B GIO DC V O TO

I HC NNG

NG TH M DUNG

NGHIN CU S DNG XC TC THI RFCC

LM CHT MANG XC TC CHO QU TRNH
TNG HP CNT THEO PHNG PHP CVD
S DNG NGUN NGUYN LIU LPG

Chuyn ngnh: Cng ngh ha hc

M s:

60.52.75

TM TT LUN VN THC S K THUT

Nng - Nm 2013

Cng trnh c hon thnh ti

I HC NNG

Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS. NGUYN NH LM

Phn bin 1: TS. L TH NH

Phn bin 2: TS. HUNH ANH HONG

Lun vn c bo v trc Hi ng chm Lun vn tt

nghip thc s K thut hp ti i hc Nng vo ngy 6
thng 4 nm 2013.

C th tm hiu lun vn ti:

- Trung tm Thng tin - Hc liu, i Hc Nng
- Trung tm Hc liu, i Hc Nng

1
M U
Vi nhng tnh cht ha l c bit ca Carbon Nanotubes
(CNT) m ngay t thp nin 90, sau khi c pht hin bi S. Iijima,
CNT nhn c s quan tm c bit ca th gii, nht l cc nc
pht trin nh Hoa k, Nht Bn, Php. Hng trm nghn nghin cu
ca chnh ph n s u t ca cc tp on ln nh Sony, LG
a CNT vo ng dng v mang li nhng kt qu tuyt vi.
Nhng thuc tnh mi l do nguyn nhn l khi vt liu b thay
i gim xung kch thc c nanomet th cc hiu ng lng t xut
hin gi l hiu ng kch thc v t to ra nhng vt liu mi c
tnh siu cng, siu bn, siu dn
1. Tnh cp thit ca ti
Nh cc tnh cht mi l v cc ng dng tuyt vi m vt liu
CNT mang li, c th gii lun quan st tng bc pht trin ca
nhng nghin cu mi v cc loi vt liu ny. Trong nhng s pht
trin ca cng ngh nano th qu trnh tng hp nhng vt liu ny
c ch hn c. Ngi ta quan tm kh nng sn xut c nhng
vt liu k l vi hiu sut cao, cht lng cao v gi thnh thp.
Cc quc gia pht trin trn th gii nh M, c, Php, Anh, Nht,
Trung Quc, Hn Quc, Nga v Iranlun u t mt lng ln cho
lnh vc nghin cu v tng hp vt liu ny.
Ti Vit Nam, tuy l mt nc ang pht trin nhng rt
quan tm n lnh vc khoa hc nano v , ang u t rt nhiu cho
lnh vc ny. Do , nhng nghin cu kh nng tng hp vt liu
nano trong iu kin Vit Nam l ang rt cn quan tm. Vic chn
xc tc v ngun nguyn liu sao cho chi ph sn xut thp l iu
c quan tm trn ht.

2
Vi ti Nghin cu s dng xc tc thi RFCC lm
cht mang xc tc cho qu trnh tng hp CNT theo phng php
CVD s dng ngun nguyn liu LPG ti mong mun gp thm
phn nghin cu nh ca mnh vo tin trnh nghin cu v ng dng
ca cng ngh nano ti Vit Nam.
2. Mc tiu nghin cu
- Tm cc thng s ti u trong qu trnh tng hp
- So snh hiu sut to CNT trn 3 loi cht mang khc nhau.
3. i tng v phm vi nghin cu
3.1. i tng nghin cu
- Ngun nguyn liu:
+ Kh LPG ca Petrolimex: dng tng hp CNT.
+ Kh H2 ca cng ty Vit Nguyn, Si Gn: dng kh st
oxit thnh st kim loi v tham gia vo thnh phn nguyn liu
tng hp CNT.
+ Kh N2 ly ti Khu cng nghip Ha Khnh, Nng : dng
ui khng kh trc khi tng hp, m bo an ton cho qu trnh
th nghim v thay th hn hp phn ng tng hp CNT trong qu
trnh lm ngui.
- Xc tc:Ngun nguyn liu tng hp xc tc
+ Tin cht St Nitrat: dng tm ln cht mang RFCC, cung
cp tm kim loi.
+ Cht mang xc tc l -Al2O3, xc tc thi v xc tc sch ca
phn xng RFCC - nh my lc du Dung Qut.
- Thit b v dng c, ha cht
+ Thit b tng hp CNT c sn trong phng th nghim in
ha v n mn Trng i hc Bch khoa Nng.

