilebildigi gorOnO§lere ortak gorli.., nij~1U parcalar denir, Bu i§lemin yapurnasmda lz du§Om kurallanrun ve tasarlama yeteneqinin geli§tirilme8i saqlarur, Verilen iki gorOnO§teki c;::izgileri ayru olan cok sayrda parca olusturulur.

$ekiI57: Onden ve yandan gor{jn{j~ii ortak pan;a/ar

§ekil 58'de onden ve ustten gorOnu§leri ortak :»afak verilen parcalarda yandan g6runO§Jeri :Egi§ik biclrnlerde olabilir, Buna gore onden ve StengorOnu§U aynr dian, yandan gorQnO~G farklr

ortak gorunO§IO parcalar olarak isimlendirilir.

§ekil 59 -da Ostten ve yandan gorunO§u ortak plan parcalar gorOlmektedir.

B.yan

»:

B.yqri

~

B.yan

.J<Y

B.yan

.J<Y

Ryan

~

$ekil 58:0nden ve iistten goriinu!ju ortak pan;alar

$ekil 59; Ustten ve yandan gijriinii~ii ortek perceler

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this _termark .• please license this pronuct et www.lnvestlntec~.com

117

12.1.7. GorijnO~lerde Harfle Verilen OI~Ulerin Bulunma$1 ve Yazlimasl

GorOnO~lerde verilen hertlerle ilgili ol<;Oler, diger gorOnG.:;;lerde arastmhp degerleri bulunur.

~ekil 60 -ta 09 g6runu!?u verilrnis bir parcada hartlerle aciktanmrs 61901er gorOlmektedir. Harflerle g6sterilen 61<;0Ier, g6rOnO~ler uzerindekl olculerls kar§lla§tlnlrr ve basit matemetiksel hesaplamalarla bulunabilir.

A

B 30
E F
[ n I I
il
I I
I I C>
~l I I I I .,j-
: i I : I I
I
I 55

C> N

t/)

$Ski/60: O/fiilerin kaT§IJa~tmJmasl 12.1.8. Perspektiften Oc; gorunij~ c;izmek

Sir parcarun perspektifinden g6rOnu§leriniri nasn <;izilecegi incelenecektir (~ekil 61). Parcanm ozelligi dikkate alrnarak bosaltilarak yaptlan bir parca rm veya eklenerek yaptlan bir parca nu oldugu tespit edilir. Eger bosatnlarak yapilan parca ise; en uygun onden gorOnu§e gore (ana sekil dikd6rtgen prizma) dikd6rtgen prizmarun ana boyut olculerinde 09 g6rOnO§u <;izilir. Parcanm perspektifindeki en bOyOk bosaltmanm 9izgileri gorOnO§ler Ozerine cizllir, Sonraki her bosaltma sonucu meydana gelen clzqiler srrastyla 0<; g6runO~ Ozerinde tamamlarur (~ekil 62).

~

T;;Iakl§ on

$ekil 61: Parganm perspektifi

~
~
Q)
Vl
..>::
;:::>
>-
Geni~lik I~ Oerinlik
a)

b)

I --1-

c)

d)

118

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark, please license ~is product at www.lnvestintec~.com

$ekil 62: Prizmabo$altllarak goriinii$lerin c;izilmesi

!jekil 63: Geomctrik !jekillerin birle!jtirilmesiyle gorilnD!jlerin t;izilmesi 12.1.9. Aylklamalarla Gor(jnO~lerin ifadesi Bu tip acrklarnatarta sekiller ifade edillr, Ornek: 1 OOx40x1 0 olculerinde bir plakarun iki

waflnda, eksenler arasi 75 mm alan 10 mm capmSo delikler acilrrus, sonra da disa dagru bosaltil~tlr. Daha sonra bu plakamn simetri ekseni uzeline gelecek sekilde, capt 35 mm, yuksekligi 30 m1 olan bir sillndiroturtulrnustur. Busilindirin tak• edilmesi amacryla iki yandan dik Ot;gen seklinae. geni!?ligi 12 mm, yUksekligi 30 mm v« kallnhgl • mm olan takviyeler yerlestirilmlstlr. Son olarak, siindirin tam ortasrndan 20 rnrn capmda bir delik 25 mm derinlige kadar delinerek elde edilmi~tir. ~klamalara gore parcarun gorUnU!?lerinin Qizil'T"IeSi f?ekil 64 'te gorOlmektedir.

