6.11.

XC NH KHI LNG RING CA CHT RN

Khi lng ring c lin quan n s phn b khng gian ca cht trong mt nguyn liu.
Khi lng ring ca cht rn thng c biu th bng s g/cm 3, khc vi cht lng , khi
lng ring thng c biu th bng g/ml mt nhit quy nh.
Khi lng ring ca mt tiu phn cht rn c th c cc gi tr khc nhau ph thuc vo
phng php o th tch tiu phn . Cn phn bit ba loi khi lng ring khc nhau:
Khi lng ring thc ca mt cht l kh i lng trung bnh tnh trn mt n v th tch, khng
tnh n tt c cc khong trng khng c vai tr c bn trong vic sp xp cc phn t. l
mt c tnh bn tr ong ca cht, bi vy n khng ph thuc vo phng php xc nh. Khi
lng ring th c ca mt tinh th hon chnh c th c xc nh t kch thc v cu trc ca
n v cu to.
Khi lng ring o bng picnomet c o bng picnomet s dng kh. l mt php o khi
lng ring thun tin i vi cc bt dc phm. Trong mt picnomet kh, th tch b chim ch
bi mt khi lng bt bit c xc nh bng cch o th tch ca kh c thay th vo ch
ca bt. T s gia khi lng v th tch l khi lng ring o bng picnomet.
Khi lng ring o bng picnomet bng khi ln g ring thc tr khi nguyn liu c cha
nhng khong trng m cht kh khng th thm nhp vo c hoc cc l hng b bt kn m
kh dng trong phng php ny khng th lt vo c.
Khi lng ring ht tnh c nhng l hng h nh hn mt kch c gi i hn vo th tch ca tiu
phn. Gii hn kch c ph thuc vo phng php o. Mt k thut o chung l o xp bng
thu ngn, ti kch c l gi i hn ph thuc vo p sut khu ch tn ti a. V th tch l hng
c tnh thm vo, nn khi lng r ing ht khng bao gi ln hn khi lng ring thc.
Mt khi nim c lin quan l khi lng ring kh ng lc , l khi lng ring ca tiu phn
vi mt th tch c xc nh bng s bao bc tiu phn bng kh ng lc trong mt dng chy.
C hai loi l hng kn v h u c tnh n nhng cc l h c lm y bng cht lng
trn vo. Bi vy, khi lng ring kh ng lc ph thuc vo khi lng ring ca cht lng
dng trong php th nu tiu phn l xp.
Tm li, khi lng ring o bng picnomet kh v khi l ng ring thc u ch khi lng
ring, nu cn c th phn bit da vo phng php o.
Khi lng ring ca m t nguyn liu ph thuc vo trng thi tp hp phn t. i vi cht kh
v cht lng, khi lng ring ch ph thuc vo nhit v p sut. i vi cht rn, khi lng
ring s rt khc nhau ty thuc vo cu trc kt tinh v kt tinh.
Nu cht rn th v nh hnh, khi lng ring ca n c th ph thuc vo qu trnh tinh ch
v x l. Bi vy, khng ging nh ch t lng, khi lng ring ca hai cht rn tng ng v
mt ho hc c th khc nhau v s khc nhau ny phn nh s khng ging nhau v cu trc
trng thi rn. Khi lng ring ca cc ht thnh phn l mt c tnh l hc quan trng ca bt
dc phm.
Ngoi cc nh ngha trn v khi lng ring ca tiu phn, cn c khi lng ring ton khi
bao gm c th tch trng gia cc ht c to thnh trong khi bt. Do , khi lng ring
ton khi ph thuc vo c hai: khi lng ring ca cc tiu phn bt v s sp xp ca cc tiu
phn bt.
o khi lng ring bng picnomet kh
o bng picnomet kh l mt phng ph p thun tin v thch hp xc nh khi lng ring
ca cc tiu phn bt.
Mt loi picnomet k kh n gin c m t nh trong hnh 6.11.

Vr: Th tch i chiu

Vc: Th tch bung th
Vs: Th tch mu
M: p k
Hnh 6.11: S picnomet kh
Mu th c khi lng w v th tch V s c t trong mt bung th kn c th tch ca bung
rng l V c. p sut i chiu ca h thng l P r c xc nh bng p k khi m van ni th tch
i chiu vi bung th. Sau van c ng tch ring th tch i chiu V r khi bung
th. Bung th c nn vi mt p sut ban u P i. Sau van li c m ni th tch i
chiu V r vi bung th v p sut cui cng s gim xung cn Pf. Th tch ca mu th V s c
tnh theo cng thc:
Vs = Vc -

Vr
P Pr
1 i

Pf Pr

(1)

Khi lng ring, , c tnh theo phng trnh:

=

w
Vs

(2)

Cc chi tit thit k thit b c th khc nhau, nhng tt c cc picnomet k kh u da trn vic
o s thay i p sut khi mt th tch i chiu c thm vo hoc gim i bung th.
Khi lng ring o c l khi lng ring trung bnh c a cc tiu phn bt. Kt qu o khi
lng ring ny s mc sai s nu cht kh trong php th b hp ph vo bt hoc c cc tp cht
bay hi thot ra ngoi trong qu trnh o. S hp ph cht kh c th loi b c bng cch chn
loi kh th thch hp. Kh heli ni chung hay c chn cho php o ny. Cc tp cht bay hi
c trong bt c th c loi ra kh i bt bng cch dng kh heli p sut khng i tr c khi o.
i khi bt c th c kh kh di chn khng.
Hai ln c kt qu lin tip ca th tch mu th phi nm trong khong 0,2% nu cc cht l
bay hi khng c nh hng n php o. V cc cht bay hi c th thot ra trong lc o, nn
khi lng ca mu thng cn sau khi o th tch bng picnomet.
Cch o
Phi m bo rng th tch i chiu v th tch hiu chun dng cho picnomet kh c xc
nh bng mt quy trnh thch hp. Kh dng trong php th l heli tr khi mt loi kh khc c

quy nh trong chuyn lun ring. Nhit picnomet kh nn duy tr trong khong 15 C v 30 C
v khng nn thay i qu 2 C trong c qu trnh o.
Cho mu th c chun b nh ch dn trong chuyn lu n ring vo bung o. Dng mt
lng bt nh hng dn i vi picnomet. y kn bung th, y qua h thng picnomet dng
kh th nh trong h ng dn ca nh sn xut. Nu mu phi kh kh di chn khng, lm nh
quy nh trong chuyn lun ring v hng dn s dng ca picnomet.
Lp li php o trn cng mu bt cho n khi cc kt qu o lin tip ca th tch mu V s khp
trong khong 0,2%. Cn lng bt c trong cc. Tnh khi lng ring, , ca mu theo phng
trnh (2) trn.