3
+ Cn in t chnh xc 02 ch s thp phn
+ T nung, t sy, cc, ethanol, nc ct: dng chun b xc
tc cho qu trnh tng hp CNT.
3.2. Phm vi nghin cu
- Cc iu kin x l v iu ch xc tc tng hp CNT t xc
tc thi RFCC: Loi b tp cht trn xc tc thi bng ha cht v
nhit , tm pha hot tnh (Fe) ln b mt cht mang.
- Ti u ha cc thng s vn hnh vi hm mc tiu l ti a
hiu qu tng hp CNT : Nhit , thi gian, thnh phn nguyn liu
v lu lng nguyn liu.
4. Phng php nghin cu
- Cc k thut Ha l
+ Xc nh cc thng s sy, nung xc tc mui st/cht mang
RFCC bng phng php phn tch nhit trng lng (TGA).
+ Chp hnh thi ca CNT c tng hp bng knh hin vi
in t qut (SEM) v knh hin vi in t truyn qua (TEM).
+ Phn tch cu trc xc tc bng phng php Nhiu x tia X
(XRD)
+ Xc nh din tch b mt ring bng phng php hp ph
ng nhit BET.
- Cc phng php ton hc
+ Cc phng php x l s liu thng k, quy hoch thc
nghim.
+ X l v khai thc s liu ca cc nghin cu cu trc, K
thut tch pic, loi tr, xc nh cc c trng ca th, hiu chnh
ng nn...

4
ngha khoa hc v thc tin ca ti
- ngha khoa hc
Xc nh thnh phn ca xc tc thi RFCC ca nh my lc
du Dung Qut t xut cc phng n x l, bin tnh v tng
hp thnh xc tc cho qu trnh tng hp CNT.
Xc nh cc thng s: nhit , thi gian nung xc tc, nhit
, thi gian kh xc tc, thnh phn, lu lng nguyn liu sao cho
hiu sut tng hp CNT l cao nht.
Tm kim c ngun cht mang xc tc gi thnh thp, gp
phn lm gim chi ph qu trnh tng hp CNT.
- ngha thc tin
Tng hp CNT trong iu kin Vit Nam chi ph thp l iu
ng quan tm. Vi nguyn liu LPG sn c, ngun xc tc thi
RFCC ca nh my lc du Dung Qut khng nhng gip gim chi
ph sn xut CNT m cn gp phn lm sch mi trng. Do
ngha ca ti ny l tng hp CNT vi chi ph thp hn so vi
nhng xc tc dng tng hp trc y.
5. B cc ca ti
Ngoi phn m u, kt lun, ti liu tham kho trong lun vn
gm c cc chng nh sau :
Chng 1 : Tng quan
Chng 2 : Cc phng php nh gi c trng
Chng 3 : Qu trnh thc nghim

CHNG 1
TNG QUAN V CACBON NANO V XC TC DNG
CHO QU TRNH TNG HP CNT
1.1. TNG QUAN V CACBON NANO
1.1.1. Gii thiu
S tin b vt bc trong nghin cu v pht trin vt liu, c
bit l vt liu c kch thc nano a cng ngh nano i u trong
s pht trin khoa hc v cng ngh. Trong s nhng vt liu lin
quan n s khi u v tin trin ca cng ngh nano, fullerene v
CNT l hai vt liu quan trng v c ch nht.
Cacbon c nhng dng th hnh ch yu: Fullerene, Nanotubes,
Nanofibers, Graphite, Kim cng... Cc dng th hnh khc nhau
nguyn do t cch sp xp cc phn t cacbon trong cu trc tinh th
ca n.
1.1.2. Cu trc v c im ca CNT
a) Cacbon nano ng n lp (SWNT)
Mt CNT c th c hnh dung l mt tm graphen hnh ch
nht vi cc nguyn t cacbon kch c 0.14 nm cun trn thnh mt
ng c ng knh khong 1-10 nm v chiu di c vi micromet.
y l tm graphen n lp vi gm cc nguyn t cacbon lin kt
sp2. Chiu di v chiu rng ca tm graphen chnh l di v ng
knh ng nano.
Ph thuc vo cch nhng tng graphite ca CNT c cun
li vi nhau, chng c th hnh thnh mt trong 3 dng l kiu gh
bnh (arm chair), zig zag, hoc chiral.