§ekil 63 'teyse geometrik elemanlann birle~tirilR:!Siyle parca meydana gelmektedir. ParQaYI ~turan prizma, silindir vb. geometrik sekillerin at" ayn on, Us! ve yan gorUnu!?leri Qizildiginde :&l{anrn g6runU~leri tamarnlanrms olur.

A

Parcanm perspektifi

B

Dikd6rtg~n prizmayanm sihndlr

a)

c

E Deliksilindiri

,,-;(

l""'tJ9, f>

~, '

o ',,'

Dikd6rtge,n prlzrna

c

Jikd6rtgen prizma

B

<, I
",\' f-L
c- -+-+-r- ~ l-
f\- '/ .
~,;: ~I~~I
I
I I
V'

Pi

e )

Destek (30x12x7)

Tabla (100x40x10)

~+-~-----+--~----++~

75

!jekil 64: At;lklamalara uygun goriinjj~/erin t;izilmesi

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark. please license Ithis product at www.lnvestlntec.lh.com

119

12.2. Yardnnci GoriinO~ler

Qizilen gorGnO:,?lerdeki yOzeyler her zaman, iz dusum duzlernlerine paralel durumda olmayabilir. Parcalann yuzeylen egik konumda olduqu zaman g6rOnO§lerin r;;izilmesinde ve 61c;;:Olendirme bakrrrundan yetersiz kalir (~ekil 65). Gorunuslerceki egik yUzeylerin geryek bOyOklOk 6zelliginde cizilerek olculendirilrneleri gerekir.

$ekil 65: Egik yiizeyli parfamn goriinii~/eri 12.2.1. Yardimci GorOnU~Un EldeEdilmesi Yardimci g6rOnul?un elde edllmesi iyin, parcarun egik yUzeyine paralel bir dOzlem altrur veya egik yuzey, temel iz dO~Om dOzlemine paralel olacak $ekllde dondurulur, Bunun icin yardirnct metotlar kullaruhr.

a. Yardrmcr iz di.i~Um metoduyla yardimci gorOnij~ cizrnek;

Bu amacla egik yOzeye dik olacak :;;ekilde bir bakis dogrultusuallnlr. Boylecs ~ekil 66b, c'de gorUldOgOgibi egik yuzey Ozerindeki de1ik ve yay tam olarak gorOnOr. Yuzeyin bOyOklOgO geryek olyolerdedir.

Yardrmct g6rOnO~ temel duzlernlerden herhangi birisine dik xilacak sekilde ahrursa elde edilen gorOnu~e birinci yardrmci gorOnu§ denir.

y

b)

$ekil 66: Yerdtmc: goriinii$iinelde edilmesi

120

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove t.hls wa.lermark" please license Ihls product at www.1nvestlntecl1.c.om

1. Alln yardimci gorun(j~un elde edilmesi: ~ekil 67'de perspektifi verilen bir parcarun egik yuzeyinin yardunc: gorUn(j~ui9in alma dik, egik yuzeye paralel yardnnci duzlernle allndlQI gorUlmektedir (~kil 67b). Yardimci duzlemin ahms: ve bu dOzleri1e gore yardrmci gorOnu!?un clzilrneei §ekil 67c'de gorUlmektedir.

a)