6
b) Cacbon nano ng a lp (MWNT)
ng cacbon nano a lp bao gm nhiu lp graphite. C hai m
hnh c s dng m t MWNT. Trong m hnh th nht c tn
gi l Russian doll, MWNT gm nhiu ng n lng vo nhau. Trong
m hnh th hai Parchment, MWNT c m t nh mt tm n ca
graphite c cun xung quanh chnh n, ging nh mt cun giy da
hoc t bo cun trn li.
c) So snh SWNT v MWNT
1.1.3. Cc phng php tng hp cacbon nano
Hin nay c bn phng php ph bin c s dng tng
hp CNT, l:
- Phng php H quang in
- Phng php Ct gt bng laser
- Phng php Kt t pha hi ha hc
- Phng php nghin bi v nhit
Ngoi ra cn c cc phng php khc nh: in phn, Tng
hp ngn la, Tng hp t ngun nng lng mt tri. Mi phng
php u c u nhc im ca n.
a) Phng php H quang in
b) Phng php Ct gt bng laser
c) Phng php kt t ha hc trong pha hi - Chemical Vapor
Deposition (CVD)
Phng php CVD c rt nhiu im khc so vi phng php
H quang in v Ct gt bng laser. Hai phng php ny thuc
nhm nhit cao, thi gian phn ng ngn cn phng php CVD
li c nhit trung bnh v thi gian phn ng tnh n hng gi.
Mt hn ch chnh ca hai phng php H quang in v Ct gt

7
laser chnh l CNT c to ra khng ng u, sp xp hn n, c
lp, khng theo mt quy tc cho trc hoc nh hng trn b mt.
y l phng php c trin vng nht sn xut cacbon nano
ng v cacbon nano si nh chi ph sn xut thp v hiu sut cao.
Phng php ny c p dng trong vic tng hp chn lc nano
cacbon dng ng (nanotube) n lp hay a lp (mono or
multiwalled), cng nh tng hp nano cacbon dng si
(nanofibre).
d) Phng php nghin bi v nhit
e) Cc phng php khc
1.1.4. Cc phng php lm sch
CNT c tng hp bng cc phng php khc nhau cha
t nhiu cc tp cht nh: graphite, cacbon v nh hnh, kim loi xc
tc v fullerene. Do cn phi tin hnh lm sch tinh ch sn
phm. Cc k thut c s dng trong cng nghip l oxy ha v
x l axit.
a) Oxy ha
b) X l axit
c) Phng php
d) Siu m
e) Tch t
f) Vi lc
1.1.5. Tnh cht ca cacbon nano ng
a) c tnh c hc
CNT l vt liu bn nht v cng nht tng c khm ph
trong cc th nghim v bn ko v moun n hi. Kh nng ny
ca CNT l do lin kt cng ha tr sp2 gia cc nguyn t cacbon.

8
b) Tnh cht in
CNT n lp l cht dn in hay cht bn dn ph thuc vo
ng knh ng v gc chiral. Do tnh i xng v c cu trc in t
duy nht ca graphen cu trc CNT l mt nh hng mnh m n
tnh cht in ca n, tc ph thuc vo cp gi tr (m,n)
- Nu m=n: CNT mang c tnh dn in nh kim loi
- Nu m-n=3i: CNT mang c tnh dn in nh kim loi
- Nu m-n3i: CNT mang tnh bn dn
c) Tnh cht nhit
Tt c cc ng nano c cho l dn nhit dc theo ng rt tt,
nhng cch in tt theo chiu ngang vi trc ng. o lng cho thy
mt SWNT c dn nhit nhit phng dc theo trc ca n
khong 3500 W.m-1K-1, so vi ng mt kim loi dn nhit tt ch c
385 W.m-1K-1 . bn nhit ca cacbon nano ng c c tnh ln
n 2800 oC trong chn khng v 750 oC trong khng kh.
d) Tnh cht quang hc
Cc ng nano c th truyn v nhn nh sng cp nano
1.1.6. ng dng ca CNT
Cacbon nano ng l mt thnh tu mi ca khoa hc ni chung
v ngnh ha hc vt liu ni ring, vi nhiu c im u vit, kch
thc nh nhng l tnh v cng ng k ha hn kh nng ng
dng cao trong nhiu lnh vc, c bit l trong lnh vc in t, in
ha, tc nhn gia cng trong composite, u d trong o lng
Tuy mang nhng c tnh y ha hn nhng vic ch to CNT
cng phi ng u vi nhiu th thch v gi c, kh nng ch to
v vn hnh.