Bakrs on

A

b)

y

$ekil 67: AIm yerdtmc) dilzlemi ve goriinii~{j

p

2. Yatay yardimci gor(jnu~Gn elde edilmesl: !?ekif 6.8'de perspektifi verilen egik yOzeyli parcarun gbrunO~lerinin cizimi Jcln kullarulan tz dusurn dOzlemleri §ekil 68b seklinde gorOlmektedir. Bu duzlemlerie bnden ve ustten qorunusle birlikte yardrrnci gonJnu!?On cizilmesl ~ekil 68c seklinde gorUimektedir.

a)

<,

Bakis 6n

P,

A

b)

$ekiJ 68: Yatay yard/mci diizlemi ve goriinii~il

.~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark. please license Ithis product at www.lnvestlntec.lh.com

121

3. lklncl yard.mci gorunu!jlerin elde edilmesi:

Bazi parcalann uzerindeki egik yOzeyler geli~igOzel konumda olabilir. Bi gibi durumlarda ikinci yardimci gorOnu§ cizilmslldir. ~ekil 69 'da perspektif verilen oarcanm temel, birinci ve ikinci yardnnci gorOnO~lerinin nasrl elde edildigi aciklanmaktadir.

~ekil69b 'de gorOldOgu gibi Ostten gorOnO~te (1) bakis dogrultusuna dik annan (1) nurnarah yardimcr dOzlem Ozerinde birlnci yatay yardimci g5rOnO~ cizilir, (2) numarah bakis doqrultusuna diK alman (2) numarah yardunci duzlern uzerine de ikinci yardnnci gorunO~ ciziterek ger~ek ~ekil ve buyOklOk elde edilmetedir.

$ekil 69: ikinciderece yardtmci goriinii~an fizilmesi

122

b. Yatirma metoduyla yardimcigorunu!jun elde edilmesi:

Egik yuzeyli ci.simlerin yardtmciqorilnuslerinin cizirninde yardimci iz dusurnmetoduna benzerlik gosteten yanrrna metodu da kullaruhr. Genellikle bu metod, gorunO§leri oklarla belirtme y6ntemiyle bir benzerlik gosterir. EgikyOzeye dik bir bakrs doqrultusu secllerek sadece istenilen yOzeyler cizilir, 80ylece egik yuzeyler bicirn ve bOyOklOk bakimmdan tam olarak .itade edilebilir. Okla belirlenen bakrs dogrultusuna gore gorOnO§ler ya ayru dogrultudaki bir pozisyonda veya daha:uygun bir yere normal bir gorOnul? olarak ciztlir.

~ekil 70 -te okla lsaretllml yonternlne gore 9izilmls bir yardrmci gorOni.h?Cm nasil elde edlldigi gorulmektedir. Ok yon One gore elde edilen yardirnci gorOnu§un uzerine bakrs dogrultusundaki harti yazihr.

Geni~lik

b)

$ekil 70: Or;iincii iz dii§iim metoduna gore yardlmcl goriinii§iin gosteri/mesi

~ This PDF was created usjng the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark, please license this product al www.lnvestrntec~.com

$ekildeki ornekte bakrs X olarak harflendirHdigi 91 gorOnO~On uzerine de X olarak yazihr, Bakisa pe cizilen yardirncr gorOnO~ler Birinci Iz Du~um ISO~E) ve UguncO iz DO:?Om (ISO-A) Metoduna pe olabilir. Bu metotlara uygun gorOnO~ clzimine clk.kat edilmelidir. Her iki mstotla cizilen yardrrnci punG~ icin oklar ve harfler aciklanrnahdir, ~ekil 10 1e yardtmci gorGnO§ O<;GncO iz dusurn meto"na gore cizilrnistir.

Aynr parcarnn birinci iz dusum metoduna gore ~Imesi ~ekil 71 'de g6rOlmektedir.