9
a) ng dng trong lnh vc in t
b) ng dng trong d tr nng lng
c) ng dng trong vt liu composite
d) ng dng trong u d v cm bin
e) ng dng lm khun
1.1.7. Kiu khuch tn ca cacbon trong qu trnh pht
trin CNT
Cc nguyn t cacbon ch khuch tn b mt ngoi ca b
kim loi. u tin, nh graphen c hnh thnh ni ln trn kim loi,
trong khi cc nguyn t ng bin ca nh duy tr vic gi kim
loi. V cng nhiu cc nguyn t C tham gia vo y nh ln v to
thnh ng.
1.1.8. C ch pht trin ca CNT
C ch pht trin nh v c ch pht trin nn ty thuc vo
tng tc gia nn v xc tc.
1.2. TNG QUAN V XC TC TRONG QU TRNH TNG
HP CNT BNG PHNG PHP CVD
1.2.1. Xc tc trong qu trnh tng hp
Xc tc dng cho qu trnh tng hp CNT l cc ht kim loi c
kch c nano c kh nng phn hy cc HC ti nhit thp hn nhit
phn hy ca bn thn cc HC . Cc kim loi c s dng ph
bin l Fe, Co, Ni do 2 nguyn nhn:
- Chng c kh nng ha tan cacbon tt nhit cao
- Tc khuch tn ca cacbon trong nhng kim loi ny cao

10
1.2.2. Cht mang
Cc xc tc ging nhau lm vic khc nhau trn nhng nn cht
mang khc nhau. Cht mang s dng trong phng php tng hp
CVD l SiO2, Si, silic cacbua, Al2O3, zeolit, CaCO3, MgO,
a) -Al2O3
b) Xc tc phn xng RFCC ca nh my Lc du Dung
Qut
Xc tc ca FCC chim khi lng ln trong tng s xc tc
ca nh my lc du, gn 80% khi lng xc tc rn v hn 50% gi
tr. ng knh trung bnh ht xc tc l t 60-70 micromet, phn b
kch thc ht t 20-100 micromet.
Thnh phn ca xc tc RFCC: gm c zeolit, cht mang, cht
n v cht kt dnh.

CHNG 2
CC PHNG PHP NH GI C TRNG XC
TC V CNT
2.1. PHNG PHP HIN VI IN T QUT SEM
Knh hin vi in t qut (Scanning Electron Microscope SEM), l mt loi knh hin vi in t c th to ra nh vi phn
gii cao ca b mt mu vt bng cch s dng mt chm in t
(chm cc electron) hp qut trn b mt mu. Vic to nh ca mu
vt c thc hin thng qua vic ghi nhn v phn tch cc bc x
pht ra t tng tc ca chm in t vi b mt mu vt.
2.2. PHNG PHP HIN VI IN T TRUYN QUA TEM
Knh hin vi in t truyn qua l mt thit b nghin cu vi cu
trc vt rn, s dng chm in t c nng lng cao chiu xuyn qua

11
mu vt rn mng v s dng cc thu knh t to nh vi
phng i ln (c th ti hng triu ln), nh c th to ra trn mn
hunh quang, hay trn film quang hc, hay ghi nhn bng cc my
chp k thut s.
2.3. NHIU X TIA X (XRD)
Nhiu x tia X l hin tng cc chm tia X nhiu x trn cc
mt tinh th ca cht rn do tnh tun hon ca cu trc tinh th to
nn cc cc i v cc tiu nhiu x. K thut nhiu x tia X (thng
vit gn l nhiu x tia X) c s dng phn tch cu trc cht
rn, vt liu... Xt v bn cht vt l, nhiu x tia X cng gn ging
vi nhiu x in t, s khc nhau trong tnh cht ph nhiu x l do
s khc nhau v tng tc gia tia X vi nguyn t v s tng tc
gia in t v nguyn t.
2.4. PHNG PHP PHN TCH NHIT TRNG LNG
TGA
Phng php phn tch nhit l phng php phn tch m
trong cc tnh cht vt l, ha hc ca mu c o mt cch lin
tc nh nhng hm ca nhit (nhit c thay i c quy lut).
Trn c s l thuyt v nhit ng hc, t s thay i cc tnh cht
ta c th xc nh c cc thng s yu cu ca vic phn tch. Hin
nay, k thut ny c ng dng kh ph bin trong nhiu lnh vc
nh cho bit thng tin v cu trc, bn, n nh ca phn ng
ha hc, tnh cht ng hc, nhit chuyn pha, khi lng mt i,
xc nh thnh phn khi lng cc cht c trong mu.

12
2.5. PHNG PHP HP PH NG NHIT BET
Din tch b mt v c tnh xp ca xc tc c xc nh
bng cch o th tch ca kh nit b xc tc hp ph nhit ca
nit lng di cc p sut thp khc nhau.

CHNG 3
QU TRNH THC NGHIM
3.1. GII THIU CC CHT MANG C S DNG
TRONG TI
3.1.1. -Al2O3
S dng -Al2O3 ca hng Merk, c, vi kch thc l trung
bnh.
3.1.2. Xc tc phn xng RFCC ca nh my Lc du
Dung Qut
S dng xc tc sch v xc tc s dng ca phn xng
RFCC nh my lc du Dung Qut.
3.2. X L CHT MANG XC TC RFCC S DNG
Xc tc RFCC s dng c x l bng cch nung 690 oC
trong 1h trong khng kh, vi tc gia nhit 10 oC/pht x l
nc v cc bm trn b mt.
3.3. LA CHN TIN CHT
La chn xc tc trn c s st kim loi phn tn trn cht
mang nghin cu tng hp CNT. Tin cht c s dng trong qu
trnh iu ch xc tc l Fe(NO3)3.9H2O, c sn xut ti Trung
Quc.

13
3.4. QUY TRNH IU CH XC TC
Cn chnh xc 5g cht mang t 3 loi gm -Al203, zeolit s
dng (sau khi nung) v zeolit sch v tri u cht mang trn 3 a
thy tinh khc nhau.
Cn

27.06g

(9.02g/mt

loi

cht

mang)

tin

cht

Fe(NO3)3.9H2O ri ha tan hon ton trong cc thy tinh bng ethanol

v nc ct vi t l th tch Vethanol:VH2O=1:1. Chia u dung dch
tin cht thnh 3 phn bng nhau.
Tm u dung dch tin cht ln tng cht mang v sy
100C. Thao tc ny c thc hin lin tc cho n khi ht dung dch
tin cht. Qu trnh sy c thc hin trong khong 12 gi. Sau ,
xc tc c nung 500 oC trong 3h vi tc gia nhit 10 oC/ pht
to thnh oxit st Fe2O3.
3.5. QUY TRNH TNG HP CNT
Xc tc s dng trong mi th nghim vi lng l 0,2g, c
t trong thuyn bng s v a vo trung tm ca ng phn ng bng
thch anh c ng knh l 42 mm v chiu di l 1600mm.
H thng s c ui khng kh trong vng 60 pht bng dng
N2 vi lu lng 86 ml/pht. Gia nhit vi tc 10 oC/pht n nhit
kh kho st (500-650 oC). Trong qu trnh gia nhit, N2 c thay
bng H2 vi lu lng 26 ml/pht. Sau khi t c nhit kho st,
ngng nng nhit v qu trnh kh xc tc din ra trong vng 2h.
Phn ng kh Oxyt st trong ng phn ng nh sau:

Fe 2 O3

3H 2

Fe 3H 2 O

Sau , nng nhit l ln khong nhit tng hp kho st

(700-720 oC) vi tc 10 oC/pht, gi nguyn dng H2, m thm
van kh LPG, iu chnh lu lng k theo t l thnh phn kho st

14
%VLPG=27-43 v %VH2=73-57. Khi t n nhit tng hp cn
kho st, dng nng nhit, duy tr thi gian tng hp 3h v thu c
sn phm CNT. Sau thi gian phn ng, sn phm trong ng thch
anh s c lm ngui t nhin n nhit mi trng vi dng kh
tr N2 thi qua.