Geni~lik

lekil 71: Birinci iz dii$iim tnetodune gore yard/mci gorOna~iin gosterilltJesi

Bazl durumlarda yardimci g6rOnO§ aynr dogruttuda tastrna <;izgileriyle ciztlernezse, uygun bir yere konumunu koruyacak sekilde cizilebilir. Bu durumda bakis yonu okla gosterilmeli ve cizllen yardimct g6rOnO~ Ozerine bakrs yonOni.in harf konuirnahdrr §ekil72) .

$Bleil 72: Yerdtmc: goriinii§iin uygun yere filmesi

Yardtrnci gorOnO§lerin konurnu ozel duruma getlrllerek de elzilebilir. Ancak sekildeki cizim icln yardirnci gorOIiO~On dondurulrne yonO okla ve d6ndGrGlme miktan aCI olarak acrkianrnalrdir (~ekil 73) .

$ekiI73: Yerdtmc: goriinii$iin dondiiriiierek g05terilmesi

c. DondUrme metoduyla yardimcigoriin(j~tin elde edilmesi:

Parcalann egik yOzeyleri d6ndOrOierek ozel konumlara getirilip gercek bOyOklOkleri bulunur.

~ekil 74'te egik yuzeyli parcanm egik yOzeyinin donourulerek qercek bOyuklOge qetirilmesi gorOlmektedir. Bu lslemi yapmak lcln egik yOzeyin 6nden gorOnO!?teki <;izgi g6rOntOsO uzatilarak cismin taban uzannsmr kestigi nokta bulunur. Bulunan

-~

E9.ik yOzeyingen:;:ek bOyGklOgil

!jekiI74: Dondiirme metoduyla yard/met goriinli$iin t;izilmesi

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove thts watermerk, please license !this product at www.Jnvestinteclh.com

nokta dondurrne merkezidir. Bu merkeze gore yQzey perge:1 yardirmyla dondurulup yataya paralel konuma getirilir. Dondurulen noktalar ustten gbrUnO~tenuzatllan 9izgllerle kesistlrilir, Birbiriyle ilgili noktalar uygun sekllde birlestirilip yard 1111 Cl gorUnU$ tarnamlarur.

Bazi pa.t<;alar,egik yOzeyli olrnalanna ragmen uzerlnde bulunan ~girinti ve crktnttlann ger<;ek bUyUklUgUnde qosterilmesine gerek yoktur. ~ekil 7~'teg6tQlen parcada egik yUzeydeki Tkanahrun yardimct gorUnu§u ciztlmernlstlr.

$ekil 75: Yerdimct goriinii~il gerektirmeyen egik yiizey/i par9;;J

Kol seklindeki bazi parcalar dondurulerek gercek bUyOklUkozelliginegetirilir. Bugibi durumlarda dondurme islerni bir eksen yeya dar qizgiyle Ozerine ok konularak belirtilmelidlr. Kol blcimlndeki parcalarda yardnnci gorUnU§ almaya gerek yoktur.

~ekil 76'daki parcamn ustten ,gorOnO$Unde oonduruldukten sonra ondenqorunuse tasmarak yardlhlclgorUnu$OnOri cizilrnesi gorOimektedir.

$ekif76: Dondiirillm(j~ gar(jnii~

124

Flanslann blclml lcin ayn bir qorunus yerine sadeca flans cevresiniqosteren, dar cizqilerle belirlenrnis dondOtUlmO$ bir gorQnQ§ clzilebilir. 06ndurmenin nasrl yaplldlgl ~ekil 77'de g6rUlrnektedir.

Bk' a I~ on

--

- ..

$ekiJ 77: Flan~/arda yardimcigoriiniifj

12.2.2. Klsmi Yardunot GorUIiU!?ler

Yardnnci gorOnlI~lerin clzlrnlnde, gorUnu$un tarnarru degil yalruzca qosterilrrrek istenen egik yOzeyli klslmlar cizilrnelidir. §ekil 78'deki egik yOzeyIi parcarnn.onden, Ustten ve yardnnc: gbrUnU§Onde parcarun egik yOzeyleriyle tamarru clzilrnistir. Ancak buegik yuzeyler uzerindeki elips krsimlanclzmek zor ve zaman ahci olduquicin, bundan rnurnkun oldugu kadar kacrrulmasi qerekir, Bu dusunceyle <;izllrnesi gereken bu gibi krsrmlar, kopanhp atrlrrus kabul edilerek cizllrnelidlr. Atilan kisimlan smntayan gizgiler serbest el gizgisiyle veya zikzak <;lzgiyle<;izilir. Boylece elde edilen bugibi gbrOnO$lere krsmt yardlmcI g6runG~ adi verilir.

$ekil 78: Ustten gO'riinii;>iin ve yerduna goriinu$ulJ temoieretc r;izilniesi

l?ekil 79 fda kisrnl yardrrnct gorOnU~Uyle ifade edilen parcarun gorOnO~leri verilmistir, Parcarun men gorOnO!?U de krsmi gorOnUl? olarak cizilrnistir.

Usttengoriinii;>iln ve yardimci goriinii;>iin taemt otere« ciziimesi

Egik yOzeyli parcalarda temel gorUnU~lerin tarnarrurun cizilmesi isteniyorsa anlatrm bakirrundan yeterli oldugu zaman, egik yOzey uzsrlndeki delik vb. krsimlar eksen ~izgileriyle qosterllebiltr (~ekjJ 80).

$ekil 80: Temel goriinii$/erde deliklerin eksen r;izg;· leriylebelirtilmesi

12.2.3. Egik YGzeyli ParcalannQizilmesi

Egik yuzeylerin Ozerindeki girinti ve crkmtilann ger~ekbiQim ve olculeri yardrmcr gorOnUj Ozerinde bulunur, Bu ozellikten yararlanarak diger gorOnO~lerin cizilrnesi daha kolay yapilmaktadir,

~ekil 81 'de onden gorOnO~On cizilebilmesi lcln oncelikls vardnnci gorOnO;; ciztlmeli ve girinti kisrnm qercek ol~Oleri bulunrnahdtr. Bu kisma ait noktalar yardimci gorUnO!}ten geriye dogru yandan ve emden g6rUnO~e ta91n1P gbrOnU91er tarnarnlamr.

a

$ekil 81: Yard,mci goriinii;>tenonden gorOnii$iin fa... memtenmesi

125

.~ This PDF was created using ~he Sonic PDF Creator.

~ To remove this watermark .• please license this product at www.lnvestlnlecm.com

12.3. Ozel GorLinLi§ler

Parcalann kendi ozel blclrnlerine gore veya Ozerindeki bolumlertn ozet durumlanna gore g6rOnO~lerde acrklanmasi gerekir. Bu durumlarda 2001 yihnda yaymlanrrus T5 ISO 128-34'e gore belirtilrni~ standartlardan taydalamhr.

12.3.1. Bakl§- Dogrultusuyla«;izilen ce-onU§ler

Sir parcamn bir bolurnunun aln temel gorCmO~ten hlcbirine uyrnayacak doqrultuda cizilrnesi gerektiginde bakis dogrultusu bir ok He qostertlerek g6rOnu~O ~izilmelidir (~ekil 82). Alman ok uzerine bir harf yazihr. Ayru hart g6rOnO§ Ozerine de yazumahdlr.

A
I 1 ld
A
---

I (d
( ~ek;1 82: Bak,§ dogrultusuyla gosterme GorUnO§lerin tamarmru cizrnernek ic;:in serbestel dar 9izgisiyle kopanlrms olarak g6sterilir l~ekil 83) . Yardimci gorOnO§ icin ok ve harf gosterilmelidir.

$eki/ 83: 8akl§ dogrultusu ;Ie k,smf goriinu§

Yardrmci g6rGnO~ dondurulerek de cizilebillr, BlJ durumda d6ndOrme yonG ve dondurme rnlktan (a91 olarak) belirtilmelidir (~ekil84).