CHNG 4
KT QU V BN LUN
4.1. KHO ST NHIT NUNG XC TC
Trong qu trnh tin hnh th nghim, chng ti nhn thy rng
nu nhit nung qu cao s dn n s thiu kt cc tm xc tc, nu
nhit nung thp, mui nitrat s khng phn hy hon ton. Cc
hin tng ny s nh hng rt ln n hiu sut cng nh cht
lng ca CNT thu c. Do , chng ti tin hnh nghin cu
ch nung xc tc n hiu sut to thnh CNT. thc hin kho
st ny, chng ti tin hnh vic kh xc tc v tng hp CNT theo
cc iu kin nh sau: kh xc tc 500 oC trong 2h, tng hp CNT
700 oC trong 3h vi t l thnh phn nguyn liu l H2-LPG=65-35,
lu lng nguyn liu l 65 ml/pht, lu lng dng kh H2 dng
kh 25 ml/pht. Kt qu thit nung 500 oC trong 2h s cho hiu
sut CNT cao nht.
4.2. KHO ST NHIT KH XC TC
Nhit kh xc tc cng nh hng ln n cht lng xc
tc nghin cu. Nu nhit kh thp, qu trnh kh thnh st kim
loi khng hon ton dn n hiu sut to thnh CNT thp. Nhng
nu kh nhit cao s tiu tn nhiu nng lng v hiu sut to
CNT cng gim do hin tng thiu kt cc tm kim loi. C nh cc

15
thng s tng hp: nung xc tc 500 oC trong 2h, tng hp CNT 700
o

C trong 3h vi t l thnh phn nguyn liu l H2-LPG=65-35, lu

lng nguyn liu 65 25 ml/pht, lu lng dng kh H2 dng kh

25 ml/pht. Kt qu cho thy kh nhit 550 oC s cho hiu sut
thu CNT cao nht.
4.3. KHO ST NHIT TNG HP CNT
Nhit tng hp CNT l mt thng s quan trng, khng ch
nh hng n hiu sut, cht lng ca CNT thu c cng nh hiu
qu kinh t ca qu trnh. Trong phm vi ti ny, chng ti ch
nghin cu nh hng ca nhit tng hp CNT n hiu sut to
thu sn phm. Nu nhit tng hp CNT thp qu trnh pht trin
cc ng nano trn cc tm st khng hon ton dn n hiu sut to
thnh CNT thp. Cn nu nhit qu cao cc tm st s thiu kt
cng lm cho hiu sut to CNT thp. Ngoi ra nhit cao cn c
kh nng xut hin nhiu dng cacbon khc do qu trnh phn hy cc
HC nh: cacbon v nh hnh, cc nano ht, cc C nh qu trnh
kh xc tc 550 oC trong 2h, lu lng dng kh H2 dng kh 25
ml/pht , tin hnh tng hp CNT theo cc nhit khc nhau. Kt
qu thc nghim cho thy qu trnh tng hp CNT 710 oC s cho
hiu sut thu CNT ln nht.
4.4. KHO ST THNH PHN NGUYN LIU
Nh phn tch trong phn tng quan, s c mt ca H2
trong nguyn liu c nhim v hot ha cc b mt xc tc b cc ha,
hoc b bao ph bi cc lp cacbon v nh hnh to iu kin cho
vic pht trin cc CNT v bo m mt sch cao ca CNT thu
c. Do , chng ti tin hnh nghin cu nhiu t l th tch
H2-LPG khc nhau trong nguyn liu nhm t c mt hiu sut thu

16
CNT cao nht. Tin hnh cc th nghim tng hp CNT ti nhit
710 oC trong 3h ti nhiu thnh phn H2-LPG khc nhau. Kt qu
thnh phn nguyn liu H2-LPG tt nht trong nghin cu ca chng
ti l 61-39%.
4.5. KT QU CNT QUA KNH HIN VI IN T QUT
(SEM)
Nhng hnh nh chp bng
SEM cho thy s phn phi
ng u CNTs trn b mt xc
tc cht mang oxide nhm, to
thnh mt mng chng cht.
Hnh 4.5. nh SEM ca CNT c tng hp trn xc tc Fe/ -Al2O3

Hnh 4.6. nh SEM ca CNT trn xc tc Fe/ zeolit sch

Hnh 4.7. nh SEM ca CNT trn xc tc Fe/ zeolit s dng

17
Quan st nh SEM ca CNT c tng hp trn xc tc
Fe/zeolit sch (hnh 4.6) v zeolit s dng (hnh 4.7) ta thy trn
nn cht mang zeolit sch, sn phm tng hp thu c cha nhiu
ht cacbon nano hn (vng trn) so vi cht mang l zeolit s
dng.
4.6. KT QU CNT QUA KNH HIN VI IN T TRUYN
QUA
Quan st nh TEM ca CNT c tng
hp trn xc tc -Al2O3 ta thy cc ng
nano cacbon c ng u cao v kch
thc. Sn phm ch yu l CNT, t
xut hin cacbon v nh hnh.

Hnh 4.8. nh TEM ca CNT c tng hp trn xc tc Fe/ -Al2O3

Hnh 4.9. nh TEM ca CNT c tng hp trn xc tc Fe/ zeolit

s dng

18

Hnh 4.10. nh TEM ca CNT c tng hp trn xt Fe/ zeolit sch

Hnh 4.9 v 4.10 l nh TEM ca hai CNT c tng hp vi
xc tc st trn hai nn cht mang khc nhau. Quan st hnh nh ta
thy CNT l sn phm ch yu trong qu trnh tng hp.
S thay i hng pht trin cc ng to ra cc ng CNT b un
cong l do s xut hin cc khuyt tt trn ng. Ngoi CNT cn c
cacbon v nh hnh, lng cacbon v nh hnh ny xut hin do s
nhit phn cc HC u qu trnh gia nhit v cui qu trnh lm
ngui trong qu trnh tng hp. Hnh nh TEM phng i cao
cho thy s c mt ca ng nano m u v ng u. Quan st gia
thn ng nano ta thy c ht kim loi st (chm en hnh 4.6) cho
thy rng mt s tm xc tc ri khi cht mang trong qu trnh
CNT pht trin.

19
4.7. KT QU NHIT VI SAI DTA

Hnh 4.11. Kt qu nhit vi sai ca CNT c tng hp trn xc tc

s dng
Hnh 4.11 l th biu din s st gim khi lng ca CNT
c tng hp trn xc tc Fe/zeolit s dng theo nhit . th
gm hai ng: mt ng biu din s ph thuc gim khi
lng theo nhit v ng th hai l dng vi phn ca s thay i
khi lng theo nhit .
Qu trnh phn tch nhit vi sai c thc hin t khong
nhit 30 oC n 805 oC, vi tc tng nhit 5oC/pht. T th
4.8 ta thy trong khong nhit t 30-400 oC hu nh khng xy ra
s mt mt khi lng. T 400 oC tr i mi bt u xy ra s st
gim khi lng CNT do ti nhit ny cacbon bt u b oxi ha
bi oxi trong khng kh. Qu trnh st gim khi lng kt thc ti
640 oC, lc ny cacbon b t chy hon ton ch cn li xc tc.
Cn c vo nhng s liu trn hnh v ta c th tnh c hiu
sut qu trnh tng hp nh sau:
mxt = 13.7g, mCNT = 86.3g, suy ra hiu sut CNT =
86.3/13.7*100% = 630%.

20
Hiu sut CNT tnh ton t kt qu Nhit vi sai ph hp vi
hiu sut thu CNT thc nghim (650%).

Hnh 4.12. Kt qu nhit vi sai ca CNT c tng hp trn xc tc

sch
Tnh ton hiu sut thu CNT theo s liu th 4.12
mxt = 16g, mCNT = 84g, suy ra hiu sut CNT = 84/16*100% =
525%.
Trong khi hiu sut thu CNT tnh ton t qu trnh tng hp
l 512%. Vy kt qu tnh ton t s liu th l ph hp.
4.8. KT QU NHIU X TIA X

Hnh 4.13. Ph nhiu x tia X ca xc tc Fe/-Al2O3

Sau qu trnh kh bng H2, st oxit chuyn thnh cc tinh th
st, nh cc pic c trng tng ng 44,6 v 65o 2 (v tr ti mi tn

21
ch) trn hnh 4.13. Cc pic ti v tr gc 2: 37.5, 67.6 l cc pic
c trng ca -Al2O3(mi tn en). Cc pic cn li ti v tr gc 2:
24.2, 35.8, 57.5, 62 l cc pic c trng ca st oxit.
S xut hin cc tinh th st sau qu trnh kh bng H2 cng
tng t trn nn cht mang zeolit nh cc pic c trng tng ng
44,6 v 65o 2 . So vi xc tc nn

-Al2O3, ng nn ph nhiu x

ca xc tc nn cht mang zeolit km n nh hn do trong thnh

phn ca zeolit ngoi nhm oxit cn cha cc cht n, cht kt
dnhgy nhiu ng nn.