Sir parca Ozerinde ayru 6190 ve sekil ozeltiklerine sahip ktsrrnlarm ayn ayn g6rOnu§lerihin gizilmesi yerine acrklarna yaprnak suretiyJe bir gorQnO~ olarak gosterilir. ~ekit 85'teki parca Ozerinde ayru ozelllklere sahip tlanslann A1

126

bakisryla saqdan g6rOnO§u ve A2 bakisryla yardrrnci gorOnu!i'u yerine A1, A2 aciklarnastyla bir gorOnO§ olarak gizili:;;i gorOlmektedir.

$ekil 84: Bakl~ dogrultusu ve dondiirme miktanyla gosterme

A2 ............

A1,A2

-A1-e

$ekil 85: Aym ozelliklerdeki klslmlann bir goriinu$ oJarak gosterilmesi

. Sir parcarun uzerfnde. sag .ve . sol taraftaki kissnlar aym bicim ve olqOlere sahip oldugunda bakl~ dogrultulanyla actklanrnak suretiyle bir gQrOnO~ olarak c;izilir (fekil 86) .

AZ

-

A1

--.

§ekil 86: Sagdan ve soldan goriinu!} yer;ne bir gorii· l1u~unr;izilme.si

~ This PDF was created usjng the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watermark, please license this product at www.lnvestrntec~.com

12.3.2. DondurUlmu§ Gorunii§ler

Uzerindekl parcalanrun eksenleri bir merkezde blrlesen parcalann herhangi bir kisrm, g6rOnu:?lerde qercek buyOklOk 6zelligi vermiyorsa, ° krsrmlar, g6rQnO~lere ait iz dO:;;Omlerdegergek buyukluk 6zelligine gelinceye kadardoncurulersk yizilir.

~ekil 87 'de gorOlen kasnaqm kollan 6nden kesit g6rOnu:;;te donrnus olarak gen;:ek bOyuklOk ozelliginde 9izilmj~tir.

$ekiI87: iz dii!jiimdiizlemine paralelo}uncaya kadar dondiiriilerek t;izilen goriinii$

DondOrUlmu§ gorOnO:;;lerde parcarun durumuna gore (kol §eklinde) yanh:? anlama soz konusu oldugunda, d6ndOrme i~lemi sOrekH dar c;izgiyle 101.1 Tipi) qosterilmelidir (§ekil 88).

D6ndGrUlmul? kabul edilir

f"lcit 88: Dondiirmeninsiirekli dar yizgi ve okla gosterilmes;

12.3.3. Yerinde Donduriilmu§ Gorunu§ler GbrOnu~ Ozerindeki yOzeye yapl$lk dOzleme gore,simetrik parcalann bir g6rQnOl?le anla.nlamayan konumlan, o g6rOnu~teki 9izgi g6rOntOleri, yerinde dondunllerek 9izilir(~ekil 89). Yerinde dondurulerek cizilen gorunO§ler simetrik ise dar surekll qizgilerle yanm g6runO~ olarak Qizilmelidir.

;,1 ....,

o,:0

'---l~

$ekiI89:Yerinde dondiitOlerek gosterilen goranii$ler(yartm gorOnii!j)

Clzlrn alarurun durumuna gore parcarun 0 yOzeyinde yapuacak i:;;JemJer (d6ndOrOlmQ~ yanm g~runD:;; olarak) disa 9izilmelidir (~ekil 90a) . Resim kagldmda yer yoksa i9 tarafa g6runu~ uzerins de Qizilebilir ($ekil gOb).

,

" I ' , ~,;&

'---1---

a)

b)

§ekil 90: DI§ veyao if tarafa 9fzilen yerinde dondiiriilrnii!j goriinii!j

~ This PDF was created using the Sonic PDF Creator. ~ To remove this watennark. please license Ithis product at www.lnvestintecth.c.om

127