Hnh 4.14. Ph nhiu x tia X ca xc tc Fe/zeolit sch v Fe/zeolit

s dng
Hnh 4.14 cho thy cc pic trn ph nhiu x ca xc tc nn
zeolit s dng cao hn so vi zeolit sch . iu ny cho thy kh
nng phn tn pha hot tnh trn zeolit s dng cao hn zeolit sch.

22

Hnh 4.15. Ph nhiu x tia X ca CNT- Fe/zeolit sch v CNTFe/zeolit s dng

Hnh 4.15 l ph nhiu x XRD ca hai CNT c tng hp
trn xc tc Fe, nn cht mang zeolit s dng v zeolit sch. Ph
ch xut hin 2 pic ti v tr gc 2: 25.8 v 42.8 l 2 pic c trng ca
CNT.
4.9. DIN TCH B MT RING
Kt qu din tch b mt ring theo phng php BET c th
hin Bng 4.7
Bng 4.7. Din tch b mt ring ca xc tc v CNT
STT

Tn cht

Din tch b mt ring, m2/g

Fe/zeolit s dng

90

Fe/zeolit sch

110

Fe/ -Al2O3

124

CNT-Fe/zeolit s dng

221

CNT-Fe/zeolit sch

141

23
Trong bng 3.2 Ti liu phn tch xc tc RFCC ca Trung
tm nghin cu pht trin v ch bin du kh: Din tch b mt ring
ca xc tc s dng l 62 m2/g v ca xc tc sch l 131 m2/g. So
snh vi bng 4.7 ta thy c s khc bit. iu ny c gii thch
nh sau:
- Th nht: Sau qu trnh x l nhit i vi zeolit s dng,
lng cc bm b t chy lm gii phng b mt cht mang.
- Th hai: Qu trnh phn ng trong phn xng RFCC, xc tc
sch b mi mn, xut hin cc khuyt tt, g gh lm thay i cu
trc, dn n b mt ca xc tc s dng tng ln. i vi zeolit
qua x l, nh b mt ln, pha hot tnh phn tn tt hn trn cht
mang nn trong qu trnh x l nhit nh nung, kh, tng hp cc tm
st phn tn c nh ng nht hn trn b mt xc tc, trnh hin
tng di chuyn tm xc tc st nh i vi xc tc sch.

24

KT LUN V KIN NGH

1. Kt lun
Sau hn su thng lm vic vi tinh thn nghim tc cng vi
s gip ca thy c, bn b, chng ti hon thnh c lun vn
ca mnh theo ng thi hn. ti nghin cu gip chng ti hiu
r hn v cng ngh nano, nhng tnh cht cng nh ng dng ca
CNT.
Nhng ni dung m chng ti nghin cu c, l:
- X l cht mang zeolit s dng, y l xc tc thi ca
phn xng RFCC nh my lc du Dung Qut.
- Tin hnh tng hp CNT trn ba loi cht mang: -Al2O3,
zeolit sch v zeolit s dng.
- Tm cc thng s ti u ca qu trnh tng hp.
- nh gi c trng ca xc tc v CNT thu c.
Tuy nhin do thi gian v s c hn ca kin thc, chc chn
ti cn nhiu thiu st, ti cng mong mun s quan tm gp ca
Qu thy c gip chng ti hon thin ti hn.
2. Kin ngh
Do thi gian c hn nn vic x l xc tc thi mi ch l loi
b nc v cc bm trn b mt, trong xc tc thi vn cn cc kim
loi nng nh Ni, V do qu trnh thm nhp t nguyn liu ca qu
trnh RFCC. Do chng ti xut nghin cu thm v qu trnh
kh cc kim loi ny ra khi cht mang zeolit s dng.